مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ امرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۷۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۹۱
۴شنبه ۲۳ امرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۷۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۷۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۷ مرداد ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس جلسات ۱۳ و ۱۵ مرداد
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: شوشتری - برومند حائری‌زاده.
۳ - طرح و خاتمه مذاکره اجازه اعتبار جهت تکمیل ساختمان مقبره و جشن هزاره ابوعلی سینا.
۴ - طرح و تصویب گزارش اجازه تحصیل ۲۵ میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات امریکا
۵ - تقدیم لایحه اجازه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور باب دو ماهه مرداد و شهریور به وسیله آقای وزیر دارایی
۶ - بقیه مذاکره و تصویب اجازه تحصیل ۲۵ میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات امریکا.
۷ - تصویب تقلیل جلسات مجلس به هفته‌ای یک روز تا ۲۰ شهریور
۸ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس جلسات ۱۳ و ۱۵ مرداد.
رئیس - صورت غایبین جلسه پیش قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: حسن مکرم - یوسف شکرایی - عبدالحسین اورنگ - محمدعلی منصف - سید محمدعلی شوشتری - دکتر معظمی - ناصرقلی اردلان - ناظرزاده کرمانی - عبدالرحمن فرامرزی - غلامرضا فولادوند - منوچهر تیمورتاش - رضا آشتیانی‌زاده - امیرنصرت اسکندری - فتحعلی افشار - غلام‌حسین امیری - قراگزلو - امیرقاسم فولادوند - سلطان‌العلما - حسن نبوی - محمد ذوالفقاری - اللهیار صالح - حسین مکی - دکتر شایگان - صدر میرحسینی - معین‌زاده - خزیمه علم - طباطبایی
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمود محمودی - حسین خاکباز - دکتر مصباح‌زاده - مجتبی دولت‌آبادی - محمدعلی نصرتیان - خسرو قشقایی - سالار سنندجی - عبدالحسین مجتهدی - حسن اکبر - غلام‌حسین ابتهاج - دکتر یوسف مجتهدی - محسن طاهری - ابوالفضل حاذقی - ابوالحسن رضوی - صمد سودآور - محمدعلی غضنفری - محمد هراتی - جواد مسعودی - ابوالفضل تولیت.
دیر آمده با اجازه - آقای ثقه‌الاسلامی.
رئیس - نسبت به صورت مذاکرات مجلس نظری نیست؟ آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - اینجا چند کلمه اشتباهات مختصری هست مثلاً دفتر را در مطبعه چاپ کرده‌اند دختر تصور می‌کنم چند اشتباهی باشد که باید رفع بشود اصلاح می‌کنم و می‌دهم اداره تند نویسی
رئیس - آقای پیراسته
پیراسته - در مذاکرات بنده هم یک اشتباهاتی هست که اشتباهات چاپی است مثل این که بنده گفته بودم نوکر حاکم هراتند نوشته شده است نوکر حاکم عراق و بنده تقاضای اصلاح آن را دارم.
رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - در مذاکرات جلسه روز سیزدهم و سه‌شنبه پانزدهم بنده بیاناتی کردم که یک اصلاح عبارتی دارد که می‌دهم به اداره تند نویسی
رئیس - دیگر نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟
نورالدین امامی - در صورت جلسه بعضی از کلمات ذکر شده که اگر آقایان تند نویس‌ها خودشان قرائت بکنند می‌توانند اصلاح کنند این است که بهتر است خود آقایان قرائت بکنند آنها را تصحیح بکنند.
آزاد - جناب آقای رئیس وضعیت تند نویسی خوب نیست.
رئیس - تند نویسی وضعیتش بد نیست اولاً در چاپخانه یک اشتباهاتی می‌شود و بعد هم وقتی که همهمه می‌شود کلمات مشابه تشخیص داده نمی‌شود و به واسطه همان همهمه مجلس اشتباه می‌شود
صدرزاده - اشتباه زیادی هم نیست
رئیس - در صورت مجلس‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسات ۱۳ و ۱۵ مرداد تصویب می‌شود.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: شوشتری - برومند - حائری‌زاده.
رئیس - آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. عرایض بنده سه قسمت است که یک قسمت آن با استمداد از معاضدت و مساعدت و همکاری نمایندگان محترم جنبه استدعایی دارد و نه جنبه پیشنهاد و آمریت و اندرز بنده در جلسه قبل همان طور که قرائت فرمودند با اجازه غیبت کرده بودم در روزنامه اطلاعات و جراید دیگر خواندم یک پیش‌آمدی را که در سه روز قبل به شهادت جناب آقای قائم مقام‌الملک رفیع و جناب آقای صدرزاده و جناب آقای کشاورزصدر وقتی که تشکیل داده بودیم کمیسیون حل اختلاف بین‌المجلسین را من به واسطه پیش‌آمدی از ادب هم تا حدی خارج شدم به آقای دکتر متین دفتری تندی کردم که وضع امروز کشور وضع امروز مملکت که دنیا ناظر مملکت و وضعیت خاصی است نسبت به ما ایجاب کرده که ما بیشتر از شخصیات منصرف بشویم و وادار کنیم دولت را ملت را بیدار کنیم که با یک وحدت کلمه انشا الله موفق به آن منظور شویم (صحیح است) این حرف‌های بین دو نماینده محترم بین دو عنصری که مملکت انتظار دارد از وجود آنها برای مملکت استفاده کند در این موقع باریک به عقیده من خوب نیست و از نظر استدعا و از نظر خواهش و از نظر تضرع اگر حرفی بین دو آقا هست اعتراضی هست عجالت این موقوف بماند موکول به بعد بماند بعد به همان دلیل که خود آقایان شاهدند که این اندازه آدم آرامی
نیستم نوشتند هر اعتراضی را خواسته‌اند نوشته‌اند چاقوکش جیب بر مقاله‌اش اینجا است روز سه‌شنبه یک ساعت بعد از ظهر رفتند آدم بیندازند زیر ماشین و مرا متهم کنند ولی تمام اینها را سکوت کردم چرا سکوت کردم؟ برای این که بهانه به دست دشمن ندهم و دولت را فراغ‌البال بگذارم که شاید در این امر با توفیق خدا موفق به این خدمتگزاری بشویم الآن هم استدعا دارم از اینجا به مجلس سنا و در اینجا محضر مبارک آقای حائری‌زاده آقازاده مرحوم حاج میرسیدعلی حائری‌زاده رضوان‌الله عیله استدعا دارم عجالتاً اگر هم آقای ذی حق یا ایشان ذی حق هستند و هر کس حق دارد استدعا دارم مجلس شورای ملی و وکلا مملکت را امروز فارغ‌البال بگذارند و وارد این حرف‌ها نشوند (صحیح است) این استدعای من بود امیدوارم آقایان قبول بفرمایند (صحیح است) این یک موضوع. موضوع دیگر یک بحث قضایی دارم آقای عماد تربتی و آقای پیراسته گوش بدهند یک بحث قضایی دارم که این بحث قضایی را حضور وزرای دولت می‌گویم و هیچ انصراف هم پیدا نمی‌کنم ما نباید دزدی اختلاس و استفاده از بیت‌المال را به انحا مختلف تشویق بکنیم مثلاً طبق قانون قبل از آن که یک متهمی محکوم بشود از اله حیثیت او و بردن حیثیت او به عقیده قانون و به عقیده قاضی برخلاف اصول است بنده می‌بینم و در جراید می‌خوانم مثل یک پرده‌های سینما که هی می‌آورند اینجا در این مملکت که چه جور بوسه می‌زنند تمام جوان‌های مملکت را ارشاد می‌کنند به فساد، با وضعیت دادگستری که داریم و می‌دانیم جریان محاکمات اغلب به چه صورتی خاتمه پیدا می‌کند و یا این که تشکیل پرونده بر علیه متهمین روی اغراض خصوصی است یا مستند به دلیل نیست تبرئه می‌شود این که هی نوشته می‌شود حسن و حسین و رضا و تقی و سرلشگر و سرتیپ متهم به اختلاس هستند بعداً هم تبرئه بشوند قبح دزدی قبح رشاء قبح انحراف از حق و قانون را در مملکت می‌برد، خرد خرد مردمی که می‌بینند آبرویش رفته و توی جراید افتاده و مفتضح شده است خدای نخواسته به این کارها وارد می‌شود برای این که بعد مردم نمی‌آیند قضاوت بکنند که این آدم به واسطه این که مرتکب عملی نشده تبرئه شده دولت باید به عقیده من یک فکری بکند که هیچ متهمی قبل از محکومیت در جراید اسمش نوشته نشود استدعا دارم از مخبرین محترم جراید که این نظر مرا بنویسند از نظر مملکت من ناچارم بگویم به عقیده من از نظر ارشاد مردم این امر پسندیده نیست هر کسی محکوم شد باید به تمام معنی در روزنامه نوشته بشود ترذیلاً و تکدیرا باید او را مفتضحش بکنند فاتهموهم مثل عالمی است که در رشته اسلام اگر تخلف کرد باید به صورت دیگری در بیاید اما اگر تخلف کرد یعنی تحقق به تخلف صورت واقعیت پذیرفت نه با (لو) فرضیه و گرنه هی روزنامه‌ها بنویسند سیصد تا پنجاه تا، پانزده تا متهم شده نتیجه‌اش چیست؟ مثل آن طبیبی‌است که بگوید من امروز یازده تا عمل کردم و سیزده کیلو از شکم فلان زن چه در آوردم بیرون نتیجه‌اش چه شد مریض مرد مراد از عمل مریض مردن نیست و مریض باید نجات بیابد، ما وضعیت را نباید طوری بکنیم که مردم قبح دزدی از نظرشان برود این یک موضوعی است که استدعا دارم عموم نمایندگان محترم توجه دقیق بفرمایند و دولت این معنی را منظور قرار بدهد یک موضوع دیگر اگر خاطر آقایان محترم باشد ما متجاوز از سی امضا کردیم راجع به طرح جنگل‌ها آقایان نمایندگان گرگان، مازندران، گیلان اینجا تشریف دارند شاید چهل سال است وضع بی‌آبی و بیچارگی و خشک سالی بالاخص در گرگان و دشت مثل امسال نبوده است (افشار صادقی - همه جا این طور است آذربایجان هم این طور است) همه جا علت را باید بگویم علت را باید پیدا کرد و گفت این عمل و معلول با هم است باید با هم مقایسه کنیم بنده امروز صبح از راه شمیران که می‌آمدم این چنارهای جلو بی‌سیم که زیبا بود و همه خوشوقت بودیم دیدم تمام آنها برگ ریخته و تمام دارد به صورت هیزم در می‌آید متأثر شدم دیدم که باید حرف بزنم آقایان این علت کم آبی، این علتی که تمام مملکت را تهدید به قحطی می‌کند این را باید ما علتش را بفهمیم آقایان موضوع قطع اشجار جنگلی و صدور پروانه‌های چوب که دیشب تا صبح در فکر بودم با این که ساعت ۱۰ رفتم منزلم و منزل آقای جرجانی بودم این که بنشینند مثلاً اگر فلان کلیمی بیاید دو هزار متر پروانه را که فلان آقا به او داده است برود هفت متر یا بیست هزار متر برد و یا مأمورین جنگل آقای وزیر کشاورزی بروند دزدی و اختلاس بکنند گناه بیوه زنان و بیچارگان چیست؟ آنها چه بکنند اگر ۱۰ سال دیگر به این منوال بگذرد آب در ایران یک قطره پیدا نمی‌شود آب را باید ابخره جنگل ببرد بالا و ابر برگردد آب را پس بدهد سابق آب ذخیره می‌شد در همین شهر تهران آقایان مسن‌ها می‌دانند تمام خانه تمام کوچه‌ها تمام خیابان‌ها چاه آب بود در زمستان برف‌ها را می‌ریختند توی چاه فضولات می‌رفت توی چاه اینها البته ذخیره می‌شد آنجا تصفیه می‌شد و از جای دیگر بیرون می‌آمد حالا همه جعفرخان شده‌ایم از فرنگ آمده‌ایم این عمارات‌مان نه شب خواب داریم و نه روز آرامش داریم و نه آب را نگاه می‌دارد آقای وزیر کشاورزی نمایندگان محترم همه مملکت آن روز هم گفتم همه‌اش نفت نیست اگر ما بنا بشود ۸ ماه ۱۰ دیگر خدای نخواسته همین طور معطل بمانیم سرگردان بمانیم یک وقت برمی‌خوریم به یک خرابی دیگر که قابل اصلاح نیست و گرنه باز اینجا تصور نکنید که من مخالف با جناب آقای دکتر مصدق هستم همان طور که گفتم من مخالف شخصی ندارم مخالفت دارم ولی راجع به نفت در جلسه خصوصی هم گفتم نفت مال ملت ایران است ایشان گفتند روزی سیصد هزار لیره عایدات نفت است از آن روز تا به حال هم نگفتند چه شده معلوم نیست ۱۰ ماه دیگر هم شاید طور بکشد ما هی سکوت کنیم نگوییم که طرح جنگل‌ها چطور می‌شود شاید ۸ ماه ۱۰ ماه دیگر طول کشید دیگر درست نمی‌شود، گفت که اولادم را صد تومان می‌دادم که از خانه بیرون نماند اگر ماند صد هزار لیره هم بدهند فایده ندارد چرا؟ برای این که نقصی درش پیدا نشود وضع مملکت آقای فرمند وزیر کشاورزی طوری است که بعضی از امور مملکت که اگر یک ساعت از آن بگذرد به ضرر مملکت طوری تمام می‌شود که قابل جبران نیست، موضوع جنگل‌ها را من رفتم خدمت جناب آقای وزیر گفتم آقا استدعا می‌کنم پنج شش سال اصل صدور پروانه برای قطع چوب از بین برود و گرنه این جنگل‌ها به کلی از بین می‌رود این جنگل‌ها بود این قرا بود این دهاتی‌ها بودند که برای خانه‌شان از آن استفاده می‌کردند چوب می‌بریدند ذغال درست می‌کردند آن شخص دلش به حال خانه‌اش می‌سوزد اما مأمور جنگل‌ها دلش نمی‌سوزد آقایان این وضعیتی که از آستارا از تمام ساحل بحر خزر پیش گرفته‌اند اگر از بین نرود یک قطره باران نخواهد بارید و یک برف نمی‌آید آقایان من صحیح است که آخوند هستم اما این اندازه آشنا هستم یعنی دین مقدس اسلام و روحانیت اسلام و قرآن مجید که دین فطرت است و دین اساسی است طبیعت مخلوق باری است اینها قواعد علمی دارد آمدن باران فرع بر بودن جنگل‌ها است
جنگل باید باشد تا ابخره را جمع کند و باران ببارد و جنگل باید از بین نرود آقایان بیاید این طرح را با همان فوریت که آقایان امضا کردید با هر نظری دارید اصلاح کنید و یک قدم اساسی برای مملکت برداریم من عرض کردم ده کیلومتر دوازده کیلومتر دریا جلو رفته اگر مأمورین به جان مردم می‌افتند اینها همین بودجه را می‌بردند این زمین‌ها را که از کنار دریا خراج می‌شود طبق قانون مصوب دوره پنجم که ۱۵ تا پنجاه متر در حریم مالک است و بقیه مال دولت است مال بیت‌المال است همین‌ها درخت به کارند و از دریا استفاده بکنند و کمک بکنند به جنگل‌ها این مطالب را بنده مجبور بودم که بیایم و اینجا بگویم و در ختام عرایضم مجدداً استدعا می‌کنم آقای حائری‌زاده پسر حضرت آقای آقا میر سیدعلی حائری در این موقع هر اعتراضی و حقی هم که دارید استدعا دارم مملکت را آزاد بگذارید و گرنه مجلسین خاتمه پیدا می‌کند به کدورت و خوب نیست (احسنت)
آزاد - جناب آقای رئیس آن مطالبی که من راجع به تصویب مجلس گفتم بعد که مراجعه کردم دیدم در صورت مجلس تمام آنها چاپ شده است و صحیح هم بود:
رئیس - گفتم که تند نویسی مراقبت دارد. آقای برومند.
