تفاوت میان نسخه‌های «اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب و رعیتی»

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
خط ۱: خط ۱:
−
[[پرونده: Mrpwr.jpg|thumb |محمد رضا شاه پهلوی انقلاب شاه ومردم را آغاز می‌کند]]
+
[[پرونده: Mrpwr.jpg|thumb |محمدرضا شاه پهلوی انقلاب شاه و مردم را آغاز می‌کند]]
−
[[پرونده:Shahfarmerscongress.jpg|thumb|left| شاه خبر اصلاحات و رفراندوم را به کنگره ملی کشاورزان می‌دهد. تهران. ۱۳۴۱]]
+
[[پرونده:Shahfarmerscongress.jpg|thumb|left|پادشاه ایران خبر اصلاحات و رفراندوم را به کنگره ملی کشاورزان می‌دهد. تهران. ۱۳۴۱]]
−
'''اصلاحات ارضی''' یا الغای رژیم ارباب و رعیتی عبارت است از تغییرات اساسی در میزان و نحوه مالکیت اراضی به ویژه اراضی کشاورزی و مراتع به منظور افزایش بهره وری عمومی جامعه. اصلاحات ارضی در کشور به فرمان و اراده استوار اعلیحضرت شاهنشاه [[محمدرضا شاه پهلوی]] و نخست وزیران دکتر [[علی امینی]] و [[اسدالله علم]] به تحقق پیوست و بدین ترتیب تغییر شیوه مالکیت زمین‌های [[کشاورزی]] از دست از فئودال‌ها یا مالکان بزرگ به خرده مالکی و توزیع مجدد آن بین کشاورزان، با تصویب قانون اصلاحات ارضی و سپس قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی طی ۳ مرحله انجام گرفت. اصلاحات ارضی نخستین اصل منشور [[انقلاب شاه و مردم]] بود.
+
'''اصلاحات ارضی''' یا الغای رژیم ارباب و رعیتی عبارت است از تغییرات اساسی در میزان و نحوه مالکیت اراضی به ویژه اراضی کشاورزی و مراتع به منظور افزایش بهره وری عمومی جامعه. اصلاحات ارضی در کشور به فرمان و اراده استوار اعلیحضرت شاهنشاه [[محمدرضا شاه پهلوی]] و نخست وزیران دکتر [[علی امینی]] و [[اسدالله علم]] به تحقق پیوست و بدین ترتیب تغییر شیوه مالکیت زمین‌های کشاورزی از دست از فئودال‌ها یا مالکان بزرگ به خرده مالکی و توزیع مجدد آن بین کشاورزان، با تصویب قانون اصلاحات ارضی و سپس قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی طی ۳ مرحله انجام گرفت. اصلاحات ارضی نخستین اصل منشور [[انقلاب شاه و مردم]] بود.
  
  
خط ۱۶: خط ۱۶:
 
== سومین لایحه اصلاحات ==
 
== سومین لایحه اصلاحات ==
 
[[پرونده:Mrplandreform1.jpg|thumb|left| شاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به کشاورزان می‌دهد.]]
 
