بازدید شش روزه علیاحضرت شهبانو از شهرهای حاشیه کویر ۱۲-۶ آذر ماه ۱۳۵۳
بازدید شش روزه علیاحضرت شهبانو از شهرهای حاشیه کویر ۱۲-۶ آذر ماه ۱۳۵۳
سمنان، دامغان، شاهرود، بیرجند، سبزوار،کاشمر و گناباد و ... در سفر شش روزه علیاحضرت فرح پهلوی سرفرازی میزبانی شهبانوی ایران را دارند. علیاحضرت در این شش روز، از سراسر شهرهای حاشیه کویر بازدید خواهند فرمود. در سمنان رودخانه « گلرودبار » روان است که شاخه‌های بی شماری دارد و پیوسته سیر آب می‌شود. سمنان معدن‌های غنی دارد: نفت در کویر خوریان، آهن در ۶ کیلومتری شمال و شمال شرقی سمنان شیخاب و همیرود، گوگرد، ذغال سنگ، سرب، و کان‌های سرب کیمیای پارس . زبان سمنانی از آنجا که به زبان پهلوی نزدیک است و در دوران گوناگون دست نخورده مانده است، مورد توجه ایران شناسان و دانشمندان قرار دارد. ناصر خسرو قبادیانی زبان سمنانی را با زبان دیلمی پیوسته می‌داند.
بازدید از سمنان
در روز ۱۶ آذر ماه ۱۳۵۳ فرمانداری سمنان نخستین منزلگاه شهبانو فرح پهلوی بود. امیرعباس هویدا نخست وزیر، وزیر تعاون و امور روستاها، وزیر رفاه اجتماعی و چند تن از پایوران سازمان‌های کشوری در رکاب علیاحضرت شهبانو می‌باشند. حاشیه نشینان کویر برای گرامی داشت ورود شهبانوی مهربان، هفته هاست که بیش از هشت سد هزار بی تابانه چشم به راه بودند. علیاحضرت شهبانو از بخش‌های گوناگون سمنان بازدی فرمودند. هنگام بازدید از مسجد، در باره نقشه جامع شهر سمنان پرسیدند. به آگاهی رسید که بررسی‌ها انجام یافته است و به زودی نقشه جامع آماده خواهد شد. شهبانو سپارش کردند که در نوسازی و عمران این شهر، بناهای تاریخی باید نگهبانی و نگهداری شوند و هم چنین ایجاد فضای سبز در نقشه جامع پیش بینی شود و باغ‌های پیرامون در گسترش این شهر ویران نشود. آنگاه شهبانو به بازار سمنان رفتند و از مغازه داران در مورد چگونگی کار و زندگی آن پرسیدند. بازار سمنان ۹۰۰ مغازه دارد و مغازه داران از کسب با رونق خود گفتند. علیاحضرت شهبانو آنگاه به میان دانش آموزان دبستان‌های سمنان رفتند و درباره برنامه تغذیه رایگان پرسیدند. پسران دانش آموز یکی از دبستان‌های سمنان گفتند که روزانه در دبستان آنها میوه و ساندویچ به آنها داده می‌شود. علیاحضرت شهبانو هم چنین از دانش آموزان دختر درباره چگونگی تحصیل پرسیدند. یکی از دختران دانش آموز مدرسه جامع سمنان گفت که امسال مدرسه جامع شهر به گردایه‌های آموزشی این شهر افزوده شده است. هم اکنون در مرکز فرمانداری کل سمنان، دو کودکستان، پنجاه دبستان، هفده مدرسه راهنمایی و دوازده دبیرستان وجود دارد.
صوفی آباد
پس از نیمروز علیاحضرت شهبانو رهسپار روستای صوفی آباد شدند. این روستا در ۲۲ کیلومتری سمنان قرار دارد. هنگام ورود به این روستا سپاهیان دانش و بهداشت و ترویج و آبادانی و اهالی روستا به پیشباز علیاحضرت آمدند. مردم نیازهای خود را با علیاحضرت شهبانو در میان گذاشتند و علیاحضرت در هر مورد دستور رسیدگی به هر یک از خواسته‌ها دادند. علیاحضرت از مردم در باره کارهای سپاهیان ترویج و آبادانی پرسیدند. مردم و خانه انصاف داشت و شهبانو با سپاهیان به گفتگو نشستند. علیاحضرت شهبانو مفرر داشتند که یک آمبولانس به مرکز درمانی صوفی آباد داده شود.
علیاحضرت شهبانو سپس از بقعه شیح علاالدوله سمنانی یکی از صوفیان بزرگ قرن هشتم هجری که در سال ۷۳۶ هجری در صوفی آباد درگذشته بود، دیدن کردند. بقعه شیخ علاالدوله سمنانی و گرمابه و شفاخانه مجاوران در درازای قرون گذشته ویرانه‌ای شده بود و اکنون تنها چند بخش از گچ بری‌ها و نیمی از گنبد بقعه بر جای مانده است، اما سازمان حفاظت آثار باستانی سرگرم بازسازی این بنا می‌باشند. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از بقعه فرمودند که در نوسازی و عمران شهرها و روستاها ساختمان‌های جدید در میان باغ‌های تاریخی و کهن بنا نشود.
علیاحضرت شهبانو آنگاه برای بازدید خانه‌های اهالی روستا وارد ده شدند و هنگام دیدار از خانه‌ها، دستور دادند که برای نوسازی خانه‌های روستاییان وام‌های دراز مدت به آنها داده شود. مردم صوفی آباد با چهره‌های سوخته از آفتاب، مردم شکیبایی هستند که کمتر با یکدیگر اختلاف دارند و بیشتر به کار و تلاش می‌پردازند. هنگامی که علیاحضرت شهبانو از دهبان روستا درباره خانه انصاف پرسیدند، دهبان گفت که با آنکه خانه انصاف در صوفی آباد داریم اما تاکنون هیچ اختلافی میان اهالی بروز نکرده است. علیاحضرت شهبانو پس از ابراز مهر به روستاییان از بنای به پایان نرسیده گرمابه صوفی آباد دیدن کردند و برای رفاه بیشتر اهالی دستور دادند که دولت کمک‌های لازم را در اختیار شرکت تعاونی روستایی صوفی آباد قرار دهد.