برومند - در این سه چهار روزه بعد از عید مشروطیت اغلب در جراید و همچنین از طرف بعضی از نمایندگان محترم از رجال صدر مشروطیت اسمی برده شد و خدمات آنها را ستودند ولی البته هر کس از رجال مشروطیت حوزه انتخابیه خودش صحبت کرد ولی چون رجال صدر مشروطیت در اصفهان از اشخاصی بودند که جانبازی فداکاری کردند و سهم بسزایی در مشروطیت دارند لازم دانستم بنده که وکیل اصفهان و نماینده مردم اصفهان هستم اگر چیزی در مجلس شورای ملی نگویم و از خدمات آنها به ملت و مملکت اسمی نبرم حق اصفهان را ادا نکرده‌ام از اصفهان اشخاصی مثل مرحوم حاج سردار اسعد مرحوم ملک‌المتکلمین مرحوم سید جمال واعظ مرحوم صمصام‌السلطنه برای مشروطیت اقدام کرده‌اند و اینها همه افرادی بودند، که در صدر مشروطیت فوق‌العاده فداکاری و جانبازی کردند و سهم بسزایی در مشروطیت ایران دارند یعنی می‌شود گفتم اگر موفقیتی حاصل شده است نصفش متعلق به آنها و نصیب آنها بوده است راجع به فرهنگ بنده پیشنهادهایی را در چند جلسه مطرح کردم و متأسفانه کوچک‌ترین نتیجه‌ای از آنها ندیدم از جناب آقای دکتر فاطمی معاون نخست‌وزیر استدعا دارم که به وزارت فرهنگ تذکر بدهند که این پیشنهاداتی که بنده می‌دهم اظهارنظر می‌کنم تا چه اندازه مورد قبول واقع شده است و راجع به اشکالاتی که واقع شده است و راجع به اشکالاتی که فرهنگ در راه تحصیل مردم فراهم کرده است بنده عرایضی دارم که امروز عرض می‌کنم یکی از دردهای بی‌درمان مملکت بی‌سوادی مردم است اغلب شکایت دارند که وسایلی فراهم بشود که تعلیمات اجباری که قانون آن مدتی است گذشته است اجرا بشود که مردم بی‌سواد نباشند متأسفانه به واسطه این که پول نداشتیم وسیله نداشتیم نتوانستیم انجام بدهیم ولی در وضع فعلی هم مقرراتی هست که اینها جلوگیری می
کند از پیشرفت محصلین و اشکال تراشی‌هایی که می‌کند مانع تحصیل است یک کاغذی از اصفهان به بنده نوشته شده است این بیچاره در اثر فقر و استیصال نتوانسته است سر کلاس درس برود در خارج درس خوانده و در امتحانات خرداد هم موفق نشده اسم نویسی بکند در امتحانات شهریور ماه که اسم نویسی رفته است بکند پنجاه تومان بابت حق‌الثبت پول می‌گرفته‌اند این موضوع را در سال گذشته در زمان حکومت آقای منصورالملک در وزارت آقای کیهان وزیر فرهنگ وقت بنده سؤال کردم که این چه پولی است که از مردم می‌گیرند یک پولی است که از مردم می‌گیرند یک پولی است که در کلاس‌های ابتدایی یعنی موقع امتحان شش ساله ابتدایی می‌گرفتند آن را موقوف کردند ولی از داوطلبان سیکل اول و سال پنجم پنجاه تومان می‌گیرند این البته برای مردم بسیار مشکل است برای این که محصلینی را بنده دیدم که در وقت امتحان حتی برای دو ورق کاغذ و قلم و دوات که برای جلسه امتحان لازم است عاجز بودند و نمی‌تواستند تهیه کنند این محصل شکایت می‌کند که وقتی خواستم ۵۰ تومان پول تهیه کنم مدتی طول کشید و چون تهیه کردم وقتی که خواستم در امتحانات شرکت کنم گفتند چون از خرداد گذشته دیگر نمی‌شود استدعا دارم این مقررات خشک این مقرراتی را که شاید بیشتر برای جلوگیری از پیشرفت مردم تحصیل مردم برای با سواد شدن است اینها را ملغی کنند و تسهیلاتی برای کار مردم فراهم کنند که با زحمت خودشان و دسترنج خودشان تحصیلاتی بکنند یک موضوع دیگری که مدتی از آن گذشته و لازم بود که بنده در مجلس شورای ملی مطرح بکنم ولی چون اطلاعات کافی نداشتم تأمل کردم تا حالا اگر خاطر آقایان باشد چندی قبل رادیو لندن از قول آقای دکتر محمود مشاور که به نام نماینده کارگران برای شرکت در کنفرانس بین‌الملی به اروپا رفته بود و در کنفرانس بین‌المللی کارگران آزاد در سیدنی شرکت کرده بود حرف‌هایی زده و یاوه سرایی‌هایی کرد که دکتر مشاور در جلسه کنفرانس بین‌المللی بر ضد اقداماتی که راجع به نفت بوده و احساسات مردم صحبت‌هایی کرده ولی چون از ایشان اطلاعی نداشتم و متن نطق ایشان را ندیده بودم نتوانستم به طور قطع و یقین اظهارات رادیوی لندن را تکذیب کنم تا حالا که جناب آقای دکتر دفتری که نماینده دولت بودند برگشتند و همچنین متن نطق ایشان در کنفرانس میلان به وزارت کار رسیده است و بنده هم اطلاع پیدا کردم وقتی دیدم و خوانده‌ام چیزهایی را که رادیوی لندن گفته به هیچ وجه اظهارات آقای دکتر مشاور نبوده است و بنده از دو لحاظ اظهارات رادیو لندن را تکذیب می‌کنم و از آقای دکتر مشاور که چندین سال است با کمال خوشنامی کار کرده و بنده که با ایشان تماس نزدیک دارم و با ایشان دوست هستم و اولاً یک نفر ایرانی متعصب و ایران دوست می‌شناسم دفاع می‌کنم و تکذیب می‌کنم اظهارات رادیوی لندن را یکی این که بالاخره دکتر مشاور نماینده‌ای بوده است از طرف کارگران ایران که در کنفرانس بین‌المللی شرکت کرده متأسفانه این کار را جناب آقای وزیر کار باید کرده باشند یعنی ایشان باید اظهارات رادیوی لندن را قبلاً رد کرده باشند چون متن نطق ایشان اول به وزارت کار رسیده و آنجا اطلاع پیدا کرده‌اند اما نمی‌دانم به چه ملاحظه بوده است بنده جناب آقای امیرتیمور را خیلی وارد نمی‌دانم در این جریان که مسامحه‌ای از طرف ایشان شده باشد ولی به طور قطع وزارت کار مسامحه کرده است در این کار می‌بایست آن نطق دکتر مشاور را که متن آن به وزارت کار رسیده می‌آوردند اینجا و به اطلاع نمایندگان محترم می‌رساندند که بالاخره یاوه سرایی‌هایی که رادیوی لندن از قول ایشان کرده تکذیب بفرمایند (معاون نخست‌وزیر - چرا خود ایشان تکذیب نکرد) خود ایشان هم تکذیب می‌کنند هنوز نیامده‌اند موضوع دیگری که می‌خواستم توجه هیئت محترم دولت را جلب بکنم موضوع لوله‌کشی تهران است ما به هر کاری که دست می‌زنیم اول خیلی حرارت داریم و چند روز اول را هم خوب کار می‌کنیم ولی نمی‌دانم چه باعث می‌شود که بعد از چند روز آن حرارت از بین می‌رود و کار متوقف می‌شود این خیابان‌ها تهران را ملاحظه فرموده‌اید که تمام را خراب کرده‌اند برای لوله‌کشی به طوری که عبور و مرور بسیار مشکل شده است و مردم در زحمت هستند به خصوص این گرد و خاکی که از خاک‌های خیابان متصاعد است مردم را اذیت می‌کند و فوق‌العاده مضر است و اسباب زحمت مردم را فراهم می‌کند به طوری که بنده اطلاع دارم کار لوله‌کشی معوق مانده و شنیدم تعطیل شده است نمی‌دانم علتش چیست؟ این را ممکن است جناب آقای دکتر فاطمی در مجلس توضیح بدهند که چه شده است کار متوقف شده پیشرفت نمی‌کند و تسریع بکنند که اگر کار لوله‌کشی زیاد پیش نمی‌رود لااقل این خرابی که شده است اصلاح بکنند.
رئیس - آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - در جلسه سابق گفتم که راجع به آقای متین دفتری فعلاً من حرفی نخواهم زد تا قضایای نفت خاتمه پیدا کند بعد حساب ایشان و همه کارهای ایشان را در این مملکت باید رسیدگی کرد و تکلیف ملت ایران را با این افرادی که مانند مگس زهر آلود روی هر شیرینی می‌نشینند و زهر آلود می‌کنند این را باید تکلیفش را معین کرد من دیگر حرفی نمی‌زنم اگر چه عقیده من این بود که هیچ مانع کار دیگری نیست موضوع نفت مانع این نیست که آقای گلشائیان را هم از شیراز بردارند (صحیح است) و تا وقتی مشغول کار نفت هستیم یک مشت پارازیت‌های اجتماعی را هم شرشان را کم کنیم این منافات ندارد ولی چون حالا به بنده همه آقایان می‌گویند که چون کار و صحبت نفت است هیچ صحبت دیگری نکنم بنده هم امتثال می‌کنم امر آقایان را تا کار نفت تمام بشود ما کارهای خیلی مهمی در پیش داریم که باید در اطرف آن بحث کنیم موضوع که امروز می‌خواستم صبت کنم موضوع نماینده انگلستان است که برای مذاکره پس از شناختن اصل ملی شدن نفت وارد تهران شده‌اند (آزاد - خلع ید را شناخته‌اند؟) من که وسط فرمایش شما هیچ وقت صحبت نمی‌کنم شما هم ساکت باشید (آزاد - ببخشید بسیار خوب) این اعضای کمیسیون مختلط نفت و نمایندگان دولت که در آنجا وارد مذاکره هستند بعضی از آنها کاملاً طرف اعتماد من هستند اطمینان دارم همان قسمی که من علاقه دارم برای اصلاح کار مملکت آنها هم علاقه دارند حالا یک نفر مشکوک هم در بین آنها باشند من فعلاً بحثی ندارم، جناب آقای دکتر مصدق را هم من کاملاً به او اعتماد دارم و تا آن اندازه‌ای که پیشرفت بکند برای گرفتن حق ملت ایران قصور و مسامحه‌ای نمی‌کند در این هم من تردیدی ندارم ولی تذکر بعضی مسائل لازم است ما علت این که راجع به کار نفت مبارزه کردیم و این مردم بدبختی که زجر دیدند صدمه دیدند ماها را انتخاب کردند برای مجلس فقط رأی صد دینار سه شاهی اضافه عایدات نفت نبود از نفوذ سیاست خارجی در این مملکت مردم به تنگ آمدند مردم در زیر لفافه شاه و وزیر و وکیل و غیر ذلک اینها تمامش به شکل منحوس عمال کمپانی و سیاست خارجی را در اینجا تماشا می‌کردند عاجز شدند مردم از اعمال نفوذ خارجی‌ها و مظاهرش همین‌هایی هستند که من می‌خواستم صحبت بکنم و فعلاً نمی‌کنم در این موضوع برای تذکر به اعضای کمیسون لازم می‌دانم در اینجا صحبت بشود در موضوع داخلی مملکت خودمان امتحان دادیم که کارمند خارجی از اغلب ملل آوردیم آلمانی آوردیم انگلیسی آوردیم فرانسوی آوردیم سوئدی آوردیم امریکایی آوردیم روسی و حتی از ممالک مختلف برای کارهایی که داشتیم خارجی استخدام کردیم و آوردیم در اینجا، در این صد سال اخیر که ما کارمندان خارجی استخدام کردیم در دوسیه هیچ یک از این کارمندان خارجی دیده نشده است که غیر از آنچه قرار داده شده است ما رفتاری کرده باشیم هستند کارمندان خارجی که حقوق گرفته‌اند و به ما خیانت کرده‌اند ولی ما طبق قرارداد طبق مقررات نسبت به آنها همیشه احترام را رعایت و معمول داشته‌ایم در موضوع نفت ممکن است ما محتاج باشیم که یک مشت کارگر انگلیسی داشته باشیم یا یک مشت کارگر آلمانی یا آمریکایی داشته باشیم این دلیل این نمی‌شود که اجازه بدهیم به خارجی‌ها که در موضوع کارهای داخلی ما مداخله کنند و راجع به امر نفت اصلاً صحبت کنند به آنها اجازه صحبت نباید بدهیم، این نفت دو جنبه دارد یکی جنبه‌ای است که مربوط به مسائل داخلی است و در این مورد حق صحبت به آنها نباید بدهیم و اصلاً حاضر برای شنیدن حرف آنها که احمد یا محمود مدیر باشد تقی یا نقی باشد این فضولی به آنها نیامده است حق حاکمیت ما باید محفوظ باشد و یک مسائلی داریم مربوط به سیاست خارجی است معامله طرفین است، نفت خودمان را که دور نمی‌ریزیم یا زیر زمین که نمی‌خواهیم حبس کنیم باید ملل و ممالکی که از این نفت استفاده می‌کردند کما فی‌السابق استفاده بکنند که ماشین‌های آنها، طیاره‌های آنها کشتی‌های آنان تعطیل نشود ما عضو جامعه بشری هستیم آنها هم یک عضو از جامعه بشری هستند ما عملی که مزاحمت برای آنها ایجاد بکند نکردیم و نخواهیم کرد مذاکراتی که اعضا کمیسیون با نمایندگان کمپانی یا وکیل کمپانی دارند به عقیده من بر روی دو موضوع است یکی
تصفیه حساب ما است ما از آنها مطالبات زیادی دعاوی زیادی داریم و تضییع حق زیادی از ما شده که باید از آنها مطالبه بشود و حق ایران را از آنها مطالبه کنیم یک دعاوی پوچی است که آنها دارند که طبق قرارداد ۱۹۳۳ که مفید به حال آنها است می‌گویند ما مخارجی اینجا کردیم و طبق آن قرارداد تا چهل سال دیگر می‌توانیم مملکت ایران را بچاپیم مدت منقضی نشده با یک اصلی که در آن قرارداد ۳۳ هست که می‌نویسد اگر به هر صورت از صور و به هر نحوی از انحا این قرارداد لغو شد کمپانی حق دعوی هیچ چیز از مؤسساتی را که در ایران دارد از انبارهایی که دارد از نقلیه‌هایی که دارد ندارد این حرف‌های آنها پوچ است فقط دعاوی ما است که باید مطالبه شود و یک قسمت از تأسیساتی که در خارج از ایران در تصرف‌شان هست و ما دستمان نرسیده که از آنها خلع ید بکنیم تمام انبارهای که آنها دارند تمام آن مؤسساتی که وسط اقیانوس دارند که اتومبیل و کشتی‌های آنها می‌روند در آنجا بارگیری می‌کنند در تمام آنها شریک و سهیم هستیم آنها را ما دستمان نرسیده
که برویم و از آنها خلع ید کنیم فقط مختصری است در ایران که یک مؤسسات کوچکی است که ما تعطیل کردیم و بهره‌برداری از آن نکردیم بهره‌برداری را آنها کردند چون کشتی‌های آنها با کمال وقاحت و بی‌شرمی مانع از فروش نفت ما به سایر ممالک شدند آمدند صف بستند که سایر ممالک نتوانند بیایند اینجا از ما نفت بخرند و الا پیشنهاد خرید خیلی رسیده بود من می‌خواستم تذکر بدهم به اعضای کمیسیون که یک نفرشان جناب آقای وارسته اینجا حضور دارند به دونفرشان هم کاملاً اعتماد دارم که آقایان صالح و دکتر شایگان باشند که از رفقای خودمان هستند و در آنجا بقیه هم بعضی‌هاشان خوب و بعضی‌هاشان بد هستند باید این جمله را متوجه باشند که مذاکره‌ای که با آنها می‌شود ابداً در اطراف این تشکیلات و مؤسسات داخلی ایران نباید باشد به آنها ابداً مربوط نیست و نباید به حرف‌شان گوش داد آنها صلاحیت این که در این موضوع حرف بزنند ندارند راجع به دو موضوع یکی موضوع فروش نفت و یکی هم راجع به دعاوی است که طرفین نسبت به هم دارند موضوع فروش در قانون پیش‌بینی شده است و آن این است که ما در درجه اول حق تقدم قائل شده‌ایم برای خریداران سابق آنهایی که در ظرف این دو سال خریدار نفت بوده‌اند حالا ممکن است یک شرکتی درست بشود برای حمالی حمل و نقل بکند نفت را از ایران بگیرد ببرد در بلژیک، در فرانسه و به آنها تحویل بدهد یک قراردادی در باب حمل و نقل خواسته باشد با آنها تنظیم بکند این هم نه آن که تمامش آن کمپانی که با ما بد سلوکی کرده طرف حساب باشد ما آن کمپانی را باید مرده حساب کنیم یک شرکتی باید درست شود انگلستان که صدی هفده از نفت را خودش استفاده می‌کرده است و صدی سی و چندش را آمریکایی‌ها استفاده می‌کردند صدی چند بلژیک و صدی چند فرانسه و دیگران استفاده می‌کردند یک شرکت بین‌المللی اگر درست شود برای حمل و نقل که نصف سهامش را هم سایر ملل ولی هیچ کدام بیشتر از عشر سهام را نباید داشته باشند که پس فردا باز در پشت قیافه این شرکت بین‌المللی یک هیکل کریه و کثیفی مثل کمپانی نفت جنوب سابق پیدا بشود و در اطراف این موضوع باید آقایان صحبت کنند مخصوصاً این موضوع را بگویند ما طرفدار این موضوع هستیم ما برای این فکر انتخاب شده‌ایم و آمدیم اینجا دکتر مصدق برای این فکر رئیس دولت شده است این کمیسیون مختلط برای این فکر انتخاب شده است آقایان باید روی این فکر صحبت بکنند و راه حل پیدا بکنند از این حدود نباید تجاوز بشود ملت ایران زیر بار این مزخرفاتی که در دنیا تا به حال علیه ما تبلیغ کرده‌اند نخواهد رفت گاهی یک مزخرفاتی من در روزنامه‌ها می‌بینم که ۲۰ میلیون لیره، ۵۰ میلیون لیره می‌خواهند بدهند.
