مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ اردیبهشت ۱۳۳۰ نشست ۱۳۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
تصمیم قانونی دایر به انتخاب اعضای کمیسیون‌های مجلس شورای ملی از شعب تصمیم قانونی دایر به تجدید انتخاب کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی از شعب |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۰۴
۲شنبه ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۳۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۳۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه سوم اردیبهشت ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب
۱) تصویب صورت مجلس.
۲) بیانات قبل از دستور ـ آقایان: دکتر جلالی ـ گودرزی ـ فرهودی.
۳) بیانات آقای وزیر دادگستری راجع به تغییر مشاغل قضات.
۴) اخطار نظامنامه‌ای آقای اسلامی طبق مواد ۷۴ و ۱۳۸ آیین‌نامه.
۵) بقیه مذاکره در طرح راجع به انتخاب کمیسیون‌ها از شعب و تصویب آن.
۶) طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به تجدید انتخاب کمیسیون برنامه.
۷) طرح و خاتمه مذاکره در گزارش کمیسیون‌های قوانین، دارایی و اقتصاد ملی راجع به اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد.
۸)تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
(مجلس ساعت نه و نیم صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید)
(۱-تصویب صورت مجلس)
رئیس ـ صورت غایبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه ـ آقایان: پالیزی، دکتر علوی، اورنگ، رضا رفیع، امینی، کوراوغلی، نبوی، دکتر مصدق دکتر شایگان.
غایبین بی‌اجازه ـ آقایان: مجید موقر، حسین خاکباز، محمود محمودی، دکتر مصباح‌زاده، قبادیان، منصف، نصرتیان، قهرمان، ابریشم‌کار، گنجه‌ای، تولیت اقبال، شهاب خسروانی، دکتر سید امامی، فرشی، عماد تربتی، محسن طاهری، رضوی، پیراسته، امیرافشاری، طباطبایی، حکیمی.
دیرآمدگان با اجازه ـ آقایان: فرهودی، صاحب جمع، فرامرزی، حمیدیه، کشاورز صدر، خزیمه علم، دکتر بقایی.
دیرآمدگان بی‌اجازه ـ آقایان: عزیزاعظم زنگنه، سالار، سنندجی، مهدی ارباب، حسن اکبر، تیمورتاش، دکتر طاهری، محمدد هراتی، سلطانی، جمال امامی، صدر میرحسینی.
رئیس ـ آقای نورالدین امامی نسبت به صورت مجلس نظری دارید؟
نورالدین امامی ـ بنده یک مرتبه همدر دوره پانزدهم مجلس شورای ملی به عرض نمایندگان محترم رساندم و عرض کردم بقای مشروطیت ایران و مجلس شورای ملی بسته به اجرای آیین‌نامه است (صحیح است) عمل جلسه گذشته از اول مشروطیت تا امروز سابقه ندارد که راجع به فوت یک شخص محترم و یک نفر ایرانی که بنده مکرر پشت همین تریپون از این استاد معظم تجلیل کرده‌ام و ایمان دارم که در دوره اخیر مثل ملک‌الشعرای بهار گوینده و نویسنده بزرگی نبود ولی سابقه ندارد که ده نفر برخلاف آیین‌نامه در اطراف این موضوع صحبت کنند از اول مشروطیت تا کنون سابقه ندارد همین طور اجرای آیین نامه در حضور و غیاب نمایندگان صددرصد باید اجرا بشود تا مجلس شورای ملی بتواند انجام وظیفه کند امروز سوم اردیبهشت است در سوم اسفند مدت قانونی کمیسیون‌ها تمام شده است دو ماه است که مجلس شورای ملی بدون کمیسیون است باید آقایان نمایندگان شما بنشینید شما که نمایندگان ملت هستید سر ساعت بیایید انجام وظیفه کنید تا بتوانیم این کشتی شکسته را از گرداب بیرون بیاوریم و به ساحل نجات برسانیم و الّا نمی‌شود ما باید اولین کسانی باشیم که بخواهیم قوانین اجرا بشود اگر ما خودمان در حق خودمان آیین‌نامه را اجرا نکنیم چه طور می‌توانیم نظارت بکنیم که دولت‌ها خلاف قانون نکنند و برخلاف مقررات عملی را انجام ندهند (صحیح است).
رئیس ـ این بیان آقای نورالدین امامی بسیار به موقع بود. (آشتیانی‌زاده ـ و قسمت مرحوم ملک‌الشعراء) ولی راجع به مرحوم ملک الشعراء این موضوع را خود مجلس استقبال کرد (صحیح است) و یک کسی که پنجاه سال در این مملکت خدمت کرده و چندین دوره نماینده بوده‌اند آقایان هم حرف‌های زیادی می‌زنند که اگر ده دقیقه هم صرف ابراز تأثر می‌شد اهمیتی نداشت ولی این را هم تمنا می‌کنم آقایان در نظر بگیرند مواد آیین‌نامه را که مسلماً باعث پیشرفت کار خواهد شد و از تضییع وقت جلوگیری خواهد شد رعایت بفرمایند آقای اسلامی بفرمایید.
اسلامی ـ بنده مطالبی که پریروز اینجا بیان کردم البته چند اشتباه چاپی بود که بنده تقصیر را متوجه تندنویس‌ها نمی‌دانم ولی سه چهار تا بود که مثلاً متعدی مستبد شده و فرستاده نفرستاده شده است، بنابراین خواستم تقاضا کنم که اصلاح بشود و ضمناً یک موضوعی را که خیلی اهمیت دارد و شاید برای همه آقایان نمایندگان خدای نخواسته این پیشامدها در یک مواقعی در حوزه انتخابیه‌شان واقع بشود بنده آن ساعتی که صحبت می‌کردم در ساعت ده در لاریجان یک زلزله فوق‌العاده‌ای اتفاق افتاده که چندین قریه را به کلی با خاک یکسان کرده است و متأسفانه دولت اینجا نیست که ما تقاضا بکنیم دولت زودتر اقدام کند البته آقایانی که قبل از دستور اسم‌نویسی کرده‌اند مفصلاً بیان خواهند کرد و بنده عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای حایری‌زاده
حایری‌زاده ـ یک مختصر اصلاحی است که من یادداشت می‌کنم و به تندنویسی می‌دهم.
رئیس ـ بسیار خوب آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری ـ عبارت یک میلیون تومان سال گذشته یک میلیون تومان برای اسفالت شهر گرگان این حذف شده است و دوتا هم نیز زیادی است که مطلب را درهم کرده است (ناظرزاده ـ همهمه شده) این را تمنا می‌کنم که اصلاح بفرمایید.
رئیس ـ آقای آشتیانی‌زاده
آشتیانی‌زادهـ بنده عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای کشاورز صدر
کشاورز صدرـ بنده اگر دوست عزیزم جناب آقای امامی اعتراضی نمی‌فرمودند و فرمایشی نمی‌کردند بنده عرضی نداشتم ولی خواستم حضورشان یک مطلبی را تذکر بدهم که پاره‌ای از مسایل هست که این را عنوان خلاف آیین‌نامه نمی‌شود گفت (دکتر مجتهدی ـ این خودش خلاف آیین‌نامه است) همین طوری که جناب آقای
رئیس فرمودند...
رئیس ـ من تذکر دادم.
کشاورز صدرـ استقبالی که مجلس شورای ملی کرد برای یک امری این در حکم نبوده است خاصتاً مطلبی را که می‌خواستم عرض کنم این است که ملک‌الشعراء د رعالم ادب مقام ارجمندی داشته است که شایسته بود مجلس شورای ملی از آن برای حفظ فرهنگ و مقام ادبی ایشان این کار را بکند و اینجا نباید اعتراضی به صورت مجلس بکنند (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس)
دکتر مجتهدی ـ اینجا فرهنگستان است مجلس شورای ملی است.
رئیس ـ آقای مکی.
مکی ـ بنده خواستم توجه نمایندگان جلب بکنم چون دو نفر از ناطقین راجع مرحوم بهار صحبت کردند یکی آقای حایری‌زاده و یکی هم بنده بودم و هر دو هم عضو جبهه ملی بودیم خاطر نشان می‌کنم که حربه سیاسی و تکفیر برای ما بلند نکنند که چرا نسبت به آیت‌الله فیض وقتی که فوت می‌کند، ما چیزی نمی‌گوییم راجع به مرحوم آیت‌الله فیض سه مرتبه از طرف جبهه ملی طبیب به قم فرستادیم و اینجا اظهار تأسف کردیم بنابراین حربه تکفیر را برای ما به کار نبرند.
رئیس ـ دیگر نظری نسبت به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد خیر) صورت مجلس جلسه پیش تصویب شد.
شوشتری ـ بنده اخطار دارم طبق ماده ۱۶۸ و ۱۶۹ مربوط به سؤالات است آقایان وزرا هم حاضر نمی‌شوند.
رئیس ـ مکرر گفته‌ام برای سؤالات آقایان وزرا حاضر هستند.
شوشتری ـ سه‌شنبه را تعیین فرمودید مجلس معین کرده بود برای سؤالات.
رئیس ـ شما یک ماه است کمیسیون ندارید کارها مانده است هنوز کمیسیون‌ها انتخاب نشده است اول انتخاب کمیسیون‌ها است بعد هم سؤالات.
شوشتری ـ پس چرا سه‌شنبه را تعیین فرمودید؟
رئیس ـ شما یک ماه است کمیسیون ندارید آقا سه نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند.
شوشتری ـ پس کمیسیون‌ها را انتخاب بفرمایید.
(۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر جلالی، گودرزی و فرهودی)
رئیس ـ آقای دکتر جلالی
دکتر جلالی ـ بدواً می‌خواهم زلزله مجددی که پریروز ساعت ده و ربع صبح در چهار بلوک از شش بلوک لاریجان اتفاق افتاده به عرض برسانم چندی قبل زلزله که به مراتب خفیف‌تر از زلزله پریروز بود در لاریجان اتفاق افتاد و چنانچه خاطر مبارک را دوستان عزیزم متذکر شدند از جمعیت شیر و خورشید سرخ و دولت طلب مساعدت شد متأسفانه مساعدتشد متأسفانه مساعدت وزارت راه که فقط برف‌روبی راه بود و با یک ماشین گمریدر در چند ساعت تمام می‌شد انجام نگردید و حال که به تعداد بسیاری با قیمت زیاد تهیه نموده‌اند و جز آن که سازمانی برای حفظ و استفاده از آن داده و پول زیادی از جیب ملت فقیر به هدر استفاده دیگری نشده.
شیر و خورشید سرخ ایران مقداری پتو و لحاف و قند در برابر جمعیت مردم بی‌خانمان بسیار ناچیز بود و به یک قریه که قسمت اعظمش از بین رفته فقط یک پتو (اردلان ـ یک پتو؟) و یک کیلو قند رسیده که آن هم پس داده شد گر چه مأمورین شیر و خورشید سرخ ایران (صفایی ـ معلوم می‌شود دولت خیلی فعالیت می‌کند) که تحت سرپرستی آقای مهدی کوچکی بودند منتهای رنج و مشقت را بردند تا از برفی که به ارتفاع دو متر بود و به همت وزارت راه ابداً دست نخورده بود و پیاده بیش از چند فرسخ راه در چند روز پیمودند و از این زحمت و فعالیت در این مقام تشکر می‌نمایم ولی متأسفانه زاد راه ایشان قابل تحمل این رنج را نمی‌نمود و پس از آن هم هیچ مقامی به فکر ترمیم خانه‌های خراب این مردم نبود خدا خواست و پریروز همان لحظه که در تهران زلزله حقیقی روی داد در لاریجان به نحو اشد حاصل شد وزارتخانه‌های نیمه خراب در هم ریخت و فراء و بلوک امیری و نوا شاهاندشت هم همدرد رینه واسکروایرا شد مقدار متعنابهی اثاثیه مردم در زیر آوار ماند و اگر این اتفاق که قریب ۳۵ ثانیه طول کشید در شب اتفاق افتاده بود از آن مردم هم اثری نبود سه نفر زیر آوار ماندند که بیرون کشیده شد اکنون مردم در بیابان بدون روپوش می‌خوابند و دانشجویان در صحن حیاط‌ها و یا در مزارع به تحصیل می‌پردازند شاید اگر دیروز من به جناب آقای پناهی معاون نخست‌وزیری اطلاع نداده بودم اطلاعی نمی‌رسد و نمی‌دانم دیروز تاکنون چه تصمیمی برای حفظ و زندگی این مردم بینوا گرفته شده البته هنوز به مرحله عمل در نیامده و شاید چند روزی هم در این انتظار باید بمانیم به هر حال استدعا دارم چنانچه اقدامی نشده هم این ساعت دستور فرمایید برف‌روب. چادر، لباس، پتو، خواروبار، ارسال به علاوه به بانک رهنی یا کشاورزی دستور داده شود مبلغی به این منظور تخصیص داده شود تا به ساختمان خانه‌های بلوک مزبور بپردازند و به اقساط طویل‌المدت مستهلک سازند.