[[پرونده:Mrplandreform1.jpg|thumb|left| شاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به کشاورزان می‌دهد.]]
−
پس از کناره گیری امینی از مقام خویش [[اسدالله علم]] را در ۲۸ تیر ۱۳۴۱ [[محمد رضا شاه پهلوی]] به نخست وزیری می‌گزیند. ارسنجانی در مقام خود ابقا می‌شود. هدف ارسنجانی ایجاد یک طبقه‌ای از کشاورزان مستقل است. ارسنجانی به لایحه‌ای را که در دوه نخست وزیری دکتر امینی نوشته شده می‌افزاید. بدین قرار که مازاد زمینهایی که به دنبال محدودیت مالکیت زمینهای کشاورزی از مالکین گرفته شده بلافاصله به رعایایی که در آن به کشت مشغول هستند فروخته شود. در تاریخ [[۱۹ دی]] [[۱۳۴۱]] [[محمد رضا شاه پهلوی]] در کنگره ملی کشاورزان این طرح را مطرح می‌کند. ۴۲۰۰ دهقانانی که در کنگره حضور داشتند غریو شادی می‌کشند.<ref>Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah. University of California Press , ۲۰۰۹, p. ۲۳۰</ref> در تاریخ[[۶ بهمن ۱۳۴۱]] رفراندوم و همه پرسی در ایران انجام می‌گیرد که به تایید اصلاحات پیشنهادی می‌انجامد. ۵۵۹۸۷۱۱ برای انقلاب سفید و ۵۲۱۱۰۸ علیه انقلاب سفید آرای خود را به صندوقها ریختند.<ref>گاهنامه ۳: ۱۳۰۳، ۱۳۰۴؛ روز شمار ۲: ۱۵۰ </ref>
+
پس از کناره گیری امینی از مقام خویش [[اسدالله علم]] را در ۲۸ تیر ۱۳۴۱ [[محمد رضا شاه پهلوی]] به نخست وزیری می‌گزیند. ارسنجانی در مقام خود ابقا می‌شود. هدف ارسنجانی ایجاد یک طبقه‌ای از کشاورزان مستقل است. ارسنجانی به لایحه‌ای را که در دوه نخست وزیری دکتر امینی نوشته شده می‌افزاید. بدین قرار که مازاد زمینهایی که به دنبال محدودیت مالکیت زمینهای کشاورزی از مالکین گرفته شده بلافاصله به رعایایی که در آن به کشت مشغول هستند فروخته شود. در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۱ [[محمدرضا شاه پهلوی]] در کنگره ملی کشاورزان این طرح را مطرح می‌کند. ۴۲۰۰ دهقانانی که در کنگره حضور داشتند غریو شادی می‌کشند.<ref>Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah. University of California Press , ۲۰۰۹, p. ۲۳۰</ref> در تاریخ[[۶ بهمن ۱۳۴۱]] رفراندوم و همه پرسی در ایران انجام می‌گیرد که به تایید اصلاحات پیشنهادی می‌انجامد. ۵۵۹۸۷۱۱ برای انقلاب سفید و ۵۲۱۱۰۸ علیه انقلاب سفید آرای خود را به صندوقها ریختند.<ref>گاهنامه ۳: ۱۳۰۳، ۱۳۰۴؛ روز شمار ۲: ۱۵۰ </ref>
 
برای نخستین بار در تاریخ ایران زنان نیز به پای صندقهای رای می‌روند. در تهران ۱۶،۴۳۳ و در دیگر شهرستانها ۳۰۰،۰۰۰ رای آری خود را به صندوقها ریختند.<ref>علامرضا افخمی: جامعه، دولت و جنبش زنان ایران: ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷. بتزدا، ۲۰۰۲، ص ۱۲۴ - ۱۳۶ </ref>
 
برای نخستین بار در تاریخ ایران زنان نیز به پای صندقهای رای می‌روند. در تهران ۱۶،۴۳۳ و در دیگر شهرستانها ۳۰۰،۰۰۰ رای آری خود را به صندوقها ریختند.<ref>علامرضا افخمی: جامعه، دولت و جنبش زنان ایران: ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷. بتزدا، ۲۰۰۲، ص ۱۲۴ - ۱۳۶ </ref>
  
 
== اجرای اصلاحات ارضی در ایران ==
 
== اجرای اصلاحات ارضی در ایران ==
−
[[پرونده:Mrplandreform2.jpg|thumb|left| شاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به زنان کشاورز می‌دهد.]]
+
[[پرونده:Mrplandreform2.jpg|thumb|left| پادشاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به زنان کشاورز می‌دهد.]]
 
اصلاحات ارضی در [[ایران]] با تصویب قانون اصلاحات ارضی در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۰ آغاز شد و با رفراندوم [[۶ بهمن ۱۳۴۱]] به مرحله اجرا در امد. اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام شد:
 
اصلاحات ارضی در [[ایران]] با تصویب قانون اصلاحات ارضی در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۰ آغاز شد و با رفراندوم [[۶ بهمن ۱۳۴۱]] به مرحله اجرا در امد. اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام شد:
  
خط ۴۷: خط ۴۷:
 
== قوانین ==
 
== قوانین ==
 
'''[[قوانین انقلاب شاه و مردم|قوانین انقلاب شاه و مردم]]'''
 
'''[[قوانین انقلاب شاه و مردم|قوانین انقلاب شاه و مردم]]'''
−
* '''[[قانون مربوط به اصلاحات اراضی|قانون مربوط به اصلاحات اراضی]]'''
+
 
−
** [[لایحه قانونی طریقه رفع مشکلات پیش بینی نشده در قوانین و مقررات اصلاحات ارضی|لایحه قانونی طریقه رفع مشکلات پیش بینی نشده در قوانین و مقررات اصلاحات ارضی]]
+
* '''[[قانون مربوط به اصلاحات اراضی]]''' - مصوب ۲۴ اسفند ۱۳۳۸ مجلس شورای ملی و ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ مجلس سنا
−
** [[قانون مربوط به اجازه اجرای آیین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین|قانون مربوط به اجازه اجرای آیین نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین]]
+
**[[قانون مربوط به اجازه اجرای آیین‌نامه قانون اصلاحات ارضی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین]] - مصوب ۷ خرداد ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ۱۳ خرداد ۱۳۴۳ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۳۴۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
−
** [[لایحه قانونی طریقه رفع مشکلات پیش بینی نشده در قوانین و مقررات اصلاحات ارضی|لایحه قانونی طریقه رفع مشکلات پیش بینی نشده در قوانین و مقررات اصلاحات ارضی]]
+
**[[آیین‌نامه اصلاحات ارضی]] – مصوب ۱۳ خرداد ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ۳ امرداد ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی کمیسیون خاص مشترک مجلسین
−
** [[قانون تشکیل وزارت تعاون وامور روستاها به جای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی|قانون تشکیل وزارت تعاون وامور روستاها به جای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی]]
+
***[[تصمیم قانونی دایر به انتخاب هیجده نفر جهت عضویت کمیسیون خاص مشترک مجلسین برای رسیدگی به آیین‌نامه‌قانون اصلاحات ارضی]] - مصوب ۱۹ خرداد ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ۱۳ خرداد ۱۳۴۳ مجلس سنا.
−
** [[قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی|قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی]]
+
**[[قانون مقررات مالی سازمان اصلاحات ارضی]] - مصوب ۲۰ تیر ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۲۴ آبان ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲ آذر ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
−
** [[قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی|قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی]]
+
**[[قانون مواد الحاقی به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۴۳۰۴۰۳ کمیسیون خاص مشترک مجلسین]] - مصوب ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۶ مجلس شورای ملی و ۲۷ اسفند ۱۳۴۵ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۶ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
−
*** [[آیین‌نامه اصلاحات ارضی|آیین‌نامه اصلاحات ارضی]]
+
**[[قانون الحاق ۸ ماده به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب کمیسیون خاص مشترک مجلسین]] - مصوب ۱۱ خرداد ۱۳۴۶ مجلس شورای ملی و ۲۲ خرداد ۱۳۴۶ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۴۶ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
−
*** [[آیین‌نامه اجرایی قانون فروش خالصجات|آیین‌نامه اجرایی قانون فروش خالصجات]]
+
***[[قانون تمدید مهلت‌های مقرر در ماده ۴۰ آیین‌نامه اصلاحات ارضی و ماده سوم قانون راجع به الحاق هشت ماده به‌ آیین‌نامه اصلاحات ارضی]] - مصوب ۳ آبان ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۱۸ آذر ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
** [[قانون نحوه انتقال اراضی واگذاری به زارعین مشمول قوانین و مقررات اصلاحات اراضی]] - مصوب ۲۱ آذر ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۲۰ آذر ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون تقسیم عرصه و اعیان باغات مشمول قوانین و مقررات اصلاحات ارضی بین مالکان و زراعان مربوط]] - مصوب ۱۹ آذر ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۱۵ آبان ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۶ آذر ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
***[[آیین‌نامه اجرایی قانون تقسیم عرصه و اعیان باغات مشمول و مقررات اصلاحات ارضی بین مالکان و زارعان مربوط]] – مصوب ۱۰ امرداد ۱۳۵۲ کمیسیون تعاون و امور روستای مجلس شورای ملی و ۱۰ تیر ۱۳۵۲ کمیسیون تعاون و امور روستای مجلس سنا.
 +
 
