مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ امرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۷۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون راجع به واگذاری چهارده میلیون لیره از ارز موجود در حساب پشتوانه به اختیار دولت |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۸۳
۱شنبه ۱۳ امرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۷۴
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۷۴
صورت مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۶ مرداد ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: اسلامی - اردلان - ارباب
۳ - بقیه مذاکره و فوریت اجازه انتقال ۱۴ میلیون لیره از پشتوانه اسکناس به حساب دولت
۴ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ
۵ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش راجع به اجازه انتقال ۱۴ میلیون لیره
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس.
رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: اورنگ - شکرایی - آصف - مجتهدی - فقیه‌زاده - فرامرزی - آشتیانی‌زاده - فتحعلی افشار - قراگزلو - شهاب خسروانی - غلامرضا فولادوند - سلطان‌العلما - عماد تربتی - امیرقاسم فولادوند - محسن طاهری - صدر میرحسینی - طباطبایی - حسین مکی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمود محمودی - حسین خاکباز - دکتر مصباح‌زاده - قهرمان - خسرو قشقایی - ابتهاج - حسن اکبر - تولیت - حاذقی - رضوی - سودآور - جواد مسعودی - سلطانی.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: بزرگ‌نیا - بهادری - شوشتری - دکتر طاهری. هر کدام یک ساعت.
دیر آمده بی‌اجازه - آقای محمد هراتی یک ساعت.
رئیس - نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ آقای فرهودی
فرهودی - در جلسه گذشته موقعی که جناب آقای وزیر فرهنگ لایحه تقاضای اعتبار ساختمان آرامگاه بوعلی سینا و جشن هزار ساله را تقدیم کردند بنده سؤال نمودم که راجع به لایحه معلمین چه اقدامی فرموده‌اند؟ و ایشان هم جواب دادند که لایحه را تهیه کرده‌اند و مشغول مطالعه در وزارت دارای هستند و در جلسه آینده هم تقدیم می‌نمایند چون در خارج از بنده سؤال شد که مقصود از لایحه معلمین چیست بنده اینجا توضیح می‌دهم که مقصود از لایحه معلمین لایحه‌ای است که اجرای تقاضاهای ده‌گانه جامعه فارغ‌التحصیل‌ها را تأمین می‌کند و به علاوه راجع به سیلوی اهواز هم که مدتی است ساخته شده است سؤالی در این خصوص راجع به نصب دستگاه‌های تهویه آن کرده‌ام که تقدیم می‌کنم و بعضی اشتباهات سهوالقلمی هم در عرایض جلسه قبل بنده هست که تصحیح می‌کنم و با اجازه مقام ریاست به تند نویسی می‌دهم.
رئیس - بسیار خوب، آقای ناظرزاده
ناظرزاده - راجع به موضوعی که آقای فرهودی فرمودند آقای وزیر فرهنگ امروز این لایحه‌ای که مربوط به تأمین تقاضاهای معلمین است تقدیم می‌کنند چون در آن جلسه ما از آقای وزیر دارایی خواستیم که نسبت به آقایان معلمین کمکی بفرمایند که این لایحه زودتر به مجلس تقدیم شود و ایشان هم لطف فرمودند و تصویب کردند و این لایحه امروز به مجلس آمده است خواستم از ایشان و همچنین از آقای وزیر فرهنگ تشکر کنم.
رئیس - در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان اسلامی - اردلان و ارباب.
رئیس - چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور نموده‌اند. آقای اسلامی.
اسلامی - بنده امروز تصمیم نداشتم که به عنوان قبل از دستور نطقی ایراد بکنم، ولی یک تلگرافات مفصلی دیشب با قید فوریت از مازندران رسیده بود که بنده ناچار شدم که بیایم پشت تریبون و صدای موکلین را به عرض دولت و نمایندگان ملت برسانم. عرض بنده بسیار مختصر است در ظرف دو سه دقیقه تمام می‌شود در تلگراف آقایان اهالی متذکر شده‌اند که دیروز جناب آقای اهالی متذکر شده‌اند که دیروز جناب آقای یمین اسفندیاری سناتور انتخابی تهران راجع به مازندران دلسوزی‌هایی فرموده و مخصوصاً اهالی تقاضا کرده‌اند از این که چند دفعه است ملاقات با آقای نخست‌وزیر را با یک آب و تابی در پشت تریبون بیان می‌کنند مقصودشان چیست؟ اگر مقصود ارعاب آن مردم است که مطمئن باشند که مردم مازندران فرق کرده‌اند و اگر مسائل دیگری است که توضیح بدهند و راجع به راه‌ها و بهداری که دیروز پشت تریبون فرموده‌اند با آقای نخست‌وزیر ملاقات کرده‌ام و آقای نخست‌وزیر دستوراتی صادر فرموده و رونوشت را به ایشان ابلاغ کرده‌اند در این مورد هم اهالی تقاضا کرده‌اند که نسبت به این موضوع هم صریحاً اینجا اعلام بفرمایند که کدام راه بر اثر اقدام ایشان در آینده ساخته
خواهد شد و کجای بهداری مرتب می‌شود که زحمات ایشان مورد توجه قرار بگیرد اگر مقصودشان راه هراز است به گواهی آقایانی که در دوره ۱۵ در اینجا حضور داشتند تنها بنده همیشه دنبال این راه بودم و سایر نمایندگان آن زمان نه یک قدم برداشتند و نه یک کلمه صحبت کردند و این دوره هم تمام نمایندگان مازندران و بابل به اتفاق در دنبال این راه بودند که الان مشغولند و بنده خیال می‌کنم تا یک ماه دیگر آقایان بتوانند ظرف سه ساعت چهار ساعت با راه فرعی به آمل ایاب و ذهاب کنند بنابراین اگر می‌خواهند زحمات نمایندگان مازندران را به این ترتیب پایمال کنند اطمینان داشته باشند که مردم چشم و گوش‌شان باز شده و تشخیص می‌دهند که کی‌ها زحمت این کارها را کشیده و اگر این ملاقات با آقای نخست‌وزیر به قول خودشان و این صحبت‌های قبل از دستور مجوزی برای دخالت‌های نامطلوب گذشته ایشان در مازندران است بنده خیال می‌کنم که این هم خیال بسیار باطلی است زیرا صرف‌نظر از این که مأمورین دولت از هر قماش باشند مردم امروز با سابق فرق کرده که یک مأمور عالی رتبه‌ای برود آنجا و صندوق را درست کند و عمر و زید را وکیل بکند و یا ارسال رونوشت نامه جناب آقای نخست‌وزیر به ایشان که به وزارت راه نوشته‌اند دردی دوا نمی‌کند و همچنین نطق قبل از دستور. و این عین تلگرافی است که دیشب مخابره شد بنده نخواستم وقت آقایان را بگیرم و بخوانم این اظهارات مردم است اهالی تقاضا کرده‌اند که ما از ایشان تقاضا می‌کنیم که تلفن مازندران را درست بکنند کارهای دیگر را ما به ایشان هبه می‌کنیم ضمناً از موقع استفاده کرده یک نکته را متذکر می‌شویم که در یک ماه و نیم قبل دو ماه قبل بنده اینجا عرض کردم که اوضاع مازندران در اثر بی‌عدالتی که بر سر تقسیم آب می‌شود خیلی ناگوار است و ممکن است پیش‌آمدهایی شد که یک نفر کشته شد و سه چهار نفر در حال احتضار هستند این دومین قتلی است که در ظرف یک ماه در مازندارن می‌شود بنده صبح نزد آقای وزیر دادگستری بودم تقاضا کردم که دستور بفرمایند که در هیئت دولت به این کار رسیدگی بکنند و همچنین آقای وزیر کشاورزی برای تقسیم آب یک تدبیری بیندیشند که از این فجایع جلوگیری بشود در خاتمه عرایضم تلگراف دیگری از آمل رسیده بود راجع به نفت و پشتیبانی از دولت که بنده رونوشت آن را تقدیم مقام ریاست می‌کنم و وقت نمایندگان محترم را نمی‌گیرم جناب آقای نریمان هم یک یادداشتی مرحمت فرموده‌اند با سیاهه‌ای از امضاهای زیادی از یک قسمت از اهالی تهران راجع به پشتیبانی از دولت و تقاضا از نمایندگان محترم که این اقدام خیر خواهانه‌ای که تاریخ ایران فراموش نخواهد کرد این قدم را که برداشته‌اند با همان دل و زبانی که واقعاً در تاریخ ایران بی‌نظیر بوده است این وحدتی که پیدا شده تقاضا می‌کنند که به همان ترتیب ادامه بدهند جناب آقای امامی‌اهری هم فرمودند تلگرافی از اهواز راجع به همین موضوع مخابره شد که بنده اینجا متذکر بشوم همچنین برای جناب آقای مخبرفرهمند تلگرافات زیادی با امضاهای زیاد از همدان رسیده
که اینجا گفته شده که این تلگرافات ساختگی است همه اینها مؤید این است که به هیچ وجه ساختگی نیست نه دولت و نه نمایندگان محترم و نه ملت ایران امروز به این مسائل و این ساختگی‌ها احتیاج ندارند برای این که کار از کار گذشته و انشاالله آن خدایی که کار ایران را تا اینجا به خوبی رسانیده حتماً به خوبی هم خاتمه خواهد داد به هیچ وجه تظاهرات و این کلمات هیچ اثری ندارد مخصوصاً اهالی مازندران از آقای آزاد که اسم‌شان را خیلی شنیده‌اند و احترام به ایشان داشتند و حالا هم دارند به وسیله بنده تقاضا دارند که یک قدری بلند نظری کنند که این کارها هر چه زودتر حل شود (انشاالله - احسنت)
رئیس - آقای اردلان
اردلان - بنده لازم دیدم در این موقع یک مطلبی را مجدداً به عرض نمایندگان محترم برسانم و او این بود که مردم ایران در دوران تاریخ همیشه نشان داده‌اند که مایل هستند دوستی شرافتمندانه خود را با تمام دول محفوظ بدارند از جمله این دول دولت انگلستان است با تمام صدماتی که از طرف شرکت سابق نفت در ظرف این چند سال به ما وارد آمد معهذا در ۲۹ اسفند ۳۲۹۰ و ۹ اردیبهشت ماه ۳۳۰ که دو قانون راجع به ملی شدن صنعت نفت و اجرای آن تصویب کردیم نیت پاک و خالص ایرانی‌ها را نشان دادیم که ما منظوری جز دوستی با دولت انگلستان نداریم ما در ماده هفت قانون تصریح کردیم که خریداران سابق نفت ایران می‌توانند مایحتاج مواد نفتی خودشان را کماکان به نرخ بین‌المللی بیایند و ببرند و بنده که یکی از نمایندگان مجلس شورای ملی و افتخار عضویت هیئت مختلط را داشتم به خوزستان رفتم این نیت مقدس مجلس شورای ملی را در آنجا با بیان واضح و روشن گفتم و گفتم که ما ایرانی‌ها به هیچ وجه قصد نداریم که جلوی این نفت و این ماده حیاتی که صنایع اروپا انگلستان و اروپای غربی را به گردش می‌اندازد بگیریم و آن را متوقف بکنیم یا جلوگیری کنیم و با کمال میل ما حاضریم آنچه که تاکنون نفت می‌بردند باز هم ببرند فقط تقاضای ما ایرانی‌ها یک حرف و تقاضای مشروع مقدسی بود و آن این بود که این منبع ثروت ملی ما یک قدری پولش برگردد به مملکت که ما بتوانیم وضع این مملکت را سر و صورتی بدهیم آقایان محترم خوب مستحضر هستند که در مقابل این حرف حسابی ما نیامدند و نفت نبردند و ما هم نفت خودمان را نگه داشتیم و گفتیم ما به محض این که شما رسید بدهید یا اعتباری برای پرداخت این پول باز بکنید ما این نفت را به شما خواهیم داد و در قانونی که از مجلس شورای ملی گذشته بود یک نظر بسیار عادلانه‌ای هم بود و آن این بود که ما ۲۵ درصد عایدات حاصله را پس از وضع مخارج در یک بانک مرضی‌الطرفین بگذاریم برای دعاوی احتمالی شرکت سابق نفت ایران و انگلیس و از ۷۵ درصد بقیه آن بتوانیم به فلاکت و بدبختی این مملکت انشاالله تعالی خاتمه بدهیم من امیدوارم در این موقع که نماینده دولت آمریکا آقای هریمن به تهران تشریف آوردند و مجدداً از این نیات پاک نمایندگان مجلس شورای ملی و قانون که گذشته بود کاملاً مستحضر شده‌اند در این موقع که در انگلستان هستند این مطالب را به طور وضوح به اولیای دولت انگلستان و شرکت سابق نفت حالی بکنند که ما ایرانی‌ها به هیچ وجه قصد نداریم که آنها را از این ماده حیاتی محروم نماییم بلکه قصد ما این است که چرخ صنایع آنها در گردش طبیعی خودش باشد و ما هم از پول آن استفاده کنیم از مطالعه جراید خارج این طور برمی‌آید که ۷۵ درصد از صنایع انگلستان در حال وقفه مانده برای آن که نفت ایران را نبردند معهذا تا این ساعت متأسفانه نیامده‌اند و قراری برای این که نفت ایران را نبردند معهذا تا این ساعت متأسفانه نیامده‌اند و قراری برای پرداخت پول نداده‌اند و نفت از ایران صادر نمی‌شود حالا منظور واقعی آنها به نظر بنده برای تمام ایرانی‌ها روشن است آنها می‌خواهند که ما از این منابع عایدی پولی به دست‌مان نیاید از لحاظ تنگدستی و از لحاظ ارز و ریال در مضیقه بیفتیم و بالاخره تسلیم بشویم و به زانو در بیاییم در صورتی که باید دنیای امروز همه توجه بکنند که این قانونی که از مجلس شورای ملی گذشته تصمیم خلل ناپذیر ۱۸ میلیون نفر اهالی ایران است (صحیح است)
و ما برای این که مواجه با مشکلاتی نشویم و جلوگیری بکنیم از یک مشکل مالی که ما را در مقابل آن قرار بدهند دولت یک لایحه‌ای به مجلس شورای ملی آورد مبنی بر اجازه پرداخت چهارده میلیون لیره از ذخیره اسکناس و بنده از نظر آقایان نمایندگان در جلسه خصوصی که بنده خیلی تشکر می‌کنم که تمام آقایان نمایندگان به اتفاق کلمه فرمودند و آن این بود که با موضوع نفت هیچ کدام مخالفتی ندارند و ایستاده‌اند تا این که این کار به مرحله نهایی خودش برسد باید متوجه بشوند که این لایحه چهارده میلیون لیره یکی از وسائل مؤثر و قطعی است که ما را به این نتیجه نهایی می‌رساند به هیچ وجه نمی‌شود تفکیک کرد که این لایحه چهارده میلیون لیره از موضوع قانون اجرای ملی شدن صنعت نفت مجزا است برای این که آقایان محترم در جلسه خصوصی فرمودند که ما حاضریم راجع به ملی شدن صنعت نفت تا آخرین قدم ایستادگی کنیم ولی اگر نظر مخالفتی با لایحه داریم مربوط به نفت نیست و راجع به این لایحه ۱۴ میلیون لیره است اینجا باید عرض کنم که اگر ما این لایحه را درش وفقه‌ای قائل شویم مسلماً به اجرای این قانون صدمه زدیم چرا؟ برای این که امروز اگر چنانچه نفت آبادان صادر نشد و پولی به ما نرسید از دو نظر در مضیقه خواهیم بود یکی مضیقه ارزی است که برای واردات و حوائج ضروری کشور خودمان محتاج به ارز هستیم که در سال ۵۰ میلیون لیره برای واردات احتیاج داریم که ۱۰ میلیون لیره از صادرات تأمین می‌شد و ۴۰ میلیون لیره از عایدات مستقیم نفت و غیر مستقیم نفت عاید ما می‌شد مستقیمش این بود که شرکت سابق نفت به دولت ایران بابت حق‌السهم می‌داد غیر مستقیمش این بود که شرکت سابق نفت ماهی یک میلیون و نیم لیره می‌فروخت و از ریال آن برای حوائج ضروری در داخل ایران خرج می‌کرد و از ارز آن برای واردات استفاده می‌کردیم حالا ما از آن قسمت محروم ماندیم و اگر در مقابل شرکت سابق که نمی‌خواهد حق ما را بدهد تسلم بشویم چه فایده داشت که این قانون را ما تصویب بکنیم بنابراین این لایحه ۱۴ میلیون لیره ما را مجهز می‌کند هم از لحاظ ارز هم از لحاظ ریال بنده از جناب آقای فرهودی مخبر محترم کمیسیون خیلی تشکر می‌کنم که با بیان کافی خودشان اینجا توضیح دادند که این پول ارز برای روز مبادا است و امروز همان روز مبادا است که ما باید به نفع مملکت از این ارز استفاده بکنیم و اما راجع به ریال بعضی از آقایان پیشنهاداتی داده‌اند بنده چون در خوزستان بودم و از نزدیک جریان را دیدم باید عرض بکنم موقعی که تصفیه‌خانه بخوابد و ما نفت فروش نکنیم ما ماهی ۱۵۰ میلیون ریال باید حقوق کارمندان و کارگران ایرانی را بپردازیم بنابراین این شرکت سابق نفت شاید در مغز خودش این خیال را پرورانده است که ما در اختیار خود وجوه کافی نداشته باشیم وقتی وجوه کافی نداشتیم حتماً تسلیم خواهیم شد در صورتی
که اگر ما تصویب این قانون خودمان را مجهز بکنیم و او ببیند که مجلس شورای ملی به اطاعت از نیات ۱۸ میلیون افراد این مملکت تا آخرین سر حد ایستاده است که این قانون را اجرا بکند و ما پول کافی در اختیار دولت از حیث ریال برای پرداخت حقوق کارمندان شرکت سابق نفت که ماهی ۱۵ میلیون تومان است و همچنین برای واردات ارز کافی خواهیم گذاشت به طور مسلم این خیال را از سر خودش بیرون خواهد کرد و خواهد آمد و مطابق ماده ۷ این قانون به نام یک خریدار نفت با ما وارد مذاکره خواهد شد چون ماده ۷ یک حقی به دولت داده است که خریداران سابق می‌توانند بیایند با شرکت نفت ملی ایران وارد مذاکره شوند و قرار خرید نفت را بدهند بار دیگر در اینجا به عرض آقایان می‌رسانم چون در هیئت مختلط این جور تصمیم گرفته‌اند که من باز به خوزستان برگردم خواستم عرض کنم به محض آن که به خوزستان رفتم باز این مسأله را به تمام دنیا اعلام خواهیم کرد که ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم که اروپای غربی و انگلستان از نفت ما محروم بشوند بلکه این ماده حیاتی آنها را با کمال میل حاضریم بدهیم به شرط این که آنها پول نفت را به ما بپردازند که ما بتوانیم حوائج ضروری‌مان را رفع بکنیم ولی برای این منظور باید ما مجهز باشیم و مجهز بودن ما تصویب همین قانون یعنی لایحه ۱۴ میلیون لیره دولت است بنده به نظرم این طور می‌رسد که اگر ما این لایحه را تصویب بکنیم و خودمان را هم از حیث ریال و هم از حیث ارز مجهز بکنیم وقتی شرکت سابق و حامی او مأیوس شدند و دیدند که ما مجهز شده‌ایم فوراً وارد مذاکره خواهند شد و نفت ما را همان طوری که قانون معین کرده خریداری خواهند کرد و آن وقت ما احتیاجی نخواهیم داشت حتی یک لیره از این چهارده میلیون لیره برداشت کنیم البته این وقتی است که ما مجهز باشیم این است که بنده بیش از این عرض نمی‌کنم و از همکاران محترم خودم استدعا می‌نمایم توجه بفرمایند این که ما خیال بکنیم این لایحه ۱۴ میلیون لیره یک لایحه جداگانه‌ای است و لایحه ملی شدن صنعت نفت یک لایحه جداگانه به عقیده بنده یک قدری بی‌لطفی است این دو تا لایحه حکم واحدی را دارند این لایحه به منظور اجرای آن قانون است
این است که بنده استدعا می‌کنم همان طور که تا این ساعت همه با وحدت نظر جلو آمدیم و این کار را پیش بردیم این قسمت آخرش را هم آقایان موافقت بفرمایند و امیدوارم در آتیه نزدیکی تمام این اشکالات حل شود بیش از این بده عرضی ندارم (احسنت)
رئیس - آقای مهدی ارباب
مهدی ارباب - بنده مطالبی دارم که خیلی به طور اختصار و رئوس آن را به عرض مجلس می‌رسانم دنباله احساسات دوستانه‌ای که در جلسه پیش راجع به مودت بین پاکستان و هندوستان به عرض رسانیدم اضاف می‌کنم که ما به دوستی هندوستان و پاکستان علاقمند هستیم ما به دوستی این دو کشور بسیار اهمیت می‌دهیم و امیدواریم حالا که آقای لیاقت‌علی خان دست دوستی به طرف آقای نهرو دراز کرده‌اند مسأله کشمیر با کمال حسن نیت و علاقه برادرانه حل و فصل گردد مطلب دیگر مربوط به مأمورین محترم دولت است البته آقایان توجه فرمودند که در جریان اجرای ملی شدن قانون نفت عده زیادی از کارمندان و خدمتگزاران دولت احساست قابل تقدیری را ابراز داشته‌اند و حتی از ممر معاش روزانه خودشان و قسمتی از حقوق خودشان را حاضر شده‌اند که در اختیار خزانه دولت بگذارند و حس باطنی خود را از این راه ابراز کرده باشند در اینجا متوجه یک چیز دیگری شدم که یک طریقه دیگری که مستحسن است به دولت فعلی در امر مهمی که در دست اجرا دارد کمک بشود و آن این است که مأمورین دول در حین انجام وظیفه بیش از پیش کوشش کنند و به طور سر بسته و سر پوشیده بنده عرض می‌کنم که کاری نکنند در این موقع مردم را ناراضی کنند و مردم در امور زندگانی خودشان ناراضی شوند یک مطلب دیگر که ناچارم از حضور جناب آقای وزیر دارایی استفاده کنم این است که البته آقایان تصدیق می‌فرمایند و بنده شخصاً معتقد هستم که یکی از عناصر بی‌نظر و بی‌غرض و شریف جناب آقای وارسته هستند (صحیح است) که یکی از امور مشکل مملکت را امروز دارند اداره می‌کنند دادگاه دارایی یک قضاتی دارد که کم نظیر هستند مثل آقای مفخم این یکی از قضاتی است که در تمام دستگاه‌های قضایی مرد بسیار بی‌نظیر بی‌نظری است با وجود چنین وزیری و با وجود چنین قضاتی آیا شایسته هست که یک وکیل دولت بخواهد دستگاه‌های قضایی دارایی را طوری تحت فشار بگذارد و مجبور کند که رأی خلاف واقع بدهد این را به طور اجمال عرض کردم و از جناب آقای وزیر دارایی استدعا می‌کنم این قسمت را توجه بفرمایند در موقعی که ایشان در رأس امور دارایی هستند شایسته نیست افرادی خلاف اصول امنیت قضایی اقدامی بکنند موضوع دیگر مربوط به امور عمرانی کشور است در موقعی که اقدام به دفع آفت ملخ در بلوچستان می‌شود یکی از خوانین بلوچ آن طور احساسات به خرج داد که شخصاً در حدود خودش ۴۶۰۰ نفر کارگر به طور مجانی در اختیار اداره دفع ملخ گذاشته مقدار زیادی الاغ و وسائل نقلیه در اختیار آنها گذاشته شش خانه برای سکونت آنها در اختیار آنها گذاشته این در نقطه‌ای سکونت لازم دارد به نام زابلی از نقاط دوردست حدود سراقان آیا با این احساسات شایسته است که در امور عمرانی فکر این مردم نباشند اینها که دستور دولت را این طور مقدس و محترم می‌شمارند من تمنا دارم آقایان وزیر کشاورزی هم نسبت به امور آبیاری و عمرانی این مردم که با این احساسات حاضرند جانفشانی کنند اقلاً یک تقدیر عملی نسبت به خدمات آنها بشود موضوع دیگر مربوط به راه سازی مملکت است بدون راه هیچ کار عمرانی و اصلاحی ممکن نیست پیشرفت داشته باشد و حالا که این لایحه ده ساله در دستور هست من از آقایان محترم معظم همکاران ارجمند استدعا می‌کنم مساعدت فرمایند این لایحه زودتر به تصویب مجلس برسد (صحیح است) و انشاالله جناب آقای وزیر راه هم با این قول و قراری که داده‌اند هر چه زودتر این منظور عمومی را عملی می‌فرمایند و باز استدعا می‌کنم راه چاه بهار را از نظر دور نفرمایید (صحیح است)
۳ - بقیه مذاکرات و تصویب فوریت اجازه انتقال چهارده میلیون لیره از پشتوانه اسکناس به حساب دولت.
رئیس - در جلسه پیش لایحه چهارده میلیون که مطرح بوده پیشنهاد کفایت مذاکرات شده بود و نسبت به کفایت مذاکرات مذاکره شده و اعلام رأی هم شده بود. رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهادی رسیده که این لایحه یک فوریت داشته باشد قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم لایحه مربوط به ۱۴ میلیون لیره پشتوانه که به تصویب کمیسیون‌های مربوطه رسیده و گزارش آن طبع و توزیع شده و فعلاً مطرح است با قید فوریت فی‌المجلس مطرح شود.
کهبد - ملک‌مدنی - ناصر ذوالفقاری - کشاورزصدر - معدل - حائری‌زاده - سرتیپ‌زاده - اللهیار صالح و عده‌ای امضای دیگر
رئیس - این پیشنهاد فوریت که مطرح می‌شد اگر تصویب شود بعد از تصویب آن پیشنهاداتی که هست در مجلس قرائت می‌شود و تکلیفش معین می‌شود.
آقای اردلان موافقید؟ (موافقم) آقای ملک‌مدنی (موافقم) مخالفی نیست؟ (گفته شد خیر) رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند با فوریت قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود قبل از طرح این پیشنهادات یک لایحه‌ای آقای وزیر فرهنگ دارند که می‌دهند.
۴ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ.
وزیر فرهنگ - به طوری که خاطر محترم نمایندگان مسبوق است هیئت معلمین و جامعه لیسانسیه‌ها و طبقات دیگر معلم راجع به وضع استخدامی خودشان و راجع به مسائل مختلف مربوط به وضع استخدامی‌شان مدت‌ها است تقاضاهایی از دولت و از مجلس محترم دارند و در موارد مختلف هم از طرف آقایان نمایندگان به دولت تذکر داده شد که نسبت به این مسائل توجهی بشود و زودتر لایحه قانونی راجع به این امر تقدیم بشود (صحیح است) این لایحه تهیه شده است و با قید فوریت تقدیم مجلس می‌شود که این لایحه راجع به چند موضوع مختلف است که بنده نمی‌خواهم وقت مجلس را در این موقع بگیرم خیلی مختصر دو کلمه عرض می‌کنم از آن جمله راجع به وضع معلمین قراردادی است که الان در حال حاضر در حدود ده هزار نفر ما معلم داریم که با وضع قرار دادی هستند و این اشخاص تقاضا دارند که وضع آنها تبدیل به رسمی بشود (صحیح است) و همچنین عده‌ای از معلمین هستند که طی مدارج تحصیلی بالاتر کرده‌اند و بر طبق مقررات و قاعده عدل و انصاف باید وضعیت استخدامی آنها روشن بشود و رتبه آنها بر طبق درجه تحصیل‌شان اعطا بشود (صحیح است) وسائل مختلف دیگری هست که بنده از توضیح و بسط آنها نظر به وضعیت مجلس فعلاً صرف‌نظر می‌کنم و این لایحه را تقدیم می‌کنم که با قید فوریت مورد توجه آقایان قرار گیرد.
۵ - بقیه مذاکرات و تصویب گزارش راجع به اجازه انتقال چهارده میلیون لیره از پشتوانه اسکناس به حساب دولت.
رئیس - پیشنهادات لایحه ۱۴ میلیون لیره قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی اینجانبان پیشنهاد می‌نماییم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود.
تبصره - وزارت دارایی مکلف است مبلغ ۱۶۰ میلیون ریالی که طبق قانون مصوب ۱۹ اسفند ۱۳۲۷ مقرر است بر سرمایه بانک کشاورزی و پیشه و هنر ایران افزوده و پرداخت شود از وجوه حاصل از فروش ارزهای موضوع این قانون در پنج قسط متساوی ماهیانه بپردازد دکتر کیان - کشاورزصدر - قهرمان - سالا بهزادی
بزرگ‌نیا - ملک‌مدنی - مخبرفرهمند - قرشی - معدل - بهادری - فرهودی - ابریشم‌کار - موقر - ناظرزاده - قبادیان - گرگانی - اسلامی
تیمورتاش - اسم بنده را هم اضافه بفرمایید.
رئیس - آقای دکتر کیان بفرمایید (جمعی از نمایندگان - مخالفی نیست) (اردلان - بنده مخالفم) چه مخالف باشد چه نباشد باید توضیح داد
دکتر کیان - عرض کنم برای افزایش سرمایه بانک کشاورزی قانونی در ۱۳۲۷ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است که مبلغ ۱۶ میلیون تومان به سرمایه بانک کشاورزی افزوده بشود و این مبلغ هم طبق مقرراتی که در همان قانون تصریح شده منحصراً برای توسعه امور کشاورزی شهرستان‌ها و تشویق خرده مالک باید به مصرف برسد این قانون از آن تاریخ تاکنون اجرا نشده یعنی دولت با وجودی که مکلف بوده است که این ۱۶ میلیون را به بانک کشاورزی بدهد شاید در نتیجه فقد وجوه پرداخت نکرده است در صورتی که این مورد علاقه تام و تمام نمایندگان مجلس و مخصوصاً اهالی شهرستان‌ها است از لحاظ این که تا حدی در این جریان و اوضاع و احوال نسبتاً راکد شهرستان‌ها کمکی به پیشرفت امور کشاورزی بشود از این جهت است که عده کثیری از آقایان نمایندگان که در حدود ۱۸۰۱۷ نفر امضا هست پیشنهاد کردند که مبلغ شانزده میلیون تومان یعنی صد و شصت میلیون ریال از حاصل ریالی فروش ۱۴ میلیون لیره به مصرف افزایش سرمایه بانک کشاورزی برسد که طبق قانون ۱۳۲۷ به مصرف برسد (چند نفر از نمایندگان - با صد میلیون ریال موافقت شد) ضمناً چون در خلال این جریان یک پیشنهاد دیگری هم از طرف عده‌ای از نمایندگان شده بود که مبلغ پانصد میلیون ریال یعنی ۵۰ میلیون تومان از همین محل از وجوه ریالی حاصل از فروش این ارز هم به مصرف وام به سازمان برنامه برسد که این مبلغ را به تناسب همان مبالغی که در برنامه ۲۷ ماهه سازمان برنامه برای شهرستان‌ها تعیین شده است برای همان مصارف عمرانی مندرج در برنامه به مصرف برسد جناب آقای وزیر دارایی هم با این موضوع موافقت فرمودند که اگر پیشنهادات دیگری از طرف آقایان نمایندگان در این موارد حتی‌المقدور نشود این دو مورد را که برای ایجاد یک حرکت و جنبش عمرانی در شهرستان‌ها است موافقت فرمایند که از ریال‌های حاصله از فروش این ارز این ۵۰ میلیون ریال برنامه و این اعتبار سرمایه بانک کشاورزی داده بشود از این جهت بنده می‌خواهم این را عرض کنم چون این پیشنهاد هم به این شکل داده شده اگر آقایان اجازه بفرمایند پیشنهادی که جامع دو پیشنها است الان مطرح بشود و به پیشنهاد جامع مربوط به ۵۰ میلیون و ده میلیون یک جا رأی گرفته شود که ما با هم تصمیم گرفته باشیم اگر هم موافقت نداشته باشند یک جا رأی داده شود اول به این ده میلیون تومان رأی بدهند بعد به آن ۵۰ میلیون (پناهی - کدام ۵۰ میلیون؟) ۵۰ میلیون برای سازمان برنامه داده می‌شود که برای آن برنامه‌های عمرانی و اصلاحی که تصویب شده است برای مدت ۲۷ ماهه بین شهرستان‌ها تقسیم شود این مبلغ به تناسب همان مبالغ تقسیم می‌شود این است که عجالتاً چون این ده میلیون مطرح است اگر مقتضی می‌دانید به این ده میلیون رأی بدهید و بعد هم به آن پنجاه میلیون و بنده از سایر آقایان نمایندگان تقاضا می‌کنم که پیشنهادات دیگری برای مصرف این وجوه داده نشود که فقط این مبلغ برای مخارج عمرانی مصرف شود و بقیه برای امور نفت در اختیار دولت باشد.
رئیس - نسبت به کمک بانک کشاورزی یک پیشنهادات مشابهی رسیده است یکی هم آقای عرب‌شیبانی پیشنهاد کرده‌اند که در همین زمینه است قرائت می‌شود بعد رأی می‌گیریم.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم از حاصل تبدیل ارز مذکور در لایحه به ریال مبلغ ۱۶۰ میلیون ریال از تاریخ تصویب لایحه در ظرف مدت ۴ ماه به بانک کشاورزی به عنوان ازدیاد سرمایه پرداخت گردد ضمناً بانک کشاورزی موظف شود در ظرف مدت یک ماه در اساسنامه خود تجدیدنظر نماید و طرح جدید اساسنامه را با رعایت اوضاع و احوال فعلی کشور که متضمن شرایط محل و تناسب برای پرداخت وام‌های کشاورزی به رعایا و مالکین جزء و کشاورزان خواهد بود به وسیله وزارت دارایی برای تصویب تقدیم مجلس نماید
عرب‌شیبانی، سنندجی
رئیس - پیشنهاد اول ۵ ماه و این ۴ ماه است البته یک چیز اضافی دارد که بیشتر کمک به زارعین و خرده مالکین باشد این است که اگر اجازه می‌دهید روی این هم صحبت بشود آقای اسلامی مخالفید بفرمایید.
اسلامی - بنده با آن پیشنهادی که اول خود بنده هم امضا کرده بودم موافق بودم ولی بعد یک چیز دیگری اضافه شد که آن اضافه خودش دارای مباحث زیادی خواهد بود و باید بحث زیادی اینجا در اطرافش کرد بنده از این جهت که آقای عرب‌شیبانی واقعاً دل‌شان به حال قرض‌کنندگان سوخته با ایشان هم‌عقیده هستم برای این که به قدری تشریفات دارد قرض کردن از بانک کشاورزی که هیچ یک از زارعین و خرده مالکین حاضر نیستند که این شرایط را بپذیرند مضافاً به این که یک ربح بسیار کمرشکنی هم برای قرض‌کنندگان هست البته این موضوع را خود آقای وزیر دارایی ممکن است اینجا قبول کنند چون صاحب سهم عمده هستند و در دستور بفرمایند در این اساسنامه تغییر داده شود قسمت اول آن پیشنهاد با این پیشنهاد یکی است هر دو شبیه به هم است با مختصر تفاوت مدت پرداخت که آن هم قابل حل است فعلاً به قسمت اولش رأی بگیرید قسمت دوم را آقای وزیر دارایی قبول می‌کنند و دستور می‌دهند که یک اساسنامه تازه بنویسند بنده مخالفتم از این قسمت است که بحث زیادی نشود برای این که ما هر پیشنهادی را بخواهیم یک نفر موافق و یک نفر مخالف و آقای مخبر و آقای وزیر دارایی صحبت کنند دیگر وقتی نمی‌ماند شاید پنجاه جلسه طور بکشد تا این لایحه تصویب شود.
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - چون بانک کشاورزی یک بنگاه مفید و سودمندی است که اگر اسباب و وسائل کار در اختیار داشته باشند می‌توانند منشا کارهای عمرانی و مؤثری در امور تولیدی و بهبود وضع کشاورزان باشد بنده به طور کلی با نظری که آقایان دارند یعنی با پیشنهاد این که یک مبلغی کمک بشود به سرمایه بانک کشاورزی اصولاً موافقم ولی مبلغ آن را از ده میلیون تومان بیشتر صلاح نمی‌دانم تقاضا می‌کنم موافقت بفرمایید به همان ده میلیون تومان موافقت بشود نسبت به بهره فرمودند که این بهره زیاد است وقتی که سرمایه زیاد شد آن وقت بانک هم توانایی این را خواهد داشت که در میزان بهره‌اش تخفیفاتی قائل بشود و تجدیدنظر از بهره هم مستلزم تجدیدنظر در اساسنامه نیست این از اختیارات هیئت مدیره است و به موقع هم این کار را اقدام خواهند کرد
رئیس - پیشنهاد ده میلیون هم هست و آقای وزیر دارایی با ده میلیون موافقت کردند و در قسمت اساس نامه موافقت کنید آقای عرب‌شیبانی که به آن ترتیب که آقای وزیر دارایی ذکر کردند اقدام شود.
وزیر دارایی - بنده یک تذکر دیگری هم داشتم
رئیس - بفرمایید
وزیر دارایی - عرض کنم بنده موافقم به شرط این که منحصراً به مصرف وام‌های کشاورزی برسد.
عرب‌شیبانی - به شرط این که در اساسنامه هم تجدیدنظر بفرمایید بنده موافق هستم.
رئیس - پس با این ترتیب به ده میلیون و چهار ماه موافقت شد باید رأی گرفت.
اردلان - آقای اسلامی خودشان امضاکننده آن ده میلیون بودند چطور به عنوان مخالف صحبت کردند
رئیس - این طور نیست ایشان مخالف ۱۶ میلیون بودند آقای دکتر کاسمی هم پیشنهادی کرده‌اند که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم از محل فروش ۱۴ میلیون لیره مبلغ ده میلیون تومان اختصاص به سرمایه بانک کشاورزی داده شود
چند نفر از نمایندگان - به ده میلیون که موافقت شده رأی بگیرید
رئیس - به هر حال رأی گرفته می‌شود به صد میلیون ریال به این ترتیب که منحصراً به مصرف قرضه‌های کشاورزی برسد در ظرف چهار ماه آقایانی که با این پیشنهاد موافق هستند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای منصف به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود ماده واحده - به هیئت نظارت اندوخته نشر اسکناس اجازه داده می‌شود در صورت ضرورت جهت رفع مضیقه ارزی کشور که در نتیجه اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت ممکن است ایجاد شود از ۱۴ میلیون لیره پشتوانه ارزی کشوری مبلغ ۶ میلیون لیره تا آخر مرداد ماه جاری در اختیار دولت بگذارد دولت مکلف است حداکثر الی آخر
رئیس - پیشنهاد دیگری هم هست مشابه با این پیشنهاد قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای نبوی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنها می‌کنم از مجموع ۱۴ میلیون لیره فعلاً ۶ میلیون لیره از قرار ماهی دو میلیون لیره برداشت و استفاده شود و از ۸ میلیون لیره دیگر بعد از گذشتن ۳ ماه اگر دولت احتیاج داشت و رفع مضیقه نشده بود استفاده خواهد کرد.
تیمور تاش - بنده هم در این زمینه پیشنهادی داده بودم و مقدم بود
رئیس - مال شما بیشتر است اگر این که کمتر است مورد توجه واقع نشد پیشنهاد شما مطرح می‌شود. آقای نبوی
نبوی - شکی نیست برای دولت مضیقه ایجاد شده و در این موقع مصلحت مملکت ایجاب می‌کند که ما کوشش کنیم این مضیقه را بر طرف کنیم (صحیح است) اگر چیزی تشخیص داده شود که مصلحت مملکت است در آن مصلحت مجلس و دولت و مردم همه کمک می‌کنند اگر دیده شد که
یک یا چند نفر از نمایندگان نظری غیر از لایحه دولت دارند نه از این جهت است که می‌خواهند کاری به مصلحت مملکت نشود بلکه در اصل موضوع توافق دارند منتها انجام مصلحت مملکت را به طریق دیگری فکر می‌کنند و البته همه مجلس و همه نمایندگان معتقدند که باید کاری کرد که مصلحت مملکت باشد و در چنین به زیان کشور تمام خواهد شد جلوگیری شود
بنده غرضم از تقدیم این پیشنهاد این بود که تمام نظرها جمع بشود لایحه‌ای که دولت داده در مقدمه لایحه ذکر شده و در این پیشنهادی هم که بنده تقدیم کردم همان منظور هست.
چون دولت منظورش این نبود که این پول را دفعتاً بردارد و خرج کند بلکه به تدریج در چند ماه از این پول استفاده خواهد کرد و برای این که این نظر تأمین شود استدعا کردم آقایان موافقت بفرمایند که فعلاً شش میلیون ماهی دو میلیون برداشت شود اگر انشاالله رفع مضیقه شد و قطعاً هم خواهد شد ما احتیاجی به برداشت پول نداریم.
دولت در گذشته ماهی یک میلیون لیره از شرکت نفت می‌گرفته و یک میلیون لیره هم شرکت به مصرف کارگران و سایر کارهای استخراجی می‌رساند پس آنچه که دولت درگذشته استفاده می‌کرده بیش از دو میلیون لیره در ماه نبود حالا هم در این پیشنهادی که بنده کردم نظر دولت کاملاً تأمین است که ماهی ۲ میلیون شش میلیون برای ۳ ماه برداشته شود اگر بعد از گذشتن ۳ ماه رفع احتیاج شد و مضیقه برطرف شد که انشاالله خواهد شد دیگر احتیاجی ندارد بردارد و اگر نشد باز مطابق همین پیشنهاد نظر دولت تأمین است می‌تواند از بقیه استفاده کند بنده استدعا می‌کنم آقایان به این نظر توجه بفرمایند و برای این که جمع تمام افکار بشود به این پیشنهاد رأی بدهند.
فعلاً برای این که رفع مضیقه از دولت بشود ماهی ۲ میلیون لیره در ۳ ماه برداشت کند و اگر رفع مضیقه نشد در آتیه استفاده کند و از این پول بردارد.
رئیس - آقای صفایی
صفایی - آقایان محترم استحضار دارند که بنده با اصل این لایحه مخالف بودم و معتقدم دست زدن به پشتوانه اسکناس به هیچ نوع و به هیچ استدلالی از نظر اقتصادی صحیح نیست.
ولی متأسفانه مجال سخن به بنده نرسید از مجموع استدلالاتی که آقایان کردند بنده به این نتیجه رسیدم که اغلب آقایان هم با دست زدن پشتوانه اسکناس به طور عادی موافق نیستند فقط یک موضوع فوق‌العاده‌ای موجب شده است که آقایان برای این مبارزه ملی و حیاتی که در پیش دارند دست به پشتوانه اسکناس بزنند مجموع استدلالات این بود.
نتیجه اگر همین طور است که بنده فهمیدم معتقدم کلیه پیشنهاداتی که موجب بشود دست و بال دولت را ببندد که نتواند به آن منظور غایی که موجب دست زدن به پشتوانه اسکناس شده است برسد کاملاً غلط است (صحیح است)
مجموع پیشنهاداتی که بنده دیدم دولت را مقید می‌کند یا از لحاظ مقدار ۲ میلیون تا ۱۴ میلیون و یا از لحاظ ریال و یا از لحاظ زمان باعث تضییقات دولت شدن از هر جهت باشد صحیح نیست آقایا اگر واقعاً دست زدن به پشتوانه اسکناس برای این است که در مبارزه ملی نفت موفق بشویم کلیه این پیشنهادات غلط است (صحیح است) اعم از این که به سازمان داده شود اعم از این که به بانک کشاورزی داده شود اعم از هر امر حیاتی زیرا مجوزی برای مصرف عادی از لحاظ دست زدن به پشتوانه ارزی نداریم. ولی حالا که مستدلاً قانع شدید که دست زدن به پشتوانه لازم است این پیشنهادات را دور بریزید ۵۰ میلیون به سازمان برنامه برای چه بدهید؟ ۲۵۰ میلیون تومان سازمان برنامه نفله کرد و هنوز ما نفهمیدیم سازمان برنامه چکار کرده باز یک پول دیگری بدهیم یا یک مبلغی به بانک کشاورزی بدهیم چرا؟ از سرمایه بانک کشاورزی مسلماً ۷۰، ۸۰ در صدش به مصرف واقعیش نرسیده باز ده میلیون دیگر بدهید؟ در هر حال اگر به این ارز و ریال برای کار نفت احتیاج دارید باید دست دولت را باز بگذارید و هیچ پیشنهادی ندهید نه از لحاظ ریال و نه از لحاظ ارز و اگر خیر این طور نیست برای مصارف عمرانی کشور است دست زدن پشتوانه ارزی واقعاً حرام است از لحاظ شرع حرام است از لحاظ عرف حرام است آقا نکنید این کار را این مطلب دو تا راه بیشتر نیست بنابراین بنده معتقدم که آقایان توجه بفرمایند ببینند علت واقعی تصویب این لایحه چیست اگر علت همان است که عرض کردم تکرار می‌کنم چون به عقیده بنده با تقسیم این پول نه به کشاورزی و عمران و سازمان برنامه نه دو ماه گرفتن و ۴ ماه گرفتن و ۶ ماه گرفتن موافق نیستم این کار صحیح نیست و شخصاً بنده معتقدم دولت از لحاظ ارزی و ریالی احتیاج به این لایحه نداشته و این لایحه یک مجوزی می‌شود که هیئت دولت‌های بعد می‌آیند اعم از حسن نیت یا سوء نیت دست به پشتوانه می‌زنند و کار را خراب می‌کنند به این دلیل بنده اصولاً به این کار معتقد نبودم و معتقدم دولت ارز لازم را از راه فروش تریاک از راه فروش گندم فروش توتون و سیگار می‌تواند به دست بیاورد و اگر هم نمی‌تواند ملت با محرومت از کلیه کالاهای وارداتی صرف‌نظر می‌کند ده میلیون لیره ۳ ماه ۴ ماه کاری انجام نمی‌دهد بعد از ۳ ماه چکار می‌کنید این کاری را که شما بعد از ۳ ماه ۴ ماه می‌کنید یعنی مبارزه ملی باید با محرومیت ملت توأم باشد تا ما بتوانیم در این جریان موفق شویم و گرنه ۱۴ میلیون لیره را خرج می‌کنیم بعد از ۳ ماه محتاج همین رویه خواهیم شد که ملت باید قند نخورد چای نخورد چای خود را با خرما و کشمش بخورد از حالا این کار را بکنید به هر حال این عقیده اصولی بنده است در موضوع ریال و ارز و دست زدن به پشتوانه ولی آقایان که قانع نشدند و این استدلال را کافی نمی‌دانند و معتقدند این کار برای مبارزه نفت لازم است پس همه پیشنهادات دیگر غلط می‌شود و صحیح نیست و باید برای همان یک کار دست دولت را باز گذاشت که هر جوری می‌خواهد ریالش را خرج کند و الا از این جریان عکس مطلب را نتیجه می‌گیریم (صحیح است)
رئیس - آقای مخبر
فرهودی (مخبر کمیسیون بودجه) - عرض کنم پیشنهادی که آقای نبوی فرمودند به نظر بنده اشتباهی درش است ایشان تصور فرمودند که مصرف ارزی دولت برای واردات در ماه ۲ میلیون لیره است در صورتی که ما چون در اول سال هستیم در امر واردات حساب سالیانه باید بکنیم برای مصرف یک سال بایستی سفارش داد بنابراین صحبت ماهی ۲ میلیون لیره نیست جمع واردات مملکت سالی ۵۰ میلیون لیره است پس قسط بندی کردن برای واردات به ماه صحیح نیست اما این که فرمودند که ۶ میلیون لیره را برای ۳ ماه حالا مصرف کنند بعد اگر احتیاج پیدا شد باز لایحه بیاورند برای بقیه‌اش بنده خواستم عرض کنم که تکرار این لوایح و این طور صحبت‌ها باعث تزلزل روحیه مردم است برای این که هر وقت چنین لایحه‌ای بیاورند باز صحبت زیاد شدن اسکناس و کم شدن پشتوانه است و ترقی قیمت‌ها و اینها در تزلزل روحی مردم مؤثر است هر قدر این طور مباحث را کمتر بکنیم عده این طور لوایح و قوانین را کمتر بکنیم روحیه مردم قوی‌تر می‌شود اما آنچه را که آقای صفایی فرمودند که خوب است به محرومیت ملی بسازیم و اساساً از این کار صرف‌نظر بکنیم همان طوری که بنده پریروز هم عرض کردم این کار یک عمل احتیاطی است این عمل یک عمل احتیاطی است یک عمل خرید و فروش و برداشت و معامله نیست یک عمل احتیاطی است که دولت که در مبارزه جدی و اساسی است و می‌بایستی که منطقش قوی باشد و احتیاطش کامل باشد بنابراین آقایان این لایحه را به نام این که یک امر احتیاطی است تلقی بفرمایند نه یک امر اعتباری و بودجه‌های سالیانه و ماهیانه
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای نبوی ماهیانه دو میلیون لیره و برای سه ماه شش میلیون و بعد هم اگر احتیاج پیدا کرد ماهی دو میلیون آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای تیمورتاش به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود دولت در هر ماه فقط مبلغ دو میلیون لیره می‌تواند از این محل استفاده نماید و بانک ملی ایران مجاز نیست در هر ماه بیش از این مبلغ در اختیار دولت بگذارد.
رئیس - آقای تیمورتاش
تیمورتاش - عرض کنم که بنده قرار بود در لایحه صحبت کنم و دلایلی را عرض بکنم مخصوصاً همان طور که آقای صفایی فرمودند می‌خواستم این نکته را متذکر شوم که راجع به تضیقاتی که برای دول از لحاظ ارزی و همچنین ریالی هست این چهارده میلیون لیره کافی نیست برای این که نتیجه مطلوبه حاصل شود این مصرف کیک دو ماه بیشتر نیست ملت ایران در مبارزه‌ای که شروع کرده است محرومیت‌های بسیاری را قبول کرده است و به نظر بنده کسانی هستند که در این زمینه مسئول هستند و مشغول کار هستند با اینها است که تدابیری اتخاذ بکنند و این پیش‌بینی‌ها را قبلاً می‌کردند برای این که از نقطه‌نظر ارزی کار به اینجا نکشد و بنده چون مدتی در وزارت اقتصاد ملی بودم می‌توانم عرض کنم موجباتی که بشود به او اتکا کرد و گفت که پیش‌بینی می‌شود انجام نشده و نمی‌شود الان این چهارده میلیون لیره که می‌خواهید این را برای واردات می‌خواهید؟ (وزیر دارایی - بلی) اگر برای واردات می‌خواهید برخلاف آنچه که آقای مخبر کمیسیون بودجه فرمودند این پیشنهاد باید حتماً باشد برای این که اعتباراتی که باز می‌شود تقریباً ماه به ماه صورت برداری می‌شود و باز می‌شود یک مرتبه و یک جا شما چهارده میلیون لیره لازم ندارید و باید با کمال توجه به این که چه وارداتی لازم است و به طور الاهم فالاهم دولت در نظر بگیرد و اگر می‌خواهید این چهارده میلیون هم غرما نشود و معلوم بشود از کجا در می‌آید این را باید حتماً و حتماً در نظر داشت باشید از لحاظ کنتنژان
مملکت‌تان و از لحاظ این که بدانید که شما در هر ماه چقدر باید مصرف بکنید مضافاً به این که حقیقتاً و از صمیم قلب بنده امیدوارم که قبل از این که شما دو میلیون لیره از این برداشت کنید مشکل نفت حل بشود و این ملت روی آسایش ببیند بنابراین پیشنهاد بنده خیلی ساده است احتیاجات دولت از نقطه‌نظر وارداتی مسلماً حالا بیش ازدو میلیون نیست معذلک، معذرت می‌خواهم بر خلاف آنچه آقای فرهودی فرمودند حالا اول سال است و مخصوصاً واردات در آخر سال رو به تزاید است نه در قسمت اول سال و اصولاً با دو میلیون لیره شما می‌توانید قطعاً حوائج ارزی را مرتفع کنید
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - به نظر بنده بیانات آقای صفایی خیلی جامع بود وقتی ما تشخیص دادیم که امروز برای این کار مهم نفت ضرورت دارد که ما دولت را تقویت کنیم و از تحریکاتی که برای فلج شدن کار دولت در موضوع نفت بروز می‌کند جلوگیری کنیم باید کاملاً دست دولت را باز بگذاریم و به پیشنهادی که دولت داده به او رأی بدهیم دیگر کسر کردن و زیاد کردن و محدود کردن مورد ندارد بنده فکر می‌کنم که عموم ملت ایران و نمایندگان هم هماهنگ هستند که ما یک مبارزه ملی و اصولی در کار نفت پیدا کردیم البته آن طرف مخالف هر نوع مشکلاتی را در راه پیشرفت این کار ایجاد می‌کند یکی از این مشکلات هم در مضیقه انداختن دولت است از نظر واردات جنسی. ما نباید فراموش بکنیم که اگر واردات کشور ما کسر بشود و بانک ملی برای کسانی که درخواست واردات جنسی کرده‌اند اعتبارات‌شان را ببندد طبعاً قیمت اجناس بالا می‌رود و به طبقه پایین زحمت و ضرر وارد می‌شود. همان طوری که آقای فرهودی هم در جلسه پیش و همین جلسه اشاره کردند این یک اقدامات احتیاطی است که دولت در نظر گرفته و بنده نمی‌خواستم وقت مجلس را گرفته باشم همین قدر می‌خواستم توضیح داده باشم که موضوع این لایحه با لایحه سابق خیلی فرق دارد آقای فرهودی توضیح کافی در این موضوع دادند آقای تیمورتاش خود جنابعالی هم از کسانی هستید که ما شنیدیم در خارج و داخل مکرر فرمودید که باید کار نفت پیشرفت کند. پیشرفت کار نفت وسایل می‌خواهد. شما تصور می‌فرمایید که این کمپانی نفت به آسانی به زانو درمی‌آید؟ این طور نیست. بنده اینجا صریحاً عرض می‌کنم تا آخرین نقطه‌ای که ممکن باشد محال و ممتنع است تسلیم این بشود که ما مسلط بر اوضاع بشویم و بر مشکلات فائق بیاییم. هر نوع تحریکی آنها می‌کنند یک قرضه‌ای را دولت الان می‌گیرد و وقتی حوائجش رفع شد سرجایش می‌گذارد و به نظر بنده این پیشنهادات موردی ندارد و باید دست دولت را باز بگذاریم که کارش پیشرفت کند (صحیح است)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای تیمورتاش آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای دکتر کاسمی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم به ماده واحده دو تبصره زیر اضافه شود:
تبصره ۱ - دولت مکلف است ارزهای مربوط را منحصراً برای ورود کالاهای ضروری درجه اول، قند و شکر و قماش نخی و دارو به مصرف برساند
تبصره ۲ - دولت مکلف است وجوه ریالی حاصل از فروش ارز مزبور را منحصراً به مصرف رفع احتیاجات ناشی از ملی شدن صنعت نفت برساند و مازاد آن را برای انجام برنامه‌های عمرانی سازمان برنامه در شهرستان‌ها پرداخت احتساب نماید.
(اسلامی - این پیشنهاد خرج است)
رئیس - آقای دکتر کاسمی
دکتر کاسمی - دست زدن به پشتوانه اسکناس به زعم بنده که عمل بسیار خطایی است و بنده چون زیاد پر رنگ صحبت نمی‌کنم نمی‌گویم خیانت است می‌گویم خطایی است که شاید قابل جبران نباشد ولی چون دولت در مقابل یک مقصود خیلی بزرگی قرار گرفته است برای این که بتواند مقصود بزرگ خودش را عملی بکند متوجه شد که اولاً بانک ملی ارز لازم را ندارد ثانیاً دستگاه دولت ریال لازم را ندارد بنابراین دو محظور برای دولت پیش آمد یکی کمبود ریالی و یکی کمبود ارزی. برای کمبود ارزی اگر ارز نباشد واردات از بین خواهد رفت و نتیجه کالاهای ضروری مردم از قبیل قند و شکر و قماش نخی و امثال اینها بالا می‌رود بنابراین قند و شکری که باید به دست مردم برسد و در غالب نقاط قوت منحصر به فرد مردم است بالا می‌رود و یک عده‌ای استفاده می‌کنند بنابراین ما باید ارز لازم را در دسترس بانک ملی ایران بگذاریم. از طرف دیگر دولت هم محتاج به ریال است و اگر ریال نداشته باشد نمی‌تواند این مقصود بزرگش را عملی کند روی این دو ضرورت اباحه محظور شد پس دولت آمد این لایحه را آورد. حالا که این لایحه را آورد و مجلس شورای ملی می‌تواند به این لایحه رأی بدهد برخلاف عقیده همکار محترم من آقای صفایی من معتقد نیستم که دست دولت را ما باز بگذاریم بلکه اجازه بفرمایید که ما دست دولت را کاملاً ببندیم که از این حسن نظر و از این اتفاق خدای نکرده یک وقت سوء استفاده نشود. یعنی ریال و ارز که ما در دسترس بانک ملی و دولت می‌گذرایم به مصرف حقیقی خودش برسد. به این معینی که چهارده میلیون ارز خودش را به بانک ملی می‌فروشد. این ارز می‌آید در دسترس بانک ملی و بانک ملی این ارز را باید منحصراً به مصف وارداتی برساند که به نفع مردم است. پس فردا این ارز را نباید برای مسافرت یا برای کالای لوکس بدهد. بنابراین دست دولت را اینجا کاملاً باید با دستبند بست که نتواند این ارز را به مصرف چیزهای غیر ضروری برساند بنابراین من در این قسمت با آقای وزیر دارایی هم صحبت کردم ایشان با این نظر موافقت دارند که قیمت ارز فقط به مصرف کالاهای ضروری برسد. کالاهای ضروری را هم مثل زدم از قبیل قماش نخی و قند و شکر و امثال اینها. اما قسمت ریالی که در دسترس دولت قرار می‌گیرد در اینجا هم به نظر بنده باز باید دولت را مقید کرد. آقای تیمورتاش اجازه بدهید قسمت ریال هم که به دست دولت می‌رسد این ریال هم باید به مصرف این مقصود بزرگ برسد یعنی ملی شدن نفت اگر از این قسمت یک مقداری زیاد ماند این نباید صرف حقوق بنده و دیگران بشود. آن قسمت باید داده شود باری امور عمرانی بیان علت است که به عقیده بنده باید دولت را مقید کرد. خود مجلس شورای ملی یک قسمتش را مقید کرد یعنی گفت یکصد میلیون ریال باید به بانک کشاورزی داده شود که آن هم البته به کشاورزان داده شود که آن هم البته به کشاورزان داده می‌شود. بنده پیشنهاد کردم که اگر برای آن قسمت ریالی یک مازادی پیدا بکند این مازاد هم به سازمان برنامه داده می‌شود. چون سازمان برنامه برخلاف سابق حالا دارای برنامه‌ای است و این سازمان تحت نظر کمیسیون برنامه دارد انجام وظیفه می‌کند و یک نقشه‌های عمرانی هم برای همه شهرستان‌ها ایجاد شده است و برای هر شهرستانی هم یک سهمیه‌ای قرار داده‌اند بنابراین اگر مازاد ریالی بماند به عقیده بنده دو قید باید باشد برای دولت که یکی قید ارزی است و یکی قید ریالی (دکتر طبا - از هم تفکیک کنید) حالا هم دو تبصره است
رئیس - آقای نورالدین امامی
کشاورزصدر - یک منشی غربی هم بگذارید آنجه که اسم ما را بنویسند.
رئیس - آقای کشاورزصدر چه نظری نسبت به شما دارند که اسم شما را ننویسند یا اسم دیگران را بنویسند. بفرمایید آقای امامی
نورالدین امامی - عرض می‌کنم در این موضوع چهارده میلیون لیره بایستی آقایان توجه بفرمایند که این پشتوانه پول مملکت است یعنی از هر صد تومان تقریباً بیست تومان پول ما پشتوانه‌اش می‌رود و این مثل سم مهلک است دست زدن به این پول، اما بعضی اوقات تصادف می‌کند که به یک مریضی سم تزریق می‌کنند، پشتوانه اسکناس برای روز مبادا است. اگر خدای نکرده یک روز تصادف بکند ما جواهرات سلطنتی را هم توی خیابان می‌پاشیم برای فدا شدن به مملکت و پیش بردن مرام و مقصود خودمان آقای صفایی به قدری خوب تشریح کرد که تصور می‌کنم احتیاجی به این صحبت‌ها نبود بیاییم حالا که ما تصمیم گرفته‌ایم کار را بکنیم مگر دولت مال لندن و امریکا و انگلستان است؟ اینها ایرانی هستند و از بنده محققاً پول‌شان بیشتر است و علاقه به پشتوانه اسکناس بیشتر دارند لااقل از ما بیشتر حقوق می‌گیرند اگر مثل وزیر دادگستری پول هم نداشته باشد حقوقش را بیشتر می‌گیرد اقلاً آن فکر بیست تومان از صد تومانش را بیشتر از من می‌کند حالا هی بیایید پیشنهاد و پیشنهاد اندر پیشنهاد بدهید اما راجع به دستبند که فرمودند چون آقای وزیر کشور قائم مقام رئیس شهربانی است به او باید مراجعه بفرمایید که دستبند را بزند به دست دولت که بعضی کارهای خلاف نکند.
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - بنده توضیحات کافی در جلسات پیش به عرض آقایان رساندم و گمان نمی‌کردم که باز نقطه ابهام و تاریکی در این موضوع باقی مانده باشد معذلک برای مزید استحضار آقایان مجدداً تکرار می‌کنم که این ۱۴ میلیون لیره که ما در نظر گرفتیم که اگر ضرورت اقتضا کرد برای انجام حوائج بسیار ضروری این مملکت استفاده بکنیم این یک اقدام احتیاطی است یعنی همان طور که اشاره فرمودند اگر وقفه‌ای در امر فروش نفت پیدا نشود ممکن است صرف‌نظر کنیم و شاید احتیاجی به این که دست بزنیم پیدا نکنیم که تمام این مقدار را بگیریم و مدتش را هم حداکثر یک سال قرار دادیم بنابراین به هیچ وجه نبایستی که مورد نگرانی باشد که ما می‌خواهیم که این ۱۴ میلیون را دفعت واحده برداریم و به مصارف غیر ضروری برسانیم به علاوه اصلاً این منظور آقایان تحصیل حاصل است برای این که این ۱۴ میلیون لیره را تجار باید بیایند بخرند برای وارد کردن کالا یک دفعه که نخواهند خرید از طرفی محدود کردنش هم مورد ندارد برای این که ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که تا چه اندازه پیشنهاد خواهد رسید آقای دکتر کاسمی پیشنهاد کردند که این ارز برای کالاهای ضروری مصرف
شود و فرمودند که بنده موافقت کردم به این که این ارز مختصراً برای کالاهای ضروری مصرف شود این کاملاً صحیح است ولی تشخیص باید به عهده دولت باشد بنده جلسه قبل عرض کردم که از آقای نخست‌وزیر هم تقاضا کردم که کمیسیونی تشکیل بشود برای این نظر و نظریاتی پیشنهاد بکند و بعد که تصویب شد بر طبق آن عمل بشود و اما این که اینجا قید بکنیم که برای قند و شکر و قماش و دارو ممکن است که یک چیزهایی باشد که ضرورت داشته باشد و دست دولت بسته بشود و لطمه به واردات کشور برسد بنده با این که با نظر آقای دکتر کاسمی موافق هستم خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایند این را خود دولت تشخیص بدهد البته با جلب نظر بانک ملی نهایت دقت را می‌کند که نظر آقایان صد در صد تأمین بشود.
رئیس - یک پیشنهاد مشابهی هم دست از آقای دکتر معظمی و یک عده دیگر همین طور که آقای دکتر کاسمی پیشنهاد کرده‌اند که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم دو تبصره به عنوان تبصره ۱ و ۲ به ماده واحده اضافه شود
تبصره ۱ - ارز مزبور صرفاً برای احتیاجات عمومی و ضروری واقعی کشور قابل استفاده خواهد بود که پس از پیشنهاد کمیسیون ارز و تصویب هیئت وزیران فروخته خواهد شد
تبصره ۲ - از فروش ارزهای مزبور پانصد میلیون ریال به سازمان برنامه به عنوان وام پرداخته خواهد شد که بر طبق بودجه مصوب ۲۷ ماهه کمیسیون برنامه به تناسب مهم هر شهرستان به مصرف برسد به علاوه باید مبلغ یکصد میلیون ریال به بانک کشاورزی و پیشه و هنر ایران برای افزایش سرمایه موضوع قانون ۱۹ اسفند ۱۳۲۷ پرداخت شود
دکتر کاسمی - این پیشنهاد آقای دکتر معظمی تقریباً همان پیشنهادی است که بنده دادم منتهی کامل‌تر است و بنده همین پیشنهاد را قبول می‌کنم.
رئیس - به همین جهت گفتم پیشنهاد را بخوانند که هر کدام جامع‌تر است مطرح شود آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - پیشنهادی که بنده کردم دو قسمت است یک قسمت مربوط به این است که ارز را برای کارهای ضروری و واقعی تخصیص بدهند و قسمت دوم قسمتی است که به برنامه تخصیص داده می‌شود (بهبهانی - برنامه چه کار کرده برای مملکت) آقای صفایی راجع به برداشت از پشتوانه مطالبی فرمودند که چون ممکن است که به ضرر پول ایران باشد بنده یک توضیح عرض می‌کنم این برداشتی که از پشتوانه اسکناس می‌شود در مقابلش ریال منتشر نمی‌شود که قدرت خرید پول کم بشود ما ۲۳ میلیون لیره در انگلستان داریم که خود این لیره‌ای که ما برداشت می‌کنیم ضامنش دولت است یعنی پشتوانه و ضامن طلا ندارد بلکه آن لیره را دولت انگلستان تعهد کرده است و شما آن لیره را قبول می‌کنید به عنوان پشتوانه ولی دولت خودمان گفته است که من پول لیره را برداشت می‌کنم برای یک منبع عایدی ارزی که نفت است و پس از این که رفع احتیاج شد این را مسترد می‌کنم. بنابراین به هیچ وجه به پشتوانه اسکناس لطمه وارد نمی‌آید و این برای جلوگیری از بالا رفتن قیمت‌ها است اصولاً باید بازرگانان متوجه باشند که بعضی‌ها ممکن است قصد سوء استفاده داشته باشند که در این بحران یک تشنجی در بازار به وجود آوردند و این تشنج باعث خواهد شد که آن اشخاصی که یک معاملاتی روی این کار می‌کنند سه روز چهار روز بعدش ورشکست شوند این را آقایان تجار بدانند و مراقب باشند که روی این تشنج یک معاملاتی نشود که ورشکست خواهند شد و اما این که فرمودند که این ارز را مصرف واردات می‌کنند و این پول را تبدیل به ریال می‌کنند آقایان می‌دانند که مضیقه مالی فقط این نیست که پول داشته باشند یا نداشته باشد مضیقه مالی عبارت از این است که شما منبع عایداتی داشتید که نفت است و فعلاً در نتیجه این مبارزه این منبع متوقف شده و از این منبع یک دستگاه‌هایی کار می‌کردند یکی از این دستگاه‌های برنامه بوده و برنامه چه می‌کرده؟ برنامه الان از همین منبع استفاده می‌کرد و حالا نمی‌کند حالا وقتی که دولت این قدر ریال پیدا شود در مملکت چون وقتی که مضیقه مالی باشد بیکاری خودش خطری است و در واقع امروز یکی از راه‌های مبارزه ما این است که ما کار را زیاد کنیم تا مردم کار داشته باشند آرامش داشته باشند و از طرفی هم برای قسمت‌هایی که مربوط به خود نفت ایت یک مبلغ زیادی باقی می‌ماند و از این طرف هم در تمام شهرستان‌ها الان فعالیت خوابیده است دولت برای اعتبارات ساختمانی پول ندارد اعتبارات عمرانی برنامه هم مختل شده از این جهت ما این موضوع را با جناب آقای دکتر مصدق صحبت کردیم و جناب وزیر دارایی هم موافقت فرمودند که ۵۰ میلیون تومان به سازمان برنامه داده بشود که فردا کارها راه بیفتد و با این قسمت آقایان موافقت دارند قسمت سوم هم که تصویب شده و دیگر احتیاجی به توضیح و تصویب مجدد نیست
رئیس - آقای مخبرفرهمند
مخبرفرهمند - عرض کنم علت مخالفت بنده یک چیز است اگر این لایحه را دولت در یک موقع عادی آورده بود بنده کاملاً مخالف بودم و الان هم هستم ما طبق قانون می‌بایستی که به پشتوانه دست نزنیم چون این قانون هنوز هست و لغو هم نشده اما چرا دولت این لایحه را آورده است و چرا یک عده از آقایان موافقند؟ برای این است که موقع فوق‌العاده است و دست به یک عمل حادی زدیم و بایستی به تمام وسایل مجهز بشویم و با این منظوری که در نظر داریم پیش برویم علتش این موضوع‌ها است با این حال بنده هیچ صلاح نمی‌دانم که مجلس صورت خرجی به دولت بدهد دولت مسئول است، مکلف است این اعتباری که می‌گیرد به همان مصرفی که می‌خواهیم، یعنی منظور باطنی ما است، برساند، یعنی چه؟ یعنی اجرای ملی کردن نفت (صحیح است) ولو اگر فردا بیایند بگویند صد میلیون لازم است باید مجلس برای اجرای این کار بدهد همان طوری که عموم مردم به موجب این کاغذها تلگرافات و این طومارهایی که می‌فرستند این تقاضا را دارند اینها مسخره که نیست خدا شاهد است که اگر من اطلاع داشته باشم از این کاغذها و تلگرافاتی که می‌رسد هی می‌نویسند مالم را می‌دهم جانم را می‌دهم اموالم را می‌دهم، تهدید می‌کنند، تصدیق می‌کنند تکذیب می‌کنند گوشواره می‌فرستد، همه چیزش را می‌دهد اگر مسخره است آزمایش کنید، اگر حقیقت دارد. یک ملتی حاضر شده است همه چیزش را به دولت بدهد ما هم باید این اختیار را به دولت بدهیم و از او مسئولیت بخواهیم اگر مداخله کنیم که آقا صد دینارش را بیا اینجا خرج بکن فردا می‌آید می‌گوید که شما گفتید اینجا خرج کن، ما برای فلان خرج معطل ماندیم. بنده معتقدم که به لایحه دولت به همان ترتیب که داده است ما رأی بدهیم به شرط آن که کار را تمام کند (مخبر - اجازه می‌فرمایید؟)
رئیس - آقای مخبر
فرهودی - (مخبر کمیسیون بودجه) - بنده هم شخصاً با نظر اکثر آقایان موافق هستم حالا که عدول از اصل می‌کنیم و مصرف پشتوانه را اجازه می‌دهیم محدودیت‌های تازه‌ای قائل نشویم اما در عین حال اینجا هم مجلس شورای ملی است مجلس شورای ملی در هر تصمیمی که در نظر می‌گیرد می‌بایستی جهات مختلف آن را رعایت بکند هیچ وقت فقط به یک هدف نگاه نکنید هدف‌های مختلف را نگاه کنید. یکی از مسائل مهمی که اسباب یک زحماتی است که تحریکاتی هم که برای جلوگیری از رسیدن ما به هدف می‌شود بیشتر آن تحریکات هم در نتیجه استفاده از آن می‌شود مسأله بیکاری است (صحیح است) بعد هم چند سال است ما مردم ایران را در انتظار یک اصلاحات و عمران‌هایی نگهداشتیم سازمان برنامه‌ای تشکیل شده است و اعتباراتی گذشته است. سیصد میلیون تومان در این سازمان برنامه رفته است و هنوز مردمی که قدم اصلاحی ندیده‌اند (صحیح است) بنابراین حالا که ما این قانون را داریم تصویب می‌کنیم خوب است که جهات مختلف را رعایت بکنیم آنچه که در دو تبصره پیشنهاد شده است یکیش این است که این مورد منحصراً به مصرف واردات واقعی و ضروری کشور برسد منتهی پیشنهاد کرده‌اند که کمیسیون ارز پیشنهاد کند به نظر بنده با مقررات تجارتی که ما داریم اضافه کردن این قید ممکن است که ایجاد طولانی شدن جریان بکند و کالاها دیرتر سفارش داده شود و دیرتر وارد شود و آن گرانی که ما از او احتراز می‌کنیم ظهور کند این است که من از آقایان پیشنهاد دهندگان می‌خواستم خواهش بکنم که این جمله «پس از پیشنهاد کمیسیون ارز» را بردارند. همان تصویب هیئت وزیران را بگذارند کافی است اما راجع به این که ۵۰ میلیون تومان از این پول را وام بدهند به سازمان برای این که سازمان برنامه نقشه‌های عمرانی که برای شهرستان‌ها تهیه شده است و یک کاغذهای باطله‌ای بیش نیست با این که کمیسیون برنامه تصویب کرده است هیچ اثر عملی در خارج از این برنامه دیده نشده چرا؟ برای این که پول نداشتند همان طوری که آقایان پیشنهاد کردند آقای وزیر دارایی هم موافق هستند که ۵۰ میلیون تومان از این پول وام داده بشود به سازمان برنامه آقا اینجا بنده صریحاً قید می‌کنم و خواهش می‌کنم که آقایان نمایندگان هم اینجا تأیید کنند که این پنجاه میلیون تومان راه آب آن ۳۰۰ میلیون تومان را نگیرد و واقعاً و حقیقتاً به مصارف عمرانی تمام شهرستان‌ها به نسبت متساوی برسد (صحیح است) به هیچ وجه من‌الوجوه به مصرف خریدهای دیگر فوق‌العاده‌های دیگر نرسد منحصراً از دینار اولش تا دینار آخرش مطابق بودجه ۲۷ ماهه‌ای که کمیسیون برنامه تصویب کرده و برای هر شهرستان یک سهمیه‌ای معین کرده به همان تناسب بین شهرستان‌ها قسمت بشود تصور می‌کنم با این توضیح رفع نگرانی آقایان بشود و از آقای وزیر دارایی هم بنده از طرف مجلس شورای ملی خواهش می‌کنم که به حکم نظارت عالیه‌ای که بر تمام مخارج دارند نظارت کامل بفرمایند که این ۵۰ میلیون تومان همین طور مصرف شود و بنده با این شرایط موافقم
ابریشم‌کار - تا کار نفت تمام نشود والله پول دادن به برنامه حرام است
فرهودی - بنده عرض کردم که انجام مقاصد را می‌شود در آن واحد تمام کرد کار نفت که بحمدالله یک جریانی دارد این کار عمرانی و آبادی سازمان برنامه را هم باید شروع کرد تمام این کارها برای آبادی مملکت و جامعه است بنابراین این توضیحاتی که بنده دادم این پیشنهاد را از طرف خودم که مخبر کمیسیون هستم و آقای وزیر دارایی قبول می‌کنم.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد.
بعضی از نمایندگان - مجدداً قرائت شود
(پیشنهاد به شرح سابق قرائت شد)
فرهودی - تقاضا کردم آن جمله (پس از پیشنهاد ارز) حذف شود
رئیس - می‌توانید پیشنهاد تجزیه بدهید که دانه دانه رأی گرفته شود.
فرهودی - اجازه بفرمایید
رئیس - بفرمایید.
فرهودی - اولاً قرار شد که آن (پس از پیشنهاد کمیسیون ارز) را بزنید ثانیاً راجع به شهرستان‌ها نوشته شود منحصراً به شهرستان‌ها (صحیح است) ثالثاً راجع به آن ده میلیون تومان بانک کشاورزی چون قبلاً رأی گرفته شده است دیگر احتیاجی نیست.
دکتر طبا - این دو تبصره را تفکیک بفرمایید چون بنده با یکیش موافقم
رئیس - صحیح است پیشنهاد تجزیه هم کرده‌اند تفکیک می‌کنم تبصره اول قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
تبصره ۱ - ارز مزبور صرفاً برای احتیاجات عمومی و ضروری واقعی کشور قابل استفاده خواهد بود که پس از پیشنهاد کمیسیون ارز و تصویب هیئت وزیران فروخته خواهد شد.
رئیس - پیشنهاد کمیسیون ارز را حذف کنید فقط با تصویب هیئت وزیران کافی است
(به شرح زیر اصلاح شد)
تبصره ۱ - ارز مزبور صرفاً برای احتیاجات عمومی و ضروری واقعی کشور قابل استفاده خواهد بود که با تصویب هیئت وزیران فروخته خواهد شد
رئیس - رأی گرفته می‌شود به این تبصره آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده بیشتری برخاستند) تصویب شد تبصره دوم قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
تبصره ۲ - از فروش ارزهای مزبور پانصد میلیون ریال به سازمان برنامه به عنوان وام پرداخت خواهد شد که بر طبق بودجه مصوب ۲۷ ماهه کمیسیون برنامه منحصراً به تناسب سهم هر شهرستان به مصرف برسد
امامی‌اهری - آن تقسیمی که شده صحیح نیست به تناسب جمعیت شهرستان‌ها باید باشد
رئیس - رأی گرفته می‌شود به تبصره ۲ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کثیری برخاستند) تصویب شد تصور می‌کنم دیگر یک پیشنهاد دیگر بیشتر نیست اگر آن پیشنهاد را هم آقایان قبول کنند این لایحه گذشته این پیشنهاد ساختمان‌های فرهنگی شهرستان‌ها است چیز زیادی هم نیست این را ممکن است آقایان قیام بفرمایند و باقی پیشنهادها را من تصور می‌کنم آقایان مسترد بفرمایند چون قسمتی از آنها مشابه است و بعضی هم وارد هم نیست قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود
تبصره - دولت مکلف است کلیه اعتبارات ساختمانی بهداشتی و فرهنگی که در سال گذشته به تصویب رسیده و تاکنون پرداخت نشده است از محل فروش لیره‌های بالا پرداخت نماید
معین‌زاده
مکرم - مخالفم
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - چون به طور کلی وجوهی که از این محل چهارده میلیون لیره برداشت می‌شود باید به مصارفی برسد که ما بتوانیم دوباره از همان محل وصول بکنیم و مسترد بداریم پرداخت مصارف ساختمانی از این محل مخالف نظر دولت است بنده تعهد می‌کنم که این را از محل درآمدهای عمومی کشور تأمین بکنم و خواهش می‌کنم از این پیشنهاد صرف‌نظر بفرمایید.
رئیس - در صورتی که آقای وزیر دارایی قبول می‌فرمایند که از درآمدهای عمومی کشور تأمین بکند پس بگیرید
معین‌زاده - اگر اطمینان می‌دهند پس می‌گیرم
رئیس - پیشنهاد آقای گنجه هم در همان زمینه است
گنجه - بنده هم مسترد کردم
محمدعلی مسعودی - پیشنهاد بنده را دستور بفرمایید قرائت کنند
رئیس - پیشنهادها را به ترتیبی که شماره‌گذاری شده می‌خوانند هر کدام وارد است طرح می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به لایحه ۱۴ میلیون لیره اضافه شود
تبصره - هر مبلغ از ارزهای موجود از حساب پشتوانه اسکناس به موجب این قانون در اختیار دولت گذاشته شود دولت مکلف است به حساب مخصوص به بانک ملی ایران تحویل و از آن حساب فقط برای مصرف خرید قند و شکر و خرید سایر کالاهای انحصاری و هزینه‌های مربوط به کار نفت پرداخت شو. حسن مکرم
رئیس - این وارد نیست پیشنها دیگر قرائت می‌شود
آزاد - باید صحبت بکنند رأی بگیرید چطور وارد نیست؟
مکرم - اجازه می‌فرمایید بنده توضیح مختصری می‌دهم.
رئیس - توضیح بدهید ولی چون وارد نیست رأی گرفته نمی‌شود
مکرم - بنده متأسفم که لایحه‌ای را که دولت تهیه کرده و در سه کمیسیون بودجه و بازرگانی و دارایی مورد بحث و شور قرار گرفته و تصویب شده و در این کمیسیون‌ها قطعاً نصف آقایان نمایندگان مجلس حضور داشته‌اند و دولت هم قبلاً مطالعاتش را کرده و در لایحه هم قید شده که این برای استفاده ارزی دولت است این هم از لحاظ احتیاط و به هیچ مصرف دیگر نباید برسد هر سه کمیسیون این طور تصویب کرده‌اند.
حالا می‌آیید اینجا برای سازمان برنامه مصرف می‌کنید به بانک کشاورزی می‌خواهید بدهید به ساختمان فرهنگی می‌خواهید بدهید.
بنده با تمام اینها خواستم مخالفت خودم را بگویم منتهی مجال صحبت به بنده ندادند حالا پیشنهادی را هم که بنده کرده‌ام می‌فرمایید وارد نیست نفهمیدم چرا وارد نیست؟
بنده پیشنهاد می‌کنم حالا که ضرورت دارد حتماً این لیره‌ها را بگیرند از پشتوانه بردارند البته بنده هم موافقم و وارد نمی‌شوم که این عمل آیا تأثیری در بالا رفتن هزینه زندگانی دارد یا ندارد به فرض این هم که داشته باشد آن را هم معتقدم که بایستی تحمل کرد یعنی وقتی ملت حاضر است که یک فداکاری‌ها و گذشت‌های خیلی بیشتری بکند این قابل توجه نیست.
ولی بنده عرض می‌کنم که این پول در حقیقت یک مبلغی است که دولت می‌خواهد قرض بکند و بعد هم پس بدهد بنده عرض می‌کنم این پول را بروند در یک حساب مخصوص در بانک ملی بگذارند و به مصارف ضروری ارزی برای واردات ضروری یا خرید کالاهای انحصاری یا کارهای مربوط به نفت برسانند.
بنده چون مالیه چی هستم و سی سال عمرم را در حساب گذرانده‌ام و به خصوص در دارایی و اقتصاد می‌دانم که اگر این پول هم جزو عواید عمومی کشور قرار گرفت یعنی جزو دارایی خزانه قرار گرفت یقین دارم که بعد حسابش را نخواهند توانست برسند و ببینند که چطور خرج شده است ولی اگر در یک حساب مخصوصی بردند و از آنجا چک‌هایی کشیده شد روی این حساب بعداً اگر نمایندگان مجلس و افراد مردم بخواهند که به حساب برسند ببینند که این پول به چه مصرفی رسیده به زودی می‌توانند رسیدگی کنند و من مخالف بودم که از این محل به بانک کشاورزی هم داده بشود یا به ساختمان‌های فرهنگی. ساختمان‌های فرهنگی را هم بنده مخالف بودم دیدم جناب آقای وزیر دارایی هم خودشان فرمودند که از درآمد کشور پرداخته می‌شود صحیح هم فرمودند برای این که درآمد کشور که جایی نرفته این مثل این می‌ماند که بودجه کشور به کلی از بین رفته و هیچ درآمدی جز این نداریم که استفاده بکنیم.
ولی خوشبختانه یا متأسفانه مجلس تصویب فرمود آن دو قسمت را بنده هم قبول می‌کنم که آن دو پیشنهاد درج شود و از این حساب پرداخته شود اما به شرطی که در یک حسابی ریخته شود که قابل کنترل باشد و به نظر بنده هیچ اشکالی ندارد و تصور می‌کنم که جناب آقای وزیر دارایی هم این را قبول بفرمایند.
رئیس - آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - راجع به این موضوع و توضیحی که جناب آقای مکرم دادند به تفصیل مذاکره شد و من تصور می‌کنم نظر آقای مکرم تأمین باشد زیرا حساب مخصوصی لازم ندارد.
در همین جا آقای وزیر دارایی توضیح دادند و حتی راجع به ساختمان‌ها که هم مورد علاقه‌شان هست و خود ایشان هم می‌خواهند چون محل مصرف انتفاعی بوده است گفتند محال است این کار را بکنیم پس نظر جنابعالی تأمین است و این که فرمودید استفاده ارزی نکند دولت از لحاظ ریال هم احتیاج دارد برای کارهای نفتی قطعاً اگر یک روز ضرورت ایجاب کرد (مکرم - بنده هم کارهای نفتی را قید کردم) بله بنابراین وقتی که راجع به کارهای نفتی احتیاج دارند نمی‌توانند به یک حساب مخصوصی بریزند و حساب مخصوص لازم ندارد جناب آقای وزیر دارایی هم اینجا فرمودند که ما منحصراً این پول را به مصرفی می‌رسانیم که انتفاعی باشد تا بعد بتوانیم از آنجا برداشت کنیم و بدهیم ارز بگیریم و بگذاری جایش این است که بنده از حضرتعالی خواهش می‌کنم وقتی که آقای وزیر دارایی توضیح دادند بنده هم با آقا هم‌عقیده بودم راجع به موضوع برنامه هم اعتقاد نداشتم بدهند این پول را حالا هم باز عقیده‌ام این است
که دولت یک فکری بکند که محل تأمین مصرف برنامه را از اعتبارات مالی دیگرش پیدا بکند و این را صرفاً نگاهدارد برای رفع احتیاج کار نفت و آن طوری که آقای مخبر کمیسون بودجه اینجا فرمودند برای کار نفت مصرف شود و بنده امیدوارم انشاالله کار به زودی خاتمه پیدا کند محتاج به مصرف این کار و استفاده از این امر نباشیم.
بنابراین از دوست عزیزم آقای مکرم خواهش می‌کنم که پیشنهاد خودشان را پس بگیرند زیرا احتیاجی به حساب مخصوص باز کردن و این حرف‌ها را ندارد.
رئیس - آقای فرهودی
فرهودی (مخبر کمیسیون) - عرض کنم که راجع به این فرمایشی که جناب آقای مکرم فرمودند بنده به جناب آقای وزیر دارایی عرض کردم فرمودند این پیشنهاد در حقیقت تذکر یک مسأله اداری است یعنی امور اداری و خزانه‌داری یک حساب مخصوص برای این باز بشود و این احتیاج به قید در قانون ندارد و آقای وزیر دارایی گفتند که در عمل این کار را خواهند کرد.
مکرم - چون قبول فرمودند که عملاً این کار را خواهند کرد پیشنهاد را پس می‌گیرم
رئیس - یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم از ۱۴ میلیون لیره ماهی دو میلیون و نیم لیره برای واردات ضروری استفاده شود و از ریال آن غیر از در راه نفت هیچ گونه دخل و تصرفی نشود مشروط بر این که فوراً اولین ارزی که از محل نفت صول شود به جای ۱۴ میلیون پشتوانه گذاشته شود - ابریشم کار
رئیس - آقای ابریشم‌کار بیشتر قصدشان قسمت اخیر پیشنهاد است که می‌خواهند توضیح بدهند
ابریشم‌کار - همان طوری که سایر آقایان فرمودند بنده اساساً با فروش پشتوانه مخالف بودم و اولین کسی که مخالفت کرد بنده بودم ولی حالا از حیث ضرورت و به حکم اجبار این ارز باید فروش بشود بسیار خوب ما می‌گوییم این هم مثل گوشت میته حرام است که در موقع ضرورت حلال است و اطاعت می‌کنیم اما این پیشنهادی که کردم ماهی دو میلیون و نیم و این را جناب آقای وزیر دارایی فرمودند ابریشم‌کار اشتباه کرده خواستم عرض کنم سالی پنجاه میلیون پوند برای واردات این رقم را که ملاحظه فرمودید این یک مبلغ مهمش برای سازمان برنامه بوده است که ارز گرفته است جهت ماشین آلات و اینها به عقیده بنده و اغلب آقایان مال سازمان برنامه غیر ضروری بوده ولی کالاهای تجارتی که از طریق اعتبار و کردیت در بانک ملی باز شده همان رقمی بود که بنده عرض کردم بنده اینجا تذکر می‌دهم رقم ۵۰ میلیون لیره که حضرتعالی فرمودید ممکن است درست باشد تصدیق هم می‌کنم اما چقدرش برای کالای ضروری بوده و چه مبلغی که برای واردات عمومی بوده همان ماهی دو میلیون و نیم لیره می‌شود بنده هم حالا اصراری نمی‌کنم که ماهی دو میلیون یا ۳ میلیون ولی بنده اگر رأی بدهم با موافقت همه آقایان استدعا می‌کنم که توجه بفرمایند اولین پولی که از محل نفت وصول بشود به جای آن ۱۴ میلیون لیره باید گذاشته بشود یعنی همه ملت ایران بدانند این یک چیزی است قرض برداشته شده و در واقع دست به پشتوانه زده نشده پشتوانه جای خودش است دوم این که از پول ریالش بنده به هیچ وجه نمی‌توانم موافقت کنم که یک ریالش به سازمان برنامه داده بشود ولو به مصرف خانه ابریشم‌کار در اهواز باشد تا ما کار نفت را در پیش داریم و هنوز تمام نشده است ما می‌گوییم باید نان خالی بخوریم تا این کار بگذرد تازه می‌گویند که پنجاه میلیون بدهید به سازمان برنامه آن هم برود پهلوی سیصد میلیون من خیال نمی‌کنم هیچ کس به این امر راضی باشد
رئیس - در خود لایحه دولت هست که باید در ظرف یک سال از محل نفت یا درآمدهای ارزی دولت این پشوانه در مرتبه مسترد بشود بنابراین این وارد نیست یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
امضاکنندگان پیشنهاد می‌کنیم تبصره ذیل به ماده واحده علاوه شود.
تبصره - دولت نمی‌تواند در هر ماه بیش از ۳ میلیون لیره از محل چهارده میلیون لیره پشتوانه اسکناس برای واردات ضروری استفاده نماید - محم علی مسعودی - اورنگ - صفایی - دکتر هدایتی - صاحب‌جمع - پیراسته.
چند نفر از نمایندگان - مشابه این پیشنهاد رد شده
رئیس - این تمام مبلغ را می‌گوید دولت استفاده بکند منتهی ماهه سه میلیون لیره آقای مسعودی بفرمایید.
محمدعلی مسعودی - عرض کنم که پیشنهاد بنده یک پیشنهادی هم داده نشده پیشنهاد قبلی این بود که شش میلیون برای دو ماه ولی مقصود بنده و آقایانی که امضا کرده‌اند این نیست که ریش دولت را در این کار بگیریم ما می‌گوییم که هر ماه نباید بیش از ۳ میلیون بشود نظر ما این است که دولت گشادبازی نکند و اگر ما بخواهیم بیش از این در اختیار دولت بگذاریم گمان می‌کنم به صلاح مملکت نباشد و با اکثر آقایان که صحبت کردم دیدم که کاملاً موافقند با این موضوع بنابراین بنده توضیح بیشتری ندارم که بدهم و عرض می‌کنم که احتیاج دولت با ماهی سه میلیون لیره بر آورده می‌شود دولت هم البته موافقت می‌کند که ولخرجی نشود با یک حرف صحیح و منطق صحیح خیال می‌کنم که مخالفت کردن بی‌مورد باشد تمنا می‌کنم که آقایان هم مخالفت نکنند و به همین رأی بدهند که این کار امروز ختم بشود سایر پیشنهادها را هم ما پس می‌گیریم که این لایحه امروز بگذرد.
رئیس - آقای دکتر کیان
دکتر کیان - این توضحی را بنده لازم دانستم که به عرض آقایان برسانم که ما به این لایحه دولت که رأی می‌دهیم به هیچ وجه نه قانع شده‌ایم به آن دلایلی که گفته شده است راجع به این که اصلاً اسکناس پشتوانه لازم ندارد یا سایر دلایل نسنجیده‌ای که در این باره آورده شده بلکه این را به عنوان یک باروتی که برای رفتن به جنگ لازم است ما تصویب می‌کنیم و این راجع به قانون ملی شدن نفت است ما به اصطلاح معروف وقتی که خربزه خوردیم باید پای لرزش هم بایستیم ما وقتی که با کمال علاقه و ایمان و به اتفاق آرا به ملی شدن نفت رأی دادیم ملی شدن نفت هم ملازمه‌اش مبارزه با یک حریف بسیار نیرومندی است ما باید در این مبارزه مجهز وارد بشویم دولت برای این که یکی از منابع مهم ارزی‌اش قطع شده است ناچار بوده است به یک وسیله‌ای برای این که بتواند این مبارزه را ادامه بدهد یک مبلغ ارزی به دست بیاورد وقتی ما رأی دادیم که اعلام جنگ بکنیم بایستی که بودجه جنگ را هم تصویب بکنیم دولت برای این که بتواند موفق شود بایستی وسیله‌ای ایجاد کرد که بتواند چند ماهی که این قضیه خاتمه پیدا نکرده پافشاری بکند زیرا نمی‌شود گفت که در میدان جنگ شما رفتید حق ندارید روزی بیش از چند تیر بیندازید این برخلاف منطق است دولت باید دستش باز باشد ما به دولتی که مسلماً مورد اعتماد تمام نمایندگان است به خصوص از نقطه‌نظر عدم سوء استفاده و عدم قصد انتفاع از طرفی یک دولتی که خودش همیشه در مبارزات مجلس و مبارزات سیاسی با اصراف و تبذیر و سوء استفاده از بیت‌المال مملکت مبارزه کرده است حالا می‌خواهید یک وسیله‌ای در اختیارش بگذارید که بتواند به مبارزه خودش ادامه بدهد از طرفی دو موضوع را تصویب کردید یکی برای بانک کشاورزی یکی هم برای مصارف عمرانی کشور که آن دو منظور تأمین شده است موضوع احتیاجات ارزی دولت را هم که فقط به احتیاجات ضروری قطعی برسد به موجب این تبصره‌ای که همین چند لحظه قبل تصویب شد تأمین کردید دیگر به عقیده بنده هیچ نوع قید و شرط و به تبصره جدیدی لازم نیست که اضافه شود و استدعا می‌کنم که با همان اتفاق آرایی که به ملی شدن نفت رأی دادید به همین هم رأی بدهید و پیشنهاد دیگری هم برای اتلاف وقت نکنید.
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - نظری که جناب آقای مسعودی دارند در عمل تأمین است برای این که الان عرض کردم که این اختیار دولت نیست که هر وقت اراده بکند این چهارده میلیون لیره را آناً و دفعتاً تبدیل به ریال بکند این تابع احتیاجات بازرگانی است که الان ما نمی‌توانیم تشخیص بدهیم که ماهی چقدر خواهد شد این را بگذارید به اختیار دولت و دست دولت را نبندید این گونه پیشنهادات عملی نیست و کار را مشکل می‌کند بنده اطمینان می‌دهم که همان طوری که تذکر داده شد به تدریج این چهارده میلیون لیره تبدیل به ریال خواهد شد ما هم با اجازه آقایان به مصارفی که قبلاً به تصویب رسیده خواهیم رساند
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مسعودی و سایر آقایانی که پیشنهاد را امضا کرده‌اند آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کثیری برخاستند) تصویب شد مطابق این پیشنهاد در حقیقت به اقساط به دول اختیار می‌دهد به این ترتیب که ماهی سه میلیون لیره دولت می‌تواند استفاد کند (مخبرفرهمند - تصویب نشده آقا) این به شما چه مربوط است؟ وظیفه منشی‌ها است که شمرده‌اند چهل و سه نفر رأی دادند.
کشاورزصدر - من به آقا عرض کردم که تغییر نکنید
رئیس - شما کار لغو می‌کنید باید تذکر داد سه چهار نفر منشی اینجا نشسته‌اند شما می‌خواهید در کار هیئت رئیسه دخالت کنید
دکتر معظمی - آقای رئیس بنده پیشنهاد تجزیه با ورقه می‌کنم در رأی نهایی
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم ورود انواع اتومبیل‌های سواری و چای خارجه از تاریخ تصویب
این قانون تا مدت سه سال ممنوع شود
حسن مکرم
رئیس - موضوع اتومبیل و اینها نمی‌شود طرح بشود البته کالای ضروری که قبول کردند اینها که از ضروریات نیست
مکرم - پیشنهاد بنده از نظر ارز کشور بود اطاعت می‌کنم پس گرفتم.
دکتر معظمی - آقای رئیس بنده پیشنهاد تجزیه کردم در این تبصره برای قبل از رفتن به سنا
رئیس - بسیار خوب
محمدعلی مسعودی - با نظر اکثریت مجلس معلوم می‌شود مخالفید؟
مخبرفرهمند - تو مأموریت داری که نگذاری دولت کارش را بکند
محمدعلی مسعودی - تو تلگراف چی انگلیس‌ها بودی. به دست انگلیسی‌ها وکیل شدی من مأموریت دارم؟
رئیس - به هر دوی آقایان تذکر می‌دهم
مخبرفرهمند - برو شما را همه می‌شناسند من را هم می‌شناسند.
محمدعلی مسعودی - تو تلگراف چی بودی، تو جاسوسی، من مأموریت چی دارم؟
رئیس - به هر دوی آقایان تذکر دادم بفرمایید بنشینید پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
تبصره را به لایحه پیشنهاد می‌نمایم
تبصره - دولت مجاز نیست از این چهارده میلیون لیره به مصرف اجناس غیر ضروری پرداختی نماید منحصراً برای ورود کالاهای طرف احتیاج عمومی باید مصرف شود. ملک‌مدنی
رئیس - این نظر تأمین شده پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم:
تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود بانک ملی ایران مکلف است هم ارز ریالی به مقداری که از محل ارز پشتوانه اسکناس به فروش می‌رساند در حساب مخصوص نگهداری نموده و هر موقع مقدرات پیدا نمود ارز تضمین شده به طلا با عین طلا خریداری و به پشتوانه افزوده شود
تیمورتاش
رئیس - این هم وارد نیست
اسلامی - چرا وارد نیست آقا؟
رئیس - به بانک چه مربوط است دست دولت است بانک هیچ کار نباید بکند این مربوط به دولت است که بعداً از عایدات خودش یا از محل درآمد نفت باید این کار را بکند
تیمورتاش - اجازه بدهید توضیح بدهم
رئیس - توضیح ندارد پیشنهاد شما وارد نیست من مطابق آیین‌نامه می‌گویم که وارد نیست یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم نوع کالایی را که در نظر دارند با این ارز وارد کنند تعیین نمایند
جمال امامی‌خویی
رئیس - این هم وارد نیست پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود: تبصره پنجاه درصد وجوه حاصله از فروش ارز بالا به مصرف سازمان برنامه مخصوصاً برای عمران شهرستان‌ها اختصاص داده می‌شود و باقیمانده آن فقط صرف هزینه‌های مربوط به کار نفت خواهد شد
دولت‌آبادی
رئیس - این هم وارد نیست برای این که تکلیف سازمان معین شده یک پیشنهاد دیگر خوانده می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل اضافه شود، تبصره: هیئت نظارت اندوخته اسکناس مکلف است هر مبلغ از دولت بابت چهارده میلیون لیره وصول می‌کند بلافاصله معادل مبلغ مزبور طلا یا نقره خریداری و در خزانه بانک نگاهداری نماید کهبد
رئیس - این پیشنهاد هم وارد نیست (کهبد - اجازه بدهید توضیح بدهم) (نمایندگان - پس گرفتند) یکی دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم - از محل چهارده میلیون لیره ارز پس از خرج و رفع مضیقه که ممکن است در نتیجه اجرای قانون ملی شدن نفت پیش آید به مصرف کارهای تولیدی برسد تا از بیکاری و مضرات آن جلوگیری شود
دکتر سیدامامی
چند نفر از نمایندگان - این هم وارد نیست
رئیس - آقای دکتر سیدامامی فقط توضیح می‌دهند و پس می‌گیرند
دکتر سیدامامی - چون تبصره‌ای که آقای دکتر معظمی پیشنهاد کرده بودند و نظر بنده را تأمین می‌کرد تصویب شد پس می‌گیرم
رئیس - پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم از مجموع ۱۴ میلیون لیره فعلاً شش میلیون از قرار ماهی دو میلیون لیره برداشت و استفاده شود و از هشت میلیون دیگر بعد از گذشتن سه ماه اگر دولت احتیاج داشت و رفع مضیقه نشده بود استفاده خواهند نمود نبوی
رئیس - مشابه این پیشنهاد رد شد یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم مبلغ هفت میلیون از چهارده میلیون تبدیل به سکه طلا شده و بانک ملی در گیشه‌های خود به فروش برساند
محمدعلی مسعودی
چند نفر از نمایندگان - نیستند ایشان
رئیس - یک پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
بنده تبصره را پیشنهاد می‌کنم وزرات دارایی مکلف است قانون اضافه سرمایه مبلغ یکصد و شصت میلیون ریال بانک کشاورزی و پیشه و هنر ایران را که در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۲۷ به تصویب رسیده و تا به حال بالاجرا مانده از محل چهارده میلیون لیره اجرا نماید موقر
رئیس - این هم وارد نیست پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود.
ماده واحده: به هیئت نظارت اندوخه نشر اسکناس اجازه داده می‌شود در صورت ضرورت جهت رفع مضیقه ارزی کشور که در نتیجه اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت ممکن است ایجاد شود از ۱۴ میلیون لیره پشتوانه ارزی کشور مبل شش میلیون لیره تا آخر مرداد ماه جاری در اختیار دولت بگذارد دولت مکلف است حداکثر الی آخر.
منصف
رئیس - این هم وارد نسبت پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره آقای مسعودی با ورقه تجزیه شود.
دکتر عبدالله معظمی - امامی‌اهری - محمد ذوالفقاری - کهبد - حکیمی
رئیس - گمان نمی‌کنم این مجوز داشته باشد. از مواردی که باید حتماً با قیام و قعود رأی گرفت مورد تجزیه است که در آیین‌نامه معین شده به هر حال این مواد را پیشنهاد کردید که جزء جزء رأی گرفته شود پیشنهادش را بنویسید بدهید
چون پیشنهاد دیگری نیست اعلام رأی می‌شود توجه بفرمایید ایجا در ماده ۱۵۴ آیین‌نامه تصریح شده است که در این موارد باید حتماً با قیام و قعود رأی گرفته شود یکی از آن موارد جزء ۵ آن در موقع رأی به تجزیه است که باید با قیام و قعود باشد.
دکتر معظمی - در مورد نظامنامه عرض نمی‌کنم فقط آقای مسعودی یک فرمایشی فرمودند که بنده قصد فشار دارم خواستم عرض کنم که تجزیه را نظامنامه برای ایشان سوء تفاهمی ایجاد کرد بنده قصد تحمیل نداشتم چون دیدیم در این موقع دست دولت بسته می‌شود ما پیشنهاد تجزیه کردیم.
رئیس - این رأی نهایی است باید رأی بگیریم و به مجلس سنا بفرستیم چند قسمت است یکی خود لایحه است یک قسمت تبصره‌ای است که راجع به ده میلیون بانک کشاورزی است یکی راجع به پنجاه میلیون سازمان برنامه است رأی می‌گیریم اول به تبصره ۱ که ارز با تصویب نامه هیئت وزیران داده بشود
دکتر معظمی - بنده قسمت آخر را تقاضای تجزیه کردم که مربوط به میلیون لیره در ماه بود امیدوارم آقای مسعودی خودشان هم موافقت بفرمایند که آن قسمت حذف شود
رئیس - پس اول رأی به مجموع اینها می‌گیریم و آن یکی را جداگانه رأی می‌گیریم پس آقایان توجه کنید من اول یک رأی می‌گیرم به ماده واحده با تبصره راجع به این که اجازه پرداخت با تصویب هیئت وزیران باشد و ده میلیون برای بانک کشاورزی و پنجاه میلیون برای سازمان برنامه.
دکتر بقایی - پنجاه میلیون سازمان برنامه هم تقاضای تجزیه شده
رئیس - شما تقاضا کرده‌اید؟
دکتر بقایی - بنده الان می‌نویسم
رئیس - پس پیشنهاد خواهید کرد هنوز که پیشنهادی نرسیده است
دکتر معظمی - من از آقای مسعودی خواهش کردم خودشان هم تجزیه را قبول کردند.
رئیس - تجزیه الزامی است هر کس پیشنهاد کرد باید بشود بنابراین دو موضوع با تجزیه رأی گرفته می‌شود یکی پنجاه میلیون یکی ماهی ۳ میلیون و دو تبصره دیگر با لایحه رأی جداگانه گرفته می‌شود و الان رأی می‌گیریم به لایحه با تبصره ارز و ده میلیون بانک کشاورزی آقایانی که موافقند.
نمایندگان - عده کافی است
محمدعلی مسعودی - چون رفقا فرمودند که من هم تجزیه را قبول کنم بنده هم قبول می‌کنم بنده قصدم از این
پیشنهاد اخلال در کار دولت نبود توضیح هم دادم ولی عرض کردم عقیده وکیل آزاد است وکیل باید پیشنهاد بدهد ترورش هم نکنند بهش هم نگویند مأموریت داری آن هم یک وکیلی مثل من، من زیر بار این حرف‌ها نمی‌روم من را کسی وکیل نکرده که از این حرف‌ها از میدان در روم بنابراین پیشنهاد تجزیه را به اصرار رفقا قبول کردم.
رئیس - پیشنهاد تجزیه هر وقت برسد الزامی است و قسمت‌های مختلفی که پیشنهاد شده به طور تجزیه رأی گرفته می‌شود
(در این موقع عده برای رأی کافی شد)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با تبصره ارز و ده میلیون که به بانک کشاورزی سرمایه داده شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا جداگانه رأی می‌گیریم به پنجاه میلیون سازمان برنامه که از این محل منحصراً به شهرستان‌ها داده بشود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کثیری برخاستند) تصویب شد حالا رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مسعودی که این ۱۴ میلیون ماهی ۳ میلیون داده بشود
محمدعلی مسعودی - بنده عرض کردم پیشنهادم را پس گرفتم
دکتر هدایتی - در پیشنهاد آقای مسعودی اسم ایشان در اول پیشنهاد بود ولی بیست نفر وکیل آن را امضا کرده‌اند بنابراین امضای بیست نفر وکیل پای آن بود و ایشان فقط امضای خودشان را پس گرفتند و به علاوه مجلس به آن پیشنهاد رأی داد.
رئیس - صحیح است حالا اصلاً مسترد نمی‌شود که برای این که مجلس آن را قبول کرد باید رأی گرفت یا رد می‌شود یا قبول بنابراین پیشنهاد آقای مسعودی هم که مجلس یک دفعه رأی داد دوباره رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد رأی گرفته می‌شود به مجموع ماده واحده تبصره‌هایی که مورد موافقت واقع شد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد فرستاده می‌شود به مجلس سنا.
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس - این لایحه حکومت نظامی که در جلسه پیش دادند که از تاریخ پنجم مرداد تا دو ماه دیگر تمدید شود قرائت می‌شود و آقایان اگر موافقند مذاکره‌اش به عمل بیاید رأیش بماند برای جلسه بعد
عده‌ای از نمایندگان - بماند برای جلسه بعد
رئیس - پس جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه بعد روز سه‌شنبه و دستور همین لایحه حکومت نظامی است
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت