مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آذر ۱۳۲۹ نشست ۸۵

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری شانزدهم

تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه آبان و آذر ماه ۱۳۲۹ قانون اصلاح قانون کیفر پیشه‌وران و گران‌فروشان مصوب ۷ شهریور ماه ۱۳۲۲

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ آذر ۱۳۲۹ نشست ۸۵

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا

اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات

سال ششم – شماره ۱۶۸۴

۵شنبه ۹ آذر ماه ۱۳۲۹

دوره شانزدهم مجلس شورای ملی

شماره مسلسل ۸۵

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۱۶

جلسه ۸۵

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲ آذر ماه ۱۳۲۹

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۲- بیانات آقای رئیس دائر به استرداد استعفای آقای دکتر طبا

۳- بیانات قبل از دستور آقایان اسلامی - امامی اهری- کشاورزصدر- مکی

۴- تصویب فوریت لایحه ملی نمودن دبیرستان‌ها

۵- اخذ رأی نسبت به لایحه اجازه پرداخت دو دوازدهم بودجه کل کشور

۶- معرفی آقایان وزیر کشور و وزیر کار به وسیله آقای نخست وزیر

۷- بقیه مذاکره در طرح راجع به قانون کیفر گرانفروشان و خاتمه مذاکره

۸- مذاکره در فوریت لایحه ترمیم حقوق قضات

۹- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ

۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

مجلس یک ساعت و چهل پنج دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود

(به شرح زیر قرائت شد)

غائبین با اجازه‏- آقایان: حسین خاکباز میرمجید موسوی. حسین فرهودی. جواد عامری. محمدعلی نصرتیان. فقیه‌زاده. ابتهاج. صفایی. دکتر هدایتی. دکتر کاسمی. دکتر شایگان. طباطبایی. معین زاده.

غائبین بی اجازه- آقایان: محمود محمودی. آصف. سالار سنندجی. دکتر طبا. تولیت. حسن اکبر. تیمورتاش. اقبال. دکتر مجتهدی. حمیدیه. ثقةالاسلامی. محمد ذوالفقاری. کاظم شیبانی. دکتر مصدق. خزیمه علم. حبیب پناهی.

دیر آمدگان با اجازه- آقایان: دکتر برال یکساعت. دکتر راجی دو ساعت. فرامرزی دو ساعت دکتر مصباح زاده سه ساعت‏

۲- بیانات آقای رئیس دائر به استرداد استعفای آقای دکتر طبا

رئیس- چنانکه خاطر آقایان محترم مستحضر است آقای دکتر طبا نماینده محترم نائین از چندی پیش در صدد استعفا بودند در جلسه قبل مبادرت به استعفا کردند عده‏ زیادی از آقایان نائینی مقیم تهران به اینجانب مراجعه کردند و تقاضا کردند که به واسطه علاقمندی که اهالی نائین بایشان دارند استعفا قرائت نشود (صحیح است) از نائین هم تلگرافتی در این مورد رسیده است (صحیح است) چون بنده انصاف ندانستم که یک فرد وطنپرست بی نظری از بین ما بر کنار شود خودم ایشان را ملاقات و متقاعد کردم و تقاضا کردم که از استعفا صرف نظر بکنند و می‌خواستم به اطلاع آقایان برسانم و امیدوارم ایشان در جلسه حاضر شوند و از انجام وظیفه و ادامه خدمات ملی ما را مسرور فرمایند.

۳- بیانات قبل از دستور آقایان اسلامی- امامی اهری- کشاورزصدر- مکی‏

رئیس- دو سه نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور فرموده‌اند (دستور- دستور)

محمدعلی مسعودی- بنده مخالفم رأی بگیرید.

اسلامی- سه جلسه قبل از دستور صحبت نشده است.

محمدعلی مسعودی- دو ماه است مجلس کار نکرده است نوبت شما برای جلسه آینده محفوظ باشد.

اسلامی- اخطار نظامنامه‌ای دارم عرض کنم که مطابق نظامنامه در هر جلسه‌ای ۳ نفر می‌توانند صحبت کنند سه جلسه است که ما می‌آییم اسم می‌نویسیم و موضوع هم خیلی مهم است منتهی فرصت نمی‌دهند ۳ نفر اسم نوشته‌اند دو نفر صحبت می‌کند یک نفر صحبت نمی‌کند نیم ساعت بیشتر وقت نمی‌گیرد.

جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید، رأی بگیرید.

اسلامی- رأی لازم نیست‏

اردلان- راجع به آقای دکتر طبا شرحی فرمودید اجازه بدهید من هم یک عرضی بکنم.

رئیس- موضوع مطرح نیست.

امامی اهری- عده کافی نیست برای رأی گرفتن و وقت تلف می‌شود اجازه بفرمایید صحبت بکنند.

رئیس- عده کافی نیست و باید رأی بگیریم

مطابق آئین‌نامه سه ساعت بایستی وقت جلسه باشد آقایان متوجه باشند که الان ساعت ده و ربع است یک و ربع بعد از ظهر جلسه ختم می‌شود آقای اسلامی بفرمایید.

اسلامی- از نظر مسئولیت خطیری که فرد فرد نمایندگان ملت به خصوص برگزیدگان این دوره برای دفاع از مصالح عالیه ملت ایران بر عهده دارند اینجانب وظیفه خود می‌دانم که با کمال صراحت عرض کنم هیچ موضوعی مهم‌تر از مسئله نفت بر عهده مجلس شانزدهم نیست (صدری- در کمیسیون مطرح است) بلی به همین جهت بنده عقیده دارم که اگر تمام اوقات مجلس پانزدهم صرف این کار و صرف احیای حقوق از دست رفته ایران بشود ملت ایران چیزی گم نکرده است (صحیح است) زیرا نه لایحه بودجه و نه لایحه استقلال شهرها و نه لایحه تصفیه هیچ کدام از این‌ها نفیاً یا اثباتاً درد مردم بی درمان این مملکت را درمان نخواهد کرد زیرا در درجه اول برای تهیه کار برای مردم و برای این که چرخ اقتصای مملکت بکار بیفتد ما محتاج به پول و سرمایه هستیم و به دست آوردن پول و سرمایه هستیم و به دست آوردن پول و سرمایه هم جز از راه استیفای حقوق ملت ایران از شرکت نفت هیچ راه دیگری بهتر برای ملت ایران نخواهد بود متاسفانه چند ماه است که وقت مجلس و سیاست نامریی به عقیده بنده ما را به یک چیزهایی که نفی و اثباتش به هیچ وجه تأثیری در سرنوشت مملکت ندارد مشغول می‌کند کمیسیون تشریفاتی هم که مجلس شورای ملی انتخاب کرده بود با کمال ارادتی که به تمام اعضای کمیسیون دارم باید اینجا صریحاً بیان کنم که معلوم نیست چرا تکلیف این لایحه را معین نمی‌کند یک موضوع خیلی روشنی است از طرفی هم به واسطه مجهز نبودن دستگاه مطبوعاتی مجلس شورای ملی و عدم الزام اربابان جراید و سکوت یا تحریف رادیو تهران نطق آقایان نمایندگان محترم در این مسئله مهم آنطوریکه باید و شاید به نظر مردم و ملت ایران نمی‌رسد به همین جهت اکثر مردم نمی‌دانند اصلا لایحه گس- گلشائیان این اصطلاحی که پیدا شده یعنی چه؟ اصلا مفاد امتیازنامه دارسی چه بوده و مفاد قرارداد الحاقی تحمیلی ۱۹۳۳ یعنی چه البته از طرف آقایان نمایندگان مخصوصاً نمایندگان جبهه فراکسیون وطن بیانات مبسوطی شده اما چون به حواشی بیشتر پرداخته شد، روزنامه‌ها هم آنچه که لازم بود نتوانستند با قلت جا یا کم بودن صفحات این مسائلی که لازم بود به مردم بگویند و منتشر کنند بنده از اربابان جراید تقاضا می‌کنم برای این که مردم در این موقع از مفاد این سه قرارداد یعنی امتیاز دارسی و قرارداد ۱۹۳۳ و قرارداد الحاقی اخیر مستحضر بشوند مفاد این سه موضوع را بدون این که چیزی شرح بدهند این را در دو سه شماره درج کنند تا مردم مطلع شوند چیزی که بنده و هر ایرانی با شرفی را متاثر و متالم می‌کند حملاتی است که از طرف بعضی جراید خارجی به مجلس شورای ملی و به نمایندگانی که برای استیفای حقوق ملت ایران قیام کرده‌اند می‌شود که هر روز مشغول توهین و نوشتن مقالات هستند بنده متأسفانه دیشب در روزنامه‏ اطلاعات خواندم (آقایان توجه بفرمایید این موضوع خیلی مهم است) و روزنامه‌های دیگر هم نوشته بودند ترجمه‏ء مقاله روزنامه اکونومیست که ناشر افکار سرمایه داران بریتانیای کبیر است جلب توجه کرد البته چند قسمت بود یک قسمتش خیلی موضوع مهم و در عین حال مسخره آمیز بود که توطئه‌هایی که بر علیه مجلس شورای ملی در خارج هست و توهین‌هایی که به مجلس و تهدیداتی که شده است که تمام این مسائلی که امروز مجلس و مردم را مشول کرده مثل قضیه بند بازی همان طوری که در دوره پانزدهم موقع طرح لایحه مسئله کمیابی شکر جلب توجه می‌کرد با قرائت این مقاله پیدا است که این تشنجات برای چیست و چرا می‌خواهند که مجلس شوری ملی را لجن مال کنند و نمی‌توانند بنده برای این که مردم خارج مطلع بشوند از این جریان و بدانند که چرا می‌خواهند مجلس را با چیزهای پوچ که یک پول بدرد مردم نمی‌خورد مشغول کنند ۷ و ۸ سطر از مقاله این شخص را می‌خوانم مجلس ایران غافل است سپهبد رزم آرا موفق شده است که از بانک صادرات و واردات وامی تحصیل کند اما ماهیت این وام چنان نیست که بتوان وجوه آن را در خود مملکت خرج کرد بلکه تنها متضمن خرید لوازم و خرید ..

آزاد- این مزخرفات را چرا می‌خوانید روزنامه انگلیسی را چرا می‌خوانید اینجا؟

اسلامی- اگر لازم نیست نمی‌خوانم بنده نمی‌خواستم این مقاله را بخوانم سه چهار سطرش را و نتیجه بگیرم که مردم خارج بدانند که اگر ما را به این بند بازی‌ها یا چیزهای دیگر سرگرم می‌کنند برای این است که می‌خواهند برعلیه مجلس یک عملیاتی بکنند و نتیجه‌ای بگیرند که مجلس در مقابل افکار عمومی آن طوری که باید و شاید پسندیده نباشد حالا می‌فرمایید نخوانم نمی‌خوانم.

آشتیانی‌زاده- به ما چه مربوط است‏

مکی- مگر هر مزخرفی که یک روزنامه‏ خارجی می‌نویسد دلیل است

اسلامی- دلیل است بر عملیات آن‌ها در خارج‏

مکی- هیچ دلالتی ندارد به همین دلالت دارد که آن‌ها می‌خواهند نفت ما را به ثمن به خس ببرند

اسلامی- صحیح است اما پس از قرائت این مقاله که دو نتیجه می‌خواستم بگیرم یکش را عرض کردم یکی دیگرش این بود که من تعجب می‌کنم این تهدیدات برای چیست امروز مردم این مملکت خیلی روشن شده‌اند امروز با بیست سال پیش با ده سال پیش خیلی فرق دارد مجلس شورای ملی قراردادی را که همسایه دیوار به دیوار ما که چندین فرسخ با ما همسایه بود به کلی کان لم یکن شمرد و هیچ چیزی در مملکت اتفاق نیفتاد بنابر این ما از این تهدیدات هیچ باک و هراسی نداریم و بنده تعجب می‌کنم که چطور یک موضوع و یک قرارداد و یک عقدی که مطابق حقوق عمومی و هر اصل حقوقی باطل است و با ۴ ماده ۵ ماده الحاقی این را نمی‌شود تنفیذ کرد وسیله قرار داده‌اند بنده برای این موضوع و برای روشن شدن ذهن آقایان نمایندگان استدعا می‌کنم این دو سه چهار کلمه از عرایض بنده را که خاتمه پیدا می‌کند توجه بفرمایند البته همه آقایان نمایندگان محترم در این موضوع مخصوصاً بعضی از نمایندگان جبهه ملی در این مورد آنچه لازم بود گفته‌اند ولی چیزی که باید اینجا گفته شود مطابق یکی از اصول حقوق عمومی که در تمام دنیاقبول کرده‌اند و قانون مدنی ما هم صراحت دارد این است که اگر یکی از ارگان اساسی هر عقد یا قراردادی فاقد باشد آن عقد و قرارداد باطل و کان لم یکن است یعنی مثل مرده‌ای می‌ماند که نشود زنده‌اش کرد البته مرحوم منصورالسلطنه عدل را آقایان خوب می‌شناسند که مرد بسیار شریف و یکی از حقوقدان‌های درجه اول این کشور بودند ایشان در کتابی که در تفسیر حقوق مدنی نوشته‌اند بحث مفصلی کرده‌اند که بنده اینجا می‌ترسم که آقایان بگویند چون وقت مجلس گرفته می‌شود قرائت نمی‌کنم ولی عرض می‌کنم که مطابق همان اصلی که عرض کردم برای هر قراردادی ۴ شرط لازم است یکی از شروط عمده اگر نباشد آن عقد باطل و قرارداد کان لم یکن است این است که بایستی طرفین قصد و رضا داشته باشند که اگر آن قرار داد فاقد این اصل و شرط باشد کان لم یکن شمرده می‌شود و در این صورت مطابق تقسیم‌بندی که آقای منصورالسلطنه در آن جا کرده و در سایر قوانین هم مندرج است در هر صورت ما دو جور عقد داریم یکی باطل است و یکی غیر نافذ باطل را به هیچ طریقی نمی‌شود درست کرد مثل این که مرده را بگوییم زنده کنیم این که نمی‌شود یا این که با یک طفلی که از ۱۸ سال سنش کمتر است بیایند یک معامله‌ای بکنند (رفیع- پانزده سال) این باطل است و لو این که ول یاو یا طفلی که به سن قانونی نرسیده بعد از آن که به سن قانونی رسید بیایند این معامله را تنفیذ بکنند این معامله تنفیذ نخواهد شد معامله باطل است.

شوشتری- آنجا آقا بلوغ است و رشد باید به سن رشد و بلوغ برسد.

اسلامی- عرض کنم در اینجا آقا یک طرف قرارداد که دولت ایران و نماینده ایران بود مطابق اقاریر صریحه‌ای که در همین جا پشت این تریبون کرده است کاملاً پیدا و روشن شد که قراردادی که انجام شده قصد و رضا نبوده و به اجبار و اکراه این معامله شده بنا بر این قرارداد گس و گلشائیان بقول مدیران جراید به هر طریقی که باشد در آن قسمتی از ماده که راجع بر ۳۳ سال تمدید است به کلی کان لم یکن خواهد بود (صحیح است) برای این که قرارداد ۱۹۳۳ اساساً باطل است و هیچ چیزی نمی‌تواند آن را تنفیذ کند البته بنده مخالف نیستم که یک امتیازی داده شده بود به دادرسی بعد یک دولتی یا یک شرکتی ابتیاع کرد و ده سال مانده است‏

مکی- آن هم باطل است خودشان باطل کرده‌اند.

اسلامی- پس ما به دو مسئله بر می‌خوریم یکی مدت یکی استیفای حقوق ایران مدت مطابق قرارداد ۱۹۳۳ اصلًا باطل است برای این که اصل قرارداد باطل است (صحیح است) بنده نمی‌دانم که کمیسیون با این که اکثریت اعضایش حسن نیت دارند چرا تا به حال معطل شده است ما به کمیسیون اختیار دادیم که بگویند آری یا نه (صحیح است) زود باید تکلیفش را معلوم کنند بنده برای این که این قسمت را ثابت کنم عین فرمایشاتی که جناب آقای تقی زاده در اینجا فرمودند و اکثر آقایان هم البته فرمایشات ایشان را ...

رئیس- آقای اسلامی وقت شما تمام شده.

اسلامی- بنده پنج دقیقه از وقت آقای کشاورزصدر استفاده می‌کنم (مکی- بگذارید آقا بگوید)

(کشاورزصدر- مانعی ندارد) بنده اینجا عرض می‌کنم که اگر در هر قرار داد یا عقدی مطابق قانون ما و قوانین دنیا قصد و رضا نباشد و معامله به اجبار انجام شده باشد اصلا آن عقد و قرار داد باطل است به هیچ وجه من‌الوجوه هر قرار داد یا هر عمل بعدی نمی‌تواند آن بطلان را تنفیذ بکند بنده اول دو ماده را می‌خوانم بعد آن قسمتی را که عرض کردم می‌خوانم از خواندن ماده هم صرف‌نظر می‌کنم می‌ترسم وقت نرسد آقایان توجه بفرمایند که پس فردا بایستی در این مورد آقایان تصمیم بگیرند این را که من قرائت می‌کنم آقایان در نظر داشته باشید

«این چند کلمه را به طور اجمال گفتم و باز خود داری از توضیحات مفصل علنی درام و آنچه همه قال قیل شود محض ملاحضه شخص خود مصالح مملکت را فدا نکرده و جوابی در جلسه علنی نخواهم داد فقط همین قدر باید بگویم که تا آنجا که من می‌دانم و خدا نیز شاهد است اصلاً سوء‌نیتی از طرف هیچ کس یعنی سهم بنده در این امر از اول تا آخر که شاید بعضی اشخاص خالی از بی غرضی در این قسمت بیشتر علاقه‌مند باشد تا به اصل موضوع اولی باید عرض کنم که بنده در این کار اصلا و ابداً هیچگونه دخالتی نداشتم جز آن که امضای من پای آن ورقه است (خنده شدید نمایندگان و مخبرین جراید) و آن امضاء چه مال من بود و چه من امتناع می‌کردم و مال کس دیگر بود (ولابد حتماً یکی فوراً امضاء می‌کرد) هیچ نوع تغییری را در آنچه واقع شد و به هر حال می‌شد موجب نمی‌شد و امتناع یکی از امضاء اگر امتناعی ممکن بود در اصل موضوع یعنی انجام آن امر هیچ تأثیری ولو به قدر خردلی نداشت بنده در این مورد هیچ عرضی ندارم منتها این است که شاید خود عمل امضاء اضطراری قصور یا تقصیری شمرده شود من عرض نخواهم کرد که امضاء جعلی است و کس دیگر امضاء را عوض من گذاشته بلکه هر تقصیری در ان عمل بسیط غیر اختیاری می‌باشد خداوند خواسته بود که آن تقصیر فرض به جای آن ۳ نفر دیگر همراهان ما یا وزرای دیگر دامن گیر من بشود و من خود شخصاً با افراد با این که در صورت امکان بهتر بود ولو با فدای نفس هم باشد انسان از این تقصیر فرضی غیر اختیاری دور و بی‌دخالت در آن بماند فرق زیادی بین امضای قلمی اجباری و امضاء قولی اجباری و امضاء با ورقه سفید دادن در مجلس و تصویب اجباری صد نفر اشخاص محترم که وکیل این ملت نامیده می‌شدند نمی‌بینم و اوضاع وقت با زبان صریح حقیقت را به تاریخ آینده خواهد گفت و فرق بین اختیار و اجبار و اضطرار را ثبت خواهد کرد و هم مشکل مملکتی که پیش آمد بود و کار را اضظراری ساخته بود معلوم خواهد شد من شخصاً هیچ وقت راضی به تمدید مدت نبودم» و اینجا که بنده عرض می‌کنم ایشان رضایت نداشته‌اند معامله‌اش اساس یعنی آن رکن اول که قصد و رضا است در ایشان نبود است‏

«من شخصاً هیچوقت راضی به تمدید مدت نبودم و اگر در این کار یا اشتباهی بوده تقصیر آلت فعل نبوده بلکه تقصیر فاعل بوده»

بنده دنباله‌اش را نمی‌خوانم این آقا یا به تبعیت قوانین دنیا که همه می‌دانند که این امتیاز داده شده ده سالمانده دولت هم که نظرش را داده یعنی گفته است که من از این لایحه دفاع می‌کنم بنابراین کمیسیون معطل چیست دو موضوع است که کمیسیون در نظر باید بگیرد یکی در کار مدت که به هیچ وجه قبول نکند یکی در کار این ده سالی که مانده دولت هم گفته من موافقم بایستی تطبیق بکند با سایر مناطق نفت خیز دنیا به بیند منافع آن‌ها چیست تکلیفش را معین کند چهار ماه است این کمیسیون را مجلس انتخاب کرده دو ماه هم هست که مشغول فعالیتنند هر چقدر به تأخیر بیفتند بنده برای تشنجات این مملکت عرض می‌کنم که بیشتر می‌بینیم که ممکن است تشنجاتی پیدا شود بنده تمنی می‌کنم از طرف خودم و سایر آقایان نمایندگان هم باید این نظر را داشته باشند کمیسیون زودتر نظر خودش را بدهد که شاید مردم از این مسئله حیاتی که هیچ چیزی مهم‌تر از مسئله نفت نخواهد بود تمام اوقات اگر ما بیاییم اگر ما اینجا بنشینیم چهار عمل اصلی حساب کنیم تا آخر دوره ۱۶ باز هم چیزی کم نکرده‌ایم.

رئیس- آقای اسلامی تمام شد.

اسلامی- بله.

رئیس- آقای امامی اهری.

امامی اهری- گاهی درباره بعضی مطالب اینجا تذکراتی داده می‌شود این تذکرات هم تکرار می‌شود ولی نتیجه مطلوبه حاصل نمی‌شود به عقیده بنده در این قبیل موارد تا سرحد نیل به نتیجه باید آن مذاکرات را تکرار کنم و از نقطه‌نظر اهمیت موضوع بنده متذکر در فقره از آنها می‌شوم یکی تشکیل جلسات در اسرع مواقع معینه است با این که در این باب از طرف آقایان نمایندگان و مقام ریاست کراراً تذکر داده شده و اگر یک جلسه عمل شده برای بعد فراموش شده (صحیح است) در این مورد بنده مخصوصاً هم خدمت آقایان نمایندگان و هم خدمت مقام ریاست تقاضا دارم تذکر دهند و از جلسه آینده دستور بفرمایند که اجرا شود موضوع دیگر هم موضوع بودجه مملکتی است که این قسمت هم با این که به تصدیق عموم آقایان نمایندگان از اهم وظایف مجلس شورای ملی است الان که بنده متذکر این مطلب می‌شوم اطمینان دارم همه آقایان با نحاء مختلفه که در علاقه فرد فرد آقایان نسبت به این امر اساسی مملکت تردیدی داشته باشم و با وجود این چرا در این باب اقدامی نمی‌شود بنده نمی‌فهمم مشکل کار کجا است و مانع کار چیست بنده نمی‌دانم البته بنده آن حس بدبینی را ندارم و چون موضوع هم داخی است نمی‌توانم مثل جناب آقای شوشتری عرض کنم سیاست مر موز در این امر دخالت دارد اینکار مربوط به خودمان است و واقعاً تأسف آور است و تأثیرانگیز است که مسئولین امر از تصویب بودجه مملکتی و رسیدگی به دخل و خرج مملکتی آن هم در ماه نهم سال اهمال کنند بنده عرض کردم به علاقه فرد فرد آقایان ایمان دارم ولی در عین حال که بنده از موافقین دولت محسوب می‌شوم ار حالا اعلام می‌کنم که اگر بودجه مطرح نشد و کار به یک دوازدهم و دو دوازدهم کشید بنده رأی کبودم را از حالا حاضر دارم (بعضی از نمایندگان- تقصیر مجلس است به دولت چه مربوط است) بنده این را با کمال صراحت از حالا اعلام می‌کنم و تصدیق می‌کنم فرمایش آقایان را ولی در این قسمت دولت به عقیده من باید فشار بیاورد از مجلس تقاضا کند موضوع دیگری که می‌خواهم به عرض برسانم عبارت از تبلیغات شوم و زهرآگینی است که از طرف عده‌ای ارباب غرض برای مشوب کردن اذهان ساده عمومی و برای ایجاد روح یأس و بدبینی به عمل می‌آید مقدسات ما را به باد فحش و ناسزا می‌گیرند و رجال خادم ما را لجن مال می‌کنند البته این غیر از تنقید و انتقادی است که از طرف عده‌ای از مصلحین و خیر خواهان ما به عمل می‌آید و آن انتقاد و تنقید برای اصلاح امور اجتماعی لازم‌ترین داروهای اجتماعی محسوب می‌شود این مقدمه را داشته باشید تا جریان را عرض کنم در مسافرت چند روزه که در حضور والاحضرت شاهپور عبدالرضا به اتفاق سایر آقایان نمایندگان محترم آذر بایجان برای بازدید ساختمان‌های راه آهن میانه به مراغه رفته بودیم وقتی آن عملیات و فعالیت‌ها را دیدم مخصوصاً وقتی که فهمیدم تمام این کارها به دست مهندسین ایرانی و به دست جوان‌های خودمان انجام یافته است در عقیده خود راسخ شدم که اگر ایرانی را به حال خود بگذارند از ایرانی علاقه‌مندتر به وطنش و به مملکتش کمتر پیدا می‌شود و راه صلاح و اصلاح را طی می‌کنند به هر حال برنامه ساختمانی راه آهن‌های ایرانی که از سال ۱۳۱۰ به دست اعلیحضرت فقید شروع شده و متأسفانه در سال ۱۳۲۰ متوقف شده بود پس از این که قوای اشغالی ایران را تخلیه کردند از سال ۱۳۲۶ مجدداً ادامه ساختمان راه میانه- تبریز مخصوصاً ساختمان دو تونل به طول ۱۷۰۰ متر و ۱۵۰۰ متر در خراسانلو شروع و از اعتبارات عمومی در سه سال ۲۶ و ۲۷ و ۲۸ در حدود ۸۶ میلیون ریال خرج شده پس از تشکیل سازمان برنامه ادامه ساختمان راه مزبور به عهده سازمان واگذار شده و از تاریخ ۱۵- ۴- ۲۸ تا ۳۱- ۷- ۲۹ یعنی ۱۵ ماه قریب ۲۶۶ میلیون و پانصد هزار ریال از اعتبارات سازمان برنامه صرف ساختمان این راه شده و طبق اظهار آقایان مهندسین برای اتمام ساختمان راه آهن میانه به مراغه به نحوی که قطار به مراغه بر سد پنجاه میلیون تومان برای اتمامزیر ساری و ۲۰ میلیون تومان برای ریل گذاری بر آورده شده ولی خوشبختانه طبق اطلاع حاصله ریل وتر اورس به‏ قیمت مناسبی خریداری شده و در صورتی که سازمان برنامه بابت حمل ریل و تراورس به بنگاه راه آهن کرایه نپردازد هزینه ریل‌گزاری به مبلغ ۱۵ میلیون تومان تقلیل خواهد یافت در اینجا خبری به گوشم رسید که سازمان برنامه در حدود یکصد هزار تن ریل خریداری کرده که چون اجازه معامله بیش از یک میلیون لیره مجوز نداشته بیش از ۳۵ هزار تن سفارش نداده و چون وضع فولاد در ازار دنیا در ترقی است و تا روز ۳۱ دسامبر فولاد در انگلستان دولتی می‌شود باید به هر نحوی شده سفارش ۶۵ هزار تن بقیه را هم باید داد. به هر حال در این راه همان روحیه و فعالیت سابق قبل از شهریور ۲۰ تحت توجهات شاهنشاه محبوب ما نمایان است و طبق تحقیقاً‌تی که به عمل آوردم در کار راهسازی قریب پانصد کیلومتر نقشه‌برداری شده و در حدود

سیصد کیلومتر راه بین تبریز و میان دو آب و تبریز باهر و طرف اصلاندوز و بستان آباد به طرف اردبیل و خلخال شروع شده که قسمتی از آن در شرف اتمام و بقیه نیز در سال آینده اتمام خواهد شد در کار راهسازی در حدود چهار صد چشمه پل بزرگ و کوچک ساخته شده که بیش از نصف آن تمام و بقیه در دست ساختمان است و چیز یکه در این مسافت بیش از همه چیز جلب توجه می‌کرد و مایه خوشوقتی و افتخار هر ایرانی پاک سرشت است این که در این خطوط کلیه عملیات به دست مهندسین ایرانی صورت گرفته و من ضمن تقدیر از توجه و مراقبت والاحضرت شاهپور عبدالرضا در انجام امور عمرانی به نام نمایندگان آذربایجان لازم می‌دانم از زحمات مهندس حامی تشکر کنم مخصوصاً در اینجا از دولت و مسئولین امر تقاضا می‌کنم که با در نظر گرفتن این که راه تبریز به رضائیه اگر از تسوج بگذرد ۹ فرسخ راه نزدیک کرده و در عین حال چون کنار دریا است بر خلاف راه مرند هیچ وقت بند نمی‌آید در صورتی که همه ساله راه تبریز به رضائیه از مرند سه ماه زمستان قطع می‌شود و

نورالدین امامی- دارند می‌سازند این راه را.

امامی اهری- در هر حال اگر از تسویج بگذرد این مشکل مرتفع می‌شود موضوع دیگری را که می‌خواستم عرض کنم شکایتی است که از زارعین ماکو رسیده است راجع به کشت پنبه که به عنوان پیش خرید کرده‌اند که یک ثمن به خسی به آن‌ها داده و محصول پنبه آن‌ها را از آن‌ها بگیرند و این دور از آن رویه‌ای است که الان دولت جناب آقای رزم‌آرا تعقیب می‌کند چون اگر ما می‌خواهیم این مملکت روی خوشبختی به بیند باید به کشاورزی مملکت رواج داد و برای زارعین حداقل زندگی را فراهم نمود شایسته نیست و دور از انصاف است که الان پنبه قیمتش دو برابر یا سه برابر ترقی کرده به نصف قیمت و به ثلث قیمت بخرند موضوع دیگر موضوع شکایت عده از زارعین آذر شهر است در مورد نرخ توتون و با این که تضمین شده قرار داد بسته‌اند و الان که توتون به دست آمده اداره دخانیات گویا به نصف قیمت می‌خواهد با آن‌ها معامله کند باز در یاین مورد توجه دولت را جلب می‌کنم موضوع سومی را که لازم می‌دانم به عرض برسانم و عرایض خودم را ختم بکنم تلگرافی بود که از دانشجویان دانشکده پزشکی تبریز رسیده بود و آن‌ها تقاضا کرده بودند که وقت ما به بطالت می‌گذرد مخصوصاً تقاضای اعزام اساتید خارجی را نموده بودند در این قسمت هم مخصوصاً توجه جناب آقای نخست وزیر و آقای وزیر فرهنگ را جلب می‌کنم (احسنت)

رئیس- آقای کشاورزصدر.

کشاورزصدر- توجه جناب آقای نخست وزیر و دولت ایشان در امور کشوری چه مسائل خارجی چه امور داخلی مملکت بنده را امیدوار کرد که راجع به این مطلبی که می‌خواهم به عرض برسانم به طور اختصار خاطر دولت را مستحضر و نمایندگان محترم را یاد آور این مطلب بسیار مهم بشوم این موضوع، موضوع بحرین است که مکرر در این جا گفتگو شده است و آقایان نمایندگان حترم احساسات سرشاری ابراز کرده‌اند و دولت‌ها هم، تهم زبانی کرده‌اند و گفته‌اند که ما شروع به این اقدام و تثبیت حق حاکمیت ایران در بحرین می‌کنیم ولی متأسفانه آثاری از آن دیده نشده است اگر آقایان نظر نداشته باشند در دوره ۱۵ آقای عباس اسکندری شروع کردند و نمایندگان محترم دیگر از قبیل آقای محمدعلی مسعودی و عموم آقایان تأیید کردند این مطلب را دولت‌ها هم بلافاصله برخاستند در جواب سؤال آقایان راجع به این مطلب گوشزد کردند که بحرین را ما هم مثل نمایندگان جزء لایتجزای ایران می‌دانیم و در تثبیت حق حاکمیت ایران اقدام می‌کنیم ولی ابداً آثاری از آن ماندیدیم و نمی‌دانیم از ابتدای دوره ۱۵ تا حالا چه اقداماتی کرده‌اند و چه شده بنده خواستم عرض کنم در این موضوع که هیچ ایرانی تردید ندارد و در وزارت خارجه هم پرونده بحرین و در تواریخ و شواهد تاریخی هم هزار دلیل و براهین راجع به اینکار هست می‌خواستم جناب آقای نخست وزیر نظرشان را منعطف کنم به این موضوع و آن این است که اگر دولت‌های خارجی با شیخ بحرین که فعلاً مدیر این قطعه‌ای که جزء لاینجزای ایران است کمک نکنند و غیر مستقیم دولت‌های خارجی تقویت از خود مختاری و هرج مرج بحرین نکنند بحرین جزء ایران است منافعش را هم خود این مجلس شورای ملی تشخیث می‌دهد و می‌داند چه باید کرد به عقیده بنده دولت توجه به این دو نکته‌ای که عرض می‌کنم بفرمایند من در مجله تهران مصور خواندم یک عده‌ای حالا تعدادش نظرم نیست که چیست عده‌ای انگلیسی در آنجا هستند و یکنفر هم که عکسش را در آنجا گراور کرده‌اند نوشته بود به این که این شخص غیر مستقیم حاکم آن جاست و این شیخ بحرین که مثل عروسک فرنگی است با دست او می‌رقصد و می‌گردد و می‌خوابد و بلند می‌شود و تصمیم می‌گیرد و یک عده‌ای هم آمریکائی‌ها در آن جا هستند اگر آن کمپانی آمریکایی که نفت بحرین را یعنی نفت ایران را در بحرین به خلاف حق با شیخ گفته گو کرده‌اند و استخراج کرده‌اند و این منافع سرشار ما که باسیتی در این بنادر جنوب ما برای این مردم تراخمی مالاریایی بدبخت ما مصرف بشود می‌برند و می‌خورند و یک چیزی هم به آن شیخ بحرین می‌دهند (صحیح است) چه باید کرد باید این دو عمل را کرد جناب آقای نخست وزیر می‌بایستی که همان طوری که راجع به قرار داد بازرگانی شوروی ایران موفقیت پیدا کردید و اسباب کمال مسرت است همان قسم امیدواریم به خواست خداوند متعال حق از دست رفته ما را از شرکت نفت خواهید گرفت همان طور و به همان کیفیت هم راجع به بحرین اقدام کنند یعنی از جلسه استدعا می‌کنم از همین جا که آقای نخست وزیر بلند شدید جنابعالی مرد با اراده و با تصمیمی هستید تشریف ببرید به وزارت خارجه به امید مذاکرات سیاسی ملایم عادی وزارت خارجه نباشید در اطاق وزیر خارجه بنشینید پرونده را بخواهید و به دولت انگلستان یاداشت بدهید که آقا شما دوست ما هستید با ما هم پیمانید ما در جمیع مسائل با شما همکاری کردیم خصوصاً در زمان جنگ و حمایت کردیم از شما و وجود ما باعث پیروزی شما شد بنابراین به چه علت شما یک شیخی را عروسک کردید و بر پا کردید و اسباب شده‌اید که حق ما پایمال شود البته ممکن است جواب بدهد آقا به ما مربوط نیست خود جنابعالی بهتر می‌دانید زبان سیاسی را آگاهید با آن‌ها صحبت کنید و با آن بیان نرم و سوپلسی که خودتان دارید قانعشان کنید که لوطیانه دست از سر بحرین بردارند ما هم با آن‌ها معارضه‌ای نداریم آقای نخست وزیر می‌دانم انجام این امر را گذاشته‌اید برای شاهکار آخری خودتان منتها بنده تقاضا می‌کنم از الان شروع کنید و با آن‌ها صحبت کنید و انگلیس‌ها را قانع کنید که دست از این تحریک باطنی بردارند و از اینجا اگر آن‌ها دست برداشتند بدانند.

رئیس- آقای کشاورزصدر وقتتان تمام شد.

رئیس- اقای کشاورزصدر تمام شد.

کشاورزصدر- الان تمام می‌شود.

پنج دقیقه دیگر مانده.

رئیس- پنج دقیقه نمی‌شود یک دقیقه ممکن است.

کشاورزصدر- این است که استدعا می‌کنم این موضوع را مذاکره بفرمایید و مداخله این‌ها را به یک کیفیتی سلب بکنید مطلب دیگر این که بلا درنگ اخطار بفرمایید به آن کمپانی آمریکایی در آنجا که دیناری به شیخ بحرین نباید بدهد و اگر آنچه را هم دادند. (یک نفر از نمایندگان- قشون ببرند) قشون را بگذارید بماند برای بعد. ما جنگ نداریم اخطار بفرمایید که شما سهمیه نباید به این‌ها بدهید. این‌ها مالک بحرین نیستند. شیخ بحرین رسمیت ندارد. حق ندارد مگر با اجازه دولت ایران و آنچه هم دارید ما بعد از آن مراجعه می‌کنیم به شورای امنیت و از ایشان مطالبه می‌کنیم و آن وقت وقتی که این مقدمات را درست کردید یک تلگراف کنید و شیخ را بخواهید خودش می‌آید و حاجت به قشونکشی نیست آن برادران ما در بحرین خودشان بحرین را دارند نهایت انگلیس‌ها تحریک می‌کنند و آمریکائی‌ها را هم متذکر بشوید که سهمیه نفت را به آن‌ها ندهند کار درست می‌شود.

مکی- بنده مطابق ماده ۹۰ اخطار دارم.

رئیس- بفرمایید.

مکی- بنده یک توضیحی می‌خواستم راجع به بیانات جناب آقای اسلامی بدهم.

جمال امامی- آقا موضوع استیضاح دارد لوث می‌شود آخر جلسه که استیضاح نمی‌شود کرد.

رئیس- استیضاح در یک جلسه لازم نیست تمام شود ممکن است باقیش برای جلسه بعد بماند بفرمایید آقای مکی.

مکی- بنده می‌خواستم توجه آقایان نمایندگان محترم را به بیانات جناب آقای اسلامی که صدی نود و نهش مورد تأیید و تصویب و تصدیق همه نمایندگان محترم هست (صحیح است) جلب کرده باشم فقط ایشان یک موردی را فرمودند که کمیسیون تشریفاتی نفت معلوم نیست چه کار می‌کند خواستم به ایشان و همه نمایندگان محترم عرض کرده باشم که کمیسیون نفت به شهادت صورت جلساتش که هست هفته‌ای سه ورز تشکیل می‌شود: شنبه، دوشنبه، چهارشنبه بعضی از روزها شده که این کمیسیون شش ساعت ۷ ساع متوالی در شور و مذاکرده بوده اخیراً هم استدعا کردند ضمن یکی از جلسات که هر یک از آقایان نمایندگان محترم

مایل باشند آنجا سرافراز بکنند ما بسیار متشکر می‌شویم خیلی از نمایندگان محترم نظیر جناب آقای اسکندری، آقای شوشتری، آقای کشاورزصدر و خیلی دیگر آقای فولادوند آقای مهدوی و خیلی دیگر سر افراز می‌کنند و ما خیلی خوشوقت هستیم که می‌نشینند و از نزدیک کار کمیسیون را می‌بینند ولی چرا تا ولی چرا تا حالا کمیسیون گزارش به مجلس نداده است و چرا جراید و افکار عمومی را در جریان نگذاشته است یک موضوع بوده و آن تصمیم اول کمیسیون بوده است که هنگامی که برای کمیسیون معلوم نشده است هیچگونه اطلاعی به خارج داده نشود.

بنده با این تصمیم آن روز هم مخالف بودم و در جلسه اسبق هم عرض کردم که ملت ایران باید از این اسناد ذی قیمتی که در این پرونده هست مطلع بشود (صحیح است) و به عقیده بنده هم باید یک کتاب سفید از این اسنادی که در کمیسیون نفت هست چاپ بشود و در دسترس ملت ایران گذاشته شود تا ملاحضه کنید که شدکت نفت انگلیس و ایران چگونه قلاده اسارت و زنجیر بردگی و اسارت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی را می‌خواهد به گردن ملت ایران بیندازند و چه دسایس و نیرنگ‌هایی به کار برده است و این کتاب را پس از آن که رأی کمیسیون معلوم شد که روز شنبه خواهد بود بنده خیال می‌کنم در دسترس آقایان خواهد بود و اگر مجلس تصویب کند و موافق باشد ما این اسناد را منتشر خوایم کرد.

رئیس- در جلسه گذشته لایحه یعنی طرح فوری گرانفروشان در دستور بود.

پیشنهادات زیادی رسیده و موضوع دو دوازدهم از سنا برگشته (شوشتری- دو دوازدهم را رأی بگیرید)

صفوی- بنده پیشنهادی کردم.

رئیس- آن قسمت گرانفروشان چه باید بشود؟

یک نفر از نمایندگان- بعد از استیضاح.

رئیس- بسیار خوب اول رأی دو دوازدهم را می‌گیریم.

شوشتری- جناب آقای رئیس قرار بود هفته یک روز برای جواب سؤالات تعیین بفرمایید و دوشنبه را هم تعیین فرمودید.

رئیس- اگر مجلس موافق باشد هر دوشنبه برای این کار تخصیص داده می‌شود.

آشتیانی‌زاده- برای بعد از ظهر دوشنبه بگذارید. دوشنبه قبل از ظهر کمیسیون است.

رئیس- چون طرح گرانفروشان هم در دستور بود اگر آقایان موافقت بفرمایند امروز لایحه گرانفروشان تمام بشود (صحیح است) و امروز رأی به دوازدهم داده بشود و یک دو لایحه فوری است که آقای وزیر فرهنگ دارند و چندین مرتبه است آمده‌اند به آن‌ها هم رأی گرفته بشود (صحیح است) و روز یکشنبه بدون طق قبل از دستور برای استیضاح باشد (صحیح است) اگر آقایان موافقت بفرمایند اینطور بشود.

نورالدین امامی- بعد از استیضاح، آقای رئیس باید بودجه بیاید و الا ما هیچ چیز دیگر رأی نمی‌دهیم.

مکی- بودجه اگر مطرح نشود نفت به مجلس نمی‌آید اول نفت.

آشتیانی‌زاده- قانون حکومت نظامی همه چیز مقدم است.

۴- تصویب فوریت لایحه ملی نمودن دبیرستان‌ها.

رئیس- آقای صدرزاده هنم پیشنهادی کردند که قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

تمنی می‌کنم نسبت به فوریت لایحه ملی نمودن دبیرستان‌ها رأی گرفته شود.

رئیس- این مذاکر اتش شده و فوریت دارد یک فوریت دارد و می‌رود به کمیسیون (یک نفر از نمایندگان- مخالفی نیست) (ملکی- با فوریتش مخالفم) مذاکراتش تمام شده باید رأی گرفته شود یک فوریت لایحه فرهنگ قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد به کمیسیون فرستاده می‌شود.

۵- اخذ رأی نسبت به لایحه اجازه پرداخت دو دوازدهم بودجه کل کشور و تصویب آن.

رئیس- حالا باید به دو دوازدهم رأی گرفته شود (اردلان- جناب آقای رئیس اجازه بفرمایید گزارشش قرائت شود) گزارش مجلس سنا قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شواری ملی در جواب نامه شماره ۷۰۹۹ راجع به لایحه اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت آبان و آذر ماه ۱۳۲۹ که برای اظهارنظر به مجلس سنا ارسال شده بود لایحه مزبور در جلسه روز چهار شنبه یکم آذر ۱۳۲۹ مطرح و با اظهارنظر موافق عیناً به تصویب رسید.

رئیس سنا- سید حسن تقی‌زاده.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به لایحه دو دوازدهم آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند.

اسامی آقایان نمایندگان به شرح زیر برای دادن رأی قرائت می‌شود.

رأی دهندگان آقایان: آشتیانی‌زاده، مکی، ابریشم کار، اردلان، مجتهدی، صدری، وهاب‌زاده، بوداغیان، بهادری، دکتر کیان، امامی اهری، نورالدین امامی، غلامرضا فولادوند، دکتر مصباح‌زاده، حکیمی، قاسم فولادوند، اورنک، صفوی شوشتری، بهبهانی، فتحعلی افشار، عزیز زنگنه پالیزی، سرتیب زاده، امینی، نریمان، دکتر بقایی، عبدالقدیر آزاد، دکتر نبوی، حاذقی، عماد تربتی ارباب، نبوی، سلطان‌العماء، پیراسته، مهدوی، اسلامی، گودرزی، کشاورزصدر، دکتر جلالی، ملک‌مدنی، دولتشاهی، دکتر راجی، صالح، حائری‌زاده، ناظر زاده، طاهری، سودآور، مکرم، موسوی، عباسی، افشار صادقی، قرشی، بزرگ‌نیا، قبادیان، دکتر کاسمی، ظفری، غضنفری، گنابادی، محمد گرگانی، سلطانی، دکتر علوی، فرامرزی، معدل، آبکار، شادلو، منصف، رضوی، امیر نصرت اسکندری، رفیع، شکرایی، کهبد، موقر، مخبر فرهمند، سالار بهزادی، برومند، رضوی، عرب شیبانی، معین‌زاده، ناصر ذرالفقاری، خسرو قشقایی، کوراغلی، امیر افشاری، دهقان، ارباب گیو، مرتضی حکمت، دکتر برال، محمدعلی مسعودی، صدر زاده، دکتر سید امامی، شهاب خسروانی،

(اخذ و استخراج آراء به عمل آمده پس از شمارش نتیجه به قرار ذیل از طرف مقام ریاست اعلام شد)

رئیس- لایحه دو دوازدهم با ۸۴ رأی موافق از ۸۹ نفر عده حاضر تصویب شد.

اسامی موافقین- آقایان: خسرو قشقایی، دکتر مصباح‌زاده، وهاب‌زاده، غضنفری، ابریشم کار، عزیز اعظم زنگنه، دکتر کاسمی، دکتر علوی، معدل، رضوی، منصف، اسکندری، دولتشاهی، معین‌زاده باقری، حاذقی، ارباب، امینی، افشار، حکمی، شوشتری، صفوی، سرتیب‌زاده، نور الدین امامی، ناصر صدری، دکتر کیان، اورنگ، سعید مهدوی، پالیزی، پیراسته، گودرزی، دکتر راجی، دکتر جلالی، ماک مدنی، ناظرزاده، عمار تربتی، مکرم، بزرگ‌نیا، گرگانی، اردلان، عبدالحسین مجتهدی، افشار صادقی، ظفری، گنابادی، عباسی، محسن طاهری، سودآور، موسوی، قرشی، قبادیان، امامی اهری، بوداغیان، نبوی، دکتر نبوی. غلامرضا فولادوند، بهادری، امیری قراگزلو، قاسم فولادوند، سلطانی، کشاورزصدر، ناصر ذوالفقاری، فرامرزی، شهاب خسروانی، محمدعلی مسعودی، دکتر سید امامی، بهبهانی، موقر، مخبر فرهند، شکرایی، کهبد، عرب شیبانی، سالار بهزادی، برومند، دکتر طاهری، قهرمان، شادلو، کور اغلی، علی محمد دهقان، آبکار، گیو، صدرزاده، مرتضی حکمت، دکتر برال، افشاری. ورقه سفید علامت ۳ برگ.

۶- معرفی آقایان وزیر کشور و وزیر کار به وسیله آقای نخست وزیر.

رئیس- آقای نخست وزیر.

نخست وزیر- بنده می‌خواستم دو نفر از وزرای جدیدی که جدیداً در کابینه داخل شده‌اند حضور آقایان محترم معرفی بکنم جناب آقای امان الله اردلان به سمت وزارت کشور جناب آقای اسد الله علم به سمت وزارت کار (آزاد- مگر آدم قحط بود اردلان را آورده‌اید آقا؟) (نورالدین امامی- خیلی آدم خوبی است آقا) آزاد- خیلی آدم ناپاکی است آمد تبریز آبروی شما را به باد داد.

شوشتری- مجلس متناسب با این حرف‌ها نیست.

آزاد- خیلی متناسب است.

۷- به عقیده مذاکره در طرح راجع به قانون کیفر گرانفروشان و خاتمه آن.

رئیس- طرح گرانفروشان مذاکراتش به عمل آمده و دیگر کسی اجازه نخواسته است و بنابراین پیشنهاد اتش قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای غلامرضا فولادوند قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم اشخاصی که طبق این قانون (یک نفر از نمایندگان- قانون ۱۷ شهریور نه این قانون) به مجازات شلاق زدن محکوم شده‌اند و تاکنون

مفاد حکم درباره آن‌ها اجرا نشده حکم در به اره آن‌ها اجرا نگردد.

رئیس- آقای فولادوند.

فولادوند- به طور مقدمه عرض می‌کنم برای این که ذهن آقایان نمایندگان محترم مسبوق باشد یکی از همکاران محترم پیشنهاد کرده است که فقط کیفر شلاق و قطعیت دادنامه لغو شود که بعد به موقع خودش جناب آقای مخبر فرهمند توضیح خواهند داد یعنی مجازات حبس با تجدید نظر بماند در این قانون و جناب آقای وزیر دادگستری هم موافقند اما پیشنهاد بنده این است که چون مجلس با شلاق زدن مخالف است اشخاصی که فعلا محکوم به ضرب شلاق و حبس و بستن در مغازه یا جریمه نقدی شده‌اند، آنهایی که محکومیت به ته ضربه شلاق دارند اگر تا اکنون اجرا نشده است از تاریخ تصویب این قانون اجرا نشود. (شوشتری- آقا باید این مجازات‌ها تعمیم پیدا کند نه مال چهار تا ضعیف)

رئیس- آقای مکی مخالفید (مکی- مخالفم) بفرمایید.

مکی- بنده خیال می‌کنم این پیشنهاد اصولا ضرورتی ندارد قانون وقتی وضع می‌شود عط بماسبق نمی‌کند اگر کسی در گذشته شلاق خورده یا محکوم شده گذشته و وقتی این قانون از این تاریخ تصویب شد دیگر احتیاجی ندارد، دیگر شلاقش نمی‌زنند و چون ممکن است که در این مورد یک دسته به خصوص از گردن کلفت‌ها محکوم به شلاق شده باشند و بخواهند معافشان بکنند بنه عرض می‌کنم همان طور که آن سبزی فروش‌ها محکوم به شلاق شده و خورده‌اند این‌ها مجازات بشوند.

امامی اهری- اجازه می‌فرمایید؟

رئیس- بفرمایید.

امامی اهری- مطابق قانون مجازاتی که ما داریم وقتی که یک مجازات خفیفی گرفته شد یعنی قانونگذار آمد مجازات خفیفی تعیین کرده آن مجازات خفیف در به اره سایرین هم اعمال می‌شود.

صدرزاده- آن در مورد رسیدگی است آقای امامی نه در مورد حکم این طور نیست.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای فولادوند آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.

پیشنهاد آقای مخبر فرهمند قرائت می‌شود. به شرح زیر قرائت شد.

تبصره- وزارت دادگستری موظف است لایحه عادلانه‌ای برای جلوگیری از گرانفروشی تقدیم مجلس نمایند.

رئیس- آقای مخبر فرهمند.

مخبر فرهمند- بنده یک تبصره دیگری را پیشنهاد کرده‌ام و این را پس می‌گیریم، آن یکی را قرائت بفرمایید.

رئیس- پیشنهاد آقای پیراسته قرائت می‌شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده واحده زیر را پیشنهادم نمایم: مجازات گرانفروشان مقرر در ماده واحده مصوب ۷ شهریور ۱۳۲۲ فقط منحصر به حبس و مجازات نقدی خواهد بود و احکام دادگاهی کیفر گرانفروشان قابل رسیدگی در دادگاه شهرستان خواهد بود. دادگاه شهرستان مکلف است خارج از نوبت و حداکثر ظرف مدت ۵ روز به این موارد رسیدگی نماید رأی دادگاه شهرستان قطعی است.

تبصره- هر یک از قضات و کارمنداد دولت که مأمور اجرای این قانون هستند در صورتی که بی‌جهت و بنا به نظر شخصی معترض اشخاص بشوند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال و انفضال ابد از خدمت دولتی محکوم خواهند شد.

رئیس- آقای پیراسته.

پیراسته- عرض کنم استدعا می‌کنم توجه بفرمایید چون باید رأی بدهید. (دکتر کاسمی- معلوم نیست رأی بدهیم) با لاخره باید رأی بدهید همان طور که در جلسه گذشته هم به عرض آقایان رساندم که این قانون کیفر گرانفروشان یک قانونی است که با حسن نیت تنظیم شده ولی متأسفانه در عمل دیدیم که بسیار ظالمانه است و غالباً درباره اشخاص ضعیف اجرا می‌شود به علاوه مجازات شلاق حالا دیگر متناسب با این عصر و زمان نیست از یک طرفی نمی‌شود دست یک عده کسبه‌ای که ممکن است بین آن‌ها متجاوز زیاد پیدا شود باز بگذاریم و هر چه دلشان می‌خواهد بکنند و خلاء نباید تولید بشود بسیار خوب می‌گویید با این که مجازات شلاق بد است خیلی هم بد است می‌گویید با این که چطور یک کسی که یک جنحه کوچک مرتکب شده و محکمه محکومش کرده به ۱۱ روز حبس قابل ابتباع از قرار روزی ۵ ریال این حکم هم استیناف داشته باشد و هم تمیز ولی آن کسی که باید شلاقش بزند نه استیناف داشته باشد و نه تمیز این حرف بسیار صحیح است ولی از یک طرفی هم نمی‌شود طمع اشخاص جلویش را نگرفت به هیچ وجه جلو این کار را نمی‌شود گرفت و اگر ما بخواهیم آقایانی که این طرح را امضاء کرده‌اند اگر بگذرد و هیچ جایش نگذارند نتیجه‌اش این خواهد بود که دست یک دسته کسبه بی‌انصاف باز باشد بنده پیشنهادی کردم جمع بین همه نظرها اولا قانون کیفر شلاقش که واقعاً متناسب با این عصر و زمان نیست برداشته شود راجع به بقیه احکام هم قابل تجدیدنظر در دادگاه شهرستان باشد چون محاکم گرانفروشان دادگاه کیفر گران فروشان دادگاه بخش است و تابع نظر رئیس دادگاه‌های بخش تهران است بنابر این مثل بقیه احکام بخش که قائل شده‌اند که در دادگاه شهرستان تهران قابل تجدیدنظر است بنا به راین بنده پیشنهاد کردم که این احکام هم قابل تجدید نظر در دادگاه شهرستان باشد و دادگاه شهرستان هم مکلف باشد که در ظرف پنج روز خارج از نوبت به آن احکام رسیدگی بکند هم نظر این دسته‌ای که پیشنهاد کرده‌اند شلاق از بین برود تأمین می‌شود و هم نظر یک دسته یی که بنده جزو آن‌ها هستم که معتقدند که نباید دست کسبه را که برای هر پیر زن بدبخت و بیچاره یی اسباب زحمت ایجاد کنند باز باشد تأمین می‌شود بنده همین را پیشنهاد کرده‌ام و پیشنهاد بهترین هم تهیه کرده‌ام و آن این است که احکام قابل تجدید نظر هم باشد (آزاد- اگر قابل تجدیدنظر شد همه بیچاره‌ها محکوم هستند و گردن کلفت‌ها تبرئه می‌شوند) آقا این چه نظری است بازپرسی که در دادگاه شهرستان است غیر از این رأی می‌دهند بنابراین با این نظر، نظر آقایان تأمین است و بدانید که اگر شما خلاء ایجاد بکنید بلافاصله زندگی در تهران گران خواهد شد بنده اینجا عرض می‌کنم با کمال صراحت آقایان را شاهد می‌گیرم از پشت تریبون اعلام می‌کنم که اگر شما قانون را لغو بکنید و چیزی جایش نگذارید زندگی یک مرتبه ده برابر در تهران گران خواد شد و بسته به میل آقایان است بنده اصراری هم ندارم.

رئیس- آقای جمال امامی.

جمال امامی- آقایان همه می‌دانید این قانون را به عنوان زکوة دادیم برای یک قانون دیگری که گذراندیم این زکاتش نتیجه عملش هم این است که یک عده‌ایی شلاق نخوردند و یک عده مأمورین دولت هم پول نگیرند حالا شما اگر بخواهید قانون وضع برای این عمل این بهترین قوانین است منتهی اجرا نمی‌شود بسیار قوانین هم اجرا نمی‌شود دیگر این را برداشتن یک قانون دیگری جایش گذاشتن که این منظور ما نیست یک زکوتی می‌دهید اینرا رأی بدهید تمام بشود برود آقا (اسلامی- خمس است)

پیراسته- یک دفعه بفرمایید پیشنهاد بنده را بخوانند.

اردلان- زکوة چی آقا؟

رئیس- آقای کشاورزصدر.

کشاورزصدر- بنده مفاداً با پیشنهاد آقای پیراسته موافقم ولی از ایشان متعجبم که چرا رفته‌اند برای قاضی هم یک مجازاتی قائل شده‌اند برای خاطر یک چیزی. مطابق اصول برای تخلف قضاوت قوانینی داریم بنا به را این ضرورت ندارد که این قسمت باشد و به عقیده بنده پیشنهادی داده‌اند آقای مخبر فرهمند و آن مفاداً این است که خود بنده هم یک پیشنهادی کردم که شلاق زدن موقوف بشود، مجازات‌ها هم قابل پژوهش باشد و این را هم باز اعتقاد دارم که جنابعالی موافقت کنید که از یک ماه حبس به بالا و الا اگر یک روز، دو روز، یک هفته حبس را بخواهیم قابل پژوهش باشد ۲۰ شعبه استیناف باید تشکیل بدهیم و با این پیشنهاد آقای مخبر فرهمند نظر شما تأمین می‌شود و این مجازات قاضی و آن تربیتی که جناب عالی در ضمن این پیشنهاد گفتید این محتاج مطالعه در کمیسیون است آقای وزیر دادگستری هم خواهش می‌کنم که راجع به این موضوع توضیح بدهند که آقای پیراسته هم قانع شوند و پیشنهاد خودشان را در این خصوص پس بگیرند.

اردلان- بنده اخطار نظامنامه‌یی دارم.

رئیس- طبق کدام ماده؟

اردلان- ماده‌اش را پیدا نکردم مبنی بر این که پیشنهاد باید مربوط است. این تجدیدنظر برای این احکام است.

پیراسته- آقای رئیس بنده قسمت اخیر پیشنهاد خود را پس می‌گیرم، تبصره‌اش را پس می‌گیرم. تقاضا می‌کنم که رأی گرفته شود.

اردلان- آقا اجازه بفرمایید بنده توضیح می‌دهم

رئیس- پیشنهاد مجدداً قرائت می‌شود

(مجدداً به شرح سابق قرائت شد)

اردلان- اجازه بفرمایید دو کلمه عرض کنم.

رئیس- این چطور مربوط نیست، شما اصلا به چه مناسبت می‌خواهید حرف بزنید!

اردلان- طرحی تهیه کردم که قانونی لغو بشود اصلا در اصل قانونش ما بحث نمی‌کنیم که پیشنهاد راجع به قانون بدهند، یک طرحی تهیه کردیم که قانون لغو بشود اصلا هیچ مربوط نیست تا که پیشنهادات مطرح شود هیچ کدام از این پیشنهادها وارد نسیت.

صدرزاده- ارتباط دارد ولی رأی نمی‌دهند.

رئیس- می‌خواهیم رأی بگیریم آقایان بیرون نروند، چه باید کرد با این ترتیب!

دکتر بقایی- نظامنامه را اجرا بفرمایید. بنده نوشتم، اخطار کردم جز جریمه چیزی نیست، (در این موقع عده کافی شد) رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای پیراسته من خواهش می‌کنم آقایان نیم ساعت بیرون تشریف نبرند تکلیف این قانون معلوم شود، آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد، پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این تبصره اضافه شود، دولت مکلف است در ظرف یک ماه لایحه‌ای که متناسب با وضع زمان باشد پیشنهاد کند معدل.

رئیس- آقای معدل بفرمایید.

معدل- بنده خلاصه پیشنهادم این است که این شلاق زدن که موقوف می‌شود آن چیزی که باید جانشین بشود ما فی المجلس آن نمی‌توانیم چیزی پیشنهاد کنیم که با تمام موازین و مقررات تطبیق کند. دولت برود و بنشیند و در مدت یک ماه آنچیزی را که منتبق با این عصر و زمان می‌داند آن را بیاورد پیشنهاد کند ما آن را جانشین این قانون بکنیم اما ضمن این عرض توچه آقایان را هم به یک نکته اصلی معطوف می‌کنم یعنی از این فرصتی که به دست افتاده استفاده می‌کنم با بحث روی شلاق زدن چند نفر گرانفروش در شهرها این علاج درد ما را نم کند ما باید یک محیطی به وجود بیاوریم که در آن دزدی و تجاوز و تعدی نشود اگر این محیط به وجود آمد خود آن گرانفرش و متعدی و متجاوز هم به سر جایش خواهد نشست اینقدر فشار آوردن روی این موارد کوچک اصلاح اساسی نیست تجاوزهای بزگ متعدی‌های گردن کلفت و آنهایی که به حقوق ضعفا و به حقوق اجتماعی تجاوز می‌کنند باید وسیلهیی فراهم بیاوریم که آن‌ها سرجایشان بنشینند (صحیح است) اگر اصل اجرا شد این قسمت‌های کوچک هم پشت سر آن اصلاح می‌شود حالا هم تصور می‌کنم اختیار قانونگذاری را یعنی به جای این مجازات شلاق زدن این را بدهند به دولت که این را بیاورد با مطالعه و ما ارجاع به کمیسیون دادگستری بکنم، آنجا بنشینند و مطالعه کنند و سر جای این یک چیز دیگر وضع بکنند.

رئیس- آقای ملک‌مدنی مخالفید.

ملک‌مدنی- موافقم.

رئیس- آقای شوشتری بفرمایید.

شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم همه آقایان این معنی را متفقند که هر وقت در هر پیش آمدی اگر ارزاق عمومی یا ما یحتاج زندگانی مردم به نحوی از انحاء بالا رفت پائین آورد نشر دیگر کار حضرت قبل است. مشکل است از عهده ما ساخته نیست این شلاق زدن را نه مجلس و نمایندگان محترم و همه مردم دانشمند و غیر دانشمند با این عمل قبیع مخالفند ولی آنچه که پیشنهاد داده جناب آقای معدل نماینده محترم این وضعیت را طوری می‌کند در این یک ماه ما که می‌دانم تا ۳ ماه دیگر وقت موفق هم نمی‌شود به نچنین قانونی وقتی که سطح زندگانی از دیروز گران شده است بروید کاهو بخرید ببینید گران شده است یا نه؟ پریروز که عرض کردم بگذارید یک شوری بشود برای این بود که مطالعه بشود همین قانون را حفظ کنیم با برداشتن شلاق البته ما مخالفیم با شلاق زدن. شلاق باید برداشته شود ولی بقیه قانون با اعتبار خود باقی بماند تا آن که دولت و ما سر فرصت برای تأمین فکر جناب آقای معدل و تمام نمایندگان محترم قانون تعمیمی بیاوریم (صحیح است) که به گردن کلفت محتکر متعدی ظالم هم علی السوی قابل اجرا باشد و اجرا بشود و از این جهت بنده خودم پیشنهادی تقدیم کرده‌ام که کلمه و عبارت شلاق را برداریم و بقیه قانون با اعتبار خودش بماند.

مخبر فرهمند- آن پیشنهاد بنده را بخوانید تا کار تمام بشود.

شوشتری- پیشنهاد بنده را بخوانید کار تمام است.

معدل- بنده یک توضیحی داشتم.

رئیس- دیگر توضیح مورد ندارد.

معدل- آقای این توضیح کمک می‌کند به تصویب شدن پیشنهاد.

رئیس- دیگر چه باید کرد یک دفعه یک دفعه توضیح کافی می‌توانید بدهید رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای معدل آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.

پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. به شرح زیر قرائت شد.

پیشنهاد می‌کنم قانون مجازات گرانفروشان با حذف ضربه شلاق و همچنین تبصره ۲ به قوت خود باقی بماند مخبر فرهمند

(یکی از نمایندگان- پیشنهاد خوبی است)

رئیس- آقای مخبر فرهمند بفرمایید.

مخبر فرهمند- اجازه بفرمایید عرض کنم همین طور که می‌گوییم قانون غیر عادلانه یعنی شلاق زدن خوب نیست (صحیح است) از طرف دیگر هم بایستی که به آن مصرف‌کننده و خریدار هم توجه بکنیم (صحیح است) به نظر بنده قانونی که بنده مراجعه کردم اگر آقایان اجازه بفرمایند میخانم برای استحضار خاطرشان (غلامرضا فولادوند- آقای مخبر فرهند استدعا می‌کنم خلاصه بفرمایید همه هم خسته هستند) (شوشتری- تصور می‌کنم جناب آقای مخبر همه موافقند) ضربه شلاق را برمی‌داریم و تبصره ۲ هم که احکام قطعی است یعنی یک نفر سوار اتومبیل می‌شود می‌رود دور می‌زند هم کس را خواست ممکن است گران فروش هم نباشد محکومش می‌کند در همان خیابان هم شلاقش می‌زنند می‌رود پی کارش آن را هم برمی‌داریم موضوع شلاقش که در این دنیای امروز به نظر بنده چیز خیلی بدی است برای مملکت ما و بعد هم مجال نمی‌دهند که آدمی را که واقعاً ممکن هم هست که بی‌جهت محکومش کرده باشند دادگاه بخش کفایت می‌کند و رسیدگی می‌کند به نظر من این دو موضوع را حذف کنیم (صحیح است) بقیه قانون به جای خودش خوب است و باقی باشد.

رئیس- آقای وزیر دادگستری.

وزیر دادگستری- بنده تبصره دوم را اگر از پیشنهاد حذف بفرمایند که قطعی باشد بنده موافقم.

رئیس- آقای صدرزاده.