علیاحضرت شهبانو سپس به دیدن کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رفتند.هنگام بازدید کتابخانه شهبانو با کودکان نیز گفتگو کردند. هژبر یزدانی یکی از سرمایه داران سنگ سر به پیشگاه علیاحضرت شهبانو باریافت و به آگاهی رساند که به فرخندگی ورود علیاحضرت شهبانو به فرمانداری کل سمنان، هزینه ساختمان و نگاهداری کتابخانه کودک، یک دبیرستان دخترانه، و یک آموزشگاه حرفه‌ای را در سنگسر در نزدیکی سمنان به گردن خواهد گرفت. آنگاه شهبانو به مرکز رفاه خانواده و سازمان زنان این شهر تشریف فرما شدند و از کلاس‌های آموزش حرفه‌ای و مهد کودک این مرکز بازدید نمودند. به آگاهی علیاحضرت شهبانو رسانده شد که در مهد کودک مرکز رفاه خانواده سازمان زنان سمنان ۵۵ کودک از فرزندان زنان کارگر روزانه نگاهداری و تغذیه می‌شوند. علیاحضرت شهبانو از بخش‌های گوناگون این مرکز بازدید فرمودند و بانوان سمنانی را مورد مهر قرار دادند. مرکز رفاه خانوان سازمان زنان سمنان که از دو سال پیش مورد بهره برداری قرار گرفت دارای بخش‌های سوادآموزی، آموزش حرفه و فن، رسیدگی به مسایل حقوقی، بهداشت و تنظیم خانواده و یک مهد کودک است. علیاحضرت شهبانو هم چنین از خانه تعاونی جوانان سمنان دیدن کردند و دستور فرمودند که صنایع دستی بومی سمنان در فروشگاه‌های کشور به نمایش و فروش گزارده شود.
و خانه‌های تعاونی و کارخانه نخ‌تابی سمنان هم جنین مورد بازدید قرار گرفت. آموزشگاه و نمایشگاه فولکلوریک دختران آموزشگاه روستایی آخرین برنامه آن روز بود.
قلعه امیر و دامغان و شاهرود
در دومین روز علیاحضرت شهبانو سفر ۲۵۰۰ کیلومتری خود را با بازدید از « قلعه امیر » در ۲۵ کیلومتری راه سمنان - دامغان آغاز کردند. شهبانو در بازدید از قلعه امیر که یک بنای تاریخی ۲۵۰۰ ساله است، به وزیر تعاون و امور روستاها دستور دادند تا درخواست‌های کشاورزان منطقه بی درنگ انجام یابد. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از خانه‌های روستاییان از یک دختر معلول بیمارپرسی (عیادت) کردند و دستور فرمودند بی درنگ وی را برای درمان به تهران ببرند. علیاحضرت شهبانو در پایان این بازدید به دامغان بازگشتند.
در دامغان نماینده انجمن شهر درخواست اهالی را به اگاهی شهبانو رسانید. ساختن کاخ جوانان ، تکمیل کادر پرشکی، گسترش و تکمیل مدرسه‌های راهنمایی، ساختمان تلفن خودکار و ساختمان هنرستان از جمله این درخواست‌ها بود. علیاحضرت شهبانو فرمودند که دفتر مخصوص علیاحضرت این درخواست‌ها را پیگیری کند. آنگاه علیاحضرت از کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و کتابخانه سیار این کانون در دامغان دیدن فرمودند. علیاحضرت شهبانو پیش از ترک دامغان بدون برنامه از پیش نهاده از خودرو پیاده شدند و همراه با مردمی که برای دیدن علیاحضرت در خیابان گرد آمده بودند، به بازار دامغان رفتند و با مردم و مغازه داران به گفتگو پرداختند. شهبانو در میان هزاران تن از اهالی بیست دقیقه کوچه بازارهای شهر را پیاده رفتند و مردم و کاسب ها درباره زندگی و کار و دشواری هایشان گفتگو کردند.
علیاحضرت شهبانو پس از نیم روز پنجشنبه ۷ آذر ماه از دامغان به شاهرود تشریف فرما شدند و در این شهر اوامری برای فراهم ساختن رفاه بیشتر اهالی این منطقه، به ویژه خانه سازی برای اهالی صادر کردند و به آقای نخست وزیر هویدا که در رکاب بودند دستور دادند که مبلغ سی میلیون ریال برای اجرای برنامه‌های عمرانی و پرداخت بدهی‌های شهرداری در اختیار شهرداری‌های شاهرود قرار داده شود. امیرعباس هویدا نخست وزیر، وزیر تعاون و امور روستاها، وزیر رفاه اجتماعی و چند تن از پایوران سازمان‌های کشوری در رکاب علیاحضرت شهبانو می‌باشند.
علیاحضرت شهبانو در شاهرود دستورهایی در باره بازسازی و نوسازی بنای پل‌های این شهر سیل بند، ساختمان سیلو، ساختن راه شاهرود به تهران و مناطق پیرامون، پالایش آب آشامیدنی، بازسازی بازار و ساختن استخر سرپوشیده دادند و به شهردار و پایوران این شهر فرمودند که در نوسازی راه‌ها به گونه‌ای کار شود که به بافت کهن شهر آسیب وارد نشود و سپارش فرمودند برای اجرای هر چه بهتر برنامه‌های عمرانی، دفترهای مهندسی و مسکن و نوسازی چه در شهرها و چه در سطح منطقه تقویت و تجهیز شود.
علیاحضرت شهبانو پس از نیم روز پنجشنبه در پایان بازدید از مرکز رفاه خانواده سازمان ملی رفاه خانواده در شاهرود دستور فرمودند که این مرکز گسترش یابد و برای گسترش و پیگیری برنامه بهداشت و تنظیم خانواده، وسایل نقلیه و امکانات کافی در اختیار راهنمایان و مددکاران این مرکز قرار گیرد.
علیاحضرت شهبانو در هوای سرد عصر و شب شاهرود در یک خودروی روباز از خیابان‌ها رد شدند و با تکان دادن دست به ابراز شور و هیجان مردم شاهرود پاسخ دادند. شهبانو در هر دیدار از مردم و نمایندگان گروه‌های گوناگون، درخواست‌های آنان را می‌پرسیدند و مورد رسیدگی قرار می‌دادند و برای بی درنگ برای به انجام رسیدن درخواست‌ها، دستورهایی می‌دادند. به هنگام بازدید علیاحضرت شهبانو از بیمارستان عظیما که یک بیمارستان سی تختخوابی است و به زودی وزارت بهداری آن را به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران وامی سپارد، به آگاهی رسید که این بیمارستان جوابگوی نیازهای محلی نیست و شاهرود به یک بیمارستان مدرن و مجهز دیگر نیاز دارد. هم چنین گفته شد که جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران یک بانک خون و یک آموزشگاه بهیاری نیز در شاهرود دارد که در آینده گسترش خواهد یافت و در هر دوره ۲۰ دانش آموخته (فارغ التحصیل ) بیرون می‌دهد. به آگاهی علیاحضرت شهبانو رسید که بنای یک بیمارستان سی تختخوابی دیگر نیز در شاهرود به زودی آغاز می‌شود. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از بیمارستان عظیما از بیماران بیمارپرسی فرمودند و سپس در میان ابراز شور و هیجان مردم رهسپار کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شدند. سپس شهبانو از مرکز رفاه خانواده سازمان ملی رفاه خانواده بازدید فرمودند. این مرکز از سال ۱۳۴۸ با بهره گیری از عطیه‌های علیاحضرت شهبانو در یک زمین وقفی ساخته شده است. علیاحضرت شهبانو پس از بازدید مهد کودک و بخش‌های گوناگون این مرکز دستور دادند که با توجه به نیازهای همگانی، مهد کودک این مرکز که هم اکنون ۱۰۰ کودک را روزانه نگاهداری می‌کند، گسترش یابد. علیاحضرت شهبانو شب را در میهمانسرای شهر گذراندند.
سومین روز بازدید از روستای بیارجمند، بسطام
شهبانو در سومین روز دیدار از شهرهای کناره کویر روز آدینه ۱۸ آذر ماه ۱۳۵۳ به بیارجمند که سی و سه قریه را بر می‌گرفت وارد شدند. بیارجمند در ۱۱۴ کیلومتری شاهرود قراردارد. علیاحضرت شهبانو در این دیدار با اهالی این روستا درباره نیازهایشان پرسیدند و به نخست وزیر هویدا دستور داده شد که ده میلیون ریال برای اجرای پروژه‌های مورد نیاز این روستا ویژه گردد. علیاحضرت شهبانو در زنی به نام « آسیه مومنی » که سرگرم پختن نان بود را مورد مهر قرار دادند و از دست پخت وی خوردند. فاطمه یکی دیگر از زنان بیارجمند چامه‌ای که برای سفر شهبانو سروده بود را خواند و سپس روسری زیبایی را که خود بافته بود به علیاحضرت فراداشت، شهبانو بی درنگ روسری را بر سر کردند و در درازای دیدارها از بیارجمند و شاهرود روسری فاطمه را بر سر داشتند. علیاحضرت شهبانو پس از نیمروز راهی شهر بسطام در نزدیکی شاهرود شدند.
شهبانو به هنگام بازدید از بسطام که برای نخستین بار میزبان علیاحضرت بودند، پیشرفت‌های بسطام را به آگاهی معظم لها رساندند و درخواست کردند که کانال کشی آب رودبار برای بهبود و پیشرفت کشاورزی منطقه هر چه زودتر انجام یابد. علیاحضرت شهبانو درباره درخواست‌های مردم چون اسفالت خیابان‌ها، تکمیل لوله کشی آب و فراهم ساختن نیازهای بهداشتی و درمانی دستوراتی دادند.
علیاحضرت شهبانو هم چنین دستور برنشاندن بی درنگ یک موتور پمپ را که مورد نیاز روستاییان بیارجمند بود، دادند. در روستای بیارجمند ده هزار کشاورز و دام دار زندگی می‌کنند. علیاحضرت شهبانو مقرر فرمودند که وزارت نیرو در مورد منابع زیر زمینی آب در منطقه بیارجمند بررسی‌های نیازین را انجام دهد تا این روستا در جای دیگری که از آب کافی برخوردار باشد نوسازی شود.
در یک بنای تاریخی شهبانو درباره بازسازی دستوراتی می دهند
بازدید از بسطام
بانوان همه جا شهبانو را در آغوش می کشند
چهارمین روز بازدید از سبزوار و جنگل حارث‌آباد
در روز نهم آذر ماه علیاحضرت رهسپار سبزوار گشتند. پس از ورود به سبزوار برای بازدید از مسجد جامع شهر در خودرویی روباز قرارگرفتند و به ابراز شور و شادمانی زنان و مردان در راستای جاده پاسخ دادند. علیاحضرت روسری زیبایی که از زنی از روستای بیارجمند هدیه گرفته بودند، بر سر داشتند و به بازدید از شبانه‌روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی و مرکز شیر و خورشید سرخ ایران و سازمان‌های رفاهی و اجتماعی سبزوار پرداختند. پس از آن به بازدید از پروژه ایستا سازی شن‌های روان پرداختند که نخستین بار در سال ۱۳۴۴ در حارث آباد آغاز شده بود و پس از ۹ سال در سال ۱۳۵۳ سرزمین پهناور در حاشیه کویر را به جنگلی زیبا از درختان تنومند تاغ دیگرگون کرده بود. کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ریشه‌ای ژرف در زندگی مردم پیدا کرده بود. مرکزهای رفاه خانواده با ابتکار آرشیتکت کویری دکتر نصرالله پرنگی در زمینی به پهنه ۲۲۵۰ متر مربع ساخته شده‌بود.
علیاحضرت شهبانو در ساعت ۱۴ و ۴۵ دقیقه از جنگل حارث آباد در ۱۰ کیلومتری جنوب سبزوار و یک کیلومتری روستای حارث آباد دیدن فرمودند. شهبانو هنگام ورود به جنگل حارث آباد، از سوی روحانی وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و سرپرست سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و سرجنگلداری کل خراسان و کارشناسان مناطق کویری به پیشباز علیاحضرت آمدند. معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی در گزارشی که به آگاهی علیاحضرت شهبانو رساند گفت:
- این جنگل در سال ۱۳۴۴ به کشت درختان تاغ و دیگر گیاه‌های مقاوم به خشکی و شوری در سطح ۱۰۰ هکتار از شنزارهای روستای حارث آباد آغاز شد و خوشبختانه اینک با گذشت نه سال بیش از ۲۳۳٫۰۰۰ هکتار از شنزارهای پیشین حوزه سبزوار با روش برنشاندن و کاشت به جنگل‌های کویری و بیشه زار دگرگون شده است. برای مبارزه با شن‌های روان و خطرهای ناشی از گسترش کویر به فرمان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، یک جهاد ملی آغاز شده است و تاکنون برای بوجود آوردن کمر بند سبز به دور کویر با هزینه‌ای نزدیک به ۷۲۰ میلیون ریال، بیش از ۲٫۶۰۰٫۰۰۰ هکتار شن‌های روان و شنزارهای کشور مهار شده و ایستا شده‌اند. تا پایان سال ۱۳۵۲ خورشیدی جنگل کاری کویری در پهنه‌ای برابر ۱۳۸٫۰۰۰ هکتار و بذرپاشی در گستره‌ای برابر با ۲۴۷٫۰۰۰ هکتار با بذرهای مقاوم به خشکی، به فرم قطعه‌هایی از کمربند سبز در استان‌های یزد، اسپهان، کرمان،بندرعباس، سیستان و بلوچستان، خراسان، مرکز خوزستان بوشهر و فرمانداری کل سمنان و بیش از چهل منطقه کویری شده است.
- برنامه ایجاد کمربند سبز در سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی به فرم نواری کاملا حافظ در خواهد آمد.[۱] با اوامر شاهنشاه آریامهر دایر بر گسترش برنامه‌های جنگلکاری کویری و با بازدید پربار و کارساز شهبانوی گرامی امید است که برنامه بلند مدت پوشش سبز کویر برای ۲۰ سال آینده انجام یابد و همان گونه که شاهنشاه آریامهر فرمودند چهره کویر دگرگون شود.
علیاحضرت شهبانو پس از شنیدن گزارش معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی یک نهال تاغ را با دست مبارکشان غرس کردند و سپس از جاهای دیگر جنگل حارث آباد دیدن فرمودند و از پیشرفت‌هایی که در زمینه جنگل کاری و ایستاسازی شن‌های روان در این منطقه حاشیه کویر ابراز خوشنودی فرمودند.
علیاحضرت سپس از سازمان زنان دیدن کردند. سازمان زنان سبزوار، از سال ۱۳۵۲ گشایش یافت و در زمینه‌های بهداشت و تنظیم خانواده، کلاس‌های پیکار با بیسوادی، حرفه و فن، مهد کودک، از میان برداشتن اختلاف‌های خانوادگی فعالیت دارد. سپس علیاحضرت شهبانو از کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سبزوار دیدن کردند. این کتابخانه در سال ۱۳۴۷ گشایش یافت و هم اکنون بیش از ۸٫۰۰۰ کتاب و ۴٫۴۵۰ هموند دارد و میانگین بازدیدکنندگان از کتابخانه ده هزار تن می‌باشد. در این بازدید یک زن سبزواری که در کلاس مبارزه با بی سوادی سازمان ملی رفاه خانواده سواد آموخته بود، با غرور و شادمانی با کتابی در دست، آغاز به خواندن آن کرد و به علیاحضرت شهبانو با سرفرازی نشان داد که بر عفریت بی سوادی پیروز شده است.
بیمارستان حشمتیه
علیاحضرت شهبانو پس از بازدید از کتابخانه از بیمارستان حشمتیه وابسته به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران دیدن فرمودند. این بیمارستان در سال ۱۲۹۸ هجری بنیاد نهاده شد و هم اکنون ۵۰ تختخواب و بخش‌های داخلی، زایشگاه،بیماری‌های زنان، درمانگاه مرکزی، آزمایشگاه، بانک خون و داروخانه است. شمار مراجعه کنندگان و بیماران که در هر ماه بستری می‌شوند، بیش از دو هزار تن است و کادر درمانی و پرسنلی بیمارستان ۹۷ تن می‌باشد. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از بخش‌های بیمارستان از بیماران بیمارپرسی فرمودند و سپس راهی مرکز رفاه خانواده سبزوار گردیدند.
مرکز رفاه خانواده سبزوار
ساعت ۱۷ علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به مرکز رفاه خانواده سبزوار که از محل دوازده میلیون ریال عطیه شهبانوی ایران و ده میلیون ریال پیشکش عباس رضایی ساخته شده است، تشریف فرما شدند. ابن بنا با سبک معماری کهن ایران و ویژگی‌های معماری سنتی و محلی بسیار زیبا ساخته شده است. ده‌ها هزار تن از مردم سبزوار در مسیر به شهبانوی گرامی شان ابراز شور و هیجان نمودند. در ورودی ساختمان ستاره فرمانفرماییان مدیر عامل سازمان ملی رفاه خانواده و علی رضایی هموند هیات امنای سازمان، از علیاحضرت شهبانو پیشباز کردند و رییس مرکز خوش آمد گفت. در مرکز رفاه خانواده علی رضایی رییس گروه صنعتی شهریار رییس هیات مدیره بانک شهریار پس از خوش آمدگویی گفت:
- به یمن مقدم مبارک علیاحضرت شهبانو اجازه می‌خواهد که مبلغ یک صد میلیون ریال برای ساختن بیمارستان یک سد تختخوابی مجهز و مدرن در شهر سبزوار در اختیار دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی نیاوران تهران قرار داده شود تا در سایه پر مهر و مهر شهبانوی گرامی ایران و کوشش و پشتکار هموندان جمعیت خیریه فرح پهلوی و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران مردم سبزوار بتوانند در آینده از مواهب یک بیمارستان مجهز و مدرن دیگر برخوردار شوند. یعین دارد که این بیمارستان با مهر خاص شهبانوی محبوب ایران به وسیله جمعیت خیریه فرح پهلوی یا شیر و خورشید سرخ ساخته و اداره خواهد شد. درخواست می‌شود، علیاحضرت اجازه دهند که این بیمارستان به نام علیاحضرت شهبانو نامگذاری شود.
در این هنگام لیلی ارجمند مدیر عامل کانون پرورش فکری به آگاهی رسانید که برای دسترسی همه کودکان و نوجوانان به کتاب و کتابخانه بهتر خواهد بود که کتابخانه نوینی در جنوب شهر سبزوار ساخته شود. علی رضایی با گرفتن پروانه از پیشگاه علیاحضرت شهبانو هزینه این کتابخانه را به گردن گرفت. سپس شهبانو از نمایشگاه کارهای دستی مرکز بازدید نمودند و به تالار اجتماعات این مرکز رفتند. در این تالار از سوی دانش آموزان دبستان‌های سبزوار یک پرده نمایش به اجرا درآمد. علیاحضرت هنگام بازدید پهنه مرکز و تاسیسات ورزشی دستورهایی برای ساختن یک استخر و تکمیل تاسیسات ورزشی دادند. آقای عباس رضایی با گرفتن پروانه از علیاحضرت شهبانو، برای تکمیل ساختمان مرکز رفاه خانواده و ساختن یک استخر پنج میلیون ریال در اختیار این مرکز قرارداد. هم چنین آقای امین غنی نماینده مجلس شورای ملی از سبزوار مبلغ سه میلیون ریال به پیشگاه علیاحضرت شهبانو فراداشت تا برای تکمیل ساختمان جمعیت خیریه فرح پهلوی هزینه شود.
در ساعت ۱۹ و بیست دقیقه علیاحضرت شهبانو پس از آنکه علی رضایی و عباس رضایی را مورد مهر قراردادند در میان احساسات پر شور و بی مانند مردم سبزوار سوار بر خودروی روباز شدند و مرکز را ترک کردند.
شهبانو در بازدید از بیمارستان حشمتیه
بازدید از بیمارستان حشمتیه
شهبانو در بازدید از مهدکودک سبزوار
زن سبزواری سوادآموخته و با غرور در برابر شهبانو کتاب می‌خواند
شهبانو در مرکز رفاه خانواده
علی رضایی هزینه یک بیمارستان را به گردن می‌گیرد
جنبش گسترده مبارزه با آلودگی زیست بوم
علیاحضرت شهبانو در این روز در سبزوار مردم را به همکاری در یک برنامه گسترده همگانی برای مبارزه با آلودگی زیست بوم فراخواندند و برای اجرای این برنامه خود پیشگام شدند. علیاحضرت شهبانو همراه با دختران و پسران پیشاهنگ و هموند سازمان جمعیت شیر و خورشید سبزوار در گرد آوردن کاغذها و قوطی‌ها، کیسه‌های نایلونی و پلاستیکی و آهن پاره‌ها و قطعه‌های به دور ریخته که در کنار شهر سبزوار پراکنده شده و افزون بر زشت نمودن سبب آلودگی پیرامون و زیست بوم شده بود، شرکت کردند. بدین سان، نخستین گام را در اجرای این برنامه برداشتند. علیاحضرت شهبانو در میان انبوه دختران و پسران پیشاهنگ فرمودند:[۲]
- دیروز که از این منطقه عبور می‌کردم، منظره نازیبای زباله‌ها و کاغذ پاره‌ها و غیره که در اینجا ریخته شده، با توجه به اثرات نامطلوب آن بر بهداشت محیط زیست نظرم را به خود جلب کرد و به همین منظور امروز به همراه شما به اینجا آمده‌ام تا با کمک یکدیگر در پاکیزه کردن محیط زیست از آلودگی شرکت کنیم. این برنامه باید سرآغاز یک جنبش عمومی برای پاک سازی محیط زیست کشورمان باشد و امیدوارم که شما جوانان و پیشاهنگان در این امر ملی مثل سایر امور پیشگام و پیشگام باشید. خود من هم، به عنوان یک پیشاهنگ قدیمی در این برنامه شرکت می‌کنم و انتظار دارم که سایر پیشاهنگان هم این برنامه را به عنوان یک کار نیک در روز انجام دهند. اجرای این برنامه نه تنها در زیبایی چهره مملکت ما اثرهای نمایانی خواهد داشت بلکه از لحاظ اقتصادی نیز فواید این برنامه روشن است. زیرا کاغذها و قطعه‌های آهن مصرف شده را می‌شود به کارخانه‌ها فرستاد و دوباره یه کالاهای قابل مصرف تبدیل کرد و به این ترتیب از منابع محیط استفاده بهتر و بیشتر نمود.
- از همه مردم نیز دعوت می‌کنم که هر یک سعی کنند با تمیز نگاه داشتن محیط اطراف خود، در این برنامه بهسازی همگانی شرکت کنند و چنین خدمتی را وظیفه ملی خود بدانند، به ویژه که با بالارفتن قدرت خرید عموم و افزایش مصرف ملی، به میزان زباله حاصله هر روز به مقدار قابل توجهی افزوده می‌شود.
آنگاه علیاحضرت شهبانو سطلی را به دست گرفتند و در برنامه پاک سازی محیط شرکت فرمودند و همراه با شهبانو صدها دختر و پسر پیشاهنگ و سدها دختر و پسر پیشاهنگ و هموند سازمان جوانان شیر و خورشید سرخ سبزوار، وزیران، استاندار خراسان و نیابت تولیت آستان قدس رضوی و دیگر همراهان با شور و هیجان شگفت انگیز به پاکیزه کردن پرداختند. شماری از پیشاهنگان نیز همزمان با انباشتن زباله‌ها، گودالی کندند و زباله‌ها را به درون گودال ریختند و روی آن را پوشاندند. بدین سان، برنامه‌ای که بی گمان نه تنها به زیبایی و حفظ زیست بوم کمک خواهد کرد، بلکه پایه‌ای است بر تندرست ماندن مردم، آغاز شده است. علیاحضرت شهبانو پس از اجرای این برنامه که سرآغاز یک برنامه همگانی در سراسر کشور است در میان شور و هیجان بی مانند مردم سبزوار این شهر را ترک کردند.
پنجمین روز بازدید از کاشمر و گناباد و شاه آباد
در روز پنجم علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی از سبزوار راهی کاشمر شدند. علیاحضرت شهبانو درباره بنیاد نهادن یک کارخانه خشکبار، کمک به قالیبافان کاشمر، اسفالت راه‌های این شهرستان و جاده‌های پیرامون تا تهران، ساختن مهمانسرا و یک استادیوم ورزشی برای جوانان، مدرن و مجهز ساختن هنرستان صنعتی و هم چنین آزمایشگاه برای دبیرستان‌های کاشمر و واگذاری زمین برای ساختمان مرکز رفاه خانواده سازمان زنان در کاشمر دستورهایی دادند.
در فرودگاه کاشمر، نمایندگان مردم به آگاهی شهبانو رساندند که سالانه نزدیک به شش هزار تن خشکبار در کاشمر به شیوه سنتی و کهن آماده می‌شود که بخش بزرگی از آن به شهرها و دیگر شهرستان‌های کشور و بخش دیگر به خارج از صادر می‌شود. علیاحضرت شهبانو مقررداشتند که بررسی‌هایی انجام یابد و در یکی از جاهای پر میوه کاشمر یک کارخانه تهیه خشکبار ساخته شود. کاشمر هم چنین یکی از مرکزهای قالی بافی ایران است. علیاحضرت هنگام گذشتن از برابر پیشبازکنندگان درباره قالی بافی در این منطقه پرسیدند. به آگاهی شهبانو رسید که هر سال ۲۲۴ هزار فرش در کارگاه‌های این شهر بافته می‌شود. علیاحضرت دستور دادند که کارگاه‌های خصوصی که در خانه‌ها قالیبافان قرار دارد، زیر پشتیبانی و کنترل بیشتر قرار گیرد تا درآمد قالیبافان کاشمر افزایش یابد.
آنگاه علیاحضرت شهبانو پس از شنیدن گزارش وزیر تعاون و امور روستاها درباره بر پا داشتن سه هزار دار قالی در روستاهای استان خراسان و پانصد دستگاه دار قالی در کاشمر دستور فرمودند و سپارش نمودند که این کار شتابان انجام یابد. علیاحضرت شهبانو در برابر صف فرهنگیان کاشمر درخواست‌های آنان را برای ساختن مرکز تفریح‌های سالم و استادیوم ورزشی کاشمر را شنیدند و امر فرمودند که استادیوم تکمیل و به دستگاه‌ها و ابزارهای ورزشی مجهز شود، هم چنین باشگاه‌های تفریج‌های سالم در کاشمر دایر گردد. هم چنین علیاحضرت دستور دادند که برنامه اسفالت جاده‌های کاشمر به نیشابور و تربت حیدریه بی درنگ و شتابان انجام یابد.
در برابر صف سرپرستان جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران علیاحضرت شهبانو درباره بیمارستان‌ها و مرکزهای بهداشتی کاشمر پرسیدند. به آگاهی رسید که شیر و خورشید سرخ کاشمر یک بیمارستان پنجاه تختخوابی دارد که در آینده ۳۰ تختخواب به آن افزوده خواهد شد. علیاحضرت شهبانو درباره کادر متخصص این مرکز پرسیدند، به آگاهی رسید بیمارستان شیر و خورشید سرخ کاشمر دارای پزشک متخصص عمومی، جراح و ماما می‌باشد. علیاحضرت شهبانو از مدیر بهداری کاشمر درباره اجرای بهداشت رایگان در سطح شهر و روستاهای پیرامون پرسیدند. گفته شد که برنامه مایه کوبی همگانی در این منطقه انجام شده است.
علیاحضرت شهبانو درباره هنرستان صنعتی کاشمر پرسیدند که به آگاهی رسید که هنرستان صنعتی کاشمر دارای رشته‌های برق، ساختمان و فلزکاری است و کادر آموزشی مرکز ورزیده می‌باشند ولی ابزار آموزشی بسنده نیست و کمبودهایی وجود دارد. علیاحضرت شهبانو امر فرمودند که وسایل مورد نیاز این مرکز فراهم گردد و برای دبیرستان‌های کاشمر یک آزمایشگاه دایر شود.
علیاحضرت شهبانو در برابر صف بانوان هموند سازمان زنان کاشمر درباره فعالیت‌های سازمان پرسیدند. به آگاهی علیاحضرت رسید که سازمان زنان کاشمر دارای مهد کودک، کلاس‌های پیکار با بیسوادی و آموزش حرفه‌ای است ولی هنوز مرکز رفاه خانواده سازمان زنان کاشمر بنا نشده است. علیاحضرت دستور دادند که زمینی برای ساختمان مرکز رفاه خانواده به سازمان زنان ایران داده شود. آنگاه شهبانو در میان ابراز شور و هیجان مردم کاشمر در یک جیپ روباز روی قالی‌هایی که مردم در خیابان‌های مسیر گسترده بودند، وارد این شهر شدند و رهسپار بقعه حضرت سید حمزه برادر امام رضا گردیدند.
بازدید از گناباد
علیاحضرت شهبانو در دنباله دیدار از شهرها و روستاهای کناره کویر از کاشمر به گناباد تشریف فرما شدند. در این شهر، هزاران تن از اهالی و روستاهای پیرامون ورود شهبانوی ایران را گرامی داشتند. هلیکوپتر آورنده علیاحضرت شهبانو ساعت ۱۵ در فرودگاه گناباد بر زمین نشست و از علیاحضرت پیشباز پر شوری شد. شهبانو پس از ابراز مهر به پیشبازکنندگان از برابر صف بانوان هموند جمعیت‌های خیریه، رییس‌های اداره‌ها، شهردار و هموندان انجمن‌ها، فرهنگیان، اصناف و بزرگان محلی گذشتند. آنگاه شهبانو با خودرو رهسپار شهر گناباد شدند، در مسیر، فرشی از گل گسترده شده بود و هزاران تن از طبقه‌های گوناگون مردم و دانش آموزان دختر و پسر، ورزشکاران، پیش آهنگان، کشاورزان، کارگران، اصناف و دیگران با دست افشانی و پایکوبی و فریادهای شادی ورود علیاحضرت شهبانوی مهربان و نیکوکار را گرامی داشتند. پس از ورود به گناباد علیاحضرت شهبانو به مهد کودک وابسته به انجمن ملی حمایت کودکان رفتند. مدیر عامل و هموندان هیات مدیره این انجمن به پیشباز آمدند. شهبانو از کلاس‌ها، سالن ناهارخوری، جای بازی کودکان و دیگر بخش‌ها بازدید فرمودند. مدیر عامل انجمن ملی حمایت کودکان در گزارشی به آگاهی رسانید:
- این مهد کودک از سال ۱۳۴۸ به دنبال زلزله این منطقه کار خود را آغاز کرد و در حال حاضر هشتاد طفل از سه تا شش ساله در این مهد کودک نگهداری می‌شوند. این کودکان روزانه از چاشت، ناهار و عصرانه استفاده می‌کنند و برای آنها برنامه‌های آموزشی، تربیتی و تفریحی اجرا می‌شود. این مهد کودک که اخیرا مرمت شده است دارای سالن ناهارخوری، کلاس تربیت کودک، کتابخانه، کارگاه، آشپزخانه و بهداری است.
در مهدکودک هنگام بازدید علیاحضرت شبهانو شماری از کودکان با پوشاک محلی، چند برنامه هنری اجرا کردند. علیاحضرت شهبانو پس از توشیح دفتر یادبود این مهد کودک از کتابخانه نوبنیاد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در کنار مهد کودک بنا شده است، رفتند و این کتابخانه را با بریدن نوار سه رنگ گشودند و از بخش‌های گوناگون آن بازدید فرمودند. این کتابخانه نود و هفتمین کتابخانه کودک در ایران است. کتابخانه با ۶۸۶ متر مربع زیر بنا و با هزینه‌ای برابر با ۴٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال ساخته و مجهز شده است. این کتابخانه در برگیرنده ۵۸٫۷۷۰ پوشینه کتاب و مواد خواندنی می‌باشد. علیاحضرت شهبانو دو فیلم ویژه کودکان را که در تهیه آن از نقاشی کودکان بهره گرفته شده است، تماشا کردند. در پایان شهبانو کارکنان کتابخانه را مورد مهر قراردادند و دفتر یادبود را توشیح فرمودند.
علیاحضرت شهبانو با خودروی روباز ساعت ۱۶ و ۵ دقیقه رهسپار بیمارستان جمعیت شیر و خورشید سرخ گناباد شدند. معاون مدیر عامل مرکزی و مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ در مشهد و هموندان هیات مدیره، پزشکان و پرستاران پیشباز گرمی از علیاحضرت شهبانو نمودند. بیمارستان جمعیت شیر و خورشید سرخ گناباد که در سال ۱۳۲۵ خورشیدی بر پا شد، در سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ بازسازی اساسی شد و از آذر ماه ۱۳۴۹ خورشیدی به جمعیت شیر و خورشید واسپرده شد. این بیمارستان دارای ۲۵ تختخواب است و ۱۴۳۹ متر مربع زیر بنا دارد و ۳۳ تن کادر درمانی آن را تشکیل می‌دهند. بودجه کنونی بیمارستان ۱۳ میلیون و هفتدصد و پنجاه و نه هزار ریال است. در پایان این بازدید علیاحضرت شهبانو رهسپار مهمانسرای اطلاعات و جهانگردی گناباد شدند و در این جا از کارهای دستی و هنری سرامیک محلی و نمونه‌های پوشاک محلی سازمان صنابع دستی ایران بازدید فرمودند.
در آخرین بازدید در گناباد، علیاحضرت شهبانو از شبانه روزی جمعیت خیریه فرح پهلوی در گناباد بازدید کردند و امر فرمودند که به پاس خدمات شادروان « شرافت اویسی » در تامین مرکزهای جمعیت خیریه فرح پهلوی در استان‌ها، به ویژه در گناباد، این مرکز به نام وی نامگذاری شود. شبانه روزی جمعیت در گناباد به کوشش مردم بنا شده است و پانزده میلیون ریال هزینه بنا و تجهیزات آن از کمک‌های مردم به زلزله زدگان زلزله هفت سال پیش گناباد و قریه‌های پیرامون پرداخت شده است. در این شبانه روزی ۱۰۲ نوجوان و کودک که ۹۰ درسد آنان سرپرست ندارند و در زلزله خانواده خود را از دست داده‌اند نگهداری می‌شوند. زن و شوهر دانش آموخته‌ای به نام صراف اسماعیلی و بانو این مرکز را اداره می‌کنند. در کنار ساختمان زیبا و بر اساس معماری سنتی گناباد یک مزرعه ۲۰ هکتاری وجود دارد که کودکان و نوجوانان در آن کشت و زرع می‌کنند. بچه‌ها برای شهبانو گفتند که افزون بر درس خواندن در مدرسه‌های گناباد، در این مزرعه کشت می‌کنند و نیمی از فرآورده به دست آمده در شرکت تعاونی آنها به فروش می‌شد. شهبانو به همراه کودکان و نوجوانان این شبانه روزی، از خوابگاه‌ها و کارگاه‌های این مرکز دیدن کردند و با ابراز خرسندی از فعالیت‌های این مرکز و اداره آن گناباد را ترک کردند.
بازدید از شاه آباد در قاینات
روز پسین علیاحضرت شهبانو از شرکت سهامی زراعی شاه آباد در قاینات بازدید فرمودند. با اینکه این بازدید در برنامه سفر علیاحضرت شهبانو نبود، اما رضا صدقیانی وزیر تعاون و امور روستاها از پیشگاه شهبانو درخواست نمود که از شاه آباد دیدن فرمایند و شهبانو پس از شش سال دوباره از شاه آباد بازدید فرمودند. شرکت سهامی زراعی شاه آباد قائنات در سال ۱۳۴۷ بنیاد نهاده شد و یکی از شرکت‌های سهامی کشاورزی پیشرفته به شمار می‌آید. شاه آباد با منطقه‌ای که شش سال پیش اعلیحضرتین از آن بازدید کردند، شباهتی نداشت. خرابی‌های زلزله خراسان آباد شده بود و به سبب آنکه پس از زلزله خراسان در کنار همان منطقه بنا شد و به دلیل آنکه بر روی خط زلزله قراردارد، دانشگاه فردوسی با همکاری دانشگاه کمبریج در این منطقه بزرگترین و کاملترین مرکز زلزله سنجی ایران را دایر نمود. در میان پیشبازکنندگان زنانی که برای شهبانو اسپند دود می‌کردند و مردانی که در پوشاک محلی پایکوبی می‌کردند و چند کودک آسیب دیده توجه شهبانو را به خود کشیدند و شهبانو دستور دادند که کودکان برای درمان به تهران فرستاده شوند.
شرکت سهامی زراعی شاه آباد ۱٫۲۳۲ خانوار سهامدار دارد که ۳٫۵۲۸ هکتار زمین‌های شرکت را زیر کشت برده و ۱۱۰ هکتار آن را به باغ‌های میوه دگرگون ساخته است. کشاورزان هنگام بازدید علیاحضرت شهبانو از این منطقه گفتند که درآمد آنها پس از بنیادگذاری شرکت سهامی زراعی شاه آباد پنج برابر شده و به ۴۸٫۰۰۰ ریال در سال رسیده است. در این شرکت ۲۳۲ کارشناس فنی کار می‌کنند که همه آنها جوانان شاه آباد هستند که در مرکزهای آموزشی دوره‌های کوتاه مدت آموزشی را گذرانده‌اند و اینک در خدمت روستای خود هستند. علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از بخش تعمیر ماشین‌های کشاورزی یک بولدوزر به آنها پیشکش فرمودند.
در شاه آباد دو کارگاه قالیبافی دایر شده است که دختران هموند شرکت سهامی زراعی در آن کار می‌کنند. دختران این کارگاه با سوادند و در پشت دارهای قالی برابر با اصول بهداشتی کار می‌کنند. استاد کارها روزی ۱۳۰ ریال و کارگران روزی یک صد ریال مزد دریافت می‌کنند. این کارگاه افزون بر آنکه یک مرکز درآمد برای شرکت است، یک مرکز آموزشی نیز به شمار می‌رود. استادکاران پس از دیدن آموزش کافی و اندوختن تجربه، از کارگاه بیرون می‌روند و جداسر (مستقل) کار می‌کنند.
عایاحضرت شهبانو هم چنین از کلاس‌های آموزشی خانه فرهنگ روستایی و مهد کودک، دیدن کردند. هم چنین از درمانگاه روستایی دهکده که با همکاری یک پزشک و یک بهورز اداره می‌شود، بازدید نمودند. یکی دیگر از کارهای شرکت سهامی شاه آباد، دامپروری است و هم اکنون این شرکت ۳۰٫۰۰۰ راس گوسفند و ۴۰ راس گاو دارد. در این مرکز گوسفندانی پرورش داده شده است که هر سال دو بار می‌زایند.
بازگشت به تهران
سفر شش روزه علیاحضرت شهبانو به منطقه حاشیه کویر پایان یافت و علیاحضرت با پیشباز شاهنشاه آریامهر به تهران بازگشتند. شهبانو در پایان این سفر در گفتگویی با روزنامه نگاران فرمودند:
- همه دستورهایی که برای اجرای برنامه‌ها در مناطق مورد بازدی صادر شده از طریق دفتر مخصوص شهبانو و با همکاری مردم پی گیری خواهد شد و از انجمن‌های استان، شهر، شهرستان و ده در مورد اجرای سریع تر این برنامه‌ها کمک گرفته می‌شود. محبت‌های مردم به من نیرو دهنده تلاش‌هایی است که انجام می‌دهم. برنامه پاک سازی محیط و مشارکت مردم در اجرای مبارزه با آلودگی محیط زیست برنامه‌ای است که مدت‌ها در فکر من بود و فکر می‌کنم با دعوت کردن مردم به همکاری باید یک روزی شروع می‌شد و به فکرم رسید که این دعوت در سبزوار باشد. در نوشتار‌ها همیشه از کویر به عنوان یک منطقه سوزان یاد شده، در صورتی که مناطقی که ما درون کویر دیدیم آباد و توسعه یافته بودو مدرمی فعال داشت که من همکاری و مشارکت مردم آن نقاط را در پیشرفت‌های شهرهایشان تحسین می‌کنم.
این دومین سفر علیاحضرت شهبانو به حاشیه کویر بود. نخستین سفر علیاحضرت در سال ۱۳۴۷ پس از زلزله فردوس انجام یافت.
نیز نگاه کنید به
بن‌مایه‌ها
- ↑ ۲۳ فروردین ماه ۲۵۳۷ شیخ محمد بن بطی آل حامد حاکم منطقه غرب و شهردار امارات ابوظبی به همراهی هیاتی برای بازدید از پیشرفت‌های ایران در زمینه ایستا کردن شن‌های روان به تهران آمد و در فرودگاه مهرآباد از سوی محسن خردپیر معاون وزارت کشاورزی پیشباز شد.
- ↑ بیانات علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی هنگام اجرای برنامه گسترده همگانی مبارزه با آلودگی زیست بوم در سبزوار ۱۰ آذر ماه ۱۳۵۳ خورشیدی