بیمه‌های اجتماعی

درگاه محمدرضا شاه پهلوی

انقلاب شاه و مردم

قوانین انقلاب شاه و مردم

بیمه اجتماعی یک سیستم همگانی از بیمه‌های اجباری است. بیمه اجتماعی از بیمه‌های بازنشستگی، بیمه‌های دولتی درمانی، بیمه‌های بیکاری و بیمه حوادث و تصادف‌ها تشکیل می‌شود. نخستین بیمه درمانی که بخشی از بیمه اجتماعی بود در سال ۱۸۸۳ به وسیله صدراعظم آلمان اتو فون بیسمارک بنیان شد. سال ۱۸۸۴ بیمه حوادث و تصادف و ۱۸۸۹ بیمه بازنشستگی به آن افزوده شد. در قانون بیمه‌های اجتماعی قانون اجباری بودن آن وجود دارد. هزینه خدمات بیمه‌ها از راه پرداخت حق بیمه بیمه شدگان به صندوق بیمه سرمایه گذاری می‌شود. بیسمارک می‌گوید: «اندیشه من این بود که پشتبانی طبقه کارگر را داشته باشم و آنها دولت را به عنوان یک سازمانی ببینند که برای آنها بنیان شده‌است و برای رفاه آنها خدمت می‌کند».

بیمه‌های اجتماعی برای همه ایرانیان اصل هفدهم انقلاب شاه و مردم است که بر پایه بیمه همگانی و تامین دوره بازنشستگی برای همه مردم ایران به ویژه روستاییان ایران استوار است. بیمه‌های اجتماعی و سازمان‌های تعاونی دو پایه اساسی برای برآوردن نیازمندی‌های اجتماع ایران است. هدف اصل هفدهم انقلاب شاه و مردم این است که هر ایرانی در همه دوره‌های زندگی خود زیر پوشش بیمه‌های اجتماعی باشد و در درازای زندگی خود تامین باشد و هیچگاه نیازمند نگردد. بر اساس قانون تامین اجتماعی این پوشش از پیش از زاده شدن نوزاد از راه پشتیبانی و مراقبت از زنان باردار و پرداخت کمک بارداری به نوزاد داده می‌شود. بدین معنا که هر ایرانی پیش از زاده شدن مشمول بیمه می‌شود. تامین اجتماعی بیمه‌های حوادث، بیماری‌ها، پیری، از کار افتادگی، نقص عضو، بیمه دستمزد روزهای بیماری، کمک ازدواج را شامل می‌شود. در برنامه‌است که بیمه استعدادها نیز بر قرار شود. قانون تامین اجتماعی که در درازای سال‌های انقلاب سفید مزد بگیران و حقوق بگیران کشور و خانواده آنان را زیر پوشش خود دارد از نظر پشتیبانی‌های قانونی و موردهای تامین اجتماعی از قانون‌های بسیار پیشرفته گیتی است. در کشورهای پیشرفته غربی به هنگام بازنشستگی بالاترین پول بازنشستگی که پرداخت می‌شود نزدیک به ۵۰% یا ۶۰% از میانگین حقوق یا دستمزد پیش از بازنشستگی می‌باشد. در ایران حقوق یا دستمزد بازنشستگی تا ۱۰۰% از میانگین دستمزد و یا حقوق سال آخر خدمت خدمت است. هم چنین برای این که نیروی خرید بازنشسته‌ها کاهش نیابد، با در نظر داشتن نرخ تورم حقوق‌ها و دستمزدها افزایش می‌یابند.

بیمه درمانی بخشی از بیمه‌های اجتماعی، محدویتی درباره بیماران و درازای درمان و هزینه آن ندارد و «پروتز» یا اعضای مصنوعی را نیز در بر می‌گیرد. اگر درمان بیماری در ایران امکان نداشته باشد بیمه اجتماعی هزینه فرستادن بیمه شده را به خارج از کشور بر عهده می‌گیرد. با اجرای قانون بیمه درمانی کارکنان دولت فعال، بازنشسته، رسمی و یا قراردادی و خانواده آنها از همه مزایای بیمه درمانی بهره مند شده‌اند.

همه مزد بگیران، حقوق بگیران کشور، کارکنان رسمی دولت و نیروهای مسلح شاهنشاهی، روستاییان، اصناف و پیشه وران و حرفه‌های آزاد از همه مزایای حمایت‌های نامین اجتماعی بهره مند گردیده‌اند.

آمار نشان می‌دهد که در سال ۱۳۴۱ نزدیک به یک میلیون ایرانی شامل قانون بیمه‌های اجتماعی شده‌اند و در سال ۱۳۵۶ به دوازده میلیون نفر رسیده‌است. ۶۰۰٬۰۰۰ روستایی از راه شبکه بهداری و بهزیستی از بیمه درمانی استفاده کرده‌اند. حق بیمه کارکنان دولت زیر پوشش قانون تامین خدمات درمانی، میانگینی نزدیک به یک سوم آن را بیمه شده و دو سوم آن را دولت می‌پردازد. در باره بیمه شدگان تامین اجتماعی ۹٪ از دستمزد بیمه شده به بیمه درمان می‌رسد. جمع حق بیمه دریافتی بابت همه بیمه‌های بیمه اجتماعی ۳۰٪ دستمزد ماهیانه‌است که ۲۰٪ آن را کارفرما و ۷٪ را بیمه شده و ۳٪ را دولت می‌پردازد.

