مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفدهم

آیین‌نامه‌های مصوب مجلس شورای ملی

تصمیم‌های مجلس

مذاکرات مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفدهم

جبهه ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفدهم

روز رستاخیز ملی ۲۸ امرداد ۱۳۳۲

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاهنشاه پهلوی هفدهمین دوره مجلس شورای ملی را ۷ اردی‌بهشت ماه ۱۳۳۱ می‌گشایند

بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاهنشاه پهلوی هنگام گشایش هفدهمین دوره مجلس شورای ملی ۷ اردی‌بهشت ماه ۱۳۳۱

قوانین هفدهمین دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی

سیدحسن امامی رییس مجلس از ۱۰ تیرماه ۱۳۳۱ تا ۱۶ امرداد ۱۳۳۱

بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاهنشاه پهلوی هنگام گشایش هفدهمین دوره مجلس شورای ملی ۷ اردی‌بهشت ماه ۱۳۳۱

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفدهم - ۷ اردیبهشت ۱۳۳۱ تا ۲۸ آبان ۱۳۳۲ - نخست وزیران: محمد مصدق - احمد قوام - محمد مصدق

رییس مجلس شورای ملی (اجلاسیه نخست) دکتر حسن امامی (امام جمعه تهران از ۱۰ تیرماه ۱۳۳۱ تا ۱۶ امرداد ۱۳۳۱)
آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی (از ۱۶ امرداد ۱۳۳۱ تا ۱۰ تیر ۱۳۳۲)
رئیس مجلس شورای ملی اجلاسیه دوم دکتر عبدالله معظمی از ۱۰ تیر ۱۳۳۲ تا انحلال مجلس

انتخابات مجلس هفدهم بزرگترین تقلب در تاریخ انتخابات ایران است و تا کنون پروسه‌ای چنین با نیرنگ در ایران دیده نشده است. در انتخابات برای دوره هفدهم قانونگذاری ۱۳۶ کرسی مجلس یا حوزه انتخاباتی وجود داشت. مصدق در ۸۲ حوزه پروانه به برگزاری انتخابات را داد که اطمنیان داشت از هواداران جبهه ملی برگزیده می‌شوند. با این حساب شمار نمایندگانی که وارد مجلس شورای ملی شدند، آن شماری بود که برای مجلس شورای ملی برای برگزاری و گشایش مجلس و تصویب قانون بدان نیاز داشت. در دیگر ۵۴ حوزه انتخاباتی که مصدق انتخابات را برگزار نکرد، روشن بود که در آن شهرها و حوزه‌ها جبهه ملی‌ها رای نخواهند آورد. مصدق کار را به آنجا کشاند که پروانه نداد، نمایندگان ارامنه، کلیمیان و زرتشتیان به مجلس راه یابند. اگر انتخابات در سراسر ایران برگزار می‌شد، مصدق در مجلس هفدهم رای اکثریت نداشت و نمی‌توانست رای اعتماد از مجلس هفدهم بگیرد و نخست‌وزیری او با آغاز دوره هفدهم به پایان می‌رسید. از این انتخابات تا به امروز از سوی هواداران مصدق و جبهه ملی‌ها به عنوان اولین و آخرین انتخابات آزاد در ایران یاد می‌شود و محمد مصدق بزرگ فئودال ایران ^[۱] که غیر قانونی با پنهان کردن ملیت دوگانه‌اش خود را دوباره برای نخست‌وزیری کاندید کرد ^[۲] به عنوان تنها نخست‌وزیری که با دموکراسی انتخاب شده است به مردم ایران فروخته می‌شود.

پنجاه و چهار حوزه انتخاباتی که در آن مصدق انتخابات را برگزار نکرد:^[۳] اراک (۲ کرسی) - اصفهان (۳ کرسی) - اقلیت‌ها(ارامنه جنوب) (۱ کرسی) - اقلیت‌ها (ارامنه مرکزی و شمال) (۱ کرسی) - اقلیت‌ها (زرتشتی) (۱ کرسی) - اقلیت‌ها (کلیمیان) (۱ کرسی) - اقلیت‌ها (ارامنه مرکزی و شمال) (۱ کرسی) - بابل و بارفروش (۳ کرسی) - بروجرد (۲ کرسی) - بم (۱ کرسی) - بهبهان کهکیلویه (۱ کرسی) - تربت حیدریه (۱ کرسی) - خرمشهر (۱ کرسی) - درگز (۱ کرسی) - دزفول (۱ کرسی) - دشت گرگان و یموت (۱ کرسی) - دشت میشان و بنی طرف و سوسنگرد (۱ کرسی) - رشت (۲ کرسی) - زابل سیستان (۱ کرسی) - ساری و تنکابن (۲ کرسی) - ساوه و زرند (۱ کرسی) - سبزوار (۲ کرسی) - سقز و بانه (۱ کرسی) - سنندج (۳ کرسی) - شوشتر (۱ کرسی) - شهر ری (۱ کرسی) - شهر کرد بختیاری (۱ کرسی) - شیراز (۶ کرسی) - فسا (۱ کرسی) - قوچان (۱ کرسی) - کاشان و نطنز (۱ کرسی) - مشهد (۴ کرسی) - نایین (۱ کرسی)

از ۱۳۶ کرسی نمایندگی مجلس شورای ملی تنها ۸۱ نماینده از سراسر ایران برگزیده شدند. مجلس شورای ملی با ۵۲ رای از ۸۲ نماینده به نخست‌وزیری محمد مصدق ابراز گرایش کرد. هم‌چنین در نشست مجلس سنا از ۳۶ سناتور نفر حاضر در مجلس سنا ^[۴] تنها ۱۴ سناتور به نخست‌وزیری دوباره محمد مصدق ابراز گرایش کردند و ۱۹ تن رای سفید دادند. اعضای هیات رئیسه مجلس سنا در کاخ سعدآباد به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و نداشتن گرایش مجلس سنا را به نخست‌وزیری مصدق به آگاهی شاهنشاه رساندند و ایشان دستور دادند که برای از میان برداشتن این ناهم‌اندیشی میان دولت و مجلس گفتگو برقرارشود. سرانجام بااینکه دو مجلس گرایش به نخست‌وزیری مصدق نداشتند فرمان نخست‌وزیری دوباره محمد مصدق از سوی شاهنشاه توشیح شد. ۲۲ تیر ۱۳۳۱ محمد مصدق در جلسه خصوصی مجلس شورای ملی ماده واحده اختیارات تام مالی و اقتصادی دولت را برای شش ماه در میان گذاشت و یادآور شد که شناساندن هیات دولت پس از تصویب اختیارات پیشنهادی خواهد بود. مجلس شورای ملی دادن اختیارات تام به مصدق را رد کرد و مصدق سپس کناره‌گیری خود را از نخست‌وزیری تقدیم داشت. مجلس شورا و سنا گرایش خود را به احمد قوام ابراز داشتند و شاهنشاه فرمان نخست‌وزیری احمد قوام را صادر کردند. حزب توده تظاهرات عمومی بزرگی با پشتیبانی مامورین کا.گ. ب در تهران و شهرستان‌ها علیه احمد قوام برپاکردند و کار را به جایی رساندند که روز ۳۰ تیر به تیراندازی میان مامورین انتظامی و تظاهرکنندگان که با خشونت با مامورین دست به گریبان شده بودند انجامید و شماری کشته شدند، در این جا مجلس شورای ملی اعلام گرایش به محمد مصدق کرد و شاهنشاه فرمان نخست‌وزیری محمد مصدق را صادر کردند. مجلس شورای ملی در ۱۲ امرداد قانون دادن اختیارات به محمد مصدق تصویب کرد.^[۵]

پس از این که محمد مصدق از اختیارات خود سوءاستفاده کرد و علیه اراده مردم ایران، نقشه تغییر رژیم^[۶] در ایران را کشید در روز رستاخیز ملی ۲۸ امرداد ۱۳۳۲ ^[۷] سرنگون شد. مصدق دستگیر شد و در دادگاه به اتهام خیانت به کشور به اعدام محکوم شد ولی با عفو شاهنشاه، محمد مصدق به سه سال زندان محکوم شد. اعضای جبهه ملی و توده‌ای‌ها متواری و بیشتر آنها به جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) و یا شوروی پناهنده شدند و از آنجا دامنه پروپاگاندا و نوشتن کتاب‌های علیه ایران را آغازکرده و با بنیان کنفدراسیون دانشجویان در خارج از کشور، تیشه بر ریشه‌های فرهنگ، اقتصاد، آزادی و استقلال ایران زدند.