این حرف‌ها مزخرف است بابت خسارت هر چه ممکن باید گرفت ولی ما چیزی دست اینها نمی‌دهیم که اینها به ما قسط بدهند اینها مشتری هستند پول می‌دهند جنس‌شان را می‌گیرند آن هم در حدودی مشتری می‌تواند باشد که قبلاً بوده نمی‌تواند نفتی را که فرانسه می‌خرد او بخرد بگوید من خودم می‌خواهم بفروشم خیر ممکن است متعهد بشود که حمل و نقل فرانسه را او عهده‌دار شود ببرد تحویل بدهد ولی طرف ما باید فرانسه باشد. ما باید آن پولی را که لازم داریم بگیریم هر کشوری که از ما نفت می‌خرد پول او به مملکت ما وارد شود آن لیره‌های کاغذی به درد ما نمی‌خورد آن خریداری که در باب فروش نفت با ما طرف هست و خریدار نفت ما هست پول او را ما لازم داریم اسعار آن کشور طرف حاجت ما است من این مسائل را به عنوان تذکر عرض می‌کنم که این مسائل در درجه اول است و اهمیتش بیش از سایر مسائلی است که راجع به دفتری یا غیر دفتری و بعضی مسائل دیگر بحث کنیم موردی ندارد که ما در این موارد بحث کنم ما باید در مسائل دیگر بحث کنیم موردی ندارد که ما در این موارد بحث کنیم ما باید در اساس کار که امروز مبتلا به ما است صحبت کنیم.
این تذکرات را بنده پشت این تریبون به نام ملت ایران به نام تمام نمایندگان به دولت تذکر می‌دهم و مخالفی هم در این موضوع نیست. ما اعتمادی را که به جناب آقای دکتر مصدق داریم و حدود مذاکره باید در مسائل فروش نفت محدود به همان‌هایی باشد که در قانون تصریح شده و پول گرفتن از همان ممالکی که نفت به آنها می‌فروشیم نه این که تبدیل شود پول‌ها به پول انگلیسی که باز یک بامبول‌هایی برای ما درست کنند (صحیح است) و از طرفی هم در مسائل راجع به این که تصفیه‌خانه چنین است و استخراج چنان است هیچ ربطی به ما ندارد آنها اگر می‌خواهند با ما دوست باشند کارمند و کارگری اگر ما از آن کشور خواستیم و لازم داشتیم برای استخراج خودمان کنترات می‌کنیم مثل سایر کنترات‌هایی که در ایران داریم ما برای مؤسسه پاستورمان از روز اول تا به حال کارمند خارجی استخدام کرده‌ایم از فرانسه آورده‌ایم خیلی هم راضی هستیم از فرانسوی‌ها خوب خدمت کرده‌اند از موقعی که گمرک تأسیس شد موقعی که پست و تلگراف تأسیس شد ما کارمندان بلژیکی آورده‌ایم انصافاً آنها با ما خوب رفتار کردند حالا در موقع جک بعضی‌ها خیانت و جاسوسی کردند یک بحث دیگری است ما به طور کلی کارمندهای خارجی همیشه داشته‌ایم علم منحصر به یک نقطه نیست علم چراغی است که دنیا باید در سایه او بهره‌مند بشود و علمایی که در دنیا هستند مال منطقه خودشان نیستند مال دنیا هستند فلان عالم امریکایی هر جا که حاجت دارند رفع حاجت دنیا را می‌کند و خیلی خوشوقتم که دو رفیق محترم من آقای صالح و آقای دکتر شایگان تشریف آوردند و عرایض خودم را فهرست وار مجدداً ذکر می‌کنم این کمیسیونی که وارد مذاکرات هست با نمایندگان کمپانی و وکیل کمپانی سابق نفت جنوب حق ورود مذاکره در مسائل داخلی با آنها به هیچ وجه ندارد و آنها حق ندارند در مسائل داخلی‌مان تصفیه‌خانه را می‌خواهیم راه بیاندازیم می‌خواهیم کارمند انگلیسی داشته باشیم کارمند فرانسوی بگیریم یا بلژیکی نگهداریم دخالت کنند از این جور مسائل را حق مذاکره آنها ندارند و به آنها صلاحیت نمی‌دهیم که در این موضوع وارد شوند و بحث کنند اینها یکی از مشتری‌های ما هستند و بر طبق قانون مشتری‌های دو ساله اخیر را ما اجازه دادیم که در درجه اول به آنها نفت بفروشیم به نرخ بین‌المللی و مازادش به طرز دیگری معامله بشود یکی از مشتری‌های ما که صدی ۱۷ باشد این نمایندگانی هستند که آمدند اینها طرف مذاکره خواهند بود راجع به تصفیه حسابی که ما داریم دعاوی که علیه کمپانی داریم و دعاوی پوچی که کمپانی علیه ما دارد در این قسمت‌ها مذاکره بحث و پروژه‌ای تهیه بشود ولی در مسائل دیگر ما هیچ صلاحیت قائل نیستیم نه برای آنها که صحبت بکنند و نه برای نمایندگان ما که به آنها جواب بدهند.
۳ - طرح و خاتمه مذاکره اجازه اعتبار تکمیل ساختمان مقبره و جشن هزاره ابوعلی سینا.
رئیس - وارد دستور می‌شویم در جلسه قبل لایحه مربوط به آرامگاه بوعلی کفایت مذاکراتش پیشنهاد شده و مذاکره شده بود و اعلام رأی شده بود حالا باید رأی بگیریم رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد چون پیشنهادی نرسیده برای اظهارنظر مشورتی به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۴ - طرح و تصویب فوریت گزارش اجازه تحصیل ۲۵ میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات امریکا.
رئیس - لایحه ۲۵ میلیون دلار اعتبار تقاضا شده جزو دستور قرار گیرد قرائت می‌شود و یک رأی بیشتر لازم ندارد
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس - امضاکنندگان زیر پیشنهاد می‌کنیم لایحه بیست و پنج میلیون دلار استقراض از بانک صادرات و واردات به قید فوریت مطرح مطرح شد.
مجید موقر. مخبرفرهمند. دکتر بقایی. ابریشم‌کار. مرتضی حکمت و جمعی دیگر از نمایندگان
نورالدین امامی - مخالفی نیست
رئیس - فوریت لایحه مطرح است آقای شوشتری مخالفید؟ بفرمایید.
شوشتری - بنده مخالفم
رئیس - در فوریت باید صحبت بفرمایید نه در اصل لایحه
شوشتری - بنده چون بسم الله گفته‌ام دیگر نمی‌گویم بنده اساساً با قرضه داخلی موافق بودم فقط و نسبت به یک جزو آن که حالا هم به همان عقیده هستم اشکال داشت مخالف بودم دلیل داشتم که به آن لایحه قرضه ملی رأی بدهم ولی اصولاً آدم مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد مخصوصاً یک ملتی که دچار انواع مصائب و مشقات از خارجی بوده و سالیانی دراز زیر یوغ فشار و استثمار و فشار اقتصادی بوده اگر من بترسم این ترس من از مبدا خارجی است الهام به دولت و وضعیت دولت از آن نمی‌شود روی اصل کلی آقایان لوایحی آوردند که در دو لایحه او من مخالف بودم یکی ۱۴ میلیون لیره و یکی این لایحه اگر بنا شود انشا الله بشود و زود هم بشود ما موضوع نفت و تصفیه حساب گذشته و درآمد فعلی را حل کنیم به نظر من مملکت ایران را زیر بار قرضی بردن خوب نیست و آن گاه بدون تصفیه ادارات ما پول را به دست افرادی بدهیم که این پول برای مملکت به مصرف اصلاح امر کشاورزی و امر عمومی مملکت به مصرف نرسد هم زیر بار قرض رفتیم و هم استفاده از آن نکردیم چه که هر امری موکول است هر نظری متعقب به این فکر باید باشد که اول چاه را بکنیم بعد منار را بردارید بیاورید عرض کنم شما که اطمینان و اعتماد دارید حالا به منظور سیاسی کار نداریم به منظورهای مخصوصی و حساب‌های سری کار نداریم حال این پول را گرفتیم آن پول را هم گرفتیم ازش استفاده نکردیم افتاد به دست عمر و زید عمارت‌ها ساخته شود (سعید مهدوی - این طور نیست) آقای سعید مهدوی من باید نظر خودم را بگویم شما هم بفرمایید بیایید رد کنید، من وجها من‌الوجوه مملکت ایران را برای زیر بار قرض بردن و کمر او را خمیده کردن زیر بار قرضه خارجی مادام که در مجلس هستم صلاح نمی‌دانم.
در خارج از مجلس هم صلاح نمی‌دانم حالا چه فوریت داشته باشد و چه فوریت نداشته باشد این ملت ایران و این مملکت ایران این علاقمندان استیفای حقوق از دست رفته اینها باید دست دولت را به تمام معنی باز کنند در باب ملی کردن در قرضه ملی البته بدون ربح و جایزه و سود همه‌اش تنزیل است همه‌اش سود است این حرف‌ها همه دروغ است من وجها من‌الوجوه مصلحت نمی‌دانم که به فوریت مملکت ایران را زیر بار این قرض ببریم و از این جهت مخالفم.
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - به بیانات جناب آقای شوشتری به نظر بنده لازم است که یک جواب اساسی و اصولی داده شود عرض می‌کنم جناب آقای شوشتری ما امروز در دنیایی داریم زندگی می‌کنیم که اتصال و ارتباط به هم پیدا کرده‌ایم و این اظهار عجز و ضعف و ناتوانی که بگوییم ما یک مملکت ضعیفی هستیم بنده این را قبول ندارم (صحیح است) ما یک ملت توانایی هستیم دو هزار و پانصد سال سابقه تاریخی داریم و همه طور هم سوابق گذشته‌مان خوب بوده است و الآن هم نیرومند هستیم و دلیلش هم همین قدمی است که الآن برداشتیم که هیچ یک از ممالک مترقی و آسیایی بر نداشته، ما نمی‌توانیم خودمان را از دنیا مجزی کنیم شیخ سعدی علیه‌الرحمه بیان صحیحی کرده که
بنی آدم اعضای یکدیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
جنابعالی یک شخصی هستید که می‌دانید من به شما احترام دارم و عقیده دارم ما باید نحوه فکرمان را عوض کنیم ما باید از دنیا پول بگیریم و کشورمان را آباد کنیم بدبختی ما این بوده است که همیشه ضعف و سستی نشان داده‌ایم و به اینجا رسیده‌ایم مگر این ترک‌ها نیستند که میلیاردها پول از دیگران گرفته‌اند و کشورشان را آباد کرده‌اند (شوشتری - آنها مجانی گرفته‌اند) اجازه بفرمایید من که قصد مجادله و مشاجره با شما ندارم من قصدم این است که مطالب اصولی را اینجا بیان کنم که اساساً این نحوه فکر از دماغ اشخاص مثل جنابعالی که مرد باسواد و باشخصیت هستید خارج شود مگر ما با پول خودمان این کشور پهناور را می‌توانیم آباد کنیم؟ کشور ما میلیون‌ها پول لازم دارد به علاوه اسباب و لوازمی که از دنیای امروز باید بگیریم برای آبادی کشورمان کفاف نمی‌دهد توجه بفرمایید ما اگر تازه پول و دلار هم داشته باشیم ابزار و اسبابی که برای پیشرفت کارهای کشاورزی و راه سازی الزام داریم کارخانه‌جات آنها به ما نخواهند داد به نظر بنده همه آقایان موافقند که اگر ما کار کشاورزی‌مان را تقویت کنیم خیلی از رشته‌های عمران و آبادی ما پیشرفت خواهد کرد (صحیح است) محل تردید نیست که ایران یک کشوری است که از زمان قدیم کشاورزی بوده ما دیگر با گاو آهن زمان آدم و هوا نمی‌توانیم زندگی کنیم و حالا با وسائلی که پیدا شده است وسائل موتوری وسائل ایروپلان هوایی و دریایی که پیدا شده ...
رئیس - آقای ملک‌مدنی مختصر بفرمایید
ملک‌مدنی - بسیار خوب به این جهت بنده استدعایم این است که آقایان موافقت کنند که فوریت و اصلش را بگذرانیم و به نظر بنده این یک قدم بسیار مفیدی است و آقای وزیر کشاورزی هم که طرف اعتماد هست کارهای‌شان هم خوب هست امیدواریم که بعداً هم کارهای‌شان خوب باشد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به فوریت این طرح آقایانی که با فوریت موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد گزارش کمیسیون‌های بودجه و خارجه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسون بودجه به مجلس شورای ملی
لایحه پیشنهادی دولت تحت شماره ۱۳۳۴/۴ راجع به تحصیل ۲۵ میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات واشنگتن برای تأمین هزینه طرح‌های کشاورزی و راه سازی و سایر امور عمرانی مندرج در قانون برنامه هفت ساله در کمیسون بودجه مطرح با توضیحات مفصلی که آقایان وزیر دارایی - وزیر کشاورزی - معاون وزارت راه مدیر عامل سازمان برنامه در لزوم تحصیل این اعتبار بیان نمودند کمیسیون بودجه با مفاد پیشنهادی دولت موافقت و با جزیی اصلاحی ماده واحده تصویب گردیده اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود:
ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود برای تأمین هزینه اجرایی طرح‌های کشاورزی و صنایع وابسته به کشاورزی و راه سازی و سایر طرح‌های عمرانی مندرج در قانون برنامه هفت ساله معادل بیست و پنج میلیون دلار از بانک صادرات و واردات واشنگتن تحصیل اعتبار نماید که حداکثر بهره آن در سال از سه و نیم درصد تجاوز نکند شرایط استفاده از این اعتبار به موجب قراردادی خواهد بود که با پیشنهاد دولت به تصویب کمیسون‌های بودجه و خارجه رسیده باشد دولت مجاز است قرارداد تحصیل این اعتبار را پس از تصویب کمیسیون‌های مزبوره با بانک صادرات و واردات واشنگتن امضا و مبادله نماید و مفاد آن تعهد قانونی دولت خواهد بود.
تبصره - دولت مجاز است بدون رعایت تشریفات مناقصه ماشین آلات و ادوات و مواد مورد لزوم را با استفاه از اعتبار فوق خریداری نماید. مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی
گزارش از کمیسون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسون امور خارجه لایحه شماره ۱۳۳۴/۴ دولت راجع به تحصیل اعتبار از بانک صادرات و واردات امریکا را با حضور نمایندگان دولت مطرح نموده با توضیحاتی که از طرف نمایندگان دولت داده شد با اساس این لایحه از نظر سیاسی موافقت نموده و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
از طرف مخبر کمیسیون امور خارجه - حبیب پناهی
رئیس - آقای مهدی ارباب
مهدی ارباب - بنده به نام مخالف مشروط اسم نوشتم و مطالبی‌که دارم و شرط آن هست که چنانچه در عمل توجه شود مخالفتی بعد نخواهم داشت در اصل استفاده از این وام بنده نظر مخالفی ندارم زیرا تحت عنوان افتخار پل پیروزی کشور ما انواع مصائب را برای موفقیت دول بزرگ دنیا تحمل کرد و انتظار یاداشت‌های شایسته‌ای هم داشت.
کشور ایران آن راه آهنی را که حتی فقیرترین افراد در ساختمان آن سهیم بوده‌اند و هر کشاورز این کشور یک فنجان چای آشامید برای انجام آن و برای سعادت کشور سهمی پرداخت یک چنین ودیعه‌ای را در اختیار موفقیت دول بزرگ دنیا و متفقین خود گذاشت. مهماتی را که با زحمت زیاد تهیه کرده بود در اختیار آنها گذاشت آذوقه روزمره خود را قناعت کرد و مازاد آن را در اختیار افرادی گذاشت که برای صلح جهان می‌جنگیدند.
شکی نیست که حقاً و انصافاً این کشور می‌بایستی بیش از سایر کشورها مورد استعانت و کمک همان دول توجه فرموده‌اند تا به حال کوچک‌ترین کمکی نشده هیچ و بنده این را من باب تذکر عرض می‌کنم نه از باب شکایت زیرا با این دولت‌هایی که به طور اشاره عرض کردم کمال دوستی و وحدت را داریم و در دوستی بین‌المللی هم از هیچ چیز مضایقه نکرده‌ایم و نخواهیم کرد.
ما حقوق کارشناس ماهی چهل هزار تومان از خزانه بدبخت این مملکت پرداختیم و در راه دوستی این کمک‌های شده و اینها بوده.
اما حالا شروع به یک کمکی شده است که بستگی دارد به تحول اوضاع این کشور بستگی دارد به بالا رفتن سطح تولید این کشور حالا این را هم بگویم نمی‌خواهم بهانه‌ای به دست آنها داده باشم که خواستیم کمک بکنیم اینها نخواستند بگیرند کمک شایسته به ما این وام بیست و پنج میلیون دلار ماشین آلات کشاورزی تنها نیست اما برای فتح باب باید ملت ایران قبول بکند دولت ایران قبول بکند حسن نیت کامل ابراز بدارد پس از آن انتظار داشته باشد کمک‌هایی که شایسته به او بشود.
اما شرایطی را که بنده دارم در حسن اجرای این امر است ما چنانچه یک دستگاه مجهز و منظمی را نداشته باشیم که معادل ۲۵ میلیون دلار ماشین آلات کشاورزی را تحویل بگیرد و ندانده چه تحویل می‌گیرند ندادند که این ماشین آلات مفید به حال کشاورزی ایران هست یا نیست و یک کمیسیون رسیدگی در این کار نباشد مآلا این مفید نیست. بنده برای مثال عرض می‌کنم این تانک‌هایی را که به ما فروختند بنده اطلاع دارم که چند تا از آنها از کار افتاد در آزمایش و قفل‌های آن شکست و به امریکا هم تلگراف شد و نداشتند آن قفل را که زود بفرستند و یا نفرستادند و یک هیکلی افتاد آنجا که مورد استفاده نبود. حالا اگر ماشین آلات کشاورزی هم این شکل تحویل گرفته شود و یا این شکل ماشین آلات وارد شود و تحویل گرفته شود از این لحاظ موجب ضرر کشور است یا اگر وسایلی که احتیاج دارند یک دستگاهی نباشد که پیش‌بینی کند و در بیابان‌ها این ماشین آلات بلا استفاده بیفتد البته این را هم بایدحال پیش‌بینی کرد تا یک دستگاه مجهزی نباشد که در این کشور پهناور در نقاطی که طبقات ضعیف زارع احتیاج دارد در دسترس آنها بگذارد مثل ممالک مترقی وسائل تعمیر سیار نداشته باشد باز ۲۵ میلیون دلار ماشین آلاتی را آوردید که نمی‌توانید استفاده کاملی از آن بکنید اینها را جناب آقای وزیر کشاورزی از حال توجه کنید از حالا باید دستگاه منظمی را برای این کار در نظر گرفت صرف تحویل گرفتن ماشین آلات کافی نخواهد بود باید یک دستگاه مجهزی باشد تا کشاورزان ایران بتوانند به وجه احسن استفاده بکنند موضوع دیگر که از حضور جناب آقای وزیر دارایی استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم و بستگی به توسعه کشاورزی دارد این است که تنها ماشین آلات بسط کشاورزی نمی‌دهد بایستی موجبات مساعد برای او فراهم کنید بایستی اگر یک بدبختی از همه چیز از مزایای حیاتی صرف‌نظر کرد و رفت در یک بیابانی یک مزرعه ایجاد کرد او را از جهات دیگر هم تقویت کنید و البته این مطلبی که عرض می‌کنم مربوط به زمان وزارت جناب آقای وارسته نیست سال‌ها سابقه دارد خاش بلوچستان یک منطقه وسیعی است که همه گونه
استعداد کشاورزی دارد مردم بدبخت بیچاره رفته‌اند آنجا قنواتی احداث کرده‌اند مزارعی ایجاد کرده‌اند خانه‌هایی ساخته‌اند حالا که می‌خواهند به ثبت برسانند هر کسی که به ثبت می‌رساند مأمور دارایی یک اعتراضی روی ثبت آن بدبخت می‌گذارد تازه بدبختانه در محاکم عمومی هم رسیدگی نمی‌شود این موضوع باید بیاید در محاکم دارایی رسیدگی بشود و شاید تا ده پانزده سال تکلیف این بدبخت معلوم نشود یعنی یک سندی در دست او نباشد که حساب ثروت او ضمانت بشود خیلی هم شکایت کرده‌اند به جایی نرسیده یک دستگاه بهره‌برداری دارد وزارت دارایی که امیدوارم جناب آقای وزیر دارایی به یادگار یکی دیگر از کارهای خیر خودشان فکری برای این دستگاه بکنند، اصلاً این دستگاه به داد مردم نمی‌رسد و این مشکلات که در کارهای کشاورزی تأثیر دارد بایستی از همه جهت مردم را تقویت کرد نه تنها ماشین آلات به کمک آنها فرستاد، به علاوه یک دستگاهی می‌خواهد که کمک بکند به آنها، یک دستگاهی می‌خواهد که رفع مظالم بکند از آنها در صورتی که این شرایط انجام شود به عقیده بنده این وام یکی از وامهایی است که در مملکت سطح تولید را به حدی بالا خواهد برد که همه مستغنی خواهد کرد، حالا درباره بانک کشاورزی یک مطالبی است که بنده عرض نمی‌کنم و برای این که این کار زودتر انجام بشود و این قانون زودتر به تصویب برسد بنده بقیه مطالبم را حالا عرض نمی‌کنم فقط نکته‌ای را که متذکر می‌شوم این است که برنامه اجرایی این کار بایستی در کمیسیون اقتصاد ملی و کمیسیون کشاورزی در موقع خود حتماً مطرح بشود و نظر آن دو کمیسون هم کسب بشود و مخصوصاً در کمیسیون برنامه احتیاج دارد که رسیدگی بشود و در موقعی که می‌خواهد اجرا بشود و امیدوارم آقایان زودتر توجه بفرمایند با این که مخالفت بنده مخالفت مشروط بود به شرطی که عرایض بنده انجام بشود جناب آقای رئیس بنده مخالفتم را پس می‌گیرم.
رئیس - برگ مخالف و موافق هست بایستی صحبت بشود، آقای نریمان بفرمایید.
نریمان - به طوری که البته خاطر آقایان محترم مستحضر است به موجب ماده واحده مصوب ۲۶ بهمن ماه ۱۳۲۷ دولت مکلف شده است گزارش شماره یک به تاریخ چهارم شهریور ماه ۱۳۲۷ کمیسیون برنامه را که محتوی ۱۵ ماده و یک تبصره است به موقع اجرا بگذارد.
دو ماده ۶ این گزارش تصریح شده این که دولت مجاز است برای تکمیل وسائل مالی برنامه از مؤسسات تجارتی خارجی هم تحصیل اعتبار نماید.
لایحه امروز دولت مبنی بر استجاره تحصیل یک اعتباری به مبلغ ۲۵ میلیون دلار از بانک صادرات و واردات واشنگتن جهت تأمین هزینه اجرایی طرح‌های کشاورزی و صنایع وابسته به کشاورزی و راه سازی و سایر طرح‌های عمرانی مندرج در قانون برنامه ۷ ساله برای اجرای همین ماده ششم قست ثالثاً از قانون نامبرده می‌باشد و چیز تازه‌ای نیست که محتاج به استدلال باشد. ضرورت و مصلحت یک چنین عمل قبلاً تشخیص داده شده و به تصویب مجلس شورای ملی هم رسیده است. من اغلب می‌شنوم که آقایان محترم از حیث نبودن اعتبارات عمران کافی اظهار نگرانی می‌فرمایند. متأسفانه در گذشته دولت‌ها به قدری با آوردن بودجه‌های بی‌سر و ته و بدون موازنه گشاد بازی و زیاده‌روی کرده‌اند و با تصویب این بودجه‌ها چنان اوضاع مالی کشور غیر مطلوب شده است که امروز درآمدها به زحمت تکافوی مخارج جاری و اداری را می‌دهد و برای اجرای برنامه‌های عمرانی متأسفانه تخصیص دادن اعتبارات کافی غیر مقدور است. از طرف دیگر برای اصلاح امور اقتصادی و رفع بی‌کاری باید حتماً مبالغی برای این گونه مخارج حتماً تخصیص داده شود.
خوشبختانه در این موقع که دولت در یک مبارزه حیاتی وارد شده و رجا واثق داریم که با پشتیبانی و کمک ملت ایران و مجلس شورای ملی و همچنین کشورها و ملل دوست و بی‌غرض در این کار موفقیت حاصل کند تحصیل یک چنین اعتباراتی که برنامه‌های عمرانی را از توقف باز دارد و از بی‌کاری جلوگیری کند و در ضمن در این موقع که مضیقه ارزی ممکن است در درآمدهای گمرکی مؤثر گردد تحصیل یک چنین اعتباری به جا و به موقع خواهد بود بنده از این که سازمان برنامه در گذشته خوب کار کرده است یا نه و این که با اصلاحاتی که در آن شده آیا نتیجه مطلوب از آن به دست می‌آید یا خیر عرضی نمی‌کنم بنده تصور می‌کنم اگر آقایان محترم نسبت به عمل سازمان برنامه خیلی خوش بین نمی‌بودند در لایحه ۱۴ میلیون لیره که اخیراً به تصویب رسید اصرار نمی‌فرمودند که پنجاه میلیون تومان از این وجوه به اختیار سازمان برنامه گذاشته شود این اصرار آقایان نمایندگان محترم حاکی از فرط علاقه آنها به اجرای برنامه‌های عمرانی مخصوصاً برنامه‌های شهرستان‌ها است که باید به دست سازمان برنامه اجرا شود و من امیدوارم این پنجاه میلیون تومان با نظارت دقیق که کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی در مصرف این وجوه خواهد نمود به موقع بمصرف خواهد رسید و در اوضاع اقتصادی و تهیه کار برای بی‌کاران مؤثر خواهد بود. من اطمینان دارم آقایان محترم که این اندازه نسبت به اجرای برنامه‌های عمرانی ابراز علاقه فرموده‌اند با تصویب این لایحه هم به این نیت و منظور کمک شایان و خیلی به جایی خواهند فرمود. فعلاً صحبت در این است که ما ۲۵ میلیون دلار برای تأمین هزینه‌های اجرایی طرح‌های کشاورزی و راه سازی و سایر طرح‌های عمرانی مندرج در قانون برنامه هفت ساله از یکی از بانک‌های امریکا اعتبار بگیریم و این اعتبار البته کمک مؤثری در پیشرفت کارهایی که این اندازه مورد علاقه آقایان نمایندگان است خواهد بود.
ما در جنگ گذشته به کشورهای امریکا و انگلیس و شوروی خدمت کرده‌ایم و این کشورها و سایر متفقین آنها مرهون صدمات و خسارات و زحماتی هستند که ملت ایران در راه پیروزی آنها متحمل شده است آمریکا در ترمیم و اصلاح وضع اقتصادی اغلب کشورهای جهان بعد از جنگ گذشته کمک‌های شایانی به آنها نموده و مبالغ زیادی در اختیار این کشورها گذاشته است ملاحظه بفرمایید همان کشور دوست و همسایه ما ترکیه تا چه اندازه از کمک امریکا بهره‌مند شده امروز بیش از هر روز کشور ما احتیاج دارد وضع اقتصادی ما اصلاح شود و منابع ثروت ما مورد استفاده مردم این مملکت واقع شود و مسلماً به کار انداختن این منابع بهره‌برداری از آنها مستلزم داشتن سرمایه‌های لازم می‌باشد و اگر ما بتوانیم از طریق شرافتمندانه برای تهیه این سرمایه‌ها از کمک کشورهایی مثل امریکا استفاده کنیم قطعاً اگر از این کار خودداری کنیم به ضرر کشور اقدام کرده‌ایم از مندرجات لایحه دولت این طور مستفاد می‌شود که این اعتبار ۲۵ میلیون دلار مقدمه و پیش درآمد دریافت اعتبارات دیگری می‌باشد بنابراین با تصویب این اعتبار ما راه را برای تحصیل اعتبارات بیشتری باز خواهیم نمود و با این کار قدم‌های مفید و خیلی مؤثری در راه اصلاح وضع اقتصادی ایران برداشته‌ایم
بنده تردیدی ندارم که همه آقایان محترم در این مطلب متفق‌القول و هم‌عقیده هستند که گاهی در زندگی افراد و ملل مواقعی پیش می‌آید که عقل سلیم حکم می‌کند آن فرد یا آن ملت به استقراض توسل جوید به همین جهت هم قانون مصوب سال ۱۳۲۷ این اقدام را تجویز و پیش‌بینی کرده است
در استقراض از کشورهای خارجی دو مطلب قابل توجه است اگر در این دو قسمت توجه کامل مبذول و رعایت احتیاط بشود استفاده از کمک مالی خارجی عملی کاملاً عاقلانه و منطقی خواهد بود.
شرایط استقراض باید طوری باشد که از لحاظ اقتصادی و همچنین از جنبه سیاسی مضاری برای استقراض کننده در بر نداشته باشد. آنچه بنده از لایحه پیشنهادی دولت که متضمن شرایط دریافت این اعتبار ۲۵ میلیون دلار بود دیدم مطلبی که بر خلاف این دو اصل باشد و از جنبه اقتصادی و سیاسی شرایط نامطلوب در آن گنجانده شده باشد ملاحظه نکردم و با چند فقره اصلاحات عبارتی و جزیی دیگر که در کمیسیون خارجه در طرح قرارداد مربوطه بر این اعتبار به نظر رسید و خاطر نشان شد از این دو نقطه نظر اشکالی متصور نیست. مطلب مهم دیگری که باید در تحصیل اعتبار و قرضه مورد توجه کامل قرار گیرد این است که کشوری که از آن اعتبار تحصیل و یا استقراض به عمل می‌آید نباید از لحاظ موقعیت و سوابق و جهات مختلف دیگر طوری باشد که تحصیل اعتبار و استقراض از آن کشور یک مضار سیاسی ایجاد نماید خوشبختانه در این لایحه دولت این مطلب مورد توجه قرار گرفته و کشور امریکا چه از حیث موقعیت جغرافیایی و سوابق و نظریات و جهات دیگر نسبت به ممالک وضعیتی دارد که نه فقط استقراض از آن کشور به حال ما مضر نمی‌تواند باشد بلکه مصلحت هم ایجاب می‌کند که با دوستی و علاقه‌مندی این کشور را نسبت به اهمیت امنیت و بی‌طرفی ایران برای صلح جهان به خود جلب کنیم ما هر قدر با کشورهای مختلف جهان روابط تجارتی و اقتصادی وسیع‌تری بیشتر داشته باشیم و عده زیادتری از کشورهای دنیا را نسبت به خودمان علاقمند نماییم به مصلحت صلح و آرامش جهان که صمیمانه خواهان آن هستیم عمل کرده‌ایم ما می‌خواهیم با اصلاح اوضاع اقتصادی و اجتماعی خودمان در عین حفظ بی‌طرفی کامل خودمان برای صلح جهانی یک عامل مؤثری باشیم و از این جهت کمک‌های مالی کشورهای متحده امریکای شمالی را که متضمن آن معنی باشد استقبال می‌کنیم بنابر آنچه عرض کردم بنده با اساس این لایحه یعنی فعلاً تحصیل یک اجازه ۲۵ میلیون دلاری که مقدمه یک اختیارات زیادتر و وسیع‌تری باشد صد در صد موافقم و نظر به همین موافقتی که با اساس مطلب داشتم بود که در بودجه مربوط به این لایحه به عنوان موافق اسم نویسی کردم ولی باید عرض
کنم که نسبت به دو قسمت از این لایحه نظر مخالف هم دارم.
۱ - استقراض دولتی طبق اصل ۲۵ از قانون اساسی به هر عنوان که باشد خواه از داخله خواه از خارجه باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد در استقراض شرایط تحصیل قرضه یا اعتبار حائز کمال اهمیت است و گاه ممکن است این شرایط از موضوع مبلغ و هویت قرض دهنده مهم‌تر و بیشتر قابل توجه باشد ممکن است در این شرایط نکاتی گنجانده شود که به حال استقلال اقتصادی و سیاسی کشور استقراض کننده عملاً مضر باشد مجلس شورای ملی که در قانون اساسی ما ذکر شده آنچنان مجلسی است که با رعایت کامل تمام تشریفات قانونی تشکیل شده باشد کمیسیون‌های بودجه و خارجه مجلس شورای ملی نمی‌توانند به هیچ عنوان قائم مقام مجلس شورای ملی فرض شوند زیرا مجلس شواری ملی حق وکالت در توکیل را ندارد و هر اختیاری که از طرف مجلس شورای ملی به هر کمیسیون یا دسته از نمایندگان برای انجام وظایف خاص مجلس شورای ملی داده شود به عقیده اینجانب با روح قانون اساسی منطبق نخواهد بود و از لحاظ قانونگذاری و حقوق مجلس شورای ملی بی‌ارزش خواهد بود این یک نظر اصولی است بنده دارم و باید در اینجا عرض بکنم ولو این که اظهار این نظر منطبق با احتیاج دولت فعلی نباشد شرایط تحصیل این اعتبار اگر همان باشد که در پیشنهاد شماره ۱۳۳۴/۴ به تاریخ ۳۰/۴/۱۹ دولت مندرج است و این طرح قبلاً در کمیسیون خارجه که بنده در آن عضویت دارم مطرح شده است با اصلاحاتی که در کمیسیون در آن شده اشکالی ندارد و خوب است عرض بنده اصولی است و با این که اعتراف دارم که تصویب تمام مواد شرایط تحصیل آن اعتبار در مجلس شورای ملی مستلزم وقت زیادی است و به همین جهت کمیسیون بودجه ماده واحده را به این شکل تنظیم کرده‌اند معذلک چون عرض بنده اصولی است ناچارم از این جهت مخالفت خودم را به عرض آقایان محترم برسانم.
۲ - بنده تبصره پیشنهادی را راجع به عدم رعایت تشریفات مناقصه ماشین آلات و ادوات و مواد مورد لزوم مفید و لازم نمی‌دانم بلکه معتقدم به هیچ وجه مورد ندارد که ما مجبور باشیم این لوازم را به قیمتی که فروشنده می‌دهد قبول کنیم در این که این مایحتاج باید از امریکا خریداری شود بنده معرفی ندارم آنها که این اعتبار را صرفاً برای خاطر ما نمی‌دهند بالاخره یک صرفه تجارتی هم باید برای آنها باشد ولی در این که در خود کشورهای متحده امریکای شمالی در قیمت‌های بازار و حداقل مظنه‌ها استفاده نشود و در این که این مایحتاج با رعایت خوبی و مرغوبی‌جنس به حد اقل قیمت ممکنه خریداری نشود بنده کاملاً مخالفم و معقدم آقای مخبر کمیسیون ضرورت دارد این قسمت را مطابق مصلحت و صرفه ملت ایران اصلاح کنند.
بنده در خاتمه عرض می‌کنم که با وجود این که من از موافقین جدی دولت آقای دکتر مصدق هستم ناگزیرم برحسب وظیفه آنچه مصلحت کشور است در اینجا عرض کنم و هیچ چیز بنده را مانع نخواهد شد از این که وظیفه وجدانی و خدمتگزاری خودم را نسب به ملت ایران انجام بدهم ولو در انجام این وظیفه مجبور به مخالفت با یک قسمت از مندرجات لایحه مربوط به این دولت شوم اینجا ضرورت دارد این مطلب را هم تذکرا عرض کنم که لایحه دولت این دو اشکال را که عرض کردم نداشته و این گزارش کمیسیون است که به نظر بنده دارای این دو نقص می‌باشد.
رئیس - برای اصلاح ماده واحده هر قسم پیشنهادی نمایندگان می‌توانند بدهند و البته مجلس هم نظر خود را خواهد داد آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی - از چند سال قبل به این طرف دولت‌های وقت بنا به اختیارات حاصله از قانون سازمان برنامه با بانک‌های امریکایی در تماس و مذاکره بوده‌اند که برای بسط و توسعه امور کشاورزی و صنعتی و انجام سایر امور عمرانی و تولیدی اعتباراتی تحصیل کنند ولی به طوری که آقایان محترم استحضار دارند از این اقدامات نتیجه مثبتی گرفته نشده و کار عمده آنها این بوده است که یا نمایندگان و فرستادگان بانک‌ها را در ایران پذیرایی کند یا مأمورین و میسیون‌هایی به امریکا بفرستد، خوشبختانه این موضع هم اخیراً جامه عمل می‌پوشد یعنی بانک صادرات و واردات امریکا حاضر شد به شرح لایحه‌ای که تقدیم شده است ۲۵ میلیون دلار اعتبار بدهد نه این که پول به ما بدهد اعتبار بدهد که دولت ایران می‌تواند از آن محل ۶ میلیون دلار لوازمات راه سازی و ۱۹ میلیون دلار ماشین‌های کشاورزی خریداری و وارد کند ممکن است بعضی از آقایان این طور تصور فرموده باشند که بعد از این مدت چرا ما یک چنین مبلغ ناچیزی تقاضا داشتیم و این مبلغ کافی برای رفع احتیاجات ما نخواهد بود می‌خواستم برای روشن شدن ذهن آن آقایانی که در خارج این مطلب را به من می‌گفتند این نکته را تذکر بدهم که اولاً این وجه و این وام یک مقدمه‌ای است برای گرفتن وام‌های بیشتر به طوری که پیش‌بینی شده است در آتیه وام‌های بیشتری با شرایط مساعدتری به ما خواهند داد و در حال حاضر هم یک طرح‌هایی در دست تهیه است که پس از حصول توافق بین دولت شاهنشاهی و بانک صادرات امریکا لوایح آنها هم جداگانه تهیه و تقدیم خواهد شد و در ثانی بایستی این توضیحات را به عرض آقایان برسانم که ۳۵ میلیون دلار برای این منظور با در نظر گرفتن این نکته برای خرید ماشین‌های راه سازی و کشاورزی حداکثر اعتباری است که ممکن است مورد استفاده قرار داد زیرا تحویل گرفتن چندین هزار تراکتور و لوازم یدکی و ماشین‌های وابسته کشاورزی و به کار انداختن آنها و تأسیس تعمیرگاه‌های ثابت و سایر و نصب و به کار انداختن کارخانه‌های دیگر با نداشتن عده متخصص و کارشناس در بدو امر یک کار بسیار مشکلی است که بایستی با کمال دقت توجه بشود و به طوری که مطالعه شده اقلاً یکی دو سال وقت لازم داشته باشد تا بتوانیم کارشناس متخصص برای این کار تربیت و تهیه بکنیم بنابراین از این قسمت هیچ جای نگرانی نیست و این اعتبار حداکثر مبلغی است که ما می‌توانیم مورد استفاده قرار بدهیم
جناب آقای نریمان در عین حالی که با لایحه دولت موافقت فرمودند یکی دو نکته را تذکر فرمودند که تصور فرمودند این بر خلاف قانون اساسی است و برخلاف قوانین عادی است بنده تصور می‌کنم اختیاراتی که مجلس شورای ملی به کمیسیون‌های پارلمانی می‌دهد فقط برای دقت و مطالعه و طرز اجرا و تنظیم آیین‌نامه است و در باب استقراض دخالتی ندارد بنابراین نظر حضرتعالی در این قسمت تأمین شده است موضوع دیگر ترک مناقصه بود که به نظر آقا صحیح نیامده علت این که اینجا ترک مناقصه شده است برای این است که این ماشین‌ها یک قیمت ثابتی دارند یعنی وقتی که دولت تشخیص داد که چه ماشین‌هایی لازم دارد آنها قیمتش معین است و در تجربه برای ما ثابت شده است که این تشریفات مناقصه به جای این که به صرفه دولت تمام شود به ضرر ما تمام شده یعنی اشخاص سوء استفاده کرده‌اند و مسئولیت لوث شده است و خنثی شده است اما اگر واحده کار معلوم و مشخصات آن معین بشود و قیمتش ثابت بشود آن وقت خریداریش خیلی آسان‌تر است و مسئولیت امر هم بیشتر حفظ مسئولیت می‌کنند (نریمان - حداقل قیمت باید معلوم شود) به طور کلی بنده تصور می‌کنم چون استفاده از این اعتبارات به تکثیر صادرات و ازدیاد تولید و ایجاد کار برای بی‌کاران و بالا بردن سطح معلومات و تجربیات زندگی کشاورزان و افراد دیگر مؤثر خواهد بود اقتضا دارد آقایان نمایندگان محترم این موضوع را با نظر خاصی تلقی و دقت بفرمایند که این لایحه هر چه زودتر تصویب بشود تا هر چه زودتر این ماشین‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.
۵ - تقدیم لایحه اجازه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه مرداد و شهریور به وسیله آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی - چون موجبات تهیه و تنظیم بودجه سال ۱۳۳۰ به واسطه روشن بون وضع مالی کشور تاکنون میسر نشده و از طرفی هم ضرورت ایجاب می‌کند تا موقعی که بودجه تصویب نشده حقوق کارمندان در موقع خود پرداخت بشود و همچنین مصارف ضروری کشور تأمین گردد از این جهت لایحه‌ای بابت دو دوازدهم مرداد و شهریور تهیه شده است که با قید فوریت تقدیم می‌کنم و تقاضا می‌نمایم که زودتر تصویب بفرمایند.
۶ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش اجازه تحصیل ۲۵ میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات امریکا.
رئیس - آقای فرهودی
فرهودی (مخبر کمیسون بودجه) - چون جناب آقای نریمان در ضمن توضیحاتی که فرمودند سعی کردند که آن روح مخالفتی که با لایحه دولت داشتند متوجه گزارش کمیسیون بکنند و دولتی داشتند متوجه گزارش کمیسیون بکنند و دولتی را که مورد اعتمادشان هست من جمیع جهات مصاب در تقدیم این لایحه معرفی بکنند بنده به موجب وظیفه‌ای که از طرف کمیسیون دارم لازم دانستم که جواب مختصری به ایشان عرض کنم اولاً آنچه که فرمودند در گزارش کمیسیون نوشته شده است که شرایط این قرضه را کمیسیون‌های خارجه و بودجه تصویب می‌کنند و این امر به نظر ایشان مخالف قانون اساسی بود خواستم عرض کنم که شرایط اصلی قرضه در خود ماده واحده معین است چون شرط اصلی قرضه سه چیز است یکی مبلغش است دیگر قرض دهنده است و یکی هم بهره آن است ما در همین ماده واحده این سه شرط اصلی را قید کردیم اصل مبلغش را معین کردیم. (نریمان - تضمینش چیست؟) قرض دهند را هم معین کردیم که بانک صادرات و واردات امریکا است نه دولت امریکا آن طور که جنابعالی فرمودید و بهره را هم معین کردیم که سه و نیم در صد است بنابراین باید به یک مسائل جزیی مخصوصاً توجه بفرمایید نوشته شده شرایط استفاده از این اعتبار به موجب قراردادی خواهد بود که با پیشنهاد دولت به تصویب کمیسیون‌ها برسد پس اولاً آن چیزی را که ما می‌خواهیم بعداً بیاوریم شرایط استفاه از اعتبار است اصول اساسی قرضه در خود ماده واحده مصرح است و مندرج و بعد هم ما که نگفتیم که قرارداد می‌نویسیم گفتیم که دولت بنویسد بیاورد در کمیسیون بودجه یا در کمیسیون‌های دیگر رسیدگی بشود اما دلیل این چه
است و دلیلش این بود که ما هم در کمیسیون بودجه و هم در کمیسیون خارجه همان شرایطی را که دولت در لایحه‌اش پیشنهاد کرده همان را با اصلاحاتی که در کمیسون خارجه شده قبول کردیم و بنده مخصوصاً این نکته را ذکر می‌کنم که در صورت مجلس ذکر بشود که تصور نشود در آتیه در کمیسیون‌ها می‌شود یک تغییرات اساسی بدهیم منتهی اعراض کردیم از این که یک مسائل نسبتاً طولانی در اینجا مطرح بشود و تصویب لایحه را به تأخیر بیندازد در عین این که آن مباحثه هم ممکن است مضیقه‌ای فراهم کند،
نکته دیگری هم هست و آن این است که ما تازه داریم یک روابط معاملاتی با مؤسساتی امریکایی پیدا می‌کنیم روحیه امریکایی با مال ما خیلی فرق دارد آن وقت اگر ما می‌خواستیم این مطالبی را که در اینجا در این طرح قرارداد مطرح کرده‌اند مطرح کنیم چه بسیار اتفاق می‌افتاد که دچار مباحث زیاد و طولانی بشویم در صورتی که در یک کمیسیون محدودی زودتر و آسان‌تر می‌شود در این مسائلی که آنها مطابق منطق خودشان در اینجا گنجانیده‌اند و البته نظری هم نداشتند بهتر تصمیم بگیریم و اگر اشکالی هم هست همان جا رفع بشود بنابراین، این مسأله که در قسمت دادن اختیاری به کمیسیون خارجه و بودجه هست در حقیقت برای این است که تمام مسائل معینی است آنچه که در شرایط اساسی است در ماده واحده است و آنچه که شرایط فرعی است در پیشنهاد دولت است و همان شرایط فرعی در کمیسون‌ها تصویب می‌شود و این برای سهولت در بحث و شور بوده است اما آنچه را که راجع به مناقصه فرمودند و این که فرمودند این موضوع از ابداعات کمیسیون بوده و در لایحه دولت نبوده بنده می‌خواستم خواهش کنم جناب آقای نریمان خوب بود یک مرتبه لایحه دولت را می‌خواندند و این فرمایش را نمی‌فرمودند لایحه دولت را که به امضای آقای وزیر دارایی و آقای نخست‌وزیر است بنده می‌خوانم نوشته شده است دولت مجاز است بدون رعایت تشریفات مناقصه ماشین آلات و ادوات و مواد مورد لزوم را با استفاده از اعتبار فوق خریداری نماید ما عین این تبصره را روی اصرار آقایان وزرایی که تشریف داشتند و آن هم روی این دلیل که اساساًً مناقصه در امریکا اثر عملی نخواهد داشت برای این که ماشین آلاتی که ما می‌خواهیم بخریم یک سیستم‌های معینی و یک مارک‌های معینی است و این سیستم‌ها و مارک‌ها را یک کارخانه‌جات معینی دارند که یک قیمت‌های معینی هم دارند بنابراین مناقصه اثر عملی نخواهد داشت و سر و صدا راه انداختن برای این کار مورد ندارد به این جهت بود آن تبصره‌ای را که دولت پیشنهاد کرده بود در خبر کمیسیون بودجه هم گذاشتیم و با این ترتیب تصور می‌کنم که آقای نریمان قانع شده باشند که ما هیچ چیز تازه‌ای در گزارش کمیسیون نگذاشتیم عین پیشنهاد دولت را با یک صورت مجلس پسندتری آوردیم برای تصویب.
رئیس - پیشنهادی در کفایت مذاکرات از طرف آقای گنجه رسیده که قرائت می‌شود.
مقام محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌کنم. گنجه
رئیس - آقای گنجه بفرمایید.
گنجه - پیشنهادی که بنده تقدیم مقام ریاست کردم روی این اصل بود که نحوه صحبت و وضع مجلس معلوم است که آقایان محترم آماده هستند به این مذاکرات خاتمه بدهند (صحیح است) بنابراین بنده به این فکر افتادم که هر چه زودتر قبل از این که ساعت ۱۲ بشود و آقایان خسته بشوند این کار تمام شود اینجا صحبت‌هایی شد البته جناب آقای شوشتری که تشریف ندارند ایشان اظهار ترس و لرز می‌کردند از طرح این لایحه و فکر می‌کردند که این یک لایحه‌ای است که ما از یک دولت دیگری می‌خواستیم قرض بگیریم در صورتی که اگر خوب توجه می‌کردند ملاحظه می‌فرمودند که این یک مؤسسه‌ای است که دولت ایران یک قراردادی با او می‌بندد و یک اعتباری تحصیل می‌کند و این به هیچ وجه با قرض دولتی تماس ندارد و اگر هم ترس داشته باشیم این استقراض و نوع آن ترس داشته باشیم این استقراض و نوع آن ترس ندارد یک چیز ترس دارد و آن وضع داخلی ما است و پریشانی و بدبختی است که تمام این ملت را آلوده کرده و از این ترس داریم که ما افرادمان هیچ گونه وسیله زندگی ندارند نه لباس دارند نه پوشاک دارند نه کفش دارند البته ترس این است و تا وقتی که با کمک‌های خارجی و داخلی وسیله زندگی برای مردم تأمین نشود همیشه این ترس موجود است و باید سعی کنیم با وسایل این ترس را رفع کنیم و یکی از آن وسایل هم تأمین اعتبار است و تحصیل سرمایه‌های خارجی است و این هیچ وقت نگرانی نخواهد داشت و صحبت شد که اگر موضوع نفت حل بشود به این زودی (رئیس - آقا مختصر بفرمایید) بنده خیلی مختصر عرض می‌کنم، صحبت شد که شاید با درآمدهای زیادی که ما از نفت خواهیم داشت محتاج نباشیم از جاهای دیگر قرض بگیریم بنده عقیده‌ام این است که با تمام وجوهی که از اینجا خواهیم گرفت ما آن قدر احتیاج خواهیم داشت که باز هر قدر از این لوایح بیاورند باید تأیید کنیم و تصویب نماییم. احتیاج‌مان فقط این نیست که یک ۲۵ میلیون دلار ماشین آلات کشاورزی و وسایل راه سازی بیاوریم ما آن قدر احتیاج داریم که هر قدر از این اعتبارات بیاورند باز هم احتیاج وافر داریم و بایستی حسن استقبال کنیم بنابراین روی این اصل بود که بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات دادم.
رئیس - آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - با اصل لایحه بنده مخالف نیستم ولی با کفایت مذاکرات دلیل که عرض می‌کنم مخالفم (صفایی - احسنت) و مطلبی را که آقای شوشتری اینجا فرمودند برای بنده ایجاد نگرانی را می‌کند قرض کردن اشکالی ندارد ولی ما همیشه و پی در پی برخوردیم به یک مسائل عادی و طبیعی که آمده است با نظر سطحی به آن نگاه کردی و در اینجا عجله کردیم و نخواستیم که تمام مطالب را اینجا بگوییم و به این عجله‌ای که به نفع خود ما خیال می‌کنم نباشد عجله کردیم و آن را کردیم و بعد زیان بردیم و همچنین مطالبی که آقای شوشتری فرمودند که ما از ریسمان سیاه و سفید باید بترسیم درست است (صفایی - صحیح است) ما یک لایحه قرضه‌ای آوردیم فردا ممکن است از تویش هزار حرف در بیاید امریکا بیاید بگوید که من این قرض را داده‌ام که این حرف من را در جای دیگر نپذیرید (گنجه - این قرض از بانک صادرات است این حرف‌ها چیست) مثلاً مجلس شورای ملی با حسن نیت اختیار داد به کمیسیون و دولت، من طرفدار جدی آقای دکتر مصدق و دولت آقای دکتر مصدق هستم و مرید این آقایان اعضای هیئت مختلط هستم ولی در اینجا با صدای بلند عرض می‌کنم اگر یک میلی‌متر از ۹ ماده تجاوز بکنید اول کسی که جلوی شما می‌ایستد و شمشیر می‌کشد و مخالفت می‌کند بنده هستم.
نمایندگان - صحیح است
رئیس - رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
صفایی - این عجله باعث پشیمانی است.
رئیس - مجلس وقتی رأی داد دیگر حرف شما مورد ندارد.
صفایی - بنده هم باید تذکر بدهم
رئیس - پیشنهادات قرائت می‌شود
ریاست محترم مجلس شورای ملی - پیشنها می‌نمایم تبصره ذیل اضافه شود:
تبصره - ماشین‌های کشاورزی که از این محل خریداری می‌گردد ماشین‌هایی باشد که در ایران سابقه داشته باشد. کهبد
رئیس - اینجا باید آقایان یک دقتی بکنند که دو موضوع با هم مخلوط نشود یکی اصل اجازه استقراض است یکی هم طرز مصرف یعنی چه جور بخرند چه جور نخرند این مربوط به اصل موضوع نیست و این جور پیشنهادات در اینجا درست نیست بعد ممکن است آقایان یک طرحی دهند هر جور نظرتان هست تا با نظر چند کمیسیون نظر آقایان تأمین بشود ولی فعلاً مربوط به این لایحه نیست. بفرمایید آقای کهبد.
کهبد - عرض کنم علت پیشنهادی که بنده دادم تصور می‌کنم بر همه آقایان پوشیده نیست زیرا ما تجربه داریم ماشین آلاتی که در ایران می‌آید باید سابقه داشته باشد که ما اسباب یدکی و استادهایی که به آنها آشنا باشند داشته باشیم تا بشود از آنها استفاده شایانی کرد و اگر غیر از اینها باشد ما علاوه بر این که نمی‌توانیم استفاده کنیم تازه باید استادان جدیدی برای این نوع ماشین آلات تربیت بشوند و از حیث اسباب یدکی هم دچار اشکال و زحمت می‌شویم پیشنهاد بنده این بود که دقت بشود ماشین آلاتی که سابقه خوب در ایران دارند و مردم آشنایی با آن ماشین آلات دارند و از آنها رضایت دارند حتی‌المقدور از آن نوع وارد کنند فرض کنید که اتومبیل‌های سواری که در ایران هستند به انواع مارک‌های معروف آقایان می‌دانند که وسایل آنها از هر جهت در ایران فراوان است و ۲۵ سال است که کشور ما از ماشین آلات فلاحتی استفاده می‌کند و خود بنده هم از اشخاصی بودم که از خیلی پیش ماشین فلاحتی داشته‌ام و الآن هم ماشین آلات فلاحتی دارم (صدرزاده - باز هم وارد کنید) بنده وارد کننده نیستم بنده خریدم برای امور فلاحتی، بنده هیشه اوقات هر وقت می‌خواهم یک ماشین تهیه کنم می‌روم ماشینی می‌خرم که هم اسباب یدکیش در دستم باشد و هم این که مردم به آن ماشین آلات آشنایی داشته باشند و سابقه هم داشته باشند اگر جناب آقای وزیر کشاورزی نظر بنده را تأمین بفرمایند که همین قدر سعی بکنند ماشین آلاتی که سابقه در ایران دارند و مردم به آنها آشنا هستند حق تقدم داشته باشند بند پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - آقایان البته مطلعند که این قضیه قرضه ۲۵ میلیون دلار مدت چندین ماه است که مطرح است بلکه بیشتر از یک سال است که مورد مطالعه زیادی واقع شده است و چه به وسیله متخصصین خود ایرانی در وزارت کشاورزی و چه در سازمان برنامه و چه به وسیله متخصصینی که آمده‌اند و رفته‌اند و مطالعات کافی شده که این کار به وجه احسن اولاً دریافت بشود و ثانیاً به وجه احسن تقسیم گردد و اما موضوعی که آقای کهبد فرمودند چون ایشان اهل تجارت هستند و تجارت داشته‌اند و با کمپانی‌هایی هم که معامله داشته‌اند می‌دانند این صحبتی که فرمودند که حتماً از آن مارک‌هایی باشد که در ایران وجود داشته باشد و
سابقه داشته باشد این موضوع را بنده به ایشان نمی‌توانم قول بدهم اما آن شرکت‌هایی که تا به حال به ایران تراکتور وارد کرده‌اند اگر به قدر کافی داشته باشند البته آن طور که ایشان فرمودند صحیح است از آن اقسامی که به ایران وارد شده و امتحان خوب داده‌اند مثلاً انتراناسیونال خیلی امتحان خوبی داده و فورد امتحان خوبی نداده است تراکتور انترناسیونال در ایران یبش از بیست سال است که مورد امتحان واقع شده است اما اینها لازمه‌اش و شرط اساسیش این است که اینها به قدر کافی برای فروش ماشین حاضر داشته باشد مثلاً ما می‌خواهیم ده هزار تراکتور از امریکا وارد کنیم ممکن نیست بتوانیم از یک نوع معینی که می‌خواهیم بخریم زیرا که این جنگ کره وسیله این شد که ماشین‌های فلاحتی هم صدورش از امریکا یک اندازه محدود شده ما باید آنجا برویم وسائل فراهم کنیم و با نظر مخصصین کشاورزی خودمان آنها را خریداری و حمل کنیم البته آن نوع ماشین‌هایی باید باشد که با محیط و هوای مملکت ما و با کشاورزی خشک ما مساعد باشد آقای کهبد کاملاً مطمئن باشید که به وجه احسن با دقت کامل این کار انجام خواهد شد و پیشنهادتان را مسترد بفرمایید.
کهبد - با توضیحاتی که آقای وزیر کشاورزی دادند بنده قانع شدم و پیشنهادم را پس می‌گیرم
رئیس - پیشنهاد دیگر آقای کهبد قرائت می‌شود.
اینجانب پیشنهاد تبصره زیر را می‌نمایم
تبصره - فروش و تقسیم و اداره ماشین‌های کشاورزی به وسیله بانک کشاورزی انجام خواهد گرفت. کهبد
رئیس - آقا این پیشنهاد وارد نیست این لایحه قرضه است نه طرز اجرا که چی بخرند و چی نخرند
کهبد - پس گرفتم.
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
پیشنهاد می‌کنم ۲۵ میلیون دلار فقط به مصرف امور کشاورزی و آبیاری برسد
فقیه‌زاده
رئیس - این که واضح است در لایحه هست خود آقای وزیر کشاورزی فرمودند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
پیشنهاد می‌کنم در ماده پس از تصویب کمیسون‌های بودجه و خارجه (برنامه) نیز اضافه شود.
دکتر کاسمی
رئیس - آقای دکتر کاسمی
دکتر کاسمی - ملاحظه بفرمایید آقایان یک توضیحی می‌دهم و پس می‌گیرم این قراردادی را که دولت می‌بندد و از لحاظ مناسبات خارجی قرار شد که در کمیسیون خارجه مجلس شورای ملی مورد شور و مداقه قرار بگیرد از لحاظ مالی هم باید در کمیسون بودجه بیاید و مورد مداقه قرار بگیرد ولی از لحاظ فنی معلوم نیست که در کجا می‌رود مورد مطالعه قرار بگیرد چون این کار برای سازمان برنامه است بنده پیشنهاد کردم همان طور که از لحاظ خارجی به کمیسیون خارجه می‌رود و از لحاظ مالی هم به کمیسیون بودجه می‌رود از لحاظ فنی هم به کمیسیون برنامه برود و تصور می‌کنم که چون این کار برای سازمان برنامه است آقای وزیر کشاورزی همان طور که وزارت کشاورز برای این مملکت است سازمان برنامه هم مال این مملکت است (مکرم - پس کمیسیون کشاورزی هم برود) فرق نمی‌کند بنابراین بنده پیشنهاد کردم که به کمیسیون خارجه و کمیسیون بودجه و کمیسیون برنامه هر سه کمیسیون برود حالا اگر آقای مخبر لازم نمی‌دانند بنده پس می‌گیرم
فرهودی - (مخبر کمیسیون بودجه) - بنده یک مسأله اساسی را می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم و امیدوارم آقایان توجه بفرمایند ما باید بعد از این سعی کنیم که مخصوصاً اموری را که مربوط به جمع و خرج مملکت می‌شود تحت نظر دارایی که مسئول هستند بیاوریم (صحیح است) و اعتباراتی که در خارج از حوزه وزرای مسئول خرج می‌شود و رسیدگی حقیقی هم نمی‌شود خارج از رویه شده ما باید سعی کنیم که آنها را هم به راه طبیعی خودش بیندازیم و اما این خرید ماشین آلات کشاورزی البته باید در وزارت کشاورزی این مسأله حل بشود و جناب آقای وزیر کشاورزی هم خودشان سابقه دارند آقای وزیر کشاورزی هم مسئول عمل هستند ضمناً بنده خواستم در اینجا به عنوان توضیح دو نکته را عرض کنم که در صورت مجلس هم نوشته شود یکی این است که این ماشین آلات البته مخارج حمل و نقل هم خواهد داشت به دلار ما در کمیسیون مذاکره کردیم و دولت هم قبول کرد که مخارج حمل و نقل هم جزو این ۲۵ میلیون دلار باشد نه این که دولت مجبور باشد دلاری از جای دیگر پیدا کند و خرج حمل و نقل بکند این یکی و این که در متن قرار داد قید شده است که یک ثلث از این قرضه به صورت کمک‌های فنی است مقصود از کمک‌های فنی فرستادن مستشار نیست ما این را در کمیسیون قبل نکردیم گفتیم تمام باید خرج خرید خود ماشین‌های کشاورزی و حمل و نقل باشد و خوشبختانه یک مکاتبه‌ای شده است بین آقای نخست‌وزیر و سفیر آمریکا در این مکاتبه هم تصریح شده است که کمک فنی جزو این ۲۵ میلیون دلار نیست
دکتر کاسمی - بنده این پیشنهاد را پس می‌گیرم آن پیشنهاد دومی را هم نخوانید پس گرفتم.
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
تبصره زیر را به قانون وام پیشنهاد می‌نمایم.
تبصره ۲ - استفاده از وام مورد بحث تدریجاً و در ظرف ۷ سال باید به عمل بیاید و دولت نباید آلات و ادوات را یک جا خریداری نماید. صفایی
رئیس - این که وارد نیست توضیح بدهید ولی وارد نیست.
صفایی - بنده اصولاً با هر گونه وام خارجی مخالف بودم و این مخالفم هم با این وام در این دولت نیست اگر یا آقایان باشد در شهریور ماه سال گذشته از دولت مرحوم رزم‌آرا راجع به این وام سؤال کردم و فروهر وزیر دارایی وقت پاسخی به عرایض بنده داد که قانع کننده نبود و از همان موقع بنده با وام خارجی اصولاً مخالف بودم پس مخالفت بنده با این وام نه از لحاظ دولت حاضر است یا سایر جهاتی است که در بین باشد بنده اصولاً معتقد هستم تا آنجایی که ممکن است متوسل به وام خارجی نشویم و در صورتی که احتیاج ایجاب کند وام بگیریم باید این وام طوری باشد که همان طبقه‌ای که استفاده می‌کنند. همان طبقه هم ملزم به پرداخت وام باشند این هیچ دلیل ندارد که بنده را بدهد الآن این وام برای یک ادواتی است که یک طبقه خاص از آن استفاده می‌کنند و باید طبعاً طرز پرداخت آن هم طوری باشد که همان استفاده کننده مجبور به پرداخت آن باشد.