با وجود همه پیشرفت‌هایی که در درازای اجرای انقلاب سفید در زمینه خدمات درمانی به دست آمده، چگونگی رساندن خدمات بهداشتی و درمانی به ویژه در روستاها دچار تنگناهایی است. بدین سبب پروژه شبکه‌های بهداری و بهزیستی به اجرا گذاشته شد. پایه این شبکه‌ها بر اساس استفاده از کادر کمک پزشکی است که با اجرای آن هر روستایی می‌تواند از پایین‌ترین سطح خدمت‌های بهداشتی و درمانی نا بالاترین سطح درمان ویژه در شهرها را در دسترس داشته باشد. هر شبکه بهداری و بهزیستی جمعیتی نزدیک به ۳۰۰٬۰۰۰ را زیر پوشش درمانی قرار می‌دهد و از این راه می‌توان از نیروی پزشکی موجود بالاترین بهره مندی را برد. گام دیگر در برخورد با کمبود پزشک پروژه تمام وقت «کارانه» با برقرار ساختن پیوند مستقیم بین میزان کارمفید پزشک با درآمد وی به اجرا درآمده‌است. استخدام پزشکان خارجی و جلب و دعوت از پزشکان ایرانی که خارج از کشور زندگی می‌کنند با استقبال روبه رو شده‌است.

برای دسترسی همگان در همه منطقه‌های کشور به فوریت‌های پزشکی، پروژه شبکه اورژانس در سطح شهرها و روستاها به اجرا گذاشته شد. از آنجا که نمی‌شد که در هر روستا یک بیمارستان مجهز ساخت تر تیبی داده شد که بیمار را با هلی کوپتر در کوتاه‌ترین زمان به نزدیک‌ترین بیمارستان رساند. برای دسترسی به دارو پروژه دارو به اجرا در آمد.

بر اساس آمار در درازای پانزده سال انقلاب شاه و مردم شمار بیمه شدگان ۵۲۱٪، شمار کارگاه‌های زیر پوشش قانون بیمه اجتماعی ۲۱۹۵٪، بازنشستگان بیمه شده ۳۰۹٪، بازماندگان مستمری بگیر ۴۶۰٪ و از کار افتادگان مستمری بگیر ۵۲۰٪ افزایش داشته‌است.

قوانین

• قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان - مصوب ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۲۰ فروردین ۱۳۴۷ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
  • آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۶ قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان در مورد بیمه‌های درمانی روستاییان - مصوب ۲۱ تیر ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۲۳ تیر ۱۳۴۸ مجلس سنا – مصوب کمیسیون‌های اصلاحات ارضی و تعاون روستایی و دارایی مجلسین.
  • اصلاح قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان مصوب ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۸ و قانون مواد الحاقی به قانون مذکور مصوب ۸ اردیبهشت ۱۳۴۹ - مصوب ۱ خرداد ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۰ مجلس سنا کمیسیون تعاون و امور روستاهای مجلسین – این قانون در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
  • آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۶ الحاقی به قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان - مصوب ۱۶ خرداد ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۴ خرداد ۱۳۵۰ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
  • الحاق مواد ۲۳ و ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ به قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان - مصوب ۸ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۲۹ فروردین ۱۳۴۹ مجلس سنا کمیسیون اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مجلسین – این قانون در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• قانون تمدید مهلت مقرر در قانون اصلاح بعضی از مواد و الحاق مواد جدید به قانون بیمه‌های اجتماعی - مصوب ۶ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۴ خرداد ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۹ خرداد ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• قانون افزایش مستمری‌های بعضی از مشمولین قانون بیمه‌های اجتماعی - مصوب ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۳۰ خرداد ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۳ تیر ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
  • قانون اصلاح قانون افزایش مستمری‌های بعضی از مشمولین قانون بیمه‌های اجتماعی - مصوب ۲۲ بهمن ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۲ بهمن ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• سازمان تامین خدمات رفاهی - مصوب ۲۲ اسفند ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۱۰ اسفند ۱۳۵۳ مجلس سنا (کمیسیون‌های پارلمانی مجلسین) - این قانون در تاریخ ۹ فروردین ۱۳۵۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
  • • اساسنامه سازمان تامین خدمات رفاهی - مصوب ۷ خرداد ۱۳۵۴ کمیسیون‌های رفاه اجتماعی، استخدام وامور اقتصادی و دارایی مجلس سنا و ۸ خرداد ۱۳۵۴ کمیسیون‌های امور استخدام و سازمانهای اداری، امور اقتصادی و دارایی و رفاه اجتماعی مجلس شورای ملی رسید.

• قانون تامین اجتماعی - مصوب ۱۹ خرداد ۱۳۵۴ مجلس سنا و ۳ تیر ۱۳۵۴ مجلس شورای ملی
  • آیین‌نامه تعیین حق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد موضوع تبصره ۳ قانون تامین اجتماعی - مصوب ۲۳ آبان ۲۵۳۶ کمیسیون‌های بهداری و بهزیستی و امور اقتصادی و دارایی مجلس شورای ملی و ۵ بهمن ۲۵۳۶ کمیسیون‌های بهداری و بهزیستی و امور اقتصادی و دارایی مجلس سنا

بن‌مایه‌ها

‎