عرض دیگر اینجانب خلاصه نواقص و گرفتاری‌های مردم مازندران است که غالباً در این مدت خواه درد مجلس و خواه در خارج آن گوشزد و اولیای امور نموده و شاید کمتر توجهی لازم است میسر افتاد و در چند روز ایام فروردین از نزدیک شاهد منظر دلخراش آن بوده‌ام مازندران است که همیشه حاکم‌نشین مهمی داشته در تمام ۲۰۵ قریه نور یک پزشک وجود ندارد یک پزشک‌یار بی‌سواد که هیچ وقت در بهداری نیست و جز اخاذی نظری ندارد و اسماً در آنجا نیست وزارت بهداری در اثر مراجعات مکرر نامه نوشته که عیناً حاضر است و مهمترین امری که توجه هر نظری را جلب می‌کند وضع بیمارستان‌های شمال است باید تصدیق کرد که از آنچه دارند حداکثر استفاده را می‌نمایند (صحیح است) ولی مریضخانه که داروهای اولیه طبی را ندارد چه می‌تواند بکند شاید شش ماه است که لااقل هفته دوبار در وزارت بهداری می‌روم و برای اعزام یک جراح به آمل پافشاری می‌کنم از خارج طبیب تهیه می‌کنم ولی معاذیر قانونی و مالی چنان مانع ورادع کارند که حدی بر آن متصور نیست نور و کجور از مهمترین بخش‌های ۲ تمام بهداری استان دوم یک اتومبیل آمبولانس ندارد و اگر من نبودم اتومبیل بهداری هم نداشت به هر حال مازندران که در اثر مساعی و توجه اعلیحضرت فقید دارای بیمارستان‌های خوبی است ابداً از آن استفاده‌ای که باید نمی‌شود در چالوس بنای بیمارستان نیمه تمام باقیمانده و همان قسمتی که سال قبل مرمت شد ابداً وسایل و تختخوابی ندارد اگر چه تعدادی پزشکان خارجی را اداره املاک برای معالجه اعزام داشته ولی به احتیاجات ضروری بهداری بالاخص در آمل و نوشهر ابداً توجه نمی‌شود (صحیح است) و به علاوه مسئله دارو قابل ذکر نیست زیرا وقتی در بیمارستانی پنبه یافت نشود انتظار وجود پنی‌سیلین واهی و بی‌معنی است بیماران از داروی عادی و ساده محرومند معلوم نیست بهداری چه تصمیم و نظری دارد اگر از نظر بودجه هم در مضیقه است هزاران منبع عایدی و محل هزینه‌های بی‌مورد موجود است که اگر غفلت و مسامح در وصول نباشد چنانچه دوست عزیزم جناب آقای اسلامی پریروز مفصلاً تشریح نمودند می‌توان این امر عمومی و حیاتی که بهداشت و درمان است با آن اصلاح نمود به هر حال طبابت بدون دارو و وسیله داشتن تفنگ بدون فشنگ که جز سنگینی دوش حامل سودی ندارد و وجود این بهداری با نداشتن وسایل کان لم یکن و بهتر است این وزارتخانه منحل بشود تا مردم به فکر خود افتند درالمده کجور مردم راضی بودند که هر هفته یک بار طبیب سیار بدانجا بیاید که متأسفانه آن هم وزارت بهداری جواب موافق نمی‌دهد چندی قبل یکی از وزرای بهداری در یک کنفرانس گفته بود که اگر در وزارتخانه را ببندیم معلوم نیست که ضرر زیادی متوجه مردم بشود.
وضع مدارس، تربیت اطفال کاملاً خلاف اصول تعلیم و تربیت و اخلاق است در این نقاط که جنبه مرزی دارد عنایت بیشتری در مورد تربیت دانشجویان لازم است کادر معلمین کاملاً ناقص و غالباً کلاس‌ها بدون معلم است. لوازم آزمایشگاه و سایر امور وجود خارجی ندارد درالمده نور با این که بنای خوبی حاضر است به علت معاذیر قانونی و مالی اطفال در چهار دکان چوبی به تحصیل می‌پردازند و با این که رئیس فرهنگ لایق و فاضل شهسوار کراراً پیشنهاد نموده به جایی نرسیده نواقص بی‌شماری موجود است که شخصاً تقدیم جناب آقای وزیر فرهنگ که سابقه ممتدی در آموزش دارند می‌نمایم تا شاید قدمی در راه اصلاحات آن بردارند در مورد راه‌آهن مازندران توجهی نمی‌شود پل‌هایی که امروز به فرض وجود اعتبار افرادی که می‌توانند آنها را بسازند وجود ندارند در حال خرابی است سال گذشته مبلغی برای تعمیر پل‌هایی راه کناره معین شد که نمی‌دانم به کدام جیب رفت راه هراز با این همه مساعی طاقت‌فرسا که نمایندگان مازندران و دوستان عزیزم متحمل شده‌اند هنوز شروع نشده با آن که پول و اعتبار موجود است فقط تشریفات اداری مانع شروع شده از جناب اقای ارفع که در صحت عمل و علاقه به کارش ایمان داریم تمنا می‌شود دستور فرمایند شرکت هوختیف که مأمور تهیه برنامه ساختمان راه مزبور است هر چه زودتر شروع و موانع کارش را از میان بردارند که ضمناً بیکاران مشغول شوند و به مرکز نیایند و شما ناچار نشوید پولی به آنها بپردازید و در مقابل کاری انجام نشود. سال گذشته در اعتبار اداره راه شهسوار تعمیر و ساختمان راه‌های فرعی نور و کجور و خرم‌آباد پیش‌بینی شده بود متأسفانه اداره مزبور را منحل و با اعتبارش نمی‌دانم به کجا فرستادند.
متأسفانه آقای وزیری راه که بنده به ایشان اعتقاد و اعتماد دارم تشریف ندارند که دستور بفرمایند زودتر وسیله تسریع این کار را فراهم بفرمایند اسفالت شهر بابل اصلاً شروع نشده است سه سال است همین طور مانده است و مردم بلاتکلیف هستند وضع عمومی مردم بسیار بد بانک کشاورزی با تمام مساعی من و رفقایم در آمل و شهسوار تأسیس نگردیده انتظار دارم در تأسیس و یا اعزام نمایندگی در این دو محل رفع احتیاج مردم را بنمایند بانک تعاونی از مؤثرترین قدم‌ها برای بهبود حال مردم است که متأسفانه ابداً مورد توجه نیست.
وضع عمرانی مازندران در بوته اهمال و فراموشی افتاده بندر زیبای نوشهر رو به خرابی و این شهر که از شاهکارهای زمان اعلیحضرت فقید است به علت فقدان کار بیش از هزار نفر جمعیت ندارد با رفقا تصمیم داشتیم کارخانه مولدی مانند کاغذسازی در
آن احداث کنیم ولی متأسفانه سهمیه شهرستان مزبور یک دهم قیمت کارخانه نیست و لازم است دولت فکری در این امر بنماید (شوشتری ـ تقصیر ماها است یکی از ما عضو کمیسیون بودجه نیستیم).
سمپاشی DDT که مورد علاقه مردم شمال است امسال هنوز اقدام نشده و تصور می‌رود وقتی به مرحله عمل برسد که پشتکار خودش را کرده باشد مکرر در سازمان برنامه و بهداری متذکر شدم ولی نمی‌دانم به جایی خواهد رسید و برای امسال ما مفید خواهد افتاد یا خیر. در خاتمه از جناب آقای علاء که برحسب امر ملوکانه مأمور مطالعه در امور فروش املاک و از جناب آقای اعلم که سرپرست آن می‌باشند تمنا دارم دو موضوع را که قبلاً جناب آقای اعلم به من و غیره فرموده‌اند اقدام فرمایند.
این دو موضوع یکی موضوع خرده مالکین است که در موقع استفاده از قانون استرداد املاک به علت عدم اطلاع از قانون و یا عدم قدرت در پرداخت هزینه کمرشکن دادرسی و تعقیب آن بی‌بهره ماندند و دسته دوم که در جریان دادرسی با وجود مالکیت مسلم به علت فقد مدارک لازمه از خانه خود که پانصد سال اجدادشان در آن می‌زیستند بی‌بهره ماندند.
خیلی مشکل است خانواده‌ای پانصد سال در خانه‌ای منزل داشته باشد و امروز مالک آن نباشد یقین دارم ذات شاهانه علاقه مفرطی دارند که مردم آن سامان و افرادی که در شهریور ۲۰ نمونه فداکاری و میهن دوستی بودند از مزایای عادی یک فرد محروم نمانند آقای اعلم وعده فرمودند که پس از مطالعه با اجازه از پیشگاه شاهانه لایحه قانونی در این مورد تقدیم دارند و چنانچه مانعی به نظر نمی‌رسد مجلس مسلماً به اتفاق آراء این امر را تأیید خواهد نمود (احسنت). بنده چند دقیقه از وقت خودم را به آقای فرهودی دادم.
رئیس ـ چیزی هم از وقت شما نمانده است.
رئیس ـ آقای گودرزی.
گودرزی ـ مطلبی که بنده می‌خواهم به عرض برسانم دنباله عرایضی است که در جلسه دهم اسفند ۱۳۲۹ بر اثر حدوث زلزله در لاریجان به عرض مجلس شورای ملی رسید و طی آن خاطر مبارک نمایندگان محترم مسبوق شد که زلزله تعداد زیادی از قراء لاریجان را ویران ومردم بیچاره آنجا را از هستی ساقط و بی‌خانمان کرده است.
از دولت آن وقت و جمعیت شیر و خورشید سرخ به منظور عمران خرابی و جبران زیان و جلوگیری از تلفات جانی و درمان بیماری ساکنین بی‌خانمان قراء زلزله زده استمداد شد از طرف دولت مصلح کبیر با مواعید دلپذیری که داده شده است کوچکترین اقدامی نشده و کمترین کمکی به عمل نیامده است ولی جمعیت شیر و خورشید سرخ به وسیله آقای کوچکی یکصد تخته پتو و صد جفت کفش و صد کیلو قند و پنجاه ثوب کت و شلوار مردانه و پنجاه ثوب پیراهن زنانه و دخترانه به زلزله‌زدگان اهدا فرموده‌اند. اگر چه اشتباه اهدایی چنان که یکی از رفقا د رمجلس فرمود با توجه به تعداد زیاد قراء زلزله وعده بی‌شمار ساکنین آنها مقدار ناچیزی بوده است.
ولی ورود آقای کوچکی در آن شدت سرما و برف و بوران کوهستان سخت لاریجان آن هم با مسدود بودن راه تهران و حمل اشیاء اهدایی به وسیله پیادگان به قراء زلزله‌زده موجب کمال امیدواری مردم دل شکسته آن سامان از مرکز شده است. و اهالی از این باب از آقای کوچکی و جمعیت محترم شیر و خورشید سرخ امتنان داشته تشکر می‌کنیم (صحیح است).
متأسفانه دولت سابق چنان که عرض شد با تمام مواعید دلفریب خود کوچکترین قدمی در این راه برنداشت و کمترین کمکی به این بیچارگان نکرد و آن قدر آن بیچارگان به کام تقدیر رها کرد تا با زلزله به سر وقت آنان آمده با تکان‌های سخت و مهیب خود این دفعه بقیه خانه‌های شکاف دیده و از پی در رفته سابق را در ساعت ده روز یکشنبه ۳۱ فروردین ۱۳۲۹ به کلی ویران کرده است.
چنان که صبح روز اول اردیبهشت و امروز صبح ازرینه به وسیله تلفن به بنده خبر رسیده است مردم بی‌خانمان قراء لاریجان در اثر شدت باران و باد و سرما چون بید لرزانند و برای حفظ جان خود از سرما محتاج به چادر و سایه‌بان می‌باشند و از بیم عدم مساعدت مرکز هراسان و نگرانند و نمی‌دانم دولت جناب آقای علاء هم مثل دولت رزم آراء به این وضع رقت بار آنها بی‌اعتنا خواهند بود و یا به منظور حفظ جان و آن بیچارگان در برابر سرما و بیماری و بی‌خانمانی توجهی به آنها خواهند فرمود (فرهودی ـ قطعاً توجه خواهند کرد) انشاءالله در هر حال از دولت جناب آقای علاء انتظار علاقه خاص و توجه مخصوصی را در این باب دارم.
چنانکه آقای کوچکی نماینده جمعیت شیر و خورشید سرخ که در اثر زلزله اوایل اسفند ۱۳۲۹ به محل رفته بودند گزارش دادند آن وقت که دوسوم از خانه‌های مردم قرائی که در سر راه بوده و ایشان ملاحظه فرمودند شکاف برداشته و از پی دررفته برای عمران آنها پنجاه هزار تومان وام طویل‌المدت لازم بوده و چون نماینده جمعیت شیر و خورشید تمام قراء لاریجان را ندیده‌اند و با اطلاع مستقیمی که به بنده رسید در همان زلزله اول بعضی از قراء مانندایرا که در مرئی و منظر نماینده جمعیت شیر و خورشیدسرخ نبوده چنان ویران شده است که در محل آنجایی برای تجدید ساختمان نموده و اهالی تصمیم دارند محل دیگری را برای بنای دهکده جدید در نظر بگیرند و در آنجا ساختمان نمایند.
و به سایر قراء از قبیل زیار ونوا و لاسم و شاندشت و امیری و دیگر قراء خرابی زیادی وارد آمده بنابراین برای عمران قراء زلزله‌زده معتقدم بیش از مبلغی که نماینده جمعیت شیر و خورشید سرخ در سابق پیش‌بینی کرده است وام لازم است.
از جناب آقای علاء و هیئت محترم دولت انتظار داریم امر فرمایند وزارت راه با اتومبیل‌های برف‌روب خود راه شوسه لاریجان را پاک کرده تا هیئتی از طرف دولت و شیر و خورشید سرخ به محل بروند و قراء زلزله‌زده را از نزدیک ببینند و وسایل و مصالح لازمه را برای جلوگیری از بیماری و تلفات مردم در دسترس آنها بگذارد (صحیح است) و فکری هم برای عمران ویرانی قراء بنمایند و در تعقیب آن شروع به عمل کنند تا مردم مثل سابق از بی‌اعتنایی دولت به کلی از دولت و دستگاه او مأیوس نگردند (صحیح است).
عرض دیگر بنده راجع به بهداری مازندران است که به طور کلی هیچ خوب نیست و در اغلب جنگ‌ها یا پزشک وجود ندارد یا دوا نیست یا هر دو (صحیح است) حتی چیزهایی که در بیمارستان‌های دیگر به حد وفور وجود دارد در بیمارستان‌های ما کمیاب و یا به کلی نایاب است ـ در فروردین امسال که اعلیحضرت همایون شاهنشاه به آمل تشریف‌فرما شدند ملاحظه فرمودند که در بیمارستان پنبه و تنطورید موجود نبود چون ذکر مفصل سایر جریان امر و نواقص موجوده احتیاج به وقت موسعی دارد فعلاً با ضیق وقت از عرض آن صرف‌نظر کرده همین قدر عرض می‌کنم که امراض گوناگون و مخصوصاً بیماری‌های مالاریا و سل دارد مردم را به کلی از بین می‌برد و برای تأمین بهداشت مردم و حسن انتظام امور اداری بهداری مازندران باید از عرض و طول وسیع کار کاست و بهداری هر شهرستانی را مجزا و مستقل کرد تا کارکنان آنها بتوانند محیط محدودتری را بهتر اداره کرده و بیشتر به درد مردم برسند.
راه‌های مازندران سرپرستی نمی‌شود و خوب نگاهداری نمی‌شود (صحیح است) راه ساحلی چندان خوب نیست و نزدیک عباس آباد تنکابن یک پل در حال انهدام است راه هراز که طریق عمومی از تهران به مازندران است و در زمان اعلیحضرت فقید با هزینه زیاد قریببه اتمام بوده و بعداً مدتی متروک مانده و در اثر مساعی وکلای مازندران شروع به تکمیل ساختمان آن شده باز به حال رکود و وقفه است.
راه چماسان به آمل که در زمان اعلیحضرت فقید در دست ساختمان بوده و اعلیحضرت شاهنشاهی هم برای اتمام آن مبلغی اعطا فرمودند به حال بی‌تکلیفی است (صحیح است) و راه دشت‌نظر که اتمام آن چندان خرجی ندارد طرف توجه نیست جناب آقای وزیر راه باید توجه داشته باشند که برای ساختن این راه‌ها مقادیر کثیری از خزانه دولت برداشته شده و مبلغ هنگفتی مصرف گردیده است و در برابر آن این راه‌ها جزء ثروت عمومی و دارایی کشور درآمد است و باید در حفظ و نگاهداری آنها کوشید که زحمات و هزینه گذشته بهداری نرود عرض دیگر بنده راجع به کارخانجات مازندران است که تاکنون نسبت به آنها توجه شایسته نشده است بلکه در بی‌اثر گذاشتن و کم استفاده کردن از آنها سعی می‌شود مثلاً در کارخانه حریربافی چالوس یک ماشین ابریشم‌کشی وجود داشت که خیلی هم مورد لزوم و استفاده کارخانه بود بی‌جهت آن را به رشت بردند بنده عرض نمی‌کنم نباید کارخانه رشت دارای چنین ماشینی باشد حرف بنده این است که نباید برای تکمیل یک کارخانه کارخانه کامل دیگر را ناقص کرد از دولت انتظار دارم این ماشین و به چالوس عودت دهند (صحیح است) عرض دیگر بنده مربوط به جنگل مازندران است که در اثر بدی طرز عمل بنگاه جنگل در حال انهدام می‌باشد و قریباً جز نامی از آن باقی نخواهد ماند.
رئیس ـ گفته شد اکثریت نیست این کوچک تریم کاری است که چندین مرتبه تذکر داده شده آقایان به تابلو نگاه کنند آقای گودرزی بفرمایید.
گودرزی ـ واقعاً بنگاه جنگل‌ها برای مازندران طاعونی شده است جنگل مردم را به دیگری می‌دهند و با قطع اشجار و خرابی جنگل به منظور عمران جنگل و درخت‌کاری آن کوچکترین قدمی بر نمی‌دارند و کمترین اقدامی نمی‌کنند سالیانه مبالغ گزافی از خزانه دولت و مردم حقوق و عوارض گرفته نفله می‌کنند (شوشتری ـ اصلاً باید این پروانه‌بازی از بین برود) اصلاً بنگاه جنگل باید از بین برود از جناب آقای وزیر کشاورزی که شخص کشاورز و ملک‌دار است استدعا دارم این بنگاه را منحل کنند چه قبل از تأسیس آن مازندران جنگل فراوان و سرسبز داشته اکنون به مرحمت بنگاه مرقوم دارد فاقد آن می‌شود.
دیگر موضوع مراتع مازندران است که معلوم نیست به چه مناسبت بنگاه جنگل‌ها در آن دخالت می‌کند این مراتع ملکگله داران مازندران بوده و جزء لایتجزای شغل گله‌داری آنها می‌باشد و همیشه در
تصرف آنان بوده و هست و بعد از اعلیحضرت فقید هم نسبت به آنها اقامه دعوی شده احکام بدوی به نفع مالکین صدور یافته در مرحله تجدیدنظر است که قریباً حکم قطعی آنها صادر می‌شود با آن که صاحبان این مراتع که متصرف آنها می‌باشند به جهات معروضه اولی واحق و در اجاره این مراتع می‌باشند برای آن که آنها را به زحمت انداخته از حق قانونی خود محروم سازند آن طورخاصی به مزایده می‌گذارند مثلاً مرتع علمده کجور را در شهسوار که سی فرسخ با آن فاصله دارد به مزایده می‌گذارند و تشریفات مزایده را هم طوری قرار می‌دهند که صاحبان واقعی مراتع از روز و طرز مزایده اطلاع حاصل نکنند و بعد از انجام مزایده دچار زحمت و مخمصه بشوند در این خصوص انتظار توجه مخصوصی را که متضمن آسایش و راحتی گله‌داران مازندران باشد از جناب آقای وزیرکشاورزی دارم.
اگر چه عرایض مختلفه دیگری هم دارم ولی به علت ضیق وقت آخرین عرایض بنده به طور کمال اختصار مربوط به فرهنگ مازندران است که با وجود جناب آقای وزیر فعلی فرهنگ و یقین کامل به این که از تمام جریانات آن مطلع هستند و مساعی مخصوصه برای بهبود آن مبذول خواهند فرمود عرضی نمی‌کنم و فقط چند موضوع کوچک را عرض و انتظار اقدام فوری را در این باب دادم.
۱- دبیرستان خرم‌آباد تنکابن کلاس هشت ندارد و محصلین که از کلاس هفت فارغ‌التحصیل می‌شوند وسیله برای ادامه تحصیل ندارند انتظار دارم امر فوری به تأسیس کلاس هشت در آنجا بفرمایند.
۲- شیروانی مدرسه خرم‌آباد خراب است و اطفال در موقع بارانی در زحمتند امر به اصلاح و تعمیر آن بشود.
۳- دبستان شش کلاسه فرنکیار که در یک بنای روستایی مشغول کار است در حال خرابی و انهدام است برای تعمیر فوری آن و تعیین محل به منظور ساختمان دبستان امر مخصوص صادر شود.
عرض دیگر آن که چون در قسمت شرقی بیرون شهر بابل محوطه و ساختمان وسیعی بنام رسومات در تصرف اداره دارایی است و مورد احتیاج و استفاده دارایی آنجا نیست پیش‌کار دارایی مازندران و دارایی و رئیس بابل موافقت کردند که این محوطه به فرهنگ بابل برای ساختمان‌های دبستان و دبیرستان دخترانه واگذار گردد و شرحی طی شماره‌های ۳۹۵۴۶-۱۸/۱۰/۱۳۲۹ و ۱۶۸۲۳- ۱۸/۸/۱۳۲۹ در این باب به وزارت دارایی نوشتند از جناب آقای وزیر دارایی تقاضا دارم در این امر خیر روی موافق نشان داده در این کار خوب موافقت خود را اعلام فرمایند.
مطلب دیگر آن که نزدیک زندان شهربانی بابل ساختمان و محوطه وسیعی متعلق به آقای حسین قناد موجود است که انبار اداره کشاورزی است و آقای قناد حاضر شده است در آن دبستان شش کلاسه ساخته با ساختمان سابق به فرهنگ بابل اهداء نماید با این که حکم قطعی و اجراییه برای تخلیه آن صادر شده بازرسی وزارت کشاورزی حاضر نشده است با تخلیه آن به قوانین کشور احترام گذارده ضمناً کمکی به فرهنگ مملکت نماید اینک از جناب آقای وزیر کشاورزی که علاوه از موفقیت شامخ علمی و اخلاقی از خانواده‌های خیر و فرهنگ دوست کشور هستند انتظار داریم که امر فوری به تخلیه و تحویل آن به فرهنگ بابل فرموده تا طبق نقشه فرهنگ ساختمان دبستان شروع و به پایان برسد.
رئیس ـ آقای فرهودی
فرهودی ـ عرایض بنده همان طور که مقتضای نطق قبل از دستورات مربوط به مسایل مختلف می‌باشد یکی از آنها تذکر این نکته است که مجلس شورای ملی از بدو تأسیس یعنی از همان زمانی که مشروطیت به وجود آمد و آزادیخواهان مشروطیت را گرفتند در امر توسعه فرهنگ علاقه بسیار نشان داد چنان که هم در قانون اساسی یکی دو اصل اختصاص به کارهای فرهنگ داده شده است و در اصل هیجدهم آزادی تعلیمات تأمین شده و هم در دوره اول و دوم مجلس شورای ملی قانون به خصوص به نام قانون اساسی فرهنگ تدوین شده بعد هم در ادوار دیگر مجلس هر کدام به تناسب و به مقتضای موقع در تشویق و حمایت فرهنگیان دریغ نکردند من جمله قانون تعلیمات عمومی که در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی تصویب شد متأسفانه این قانون تعلیمات اجباری تا به حال آن طوری که باید مورد علاقه واقع نشده است (صحیح است) و ما در کمتر جایی دیده‌ایم که واقعاً تعلیمات اجباری را شروع کرده باشند و به یک نتیجه صحیحی رسانیده باشند در همین قانون برای تشویق معلمین و فرهنگیان یک اضافات و مزایایی قائل شده‌اند که در سال‌های اخیر آن اضافات مزایا هم به موقع خود داده نشده و در نتیجه دو جامعه بزرگ فرهنگی که ما داریم یکی جامعه لیسانسیه‌های دانش‌سراهای عالی که دبیران کشور را تشکیل می‌دهند و دیگر جامعه فارغ‌التحصیل‌های دانشسرای مقدماتی که طبقه آموزگار مملکت را تشکیل می‌دهند این دو جامعه راجع به اجرای مواد قانون تعلیمات اجباری درباره دبیران و آموزگاران جلساتی کردند و مذاکراتی کردند و یک خطابه طی ده ماه دادند و این خطابه بنده خاطرم می‌آید در دولت سابق در همین مجلس هم خوانده شد (حاذقی ـ در کمیسیون فرهنگ هم قرائت شد) و توجه دولت جلب شد به این که چون اکثر آنچه را که خواسته‌اند در اختیار خود دولت است و احتیاجی به وضع قانون و گرفتن اعتبارات جدیدی نیست خود دولت می‌تواند اجرا کند متأسفانه هنوز به تقاضای این دو جامعه عظیم فرهنگی که تعلیم و تربیت جوانان و دانش‌آموزان مملکت در دست آنها است ترتیب اثر داده نشده و در انتظار درخواست‌های قانونی خودشان هستند ولی تصور می‌کنم که مجلس شورای ملی با علاقه‌ای که از ابتدای تأسیس خودش به فرهنگ ایران داشته و با این قوانین که برای همین منظور گذرانده است توجه کافی دولت را جلب خواهد کرد که این تقاضاها هر چه زودتر انجام شود (صحیح است) یک مسئله دیگر فرهنگ که گمان می‌کنم مبتلا به همه آقایان باشد این است که پیشرفت تعلیمات ما در فرهنگ به مناسبت نبودن دبستان‌های دولتی یعنی ساختمان‌های دولتی برای دبستان لنگ شده است یعنی آن طوری که باید این کار پیشرفت نمی‌کند و مجتهدین تعلیم و تربیت همه می‌گویند قبل از این که تعلیمات اجباری را انجام بدهید باید چند چیزی که مبتلا به است فراهم بکنید، یکی ساختمان، یکی معلم، و یکی کتاب راجع به ساختمان دبستان چون این کار علاوه بر فوایدی که برای فرهنگ دارد فواید اقتصادی و عمرانی در تمام مملکت دارد در نهم مهر۱۳۲۳ یک قانونی مجلس شورای ملی به پیشنهاد بنده گذراند که در آن قانون دولت مکلف شده به عده لازم دبستان در تمام مملکت بسازد و راه ساختن این را هم در آن قانون نشان داده این است که اگر آقایان اجازه بفرمایند این قانون که معروف است به قانون ساختمان دبستان‌ها و در مهر ماه ۱۳۲۳ تصویب شده است بنده عیناً می‌خوانم: دولت مکلف است نقشه ده ساله برای ساختمان دبستان‌ها یا خرید خانه‌های مناسب برای دبستان‌ها در تمام شهرستان‌ها و بخش‌ها و دهستان‌ها تنظیم نماید و به وسیله تحصیل وام طویل‌المدت از بانک‌های داخلی آن را عملی نماید و وام مزبور را از محل اعتبارات ساختمانی و اعتبار کرایه‌خانه مدارس منظور در بودجه‌های سالآنه وزارت فرهنگ و همچنین از محل صرفه جویی‌های پرسنلی بودجه‌های سالانه وزارت فرهنگ مستهلک بسازد این یک قانونی است که برای ساختن دبستان در سرتاسر این مملکت مجلس تصویب کرده است و طریق اجرایش را هم معین کرده است هفت سال است که از تصویب این قانون می‌گذرد با وزرای مختلف و متعددی که ما داشتیم هنوز در این مدت از طرف هیچ کدام برای اجرای این قانون قدمی برداشته نشده است فقط در دولت سابق آن هم روی تظاهر آمدند این قانون را عیناً به صورت لایحه‌ای پیشنهاد کردند و مدتی وقت مجلس و کمیسیون فرهنگ را گرفتند چون قصد انشاء هم نداشت در عین حال ولش کردند رفت پی کار خودش در صورتی که اگر مقصود واقعاً ساختن مدرسه است به وسیله وام‌های طویل‌المدت و استهلاک تدریجی آن این قانون مصوب حی و حاضر است بروند اجرا کنند و من تصور می‌کنم که این مطلب به اندازه‌ای مهم است که جناب آقای وزیر دادگستری یادداشت بفرمایید و در هیئت دولت مطرح بفرمایید (اردلان ـ جناب آقای فرهودی خود جنابعالی اجرا بفرمایید) و احتیاجی به قانون جدید نیست و قانون مصوب آن حاضر است چون یکی از اصولی که در قانونگذاری صحیح نیست تصویب قانون مکرر است قانون برای هر کاری یک دفعه باید وضع کرد و معین بشود و اجرا بشود اگر بنا بشود راه تکرار قانون باز بشود برای هر کاری باید هر روز قانون وضع کنید (محمدعلی مسعودی ـ آقای فرهودی دکتر جزایری اهل تظاهر نبود ۲۰ روز آمد نشست و مجلس لوایح او را تصویب نکرد) این قانونی است که تصویب شده است عرض کنم یکی از مسائلی که در دنیای جدید محل توجه قرار گرفته آن است که یک شعبه اموری را به اسم خدمات اجتماعی در هر مملکتی انجام می‌دهند و مقصود از خدمات اجتماعی کمک به فرهنگ و بهداشت عمومی و تسکین آلام و محنت‌های مردم است و در موازات وظایف دولت انجام می‌شود، البته دولت‌ها یک وظایفی دارند برای پیشرفت امور ولی چون تمدن جدید کافی نمی‌داند کوشش‌های دولت‌ها را آمده‌اند یک تشکیلات و یک مؤسسات و یک اجتماعاتی هم برای این کار درست کردند در مملکت ما متأسفانه این جور مؤسسات خدمات اجتماعی تا چندی پیش وجود نداشت ولی از پنج سال پیش به این طرف چند مؤسسه بسیار مفید برای انجام خدمات اجتماعی تشکیل شده و مشغول کار است که آن هم عبارت است از جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی بنگاه حمایت نوزادان و جمعیت مسلولین و تا آنجایی که بنده اطلاع دارم هر یک از این مؤسسات در سهم خودشان برای پیشرفت مقاصد خیر و اجتماعی که در جزء برنامه‌شان هست کوشش کافی مبذول می‌دارند چنانچه شیر و خورشید سرخ بیمارستان دزفول را که یک بیمارستان متروکی بود و اسباب و لوازم کار نداشت وسایل و لوازم آنجا را تهیه کرد و الان ۵ ماه است که به مبارزه مشغول است و کار می‌کند از او مهمتر سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در دزفول یک سلسله اقدامات وسیعی را انجام داده و این اقدامات دو قسمت است یکی مبارزه جدی با تراخم که یک مرض خانمانسوزی در دزفول و یکی هم
اصطلاحات شهری و تنظیم بهداشت شهر است برای این که مردم دو مرتبه مبتلا نشوند و در سفری که بنده اخیراً به دزفول کردم از آن هئیت مبارزه با تراخم یک آماری گرفتم چون به عقیده بنده یکی از کارهای بزرگ مجلس شورای ملی تشویق مؤسساتی است که در انجام وظایف خودشان کوشا هستند آن وظایفی که خود به خود برای خودشان قایل شده‌اند انجام می‌دهند به نظر بنده اگر آقایان اجازه بفرمایند مختصری از این آمار که در مبارزه با تراخم در دزفول انجام شده عرض کنم (نمایندگان ـ بفرمایید) عرض کنم در ظرف این ۱۵ ماهه اخیر ۳۰ هزار نفر مبتلا به بیماری تراخم در دزفول معالجه شده‌اند (اردلان ـ دزفول مگر چه قدر جمعیت دارد؟) دزفول ۶۰ هزار نفر جمعیت دارد و قبل از این ۱۵ ماه اخیر آنجا را بازرسی کردند و گفتند۹۰ درصد مردم مبتلا به بیماری تراخم هستند و فعلاً در نتیجه کوششی که هئیت مبارزه با تراخم کرده است بالغ بر ۳۰ هزار اهالی آنجا معالجه شده‌اند و قریب هزار نفر چشم‌شان عمل جراحی شده است و تمام این خدمات هم از حیث دکتر و دارو مجانی بوده راجع به بهداری دزفول بنده در یک سال و نیم قبل که دیدم و در سر کلاس‌ها که می‌رفتم چشم سالم کمتر در بین شاگردها دیده می‌شد ولی در این سفر که رفتم مطابق احصائیه‌ای که در آن موقع بود هشتاد درصد دانشجویان مبتتلا به تراخم بودند و مطابق احصائیه‌ای که حالا هست ۱۲درصد مبتلا به تراخم هستند و در مدت ۱۵ ماه این قدر خدمت شده و بنابراین بنده لازم می‌دانم فعالیت سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی را در دزفول که در مدت کم نتیجه‌ای زیادی رسیده است و اسباب تشکر کوچک و بزرگ زن ومرد اهالی دزفول از این مؤسسات خیریه که خدمات اجتماعی را برعهده گرفته‌اند می‌باشد عرض کنم مسئله دیگری که می‌خواستم عرض کنم موضوع آبادی خوزستان است آقایان کم و بیش به خوزستان مسافرت فرموده‌اید یا این که از آنجا تفصیلاتی شنیده‌اید آنچه که اهمیت دارد این است که در خوزستان زمین حاصلخیز و آب فراوان بسیار است و البته محصول خوزستان و تولید خوزستان به هیچ وجه تناسب با این مقدار زمین را ندارد شبیه به همین زمین و آب در خاک عراق است و در چند سال اخیر در خاک عراق اقداماتی شده و باعث این شده است که سطح مزروعی در خاک عراق چندین برابر شده و در مشابهش که خاک خوزستان است متأسفانه کاری در این زمینه نشده است آنچه هم که به عنوان تقسیم اراضی در این یکی دو سال اخیر کردند مقصود آبادی نبود مقصود احتکار زمین و املاک بوده است (شوشتری ـ خیانت کرده‌اند) و بنده مذاکراتی با آقای وزیر دارایی کردم عرض کردم که آنچه را که کرده‌اند به عنوان تقسیم اراضی در خوزستان مقصود غصب و احتکار املاک بوده نه این که واقعاً بخواهند ایجاد عمران و آبادی بشود (صحیح است) یعنی یک وسیله صحیح و یک فکر خوب را صرف غرض و فساد کرده‌اند و زمین‌های مردم را آباد نکردند در عراق که همین اوضاع و احوال هست آمده‌اند مثلاً تلمبه آبیاری آورده‌اند و به اقساط کم به رعیت می‌فروشند و تعمیراتش را هم به طور مجانی و به قیمت کم برایشان انجام می‌دهند لوازم یدکی هم اگر بخواهند باز به قیمت ارزان به آنها می‌دهند یک دسته‌ای مأمور شده است که تلمبه‌ای از یک کارخانه‌ای بیاورد و دستگاه تعمیر و اثاثیه یدکی را هم بیاورد و با قیمت ارزان به اقساط به زارعین بدهد این است که تمام زارعین عراقی از این تلمبه‌ها گرفته‌اند و در این زمینه استفاده می‌کنند در خوزستان چون این وضع نیست اصلاً نصب تمبه ضرر دارد همچنین در آنجا یک سدسازی‌های کرده‌اند که در خوزستان متأسفانه جز یک سد کوچک که در زمان شاه سابق ساخته شده به اسم سد شاهپور سد دیگری نیست (شوشتری ـ بند میزانش دارد خراب می‌شود می‌گویند که با صد هزار تومان ساخته می‌شود ولی اگر بشکند با بیست میلیون نمی‌شود درست کرد) اما راجع به سد کرخه با توجه کمیسیون برنامه مجلس و دقت بنگاه مستقل آبیاری به یک جایی رسیده و خبر کرده‌اند که هفته آینده شروع خواهند کرد به ساختمان سد کرخه و امیدوارم که این سد ساخته بشود و مردم خوزستان بیش از این مورد توجهات دولت باشند و این نکته را هم باید عرض کنم اهالی خوزستان از استفاده درآمد نفت به خصوص الآن که نفت ملی شده است حق تقدم طبیعی دارند چون از دود و کثافات او زیان می‌برند و از درآمد آن هم بایستی برای عمران و آبادی خوزستان بیشتر استفاده شود چون نفت در املاک او است درآمدش هم باید بیشتر اختصاص به آنجا داده شود و در نتیجه تشویقاتی که در دو سال اخیر شده است سطح کشت در خوزستان ترقی کرده و تقریباً دو برابر شده است ولیکن احتیاج دارد به این که دولت برای چند سال قیمت گندم و جو را در خوزستان تثبیت کند تا این که اسباب اطمینان رعایا و مردم آنجا بشود و سال به سال زیادتر بشود چون سال گذشته وسط سال قیمت را کم کردند و ایجاد تزلزلی کردند هنوز هم برای امسال قیمتی معین نکرده‌اند بنده می‌خواستم توجه ایشان را جلب کنم که یک قیمت عادلانه‌ای برای چند سال معین کنند که قیمت غله در خوزستان تثبیت بشود و این کار باعث بشود اشخاص با یک برنامه دو ساله و سه ساله و چند ساله مشغول زراعت بشوند و این کار را به طور شایسته‌ای انجام بدهند، یک نکته دیگر که خواستم عرض کنم راجع به قرار داد تجارتی ایران و شوروی است موقعی که رئیس دولت سابق اینجا آمدند و راجع به عقد قراردادی که با دولت اتحاد جماهیر شوروی بسته شده بود و راجع به آن موافقتنامه که کنتنژان بود از طرف قاطبه مجلس شورای ملی هم از این اقدام ایشان اظهار رضایت شد و خود بنده هم جزء همان اشخاص بودم و اگر نظر بعضی از رفقا که در یک فراکسیون بودیم باشد در ابتدای مجلس که آقای ساعد نخست‌وزیر بود یک شب تشریف آوردند به فراکسیونی که ما بودیم در آنجا خدمت آقای ساعد عرض کردم که ایجاد امر تجارت ایران و شوروی یک امر لازمی است و شما باید یک اقداماتی در این زمینه بکنید و ایشان هم گفتند که یک اشکالی در کار هست و در حال دولت سابق اقداماتی کرد ولیکن بنده نکته‌ای را می‌خواهم عرض کنم و توجه آقایان و مخصوصاً دولت را جلب کنم و آن این است که چون خود بنده مدتی در سال ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۳ مأمور دولت بودم برای اجرای قرارداد تجارتی ایران و شوروی بنابراین از جزئیات کار کم وبیش وارد هستم در آن موقع هم ما یک اقداماتی داشتیم راجع به تفاوت واردات و صادرات یعنی ما عقیده‌مان این بود که دولت شوروی بیشتر وارد کرده و کمتر صادر کرده است نمایندگان شوروی می‌گفتند که خیر ما بیشتر صادر کردیم و کمتر وارد نمودیم صحبت که می‌کردیم با مسیولوف مشاور حقوقی تجارتی شوروی در سفارت شوروی می‌گفت اساس تجارت ما روی فاکتی چسکی نتوبالانسی یعنی موازنه حقیقی موازنه واقعی است همین مسئله در قرارداد ۱۳۱۹ قید شده است در اینجا هم می‌نویسد «مجموع ارزش کالاهای وارده شوروی که مطابق قراردادهای مربوطه به دولت ایران و ادارات و شرکت‌های نامبرده به ریال فروخته شده است از ارزش مجموع کالاهایی که از دولت ایران و ادارات و شرکت‌های نامبرده به ریال خریداری و از ایران صادر شده است اقلاً کمتر نباشد»یعنی مؤسسات شوروی باید طوری عمل بکنند که موازنه کامل در آن باشد نه موازنه روی صورت حساب و باید کم‌کم موازنه حقیقی روی پول باشد یعنی نه ریالی از ما دست آنها بماند و نه روبلی از آنها در دست ما بماند در صورتی که بنده در جراید می‌خوانم و بعضی شهرت‌ها هست که این موازنه انجام نشده و مقداری از فروش‌هایی که در ایران شده پول‌هایش هنوز در مؤسسات تجارتی شوروی هست در صورتی که مطابق بند ۹ ماده ۹ این نکته را مخصوصاً توجه بفرمایید، مطابق بند ۹ ماده ۹ نوشته است «موافقت حاصل است که هر ۶ ماه کمیسیون متساوی‌الاعضاء مرکب از اختیارداران وزارت بازرگانی ایران و نمایندگی بازرگانی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ایران نتیجه عمل تجارت در دوره ۶ ماه گذشته اجرای قرارداد بازرگانی را برای تطبیق دادن جریان تجارت بین طرفین با روح و مفهوم این قرارداد مورد مطالعه قرار بدهد» پس در هر ۶ ماه باید به حساب رسیدگی بشود یعنی به حساب مجموع وارداتی که دولت شوروی به ایران کرده و به حساب صادراتی که از طرف دولت ایران به اتحاد جماهیر شوروی شده رسیدگی کنند و نتیجه حساب معلوم بشود چون بیش از ۶ ماه است که الآن تجارت ما با شوروی به جریان افتاده بنده از دولت خواهش دارم که مطابق بند ۹ ماده ۹ به این حساب رسیدگی بکنند و نتیجه را برای اطلاع عامه منتشر بکنند و توجه هم داشته باشند که در این حساب همان طور که اصطلاح خود شوروی‌ها است (فاکتی چسکی نتوبالآنسی) باید این حساب طوری باشد که یک ریال در نزد طرف مانده باشد و نه یک روبل در نزد ما (احسنت، احسنت)
(۳- بیانات آقای وزیر دادگستری راجع به تغییر مشاغل قضات)
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم آقای وزیر دادگستری بفرمایید.
وزیر دادگستری ـ بنده عرض زیادی ندارم یک توضیح مختصری بود که جناب آقای فولادوند اشاره‌ای فرموده بودند خواستم جواب عرض کنم جناب آقای فولادوند ضمن نطق خود اظهار داشتند که جمعی از قضات شکایت دارند که تغییرات اخیر وزارت دادگستری مخالف قانون بوده (صحیح است) (صفایی ـدر موقع تغییرات آقای بوذری استیضاح شد و بوذری برگرداند آن تغییرات را شما بیشتر باید رعایت قانون را بکنید آقای امیر علایی) (صحیح است).
تغییرات وزارت دادگستری شامل دو قسمت است یکی مربوط به قضات ایستاده و یکی هم مربوط به قضات نشسته در مورد قضات ایستاده این صاحب‌منصبان دادسراها مطابق ماده ۵۳ قانون اصول تشکیلات دادگستری مصوب سال ۱۳۰۷ و قوانین استخدامی صاحب‌منصبان پارکه‌ها چون در زمره قضات نشسته این قضات محاکم نیستند تغییر یا انتظار خدمت آنان از طرف وزیر دادگستری
منع قانونی ندارد در مورد قضات نشسته طبق تفسیر اصل ۸۲ قانون متمم قانون اساسی تبدیل محل مأموریت قضات با رعایت رتبه آنان مانعی ندارد و تغییرات اخیر به همین قرار بوده است این توضیح فقط از این نظر است که آقایان مسبوق باشند من همیشه سعی داشته‌ام به قانون احترام کنم و به علاوه نخواستم فرمایش جناب آقای فولادوند را بلاجواب بگذارم که حمل بر عدم توجه شده باشد والا ایشان وارد به امور قضایی هستند و شاید برای ایشان توضیح واضح است.
(۴- اخطار نظامنامه‌ای آقای اسلامی طبق مواد ۷۴ و ۱۳۸ آیین‌نامه)
رئیس ـ موضوع کمیسیون‌ها در دستور است و وضع انتخاب کمیسیون‌ها در دستور است و وضع انتخاب کمیسیون‌ها پیشنهاداتی شده که قرائت می‌شود.
اسلامی ـ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس ـ مطابق چه ماده‌ای؟
اسلامی ـ مطابق ماده ۷۴ و۱۳۸
رئیس ـ بفرمایید
اسلامی ـ ما اینجا نشسته‌ایم که البته علاوه بر وظایفی که باید انجام کنیم هر وقت از طرف نماینده و یا دولتی که با او موافق هستیم یک تخطی نسبت به نظامنامه یا اصول بشود باید متذکر بشویم در ماده ۱۳۸ جناب آقای وزیر دارایی توجه بفرمایید در ماده ۱۳۸ متذکر است چون پریروز بیاناتم راجع به یک دوازدهم چون وقت منقضی شد و نتوانستم بیان کنم و پیشنهادم هم قرائت نشد حالا مجبورم از آن ماده استفاده کنم در آنجا متذکر است که دولت اگر محتاج شد به تقدیم یک دوازدهم دیگر حق دادن پیشنهاد ندارد و فقط بایستی یک دوازدهم بخواهد هیچ چیز دیگری نباید باشد چنان که چند بار در سال گذشته دولت یک تبصره‌هایی داده بود در ضمن پیشنهادها پیشنهاد آقای دکتر مصباح‌زاده و چند نفر دیگر حذف شد الان اینجا دولت ماده واحده‌ای که داده تبصره‌ای قائل شده ولی من خیال می‌کنم که آقای وارسته تهیه نکرده‌اند ممکن است اداره بودجه این را تهیه کرده باشد یک کلاه قانونی و شرعی درست کرده‌اند (شوشتری ـ لغت کلاه شرعی را استعمال نفرمایید شرع کلاه ندارد) عرض کنم اینجا تا قسمتی که نوشته است در بودجه پیشنهادی سال ۱۳۳۰ تقلیل یافته از محل درآمد عمومی کشور پرداخت نماید درست است این چیزی است که مخالف ماده ۱۳۸ نیست ولی از آن قسمت احتیاجات دیگری که به اعتباراتی که در سال ۱۳۲۳ کمتر از فلان بوده است راجع به ساختمان کشتارگاه راجع به سازمان برنامه، راجع به فروش خالص‌جات همه اینها تبصره است که قبلاً داده شده است ما پیشنهاد حذف کردیم بایستی این مورد توجه مقام ریاست قرار بگیرد برای این که آن روزی که رأی نهایی گرفته می‌شود یک اعلامی می‌شود و رأی گرفته می‌شود یک قسمت دیگر که مورد توجه دولت باید قرار بگیرد. بودجه‌ای که دولت سابق تقدیم کرده بود در کمیسیون بودجه رسیدگی شد مقدار زیادی از مخارج حذف شد و بردرآمد اضافه شد.
(زنگ رئیس)
رئیس ـ شما باید بگویید که این مخالف ماده است.
کشاورزصدرـ بنده هم طبق همین ماده عرض دارم.
اسلامی ـ و این که تصویب شده است اضافه است چون ما همیشه موظفیم کمترین مخارج را که دولت پیشنهاد می‌کند ما آن را تصویب بکنیم بنابراین برای این که حقوق کارمندان تأخیر نیفتد موافقت می‌کنیم ولی من بعد باید آن مبلغ که کمیسیون تصویب کرده است آن را در نظر بگیرید.
(۵- بقیه مذاکره در طرح راجع به ترتیب انتخاب کمیسیون‌ها و تصویب آن)
رئیس ـ مذاکره در طرح راجع به انتخاب کمیسیون‌ها شروع می‌شود پیشنهادی از آقای فرهودی رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد).
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم طرح به طرز انتخابات کمیسیون‌ها مسکوت بماند. فرهودی
کشاورز صدرـ طبق ماده ۱۳۸ آیین‌نامه یک تذکری دارم.
رئیس ـ هیچ وارد نیست، بفرمایید. آقای فرهودی
فرهودی ـ روزی که این طرح داده شد راجع به تهدید انتخابات کمیسیون‌ها بنده هیچ دخالتی در بحث نکردم و امیدوار هم بودم که تصویب بشود متأسفانه دو ماه است که از موعد قانونی انتخابات کمیسیون‌ها می‌گذرد و ما تازه گرفتار این بحث هستیم که کمیسیون در شعبه انتخاب بشود یا در مجلس انتخاب بشود و خیال می‌کنم مخصوصاً که یک ماده از نظامنامه هم اجرا شده یعنی آن هیئت منتخب معین شده و کار خودش را کرده یعنی تا وارد اجرای نظامنامه شده‌ایم نمی‌شود یک قسمت از نظامنامه را اجرا بکنیم و یک قسمت دیگر را بگذاریم کنار اگر هم فرضاً این طرح تصویب بشود دیگر به درد انتخابات این دوره کمیسیون‌ها نمی‌خورد باید بماند برای بعد معذلک بنده سه جلسه طرح انتخاب کمیسیون‌ها وقت مجلس شورای ملی را گرفته کمیسیون‌های کجا؟ کمیسیون‌های خود مجلس شورای ملی حالا هم بنده اطلاع پیدا کردم ۲۰ تا پیشنهاد هست وقت را همین طوری گرفتن راجع به تغییر یک ماده‌ای همه را وادار می‌کند که راجع به یک ماده پایین‌تر و بالاتر دیگر پیشنهاد بدهند۲۰ پیشنهاد هم در دستور است و بعضی از این پیشنهادها هم طوری است که می‌ترسم اسباب تشنج بشود این است که بنده خواهش می‌کنم به علاوه آن اسامی هم که در آن اوراق معین شده آن هم الزامی نیست مطابق خود نظامنامه صورت تمام داوطلبان چاپ شده آقایان می‌توانند هر تغییری که می‌خواهند بدهند بنابراین این درست نیست که دو ماه از موعد قانونی بگذرد و ما سه جلسه وقت مجلس را بگیریم برای تغییر طرز انتخاب کمیسیون‌ها و هنوز هم به نتیجه نرسیم و اگر وضع طوری بود که بنده امیدوار بودم به نتیجه می‌رسیم باز هم بنده پیشنهاد نمی‌کردم ولی با این پیشنهادات زیادی که شده، ۲۰ پیشنهاد هست هر پیشنهادی ممکن است که چند پیشنهاد دیگر توصیه بکند بنده تصور نمی‌کنم که این طرح به جایی برسد این است که بنده می‌خواستم به وضع عمومی مملکت، به وضع مجلس شورای ملی به روح قوانین و آیین‌نامه‌ها و کارهای معوقه مجلس شورای ملی توجه بکنید و رأی بدهید که این کار مسکوت بماند و کمیسیون‌ها مطابق آیین‌نامه انتخاب بشود.
رئیس ـ آقای کشاورز صدر
کشاورز صدر ـ بنده عرضی ندارم.
رئیس ـ آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری ـ بسم الله الرحمن الرحیم
در ماده ۲۲ تکلیف را معین کرده کمیسیون‌ها به عده وزارتخانه‌ها به انضمام کمیسیون‌های عرایض و بودجه و کمیسیون محاسبات مجلس و کمیسیون امور اجتماعی در هر سال مقارن انتخاب هیئت رئیسه در مجلس به رأی مخفی و اکثریت نسبی و فلان الی آخر پس در سوم اسفند همان روزی که هیئت رئیسه انتخاب شد ما موظف بودیم کمیسیون‌ها را انتخاب کنیم الان ۶۱ روز یا ۶۲ روز از این مدت قانونی که وظیفه خودمان را باید عمل بکنیم تأخیر شده حالا جناب آقای فرهودی می‌فرمایند مسکوت بگذاریم؟ تمام این پیشنهاداتی که شده به عقیده بنده وارد نیست زیرا یک طرحی که نمایندگان یعنی اکثریت نمایندگان اظهارنظر کردند شاید قریب ۴۸،۴۷ امضاء دارد، امضاء کرده‌اند که این در حقیقت هم اصلاح آیین‌نامه است هم نظر نمایندگان محترم را تأمین می‌کند برای این که جای هیچ حرف نماند غیر از کمیسیون نفت که یک وضع خاصی دارد شعب شش‌گانه بیایند بروند یک جلسه بیش از نیم ساعت طول نمی‌کشد کمیسیون ۱۸ نفری است از هر شعبه سه نفر انتخاب می‌کند ۱۲ نفری است دو نفر انتخاب می‌کند ۶ نفری است یکی، ده دقیقه تمام می‌شود و این وظیفه‌ای که داریم انجام می‌دهیم چرا الان این کار را نکنیم؟ بنده مخالفم با این پیشنهاد و عقیده‌ام این است که اگر آن پیشنهادی که شده است مطرح بشود موردی برای پیشنهادات دیگر باقی نمی‌ماند.
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای فرهودی، البته آقایان توجه دارند پیشنهاد سکوت کرده‌اند اگر تصویب شد به ترتیب آیین‌نامه از مجلس انتخابات به عمل می‌آید آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر هدایتی به شرح زیر قرائت شد)
طبق ماده ۱۲۵ پیشنهاد می‌کنم چون تغییر طرز انتخاب اعضاء کمیسیون‌ها ملازم با تغییر مواد متعدد آیین‌نامه می‌باشد که به هم ارتباط کامل دارند لذا پیشنهاد می‌کنم طرح برای رسیدگی به کمیسیون مخصوص آیین‌نامه ارجاع شود.
دکتر هدایتی
رئیس ـ آقای دکتر هدایتی بفرمایید.
دکتر هدایتی ـ آقایان محترم توجه می‌فرمایید که در اوایل دوره کمیسیونی از طرف مجلس شورای ملی انتخاب شد برای اصلاح بعضی از مواد آیین‌نامه این کمیسیون قسمت عمده مواد آیین‌نامه را مطالعه کرد و در بعضی از آنها تغییراتی داد الآن هم بنده این طور استنباط می‌کنم (معدل ـ آقای دکتر پیشنهاد شما را ما نشنیدیم تکرار کنید) بنده خودم تکرار می‌کنم، بنده پیشنهادم این است طبق ماده ۱۲۵ پیشنهاد می‌کنم چون تغییر طرز انتخاب اعضاء کمیسیون‌ها ملازم با تغییر مواد متعدد آیین‌نامه می‌باشد که به هم ارتباط کامل دارند لذا پیشنهاد می‌کنم طرح برای رسیدگی به کمیسیون مخصوص آیین‌نامه ارجاع شود. عرض کنم آقایان اگر در نظر دارید یک ماده آیین‌نامه را عوض کنید و عملی که صورت می‌گرفته است تغییر بدهید این نمی‌شود که در ضمن اصلاح آن ماده بیست پیشنهاد دیگر برای اصلاح قسمت‌های دیگر آیین‌نامه داده شود آقایان الان آیین‌نامه‌ای موجود است و به نظر آقایان خوب نیست راه اصلاحش این نیست که یک ماده را که می‌خواهیم اصلاح کنیم آن وقت ۲۰ فقره پیشنهاد بدهیم این که صحیح نیست. بنده عرض می‌کنم این یک
ماده‌ای را که در نظر دارید عوض بفرمایید با ۱۰ ماده دیگر هم ارتباط دارد (صحیح است) بنابراین این ماده آیین‌نامه را که می‌خواهید عوض کنید بفرمایید با پیشنهاد آقا فرستاده شود به کمیسیون که آن یک ماده را با توجه به سایر مواد آیین‌نامه اصلاح بکند والا یک ماده آیین‌نامه را در اینجا اصلاح بکنید ۲۰ ماده دیگر که با این متعارض است معارض می‌ماند و اصلاح آیین‌نامه به این طریق به نظر من صحیح نیست.
رئیس ـ آقای کشاورز صدر بفرمایید.
کشاورز صدرـ بنده استدعا می‌کنم آقایان به عرایض بنده توجهی بفرمایند روزی که ما آیین‌نامه را عوض کردیم جناب آقای دکتر هدایتی در مجلس پانزدهم در یک وضع عجیب و غریبی گرفتار بودیم که ناچار مجبور شدیم یعنی یک عده‌ای گیر کردند اکثراً مخالف بودند و با اکثریت خیلی ناچیز آیین‌نامه عوض شد و عده‌ای هم که رأی دادند به این خیال رأی دادند که این آیین‌نامه آزمایشی است حالا در اینجا متجاوز از ۷۰ نفر از آقایان تشخیص داده‌اند که اگر کمیسیون‌ها در شعب انتخاب بشوند متناسب‌تر است از این نظر و به همین دلیل طرحی دادند و علت دو فوریتش هم این بود که می‌خواستند الان که این کمیسیون آقا انتخاب می‌شود مطابق آن سلیقه انتخاب بشود مثلاً برای نمونه عرض می‌کنم که از شعبه سوم که جناب آقای صالح و جمعی دیگر هستند بنده هم در آنجا هستم یک نفر از این شعبه ۲۲ نفری در کمیسیون بودجه نیست تصدیق می‌فرمایید حتی آن نمایندگان انتخابی هم انصاف به خرج دادند گفتند ما نمی‌آییم بنابراین اگر این نظر را ما قبول کنیم به این نتیجه می‌رسیم که این برود برای اصلاح و در کمیسیون آیین‌نامه بماند در صورتی که ما می‌خواهیم علی‌الاصول مطابق آن انتخاب بکنیم بنده از جنابعالی استدعا می‌کنم موافقت بفرمایید به این کیفیت که عرض می‌کنم که هم زودتر کار تمام بشود هم نظر آقا تأمین بشود یک پیشنهاد دادیم در اینجا که مانند آیین‌نامه سابق کمیسیون عرایض، کمیسیون بودجه و کمیسیون بودجه و کمیسیون محاسبات همان طور که در سابق آیین‌نامه بود از شعب انتخاب بشود بقیه کمیسیون‌ها به غیر از کمیسیون‌های اختصاصی مثل نفت باید در مجلس انتخاب بشود به نظر بنده این بسیار مفید است و از حضرتعالی استدعا می‌کنم بنام این که در کمیسیون بودجه از اقلیت یک نفر را نگذاشته‌اند، از تمام نمایندگان تهران یک نفر نیست و به طور کلی در انتخاب این قضیه منظور واقعی مجلس نیست پس بگیرید این پیشنهادتان را و از مقام ریاست استدعا می‌کنم امر بفرمایید آن پیشنهاد را قبلاً بخوانند همه آقایان هم رأی به آن می‌دهند و کار تمام می‌شود بنده استدعا می‌کنم که این پیشنهاد را پس بگیرید و مورد توافق جمیع آقایان است که بودجه و محاسبات و کمیسیون عرایض در شعبه و بقیه درمجلس انتخاب بشود (صحیح است).
رئیس ـ آقایان توجه بفرمایید می‌خواهیم رأی بگیریم.
کشاورز صدرـ پس گرفتند.
رئیس ـ آقای دکتر هدایتی پس گرفتید؟
دکتر هدایتی ـ بله پس گرفتم.
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای محمدعلی مسعودی قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به استثنای کمیسیون نفت سایر کمیسیون‌های منتخبه از مجلس شورای ملی مطابق این ماده تجدید انتخاب می‌شوند. محمدعلی مسعودی
محمدعلی مسعودی ـ پس گرفتم.
رئیس ـ پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای دکتر راجی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم کمیسیون برنامه نیز مشمول این تصمیم مجلس شورای ملی قرار گیرد.
دکتر راجی
رئیس ـ مدت کمیسیون یک سال است مطابق آیین‌نامه کمیسیون برنامه یک سالش تمام نشده.
دکتر کیان ـ من پیشنهاد آقای مسعودی را قبول کردم.
رئیس ـ مستقلاً بنویسید پیشنهاد دیگری را نمی‌توانید قبول کنید پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای اردلان به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به استثناء کمیسیون نفت که تجدید انتخاب نخواهد شد.
رئیس ـ آقای اردلان بفرمایید.
اردلان ـ عرض کنم در این طرحی که تقدیم شده بود نوشته بود که تمام کمیسیون‌ها تجدید بشود برای این که هیچ گونه ابهامی باقی نماند بنده پیشنهاد کردم اضافه شود به استثنای کمیسیون نفت که تجدید انتخاب نباید بشود (صحیح است) (رئیس ـ چه جور انتخاب شود از شعبه یا در مجلس؟) بنده پیشنهاد خودم را عرض می‌کنم که عین همان طرح است فقط در متن آن طرح نوشته بشود به استثنای کمیسیون نفت که تجدید انتخاب نخواهد شد و امیدوارم که همان طوری که تا به حال کمیسیون نفت اعضایش فداکاری کرده‌اند. و زحمت کشیدند قدرشناسی کنیم از زحمات آنها و امیدواریم که این کار را به آخر برسانند و هر چه زودتر گزارش نهایی را به مجلس بدهند.
دکتر کاسمی ـ یک طرح پانزده امضایی تقدیم شد چه طور شد که قرائت نمی‌شود.
رئیس ـ آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی ـ این طرحی که تقدیم مجلس شده آقایان نمایندگان اصل طرح را فراموش کرده‌اند و پیشنهادها متضاد است با طرحی که هفتاد نفر امضاء کرده‌ایم ما سه کمیسیون را مربوط به شعب کردیم که کمیسیون بودجه، کمیسیون مبتکرات و کمیسیون محاسبات بود بنده علت این که مخالفت کردم این بود که می‌خواستم از کمیسیون برنامه اینجا دفاع کرده باشم بنده عضو آن کمیسیون نیستم وارد هم نیستم ولی کمیسیون برنامه وظایف خودش را به خوبی انجام داده ما اگر یک کمیسیونی کارش را انجام می‌دهد لازم است که تقدیر کنیم (صفوی ـ همه کمیسیون‌ها کارشان را انجام می‌دهند) دلیل ندارد که ما حالا بیاییم یک کمیسیونی که وظایفش را انجام داده است (همهمه نمایندگان).
تیمورتاش ـ مجدداً به همان‌ها رأی می‌دهم (زنگ رئیس).
ملک‌مدنی ـ استدعا می‌کنم توجه بفرمایید عرایض بنده را گوش بدهید جناب آقای رئیس خواهش می‌کنم مجلس را منظم کنید اصلاً این مجلس سروتهش معلوم نیست و نمی‌گذارند که آدم حرفش را بزند بنده عرض می‌کنم این کمیسیون برنامه طبق اساسنامه و قانون برنامه که گذراندیم کمیسیون خاصی است کمیسیون نفت هم همین طور بود و اعضای کمیسیون هم وظیفه‌شان را به خوبی انجام داده‌اند ما حالا چرا بیاییم مجدداً انتخاب کنیم.(همهمه نمایندگان)
رئیس ـ آقایان کسی نمی‌فهمد ساکت باشید و گوش بدهید.
ملک‌مدنی ـ به این جهت بنده اعتقادم این است که دو ماه گذشته از مدت انتخاب کمیسیون‌های مجلس هر تصمیمی که می‌خواهید بگیرید امروز بگیرید اگر می‌خواهید مجلس انتخاب کند کمیسیون‌ها را تصمیم بگیرید و اگر شعب باید انتخاب کند تصمیم بگیرید الان باز ظهر می‌شود و پیشنهادات هم زیاد است و این کمیسیون‌ها می‌ماند و این برای مجلس زشت است که کار داخلی خودش را نتواند انجام بدهد به نظر بنده باید یک قدری توجه بکنیم بنده اعتقادم این است که امروز تا هر وقت باشد تکلیف کمیسیون‌ها را باید معین کنیم و اگر نکنیم قصور کردیم (صحیح است).
رئیس ـ این طرحی که پیشنهاد شده برای این است که برخلاف آیین‌نامه از شعب انتخاب شود و دیگر پیشنهاد دیگری مورد ندارد یا باید از مجلس باشد یا از شعب (اردلان ـ به استثنای کمیسیون نفت) منتهی یک پیشنهاد دیگری هست که مثل سابق سه کمیسیون از شعب باشد بقیه از مجلس دیگر بیش از این راهی ندارد و پیشنهاداتی که می‌شود مورد ندارد یکی هم موضوع برنامه است یک سالش تمام نشده در ۱۱ آذر انتخاب شده و ۱۱ آذر ۳۰ هم باید تجدید انتخاب بشود.
کشاورزصدر ـ پیشنهاد آیین‌نامه قدیم را بفرمایید قرائت کنند.
رئیس ـ البته کمیسیون نفت هم کمیسیون خاصی است که مربوط به آیین‌نامه نیست (صحیح است) بنابراین آن پیشنهادی که سه کمیسیون از شعب باشد قرائت می‌شود.
قاسم فولادوند ـ بنده مخالفم.
کشاورز صدر ـ بنده خواندم
رئیس ـ قرائت می‌شود مجدد آقای کشاورز صدر توضیح بدهید.
(به شرح زیر قرائت شد).
پیشنهاد می‌کنم فقط کمیسیون بودجه و کمیسیون محاسبات و کمیسیون عرایض از شعب انتخاب شوند و بقیه از مجلس. کشاورز صدر
کشاورز صدرـ آیین‌نامه سابق همین امر بود و یک جهتی داشته است آن آقایان که قبلاً آن آیین‌نامه را نوشته‌اند همه تصدیق می‌کنند که دقت در آیین‌نامه سابق بیشتر از آیین‌نامه جدید شده است بنابراین بنده برای این که اتفاق نظر بین آقایان باشد این پیشنهاد را کردم که بر طبق مقررات آیین‌نامه سابق کمیسیون بودجه، کمیسیون عرایض و کمیسیون محاسبات از شعب انتخاب شوند یعنی از هر شعبه سه نفر برای کمیسیون بودجه و دو نفر برای محاسبات و یک نفر هم برای عرایض انتخاب شوند و به نظر بنده برای این که به این کار و به این غائله خاتمه بدهیم بهترین راهش این است استدعا می‌کنم رأی بدهید که زودتر بتوانیم کاری بکنیم دولت الان بودجه را پس گرفته و پس فردا خواهد آورد اقدام بکنیم و بقیه کمیسیون‌ها را همان طور که در آیین‌نامه هست در مجلس انتخاب کنیم.
رئیس ـ قاسم فولادوند
قاسم فولادوندـ جناب آقای کشاورزصدر استدعا می‌کنم توجه بفرمایید ما آن روز که این طرح را امضاء کردیم نظرمان این بود که تمام کمیسیون‌ها از شعب انتخاب شوند غیر از نفت (صحیح است) و این که چند کمیسیون در مجلس انتخاب بشود و چند کمیسیون در شعب این به نظر بنده درست نمی‌آید تمام کمیسیون‌ها باید در شعب انتخاب بشود جز کمیسیون نفت
و در شعبه‌ها هم اشخاصی که کاندید هستند و در آنجا بنشینند صحبت بکنند هر کسی خودش را صالح دانست بگوید و کاندید بشود (صحیح است)
رئیس ـ آقایان توجه کنید به پیشنهاد آقای کشاورزصدر رأی می‌گیریم و آن این است که سه کمیسیون در شعب باشد کمیسیون بودجه و محاسبات و عرایض و بقیه در مجلس البته اظهار کردند که کمیسیون برنامه مربوط به این پیشنهاد نیست آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. بنابراین سایر پیشنهاداتی که هست وارد نیست به خود طرح باید رأی گرفت (نمایندگان ـ طرح را قرائت کنید) مجدداً قرائت می‌شود آقایان توجه بفرمایید.
به شرح ذیل قرائت شد.
ماده واحده ـ کمیسیون مجلس شورای ملی مستقلاً از بین اعضا شعب در هر شعب انتخاب خواهند شد و برای انتخاب حضور دو ثلث از اعضاء شعبه ضروری است.
دکتر کیان ـ با اصلاح آقای اردلان که گفته بودند به جز کمیسیون نفت.
رئیس ـ آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (اکثراً برخاستند) تصویب شد بنابراین جلسه آینده انتخاب کمیسیون‌ها خواهد بود از شعب.
(طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به ترتیب انتخاب کمیسیون برنامه).
اسلامی‌ـ کمیسیون برنامه هم جز همین‌ها است ما طرح امضا کردیم برای کمیسیون برنامه.
رئیس ـ کمیسیون برنامه را گفتیم که مستثنی است.
اسلامی ـ سی نفر طرح را امضا کرده‌اند دستور بفرمایید قرائت شود.
رئیس ـ بسیار خوب قرائت می‌شود.
به شرح زیر قرائت شد.
اینجانبان ماده واحده زیر را با قید سه فوریت و فی‌المجلس پیشنهاد می‌کنیم،
ماده واحده ـ کمیسیون برنامه نیز مانند سایر کمیسیون‌های عادی از شعب تجدید انتخاب شود (صحیح است) دکتر کیان، موقرـ دکتر کاسمی و عده‌ای امضای دیگر.
رئیس ـ فوریت اول مطرح است آقای دکتر کیان توضیحی در اطراف آن می‌دهند.
دکتر کیان ـ استدعا می‌کنم که به این نکته توجه بفرمایید که این طرحی که به امضای ۳۰ و۴۰ نفر از نمایندگان تهیه شده منظور این بود که شامل تمام کمیسیون‌های مجلس شورای ملی به استثنای کمیسیون مخصوص نفت باشد (صحیح است) دلیل واضح این قضیه هم این بود که اولاً کارهای مجلس بایستی بین تمام نمایندگان مجلس با رعایت صلاحیتشان به نحوی تقسیم شود و در شعب یکدیگر را تا حدی می‌شناسند و می‌توانند فی‌المجلس برحسب صلاحیت اشخاص را به کمیسیون‌های مختلف تعیین بکنند (صحیح است) از طرفی هم در همانجا کمیسیون‌هایی که مورد توجه نظر نمایندگان است بیشتر از نظر امور مربوط به شهرستان‌های آنها بوده این کمیسیون‌ها بیشتر از همه عبارت است از کمیسیون بودجه، کمیسیون برنامه و یکی دو کمیسیون دیگر به این کیفیت وقتی در شعبه مطرح می‌شود همانجا یا توافق می‌کنند همه اعضاء با یکدیگر و یا این که روی صلاحیت اشخاص، رأی می‌دهند و نتیجه خوب در می‌آید و کمیسیون نفت منظور ما امضاءکنندگان این بود که مشمول این جریان نباشد (صحیح است) یعنی او را کمیسیون مخصوص می‌دانستیم که به هیچ وجهی ربطی به کمیسیون‌های عادی مجلس نداشته است اما کمیسیون برنامه، برنامه هفت ساله است مثل همه تشکیلات ثابت مملکتی باید هر ساله یک کمیسیون برایش انتخاب بشود مثل کمیسیون اقتصاد و کمیسیون بودجه و سایر کمیسیون‌ها وظایفش را انجام بدهد بنابراین یک کمیسیونی بایستی به عنوان کمیسیون برنامه طبق قانون برنامه به عده کمیسیون‌های مجلس اضافه شود (صحیح است) و منظور ما این بود که که این کمیسیون هم مثل سایر کمیسیون‌ها از طرف شعب انتخاب شود (صحیح است) بنابراین استدعای بنده این است که با توجه به این منظور امضاکنندگان طرح آقایان اگر رأی می‌دهید با توجه باشد.
شوشتری ـ ما رأی دادیم.
اسلامی ـ رأیی که دادیم برای همین بود.
رئیس ـ بگذارید صحبت بشود آقای مخبر فرهمند بفرمایید.
اسلامی ـ ما رأی دادیم که غیر از کمیسیون نفت همه کمیسیون‌ها تجدید انتخاب شود.
رئیس ـ گفته شد که هم کمیسیون نفت و هم برنامه طرح خاصی دارد به علاوه که کمیسیون برنامه یک سالش تمام نشده.
مخبر فرهمند ـ عرض کنم به نظر بنده این پیشنهاد دوم چیز زایدی است و لزومی نداشت و این که شما پیشنهاد اول را قبول کردید دیگر دومی زاید است به علاوه شما یک کمیسیونی برای مدت یک سال انتخاب کردید هنوز یک سالش نگذشته و تمام نشده (همهمه نمایندگان) اجازه بفرمایید آقایان به علاوه یک کمیسیونی که مأمور انجام وظیفه‌ای شده است اگر در وظایفش اشکال دارد (دکتر کیان ـ نخیر خیلی هم خوب کارکرده) (قاسم فولادوندـ سال مجلسی تمام شده و باید تجدید انتخاب بشود) اجازه بفرمایید بعد بیایید صحبت کنید یک قانونی گذشته است برای کمیسیون سازمان برنامه گفته است یک سال بایستی انجام وظیفه کند هنوز دوره‌اش تما نشده بنده هم اشکالی ندارم بر این که کمیسیون دیگری انتخاب بشود البته آقایان علاقه دارید که کارهای بیشتری بکنید (تیمورتاش ـ خودشان مجدداً انتخاب می‌شوند) ولی متأسفانه، بدبختانه باید اقرار کنم که غالباً در کمیسیون حاضر نمی‌شویم آخر آقا اگر بخواهیم کار بکنیم باید به رفقای خودمان اعتماد و اطمینان داشته باشیم (تیمورتاش ـ همه اینها هست) و الّا ملاحظه بفرمایید پنج جلسه است وقت را گرفته‌ایم برای انتخاب کمیسیون‌ها و حال آن که کارهای دیگری هست راجع به یک ماده ۲۰ اتاق بازرگانی است که دوهزار تلگراف رسیده برای ریاست مجلس شورای ملی برای تمام افراد، برای وزارت اقتصاد نه ماه است حقوق نگرفته‌اند چند جلسه است بنده یادآوری کرده‌ام استدعا کردم که پنج دقیقه بیشتر وقت نمی‌خواهد این را توجه بفرمایید.
رئیس ـ جزء دستور است.
مخبر فرهمند ـ این را عرض کردم بگذرانید حالا هم پنج جلسه است که همین طور می‌گذرد که به نظر بنده غیر لازم است آن وقت یک کارهای لازمی می‌ماند و ما دل‌مان خوش است که آمده‌ایم مجلس و سه ساعت حرف زده‌ایم به عقیده بنده این دومی زاید است اگر بایستی کمیسیون‌ها انتخاب بشود در شعبه که در آن طرح اولی بود دیگر لزومی ندارد.
نمایندگان ـ رأی ـ رأی
رئیس ـ باید به این پیشنهاد رأی گرفته شود.
اسلامی ـ همان پیشنهاد است و ما رأی دادیم.
رئیس ـ پیشنهادی هست طرح جداگانه‌ای است و باید رأی گرفته شود. عده کافی نیست.
محمدعلی مسعودی ـ تمام اعضاء کمیسیون برنامه رفته‌اند.
صفوی ـ فقط آقای دکتر طبا هستند.
دکتر جلالی ـ بنده هم هستم آقا چرا توجه نمی‌فرمایید.
شوشتری ـ واقعاً این در انظار پسندیه است، شایسته است؟
(عده برای رأی کافی شد)
رئیس ـ عده کافی شد به فوریت اول این طرح رأی گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد.
فوریت دوم مطرح است مخالفی نیست (گفته شد خیر) چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به فوریت دوم آقایان موافقین قیام کنند (اکثراً برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد فی‌المجلس است یک رأی دیگر هم دارد مخالفی نیست (گفته شد خیر) رأی می‌گیریم به فوریت سوم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد در اصل ماده کسی صحبت ندارد (مکی ـ بنده در اصل ماده مخالفم) بفرمایید آقای مکی.
مکی ـ بنده البته به رأی اکثریت آقایان نمایندگان محترم احترام می‌گذارم وقتی که اکثریت مجلس یعنی نمایندگان محترم معتقد شدند که یک طرزی غلط است و یک طرز دیگری صحیح است و کارهایی که مربوط به امور داخلی مجلس است بنده هم مخالفت شدیدی ندارم ولی از لحاظ اصول و از لحاظ کلی در اصل لایحه و سازمان برنامه یک عرایضی دارد که اینجا مجال صحبتش را نمی‌دانم و از این لحاظ می‌خواهم تذکراتی راجع به اساس سازمان برنامه به عرض آقایان برسانم.
رئیس ـ آقای مکی این راجع به طرح نیست بعداً بفرمایید.
عده‌ای از نمایندگان ـ آقای مکی بعداً بفرمایید.
مکی ـ بسیار خوب بعداً عرض می‌کنم (احسنت ـ احسنت)
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به این که کمیسیون برنامه تجدید شود مثل سایر کمیسیون‌ها یعنی از شعب انتخاب شود آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثراً برخاستند) تصویب شد تمنا می‌کنم فردا صبح آقایان شعب راتشکیل بدهند و کمیسیون‌ها را انتخاب کنند.
(۷- طرح و خاتمه مذاکره در گزارش کمیسیون‌های قوانین دارایی و اقتصاد ملی راجع به اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد)
رئیس ـ اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد راجع به اتاق‌های بازرگانی مطرح است گزارش آن رسیده قرائت می‌شود البته گزارشی که رسیده عادی است پیشنهادی هم رسیده با دوفوریت مطرح شود ولی چون گزارش به کمیسیون رفته و برگشته بنابراین یک شور بیشتر ندارد و یک فوریت کافی است.
(گزارش به شرح زیر قرائت شد)
«گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی»
کمیسیون قوانین دارایی لایحه دولت به شماره ۷۷۱۷۷ مربوط به اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بردرآمد و مالیات املاک مزروعی مصوب تیرماه ۱۳۲۹ را با حضور نماینده دولت مورد شور و رسیدگی قرار داده و در نتیجه ماده واحده پیشنهادی را با اصلاحی تصویب و اینک گزارش آن را جهت تأیید تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده ـ قسمت اخیر ماده ۲۰ قانون املاک مزروعی و مالیات بردرآمد مصوب ۲۹تیر ماه ۱۳۲۸ از اول سال ۱۳۲۹ لغو و وزارت اقتصاد ملی در مورد درآمد اتاق‌های بازرگانی کماکان طبق ماده ۲۲ قانون اتاق‌های بازرگانی مصوب دوم تیرماه ۱۳۲۱ عمل خواهند نمود.
تبصره ۱- در هر شهر که مرکز شهرستان بوده و جمعیت آن از ۲۵ هزار نفر متجاوز باشد دولت مکلف است به تدریج اتاق بازرگانی تأسیس نماید.
تبصره ۲- کلیه درآمد صدی یک اتاق‌های بازرگانی پس از وضع حداکثر۳% برای هزینه، منحصراً بایستی به مصرف اختصاصی اتاق‌های بازرگانی برسد.
مخبر کمیسیون دارایی ـ حسن مکرم
رئیس ـ پیشنهاد فوریت هم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
امضاءکنندگان زیر پیشنهاد می‌کنیم لایحه اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات مستقیم مصوب سال ۱۳۲۸ مربوط به اتاق‌های بازرگانی را که از کمیسیون‌های مربوطه گذشته است به قید دوفوریت مطرح شود.
فولادوندـ صفوی و عده‌ای امضای دیگر.
رئیس ـ چون به کمیسیون رفته یک فوریت کافی است با فوریت لایحه کسی مخالف نیست (فرهودی ـ بنده مخالفم). بفرمایید.
فرهودی ـ عرض کنم فوریت در نظامنامه معنی شده فوری این نیست که با رأی ما فوری شود و یا با رأی ما فوری نشود خود نظامنامه معنی کرده که فوری آنچنان چیزی است که اگر تأخیر شود یک ضرر زیادی به مملکت و جامعه خواهد خورد و بنده می‌بینم این اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بردرآمد که نتیجه‌اش این است که اعضای دفتری اتاق‌های بازرگانی حقوقشان حالا یا دیر شده یا نشده بهشان داده شود این امری نیست که فوری واقعی باشد مگر این که فرض کنیم که چون مدت‌ها است معطل مانده است از این جهت فوری تصور کنیم که جبران تأخیر گذشته را بکنیم و الّا فوری به معنای نظامنامه این لایحه نیست و به نظر بنده هم فوری نیست.
صدرزاده ـ آقا بنده تقاضای کتبی راجع به این فوریت کردم.
رئیس ـ شما مخالفید.
صدرزاده ـ بنده موافقم.
رئیس ـ بفرمایید.
صدرزاده ـ بنده زائد می‌دانم راجع به اتاق‌های بازرگانی وفوایدی که دارد صحبت بکنم و فقط در اطراف فوریت این لایحه و سابقه این لایحه عرض می‌کنم که خاطر آقایان مستحضر است این لایحه اساساً از طرف دولت با دو فوریت تقدیم مجلس شده است ولی متأسفانه در موقع رسیدگی توجه به دو فوریت آن نشده و مستقیماً به کمیسیون ارجاع شده است بنده به پرونده این کار مراجعه کردم اتاق‌های بازرگانی بوشهر ـ همدان ـ کرمانشاهان ـ بندر پهلوی ـ رشت اهوازـ شیرازـ خرمشهرـ کرمان در این خصوص تلگراف متعددی به وسیله نمایندگان به مجلس مخابره کرده‌اند و تفصیل این است سابق بر این صدی یک اتاق بازرگانی که از تمام شهرستان‌ها دریافت می‌شد در بانک ملی مرکز متمرکز می‌شد و بعد به نسبت احتیاجات شهرستان‌ها تقسیم می‌شد اخیراً که این ماده ۲۰ قانون مالیات بردرآمد گذشت این طور مقرر شده بود که عایدات هر شهرستان اختصاص به همان شهرستان داشته باشد با این که وضع تجارتی در شهرهای ایران مختلف است این رویه‌ای که کمیسیون مالیات بردرآمد در نظر گرفته سبب شده است که عایدات بعضی از شهرستان‌ها وفی به مخارج اتاق بازرگانی نیست و به همین مناسبت زیاده از هشت ماه است که حقوق اجزاء اتاق بازرگانی شهرستان‌ها تأدیه نشده است و اتاق بازرگانی شهرستان‌ها در شرف انحلال است این است که از آقایان استدعا می‌کنم فوریت این لایحه را تصویب بفرمایید که ترتیب پرداخت حقوق کارمندان اتاق بازرگانی شهرستان‌ها داده شود و از انحلال این مؤسسات مفید جلوگیری به عمل آید.
رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به فوریت گزارش آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد اصل گزارش به شرح زیر است آقای فرهودی مخالفید بفرمایید.
فرهودی ـ بنده آقایان محترم را یادآور می‌شوم که هر دوره‌ای از مجلس شورای ملی بالطبع دارای یک برنامه‌ای است همان طور که دولت‌ها در ابتدای تشکیل برنامه‌ای دارند هر مجلسی هم در ابتدای تأسیس و تشکیل برنامه‌ای دارد این برنامه آن طور که بنده استباط و استفاده کردم از مقررات قانون اساسی این است که مطابق قانون اساسی این است که مطابق قانون اساسی که در اصل دهم متذکر شده است هر دوره مجلس که افتتاح می‌شود افتتاح مجلس به وسیله خطابه اعلیحضرت همایونی می‌شود در اصل دهم مقید است که مجلس شورای ملی هم جواب خطابه همایونی را عرض می‌کند پس هر مجلسی در ابتدای تأسیس و در ابتدای تشکیل بالطبع دارای یک برنامه کار می‌شود که آن برنامه عبارت است از آنچه که اعلیحضرت همایونی در خطابه افتتاحیه فرمودند و جوابی که مجلس به خطابه اعلیحضرت می‌دهد و داده است در خطابه افتتاحیه این مجلس اعلیحضرت همایونی قید کردند که من امیدوارم در این مجلس قوانینی بگذرد که آسایش زندگانی طبقات عامه از حیث خوراک و پوشاک و مسکن تأمین شود و عدالت اجتماعی برقرار شود مجلس شورای ملی در جوابی که عرض کرد مخصوصاً این جمله را متذکر گردید که امیدوارم دولت توجه بکند و لوایحی به مجلس بدهند که مستلزم آسایش زندگانی عامه باشد و بهداشت اجتماعی به مفهوم حقیقی امروزه دنیا در مملکت ما هم تأمین شود بهداشت اجتماعی که یک نوع تمدن معاصر است البته خود به خود تولید نمی‌شود و این را هم باید عرض کنم که عدالت اجتماعی البته آقایان توجه دارند که غیر از عدالت قضایی است که مرکزش عدلیه است، عدالت اجتماعی به وسیله اجرای قوانینی که هدفش تعادل زندگانی طبقات مختلف است ممکن است برقرار شود (عده از نمایندگان ـ صحیح است) یکی از اصولی که برای عدالت اجتماعی بایستی توجه خاصی نسبت به آن نمود مسئله مالیات است یعنی اتخاذ روشی در مالیات‌ها که در نتیجه آن سطح زندگانی را عوض کنیم یعنی متعادل کنیم چون این لایحه‌ای که مطرح است اصلاح ماده بیست و یکم قانون مالیات بردرآمد یکی از قوانین اساسی ما است و مجموع قوانین مالیاتی ما اعم از قانون مالیات‌های
مستقیم طوری است که عدالت اجتماعی را در این مملکت برقرار نکرده و روز به روز اختلاف طبقاتی و اختلاف سطح زندگی بین تمام طبقات روز به روز بیشتر می‌شود این است که بنده چون می‌بینم مجموع قوانین مالیاتی ما نتوانسته است وظیفه خودش را یعنی وظیفه‌ای که مجلس شورای ملی هم در برنامه خودش که عبارت باشد از تأمین عدالت اجتماعی تأمین نکرده این است که بنده با این لایحه مخالفم ممکن است سؤال شود در قوانین مالیاتی چه اصولی را رعایت بکنیم تا عدالت اجتماعی تأمین شود منظور بنده یک اصل بسیار ساده‌ای را ساده‌ترین اصلی که از وضع قوانین مالیاتی در تنظیم بودجه باید رعایت کرد تا ما را به عدالت نزدیک بکنند این است که هر کس از دستگاه دولت و تشکیلات اجتماعی بیشتر استفاده می‌کند بیشتر باید مالیات بدهد اگر این اصل ساده را در قوانین مالیاتی خودمان رعایت بکنیم می‌رسیم به این نتیجه که شاید عدالت اجتماعی تأمین شود و این اصل هم از اصول معتبر فقهی اسلام است یک اصل فقهی است که ما در قوانین اسلام داریم و آن این است که می‌فرماید:
من لهالغنم فعلیه الغرم، یعنی هر کس از تشکیلات جامعه بیشتر استفاده می‌کند بیشتر باید خرج آن جامعه را بدهد اگر کسی املاک وسیعه‌ای داشته باشد اگر کسی سهام متعدد در شرکت‌های مختلف داشته باشد اگر کسی ضیاع و عقا نداشته باشد طبیعی است که از تشکیلات مملکت بیشتر استفاده می‌کند چرا؟ برای این که حاصل تمام دستگاه‌های تمام مملکت این است که یک نظم و ترتیبی در امور مملکت برقرار بکند و از این نظم و ترتیب آن کسی که بیشتر استفاده می‌کند باید بیشتر مالیات بپردازد ولی در ایران متأسفانه عملی که دارد می‌شود برعکس است جمعیت ایران مطابق احصائیه‌ای که حساب شد و منتشر شد یک کتابی است بنده دارم بیش از ۱۶ میلیون نفر است (یکی از نمایندگان ـ ۱۸ میلیون نفر) بنده این کتابی که دارم مال سه سال قبل است (یکی از نمایندگان ۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار است) خوب قریب ۱۹ میلیون نفر عرض کنم در همان کتاب احصائیه شهرهای ایران هست که شمرده از تهران تا تمام شهرها را تا این که رسیده است به جویمند گناباد که قید کرده آن هم یک شهری است که ۷۷۷۰ نفر جمعیت دارد مجموع سکنه این شهرها شده ۴ میلیون نفر پس بقیه جمعیت ایران مجاست و کی هستند بقیه جمعیت ایران برزگران وکشاورزان هستند که در دهات و روستاهای مملکت متفرق هستند ۱۶ جلد قانون اینجا دارید خواهش می‌کنم این ۱۶ جلد قانون را بخوانید ببینید که در تمام این ۱۶ جلد قانون که در این ۱۶ دوره تقنینیه وضع شده آیا یک سطری برای حمایت طبقه زارع تویش پیدا می‌کنید؟ در صورتی که بیش از ۲ ثلث مملکت ما طبقه زارع است و تمام تولیدات این مملکت را هم طبقه زارع می‌دهد (عده‌ای از نمایندگان ـ صحیح است) الان سیستم مالیاتی ما این است که ما بودجه خودمان را به وسیله مالیات‌های غیرمستقیم تأمین می‌کنیم یعنی مالیات بر حوایج عامه مثل مالیات گمرک مثل مالیات قند وشکر و قماش این مالیات را کدام طبقه می‌دهد؟ آن طبقه‌ای که در مملکت اکثریت دارد اکثریت مال کی است؟ آن طبقه زارع و برزگر و فلاح سیستم مالیاتی ما درست نقطه مقابل آن سیستمی است که بایستی عدالت اجتماعی را برقرار بکند یعنی از آن طبقه‌ای که از تشکیلات مملکت
استفاده نمی‌کنند برای این که پولی و یا چیزی ندارند که استفاده کنید و اگر قوانین‌مان را ورق بزنیم یک سطر یک ماده برای اینها نیست در صورتی که از این طبقه به عنوان قماش و قند و شکر و از واردات مملکت مالیات می‌گیریم خرج چه می‌کنیم؟ خرج دستگاه‌های می‌کنیم چون دستگاه عدلیه و غیرذالک این دستگاه‌ها چه می‌کنند؟ نظم و ترتیب برقرار می‌کنند تا ملک بنده کارخانه بنده و سهام بنده و آقای فرامرزی ترتیب‌شان محفوظ بماند این طرز مالیات ما درست مثل همان حکایت سعدی است که در ۷۰۰ سال پیش گفته بود:
ظالمی را حکایت کنند که هیزم درویشان خریدی به حیف و توانگران به طرح مفت می‌گرفت و به زور تقسیم می‌کرد صاحبدلی بشیند و گفت ماری تو، که هر را ببینی بزنی یا بوم که هر کجا نشینی بکنی ـ الان تشکیلات مالیاتی و طرز کار ما این است که به زور از درویشان می‌گیریم از طبقه زارع و فلاح می‌گیریم و با تعارف به طبقه توانگر می‌دهیم (عده‌ای از نمایندگان ـ صحیح است احسنت ـ احسنت) این روش شکی نیست که جامعه را ناراضی می‌کند وقتی که جامعه را ناراضی کرد اضطراب و تشنج و انقلاب به پا می‌شود و می‌رسیم به آنجایی که فرمود: الملک یبقی مع الکفر و لا یبقی مع الظلم، برا ی این که چه ظلمی بالاتر و بیشتر از این که از طبقه‌ای که در تشکیلات مملکتیاستفاده نمی‌کنند مقادیر بسیار می‌گیریم و صرف آن طبقه‌ای می‌کنیم که نباید بکنیم و حتی می‌خواهم عرض کنم که وقتی که این سیستم برقرار شد و فقر عمومی شایع شد یعنی ظلم بسیار در مملکت برقرار شد که حتی ایجاد کفر هم می‌کند به آنجایی می‌رسیم که ناصر خسرو گوینده این کلام رسید و از عدل الهی استیضاح می‌کند و می‌گوید نعمت منعم چراست دریا دریا ـ نهضت مفلس چراست کشتی کشتی، عدالت اجتماعی باید این باشد که ما کشتی مفلس را بیندازیم در دریای منعم تا هم او بتواند دریای خودش را داشته باشد و هم مفلس بتواند زندگانی بکند و از این رودخانه زندگانی عبور بکند قانون اساسی ما خوشبختانه آزادی‌های اساسی رابرای مردم قائل شده که عبارت باشد از آزادی‌های نطق و بیان و اجتماعات و مطبوعات و اینها اما یک آزادی اخیراً به آن توجه نشده حق این است که با همت مجلس شورای ملی و اجرای برنامه‌ای که مجلس شورای ملی خودش متذکر گردیده است به آن توجه کند و آن عدالت اجتماعی است این آزادی جدید را که ما باید به ملت ایران بدهیم عبارت است از آزادی از احتیاج هر فردی از بابت احتیاجات اولیه زندگی که خوراک و پوشاک و مسکن است آزاد باشد تا از سایر آزادی‌هایش بتواند استفاده کند بنابراین با این توضیحاتی که بنده عرض کردم ما احتیاج داریم به یک تجدید نظر کلی و یک تحول اساسی در قوانین مالیاتی خودمان و وضع آن قوانین باید طوری باشد که مالیات‌های مستقیم را زیاد بکنیم و تعرفه‌اش را تصاعدی بکنیم هر کس بیشتر از مملکت استفاده می‌کند بیشتر مالیات بدهد تا مالیات‌های غیرمستقیم را کم بکنیم آقای وزیر دارایی بنده یک نکته را عرض بکنم و جنابعالی توجه بفرمایید در اخذ این مالیات‌های غیرمستقیم حتی ما خلاف قانون هم می‌کنیم چرا؟ برای این که سعی داریم از مردم فقیر بگیریم و به دیگران بدهیم قانون انحصار قندو شکر که از مجلس شورای ملی گذشته برای هر من قند دوقران یا سه قران معین کرده است که باید برای ساختمان راه‌آهن گرفته شود الآن برای هر سه کیلو یعنی هر یک من قند سه تومان عوارض انحصار گرفته می‌شود در صورتی که آن قانون اصلی که عبارت بود از برقراری مالیات روی قند و شکر برای ساختن راه‌آهن اولاً واحد به مالیات من بود یعنی سه کیلو سه قران حالا واحد شده است کیلو، مالیاتش هم شده است ۱۵ قران یا ۱۶ قران آن چهار ریال را به اضافه ده ریال به عنوان حق انحصار با این بی‌باکی که وزارت دارایی در جمع کردن شیره زندگانی مردم به خرج می‌دهد که اکثراً هم برای مخارج زاید و غیرضروری است بالأخره نمی‌توانیم تا مدت زیادی این زندگی را داشته باشیم بر فرض این که اراده و تصمیم قطعی به این ظلم داشته باشیم. و این یک اصلاحی لازم دارد و اصلاحش این است که قوانین مالیاتی ما یک اصلاح کلی بشود و هم مالیات‌های مستقیم زیاد بشود و از مالیات‌های غیرمستقیم هم مقدار زیادی کم بشود و هم تعرفه‌اش کمتر و از این قسم عوارض غیرقانونی هم نگیریم و من تصور می‌کنم که اگر در این یک ساله بقیه عمر مجلس شورای ملی آقایان نمایندگان محترم توجهی به این قسمت بفرمایند و این قسمت از برنامه خودشان را که عدالت اجتماعی است بههمین ترتیب که عرض کردم یعنی با تجدیدنظر در قوانین مالیاتی اجرا بفرمایند امیدوار خواهیم بود که در آخر دوره با یک وجدان آرام‌تر و راضی‌تری از این مجلس بیرون برویم قدر این اوقات را بدانیم برای خدمت به عامه و خلق برای خدمت به طبقات عامه نه خدمت‌های خصوصی و شخصی حافظ می‌فرماید:
قدر وقت ار نشناسد دل و کاری نکند ـ پس خجالت که از این حاصل اوقات بریم (نمایندگان ـ احسنت آفرین).
رئیس ـ این گزارش برگ مخالف و موافق دارد و بعد ایشان هم نوبت آقای کهبد است.
مکرم ـ اجازه می‌فرمایید بنده توضیحی عرض کنم؟
رئیس ـ جنابعالی مخبر کمیسیون دارایی هستید بفرمایید.
مخبرـ بیاناتی که نماینده محترم جناب آقای فرهودی ایراد فرمودند بسیار جامع و اصولی و ادبی و قابل استفاده بود ولی به نظر بنده اگر اجازه بفرمایند عرض می‌کنم که جایش اینجا نبود اینها را حق بود که در برنامه دولت که مطرح شد صحبت کنند یا این که بودجه مطرح شود و راجع به مالیات‌ها صحبت بکنند و از این فرمایشات‌شان البته آن وقت نتیجه گرفته می‌شود و آن موقع ایشان پیشنهادشان را بدهند راجع به عدم تعاون مالیات‌ها سنگینی مالیات‌های غیرمستقیم و کمی مالیات‌های مستقیم هیچ کس تردیدی ندارد جناب آقای وزیر دارایی که واردتر از هر کس در امور مالی هستند خودتان توجه دارند و حالا به بنده می‌فرمودند که آقایان باید مجالی بدهند وقت بدهند که ما وارد کار بشویم لوایحی تهیه کرده‌ایم برای اصلاح مالیات‌های اما می‌خواهم عرض کنم این که تصور فرمودند جناب آقای فرهودی که برای این اتاق بازرگانی وضع مالیات جدیدی می‌خواهد بشود چنین چیزی نیست همان شکل سابق است که یک ماده‌ای را لغو می‌کنیم و یک مادای را به صورت سابق آقایان تصویب می‌فرمایند آن وقت نکته‌ای را که بنده می‌خواهم عرض کرده باشم اینجا یکی مربوط به حقوق عده‌ای از مستخدمین جزء و کسانی است که در اتاق‌های بازرگانی برای مردم زحمت می‌کشند ایشان به طوری که خودشان فرمودند اگر رعایت عدالت اجتماعی را باید بکنند آنها هم جزو اجتماعند اینها هم یک افرادی هستند که باید حق‌شان را بهشان داد و کمک‌شان کرد اما این نکته اساسی را که می‌خواهم عرض کنم این است که یک قسمت از شهرستان‌ها اتاق بازرگانی ندارند مطابق این قانون دولت مکلف است که برای تمام شهرستان‌هایی که جمعیتش از ۲۵ هزار نفر بیشتر باشد اتاق بازرگانی تأسیس کند و باز یک مطلب مهم که لازم است من باب یادآوری حضور آقایان عرض کنم این است که تا حالا صدی یک مربوط به اتاق‌های بازرگانی جمع می‌شد اینجا و یک مبلغ ناچیزی عاید شهرستان‌ها می‌شد درآمد اتاق بازرگانی تهران شاید در حدود ماهی سیصد هزار تومان باشد که از این عایدی سهمی به شهرستان‌ها داده نمی‌شد حالا مطابق این قانون به تمام شهرستان‌ها داده می‌شود و آقایان بایستی توجه بفرمایند و هر چه زودتر رأی بدهند و تمام بشود تا به همه جا کمک بشود بنابراین بنده استدعا می‌کنم که اگر یک مطالبی هست آن را بگذارند به موقع خودش (عده‌ای از نمایندگان ـ صحیح است) و چون جناب آقای وزیر دارایی فرمودند این را عرض می‌کنم که برخلاف قانون از قند و شکر مالیات گرفته نمی‌شود و هر چه گرفته می‌شود برای خود قانونی دارد.
رئیس ـ آقای کهبد.
کهبد ـ مطالبی که جناب آقای فرهودی نماینده محترم فرمودند بنده تصور می‌کنم تمام بجا و به موقع است و البته هم مجلس شورای ملی و هم شاید دولت موافق باشد که روی اصول صحیحی اول مالیات وصول بشود و ثانیاً روی اصول صحیحی خرج بشود اما همان طوری که جناب آقای مخبر کمیسیون فرمودند جایش البته اینجا نبود و جای دیگری است اینجا پیشنهادی شده است و یک عده از آقایان صحبت کرده‌اند که مالیاتی که به وسیله اتاق بازرگانی از طبقه بازرگان گرفته می‌شود یک تقسیم عادلانه‌ای بشود بنده ناچارم خیلی مختصر عرض کنم چون هم وقت کم است و هم مجلس خسته است آنچه آقایان هم البته استحضار دارند این است که قدرت و عظمت تمام مملکت بسته به وضع بازرگانان و وضع اقتصادی هر مملکتی است و حتی می‌توان گفت که ممالک آمریکا و انگلستان که امور اقتصادی‌شان رو به راه است به واسطه توجهی است که به امور اقتصادی شده است و تشویق و تقویتی است که از این طبقه به عمل آمده و اینها حقیقتاً برای مملکت‌شان خدمتگزارند مخصوصاً طبقه بازرگانان و تجار به خصوص اتاق بازرگانی چه در تهران و چه در ولایات در امور اقتصادی آنچه که از دستشان بر می‌آمده کوتاهی نکرده‌اند ولی مطلبی را که بنده می‌خواستم توجه جناب آقای وزیر دارایی را به آن معطوف بکنم این است که متأسفانه این عوارضی را که طبقه بازرگانان می‌پردازند به مصرف خودشان نمی‌رسد و همان طوری که چندی قبل بنده عرض کردم یک نفر شخصی بنام ذره‌پرور نام البته نه آن که رئیس خالصه است چون ایشان را من شنیده‌ام آدم خوبی است این شخص ۶۰ هزار تومان از این پول‌ها را حیف و میل کرده است و بعد هم قرارداد بسته‌اند که ماهی ۵ تومان یعنی ۵۰ ریال بدهد و این هزار سال طول می‌کشد بنده این را با کمال صراحت عرض می‌کنم اگر واقعاً این پول باید گرفته بشود و به این خرج‌ها برسد بنده اساساً پیشنهاد می‌کنم و معتقدم که این مالیاتی که گرفته می‌شود هر کجا به مصرف و خرج خودش برسد یعنی خود آن طبقه‌ای که مالیات را می‌دهند به صرف و خرج آنها برسد و می‌خواستم از جناب آقای وزیر دارایی که دستور بفرمایند که این پرونده ۶۰ هزار تومانی و قسط ماهی ۵ تومان مورد رسیدگی قرار
بگیرد و بنده در کمیسیون هم به وزیر اقتصاد ملی عرض کردم آقای دکتر دفتری یادداشت هم فرمودند ولی متأسفانه جواب داده نشد بنده تمنا می‌کنم توجه بفرمایند که اول طرز وصول عادلانه باشد و بعد در خرج آن این طور حیف و میل نشود یعنی به خرج و به مصرف حقیقی خودش برسد برای این که اتاق‌های بازرگانی چه در تهران و چه در ولایات خدمات شایانی به اقتصادیات مملکت کرده و می‌کنند و اصلاً خرج خودشان را به خودشان بدهید بنده عرایض دیگری داشتم ولی چون مجلس خسته است و وقت گذشته لذا به اختصار بر گذار کردم.
رئیس ـ آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی ـ بنده به اجمال می‌خواستم عرض کنم و عرضم خیلی مختصر است و عرض می‌کنم که وزارت دارایی در این موضوع فقط یک واسطه است یک وجهی را وصول می‌کند و به وزارت اقتصاد ملی می‌پردازد و به هیچ وجه نظارتی در این کار ندارد و اگر آقایان در آینده لازم بدانند که نظارت بکنیم البته امتثال می‌شود و راجع به این پرونده هم یادداشت کردم و دستور می‌دهم که رسیدگی بشود و اگر سوءترتیبی باشد البته نسبت به اشخاصی که تخلف کرده‌اند تنبیه ادرای خواهد شد.
رئیس ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد).
ریاست محترم مجلس شورای ملی ـ پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم پس از بیانات یک موافق و مخالف ـ اردلان
رئیس ـ مخالف نیست؟ (نمایندگان ـ خیر) پیشنهادی هم نرسیده بنابراین رأی ندارد و چون پیشنهادی هم نرسیده به مجلس است فرستاده می‌شود.
(۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه)
رئیس ـ جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه خواهد بود.
انتخاب نظارت بانک جزء دستور است و یک کاری هم است راجع به امور مجلسین.
(جلسه یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ رضا حکمت