مطلب دومی که موجب این پیشنهاد بنده شده است و متأسفانه مجال به بنده نرسیده در اصل قضیه علل مخالفتم را با وام خارجی عرض کنم و برای این که خارج از موضوع پیشنهاد نشوم عرض نمی‌کنم ولی در صورت لزوم این قرض بنده اصولاً معتقد نیستم که ما بتوانیم در آن واحد از این مقدار زیاد یعنی ۲۵ میلیون دلار تراکتور و وسائل کشاورزی را در یک سال استفاده کنیم زیرا برای استفاده از آلات فنی کشاورزی محتاج به متخصص هستیم که اینها باید تدریجاً آماده بشوند در ثانی کارخانه‌جات تعمیر لازم داریم این کارخانه‌جات تعمیر آنا قابل استفاده تهیه نیست پس بنابراین بنده پیشنهاد کردم که دفعت واحده این وام صرف خرید ماشین آلات کشاورزی نشود یک برنامه چند ساله، سه ساله، پنج ساله تهیه بکنند و به مقدار احتیاج هر سال بخرید و این عمل دو فایده برای این قضیه مترتب است اولاً همان طور به ترتیبی‌که خریداری می‌شود وسائل فنی راننده و سایر خصوصیات در مملکت آماده می‌شود دوم به عقیده بنده هر چه ما از جنگ دوم جهانی دورتر بشویم قیمت وسائل کشاورزی و فنی ارزانتر می‌شود یعنی در سه سال دیگر مسالماً تراکتور از امروز ارزانتر است پس وقتی که تمام این وسائل را نمی‌توانیم در آن واحد استفاده کنیم پس چه ضرر دارد که برنامه‌ای برای این کار منظم بشود که در ظرف سه سال چهار سال به قدر احتیاجاتی که قابل استفاده است وسائل تعمیر آماده می‌شود و راننده و وسائل استفاده موجود می‌شود (نصرتیان - متخصص برای تراکتور داریم) الآن نه تراکتور در مازندران داریم و نه راننده صحبت از ۲۵ میلیون دلار است و بدون تردید اگر یک جا بخریم با یک قسمت امروز مسلماً دو سال دیگر ارزانتر می‌شود پس چه لزوم دارد که دفعتاً این عمل انجام بشود در هر حال خلاصه نظر بنده از این پیشنهاد این بود که این وام متدرجاً به قدر لزوم استفاده بشود و دفعه هم کلیه لوزام مورد احتیاج خریداری نشود برای این که بترتیب مسلما وقتی دنیا رو به آرامش برود ارزانتر می‌شود و هی لوازم ندارد ما عجله بکنیم و دفعه بخریم و در هر حال بنده از لحاظ سیاسی با وام خارجی مطلقاً مخالفم و یاد دارم که خود جناب آقای دکتر مصدق و سایر آقایان جبهه ملی همیشه با وام خارجی مخالف بودند و معتقد بودند وام لازمه یک نفوذ سیاسی است و ما باید مهما امکن از مداخله و نفوذ سیاسی بیگانگی بپرهیزیم (احسنت)
رئیس - رأی به این نمی‌شود گرفت.
صفایی - آقای وزیر دارایی توضیحی بدهند.
وزیر دارایی - بنده به طور خیلی خلاصه در جواب جناب آقای صفایی عرض می‌کنم که اولاً این قرضه قرضه دولتی نیست، مطلقاً جنبه سیاسی ندارد یک اعتبار ساده‌ای است که یک بانکی به ما می‌دهد به منظور خرید تراکتور و ماشین‌های کشاورزی و هیچ جایی هیچ مقامی نمی‌تواند گله‌مند بشود که چرا گاو آهن را می‌خواهید تبدیل به تراکتور بکنید (صحیح است) مطالب دوم‌شان این بود که این قرضه را می‌بایستی خود آن طبقه‌ای که استفاده می‌کنند بدهند این خیلی طبیعی است و منظور حاصل است برای این که ما وقتی خریدم به خود مالکین و کشاورزان می‌فروشیم از حاصل فروش قرض‌مان را می‌پردازیم بنابراین خود اینها می‌پردازند کس دیگر نخواهد داد عرض کنم راجع به خرید تدریجی هم ما این منظور را در حین عمل مورد توجه قرار می‌دهیم و البته اگر این طور صلاح بود همین طوری که ایشان نظر دارند به تدریج می‌خریم.
صفایی - چون قانع شدم پس می‌گیرم، ولی نه در اصل
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت کنید
(پیشنهاد آقای دکتر سید امامی به شرح زیر قرائت شد)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم از این ماشین آلات زراعتی در درجه اول به طور مستقیم زارع و خرده مالک استفاده نماید. دکتر سید امامی
رئیس - جزئیات این قرارداد را وقتی بخواهند مبادله بکنند به تصویب کمیسیون بودجه و خارجه می‌رسد آن وقت آقایان هر نظری دارند می‌توانند با کمیسیون بودجه حل کنند که چه سیستم خریده بشود و چطور اجرا بشود این پیشنهادات با لایحه ارتباطی ندارد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای فقیه‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که وزارت کشاورزی احتیاجات هر شهرستانی را قبلاً به وسیله فرمانداری محل و شورای کشاورزی هر شهرستانی بخواهد و ماشین آلات را به همان مقدار بین مالکین و کشاورزان تقسیم نماید
فقیه‌زاده
رئیس - این را هم استرداد بفرمایید این را باید در قسمت اجرا با کمیسون‌ها مذاکره کنید در لایحه قرض مورد ندارد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای صفوی به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
تبصره - ماده واحده را به طریق زیر پیشنهاد می‌نمایم. صفوی
تبصره - دولت مجاز است با رعایت تشریفات مناقصه ماشین آلات و ادوات و مواد مورد لزوم را با استفاده از اعتبار فوق خریداری نماید.
رئیس - آقای صفوی بفرمایید
صفوی - جای کمال خوشوقتی است که همان طور که توضیح فرمودند این قرضه ۲۵ میلیون دلار یک قرضه سیاسی نیست و این یک اعتباری است که صرفاً از یک بانک صادرات و واردات گرفته می‌شود برای تهیه ماشین آلات فلاحتی و اگر یک قرضه سیاسی بود البته آقایان نمایندگان و همین طور بنده هم یک نظریاتی داشتیم که اظهار می‌کردیم برای این که در جنگ گذشته ما کمک‌های زیادی کردیم به متفقین خودمان و راضی نمی‌شدیم با یک همچنین مبلغ خیلی جزیی و ناقابلی ما پاداش گرفته باشیم بنابراین این قرضه اقتصادی است برای خرید ماشین آلات کشاورزی و اما این که اینجا فرمودند که راجع به این شرایط مناقصه نباشد یعنی بدون رعایت مناقصه باشد بنده این را خواستم توجه جناب آقای وزیر کشاورزی را جلب کنم که با همان مشخصاتی که ماشین‌ها را در نظر می‌گیرند کمپانی‌های متعدد و شرکت‌های زیادی هستند که با همان مشخصات ماشین‌های زیادی می‌سازند و اگر با مناقصه بخریم به صرفه ما خواهد بود این یک قرضه‌ای است و صدی سه و نیم هم بهره می‌دهیم بنابراین مختار هستیم از هر کس که ارزانتر می‌دهد از آنها بخریم تعهدی ندایم از دولت امریکا هم خریداری نمی‌کنیم ما یک قرضه‌ای می‌گیریم با صدی سه و نیم بهره می‌پردازیم و یک توضیحی هم می‌خواستم به جناب آقای مخبر عرض کنم که مدت را اینجا معین نفرمودید در جواب جناب آقای نریمان فرمودند که قرض دهنده مشخص است مبلغ هم مشخص است بهره هم مشخص است مدت باید در اینجا ذکر بشود مدت در این لایحه نیست این هم باید در ماده واحده ذکر بشود و آن وقت قسمت مناقصه را هم برداریم اگر ما با رعایت مناقصه خریداری کنیم به صرفه ما خواهد بود برای این که ما تعهدی نداریم از دولت امریکا خریداری نمی‌کنیم ما یک قرضه‌ای می‌گیریم با صدی سه و نیم بهره می‌پردازیم و یک توضیحی هم می‌خواستم به جناب آقای مخبر عرض کنم که مدت را اینجا معین نفرمودید در جواب جناب آقای نریمان فرمودند که قرض دهنده مشخص است مبلغ هم مشخص است بهره هم مشخص است مدت باید در اینجا ذکر بشود مدت در این لایحه نیست این هم باید در ماده واحده ذکر بشود و آن وقت قسمت مناقصه را هم بردارید اگر ما با رعایت مناقصه خریداری کنیم به صرفه ما خواهد بود برای این که ما تعهدی نداریم از دولت امریکا خریداری نمی‌کنیم و آزادیم هر کس به ما ارزانتر داد از او بخریم البته با آن مشخصاتی که شده است ممکن است از هر کس که به ما ارزانتر داد از او خریداری کنیم این است خواستم تذکر بدهم و این پیشنهاد را که کردم برای این است که رعایت صرفه ما بشود.
رئیس - آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی - این که آقای صفوی می‌فرمایند که این موضوع را به مناقصه بگذاریم آقای وزیر مالیه توضیح دادند اگر به مناقصه بگذاریم ممکن است یک ماشین‌هایی را در مناقصه به ما عرضه بدارند که آن ماشین‌ها به درد ایران نخورد چنانچه الآن بنده خدمت آقایان عرض کردم که ماشین انتراناسیونال که انترناش بهش می‌گویند این در ایران امتحان داده است که با این زمین‌های خشک ما خیلی مناسب‌تر است تا مثلاً فردسن این است که مناقصه در آنجا مورد ندارد چنانچه ممکن است یک ماشین آلاتی بیاوریم اینجا که بعد پشیمان بشویم و اما از نقطه‌نظر این که مبادا در خرید بالا و پایین بشود این چون یک خرید بزرگی است آنجا در آمریکا مورد مطالعه قرار داده می‌شود و آن کارخانه‌های بزرگ امریکا یک قیمت‌های مشخص و معینی دارند که هیچ بالا و پایین نمی‌شود مگر این که یک تخفیفی می‌دهند آن را البته نمایندگان ما سفارت ما آنجا یک مذاکراتی می‌کنند چون ماشین آلات زیادی می‌خریم و ممکن است مشتری آنها بشویم یک تخفیفاتی شرکت‌های امریکایی به ما می‌دهند بنابراین جنابعالی از این حیث خیال‌تان راحت باشد و پیشنهادتان را پس بگیرید (صفوی - ولی مدت معلوم نیست)
رئیس - در بین پیشنهادهایی که رسیده است یک پیشنهاد از آقای مسعودی است که به نظر بنده تأمین می‌کنند نظریات اغلب آقایان را قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
تبصره ۲ - وزارت کشاورزی مکلف است برنامه عملی جامعی برای خرید و حمل و تحویل ماشین آلات مذکور تنظیم کند و پس از تصویب هیئت دولت به موقع اجرا بگذارد
محمدعلی مسعودی
رئیس - آقای مسعودی بفرمایید.
محمدعلی مسعودی - عرض کنم پیشنهاد بنده فقط از این نظر داده شده که باور بفرمایید خیر و صلاح مملکت را بنده در نظر گرفته‌ام چون بنده نه خودم مالکم نه اصلاً احتیاج به تراکتور و نوع اینها دارم نه تاجرم که در معاملاتش ذی‌نفع باشم هیچ نظری جز خیر مملکت ندارم، دلیل این پیشنهاد این است که اگر ما آمدیم بی‌برنامه شروع کردیم بخرید و تحویل و اینها نتیجه‌اش این خواهد شد که قرض فرمایید در ابتدای امر ۵ میلیون دلار خریدیم می‌آید توی گمرک بدون برنامه آنجا حیف و میل می‌شود و از بین می‌رود و آن نتیجه‌ای که باید عاید مملکت بشود نمی‌شود ولی وقتی که برنامه داشت و معلوم شد که مثلاً لرستان چقدر مصرف تراکتور داردخوزستان چقدر دارد. فارس چقدر دارد تراکتور و ماشین آلات کشاورز دارد اینها وقتی با شیفر و رقم و عدد معین شد هم مالکین و کشاورزان نقاط مختلف ایران استفاده می‌کنند و هم دولت برنامه‌اش را می‌فهمد اما بنده چرا نگذاشتم کمیسیون برنامه و بودجه و نوع اینها و تصویب هیئت دولت را گذاشتم علت این است که ما نمی‌خواهیم در کارهایی که جنبه انتفاعی دارد مجلس را داخل بکنیم که مجلس بد نام بشود این خوب نیست، ما هیچ وقت نباید چیزهایی که تویش پول در می‌آید مجلس را دخالت بدهیم البته تمام وکلا صالح هستند، شریف هستند ولی در خارج حرف می‌زنند این کار بایستی به دست دولت انجام شود قرضه‌ای است دولت می‌کند عملش را که باید شخص دولت انجام بدهد حالا چه این دولت و چه دولت‌های دیگر مثلاً وکلا می‌آیند می‌گویند از این نوع ماشین‌های وارد بکنیم در خارج بعضی می‌گویند یک عده‌ای دسته بنده کرده‌اند می‌خواهند ماشین‌های خاصی وارد بکنند هنوز لایحه در مجلس آمده و تصویب نشده می‌گویند و در خارج توی روزنامه‌ها نوشته‌اند که چند نفر از وکلا دسته بنده کرده‌اند که یک نوع ماشین خاصی وارد بکنند این جور اتهامات مجعول هم به وکلا زده می‌شود بنابراین تمنا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند این پیشنهادی است که از هر حیث خوب است و برای مملکت هم مفید است از آقای وزیر کشاورزی و آقای وزیر دارایی هم تمنا می‌کنم که این پیشنهاد بنده را قبول بفرمایند و بگذارند به این ترتیب امروز این کار بگذرد.
رئیس - آقای مخبر بفرمایید
مخبر کمیسیون بودجه (فرهودی) - با توضیحاتی که آقای مسعودی دادند و با مشاوره‌ای که با آقایان وزرای کشاورزی و دارایی کردم چون این پیشنهاد جامع نظر همه آقایان است چون بعضی از آقایان نگران بودند که یک مرتبه ۲۵ میلیون دلار ماشین آلات حمل بشود یا به سر حدات، مسئول این کیست؟ کجا ببرند؟ چه بکنند؟ البته یک برنامه عملی لازم دارد و البته باید یک برنامه عملی وزارت کشاورزی تنظیم بکند و دولت هم تصویب بکند و اجرا بشود این است که بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم و اما خوب است در این ماده واحده اجازه بفرمایید مدت قرضه قید بشود مدت این قرضه مطابق لایحه دولت ۱۵ سال است این است که با اجازه آقایان این را اضافه می‌کنم آنجایی که نوشته است:
از سه و نیم درصد تجاوز نکند اضافه شود و مدت آن هم ۱۵ سال خواهد بود
رئیس - آقای پیراسته بفرمایید
پیراسته - بنده خیلی متأسفم که با پیشنهاد جناب آقای مسعودی دوست محترم خود مجبورم که از نظر اصول مخالفت بکنم و آن این است که مسلم است اگر دولت خواسته یعنی آقای وزیر کشاورزی وقت یا این وزیر کشاورزی اگر خواست این برنامه را اجرا بکند مکلف است نظر هیئت دولت را جلب بکند بنابراین پیشنهاد خاصی نیست ولی نمی‌شود که مجلس را که شأنش نظارت در امور مالی است آن هم در یک چنین مسأله به این اهمیت داری از نظر قرضه خارجی کنار گذاشت و به چند نفر به نام هیئت دولت اجازه داد که اینها بروند بنشینند خودشان تصمیم بگیرند مجلس برای همین است وزرا مسئولیت دارند پس مجلس هیچ دخالت نکند؟ اگر جناب آقای مسعودی پیشنهادشان را به این صورت تصحیح بفرمایند که وزیر کشاورزی یا هیئت دولت مکلف باشد با نظر یا لااقل اگر خود مجلسین هم نباشد با نظر کمیسیون‌های دارایی و بودجه این کار را بکند بنده
با این صورت می‌توانم موافقت بکنم و الا این که ما اجازه بدهیم که وزیر کشاورزی برود با نظر هیئت دولت این کار را بکند این کار را خواهد کرد البته وزیر کشاورزی خودش نمی‌رود این تصمیم را بگیرد مسلماً با نظر هیئت دولت این کار را می‌کند و برای این که مجلس را از وظیفه اساسی که نظارت در امور است باز نداریم لااقل جنابعالی موافقت بفرمایید که با نظر کمیسیون‌ها باشد.
بعضی از نمایندگان - یک دفعه دیگر قرائت کنید.
رئیس - یک دفعه دیگر قرائت می‌شود
(به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهادی که به عنوان تبصره دو آقای مسعودی کردند آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر قیام کردند) تصویب شد، ضمیمه لایحه می‌شود پیشنهاداتی رسیده قرائت می‌شود ولی اغلب وارد نیست.
(پیشنهاد آقایان معین‌زاده و عرب‌شیبانی به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود:
تبصره - دولت مکلف است ماشین آلات کشاورزی را برای هر منطقه از کشور متناسب با اوضاع جغرافیایی و جوی از یک مارک و سیستم خریداری و همچنین اشیا و لوازم یدکی را برای لااقل مصرف سه سال آنها تواماً خریداری و همچنین تعمیر گاه دایر نماید.
معین‌زاده - عرب‌شیبانی
رئیس - وقتی به دولت اجازه داده می‌شود این کار را خودش می‌کند. آقای معین‌زاده
معین‌زاده - این پیشنهاد از نظر کیفیت ماشین آلات است مثلاً در یک مناطقی گاه مورد مصرف مردم نیست و قیمت ندارد و در جای دیگر به عکس بنابراین ماشین درو در این منطقه باید با یک طریقه خاصی خریداری شود و اگر این قسمت رعایت بشود بسیار خوب است و یکی هم موضوع تعمیرگاه اینها است چون هر چه تا به حال ماشین آلات به ایران آمده به واسطه نبودن تعمیرگاه اغلب بلا استفاده مانده است خواهش می‌کنم با این پیشنهاد موافقت بفرمایید توضیح بنده همین بود
وزیر کشاورزی - اجازه بفرمایید توضیح بدهم که آقا هم قانع بشوند.
رئیس - بفرمایید
وزیر کشاورزی - عرض کنم آقای معین‌زاده کاملاً مطمئن باشید که در این قبیل کارها دقت خواهد شدتعمیرگاه‌ها در نواحی مخصوص که مثلاً در کرمان که تراکتور کم است اول باید برای آنجا یک تعمیرگاه درست کرد و بعد تراکتور فرستاد به جهت این که از کرمان به تهران که نمی‌شود تراکتور آورد و تعمیر کرد جنابعالی کاملاً مطمئن باشد که نیت آقا عملی خواهد شد و در برنامه‌ای که گفته شد در هیئت وزرا مطرح می‌شود تمام این نظریات در نظر گرفته خواهد شد و حلاجی خواهد شد استدعا می‌کنم این پیشنهادتان را پس بگیرید.
معین‌زاده - پس گرفتم.
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر راجی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم که حق وساطت و دلالی ۲۵ میلیون دلار لوازم کشاورزی نباید از یک درصد تجاوز کند. دکتر راجی
صدرزاده - اصلاً دلالی ندارد.
رئیس - وارد نسیت (یک نفر از نمایندگان - خود آقای دکتر راجی هم نیستند) پیشنهاد دیگری قرائت کنید
(پیشنهاد آقای پالیزی به شرح زیر خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که در مرکز هر استان یک تعمیرگاه دایر شود پالیزی
رئیس - با این توضیح که آقای کشاورزی دادند منظورتان تأمین خواهد شد. وارد نیست (آقای پالیزی جهت توضیح طرف تریبون می‌آمدند) آقای پالیزی گفتم کجا تشریف می‌آورید گفتم وارد نیست یکی دیگر بخوانید.
(پیشنهاد آقای فقیه‌زاده به شرح زیر قرائت گردید)
پیشنهاد می‌کنم که وزارت کشاورزی املاک بایر در هر شهرستان را دایر نمایند و مخارج آن را استهلاک در چند سال از مالک آن یا از محصول موجود از سنه اول پرداخت نماید.
فقیه‌زاده
رئیس - وارد نیست پیشنهاد دیگری بخوانید.
(پیشنهاد آقای پیراسته به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم که عبارت «با پیشنهاد دولت به تصویب کمیسیون‌ها بودجه و خارجه رسیده باشد» به عبارت «با پیشنهاد دولت به تصویب مجلسین رسیده باشد» تغییر یابد. پیراسته
رئیس - این قانون است اینجا که مطرح شده و به مجلس سنا هم که باید برود پس منظورتان چیست؟
پیراسته - اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
رئیس - بفرمایید
پیراسته - عرض کنم قرضه آن هم از یک دولت خارجی (یکی از نمایندگان - از دولت خارجی نیست از بانک است) (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس) اجازه بفرمایی بایستی با کمال احتیاط به عمل بیاید ما خاطره بسیار بدی از خرید جنس از آمریکایی‌ها داریم در زمان جنگ آمد مملکت ما را اشغال کردند همه چیز ما را از بین بردند راه آهن را فرسوده کردند بعد هم به جای این که به ما مزد بدهند یک مشت آهن قراضه به ما دادند و بقیه ارز ما را از بین بردند ما اگر بخواهیم در این کار سهل انگاری بکنیم یا احساسات شخصی‌مان را از نظر موافقت یا مخالفت با یک مسائل دولت و این طور چیزها قاطی بکنیم این نمی‌شود این یک مسأله‌ای است که مربوط به تمام ملت ایران است این ممکن است به نسل آتیه هم تأثیر داشته باشد بنده پیشنهاد کردم مقررات قرارداد به جای این که به کمیسیون‌های خارجه و بودجه برود در مجلسین مطرح بشود تا ما از مواد قرارداد اطلاع پیدا بکنیم ببینیم چی می‌خواهند بخرند و به چه وسیله می‌خواهند بخرند دو مرتبه فردا نروند آن آهن قراضه‌هایی که دیدید تحویل دادند به ما به جای این که از ما تشکر بکنند بدهند بنده عقیده دارم به جای این که در کمیسیون‌ها برود یا در هیئت دولت برود آقایان اعضا هیئت دولت هم موافقت بفرمایند که در مجلسین مطرح بشود چه چیزی مهم‌تر از قرضه از یک بانک بین‌المللی یا از یک مؤسسه خارجی که در مجلس مطرح نشود و یک چیز جزیی در مجلس مطرح بشود بنده عقیده دارم که آقایان موافقت بفرمایند و برای این که حسن نیت خودتان را ثابت کنید و بگویید واقعاً این حرف‌هایی که در خارج می‌زنند صحیح نیست این بیاید در مجلس مطرح بشود پنج تا چهار تا ده تا ماده است رویش بحث بکنید اگر به مصلحت بود تصویب می‌کنید مردم، افکار عمومی، جراید مطلع می‌شوند که وقتی از یک مؤسسه خارجی می‌خواهند قرضه بگیرند چه می‌خواهند بکنند شما از طرف ملت ایران این کار را می‌خواهید بکنید این که نمی‌شود ملت ایران خودش دخالت نداشه باشد و نفهمد شما چه می‌خواهید بکنید این است که اگر ما به شخص آقای دکتر مصدق در مورد نفت اعتماد داریم و هر عملی که ایشان فعلاً می‌کنند مورد تأیید ما است این مسأله مربوط به این نیست که شما هر چه بیاورید اینجا بگویید دولت بنده عقیده دارم که حتماً باید مجلسین و افکار عمومی ملت ایران که شما می‌خواهید این قرضه را بکنید باید بفهمند و از تمام مواد قرارداد و از جزئیاتش اطلاع داشته باشند و الا فردا بابت این قرضه به اسم ماشین کشاورزی یک مشت آهن قراضه آمریکایی‌ها را می‌ریزید در مملکت ما به درد ما نمی‌خورد و بنده این پیشنهادم را پس نمی‌گیرم
رئیس - گفتم وارد نیست این توضحی واضح است غیر از این که مجلس تصویب بکند جای دیگر این را که تصویب نمی‌کنند و الا قانونیت ندارد آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی - آقای پیراسته استدعا می‌کنم توجه نفرمایید این که فرمودند قرضه دولتی قرضه دولتی نیست بانک است و موادی که اینجا نوشته شده که می‌فرمایید در کمیسیون‌ها مطرح بشود مقررات بانکی است روی آن مقررات بانک صادرات آمریکا به تمام ممالک قرض داده ما اولی نیستیم که خیال بکنید این مقررات خاصی است به ترکیه به فرانسه به همه جا این قرضه‌ها را همین طور داده است مقررات ممالک دیگر با مال ما تفاوت ندارد از این نقطه‌نظر که جنابعالی ایراد می‌فرمایید که یک مواد مخصوص باشد به کلی خیال‌تان راحت باشد (پیراسته - بنده پس نمی‌گیرم)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد (اسلامی - مخالف باید صحبت بکند) آقای صدرزاده مخالف هستند بفرمایید
صدرزاده - عرض کنم که راجع به این مسأله استقراض باید توجه کرد که این بین دو طرف است یک طرف بانک صادرات و واردات است باید با آنها و مطابق رویه‌ای که آنها دارند قرارداد تنظیم بشود هر شرطی راه ما اینجا تعیین می‌کنیم و تصویب می‌کنیم این طور نیست که مورد قبول آنها واقع بشود به طور کلی استقراض باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد چرا؟ برای این که گاهی ممکن است یک استقراض‌هایی لازم بشود یعنی دولت بخواهد بکند که موافق به اصلاح مملکت نباشد از این جهت اصل استقراض باید به تصویب مجلس برسد ولی شرایط استفاده از آن استقراض و یا طرز عمل کردن از آن اعتباری که از استقراض تحصیل می‌شود این ضرورت تصویب مجلس را ندارد پیشنهاد آقای محمدعلی مسعودی قسمت اجراییات را روشن کرد که یک برنامه‌ای را وزارت کشاورزی می‌نویسد و هیئت دولت تصویب می‌کند و به موقع اجرا می‌گذارد و اما راجع به شرایط استفاده از این اعتبار، اعتبار را خود مجلس شورای ملی تصویب می‌کند ولی شرایط استفاده از این اعتبار را که آن هم باز به موجب یک قراردادی است که مدت مدیدی هم روی آن صحبت شده است آن را هم باز گذاشته‌اند که به تصویب کمیسیون بودجه و کمیسیون خارجه برسد کمیسیون خارجه از نقطه‌نظر این است که عنایت داشته باشد یک شرایطی که منافی با شئون سیاسی
مملکت باشد مورد استفاده قرار نگیرد کمیسیون بودجه هم از لحاظ مالی است ملاحظه بفرمایید ما الآن برای این که خود استقراض را به تنهایی و به طور کلی به تصویب برسانیم چقدر وقت داریم صرف می‌کنیم اگر بخواهیم جزئیات شرایط استفاده را به تصویب مجلسین برسانیم معنی آن این است که هیچ وقت این قانون نباید عملی بشود! این عقیده بنده است.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای پیراسته آقایان موافقین قیام کنند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد
دو پیشنهاد دیگر بیشتر نیست قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای ابریشم‌کار به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل اضافه شود.
۱ - مبلغ مناسبی از ۲۵ میلیون برای تعمیر خانه ماشین آلات اختصاص داده شود
۲ - ماشین‌های یک سیستم یک نواخت خواسته شود و از خرید ماشین‌های متفرقه خودداری شود ابریشم‌کار
رئیس - اینها با توضیحاتی که آقای وزیر کشاورزی دادن گمان می‌کنم دیگر مورد ندارد قبول کردند این کار را بکنند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای مهدوی به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم حتی‌الامکان ماشین‌های فلاحتی از کارخانه‌های مختلف نباشد.
رئیس - راجع به این که از کارخانه‌های مختلف نباشد توضیح دادند حالا توضیح‌تان را بدهید
مهدوی - عرض بنده این است که ما خاطراتی داریم در این مملکت، اتومبیل‌هایی که الآن ملاحظه می‌فرمایید از حیث متنوع در این شهر دیده می‌شود این از روی این اصل است که از روز اول این قسمت را مراعات نکره‌اند در هیچ جای دیگر در پایتخت‌های دنیا این اندازه شما اتومبیل‌های لوکس نمی‌بینید و اتومبیل فروش‌ها در هیچ جا از فروش اتومبیل منفعت زیادی نمی‌برند از اسباب یدکی است که ده مقابل قیمت ورود از ما پول می‌گیرند استدعا می‌کنم شما از ماشین‌های مختلف نخرید از یکی دو تا آنچه که آقای مسعودی گفتند در خارج می‌گویند بعضی‌ها دست روی ماشین گذاشته‌اند اینها فقط می‌خواهند سوء استفاده کنند بروید دقت کنید که ماشین‌های به خصوصی بگیرید که اسباب‌های یدکیش تقریباً شبیه به هم باشد و تنوع زیادی نداشته باشد که فوق‌العاده به نفع مملکت ما است و یک ایرادی هم بنده به اصل لایحه داشتم که آقای مخبر ممکن است توضیح بفرمایند اصولاً بنده فکر می‌کنم ۲۵ میلیون دلار ما قرضه می‌گیریم دستگاه وزارت دارایی هم مقروض می‌شود این چه شده؟ البته کمیسیون بودجه هم صلاحیت دارد کمیسیون خارجه هم دارد اما چرا کمیسیون مالی، کمیسیون دارایی نظر نداده‌اند. بنده این را متوجه نشدم و برایم روشن نبود.
رئیس - بنده قبل از این که رأی بگیرم تقاضا دارم آقایان بیرون تشریف نبرند یک پیشنهادی است راجع به اوقات مجلس که تکلیفش معین بشود چون پیشنهاد دیگری نمانده رأی می‌گیریم.
صدرزاده - یک پیشنهاد دیگر هم از آقای صفایی رسیده است اجازه بفرمایید قرائت شود.
رئیس - قرائت کنید
(به شرح زیر قرائت شد)
دولت مکلف است این وام را از محل درآمد نفت تأمین و بپردازد
رئیس - این یک قرضه است که مدت آن ۱۵ سال است آقای وزیر کشاورزی و مخبر توضیح دادند که مدت ۱۵ سال خواهد بود نمی‌شود این را در لایحه بگنجانیم رأی می‌گیریم به خود لایحه با تبصره‌ای که به آن ملحق شد و اصلاح ۱۵ سال پرداخت آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود
۷ - تصویب تقلیل جلسات مجلس به هفته‌ای یک روز تا ۲۰ شهریور.
رئیس - پیشنهادی راجع به اوقات کار مجلس رسیده قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم تا آخر شهریور جلسات مجلس شورای ملی هفته‌ای یک روز، روزهای یکشنبه باشد نورالدین امامی
رئیس - آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - عرض کنم بنده با این پیشنهاد جمع دو عمل را کردم هم نخواستم مجلس شورای ملی تعطیل شود و اکثریت نمایندگان از تهران خارج بشوند و نظر جناب آقای نخست‌وزیر تأمین شده باشد و هم آقایان نمایندگان محترم و مخصوصاً مخبرین و مدیران محترم جراید از این گرما و شدت هوا کمتر به زحمت بیفتند این است که بنده پیشنهاد کردم تا آخر شهریور روزهای یکشنبه جلسات عادی داشته باشیم اگر خدا نکرده کار فوق داشتیم جلسات فوق‌العاده تشکیل شود احتیاج به توضیح زیادی هم ندارد اما این که روزهای یکشنبه پیشنهاد کردم برای این که اول هفته است و آقایان از روز یکشنبه به بعد می‌توانند از تعطیل استفاده کنند و به خارج و ییلاق تشریف ببرند.
رئیس - تا ۲۰ شهریور گمان می‌کنم کافی باشد
دکتر بقایی - بنده مخالفم با این پیشنهاد
رئیس - آقای دکتر بقایی
دکتر بقایی - در جلسه قبل صحبت شد که تا آخر مرداد مجلس تعطیل بشود اولاً این عرضی که می‌کنم بنده تعطیلات جایی نمی‌روم و در تهران اقامت خواهم داشت ولی روی اصول جریان که دیدیم و می‌توانیم پیش‌بینی بکنیم به نظر بنده این پیشنهاد آقای نورالدین امامی عملی نخواهد شد مجلس شورای ملی چند لایحه در دستور دارد که بنده فکر می‌کنم هیچ کدامش تشنجی از لحاظ تصویب ایجاد نمی‌کند و مخصوصاً یکی‌اش لایحه زندانیان است که همه انتظار دارند زودتر آن لایحه به تصویب برسد (یکی از نمایندگان - در یک جلسه بیشتر می‌شود کار کرد) ولی اگر هفته‌ای یک جلسه گذاشتیم این یک جلسه تمامش صرف نطق‌های قبل از دستو می‌شود و عملی انجام نخواهد شد به این جهت بنده عقیده‌ام این است که همان طوری که مقرر بود تا آخر مرداد جلسه را تشکیل بدهیم و از اول شهریور رسماً مجلس تعطیل بشود همه هم به کارهای‌مان می‌رسیم این عقیده بنده است.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد هفته‌ای یک روز تا بیستم شهریور آقایانی که با پیشنهاد آقای امامی موافقند قیام کنند تا ۲۰ شهریور هفته‌ای یک روز (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس - فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم و طبق پیشنهادی که تصویب شد روز یکشنبه آینده جلسه خواهد بود دستور هم اول لایحه دو دوازدهم و بعد لایحه وزارت کشاورزی راجع به اعتبار دفع سن
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت