سپاه دانش
| درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | درگاه انقلاب شاه و مردم |
اصل ششم انقلاب شاه و مردم سپاه دانش بود که برای گسترش سوادآموزی در کشور با بهره‌گیری از نیروی دانش آموخته در سراسر کشور در سال ۱۳۴۱ خورشیدی بنیاد شد و در سال ۱۳۴۲ کار خود را آغاز کرد. در سطح کشور و در میانگین رده‌های سنی ۸۵٪ ایرانیان در بیسوادی کامل زندگی می کردند تنها راه بیرون آمدن از نکبت بیسوادی بهره گرفتن از نیروی دانش آموخته ایران بود که هم میهنان خود را از تاریکی بیرون آورند و بدآنها خواندن و نوشتن بیاموزند.[۱] سپاهیان دانش دانش‌آموختگان دارنده دیپلم دبیرستان بودند.
آموزگاران سپاه دانش یک دوره ۴ ماهه را در مرکزهای آموزشی ارتش می‌گذراندند و با درجه گروهبانی برای خدمت در سپاه دانش به وزارت آموزش و پرورش گمارده می‌شدند. خدمت آنان در سپاه دانش، خدمت زیر پرچم آنها به شمار می‌آمد.[۲]
تا سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی بیست و هشت دوره از پسران و هجده دوره از دختران در سپاه دانس خدمت کردند که شماره آنها به بیش از یک سد هزار تن رسید. بسیاری از این دختران و پسران ایران پرست پس از پایان دوره سپاهیگری به استخدام وزارت آموزش و پرورش در آمدند و کار پر افتخار آموزگاری را ادامه دادند. برخی دیگر در راه خانه‌های انصاف به خدمت دولت در آمدند. هزینه مدرسه‌های سپاه دانش یک سوم مدرسه‌های ردیف خود بود. همه خدمت‌های فرهنگی و اجتماعی را سپاهیان به رایگان انجام می دادند.
سپاه دانش پیروزی شایانی به دست آورد، تنها در روستاهای کشور در درازای پانزده سال، شمار دانش آموزان مدرسه‌های سپاه دانش ٪۶۹۲ افزایش یافت هم چنین در درازای پنج سال نخست ۵۱۰۰۰۰ پسر و ۱۲۸۰۰۰ دختر و هم چنین ۲۵۰۰۰۰ مرد سالمند و ۱۲۰۰۰ زن سالمند را خواندن و نوشتن آموختند.[۳]
دختران و پسران ایران دیپلمه، لیسانسیه، فوق لیسانس و آنهایی که دارای درجه دکترا چه در رشته‌های پزشکی و یا رشته‌های دیگر هستند که خدمت زیر پرچم را می بایستی انجام دهند، پس از یک دوره کار آموزی چهار ماهه بین این سه سپاه دانش، سپاه بهداشت [۴] و سپاه ترویج و آبادانی [۵] تقسیم می شوند. اینها سرمایه‌های گرانبهای کشور هستند که در چهارچوب منشور انقلاب شاه و مردم و امکانات آن، چهره روستا و روستاییان و ایران را دگرگون ساختند.
چهار اصل از اصول انقلاب سفید، یعنی اصل ششم سپاه دانش ، اصل دوازدهم انقلاب اداری و آموزشی و اصل پانزدهم آموزش رایگان و اجباری [۶] در هشت سال نخستین تحصیل و اصل شانزدهم تغذیه رایگان [۷]برای کودکان خردسال در مدرسه‌ها و تغذیه رایگان شیرخوارگان تا دو سالگی با مادران دست در دست، همه جنبه‌های آموزش و پرورش کشور را دیده‌وری می کنند.
۷ مهر ماه ۱۳۴۳ جشن دانش‌آموختگان چهل و پنجمین دوره افسران وظیفه و دوره چهارم سپاه دانش در پیشگاه شاهنشاه در سلطنت آباد برگزار شد. در این روز ۳۴۵۰ تن از سپاهیان دوره چهارم سرفراز هستند که به روستاهای ایران فرستاده خواهند شد. در این زمان ۵۶۶ تن از سپاهیان دوره دوم و ۳۴۹۳ تن از سپاهیان دوره سوم در ۴۰۵۸ روستای کشور خدمت می‌کنند. در پایان مهر ماه ۱۳۴۳ بیش از ۷۵۰۸ سپاهی در ۷۵۰۸ دهکده آماده خدمت به کشاورزان آزاد شده ایران خواهند بود. شاهنشاه گواهینامه‌های افسران لیسانسیه وظیفه، جایزه رتبه‌های یکم دوره قضایی و لیسانسیه وظیفه و سردوشی و درجه نمایندگان سپاه دانش و جایزه‌های رتبه یکم سپاه دانش را دادند.
۸ مهر ماه ۱۳۴۳ ساعت ۸ بامداد آیین رژه ۳۴۵۰ تن از دانش‌آموختگان پایان چهارمین دوره آموزشی سپاهیان دانش از برابر کاخ مرمر در پیشگاه شاهنشاه انجام یافت.
۵ اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ در آیینی که پیشگاه شاهنشاه برگزار شد ۹۴۸ تن سپاهیان بهداشت دوره دوم و دانش‌آموختگان پایان دوره آموزش نظامی، بهداشتی و فرهنگی خود را جشن گرفتند. در پادگان شرقی سلطنت آباد جشن دانش آموختگان افسران دوره آغازین به همراه سپاهیان دانش و سپاهیان بهداشت و آیین سوگند و سردوشی دانشجویان پزشک و لیسانسیه و دانش آموزان دیپلمه وظیفه برگزار شد. در دوره دوم سپاه بهداشت ۴۴۶ تن به روستاهای ایران فرستاده می‌شوند که ۱۱۰ یکان پزشکی، ۳ یکان داندانپزشکی، ۱۴ آزمایشگاه، ۱۳ یکان آموزش بهداشت در روستاهای سراسر کشور آغاز به کار می‌کنند.
۱۵ مهر ماه ۱۳۴۳ ساعت ۱۷ شاهنشاه و شهبانو به باغ پیشاهنگی همان باغ منظریه وارد شدند. دسته موزیک آیین احترام نظامی را انجام داد و آنگاه هیات مدیره سازمان و انجمن طرفداران پیشاهنگی به پیشگاه اعلیحضرتین شناسانده شدند. اعلیحضرتین از نمونه کارهای آموزشی سپاهیان دانش پیشاهنگ بازدید کردند و به جایگاه ویژه استادیوم ورزشی رفتند. پس از خوانده شدن سرود سپاه دانش، تیمسار سرلشکر دولو رییس هیات مدیره سازمان ملی پیشاهنگی گزارش یک ساله سازمان و سپاهیان دانش را به آگاهی اعلیحضرتین رسانید. آنگاه شاهنشاه به نمایندگان رسدها دستمال گردن پیشاهنگی را دادند. در پایان پرچم اردوی پیشاهنگی چهارمین دوره سپاهیان دانش با خواندن سرود سپاه دانش فرود آورده شد و آیین نیایش برگزار شد.
۲ دی ماه ۱۳۴۳ برای اجرای گام دوم اصلاحات ارضی بیش از ۲۰۰۰ سپاهی دانش با وزارت کشاورزی همکاری می‌کنند.
۱۱ اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ به فرمان شاهنشاه ۱۰۰۰ تن از دوره پنجم سپاهیان دانش برای همکاری در به انجام رساندن گام دوم اصلاحات ارضی به سازمان اصلاحات ارضی پیوستند. ۲۰ اردیبهشت ماه در میان شادمانی بی همانند مردم خمین، اردکان، قهفرخ و شهرضا و بسیاری دیگر از روستاها و قریه‌های دورافتاده کشور سپاهیان پیشباز شدند. گام دوم قانون اصلاحات ارضی در شهرستان‌های آستارا، شهسوار و بهشهر پایان یافت.
۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ دوره پنجم سپاهیان دانش در میان شور و هیجان مردم شهر کرد به این شهر وارد شدند.
۱ خرداد ماه ۱۳۴۴ کاروان سپاهیان دانش و سپاهیان بهداشت در میان شادی و پایکوبی مردم وارد قزوین و ساوه شدند تا به روستاها و قریه‌ها فرستاده شوند.
۲۳ امرداد ماه ۱۳۴۴ تیمسار سپهبد مبین فرمانده سپاهیان انقلاب به همراه معزی بازرس عالی سپاه دانش پس از بازدید از کارهای سپاهیان دانش و بهداشت در شهرهای مراغه، رضاییه و مهاباد وارد تبریز شدند. تیمسار مبین هنگام رسیدگی به کار سپاهیان دانش، از آموزشگاه سپاه دانش آسایشگاه جذامیان بابا باغی[۸] که در آن یکی از سپاهیان دانش فرزندان جذامیان را درس می‌داد بازدید کرد.
شاهنشاه در کلاس پیکار با بیسوادی نوشتن "جمع" را می‌آموزند
سپاهی دانش در روستای ایران
سپاهی دانش در روستای ایران
رژه دختران سپاهی دانش
دختر سپاهی دانش آماده برای رفتن به روستاهای ایران
دختران سپاهی در روستاهای ایران
قوانین اصل ششم - سپاه دانش
- قانون راجع به پذیرفتن فارغ التحصیلان دیپلمه داوطلب خدمت در ارتش و سپاه دانش - مصوب ۱۳ اردیبهشت ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی. و ۹ بهمن ۱۳۴۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۴۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون استفاده از مشمولان ليسانسيه و بالاتر در سپاه دانش - مصوب ۱ دی ۱۳۴۵ مجلس شورای ملی و ۲۶ آذر ۱۳۴۵ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۴۵ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون اضافه شدن یک تبصره به ماده ۲ قانون سپاه دانش - مصوب ۹ خرداد ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۲۲ خرداد ۱۳۴۷ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۴۷ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- لايحه قانونی تشكيل هيات امنای دانشسرای عالی سپاه دانش - مصوب ۶ آذر ۱۳۴۷ كميسيون علوم و آموزش عالي مجلس سنا و ۳ دي ۱۳۴۷ كميسيون علوم و آموزش عالي مجلس شوراي ملی.
- قانون تامین هزینه سپاهیان دانش در ایام تعطیلات تابستانی مدارس - مصوب ۱۶ دی ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی و ۳ دی ۱۳۵۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۹ دی ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون احتساب دوره خدمت سپاهیگری جزو سوابق خدمت دولتی - مصوب ۱۱ تیر ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۱۱ آذر ۱۳۵۳ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۵۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
تمبرهای یادبود انقلاب شاه و مردم - سپاه دانش
ششم بهمن روز شاه و مردم
سپاه دانش مهر ماه ۱۳۴۲
سپاه دانش مهر ماه ۱۳۴۲
سپاه دانش بهمن ماه ۱۳۴۲
منابع
- ↑ محمد رضا پهلوی: پاسخ به تاریخ.انتشارات مرد امروز ۱۹۸۰ ص ۱۱۶
- ↑ همان.
- ↑ محمد رضا پهلوی: پاسخ به تاریخ.انتشارات مرد امروز ۱۹۸۰ ص ۱۱۶ - ۱۱۸
- ↑ سپاه بهداشت
- ↑ سپاه ترویج و آبادانی
- ↑ آموزش رایگان
- ↑ تغذیه رایگان
- ↑ جمعیت کمک به جذامیان