پیمان سنتو

اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

تصمیم‌های مجلس قوانین و قراردادهای بین‌المللی مصوب مجلس شورای ملی

همکاری منطقه‌ای برای عمران

پرچم سازمان پیمان مرکزی (سنتو)

اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران

حسین علاء پس از سوءقصد نافرجام به جان وی رهسپار بغداد می‌شود و به آگاهی پادشاه عراق، پیوستن ایران به پیمان بغداد را می‌رساند

حسین علاء نخست‌وزیر در بغداد در میان خبرنگاران

نشست پیمان بغداد تهران آبان ۱۳۳۵- در این فرتور شاهنشاه، اسکندر میرزا پرزیدنت پاکستان و عدنان مندرس نخست‌وزیر ترکیه و وزیران خارجه عراق و سه کشور دیگر هم‌بند پیمان بغداد دیده می‌شوند

فرماندهان نظامی هم‌بندان سنتو در لندن از چپ: عبدالله هدایت، نماینده پاکستان، ترکیه، انگلستان و امریکا (هم‌بند ناظر)

شوروی جهانخوار بیش از ده کشور را اشغال و ضمیمه کرد و همواره تهدیدی برای ایران ماند

نشست پیمان بغداد در آنکارا دی ۱۳۳۶

دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر در هفتمین کنفرانس سنتو در کراچی - پاکستان بهمن ۱۳۳۷

هشتمین نشست وزیران خارجه از چپ نشسته:هرتر امریکا، دکتر اقبال نخست‌وزیر، سلوین لوید انگلستان- ایستاده، عباس آرام ایران، زورلو ترکیه، منظور قادر پاکستان

شاهنشاه در آیین رسمی پیش‌باز از ژنرال ایوب خان پرزیدنت پاکستان در فرودگاه مهرآباد

کادر نظامی پرچم‌های کشورهای هم‌بند سنتو را روز ۷ اردیبهشت برای نشست هشتم وزیران خارجه سنتو به اهتزاز در می‌آورند

عباس آرام وزیر خارجه ایران در فرودگاه مهرآباد به پیش‌باز لوید وزیر خارجه انگلستان برای نشست هشتم وزیران خارجه سنتو می‌رود

عباس آرام به پیش‌باز وزیر خارجه امریکا کریستیان هرتر هم‌بند ناظر سنتو در فرودگاه مهرآباد برای نشست هشتم وزیران خارجه سنتو می‌رود

حسین علاء وزیر دربار شاهنشاهی در سکوی سخنرانی مجلس سنا نشست هشتم وزیران خارجه سنتو در تهران را می‌گشاید و به آنان خوش‌آمد می‌گوید

هیات نمایندگی پنج کشور هم‌بند سنتو در تهران، نشست هشتم ۸ تا ۱۰ اردیبهشت

عباس آرام وزیر امور خارجه به سلوین لوید وزیر امور خارجه انگلستان در فرودگاه مهرآباد برای نشست هشتم وزیران سنتو خوش‌آمد می‌گوید

آقای منزور قدیر وزیر امور خارجه پاکستان برای نشست هشتم وزیران سنتو به پرسش‌های خبرنگاران در فرودگاه مهرآباد پاسخ می‌گوید

دکتر منوچهر اقبال و همسرشان به سفیر امریکا و همسر ایشان در مهمانی سنتو خوش‌آمد می‌گویند

نشست هشتم وزیران خارجه سنتو در مجلس سنا برگزار می‌شود

اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران برای شرکت در کنفرانس پیمان سنتو وارد فرودگاه کراچی می‌شوند دی ۱۳۴۷

از سال ۱۳۲۷ شاهنشاه در سفرهای رسمی خود از کشورهای آسیایی و اروپایی و امریکا دیدن کردند و با سران این کشورها دیدار و گفتگو نمودند. بیانات خردمندانه و دادوری‌های فرزانه شاهنشاه درباره مسایل گیتی و پیوندهای میان کشورها و پیوندهای میان ایران با دیگر کشورها، شاهنشاه را در ردیف نخست سران بزرگ دنیا قرار داد. سفرهای شاهنشاه به کشورهای گوناگون یکی از ارزنده‌ترین کنش‌ها در سیاست خارجی کشور و بستن یک سری قراردادهای دو جانبه با بیشتر کشورها و برقراری دوستی و پیوندهای بازرگانی و فرهنگی میان ایران و دیگر کشورها شد.

شاهنشاه در انجمن ژورنالیست‌ها در لندن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۸ برابر با ۸ مه ۱۹۵۹ درباره سیاست خارجی ایران فرمودند:

... در مورد سیاست خارجی، ایران می‌داند چه روشی اتخاذ کند. سیاست خارجی ما از آرمان‌های ملی ما سرچشمه می‌گیرد و هدف و منظوری جز برقراری صلح پایدار و منظم بین‌المللی ندارد. ما مصمم به حفظ آزادی عمل خود می‌باشیم تا بدون بیم و نگرانی از خارج به نکامل تاسیسات خود بپردازیم. ما آزادی و حق حاکمیت و استقلال خویش را عزیز داشته و مصمم به از بین‌بردن هرگونه اعمال نفوذی و خرابکاری از داخل و و دفع تجاوز از خارج هستیم. ما خواهان رفاه و صلح برای مردم خود می‌باشیم.

پیمان‌ها و قراردادها و موافقت‌نامه‌ها

با تلاش شاهنشاه در بوجود آوردن پایداری سیاسی در ایران وزارت امور خارجه، به رهبری شاهنشاه پیوندهای کشور را با دیگر کشورهای خارجی گسترش داد. بر پایه سفرهای شاهنشاه و دست‌آوردهای گفتگوهای معظم‌له با سران کشورهای گیتی، قراردادهای دو جانبه، پیمان‌های منطقه‌ای و پدافندی و هم‌بندی (عضویت) در سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل و سازمان‌های وابسته به آن بسته شد که آنها را می‌توان به سه گروه درآورد.

الف - قراردادهای دو جانبه‌ای که بر نگهداری و گسترش دوستی و مودت استوار می‌گردد. این قراردادها را می‌توان از دیدگاه درونمایه به سه دسته بخش کرد.

۱- قراردادهای مودت بر پایه بهبود پیوند دوستی و همکاری دو سویه برای فراهم آوردن و گسترش روابط بین‎‌المللی بر پایه صلح و عدالت و تهیه زمینه سازگار برای امضای قراردادهای دیگر درباره مسایل اقتصادی و فرهنگی و قضایی و همانند آنها. در این گونه قراردادها گسترش پیوندهای کنسولی و نگاهبانی از حقوق اتباع هر دو کشور در متن قرارداد نوشته شده است و هر یک متعهد شده‌اند که نمایندگان سیاسی و کنسولی یکدیگر را بر پایه حقوق بین‌الملل و معامله رویارو (متقابله) درباره نمایندگان سیاسی دول کامله‌الوداد (اصل دولت کامله‌الوداد آن است که دو دولت طرفین عهدنامه به موجب یک ماده توافق می‌کنند که اگر در آینده یکی از آنها به دولت یا اتباع دولت ثالثی امتیازی بدهد طرف دیگر قرارداد خود بخود از آن استفاده کند.) قراردهند و یا با نمایندگان سیاسی یکدیگر به روشی رفتار کنند که ناشایسته‌تر از رفتاری نباشد که نسبت به نمایندگان سیاسی و کنسولی دول کامله‌الوداد انجام می‌شود. برای نمونه قرارداد دو جانبه ایران با ایسلند و یا عهدنامه مودت بین ایران و لبنان و یا قرارداد دو سویه ایران با کشور اردن را می‌توان نام برد. در قرارداد مودت ایران و اردن مواد اول و دوم می‌گوید:

• ماده ۱: صلح و دوستی دایمی بین کشور شاهنشاهی ایران و کشور هاشمی اردن و هم‌چنین اتباع دو کشور برقرار خواهد بود.
• ماده ۲: طرفین معظمین متعاهدین موافقت دارند که روابط سیاسی و کنسولی را بین خود طبق اصول و معمول حقوق عمومی بین‌المللی برقرار نمایند و هر یک از طرفین نمایندگان سیاسی و کنسولی طرف دیگر را مطابق اصول حقوق عمومی بین‌المللی و بر اساس معامله متقابله از معامله‌ای که نسبت به نمایندگان سیاسی و کنسولی دول کامله‌الوداد معمول است برخوردار گرداند.

۲- قراردادها و موافقت‌نامه‌هایی که با کشورهای دیگر برای از میان برداشتن اختلافات مرزی و روشن ساختن و تثبیت نقطه‌ها و نوار مرزی در مرزهای مشترک و یا برای از میان برداشتن حالت جنگ و برقراری دوباره پیوندهای سیاسی یا همکاری با دیگر کشورها در مسایل علمی بسته می‌شود و ارزنده‌ترین آنها: عهدنامه صلح با ژاپن دربرگیرنده یک مقدمه و ۲۷ ماده و دو اعلامیه و یک پروتکل که در ۱۶ شهریور ۱۳۳۰ در سانفرانسیسکو میان متفقین و ژاپن بسته و دولت ایران نیز به آن قرارداد پیوست و اصل قرارداد در نشست ۳۰ آذر ۱۳۳۳ به تصویب مجلس شورای ملی و ۱ آبان به تصویب مجلس سنا رسید. و یا قرارداد میان ایران و شوروی درباره اختلافات مرزی از این دسته می‌باشند.

۳- قراردادهای دو جانبه با کشورهایی که ایران از زمان‌های پیش با آنها پیوند سیاسی و دوستی داشته و برای استوارتر کردن این پیوندها و گسترش روابط بازرگانی و ترانزیت و یا برای گسترش پیوندهای فرهنگی با آن کشورها قراردادهای نوینی می‌بندد. برخی از این قراردادها چون قرارداد بازرگانی و همکاری فنی با آلمان غربی و یا عهدنامه بازرگانی و دریانوردی با دولت هند می‌باشد.

ب - پیمان‌های منطقه‌ای و پدافندی - پیمان‌های منطقه‌ای و پدافندی که برای نگاهبانی از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی ایران بسته شدند. برای نمونه، پیمان بغداد که به سازمان پیمان مرکزی تغییر نام داد و یا موافقت‌نامه همکاری ایران و امریکا و همکاری منطقه‌ای برای عمران

ج - قراردادهای بین‌المللی : سیاست بین‌المللی ایران بر پایه همیاری با همه ملت‌های گیتی و کوشش در راه نگاهبانی از صلح در سراسر دنیا استوار است. شاهنشاه ایران در پیام‌ها و سخنرانی‌های بی‌شمار خود همواره این را گوشزد کرده‌اند که برقراری صلح در گیتی جز از راه پشتیبانی و استوار و نیرومند ساختن سازمان ملل و وفاداری کشورهای دنیا به منشور ملل متحد نشدنی است. پیوستن ایران به این گونه قراردادهای بین‌المللی چون جلوگیری از کشتار جمعی و یا قرارداد ژنو از گروه سوم قراردادها می‌باشد.

پیمان بغداد

پیمان بغداد، پیمان همکاری نظامی و اقتصادی میان کشورهای هم‌بند (عضو) این پیمان برای نگاهبانی از استقلال و تمامیت ارضی و یاری به صلح و امنیت در این کشورها، با پشتیبانی و همکاری ایالات متحده امریکا می‌باشد. هم‌بندان این پیمان کشورهای ایران، ترکیه، پاکستان، انگلستان بودند و ایالات متحده امریکا عضو ناظر. ۵ اسفند ۱۳۳۳ برابر با ۲۴ فوریه ۱۹۵۵، پیمان همکاری دوسویه میان دو کشور پادشاهی عراق و جمهوری ترکیه، در بغداد به امضا رسید و بدین روی پیمان بغداد نامیده شد. دولت انگلستان در ۱۵ فروردین ۱۳۳۴ برابر با ۴ آپریل ۱۹۵۵ و سپس دولت پاکستان در تاریخ ۱ مهر ۱۳۳۴ برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۹۵۵ به پیمان بغداد پیوستند. پیام‌های دوستانه‌ای از سوی دولت‌های انگلستان، عراق، ترکیه و پاکستان دایر بر فراخوان پیوستن ایران به پیمان دفاعی (پدافند) خاورمیانه به دولت ایران فرستاده شد. ۱۹ مهر ۱۳۳۴ حسین علاء نخست‌وزیر لایحه پیوستن ایران به پیمان همکاری دو سویه میان دو کشور ترکیه و عراق را به مجلس شورای ملی داد. این قانون در نشست ۲۶ مهر ۱۳۳۴ مجلس سنا و ۳۰ مهر ۱۳۳۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید و پس از توشیح شاهنشاه برای انجام آن به دولت حسین علاء داده شد.

پیوستن دولت ایران به پیمان بغداد یکی از ارزنده‌ترین تصمیمات برای نگاهبانی تمامیت ارضی و استقلال ایران پس از رهایی از ده‌ها سال اشغال به وسیله دولت روسیه و سپس شوروی بود. آشکار بود که دولت شوروی نسبت به پیوستن ایران به پیمان دفاعی ترکیه و عراق آغاز به واخواهی (اعتراض) کرد و نامه‌ای در این باره به کاردار دولت شاهنشاهی ایران در مسکو برای فرستادن به تهران داده شد.

پیمان بغداد در برگیرنده هشت ماده‌است. بنا بر ماده هفتم، اعتبار قانونی پیمان پنج سال از تاریخ امضای آن است و برای پنج سال دیگر می‌توان آن پیمان را نو کرد (تجدید). هر یک از هم‌بندان پیمان می‌توانند شش ماه پیش از پایان این زمان، درخواست نوشته شده خود را درباره گرایش به بیرون رفتن از پیمان به آگاهی دیگر هم‌بندان برسانند و پیمان برای دیگر هم‌بندان پایدار خواهد ماند.

در پیمان بغداد، اگر چهار دولت هم‌بند پیمان شوند، برگزاری شورایی از وزیران کشورهای هم‌بند، پیش‌بینی شده‌است. بدین روی پیوستن دولت ایران که چهارمین هم‌بند پیمان از کشورهای خاورمیانه بود، بر پایداری و ارزشمندی آن افزود. حسین علاء نخستین نخست‌وزیر ایران بود که به فرمان شاهنشاه در شورای وزیران پیمان بغداد شرکت جست.

علیه عضو شدن ایران در پیمان بغداد، مخالفت‌ها و ستیزهای سختی از سوی توده‌ای‌ها یا عوامل شوروی در ایران و اسلامیون بالا گرفت، و کار بدانجا کشید که نواب صفوی یکی از اعضای فداییان اسلام به نام مظفر ذوالقدر را مامور سوءقصد به جان حسین علاء نخست‌وزیر کرد، که نافرجام ماند. این مخالفت‌ها علیه سیاست محمدرضا شاه پهلوی در نزدیک شدن ایران با کشورهای غربی بود. توده‌ای می‌خواستند که ایران را با شوروی و بلوک شرق نزدیک کنند و اسلامیون از ژرف شدن سکولاریزیشن واهمه داشتند و این سبب نزدیک شدن توده‌ای‌ها و اسلامیون شد که نمایش آن در روز ننگین ۱۵خرداد ۱۳۴۲ و آشوب ۱۳۵۷ دیده‌شد.

دولت امریکا که پیش‌نیاز برقراری صلح در گیتی را در آرامش و پایداری سیاسی و امنیت خاورمیانه می‌دید، گرایش خود را به هنبازی (شرکت کردن) در گفتگوهای وزیران و کمیسیون‌های وابسته به پیمان ابراز کرد و چندی پس از آن نمایندگان امریکا نیر در برخی از کمیته‌ها هم‌چون نگرنده (ناظر) و در برخی از کمیته‌ها هم‌چون هم‌بند شرکت کردند. دولت امریکا برآن شد که تا جایی که می‌شود با کمک‌های اقتصادی و فنی به هم‌بندان پیمان بغداد، آنها را نیرومند ساخته و در زمینه‌های دیپلماسی نیز از دولت‌های هم‌بند، با ماده‌های نوشته شده در پیمان پشتیبانی کند.

شاهنشاه در کتاب ماموریت برای وطنم درباره سفر خود به اتحاد جماهیر شوروی ۴ تیر ۱۳۳۵ تا ۲۲ تیر ۱۳۳۵ و گفتگوها با خروشچف و دیگر رهبران شوروی چنین نوشته‌اند:

خروشچف درباره آنچه به نظر وی جنبه تهاجمی و نظامی پیمان بغداد بود صحبت می‌کرد و می‌گفت که وی در اوایل امر چنین استنباط می کرده‌است که پیمان مزبور کیفیت نظامی ندارد ولی بعدا متوجه شده‌است که تصورش خطا بوده‌است. در جواب توضیح دادم که در جلسات پیمان مذاکرات مربوط به دفاع در اطراف جبال البرز و الوند بوده‌است و هیچ‌یک از این دو سلسله کوه در خاک روسیه واقع نشده و هر دو در ایران است.

خروشچف بالاخره تصدیق کرد که ایران قصد تجاوز به کشور روسیه را ندارد ولی اظهار داشت که دولت معظمی ممکن است ما را بر خلاف میل خود وادار سازد که کشور خود را برای حمله به روسیه در اختیار آن بگذاریم و اظهار نظر کرد که شاید ما برای انجام همین منظور اجبارا به این پیمان ملحق شده باشیم. من با کمال تاکید پاسخ دادم که ما به پیمان بغداد به صرف اراده خود و به عنوان شریک متساوی‌الحقوق ملحق شده‌ایم و اضافه کردم که ما هرگز اجازه نخواهیم داد که کشور ما برای اجرای مقاصد تجاوزکارانه برخلاف روسیه شوروی مورد استفاده قرارگیرد و به خروشچف قول سربازی دادم که تا زمانی که من بر تخت سلطنت ایران هستم کشور من به هیچ‌وجه با تقاضای تجاوزکارانه برخلاف روسیه شوروی موافقت نخواهد کرد و شریک در چنین عملی نخواهد شد.

پس از کودتای سرهنگ عبدالکریم قاسم با پشتیبانی شوروی، و کشتن پادشاه عراق ملک فیصل دوم، کشور عراق از پیمان بغداد بیرون رفت. هر چند که این رخداد به صلح خاورمیانه پیوند داشت ولی بر آرمان‌های پیمان یعنی استوار شدن و پیشرفت در زمینه‌های همکاری منطقه‌ای و کمک به صلح جهانی، ردپای چندانی برجای نگذاشت. نشست‌ها و گفتگوهای شورای وزیران سنتو، که هر چند ماهی یک بار در تهران، کراچی، آنکارا و هر از چند گاهی در لندن برگزار می‌شد، گسترش همکاری‌های اقتصادی، فنی، شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی و آسان ساختن ترانزیت کالا میان ایران، پاکستان و ترکیه را به بار آورد و بخش بزرگی از پروژه‌های اقتصادی و پدافندی نیز به انجام رساند.

۱۹ مهر ۱۳۳۴ حسین علاء نخست‌وزیر لایحه پیوستن ایران به پیمان همکاری دو سویه، بسته شده میان کشور ترکیه و عراق را به مجلس شورای ملی داد و قانون اجازه الحاق دولت ایران به پیمان همکاری متقابل منعقده بین دولتین عراق و ترکیه در ۳۰ مهر ۱۳۳۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

۲۴ آبان ۱۳۳۴ حسین علاء نخست‌وزیر در مجلس سوگواری مصطفی کاشانی پسر آیت‌الله کاشانی و نماینده مجلس هدف گلوله مظفر ذوالقدر عضو فدائیان اسلام قرارگرفت ولی گلوله در لوله تپانچه گیر کرد و شلیک نشد و ذوالقدر تپانچه را بر سر علاء کوبید و وی را زخمی کرد. حسین علاء با وجود زخمی که بر سر داشت همان روز رهسپار بغداد برای شرکت در پیمان بغداد گردید. با بررسی تاریخ ایران و سیاست جهانخواری شوروی و زیر پا نهادن پیمان سه دولت و ماندگار شدن ارتش شوروی در ایران که به سرانجام به شکایت دولت ایران از شوروی به شورای امنیت سازمان ملل متحد کشیده شد برای نگهبانی از تمامیت ارضی کشور، و جلوگیری از توطئه حزب توده، عامل شوروی در ایران، دولت ایران به "پیمان بغداد" پیوست.

۲۵ فروردین ۱۳۳۵ نوری سعید نخست‌وزیر عراق، سر والتر مونکتون وزیر دفاع انگلستان، لوئی هندرسن رییس هیات نظارت امریکا، هم‌چنین نخست‌وزیران ترکیه و پاکستان برای شرکت در کنفرانس شورای وزیران پیمان بغداد وارد تهران شدند. ۲۷ فروردین شاهنشاه هم‌بندان اصلی هیات‌های نمایندگی کشورهای عضو پیمان بغداد را در کاخ مرمر پذیرفتند. ۳۰ فروردین شورای وزیران پیمان بغداد با به چاپ رساندن آگاهی‌نامه‌ای در سیزده ماده به کار خود پایان داد که در آن نمایندگان پنج کشور هم‌بند پیمان به آگاهی رساندند که آرمان پیمان بغداد کمک به رسیدن به هدف اساسی منشور ملل متحد در نگهبانی امنیت و صلح بین‌المللی و بهبود رفاه بشر است. در پایان این اعلامیه گفته شد که نشست آینده شورای وزیران پیمان بغداد در ژانویه ۱۹۵۷ برابر با دی ماه ۱۳۳۵ در کراچی خواهد بود.

۲ تیر ۱۳۳۵ کنفرانس کشاورزی پیمان بغداد که در کاخ وزارت امور خارجه ایران برگزار شده بود پس از گرفتن تصمیم‌هایی درباره گسترش امور کشاورزی و همکاری کشورهای عضو پیمان بغداد به کار خود پایان داد.

۱۲ تیر ۱۳۳۵ جمال عبدالناصر با پشتیبانی شوروی، کودتا کرد و رژیم پادشاهی مصر را برانداخت و یک حکومت سوسیالیستی دموکرات در مصر برپا کرد.

۱۴ آبان ۱۳۳۵ کنفرانس نخست‌وزیران و وزیران امور خارجه کشورهای هم‌بند پیمان بغداد برای گفتگو درباره وضع خاورمیانه در کاخ نخست‌وزیری برگزار شد. روز پسین در پیشگاه شاهنشاه و رییس جمهوری پاکستان حضرت اسکندر میرزا نشست وزیران خارجه ایران و عراق و پاکستان در کاخ مرمر برپا شد. ۱۵ آبان رادیو کراچی به گفته رییس جمهوری پاکستان به آگاهی رساند که شاهنشاه ایران از روز ۳۱ اکتبر ۱۳۳۵ فرنام ژنرال افتخاری در ارتش پاکستان را خواهند داشت. ۱۶ آبان کنفرانس نخست وزیران و وزیران امور خارجه کشورهای هم‌بند پیمان بغداد بار دیگر در پیشگاه شاهنشاه و رییس جمهور پاکستان در کاخ مرمر برگزار شد. ۱۷ آبان نخست‌وزیران ایران و پاکستان و ترکیه و عراق به دنبال نشست خود در تهران و گفتگو درباره وضع ناگوار خاورمیانه، با چاپ آگاهی‌نامه‌ای یورش اسراییل به مصر را محکوم و هم‌چنین از دولت‌های فرانسه و انگلستان خواستند که نیروهای خود را از مصر بیرون برند و حاکمیت و استقلال و تمامیت ارضی مصر را ارج بدارند. در این روز حسین علاء نخست‌وزیر در یک گفتگو با خبرنگاران ابراز داشت که کنفرانس پیمان بغداد که به ابتکار شاهنشاه در تهران برگزار شد، در کاهش آشفتگی خاورمیانه بسیار کارساز بوده است. آگاهی‌نامه این کنفرانس به همراه نامه‌ای که به امضای نمایندگان چهار دولت ایران، عراق، ترکیه و پاکستان رسیده بود به سفارت کبرای انگلستان فرستاده شد. سرانجام دولت انگلستان نیز اعلامیه‌ای بیرون داد و یادآور شد که پیشنهاد چهار کشور هم‌بند پیمان بغداد با دیدگاه‌های دولت انگلستان هم‌سو می‌باشد و اکنون زمان آن رسیده است که برای همه دشواری‌های خاورمیانه راه حلی پیدا شود و کشورهای هم‌بند پیمان بغداد رل ارزنده‌ای در ازمیان برداشتن این دشواری‌ها بر عهده گیرند و پایه‌گذار یک صلح و آرامش دایمی در خاورمیانه باشند.

۲۶ آبان ۱۳۳۶ نشست کمیته کشاورزی پیمان بغداد در دبیرخانه پیمان و با بودن نمایندگان ایران، عراق، ترکیه، پاکستان، انگلستان و امریکا برگزار شد. این کنفرانس همکاری میان کشورهای هم‌بند پیمان به ویژه پیشرفت و گسترش کشاورزی و دامپروزی را مورد بررسی و گفتگو قراردادند.

۱۹ آذر ۱۳۳۶ میان وزیران خارجه چهار کشور هم‌بند پیمان بغداد در ترکیه پیرامون وضع سیاسی گیتی به ویژه دگرگونی‌های پسین خاورمیانه و رخدادهای کشورهای افریقای شمالی گفتگوهایی انجام شد.

۴ بهمن ۱۳۳۶ کمیته نظامی پیمان بغداد کار خود را با نمایندگان هم‌بند پیمان در آنکارا آغاز کرد. در درازای دو روز، در نشست‌هایی وضع پدافندی خاورمیانه مورد بررسی قرارگرفت و در زمینه نیروی پدافند هر یک از کشورهای هم‌بند تصمیم‌هایی گرفته شد و سپس در پایان روز دوم کمیته به نشست‌های خود در آنکارا پایان داد.

۷ بهمن ۱۳۳۶ چهارمین نشست شورای وزیران پیمان بغداد در آنکارا گشایش یافت.

۲۳ تیر ۱۳۳۷ برابر با ۱۴ ژوییه ۱۹۵۸ سرهنگ عبدالکریم قاسم با پشتیبانی شوروی کودتا کرد و ملک فیصل پادشاه عراق، ولیعهد، و شمار بسیاری از سران آن کشور را اعدام کرد و رژیم سلطنتی را برانداخت. بی‌درنگ دولت نوین عراق بیرون رفتن این کشور را از "پیمان بغداد" به آگاهی رساند. بدین روی دفتر مرکزی پیمان از بغداد به آنکارا و نام پیمان بغداد به "سازمان پیمان مرکزی" یا سنتو دگرگون شد.

۷ فروردین ۱۳۳۷ به پاس همبستگی‌های ایران و پاکستان و آرمان‌های والای شاهنشاه در پایدار ساختن و گسترش پیوندهای دو کشور یکی از خیابان‌های بزرگ شهر کراچی به نام محمدرضا شاه پهلوی نامگذاری شد.

پیمان سنتو

کنفرانس پیمان سنتو در کراچی، دی ۱۳۴۷ از راست: ژنرال ایوب خان پرزیدنت پاکستان - اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی - سلیمان دمیرل نخست‌وزیر ترکیه

دیدار وزیران امور خارجه کشورهای سنتو با اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در تهران

نشست سنتو در تهران- هویدا نخست‌وزیر در میان وزیران امور خارجه کشورهای عضو از چپ: غلام‌عباس آرام، خلعتبری، حسین قدس نخعی، امیر عباس هویدا، مایکل استوارت وزیر خارجه انکلستان و دین راسک وزیر خارجه امریکا

اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی و سلیمان دمیرل رییس جمهور ترکیه

کنفرانس پیمان بغداد در آنکارا

نشست نمایندگان نظامی سنتو در تهران با ارتشبد ازهاری و دیگر سران ارتش ایران ۲۰ شهریور ۱۳۵۲

آنکارا ۲۴ تیر ۱۳۳۷

۲۴ تیر ۱۳۳۷ کنفرانس سران کشورهای هم‌بند (عضو) پیمان بغداد در آنکارا برگزار شد. در این کنفرانس از دولت عراق به سبب کودتایی که در آن کشور انجام شده بود، نماینده‌ای نبود. شاهنشاه، جلال بایار رییس جمهور ترکیه، اسکندر میرزا رییس جمهور پاکستان، نخست‌وزیران ایران و ترکیه و وزیران امور خارجه ترکیه و معاون وزارت امور خارجه پاکستان در این کنفرانس شرکت جستند. سران سه کشور هم‌بند پیمان بغداد درباره وضع خاورمیانه، به ویژه رویدادهای لبنان و عراق و دیگر مسایل سه کشور به گفتمان نشستند. روز پسین شاهنشاه و جلال بایار و اسکندر میرزا به سبب وضع ناگوار خاورمیانه بار دیگر همه دشواری‌های منطقه را مورد بررسی قراردادند و به کنفرانس پایان دادند. آگاهی‌نامه (اعلامیه) پایان کنفرانس به چاپ رسید که در آن یادآور شده بود که سران کشورهای هم‌بند "پیمان بغداد" درباره وضع خاورمیانه به ویژه درباره رخدادهای لبنان و عراق با گفتمان در چاره‌جویی برای از میان بردن دشواری‌های منطقه هستند. سپس در پیامی که شاهنشاه و سران پاکستان و ترکیه برای پرزیدنت آیزنهاور فرستادند گرامی‌داشت خود را از اینکه دولت امریکا برای پایان دادن به رخدادهای هولناک لبنان در آن کشور نیروی نظامی فرستاده‌است ابراز داشتند. شاهنشاه روز ۲۶ تیر به تهران بازگشتند. ۲۸ تیر از سوی دربار شاهنشاهی آگاهی‌نامه‌ای دایر بر ابراز اندوه از رویداد غم‌انگیز اعدام شدن اعلیحضرت ملک فیصل پادشاه عراق به چاپ رسید و اینکه بدین سبب یک هفته پرچم سلطنتی ایران نیم‌افراشته خواهد بود.

لندن ۲ امرداد ۱۳۳۷

۲ امرداد ۱۳۳۷ دکتر اقبال نخست‌وزیر با هیات نمایندگی ایران از تهران برای شرکت در کنفرانس کشورهای هم‌بند پیمان بغداد رهسپار لندن شدند. در این کنفرانس نمایندگان کشورهای هم‌بند پیمان، گفتگوهایی درباره دگرگون ساختن نام پیمان بغداد به سبب کودتا و تغییر رژیم و بیرون رفتن دولت عراق از پیمان انجام یافت. ۷ امرداد شورای وزیران پیمان بغداد با بودن دالس وزیر امور خارجه امریکا به پایان رسید و آگاهی‌نامه کنفرانس چاپ شد. در این کنفرانس خودداری دولت عراق و نیامدن به کنفرانس پیمان بغداد پس از کودتا و هم‌چنین وضع خاورمیانه مورد بررسی قرارگرفت. ۹ امرداد وزارت امور خارجه ایران آگاهی‌نامه‌ای دایر بر شناسایی رژیم نوین عراق از سوی دولت شاهنشاهی ایران چاپ کرد. ۱۲ امرداد سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که به سفارت ایران در بغداد دستور داده شد تا درباره تصمیم ناشایسته و نادرست دولت عراق در نامیدن خلیج فارس به مجمول خلیج عربی به سختی اعتراض نماید.

ششمین شورای وزیران - کراچی ۲ بهمن ۱۳۳۷

۲ بهمن ۱۳۳۷ - ششمین دوره نشست‌های کمیته اقتصادی پیمان بغداد با نمایندگان ایران، ترکیه و پاکستان در کراچی گشایش یافت. ۶ بهمن شورای وزیران پیمان بغداد در کراچی با بیانات مارشال ایوب خان پرزیدنت پاکستان گشوده شد. از سوی دولت ایران دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر در این شورا شرکت کرد. ۸ بهمن شورای وزیران پیمان بغداد برآن شد که مرکز اتمی پیمان بغداد به تهران جابه جا شود و موافقتنامه همکازس بین دولت ایران و دولت امریکا درباره استفاده‌های غیرنظامی از انرژی اتمی به تصویب مجلس شورای ملی رسید. این موافقتنامه ۱۷ آذر ماه از تصویب مجلس سنا گذشته بود.

۱۱ اسفند ۱۳۳۷ دولت ایران به آگاهی دولت شوروی رسانید که آن بخش از قرارداد ۱۹۲۱ را که بر پایه آن ارتش شوروی حق خود می‌داند وارد خاک ایران شود را بی‌اعتبار می‌داند. زورلو وزیر امور خارجه ترکیه در یک گفتگو با خبرنگاران، استقامت و پایداری ایران را در برابر فشارهای خارجی ستود و بستن قرارداد نظامی با امریکا را تصمیمی آهنین خواند و یادآور شد که پایداری ایران در برابر فشار شوروی ارزنده و شایان ستایش است.

۱۴ اسفند ۱۳۳۷ موافقتنامه‌های نظامی دو جانبه امریکا با کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه به امضا رسید. به دنبال بستن این موافقت‌نامه‌ها وزارت امور خارجه به آگاهی رساند که این موافقت‌نامه‌ها پدافندی دو سویه‌است که هیچ‌کس را نباید نگران کند، این موافقتنامه‌ها پدافندی است و اگر شوروی قصد تجاوز نداشته باشد هرگز آن کشور را تهدید نمی‌کند.

۲۳ اسفند ۱۳۳۷ به سبب تبلیغات زننده و موهن رادیو مسکو علیه ایران، وزیر امور خارجه به سفیر شوروی در تهران به سختی اعتراض کرد. هم‌چنین به سبب چاپ نوشتارهای دروغ در روزنامه دولتی ارگان حزب کمونیست چکسلواکی درباره ایران، از سوی وزارت امور خارجه به سفارت چکسلواکی در ایران اعتراض شد.

۳ فروردین ۱۳۳۸ خبرگزاری یونایتدپرس در لندن به گفته رادیو بغداد گزارش داد که عراق از پیمان بغداد خارج شده‌است. سرهنگ عبدالکریم قاسم که در میان ژنرال شده بود در یک گفتگو با خبرنگاران تصمیم دولت عراق را به بیرون رفتن از این پیمان به آگاهی رسانید.

۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۸ مانور نیروی هوایی کشورهای هم‌بند پیمان در تهران برگزار شد.

۴ خرداد ۱۳۳۸ کمیته فرعی کشاورزی پیمان با نمایندگان ایران، پاکستان، ترکیه، انگلستان و امریکا در تهران کار خود را آغاز کرد.

۲۰ خرداد ۱۳۳۸ کمیته فرعی بازرگانی پیمان با نمایندگان کشورهای هم‌بند پیمان در تهران آغاز به کار کرد. در نشست‌های این کمیته درباره فروش فرآورده‌ها و دست‌ساخته‌ها، ترابری، روند گمرک و جهانگردی، آسان سازی سفر بازرگانان کشورهای هم‌بند گفتمان شد.

۱۲ شهریور ۱۳۳۸ کمیته اقتصادی سازمان پیمان مرکزی در آنکار در اعلامیه‌ای به آگاهی رساند که گام‌های نخستین برای ساختن یک شبکه تله کامیونیکیشن میان ایران، پاکستان و ترکیه برداشته شده است و بهره‌برداری از این شبکه دو سال دیگر در سال ۱۳۴۰ خواهد بود. ۱۴ شهریور وزارت امور خارجه به آگاهی رساند که برپایه تصمیم سنتو، نشست‌های همیشگی معاونان نظامی کشورهای هم‌بند در آنکارا برگزار خواهد شد. در چهارچوب پیمان سنتو در روز ۱۷ شهریور نمایندگان ایران، پاکستان و ترکیه قرارداد کمک متقابل در زمینه جلوگیری از قاچاق و شکستن آیین‌نامه‌های گمرکی را امضا کردند.

۷ آبان ۱۳۳۸ مارشال ایوب خان پرزیدنت پاکستان برای یک دیدار رسمی از ایران وارد تهران شد. از زمانی که پیمان سنتو بسته شد خروشچف آغاز به بد و بیراه گفتن به شاهنشاه و تحریک عوامل شوروی در ایران یعنی حزب توده کرد. ۸ آبان حضرت مارشال ایوب خان به کاخ مجلس سنا که نشست مشترک مجلس سنا و شورای ملی در آن برگزار شده بود، آمدند و در سخنان خود گفتند: " آنهایی که نقشه اسارت ما را نکشیده‌اند نباید از اقدامات دفاعی ما بیم و هراس داشته باشند. ما از پروپاگاندای تحریک‌آمیز علیه کشور شما و شاهنشاه دلاور شما ابراز انزجار می‌نماییم".

۲۴ آبان ۱۳۳۸ مانور مشترک نیروهای دریایی کشورهای هم‌بند پیمان سنتو در آب‌های شرقی دریای عمان آغاز شد.

هفتمین شورای وزیران - واشنگتن ۱۴ مهر ۱۳۳۸

هفتمین نشست سازمان پیمان مرکزی (سنتو) در واشنگتن دی. سی. ۱۴ مهر ۱۳۳۸ برگزار شد. هفتمین نشست در آیین رسمی، در سالن وزارت خارجه با سخنان ریچارد نیکسون، معاون پرزیدنت امریکا گشوده شد. نیکسون به هیات‌های نمایندگی کشورهای هم‌بند خوش‌آمد گفت. دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر در این مراسم نیز بیاناتی درباره بهبود پیوندها و پیشرفت‌ها و نزدیکتر شدن کشورهای هم‌بند سنتو به یکدیگر ایراد کرد. دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر در سخنانی در نشست شورای وزیران سازمان پیمان مرکزی در امریکا گفت: "این پیمان برای تثبیت صلح در خاورمیانه بوجود آمده و دولت شاهنشاهی ایران همواره در تحکیم آن کوشیده است."

۱۲ آبان ۱۳۳۸ مانور مشترک نیروهای هوایی کشورهای هم‌بند پیمان سنتو با شرکت ده‌ها جنگنده ایران و ترکیه و پاکستان و بمب‌افکن‌های انگلستان و امریکا آغاز شد.

۹ بهمن ۱۳۳۸ شورای علمی سازمان مرکزی با شرکت نمایندگان ایران، پاکستان، ترکیه، انگلستان و امریکا در دانشگاه تهران آغاز به کار کرد.

۸ فروردین ۱۳۳۹ کمیته نظامی سازمان پیمان مرکزی در باشگاه افسران و با شرکت هیات نمایندگی کشورهای ایران، امریکا، انگلستان، ترکیه و پاکستان آغاز به کار کرد. در این روز هم‌چنین نمایندگان سنتو به شهر ری رفتند و در آرامگاه رضا شاه بزرگ با نهادن تاج‌های گل یاد پدر ایران نوین را گرامی‌داشتند.

۱۰ فروردین ۱۳۳۹ کمیته نظامی سنتو پس از دو روز نشست و گفتمان با به چاپ رساندن اعلامیه‌ای به کار خود پایان داد.

۱۵ فروردین ۱۳۳۹ نشست کمیته اقتصادی سازمان پیمان مرکزی در باشگاه افسران برگزار شد. در این نشست درباره ایجاد هماهنگی در آیین‌نامه‌های (مقررات) گمرکی و گسترش داد و ستد میان کشورهای هم‌بند گفتگو شد. ۱۸ فروردین کمیته اقتصادی با چاپ اعلامیه‌ای به کار خود پایان داد که درونمایه آن در کشورهای هم‌بند سنتو چاپ و پخش شد.

۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ عثمان علی بیک دبیرکل سازمان پیمان مرکزی در کاخ مرمر به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شد.

هشتمین شورای وزیران سنتو - تهران ۸ - ۱۰ اردیبهشت ۱۳۳۹

هیات نمایندگی‌های کشورهای هم‌بند سازمان پیمان مرکزی در تهران گرد هم آمدند. در این نشست کریستیان هترتر وزیر امور خارجه امریکا، دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر ایران، سلوین لوید وزیر خارجه انگلستان، عباس آرام وزیر امور خارجه ایران، فتین روستو زورلو وزیر خارجه ترکیه و مظفر قدیر وزیر خارجه پاکستان و دیگران سران این پنج کشور بودند. ۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ به مناسبت گشایش هشتمین دوره نشست شورای وزیران سازمان پیمان مرکزی در تالار کاخ سنا، شاهنشاه پیامی فرستاد که به وسیله وزیر دربار شاهنشاهی حسین علاء خوانده شد.

۹ اردیبهشت ۱۳۳۹ مهمانی در کاخ مرمر در پیشگاه شاهنشاه و علیاحضرت ملکه فرح پهلوی برگزار شد که در آن مهمانی دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر، وزیران امور خارجه کشورهای ایران، امریکا، انگلستان، ترکیه، پاکستان و هیات وزیران نیز بودند.

۱۰ اردیبهشت ۱۳۳۹ کنفرانس شورای وزیران پیمان مرکزی در تهران با نوشتن اعلامیه آخرین هشتمین کنفرانس وزیران سنتو را به پایان رساند.

۱۵ تیر ۱۳۳۹ کنفرانس اتمی وابسته به سازمان پیمان مرکزی "سنتو" در همدان گشایش یافت. در این کنگره پیرامون مسایل درباره بکارگیری انرژی اتمی گفتگو شد.

۲۸ تیر ۱۳۳۹ کنفرانس اتمی سنتو که با شرکت شصت تَن از کارشناسان امور اتمی کشورهای هم‌بند پیمان و چند کارشناس کشورهای بزرگ گیتی در همدان برگزار شده بود به کار خود پایان داد.

۵ مهر ۱۳۳۹ نشست فرعی کشورهای هم‌بند سنتو برای رسیدگی به امور کشاورزی، بهداشتی و مسایل مربوط به تولید دام در داکا برگزار شد. در این نشست نمایندگان ایران، انگلستان، ترکیه و پاکستان شرکت داشتند.

۲۵ مهر ۱۳۳۹ در مسابقه‌های والیبال کشورهای هم‌بند سنتو که در سالن ورزشی محمدرضا شاه پهلوی برگزار گردید، تیم ایران برنده کاپ رضا شاه کبیر شد و تیم‌های پاکستان و امریکا دوم و سوم شدند.

۲۴ آبان ۱۳۳۹ مانور هوایی کشورهای عضو سازمان پیمان مرکزی که به نام شهباز سوم نامیده شد با شرکت نیروی هوایی کشورهای ایران، انگلستان، امریکا و ترکیه انجام گرفت.

۲۱ آذر ۱۳۳۹ در کمیته اقتصادی سنتو در لندن کارهای ساختن راه‌آهن ایران و ترکیه و شاهراه پیوند زدن پاکستان و ایران و ترکیه بررسی شد.

۲۳ فروردین ۱۳۴۰ کنفرانس آمار کشورهای هم‌بند سنتو با شرکت نمایندگان دولت‌های ایران، امریکا، انگلستان، ترکیه و پاکستان در باشگاه دانشگاه تهران برگزار شد. این کنفرانس در روز ۳۰ فروردین به کار خود در شهر تهران پایان داد.

نهمین شورای وزیران - آنکارا ۷ اردیبهشت ۱۳۴۰

نهمین نشست شورای وزیران سازمان پیمان مرکزی (سنتو) با شرکت نمایندگان ایران، ترکیه، پاکستان، انگلستان و امریکا با سخنان حضرت جمال گورسل پرزیدنت ترکیه در دبیرخانه سنتو در آنکارا گشایش یافت.

۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ کنفرانس وزیران خارجه سنتو با تشکیل فرماندهی مشترک نیروهای نظامی سازمان سنتو موافقت کرد.

۱۱ اردیبهشت ۱۳۴۰ مارشال ایوب خان رییس جمهور پاکستان در گفتگویی با خبرنگار مجله "اخبار و گزارش‌های جهان" چاپ امریکا گفت: شاهنشاه ایران افزون بر آنکه با کمال قدرت از استقلال کشور خود دفاع می‌کنند، در حفظ صلح و ثبات خاورمیانه و استوارساختن دوستی و یگانگی میان کشورهای این منطقه نیز نهایت کوشش را می‌نمایند.

۳۱ اردیبهشت ۱۳۴۰ کنفرانس بهداشتی نمایندگان هم‌بند پیمان سنتو در آمفی تاتر دانشکده پزشکی شیراز برپا شد.

۶ تیر ماه ۱۳۴۰ نخستین کنفرانس بهداشت سنتو با بودن نمایندگان کشورهای هموند در آنکارا گشایش یافت.

۲۹ امرداد ماه ۱۳۴۰ شورای معاونان سنتو، خلعتبری نماینده ایران را به دبیرکلی سنتو برگزید. در این روز وزیر امور خارجه ایران در یک گفتگو با رسانه‌ها، به سخن پراکنی شوروی درباره همکاری اتمی ایران، پاکستان و ترکیه در پیمان سنتو برای بهره گیری از انرژی اتمی در برپاداشتن یک منطقه مرگبار در خاورمیانه رد کرد. ۳۱ امرداد ماه نماینده ایران در سازمان ملل متحد، دروغ دولت شوروی درباره هموندی کشور ایران در پیمان سنتو برای ساختن "مرزهای مرگبار اتمی" را رد کرد.

۱۵ آبان ماه ۱۳۴۰ کمیته نظامی سازمان پیمان مرکزی دوازدهمین دوره نشست‌های خود را در واشنگتن برگزار کرد.

۸ اسفند ماه ۱۳۴۰ کمیته سیاسی سازمان پیمان مرکزی (سنتو) در واشنگتن برگزار شد و رییس شورای طرح‌های سیاسی وزارت امور خارجه امریکا اظهار داشت که دولت امریکا برآن است که برای نگاهبانی صلح وامنیت در خاورمیانه، پیمان سنتو را نیرومندتر سازد.

۱۰ اردیبهشت ۱۳۴۱ نخستین نشست شورای وزیران سنتو در لندن گشایش یافت و در نشستی محرمانه شورا وضع بین المللی و کمک اقتصادی امریکا و انگستان به کشورهای هموند پیمان سنتو بررسی شد. روز پسین شورای وزیران سنتو به جلسات خود در لندن پایان داد و اعلامیه مشترکی به چاپ رساند که در آن یادآور شده بود که وزیران عضو پیمان درباره امور دفاعی و ارتباطی کشورهای خود و نیز خطر کمونیسم در ممالک مجاور مرزهای جنوبی اتحاد جماهیر شوروی یعنی ایران و ترکیه گفتگو کرده‌اند.

دوازدهمین شورای وزیران - آنکارا ۱۳ - ۱۲ تیر ۱۳۴۳ در این نشست که با بودن وزیران خارجه ایران، ترکیه و پاکستان برگزار شد درباره همکاری اقتصادی، فنی و فرهنگی سه کشور هم‌مرز بیرون از چارچوب همکاری‌های دو جانبه و سه جانیه که میان آنها وجود دارد کفتکو شد. این همکاری‌ها

خارجه ایران و پاکستان و ترکیه در روز

سیزدهمین شورای وزیران سنتو در ۱۸ فروردین ۱۳۴۴ در تهران با بودن وزیران خارجه ایران و پاکستان، ترکیه ، انگلستان و امریکا در تهران به گفتمان نشست. شاهنشاه در پیامی به این شورا چنین ابراز داشتند:

با کمال خوشوقتی به نمایندگان برجسته کشورهای دوست خودمان که برای شرکت در سیزدهمین شورای وزیران سازمان پیمان مرکزی به تهران آمده‌اند خیرمقدم می‌گوییم. برای ما جای مسرت است که این شورا برای سومین بار در طول حیات ده ساله آن در پایتخت کشور ما منعقد می‌گردد. ایران و پاکستان و ترکیه، که جامعه بزرگی را با منافع مشترک و سنن و هدف‌ها و آرمان‌های مشابه تشکیل می‌دهند، با همکاری متخدین غربی خود توانسته‌اند این مناسبات را هر چه بیشتر تحکیم بخشیند و آنها را به صورتی عملی و مشخص در آورند.سیاست اتحاد ما با غرب و انعقاد پیمان دفاعی مسترک نقش موثری در تقویت امنیت دسته جمعی بین‌المللی داشته و در عین خال، جنانچه ایجاب می کرده، سازمان پیمان مرکزی اهمیت خاصی برای توسعه سریع اقتصادی سرزمین‌های این منطقه قائل شده‌است. با ایمان راسخ به اینکه توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی اساس هر امینت پایدار و واقعی است، ما این خط مشی جدید را با خوشوقتی کامل تلقی می‌کنیم.

... رجاء واثق داریم که خلع سلاح عمومی و کامل هر چه زودتر به صورت یک واقعیت جهانی درآید تا از این راه کلیه ملل بتوانند همه نیروها و منابع خویش را در راه پیشرفت خلاقه و توسعه اقتصادی که خود ضامن صلح و رفاه‌است، بکار اندازند.

در نخستین نشست شورای وزیران در دوره سیزدهم، پس از آن که پیام شاهنشاه به وسیله وزیر دربار شاهنشاهی خوانده شد، دکتر خلعت‌بری دبیر کل سنتو، گزارشی از کارهای سنتو را خواند. نماینده پاکستان و وزیران امور خارجه انگلیس و امریکا و ایران نیز سخنانی ایراد کردند. دین راسک وزیر خارجه امریکا گفت:

شاهنشاه ایران در تاریخ سازمان پیمان مرکزی جایگاه ویژه‌ای دارند. اگر چه معظم‌له هنوز جوان بوده و بهار زندگی را می‌گذرانند ولی برای مدت بیش از بیست سال است که امور کشور و ملت را به خوبی رهبری کرده‌اند. ده سال اخیر سلطنت معظم‌له، که هم‌زمان با تشکیل پیمان مرکزی بوده‌است، اعلیحضرت شاهنشاه ایران ایران گرایش زیادی به هم‌یاری ما در فراهم ساختن امنیت و پیشرفت این منطقه به طور کلی نشان داده‌اند. ما همه از پشتیبانی و نظرات شاهنشاه و دولت معظم‌له برای رسیدن به این هدف‌ها نیرو گرفته‌ایم.

دنباله دارد

درونمایه پیمان بغداد

پیمان همکاری متقابل بین ترکیه و عراق

نظر به این که روابط دوستانه و برادرانه موجود بین عراق و ترکیه پیوسته در حال توسعه‌است و به منظور تکمیل عهدنامه دوستی و حسن جوار منعقدبین اعلیحضرت پادشاه عراق و حضرت رییس جمهور ترکیه که در تاریخ ۲۹ مارس ۱۹۴۶ در آنکارا به امضاء رسیده‌است و به موجب آن طرفین تصدیق‌نموده‌اند که صلح و امنیت بین دو کشور تفکیک‌ناپذیر از صلح و امنیت جهانی و به خصوص ملل خاورمیانه بوده و این امر اساس سیاست خارجی آنهارا تشکیل می‌دهد.

نظر به این که ماده ۱۱ عهدنامه دفاع مشترک و همکاری اقتصادی بین دولتهای جامعه عرب حاکی است که هیچ ماده از آن معاهده به هیچ نحو طوری‌طرح‌ریزی یا انتخاب نشده که تأثیری در حقوق و تعهدات طرفین به مناسب امضای منشور ملل متحد داشته باشد.

و با اعتراف به مسئولیت‌های بزرگی که از لحاظ عضویت در سازمان ملل متحد به منظور استقرار صلح و امنیت در ناحیه خاورمیانه برای آنها ایجاد شده‌و انجام اقدامات مقرر در ماده ۵۱ منظور ملل متحد را به عهده آنها گذاشته‌است لزوم انعقاد یک پیمانی که هدف‌های بالا را تأمین کند تشخیص داده وبرای این منظور نمایندگان مختار خود را به ترتیب ذیل معین کرده‌اند:

اعلیحضرت فیصل دوم پادشاه عراق.

جناب آقای الفریق نوری‌السعید نخست‌وزیر.

جناب آقای برهان‌الدین‌باش‌اعیان کفیل وزارت امور خارجه.

حضرت جلال بایار ریاست جمهوری ترکیه.

جناب آقای عدنان مندرس نخست‌وزیر.

جناب آقای پروفسور فؤاد کوپرلو وزیر امور خارجه.

نمایندگان مزبور پس از مبادله اعتبارنامه‌های خود که آنها را صحیح و معتبر یافتند در مراتب ذیل موافقت حاصل کردند:

ماده ۱ - طرفین معظمین متعاهدین برای امنیت و دفاع مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد تشریک مساعی خواهند نمود. اقداماتی که برای عملی ساختن‌این تشریک مساعی درباره آنها موافقت می‌کنند ممکن است موضوع موافقتنامه‌های خاصی قرار گیرد.

ماده ۲ - برای تحقق و اجرای تشریک مساعی پیش‌بینی شده در ماده ۱ مقامات صلاحیت‌دار طرفین متعاهدتین معظمتین اقداماتی را که می‌بایست به‌محض این که پیمان فعلی به مرحله اجرا درآید تعیین خواهند نمود.

ماده ۳ - طرفین متعاهدتین معظمتین متعهد می‌شوند که از هر گونه دخالت در امور داخلی یکدیگر خودداری کنند و هر گونه اختلاف فیمابین را با روش‌مسالمت‌آمیز بر طبق منشور ملل متحد حل نمایند.

ماده ۴ - طرفین متعاهدتین معظمتین اعلام می‌دارند که مقررات این پیمان با هیچ یک از تعهدات بین‌المللی ناشی از قرارداد هر یک از طرفین با دولت یادول ثالثی مغایرت نداشته و نمی‌تواند از تعهدات بین‌المللی مذکور بکاهد و یا ناقض آنها محسوب شود.

طرفین متعاهدتین معظمتین متعهد می‌شوند که‌هیچگونه تعهد بین‌المللی که منافی با پیمان فعلی باشد قبول نکنند.

ماده ۵ - این پیمان برای الحاق هر یک از دول اتحادیه عرب یا هر یک از کشورهای دیگری که به امنیت و صلح این ناحیه علاقمند هستند و طرفین‌متعاهدتین معظمتین آن کشور را به رسمیت کامل شناخته باشند باز خواهد بود.

الحاق از تاریخی رسمیت دارد که سند الحاق به وزارت امور خارجه عراق تسلیم شده باشد.

هر دولت عضو که به پیمان فعلی ملحق شود می‌تواند بر طبق ماده ۱ با یک یا چند دولت عضو پیمان قراردادهای خاص منعقد سازد. مقامات‌صلاحیت‌دار دول مزبور بر طبق ماده ۲ اقدامات لازمه را تعیین خواهند کرد و به محض آن که اقدامات مزبور به تصویب دول مربوطه رسید قابل اجراخواهد شد.

ماده ۶ - همین که حداقل چهار دولت به عضویت این پیمان در آمدند شورایی مرکب از وزرای دول مزبور تشکیل خواهد شد که در حدود مقاصد این‌پیمان کار کند. شوری آیین کار خود را تنظیم خواهد کرد.

ماده ۷ - این پیمان برای مدت پنج سال قابل اجرا است و برای پنج سال دیگر قابل تجدید است هر یک از اعضاء پیمان شش ماه قبل از انقضاء ادوارمذکور در بالا ممکن است کتباً تمایل خود را به خارج شدن از پیمان به اعضای دیگر اطلاع دهد در چنین صورت پیمان برای اعضای دیگر معتبرمی‌ماند.

ماده ۸ - این پیمان به وسیله طرفین متعاهدین به تصویب خواهد رسید اسناد تصویب هر چه زودتر در آنکارا مبادله خواهد شد و از تاریخ مبادله اسنادتصویب به مرحله اجرا در می‌آید.

برای گواهی مراتب بالا نمایندگان مختار مذکور این پیمان را به عربی - ترکی و انگلیسی امضاء نموده‌اند هر سه متن متساویاً معتبر هستند و در صورت‌پیدایش اختلاف متن انگلیسی مرجع خواهد بود. تهیه شده در دو نسخه در بغداد دومین روز رجب ۱۳۷۴ هجری مطابق بیست و چهارم روز فوریه۱۹۵۵.

(امضاء شده) نوری‌السعید. (امضاء شده) عدنان مندرس.

از طرف اعلیحضرت پادشاه عراق از طرف ریاست جمهوری ترکیه.

(امضاء شده) برهان‌الدین‌باش‌اعیان. (امضاء شده) فؤاد کوپرلو.

از طرف اعلیحضرت پادشاه عراق. از طرف ریاست جمهوری ترکیه.

بغداد ۲۴ فوریه ۱۹۵۵.

نگارخانه

• 

  بیستمین نشست کمیته نظامی سنتو در واشنگتن از چپ: ریچارد نیکسون پرزیدنت امریکا، ارتشبد بهرام آریانا و ژنرال امین الب کایا

• 

  نشست کمیته نظامی سنتو در کنار بیستمین نشست نمایندگان سنتو از چپ: ژنرال اختر (پاکستان)، ژنرال امین آلب کایا (ترکیه)، ارتشبد بهرام آریانا، ژنرال ایرب ویلر (رییس ) ، مارشال چارلز الورثی (انگلستان) و ژنرال تئودور کانوی (امریکا)

• 

  هفتمین نشست سنتو در واشنگتن دی. سی. ۷ - ۹ اکتبر ۱۹۵۹ - نیکسون معاون پرزیدنت امریکا - دکتر اقبال در روز گشایش سخنرانی می‌کند

• 

  امریکا با کمک‌های پدافندی و اقتصادی به عنوان هم‌بند ناظر، به سازمان پیمان مرکزی در نشست سنتو در آنکارا می‌پیوندد.

• 

  سران نظامی پنج کشور هم‌بند سنتو در تهران اسفند/فروردین ۱۳۳۹/۱۳۳۸ از چپ: ژنرال عبدالله هدایت از ایران، ژنرال موسی از پاکستان، ژنرال روستو اِردِل‌هون از ترکیه، آدمیرال لرد مانت‌بَتون از انگلستان و ژنرال توماس وایت از امریکا

• 

  شبکه ماکروویو کامیونی‌کیشن سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان را بهم می‌پیوندد. ۱۱۷ ایستگاه رِلِه با ژنراتورهای دیزلی و پَنل‌های اتوماتیک برق که ۲۴۰ ایستگاه تلفن رادیویی را در این سه کشور دربر می‌گیرد.

• 

  شاهنشاه از ایوب خان پرزیدنت پاکستان در فرودگاه مهرآباد پیش‌باز رسمی می‌کنند.

• 

  ژنرال کمال گورسل از ترکیه از امضا کنندگان پیمان بغداد ۱۹۵۵

• 

  فیلد مارشال ایوب خان از پاکستان از امضاکنندگان پیمان بغداد ۱۹۵۵

منبع

‎

جستارهای وابسته

• فرمان استالین دایر بر کاوش معدن‌های نفت در شمال ایران ۳۱ خرداد ۱۳۲۴
• فرمان استالین برای بنیان جنبش جدایی خواهی در آذربایجان، کردستان و گیلان ۱۵ تیر ۱۳۲۴
• دستورات استالین برای بنیان کردن فرقه دموکراتیک آذربایجان و شمال ایران با استفاده از رسانه‌های گروهی ۲۳ تیر ۱۳۲۴
• قرارداد سن پترزبورگ ۱۹۰۷

• • همکاری منطقه‌ای برای عمران یا آر سی دی