 +
**[[قانون برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستایی از ماده ۵ لایحه قانونی شرکت‌های تعاونی]] - مصوب ۲۱ خرداد ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۱۰ خرداد ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
*[[قانون اساسنامه بانک کشاورزی ایران]] - مصوب ۲۹ دی ۱۳۴۵ مجلس شورای ملی و ۱۴ آذر ۱۳۴۵ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۵ بهمن ۱۳۴۵ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون انتشار اوراق قرضه بانک کشاورزی]] - مصوب ۱۵ تیر ۱۳۴۶ مجلس شورای ملی و ۱۴ تیر ۱۳۴۶ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲۶ تیر ۱۳۴۶ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون اصلاح ماده ۹ اساسنامه بانک کشاورزی ایران]] - مصوب ۵ اردیبهشت ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۲۶ اسفند ۱۳۴۶ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۷ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
**[[قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی]] - مصوب ۲۹ آبان ۱۳۴۶ مجلس شورای‌ ملی و ۲۱ آبان ۱۳۴۶ مجلس سنا.این قانون در تاریخ ۵ آذر ۱۳۴۶ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
***[[اساسنامه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران]] - مصوب ۲۰ بهمن ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۱۹ اسفند ۱۳۴۸ مجلس سنا کمیسیون‌های اصلاحات ارضی و تعاون روستایی امور استخدام و دارایی مجلسین – این قانون در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[لایحه قانونی طریقه رفع مشکلات پیش بینی نشده در قوانین و مقررات اصلاحات ارضی]] - مصوب ۲۹ آذر ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی و ۱۴ دی ۱۳۴۹ مجلس سنا کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی – این قانون در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
* [[قانون ترتیب رسیدگی و ختم پرونده‌های اصلاحات ارضی]] - مصوب ۸ خرداد ۱۳۵۴ مجلس شورای ملی و ۲۳ تیر ۱۳۵۴ مجلس سنا
 +
 
 +
* [[قانون تشکیل وزارت تعاون و امور روستاها به جای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی]] - مصوب ۲۳ اسفند ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۲۰ اسفند ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکت‌های تعاونی روستایی]] - مصوب ۶ اسفند ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۲۴ اسفند ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
** [[قانون برخورداری سازمان مرکزی تعاون روستایی از ماده ۵ لایحه قانونی شرکت‌های تعاونی]] - مصوب ۲۱ خرداد ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۱۰ خرداد ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
** [[اساسنامه سازمان ترویج و توسعه فعالیت‌های غیر کشاورزی وزارت تعاون و امور روستاها]] - مصوب ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۲۲ اردیبهشت  ۱۳۵۰ مجلس سنا – این قانون در تاریخ  ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون تمدید مهلت مقرر در ماده ۶ قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکت‌های تعاونی‌ روستایی]] - مصوب ۲۸ اردیبهشت ۲۵۳۵ مجلس شورای ملی و ۷ تیر ۲۵۳۵ شاهنشاهی مجلس سنا
 +
* [[قانون شرکت‌های تعاونی]] - مصوب ۱۶ خرداد ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۵ خرداد ۱۳۵۰ مجلس سنا – این قانون در تاریخ  ۲۰ خرداد ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[اصلاح بعضی از مواد و الحاق تبصره‌های جدید به قانون شرکت‌های تعاونی]] - مصوب ۵ اسفند ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۲۴ بهمن ۱۳۵۰ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
** [[اصلاح بعضی ار مواد و الحاق سه تبصره به قانون شرکت‌های تعاونی]] - مصوب ۹ تیر ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی و و ۲۷ خرداد ۱۳۵۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
**[[قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی ۱۳۴۶ ]] - مصوب ۵ دی ۱۳۴۶ مجلس شورای ملی و ۲۷ دی ۱۳۴۶ مجلس سنا. این قانون در ۴ بهمن ۱۳۴۶ به توشیح محمد رضا شاه پهلوی رسید.
 +
***[[لایحه قانونی اصلاح موادی از قانون تشکيل شرکت‌های سهامی زراعی]] - مصوب ۱۱ آبان ۱۳۴۷ کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مجلس شورای ملی و ۵ آبان ۱۳۴۷ کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مجلس سنا
 +
***[[‌قانون الحاق مواد ۱۷ و ۱۸ به قانون تشكيل شركت‌های سهامی زراعی]] -مصوب ۲۵ اردیبهشت ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۴ خرداد ۱۳۴۷ مجلس سنا – کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مجلسین.
 +
**[[قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی ۱۳۵۲]]- مصوب ۲۷ اسفند ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۳ اردیبهشت ۱۳۵۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
*[[قانون تشکیل سازمان تعاون مصرف شهر و روستا و انحلال شرکت سهامی فروشگاه فردوسی]] - مصوب ۱۹ آذر ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۴ دی ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[اساسنامه سازمان تعاون مصرف شهر و روستا]]  - مصوب ۱۹ اسفند ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۶ اسفند ۱۳۵۱ مجلس سنا کمیسیونهای پارلمانی مجلسین - این قانون در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
** [[قانون تشکیل صندوق امداد روستاییان]] – مصوب ۱۰ آذر ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۲۱ بهمن ۱۳۵۳ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۵۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
 
 +
*[[قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران]] - مصوب ۲۹ دی ۱۳۴۵ مجلس شورای ملی و ۹ آذر ۱۳۴۵ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۵ بهمن ۱۳۴۵ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[اساسنامه صندوق توسعه کشاورزی ایران]] - مصوب ۱۴ آبان ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۱۵ تیر ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۹ آذر ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون اصلاح پاره‌ای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون تاسیس صندوق توسعه کشاورزی ایران]] - مصوب ۲۲ اسفند ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۴ اردیبهشت ۱۳۴۶ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۴۷ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[قانون تغییر نام صندوق توسعه کشاورزی ایران و اصلاح ماده ۵ قانون صندوق مزبور]] (به بانک توسعه کشاورزی ایران) - مصوب ۲۶ تیر ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی و ۱۷ دی ۱۳۵۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۵ دی ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
.
 +
*[[قانون اصلاح مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تاسیس بانک توسعه کشاورزی ایران]] - مصوب ۱۶ تیر ۲۵۳۵ شاهنشاهی مجلس سنا و ۱۷ تیر ۲۵۳۵ شاهنشاهی مجلس شورای ملی
 +
 
 +
*[[قانون تشکیل بانک تعاون کشاورزی ایران]] - مصوب ۵ تیر ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۱۶ تیر ۱۳۴۸ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
 +
**[[اساسنامه بانک تعاون کشاورزی ایران]] - مصوب ۲۵ بهمن ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و سازمان‌های اداری و  ۱۹ اسفند ۱۳۴۸ مجلس سنا - کمیسیون‌های اصلاحات ارضی و تعاون روستایی و کمیسیون استخدام و دارایی دو مجلس – این قانون در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید
 +
**[[قانون اصلاح ماده ۱۱ قانون تشکیل بانک تعاون کشاورزی ایران مصوب تیر ماه ۱۳۴۸]] - مصوب ۹ خرداد ۲۵۳۷ شاهنشاهی مجلس شورای ملی و ۲۹ آذر ۲۵۳۷ شاهنشاهی مجلس سنا
 +
 
 +
:: نیز نگاه کنید به [[آيين‌نامه اجرایی قانون فروش خالصجات]]
 +
::[[قانون راجع به اجازه پرداخت یک صدوپنجاه میلیون ریال از درآمد نفت به بانک‌های ساختمانی - رهنی و کشاورزی]] - مصوب ۲۵ مهر ۱۳۳۴
  
 
== منابع ==
 
== منابع ==

نسخهٔ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۳

محمدرضا شاه پهلوی انقلاب شاه و مردم را آغاز می‌کند
پادشاه ایران خبر اصلاحات و رفراندوم را به کنگره ملی کشاورزان می‌دهد. تهران. ۱۳۴۱

اصلاحات ارضی یا الغای رژیم ارباب و رعیتی عبارت است از تغییرات اساسی در میزان و نحوه مالکیت اراضی به ویژه اراضی کشاورزی و مراتع به منظور افزایش بهره وری عمومی جامعه. اصلاحات ارضی در کشور به فرمان و اراده استوار اعلیحضرت شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی و نخست وزیران دکتر علی امینی و اسدالله علم به تحقق پیوست و بدین ترتیب تغییر شیوه مالکیت زمین‌های کشاورزی از دست از فئودال‌ها یا مالکان بزرگ به خرده مالکی و توزیع مجدد آن بین کشاورزان، با تصویب قانون اصلاحات ارضی و سپس قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی طی ۳ مرحله انجام گرفت. اصلاحات ارضی نخستین اصل منشور انقلاب شاه و مردم بود.


نخستین لایحه اصلاحات

پیش از اصلاحات ارضی ۵۰ در صد از زمینهای کشاورزی در دست مالکان بزرگ بود. ۲۰ در صد متعلق به اوقاف و در دست ملایان بود و ۱۰ در صد زمینهای دولتی یا متعلق به شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی بود. ۲۰ در به کشاورزان تعلق دراشت. پیش از اصلاحات ارضی به دستور شاه ۱۸۰۰۰ روستا را در فهرستی در اوردند که ان زمینها می‌بایستی بین روستاییان تقسیم شود.[۱]

شاه سالیان دراز از لزوم اصلاحات ارضی در ایران می‌گفت ولی در برابر مالکان بزرگ و روحانیون مجبور بود که اصلاحات ارضی را به عقب بیاندازد. در سال ۱۳۳۸ برابر با ۱۹۵۹ میلادی، محمدرضا شاه پهلوی تصمیم گرفت به اصلاحات اجتماعی - اقتصادی دست بزند بر این اساس از دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر وقت خواست که پیش‌نویس لایحه اصلاحات ارضی را برای ارائه به مجلس آماده کند. وزیر کشاورزی در آن زمان جمشید آموزگار لایحه‌ای برای اصلاحات ارضی یه مجلس تقدیم کرد. مالکان بزرگ که نماینده مجلس بودند این لایحه را به سود خود تغییر دادند و آنها آموزگار را به باد انتقاد گرفتند که اصلاحات ارضی در سر آمریکایی‌ها وجود دارد.[۲]

به هر روی این لایحه تغییر یافته از تصویب مجلس که اکثریت آن را مالکان تشکیل می‌دادند گذشت. در ۱۶ ژوئیه ۱۹۶۰ میلادی محمدرضا شاه پهلوی این لایحه را امضا کرد و گفت که این نخستین گام ما در این سوی است لایحه‌های دیگری را برای اصلاحات ارضی خواهم آورد و به همه پرسی خواهم گذاشت تا ملت ایران درباره آن تصمیم بگیرند.[۳] این نسخه اصلاح شده اصلاحات ارضی از تصویب مجلسی گذشت که اکثریت آن را مالکان تشکیل می‌دادند. به همین جهت قانون مزبور منافع مالکان را تأمین کرد. بنابر این قانون، هر مالک می‌توانست تا ۴۰۰ هکتار زمین آبی یا ۸۰۰ هکتار زمین دیم را برای خود نگاه دارد. در مجموع، مجلس راه‌هایی را پیش‌بینی کرد که حتی‌الامکان مانع از تحقق واقعی اصلاحات ارضی شد و به جانبداری از منافع مالکان پرداخت.

دومین لایحه اصلاحات

محمد رضا شاه پهلوی در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۰ دکتر علی امینی را به نخست وزیری منصوب می‌کند. دکتر امینی حسن ارسنجانی را به مقام وزیر کشاورزی خود می‌گمارد.۱۹ دی ۱۳۴۰ کابینه دکتر امینی نخستین لایحه اصلاحات ارضی تصویب شده را تغییراتی اساسی برابر فرمان پادشاه می‌دهد و ان را به اطلاع ملت می‌رساند..[۴]

سومین لایحه اصلاحات

شاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به کشاورزان می‌دهد.

پس از کناره گیری امینی از مقام خویش اسدالله علم را در ۲۸ تیر ۱۳۴۱ محمد رضا شاه پهلوی به نخست وزیری می‌گزیند. ارسنجانی در مقام خود ابقا می‌شود. هدف ارسنجانی ایجاد یک طبقه‌ای از کشاورزان مستقل است. ارسنجانی به لایحه‌ای را که در دوه نخست وزیری دکتر امینی نوشته شده می‌افزاید. بدین قرار که مازاد زمینهایی که به دنبال محدودیت مالکیت زمینهای کشاورزی از مالکین گرفته شده بلافاصله به رعایایی که در آن به کشت مشغول هستند فروخته شود. در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۱ محمدرضا شاه پهلوی در کنگره ملی کشاورزان این طرح را مطرح می‌کند. ۴۲۰۰ دهقانانی که در کنگره حضور داشتند غریو شادی می‌کشند.[۵] در تاریخ۶ بهمن ۱۳۴۱ رفراندوم و همه پرسی در ایران انجام می‌گیرد که به تایید اصلاحات پیشنهادی می‌انجامد. ۵۵۹۸۷۱۱ برای انقلاب سفید و ۵۲۱۱۰۸ علیه انقلاب سفید آرای خود را به صندوقها ریختند.[۶] برای نخستین بار در تاریخ ایران زنان نیز به پای صندقهای رای می‌روند. در تهران ۱۶،۴۳۳ و در دیگر شهرستانها ۳۰۰،۰۰۰ رای آری خود را به صندوقها ریختند.[۷]

اجرای اصلاحات ارضی در ایران

پادشاه سند مالکیت زمینهای تقسیم شده را به زنان کشاورز می‌دهد.

اصلاحات ارضی در ایران با تصویب قانون اصلاحات ارضی در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۰ آغاز شد و با رفراندوم ۶ بهمن ۱۳۴۱ به مرحله اجرا در امد. اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام شد:

در مرحله نخست تعیین شد که هیچ مالکی بیش از یک ده نداشته باشد. مازاد زمینها و ده‌ها می‌باید به کشاورزانی که در آن زمینها به بهره برداری مشغول بودند فروخته شود. با فروش سهام کارخانجات دولتی ترتیب باز پرداخت بهای زمینها به مالکان فراهم گردید.

در مرحله دوم صاحبان زمینهای استیجاری می‌باید یا به تقسیم درآمد حاصل از اجاره بپردازند و یا بر اساس قراردادهای اجاره، زمین‌ها را به کشاورزان بفروشند. به عبارت دیگر مالکان موظف شدند که یا ملک کشاورزی خود را برای سی سال به کشاورزان اجاره نقدی دهند و یا آن را با توافق بدانها بفروشند. بدین ترتیب حداکثر مالکیت زمین‌ها در دست یک مالک بسیار محدود شد. املاک موقوفه عام نیز بر اساس درآمد آن زمین به اجاره دراز مدت ۹۹ ساله به کشاورزان واگذار گردید. در مورد موقوفات خاص متولیان مجبور به فروش آنها به دولت و تقسیم آن بین کشاورزان شدند.

در مرحله سوم مالکانی که ملک خود را اجاره داده بودند بر اساس قانون اصلاحات مجبور به فروش آن به کشاورزان شدند و با رضایت مالک و کشاورز یا تقسیم به نسبت بهره مالکانه مرسوم در محل شدند. بدین ترتیب همه کشاورزان ایران صاحب زمین شدند و ایران از یک کشور «عقب مانده فئودالی» به سوی یک کشور با «کشاورزی آزاد» و «صنعتی شدن» گام بر داشت.[۸][۹]

پس از اجرای مرحله سه گانه اصلاحات اکنون زمان سازندگی روستاها فرا رسیده بود. این برنامه‌ها افزایش اراضی زیر کشت۰ بالا بردن برداشت از محصول کشاورزی، به کار گرفتن روش‌های نوین کشاورزی، توسعه شبکه شرکت‌ها و تعاونی‌های روستایی، بنیان شرکت‌های سهامی کشاورزی، تاسیس خانه‌های فرهنگ روستایی واجرای قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان را تضمین می‌کرد. تمامی این خدمات به نوسازی و بازسازی شهرها و به ویژه روستاهای کشور منتهی می‌شد که پایه‌های برداشتن گامهای بلند در اهنگ رشد کشاورزی ایران می‌بود.

بانک اعتبارات کشاورزی

برای کمک به اجرای برنامه‌های اصلاحات ارضی، بانک اعتبارات و توسعه کشاورزی بنیان نهاده شد. این بانک بیش از دویست شعبه در سراسر کشور دارد و به تعاونیها و اتحادیه‌های کشاورزی و کشاورزان به طور انفرادی نیز وام می‌دهد. گروهای سیار این بانک پیوسته به مناطق کشاورزی دچار خشکسالی یا آفت زده می‌رفتند و کمکهای لازم را به کشاورزان و دامداران می‌نمودند.

هدف از ایجاد شرکتهای سهامی کشاورزی افزایش بازده و بهبود کیفیت تولیدات کشاورزی و به کار گرفتن روشهای نوین کاشت و برداشت بود. هر کشاورز به اندازه ارزش زمین خود در شرکتهای سهامی شریک و سهیم می‌شود. این شرکتها امکان این را فراهم اورده که:.[۱۰][۱۱]

  • ۱ - بیش از ۲۰ میلیارد ریال وام از راه ۲۸۷۰ شرکت تعاونی به ۲۸۰۰۰۰۰ نفر اعضای آن داده شود.
  • ۲ - ایجاد ۱۴۷ اتحادیه که ۲۸۷۰ شرکت تعاونی در بالا گفته شده در آن عضو بودند.
  • ۳ - ایجاد ۸۹ شرکت سهامی کشاورزی با بیش از ۶۰۰۰۰ سهام دار و عضو که روی هم ۴۰۰ هزار هکتار زمین کشاورزی را در اختیار داشتند.
  • ۴ - ایجاد ۲۵ شرکت سهامی کشاورزی تخصصی که ۵۷۰۰ خانوار کشاورز را شامل می‌شد.
  • ۵ - ایجاد ۱۰۲۲ خانه فرهنگ روستایی که بیش از دو میایون نفر از اهالی روستاها از خدمات گوناگون آموزشی و فرهنگی آن استفاده می‌بردند. ۲۵۰۰۰۰ کودک روستا نشین سه تا شش ساله از ۷۴۹ مهد کودک شیر خوارگاه و کودکستان استفاده می‌کردند. در کنار خدمات بهداشتی و پیش آموزی‌های نخستین برای آمادگی در دبستان کودکان یک وعده غذای پر کالری و پروتیین به رایگان روزانه می‌خوردند.

اصلاحات ارضی ایران بعدازانقلاب ۱۳۵۷

پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ برابر با ۱۹۷۹ در ایران و به روی کار آمدن حکومت مذهبی، روند اصلاحات ارضی به طور کلی دستخوش تغییر شد. شورای نگهبان جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۶۳ اجرای قوانین اصلاحات ارضی را مخالف با مذهب اسلام تشخیص داد و روند اصلاحات ارضی بطور کلی متوقف شد. هفت سال بعد، مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۲ خرداد ۱۳۷۰ ادامه روند اصلاحات ارضی را قانونی اعلام نمود و در نهایت در ۳ بهمن ۱۳۸۱، شورای اصلاحات ارضی مرکز تعیین تکلیف باغ‌های مشمول مواد ۲۷ و ۲۸ آیین نامه اصلاحات ارضی را نیز مشمول مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجاز دانسته و روند تعیین تکلیف امور باقیمانده اصلاحات ارضی از سر گرفته شد. در حال حاضر سازمان امور اراضی تنها متولی تعیین تکلیف امور باقیمانده اصلاحات ارضی در کشور می‌باشد و کارشناسان اصلاحات ارضی مستقر در مدیریت حفظ کاربری و امور زمین این سازمان، آخرین متولیان اصلاحات ارضی در ایران هستند. بر اساس ماده ۷ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی، شورای اصلاحات ارضی تشکیل شد. هدف از تشکیل این شورا، تعیین روش و خط مشی واحد و همچنین نظارت بر حسن اجرای وظایف پیش بینی شده در قانون اصلاحات ارضی بود.

قوانین

قوانین انقلاب شاه و مردم

.

نیز نگاه کنید به آيين‌نامه اجرایی قانون فروش خالصجات
قانون راجع به اجازه پرداخت یک صدوپنجاه میلیون ریال از درآمد نفت به بانک‌های ساختمانی - رهنی و کشاورزی - مصوب ۲۵ مهر ۱۳۳۴

منابع

  1. ↑ Farah Diba Pahlavi: Erinnerungen. Bergisch-Gladbach, 2004, p. 135
  2. ↑ George Lenczowski, ed: Iran under the Pahlavis. Stanford, 1978, p. 263
  3. ↑ Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah. University of California Press, 2009, p. 231
  4. ↑ Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah. University of California Press, 2009, p. 231
  5. ↑ Gholam Reza Afkhami: The Life and Times of the Shah. University of California Press , ۲۰۰۹, p. ۲۳۰
  6. ↑ گاهنامه ۳: ۱۳۰۳، ۱۳۰۴؛ روز شمار ۲: ۱۵۰
  7. ↑ علامرضا افخمی: جامعه، دولت و جنبش زنان ایران: ۱۳۲۰ - ۱۳۵۷. بتزدا، ۲۰۰۲، ص ۱۲۴ - ۱۳۶
  8. ↑ محمد رضا پهلوی: پاسخ به تاریخ- انتشارات مرد امروز - امرداد ۱۳۶۴ خورشیدی. ص ۱۰۳- ۱۰۴
  9. ↑ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ - کتاب و ابتشارات پارس -چاپ سوم- لس انجلس سپتامبر ۲۰۰۷، ص ۹۹ - ۱۰۰
  10. ↑ محمد رضا پهلوی: پاسخ به تاریخ- انتشارات مرد امروز - امرداد ۱۳۶۴ خورشیدی. ص ۱۱۱ -۱۱۵
  11. ↑ محمد رضا پهلوی: به سوی تمدن بزرگ - کتاب و ابتشارات پارس -چاپ سوم- لس انجلس سپتامبر ۲۰۰۷، ص ۹۹ - ۱۰۰

‎

برگرفته از «https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=اصلاحات_ارضی_و_الغای_رژیم_ارباب_و_رعیتی&oldid=24891»