صدرزاده- عرض می‌کنم مخالفتی که بنده با این پیشنهاد دارم از نقطه‌نظر پژوهش است چون این قانون فعلی که الان مورد بحث است و ما تقاضای الغایش را کردیم از دو نقطه‌نظر مورد نظر نمایندگان محترم واقع شده یکی اسن است که ضربه شلاق را در اینجا جزو مجازات قرار داده مجازات‌های بدنی البته مورد قبول نمایندگان نیست. دوم این که این احکام قطعی است و قابل پژوهش نیست بنده می‌خواستم تمنی بکنم از جناب آقای مخبر فرهمند که مخصوصاً این نکته را هم قید بفرمایند در این پیشنهادشان که احکامی که صادر می‌شود از دادگاه کیفر گرانفروشان مطابق سایر احکام محاکم فقط قابل پژوهش باشد

رئیس- آقای وزیر دادگستری.

وزیر دادگستری- در جلسه گذشته خدمت آقایان عرض کردم که دولت هم با این پیشنهاد و این طرح موافق است و خواهش کرده بودم که مجالی هم باشد حالا که این قانون را الغا می‌خواهید بکنید به جای این قانون مجازات دیگری هم وضع بشود برای این که گرانفروشی امر ناصوابی است آقایان هم قبول فرمودند و حالا بنده با این پیشنهاد آقای مخبر فرهمند در صورتی که قسمت آخرش را حذف بفرمایند موافقم و آن راجع به قطعیت احکام است آقایان توجه دارید اگر بنا شود احکام قطعی نباشد تا موقعی که تمام مراحل را در دادگستری طی کند مدت‌ها فاصله خواهد شد (صحیح است) و اثر مجازات کم خواهد بود و این نظری که آقایان دارند نمی‌شود (صحیح است) بنده با این کیفیت یعنی با این شرط که اگر آن پیشنهاد را با این طریق اصلاح بفرمایید بنده موافقم یعنی احکام قطعی باشد و فقط ضربه شلاق حذف شود.

مخبر فرهمند- بنده حبس کمتر از دو ماه را موافقیم قطعی باشد.

وزیر دادگستری- بنده هم با این اصلاح موافقم که کمتر از دو ماه قطعی باشد.

رئیس- آقای رضوی.

رضوی- عرض کنم پریروز هم بنده عرض کرم خدمت آقایان که در عین حال که مجازات‌های بدنی متناسب با این دوره نیست ولی رعایت حال ضعفا و بیچارگان در هر اصلی باید وجه همت تمام اشخاص صلاح‌دوست باشد به خصوص آقایانی که

معتقد این موضوعند که برای ملت و امت وسیله رفاه را باید در نظر بگیرند و فراهم بکنند و اگر بنا می‌شد که ما از نظر این که شلاق زدن بد است از آن خواستیم صرف نظر کنیم و بعد از طرفی هم هیچ وسیله‌ای برای افراد بدو کم فروش و نا صالحی که در بین این‌ها است مجازاتی قائل نشویم به نظر من ما کار صواب و درستی انجام نداده‌ایم و آن‌ها را مسلط کرده‌ایم به یک دسته از مردم ضعیف‌تر زیرا افراد متمکن هیچ وقت سر و کارشان با کسی کم‌فروش نمی‌افتد آن‌ها اولا رعایتی از یک شاهی و صد دینار کم و زیاد ندارند و در ثانی هم غالباً اجناس خودشان را از دست اول در سر موقع می‌خرند و دیگر سر و کار روزانه به بازار ندارند کسانی که می‌روند در دکان بقال و عطار و متاع خرد می‌خرند کم فروشی و گران فروشی در به اره آن‌ها تاثیر دارد که این‌ها ضعیفند و بیچاره و بدبخت به این جهت بنده این پیشنهاد را خدمت آقایان عرض می‌کنم که همین طور که آقای مخبر فرهمند پیشنهاد کردند موافقت بفرمایند از قانون فعلی تنها موضوع شلاق زدن ملغی شود و باقی به قوت خود باقی باشد و حتی بنده معتقدم آقایانی که پیشنهاد پژوهشی می‌کنند بی‌لطفی می‌فرمایند زیرا یک حسن مجازات این است که نزدیک به موقع گناه انجام بگیرد (صحیح است) و الا اگر بنا شد ۳ ماه یک مجازات طول بکشد آن وقت این شخص فراموش می‌شود این که اصلا چنین کاری کرده بوده یا به فرض یک وقت به ۱۰- ۱۲ روز حبس قابل ابتیاع حکومت شدن آن شخصی که شکایت کرده از موضوع آگاه می‌شود و نه برای آن کم‌فروش یا گرانفروش تأثیری دارد از این نظر تقاضا می‌کنم موضوع شلاق زدن حذف شود و بقیه قانون به قوت خود باقی بماند.

غلامرضا فولادوند- آقای رئیس بنده یک توضیحی دارم اجازه می‌فرمایید همین جا یک کلام عرض کنم چون موضوع مهم است برای این که روشن شود.

رئیس- یک موافق و یک مخالف صحبت کرده رأی می‌خواهد همان طوری که آقای وزیر دادگستری توضیح فرمودند.

فولادوند- اجازه بفرمایید یک کلام عرض کنم.

مکی- وزیر دادگستری خودش بندبیی است می‌گوید پژوهش نباشد.

رئیس- مجدداً قرائت می‌شود آقایان توجه بفرمایند پیشنهاد آقای مخبر فرهمند این است. قانون کیفر گرانفروشان با حذف ضربه شلاق و همچنین تبصره ۲ به قوت خود باقی است.

رئیس- تبصره ۲ چیست؟

صدرزاده- تبصره دو این است که حکم قطعیت.

شوشتری- بنده پیشنهاد تجزیه می‌کنم.

غلامرضا فولادوند- این نیست عرض می‌کنم دارید رأی غلط می‌گیرید آقای وزیر دادگستری فرمودند که حبس از دو ماه کمتر قطعی باشد آقای مخبر فرهمند هم پذیرفتند.

رئیس- آقای وزیر دادگستری توضیحی دارید؟

وزیر دادگستری- بنده در ضمن توضیحی که عرض کردم تقاضا نمودم که آقای مخبر فرهمند از قسمت اخیر تبصره صرف نظر بفرمایند یعنی احکام قطعی باشد ایشان پیشنهاد خودشان را اصلاح کردند و موافقت فرمودند که حبس از دو ماه به بالا غیر قطعی باشد و از دو ماه کمتر قطعی و بنده هم با این اصلاح موافقت کردم (صحیح است)

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مخبر فرهمند با این توضیح و اصلاحی که آقای وزیر دادگستری فرمودند.

مکی- با کدام اصلاح باید رأی گرفته شود بفرمایید قرائت شود.

رئیس- با همان اصلاح که کیفر ضربه شلاق حذف و حبس از دو ماه کمتر قطعی و از دو ماه بیشتر قابل پژوهش باشد.

آقایانی که با پیشنهاد آقای مخبر فرهمند با اصلاحی که شده موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند) تصویب پیشنهادات دیگر گمان نمی‌کنم وارد باشد.

(پیشنهاد آقای مهدی ارباب به شرح زیر قرائت گردید)

پیشنهاد می‌کنم امور کسب و بازرگانی تابع عرضه و تقاضا بوده و به طور کلی از تماس مأمورین دولت خارج خواهد بود. مهدی ارباب.

رئیس- وارد نیست. پیشنهاد دیگر قرات می‌شود. (پیشنهاد آقای مخبر محمدعلی مسعودی به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم در مورد واردکنندگان اجناس وارداتی قانون کیفر گرانفروشان جزء قسمت شلاق به قوت خود باقی بماند. محمدعلی مسعودی.

رئیس- وارد نیست.

پیشنهاد دیگر: (پیشنهاد آقای کشاورزصدر به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم فقط زدن شلاق ملغی شود و احکام زاید بر یک ماه قابل پژوهش باشد کشاورزصدر.

رئیس- این هم که حالا مورد ندارد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

پیشنهاد آقای شوشتری به شرح زیر قرات شد.

ریاست محترم شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌کنم فقط کلمه و عبارت شلاق از قانون حذف شود و بقیه قانون به قوت خود بماند-

شوشتری.

رئیس- این هم که مورد ندارد مشابه آن تصویب شد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای قاسم فولادوند به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم با حذف شلاق قانون سابق به قوت خود باقی باشد، قاسم فولادوند.

رئیس- این هم وارد نیست.

شوشتری- آقا منظور ما تأمین شد.

رئیس- ذی گرفته می‌شود به قانون کیفر گرانفروشان طبق اصلاح پیشنهادی آقای مخبر فرهمند پس از اصلاح آقای وزیر دادگستری (غلامرضا فولادوند- و تبصره بنده که قبلا تصویب شده) بلی به تبصره شما آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام کردند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده شود.

۸- مذاکره در فوریت لایحه ترمیم حقوق قضاوت.

رئیس- آقای وزیر دادگستری تقاضا دارند که لایحه قضات مطرح شود. آقای فولادوند هم پیشنهاد کرده‌اند قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم که یک فوریت لایحه مربوط به حقوق قضات مطرح شود و به کمیسیون ارسال شود- غلامرضا فولادوند.

غلامرضا فولادوند- در مرداد ماه این لایحه را جناب آقای وزیر دادگستری برای ترمیم حقوق قضاوت تقدیم کرده‌اند آقایان مستحضر هستند که قضاوت دادگستری اگر وضعیت معاششان تأمین نشود دستگاه‌های اداری خوب گردش نمی‌کند بنده استدعا می‌کنم به یک فوریت این لایحه رأی بدهند برود به کمیسیون برای رسیدگی.

حاذقی- لوایح فرهنگی را هم بفرمایید.

رئیس- به شرطی که آقایان بنشینند. لایحه وزارت دادگستری قرائت می‌شود. (به شرح آتی خوانده شد)

ماده واحده- حقوق ثابت پایه یک قضایی یک هزار ریال و حقوق پایه‌های بعد الی پایه ۶ قضایی عبارت خواهد بود از حقوق مادون به اضافه دو پنجم آن و از پایه ۷ به بالا حقوق مادون به اضافه یک پنجم آن کسور از ده ریال کمتر به نفع دولت ضبط می‌شود.

تبصره ۱- از تاریخ اول فروردین ۲۹ حقوق کارمندان قضایی مطابق پایه‌ای که بر طبق مقامات مندرج در ماده ۷ قانون اصلاح قانون استخدام قضات مصوب ۶ دی ماه ۱۳۱۵ شاغل آن هستند با عبارت اشل جدید تأدیه می‌شود.

تبصره ۲- اگر حقوقی که کارمند قضایی فعلا دریافت می‌دارد از حقوق دریافتی دریافتی تأدیه خواهد شد و در صورتی که پاییه کارمند از مقامی که شاغل آن است متجاوز ولی حقوق پایه کمتر از حقوق پیه مقام باشد حقوق مقام خود را مطابق اشل جدید دریافت خواهد نمود و چنانچه پایه کارمند قضایی از پایه مقامی که متصدی آن است کمتر باشد حقوق پایه خود را به رعایت اشل جدید اخذ خواهد نمود.

تبصره- حقوق پایه ۱۰ فقط به رؤسای شعب دیوان کشور و مستشاران دادگاه عالی انتظامی و معاون دادستان کل و رئیس کل دادگاه استان مرکز داه خواهد شد را حقوق پایه ۱۱ فقط به رئیس دیوان کشور و دادستان کل و رئیس دادگاه عالی انتظامی اختصاص دارد مشروط

با این که شاغلین این مقامات بیایه ۱۰ و ۱۱ با تصویب دادگاه عالی انتظامی یا کمیسیون تجدیدنظر ترفیعات تأید شده باشند.

تبصره ۴- تطبیق مقام سایر کارمندان قضایی و قضات دادگاه‌های اختصاصی کته در ماده ۷ قانون مصوب ششم دی ماه ۱۳۱۵ پیش بینی نشده به وزارت دادگستری است و مادام که تطبیق به عمل نیامده باشد همان حقوق دریافتی تأدیه خواهد شد.

تبصره ۵- تبصره یک ماده یک قانون اجازه افزایش حقوق کارمندان دولت مصوب ۱۶ آبان ماه ۱۳۲۰ راجع به عدم تجاوز حقوق از مبلغ شش هزار ریال شامل کارمندان قضایی نیست.

تبصره ۶- اعتبارات تفاوت حقوق قضاوت به مأخذ اشل جدید از متن بودجه و صرفه‌جویی‌های کار گزینی وزارت دادگستری تأمین خواهد شد.

تبصره ۷- قانون تعیین حقوق رتبه‌های قضایی مصوب ۲۶ آذر ۱۳۰۶ از تاریخ اول فروردین ۱۳۲۹ فسخ می‌شود.

رئیس- فوریت اول با لایحه مطرح است.

جمال امامی- عده کافی نیست لایحه فرهنگ را بفرمایید مطرح کنید.

رئیس- آن هم رأی می‌خواهد آقایان باید تشریف بیاورند رأی گرفته شود آقای معدل بفرمایید.

معدل- بنده در طرز طرح این لوایح یک تذکری دارم و توجه جنابعالی را هم به همین نکته جلب می‌کنم این لایحه که الان در اینجا مطرح است و می‌خوانند ۰۰۰

رئیس- شما با این لایحه موافقید یا مخالف؟.

معدل- بنده لایحه‌یی که الان می‌خوانند. اصلا نمی‌دانم چیست باید آقایان بیایند و در مجلس جمع بشوید و بفهمیم چه می‌گویند.

رئیس- این مذاکره راجع به فوریتش است و موافق آئین‌نامه است.

آقای ملک‌مدنی موافقید؟.

ملک‌مدنی- بنده می خوهم یک تذکری به مقام ریاست عرض کرده باشم و او اینستکه با این ارفاق‌هایی که می‌فرمایید آقایان حاضر نمی‌شوند (رئیس- ارفاق نمی‌کنم) اجازه بفرمایید بنده می‌خواهم کار حضرت عالی را تسهیل بکنم اجرای آئین‌نامه به عقیده بنده ارفاق برادر نیست الان ۲۰ نفر ۳۰ نفر از آقایانی که حاضر بودند پاشدند رفتند پی کار خودشان (صحیح است) استدعا می‌کنم بفرمایید آئین‌نامه را اجرا کنند و جریمه بنمایند جناب آقای رئیس اگر این کار را بکنید با این وضع کسی پا نمی‌شود برود (احسنت)

رئیس- این کار هر جلسه می‌شود.

شوشتری- گناه بنده چیست گناه سایر آقایان که اینجا نشسته‌اند چیست؟

رئیس- آقای شوشتری با فوریت مخالفید؟ بفرمایید.

شوشتری- جناب آقای وزیر دادگستری (دکتر بقایی- بسم الله نگفتید) بسم الله الرحمن الرحیم فرمایش شما صحیح است خیلی هم متشکرم چون بسم الله را قبلاً گفته بودم هر وقت اینجا آمده‌ام قبلا به نام خدا خودم را مفتخر کرده‌ام و الان هم مفتخرم هر قدر تذکر بفرمایید متشکر می‌شوم جناب آقای وزیر دادگستری بنده خودم اهل قضا هستم خودم در محکمه می‌نشینم و اگر در خارج هم باشم این قوه‌ای که بگویم حکمت و قصیت دارم (صحیح است) در فوریت قضیه چرا مخالفت می‌کنم همه این مملکت می‌دانند وضع دادگستری ما طوری شده است که ناراضی‌ها نه مربوط به قضات است و نه مربوط به یک مأمورین به تمام معنی ممکن است متخلفینی از قانون و غیر مطلعینی از موازین قضایی از خطه عدل عدالت و نصفت خارج بشوند و با حدی از متداعیین بر خلاف و حقیقت رأی بدهند ولی قانون تشکیلات ما این که آن روز هم عرض کرم اگر نمایندگان محترم متوجه باشند این قوانین زیاد مملکت ما را دچار مخمصه و مردم را دچار اشکال نموده است باید روزی بنشینیم و قوانین را مختصر بکنیم که قابل ضبط باشند امروز موقع آن رسیده که جنابعالی که سابقه کامل قضایی دارید عرض کنم صحیح نمی‌دانم به طوری کهن گفته می‌شود ۵۰- ۶۰ هزار بیشتر یا کمتر پرونده‌هایی در دادگستری را کد مانده و تا چند سال دیگر اگر دادگستری ما فصل خصومت و قطع دعاوی بکند با این تشکیلات و با این کیفیات ممکن نیست به جایی برسد (مکی- برای این که یک آدم حسابی در رأس دادگستری ما نیست) چه باید کرد آقای مکی اجازه بفرمایید یک فرد نمی‌تواند کار کند ۰۰۰

رئیس- آقای شوشتری در فوریت بفرمایید.

شوشتری- در فوریت است اگر اجازه نمی‌فرمایید حرف نمی‌زنم اگر برای فوریت است من یک ربع هم حق دارم باید وزیر را روشن بکنم آقا با این قوانین که داریم به این کیفیت ما نمی‌توانیم فصل خصومات بین مردم بکنیم و مردم را به رفاه و آسایش برسانیم مگر آن که آقا این فوریت را بردارید و بیائیم به نشینیم (یکی از نمایندگان- این که در فوریت نیست) در فوریت است عرض کنم که صد محکمه فوق‌العاده در تمام کشور تشکیل بدهند و به هر محکمه‌ای روز دو تا پرونده بدهند بدون این که بدانند مدعی کیه و مدعی علیه کیه که مزاحم کار بشود اگر ۷ هزار یا ۸ هزار تاش هم واقعاً برخلاف واقع رأی داده شده باشد در اسلام این است اگر قاضی به تحقیق رأی داد ماً جور است ولی اگر به شبه رأی داد مصاب است. (کشاورزصدر- این مربوط به فوریت نبود) گوش کن آقاجان این‌ها مربوط به فوریت است اگر به این فوریت رأی بدهید مملکت را دچار زحمت می‌کند در قوانین دادگستری حقوق مردم را باید حفظ کنیم اجازه بدهید من استدعا دارم فوریت را بردارید بیائید یک عده فضلا بیایند بنشینند فکری به حال مملکت و مردم بکنند این که زندگی نیست از این جهت بنده با یک فوریت و دو فوریت مخالفاً مخصوصاً در قوانین باید توجه بیشتری بکنیم که بعداً دچار زحمت نشویم.

رئیس- آقای کشاورزصدر شما مخالفیم یا موافق؟

کشاورزصدر- بنده موافقیم.

رئیس- بفرمایید.

کشاورزصدر- بنده تقاضا می‌کنم که جناب آقای شوشتری توجه بفرمایند بنده جوابشان را عرض کنم (شوشتری- بفرمایید قربان) و آن این است که گویا متن لایحه را جناب آقای شوشتری ملاحضه نفرموده‌اند این قانون نه قانون محاکمات حقوقی است و نه جزایی انی یک قانونی است که آقای وزیر دادگستری خودشان بدون آن که دیناری به بودجه دادگستری افزوده شود می‌گویند ما یک ترتیبی بدهیم نسبت به قضات که حقوق از دست رفته آن‌ها تأمین بشود بدون این که صد دینار به بودجه دادگستری اضافه شود یا کم شود مطلقاً راجع به تشکیلات و طرز رسیدگی محاکم و طرز تشکیل صحبتی نبوده جنابعالی اصلا اینجا عنایت نفرمودید (شوشتری- نمی‌دانم چرا فوریت دارد؟) برای این فوریت دارد که وقتی دیدیم به بودجه اضافه نمی‌شود و می‌شود ترفیه حال قضات مخصوصاً دیوان کشور را که مورد اعتماد جمیع نمایندگان هستند نمود این کار خوبی است و این هم یک فوریت است باز دفعه دیگر می‌آید اینجا و مطرح می‌شود من تقاضا می‌کنم جنابعالی مخالفانتان را پس بگیرید زیرا یک فوری است می‌رود در کمیسیون و اگر نقائص هم داشت رفع می‌شود و این مطلقاً مربوط به قوانین و تشکیلات و زیاد و کم کردن مجازات و طرز رسیدگی نیست بنا به راین به نظر بنده عموم آقایان اقتضا دارد این کمک را بکنند زیرا بودجه هم افزوده نمی‌شود و یک عده از قضات محترم دیوان کشور هم که حقشان تضیع شده حالا به موجب این قانون تأمین می‌شود و اگر نقصی هم داشت از کمیسیون که برگشت پیشنهاد می‌کنید حل می‌شود.

شوشتری- اجازه می‌فرمایید.

رئیس- نه خیر.

شوشتری- بنده غرضم از این مذاکرات این بود که فکری بکنند و مخالفت خودم را پس می‌گیرم.

رئیس- پس گرفتن هم ندارد پیشنهاد که نبود مذاکره در فوریت بود.

۹- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ.

رئیس- آقای وزیر فرهنگ لایحه‌ای دارید بفرمایید.

وزیر فرهنگ- همه آقایان مقام علمی جناب آقای ملک‌الشعرای بهار را می‌دانند (صحیح است) و می‌دانند که این مرد یک از افتخارات ادبیات و فرهنگ ایران است (صحیح است) ایشان در یک حالت کسالتی هستند که احتیاج به استراحت و معالجه دارند و باید در وضع زندگیشان تغییری داده شود و با حقوق مختصر استادیشان

واقعاً هم نمی‌توانند وضع معالجه‌شان را تأمین بکنند (صحیح است) لایحه‌ای تهیه شده است و تقدیم می‌شود که علاوه بر میزان حقوقشان مبلغی به ایشان اضافه داده شود و با فوریت هم هست و ضمناً هم می‌خواستم استدعا کنم لایحه‌هایی که تقدیم شده است توجه بفرمایند دانشگاه‌ها بدون استاد مانده دبیرستان بدون معلم مانده‌اند بنده یقیین دارم که همه آقایان توجه دارند که وضع معلمین تأمین شود این لوایح یک ماه است که به مجلس آمده است.

یک نفر از نمایندگان- آقا پیشنهاد شده که در جلسه آینده فقط لوایح وزارت فرهنگ مطرح شود.

رئیس- جلسه آینده فقط برای استیضاح است.

محمدعلی مسعودی- جلسه بعد لوایح وزارت فرهنگ.

۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- عده کافی برای رأی گرفتن نیست کارهایی هم که داریم همه محتاج رأی است صورت غائبین را که آخر جلسه بیرون رفته‌اند گفتم آقای معنوی بگیرند و یک ساعت همه آقایان که غیبت کرده‌اند جریمه بشوند بلااستثناء (صحیح است) فعلا جلسه ختم می‌شود جلسه آینده روز یکشنبه دستور فقط استیضاح است.

(مجلس ۲۵ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت.