مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۷۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون راجع به واگذاری چهارده میلیون لیره از ارز موجود در حساب پشتوانه به اختیار دولت |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۷۴
۴شنبه ۲ امرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۷۰
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۷۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۷ تیر ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: اسلامی. حائری‌زاده و برومند.
۳ - بیانات آقای شوشتری به عنوان ماده ۹۰ آیین‌نامه
۴ - موافقت با طرح لایحه انتقال ۱۴ میلیون لیره از پشتوانه اسکناس در جلسه آینده
۵ - طرح و خاتمه مذاکره گزارش کمیسون حسابداری راجع به فروش اراضی به مجلس سنا
۶ - طرح و خاتمه مذاکره اجازه استخدام آقای آندره گدار مدیر و متخصص باستان‌شناسی
۷ - ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت نه و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقا گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی، صفوی، اورنگ، آصف، صاحب‌جمع، دکتر معظمی، بوداغیان، غلامرضا فولادوند، آشتیانی‌زاده، خسروانی، فتحعلی افشار، قاسم فولادوند، طاهری، صالح، مکی، دکتر بقایی، دکتر شایگان، صدر میرحسینی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: خاکباز، محمودی، دکتر مصباح‌زاده، قشقایی، امینی، تولیت، اکبر، ابتهاج، قراگزلو حاذقی، رضوی، سودآور، جواد مسعودی،
دیر آمده با اجازه - آقای دکتر طاهری.
دیر آمده گان بی‌اجازه - آقایان: سلطانی هراتی، برومند.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه نظری نیست؟ آقای شوشتری.
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. قبل از تصحیح صورت مجلس و اعتراض نسبت به آن یک سؤال مجلسی دارم سؤال فوری و فوتی است که اگر اجازه می‌فرمایید خودم قرائت کنم یا اجازه بفرمایید منشی قرائت کند.
نایب رئیس - مربوط به صورت جلسه نیست در موقع خودش عمل می‌شود.
شوشتری - پس اجازه بفرمایید این را تقدیم می‌کنم و بعد اجازه بفرمایید خودم بخوانم و اما در موضوع صورت جلسه و صورت غایبین با اجازه و بی‌اجازه همان طور که عرض کردم کمیسیون محاسبات در محاظیری وارد می‌شود که این محاظیر از خود مجلس شورای ملی سرچشمه می‌گیرد من جمله راجع به آقای امینی است که می‌بینیم باز ایشان را در صورت غایب بی‌اجازه می‌نویسند در صورتی که ایشان در حضور اعلیحضرت معرفی به استانداری شده‌اند و جواب کاغذ مجلس را هم نداده‌اند همین دلیل است که اسم ایشان از صورت جلسه باید حذف شود. یک عباراتی هم در اینجا اشتباه است که این عبارات را تصحیح می‌کنم و تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس - نسبت به آقای امینی یک وضعیت خاصی دارد که در آتیه نزدیکی حل خواهد شد در هیئت رئیسه مطرح شده و به ایشان هم شرحی نوشته شده است که اگر جواب ندهند مسلماً اقدام خواهد شد.
محمدعلی مسعودی - کی اقدام می‌کند آقا؟ این حرف‌ها چیست؟ وضعیت خاص چیست؟
نصرتیان - ممکن است یک سال دیگر هم جواب ندهند.
نایب رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - منظور از قرائت صورت جلسات و تذکری که آقایان می‌دهند این است که اگر در صورت جلسات اشتباهاتی باشد آنها را تذکر بدهند متأسفانه الآن یک ماه است مد شده که نیم ساعت وقت مجلس گرفته می‌شود برای اعتراض به صورت جلسه و هر کس هر مطلبی دارد به عنوان اعتراض به صورت مجلس می‌گوید در صورتی که مربوط به صورت مجلس نیست و مقام ریاست هم آنجا نشسته‌اند و هیچ توجهی به این کار نمی‌فرمایند بنده استدعا می‌کنم که از امروز نظامنامه را رعایت بفرمایند و هر کس که می‌خواهد صحبت کند برود قبل از دستور اسم بنویسد و بیاید اینجا صحبت بکند.
نایب رئیس - شما خودتان هم اگر رعایت می‌فرمودید یک مقدار از وقت صرفه‌جویی می‌شد آقای جمال امامی
جمال امامی - چند غلط در صورت جلسه هست که تصحیح کرده‌ام استدعا می‌کنم دستور بفرمایید که تصحیح کنند و ضمناً یک اخطاری هم دارم که در موقع خودش عرض خواهم کرد.
نایب رئیس - آقای محمدعلی مسعودی
محمدعلی مسعودی - بنده می‌خواهم در جواب بیانات آقای اسلامی تذکراً عرض کنم که بیان ایشان بر خلاف آیین‌نامه بود نه بیان جناب آقای شوشتری چون در جزو غایبین بی‌اجازه اسم آقای امینی را نوشته‌اند در صورتی که کسی که به سمت استانداری معرفی شده اصلاً در لیست وکلا نباید باشد جنابعالی هم که حافظ حقوق مجلس و مجلسیان و قانون اساسی هستید وضعیت خاص نباید بفرمایید. هیئت رئیسه حق ندارد به ایشان بنویسد که شما می‌خواهید استاندار باشید یا وکیل مجلس ایشان هم بعد از ۶ ماه می‌نویسند که
می‌خواهم وکیل مجلس باشم. عجب حکایتی است اگر ایشان جواب ندادند چه می‌شود مسئولیت و مصونیت را نمی‌شود با هم توأم کرد ما مخالف استاندای آقای امینی نیستیم و حتی بنده شنیدم در جریان اخیری خیلی خوب هم کار کردند و عملیات‌شان در اصفهان در روز ۲۳ تیر قابل تقدیر است و نگذاشتند حادثه‌ای مثل کشتار بی‌رحمانه تهران روی بدهد ولی خاص و غیر خاص و نوشتن و اینها هم همه‌اش زیادی است.
نایب رئیس - آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - بنده انتظار داشتم که مقام ریاست در جواب آقای مسعودی می‌فرمودند که هیئت رئیسه همچون چیزی به آقای امینی ننوشته‌اند که یا استانداری را قبول بکنید یا وکالت را بلکه نوشته‌اند که از قرار معلوم شما به عنوان مأموریت به آنجا رفته‌اید اگر شما استاندار هستید از وکالت منعزلید
محمدعلی مسعودی - رادیو گفت. در رادیو اعلام شد. رادیو یک مرجع رسمی است.
نایب رئیس - برای تأمین نظر آقایان در جلسه بعد که مطلب را تعقیب می‌کنیم و نظر آقایان تأمین می‌شود (اردلان - از وزیر کشور سؤال بفرمایید.) در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس روز سه‌شنبه ۲۵ تیر تصویب شد.
فرامرزی - آقا من اجازه خواسته بودم.
نایب رئیس - راجع به صورت جلسه است؟ بفرمایید
فرامرزی - فقط خواستم سؤال کنم که این آقای امینی مأمور دولت عملش مثل عمل استاندار فارس، استاندار خراسان نافذ است یا نافذ نیست؟
نایب رئیس - عرض کردم هنوز روشن نیست. مجلس شورای ملی نمی‌داند نسبت به ایشان فرمان صادر شده یا نه، بنابراین بایستی این مطلب تعقیب بشود حالا نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود.
شوشتری - آن سؤال بنده را بفرمایید بخوانند یا خود بنده بخوانم.
نایب رئیس - سؤال جریانی دارد که باید طی کند.
شوشتری - طبق ماده ۱۶۷ بنده اعتراض دارم اخطار مقدم است.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان اسلامی - حائری‌زاده و برومند.
نایب رئیس - آقای اسلامی.
اسلامی - بنده قبل از بیان مطالبم ناگزیر از ذکر یک موضوع هستم که از خوزستان چند نفر یک نامه‌هایی به بنده نوشته‌اند و به عنوان این که بنده و جناب آقای شوشتری هر دومان نماینده شمال هستیم از بنده تقاضا کردند که از ایشان استدعا کنم که یک سفری به خوزستان تشریف ببرند و از نزدیک جانفشانی‌ها و فداکاری‌ها و زحمات آقای مکی که در یک گرمای طاقت فرسا مشغول خدمت هستند و فقط دستور و قانون مجلس را اجرا می‌کنند ملاحظه کنند. البته بنده می‌دانم بیانی که آقای شوشتری اینجا فرمودند از روی حسن نیت بوده گزارش‌های خلافی خدمت‌شان عرض کرده‌اند ایشان توجهی نکردند که این موضوع صحت ندارد و در عین این که به حسن نیت ایشان کمال اعتماد را دارم عرض می‌کنم که آقای مکی آنچه که شما قانون گذراندید او هم اجرای آن قانون را می‌کند (پناهی - مجری نیست ناظر است) و ناظر آن قانون است. اما مطلبی که بنده می‌خواستم عرض کنم این است که بسیاری از مردمان صاحب‌نظر گناه بدبختی و عقب افتادگی ملت ایران را متوجه دخالت اجانب در ایران می‌دانند. البته این دخالت‌ها به صورت مرئی و نامرئی همیشه جلوه‌گر می‌شود. علت این که عرض کردم به صورت مرئی یا نامرئی برای این است که اولاً مقتضیات اخلاقی و روحی روس‌ها این است که در سیاست همیشه رک و خشن و صریح باشند و به همین جهت همیشه در سیاست بین‌المللی رسوایی بار می‌آورند و مشت‌شان باز می‌شود. اما انگلیس‌ها با ذکاوت و هوشیاری که دارند یک بار هم بنده اینجا عرض کردم مانند شیطانی که عبای جن به دوش کشیده باشد به هیچ وجه اثر و رد پایی از خودشان باقی نمی‌گذارند. البته این هم ناگفته نماند که ما در این مدت از انگلیس‌ها بیش از روس‌ها خسارت و زیان دیدیم علتش این است که ما چون از سیاست داخلی شوروی‌ها و از تقاضاهای بی‌مورد آنها همیشه بیم و هراس داریم این اجتناب و پرهیز موجب می‌شود که ما همیشه مصون می‌مانیم ولی با همسایه جنوبی به استناد این که با ما مناسبات دوستانه دارند همیشه شئون زندگی و حیاتی ما را ملعبه اغراض سیاسی خود می‌کنند واقعه جانگداز یکشنبه یکی از آن صحنه‌های تأثر آوری است که در یک قرن اخیر مکرر از طرف همان دست نامرئی در ایران پیدا می‌شود. (کشاورزصدر - مثل سقاخانه) البته اگر نظر آقایان باشد بنده در یک هفته قبل اینجا عرض کردم که در خارج ایران بر علیه ایران تبلیغات شدیدی هست مبنی بر این که در تمام کوچه و بازار و برزن شهرهای ایران هر روز جنگ و نزاع و کشت و کشتار است برای پخش این اخبار از طرف شرکت نفت در تمام مخصوصاً آمریکا مخارج خیلی قابل توجهی خرج می‌شود البته در این موقعی که یک نماینده آمریکایی آمد در ایران بایستی این مندرجات روزنامه‌ها یک طوری مورد پیدا کند و عملاً ثابت بشود این بود که همان روز آن ایادی خائن و مزدور در میان آن جمعیت‌ها پیدا شدند و آن واقعه تأثر آور را پیش آوردند و موجب قتل یک عده از برادران عزیز ما که تمام دسته‌جات برای هدف مشترک همکاری می‌کردند شدند یک واقعه به این تأسف انگیزی را پیش آوردند بنده دلیل دیگری که برای این کار دارم که این واقعه به هیچ وجه از طرف دسته‌جات مختلف اجرا نشده بود و با صراحت هر چه تمام‌تری هم اینجا اعلام می‌کنم که به هیچ وجه نمی‌توان به عناصر افراطی چپ هم نسبت داد برای این است که رادیو لندن بعد از این واقعه پریروز یک ساعت و یک ربع بعد از ظهر اعلام کرد در ضمن صحبتش که اگر دولت دکتر مصدق و ملیون ایران نسبت به قانون صنعت ملی شدن تجدیدنظر نکنند واقعه روز یکشنبه در ایران تکرار خواهد شد این را دیروز رادیو لندن گفت بعد دیشت هم اخبار زیادی در روزنامه‌های وابسته نوشته بودند که از جریان‌های روز معلوم شد که دکتر مصدق حاکم بر اوضاع ایران نیست و در ایران کمونیست‌ها ... آقای ثقه‌الاسلامی این را هم بفرمایید صحیح است (آزاد - تمام این نقشه‌ها را توماس می‌کشد) آقای آزاد شما که تا پریروز در لوای این جمعیت‌ها سینه می‌زدید حالا توماس کرده و وکیل تهران شدید (آزاد - الآن هم عرض می‌کنم که توماس کرده خودتان هم فرمودید که انگلیس‌ها کرده‌اند) (اردلان - عقیده شما و آقای آزاد که یکی است) بسیار خوب خیلی معذرت می‌خواهم بنده یک قدری کند فهمم. رادیو لندن جزء اخبار دیروز داشت که کمونیست‌ها بر ایران مسلطند و اگر انگلیس‌ها از ایران بیرون بروند ایران طعمه کمونیسم و شوروی خواهد شد (شوشتری - مزخرف نوشته ایران کمونیست ندارد)
بلی هر کس این اخبار را بخواند و آن جریان آن روز را از نزدیک مشاهده کرده باشد می‌فهمد قضیه قتل ماژورایمبری که بنده یک سال و نیم قبل اینجا مفصلاً عرض کردم تکرار شده (پناهی - آقای اسلامی می‌گویید که توده در ایران قوی نشده؟) چرا عرض می‌کنم که توده هر قدر قوی شده باشد نمی‌خواست این کار را بکند و دولت هم که میل دارد در یک محیط آرامی اوضاع جریان داشته باشد به هیچ وجه نمی‌خواست این کار پیش بیاید پس کی کرده؟ نه توده کرده نه دولت اشخاصی که با چادر سیاه آمده بودند آنجا نارنجک انداخته‌اند، آنها خواسته بودند (آزاد - چرا مجازات نمی‌کنید؟ خود همین سکوت دولت می‌رساند که دولت هم نظر داشته) بنده که دولت نیستم، به هر صورت آقای رئیس این وقت را حساب نفرمایید ملاحظه می‌فرمایید که وقت بنده را می‌گیرند
نایب رئیس - آقای آزاد بگذارید صحبت بکنند.
اسلامی - یک وقتی کمپانی آمریکایی سینکلر آمده بود، و می‌خواست نفت شمال ایران را استخراج کند اگر استخراج می‌کرد امروز سواحل بحر خزر و حوزه انتخابیه جناب آقای شوشتری بهترین نقاط کشور ایران و دنیا می‌شد، اما بالاخره آمدند با معجزه سقاخانه که خود آقا هم چند دفعه اینجا اشاره کردید آن ماژورایمبری نماینده امریکا را کشتند و امریکا را رنجاندند و این ذخایر طبیعی همین طور مدفون ماند که امروز وراث ایرانی باید این طور گدایی بکنند. این واقعه پریروز هم یکی از آن صحنه‌های تأثر آوری بود که در دو قرن اخیر آن دست نامرئی که همیشه در ایران پیش می‌آورد. اما باید گفت که ملت ایران بیدار شده و این صحنه‌ها به هیچ وجه تأثیری نخواهد داشت و با تمام قوا تمام ملت حاضرند که از بین بروند و کلنی یک شرکت استعمار طلب نباشند بنده این توضیحی که می‌خواهم عرض کنم و تقاضا می‌کنم که آقایان وزرایی که حاضر هستند توجه بفرمایند این است که رجال ما به خصوص سفرای کبار و وزرای مختاری که از طرف ایران در خارج هستند بعضی از آنها تا یک ماه پیش شاید بعضی‌ها هم پیدا شوند هنوز هم که هنوز است اگر بگویید صنعت نفت باید ملی شود و ایران اداره کند گوش‌شان را می‌گیرند که اصلاً این حرف را نشنوند و آنها از اوضاع احوال و افکار عمومی ایران اطلاع ندارند و خیال می‌کنند که اینها همه‌اش تبلیغات است و دستگاه تبلیغات که تحت‌نظر دولت است اینها را بزرگ می‌کند. من اینجا یک دفعه هم به طور خصوصی به آقایان گفتم باید آقای وزیر خارجه این وزرای مختار و سفرای کبار را برای یک هفته احضار کند اینها از نزدیک بیایند اوضاع ایران را ببینند بعد اینها بروند آنجا این تبلیغات شدیدتر که بر علیه ایران می‌شود لااقل یک قدری خنثی کنند، دولت هم باید توجه کند که همان طور که عرض کردم، امروز دولت انگلستان و شرکت سابق نفت هزینه بسیار کمر شکنی برای تبلیغات و پرونده سازی
بر علیه ایران در خارج صرف می‌کند. پریروز یکی از اطبایی که در شمال ریاست هیأت توزیع گرد د. د. ت را داشته بود از امریکا وارد شده، اتفاقاً بنده یک جایی بودم که ۳ ساعت بعد از ورودش او را دیدم یک مقداری روزنامه‌های امریکایی دستش بود که با تمام هزینه‌هایی که از طرف شرکت نفت بر علیه ایران می‌شود و بر علیه ایران تجهیز می‌کنند، با این حال افکار دنیا، افکار ملل دنیا از ما پشتیبانی می‌کند (شوشتری - اسم این شخص چی بود) این آقای دکتر یک لاغره‌ای هست رئیس هیأت ایرانی بوده اسمش را نمی‌دانم (یک نفر از نمایندگان - دکتر بهرامی) بلی دکتر بهرامی است و بنده عقیده‌ام این است که برای خنثی کردن این تبلیغاتی که بر علیه ایران در خارج می‌شود یک تشکیلاتی یک مبارزه‌ای هر قدری هم که مخارج این کار بشود باید داده شود و من گمان می‌کنم که اگر نمایندگان ملت مخارج این را تصویب بکنند بسیار به جا است. مطلب آخری که بنده لازم دانستم که در این موقع اینجا متذکر شوم، راجع به اعلامیه کذایی تهران است. متن اعلامیه این است که سران ۳ دولت بزرگ وقت در تهران اجتماع کرده بودند و پس از مذاکرات و تبادل افکاری که با همدیگر کرده بودند اعلامیه‌ای به نام اعلامیه تهران صادر کردند و در آن اعلامیه صراحتاً تعهد کردند که امور اقتصادی و مالی ایران را به طور بسیار خوبی ترتیب و منظم کند و از کمک‌های مهم مالی و اقتصادی هم دریغ نکنند. متأسفانه تاکنون ما جز حرف از مفاد و مدلول این اعلامیه چیزی دستگیرمان نشده (مسعودی - بعدش هم همین طور) مخصوصاً که ملت ایران از ملت امریکا که علمدار آزادی دنیا هستند هوا خواه دول ضعیف هستند، همیشه انتظار داشت و هنوز هم مأیوس نشده که به دولت ایران کمک کنند. البته کمکی که اصطلاح خارج از تعهد خودشان باشد نیست برای این که اینها تعهد کردند البته بعضی از دول مثل ایتالیا مثل آلمان که اینها در موقع جنگ صف مخالف اینها بودند یعنی دشمن آنها بودند، کمک بسیار شایسته‌ای کردند و به دولت ترکیه که به هیچ وجه این خسارات و ضررهای ما را نداشته بود، کمک مالی بسیار مؤثری کردند، چون بنده با کمک نظامی مخالفم ولی نسبت به ایران به هیچ وجه توجهی نکردند و معلوم نشد که این هیأتی هم که رفته بودند به امریکا بالاخره چه کاری صورت دادند و بالاخره چون دولت و ملت امریکا همیشه با حسن ظن و با یک طرز بسیار صمیمی به دنیا معرفی شده‌اند.
بنده عقیده دارم بایستی که به امضای خودشان اهمیت بدهند و هر چه زودتر کمک‌های اقتصادی لازم را به ایران بکنند. برای این که الآن ایران بیشتر از هر وقت محتاج این کمک هست.
همچنین دولت و ملت بزرگ شوروی که در این کار نفت همیشه از ما پشتیبانی می‌کردند در این موقع که ملت ایران نیازمند به کمک مالی است علاوه بر کمک‌های اقتصادی و مالی باید هر چه زودتر آن طلاهای ما را استرداد کنند که در این موقع به درد ایران بخورد که ما در مضیقه مالی از پای در نیاییم.
چون بنده عقیده دارم که هیچ چیز ما را از پای نمی‌تواند درآورد مگر مضیقه و گرفتاری مالی داخلی و الا به هیچ وجه اوضاع بین‌المللی اجازه نمی‌دهد که دول زورمند بتوانند این منظور بسیار حساس تاریخی ملت ایران را از بین ببرند فقط مضیقه مالی است که ممکن است ما را از بین ببرد.
نایب رئیس - آقای اسلامی وقت شما تمام شده.
اسلامی - بله یک تلگرافی هم آقای نماینده محترم خراسان آقای سعید مهدوی داده‌اند که در مشهد یک میتینگ عظمی بر پا شده بود یک تلگرافی کرده بودن که با آن رأی دیوان دادگستری لاهه مخالفت کرده بودند.
صدرزاده - همه جا بوده
امامی‌اهری - قزوین هم میتینگ خیلی معظمی بوده.
نایب رئیس - آقای کشاورز صدر نوبت خودشان را داده‌اند به آقای حائری‌زاده آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده - بنده باید از آقای کشاورزصدر تشکر بکنم که شب را اینجا بیتوته فرمودند و برای بنده وقت صحبت و فرصت صحبت و اجازه صحبت تحصیل کردند (آزاد - خدا آخر اجرتش بدهد) ما با تمام ملل عالم از در صلح و سازش پیش آمده و تا مجبور نشدیم وارد صف جنگجویان نشدیم اول ملت اتحاد جماهیر شوروی اگر چه در زمان تزارها ما خیلی صدمه دیدیم و مزاحم درجه اول ایران روس تزاری بود ولی پس از انقلاب اکتبر عقل لنین مقتضی بود که با تمام ملل از در صلح و سازش باشد بدون این که از طرف ایران توقع شود تمام امتیازات و مطالبات و عهود تحمیل شده لغو گردید.
دوم ممالک متحده امریکا که تا به حال ما ضرر و صدمه ندیدیم بلکه انتظار کمک داشتیم که جبران خسارت جنگ را نموده و این پل پیروزی که به کلی ناتوان و شکسته شده است ترمیم شود و هنوز غیر از حرف نتیجه ندیدیم.
سوم ممالک مجاور و برادران مسلمان ما که با همیدگر همدرد بوده و مصالح همه مقتضی وحدت و اتفاق است.
چهارم انگلستان که ملت و دولت تجارت پیشه می‌باشد و غیر از منافع خودشان دیگر توقعی از آنها نیست و با آنها طرف کشمکش نیستیم و بدون جهت دولت انگلیس به حمایت از کمپانی متعدی غارتگر وارد میدان شد، روزی چتر باز روزی کشتی جنگی روزی دست به انقلاب داخلی زده و (اسباب زحمت یک ملت صلح طلب که حق بزرگی به گردن تمدن دنیا دارد) می‌شود.
هر دسته و جمعیت در این شهر یا مملکت تشکیل شود با هر عنوان و مرام پس از این که تحصیل قوه مختصری کرد فوری چند نفری از انگلیس‌های مارک‌دار ایران وارد شده موجبات تخریب را فراهم می‌سازند. واقعه روز ۲۳ تیر ۱۳۳۰ مسلم است که با تهیه قبلی در موقع ورود میهمان امریکایی برای کمونیست نشان دادن ملت ایران و نبودن امنیت و انتظام در ایران ایجاد شد.
ما فراموش نکردیم قبل امریکایی مأمور تبریز را که در موقع امتیاز نفت شمال کمپانی جنوب در ایرن به عنوان مذهب مقدمات آن را فراهم ساخت
واقعه روز ۲۳ تیر ماه جاری تکرار همان واقعه بود بلکه شدیدتر و من اطمینان دارم دست مخفی کمپانی در وقوع این حادثه بوده است.
و خیلی متأسفم که به واسطه نبودن فرهنگ جمعی ایرانی فدای مصالح کمپانی شد برادران و خواهران ما که عموماً بدون تقصیر بوده از تماشاچی و افراد قوای انتظامی و نمایش‌دهندگان که مانند مهره شطرنج در حرکت بوده و عمل آنها به ضرر مملکت و خسارت غیر قابل جبرانی وارد ساخته ما قبلاً یک ملت متحد و متفق بوده‌ایم و این فاصله طبقات فکری و مادی در بین نبود امروز در سایه عملیات کمپانی به قدری فاصله زیاد شده است که جمعی دسته دیگر را قاتل خود می‌داند.
کارگر تمام حواس خود را صرف مبارزه با غیر خود می‌کند بدون توجه به این که اگر ماها با یکدیگر عملاً مساعد نباشیم به نفع دشمنان ایران است.
کارفرما از ترس کارگر در مقام انتقال سرمایه به خارج و سرکوبی کارگر است. حاجی میرزا علینقی کاشی شنیدم آدم بدی نیست همیشه پیشقراول اعانه دادن و کار راه انداختن بوده ولی فعلاً فرار کرده است به آلمان و امثال او زیاد می‌باشند اختلاف بین مالک و زارع اختلاف بین طبقات محصلین در صورتی که ایرانی‌ها عموماً از مظالم کمپانی نفت شکایت دارند ولی یک دسته به نام مخالفین با شرکت‌های استعماری و غیره دسته دیگر به نام فداییان اسلام حقیقت برای من مشکل شده که مدافع کدام یک از افکار موکلین در مجلس باشم زیرا که تمام طبقات با این اختلاف در انتخابات تهران به من رأی داده ولی تکلیف من چیست غیر از این که به عقیده خود عمل کنم به نفع یا ضرر هر کدام باشد.
من بین طبقات مختلف کسی که معتقد باشد به نفع کمپانی نفت باید دولت عمل کند سراغ ندارم و همه عقیده دارند که باید دکتر مصدق را برای عمل نفت حمایت کنیم (صحیح است) امروز جمعی از نمایندگان اصناف به تصور این که در مجلس مخالفت با حکومت دکتر مصدق است مذاکره تعطیل عمومی برای حمایت از حکومت دکتر مصدق داشتند این ورقه‌ای است که امضا کرده‌اند داده‌اند اینجا که من می‌ترسم که وقتم تمام بشود و فرصت نداشته باشم آن را بخوانم همین را تقدیم مقام ریاست می‌کنم در اینجا ابراز احساسات از طرف اصناف له جناب آقای دکتر مصدق شده است و مذاکره تعطیل عمومی هم بوده (ناظرزاه و فقیه‌زاده - یک چیزی هم چاپ شده)
دکتر مجتهدی - این تعطیل را برای چه می‌کنند.
آزاد - آن تعطیل بازار هم به تحریک انگلیس‌ها است و قضیه بیست و سوم هم تحریک انگلیس‌ها است
حائری‌زاده - تمام اینها ممکن است صحیح باشد صبح دوشنبه ۲۴ جناب آقای دکتر مصدق من را دعوت فرمودند پس از شرفیابی فرمودند کراراً به دستگاه انتظامی دستور داده شده بود که در اجتماعات نباید مزاحم باشد و حمله و شلیک کند و واقعه روز گذشته موجب شده است که توقع کنم چند نفر از مجلس با کمک آقایان دکتر سنجابی و امیر علایی در تحقیق این موضوع اقدام نموده معلوم شود علت وقوع این جریان چه بوده.
بنده با این که کسالت داشتم ولی علاقه داشتم ریشه این عمل معلوم شود سه جلسه با مأمورین شهربانی به چند مریضخانه برای تحقیق رفتم ولی هنوز نفهمیدم چه شد که این جنگ شروع شد
البته از ورود این مهمان آمریکایی ما قبل از سه روز مطلع نشدیم ولی مطمئناً یک مراکز معینی خیلی زودتر مطلع بودند و صبح روز ۲۳ رادیو لندن واقعه خونین عصر را خبر داد (صحیح است) مقدمه قضیه این بود که جمعی بی‌گناه برای ابراز احساسات نسبت به مقتولین آبادان تجمعی کردند از میدان فیشرآباد خیلی منظم آمدند تا نزدیک مجلس پلیس انتظامی
هم کاملاً مراقب اوضاع بوده است که در نقاطی که احتمال خطر بوده جلوگیری کند و کاملاً هم جلوگیری کرده بود تا آنجا که ما تحقیق کردیم ولی در جلوی مجلس چه پیش آمد شده هنوز تحقیقات ما به جایی نرسیده است که بتوانیم ببینیم چه شد که این جریان ایجاد شد در این که در این جمعیت افرادی خود را برای حمله یا دفاع مجهز کرده بودند تردیدی نیست مورد انکار هم نیست این جمعیتی که آمده بودند اینجا مهیا بوده‌اند (شوشتری - چرا مجهز بوده‌اند؟) حالا برای دفاع بوده یا حمله من نمی‌دانم ولی تردیدی نیست که مجهز بوده‌اند.
در این که در این مملکت دست خیانت اجنبی به قدری فاصله طبقاتی را زیاد کرده که با این که بنده نسبت به آقای آزاد ارادت دارم و با هم در یک حوزه انتخاب شدیم و حالا هم هیچ وقت بی‌ارادتی نسبت به ایشان نکرده‌ام ممکن است ایشان به عرایض من باز با سوء ظن نگاه بکنند این است که دست اجنبی در میان طبقات ایجاد نفاق اختلاف را تولید کرده و هنوز هم می‌کند (اردلان - باید این دست را قطع کنیم و راحت بشویم مگر چقدر می‌شود تحمل کرد؟) من اطمینان دارم که در دسته‌جات متشکل تهران به هر اسم و عنوانی که تشکیل شده باشند دست‌های مرموز انگلستان کاملاً وارد است چه به عنوان دین باشد چه به عنوان آزادی باشد چه به عنوان دست چپ باشد چه به عنوان دست راست باشد چه به عنوان فدایی اسلام باشد چه به عنوان توده باشد در این دستگاه‌ها انگشت اینها هست و تحریک و فساد هم سرمایه زیادی لازم ندارد وقتی که یک اجتماع بزرگی شد و یک چهار نفر آن وسظ مرده باد یا زنده باد کشیدند وقتی که زمینه حاضر شده باشد تولید اختلاف فکری شده باشد جمعی به یکدیگر به نظر بغض نگاه بکنند به هم ریختگی شروع می‌شود من وقتی یک عده از این محصلین را می‌بینم خیلی متأثر می‌شود که در نتیجه تلقین‌ها تبلیغات مثل این که دشمن همدیگر شده‌اند در صورتی که در مدرسه مسائل اصولی بحث و انتقاد می‌شود دشمنی شخصی ایجاد نمی‌کند مثلاً ما در مجلس در یک مسائل اصولی داریم بحث می‌کنیم برای این که یک حقیقتی روشن بشود مطالب را به دیگران حالی بکنیم اگر چنانچه طرف ما قانع نشد و اکثریت را برد ما که دشمن هم نمی‌شویم همه با هم رفیقیم همه داریم برای مملکت خدمت می‌کنیم همه باید این مملکت را برای ترقی آماده بکنیم البته عقاید مختلف است ولی خصومتی در بین نیست ما از عمل دولت انتقاد می‌کنیم یا یک طرحی اگر به نظر اصلح باشد و مقدم باشد به سایر طرح‌ها برای آبادی مملکت اظهار می‌کنیم و این دلیل نمی‌شود که ما دشمن هم باشیم که چرا این بر خلاف من فکر می‌کند ولی در بین طبقات جوان که ورزش فکریشان در این کار کم است و در بین طبقات کارگر و عوام ما به قدری تبلیغات شده که مثل این است که دشمن خونی یکدیگرند این سرچشمه‌اش همام کمپانی علیه‌السلام است (آزاد - علیه‌اللعنه) (شوشتری - به تنهایی نه خیر یک عده سرمایه‌داران هم تحریک می‌کنند) اگر فرهنگ ما سطحش بالا آمده بود گرفتار این دردهای بی‌درمان نشده بودیم سطح فرهنگ ما را هم آنها نگذاشتند بالا بیاید در مدارس ما همه‌اش نوکر تربیت کردند هر کس از مدرسه بیرون آمد می‌آید در خانه این آقای و آن آقا که پشت میز یک اداره‌ای کار برای خودش بگیرد (صحیح است) فرنگی که این کار را بکند برای بیچاره کردن مملکت است اینها تمام دست استعمار است که ما را به این روز سیاه انداخته.
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده وقتتان تمام شد.
حائری‌زاده - مطالب من همین‌ها بود یک وقت دیگری اگر فرصت پیدا بکنم باز می‌آیم صحبت می‌کنم مانعی ندارد
تیمورتاش - آقا حاضریم وقت به شما بدهیم هیچ اشکالی ندارد.
حائری‌زاده - دولت یک کارهایی هم دارد من اصراری ندارم یک جلسه دیگر باز می‌آیم صحبت می‌کنم.
نایب رئیس - آقای برومند.
برومند - پریروز بنده کسالت داشتم و نتوانستم در جلسه گذشته شرکت کنم تا نسبت به حادثه تأسف آور روز یکشنبه ۲۳ تیر ماه مراتب تأسف و تألم خود را به عرض مجلس برسانم و ضمناً علت یا علل آن را متذکر شوم.
جای تردید نیست که این گونه حوادث در کشورمان که دارای حزب متشکل نیست در مسائل مملکت و عمومی در صورتی که اختلاف عقیده‌ای موجود باشد روی اصول مبارزه کنند بدون تحریکات خارجی رخ نمی‌دهد
این پیش‌آمدها در همه جای دنیا حتی ممالک مترقی هم می‌شود و اغلب هم بدون تحریکات خارجی رخ نمی‌دهد در کشور ما مخصوصاً در سنوات اخیر چرا این تحریکات مؤثر است به نظر بنده تا زمینه برای هر کاری تهیه نشود آن کار به نحو دلخواه انجام نمی‌شود چنانچه زارعی خواست بذری بیفشاند تا زمین مزروعی را آماده نکند حاصلی را که بخواهد به دست نمی‌آورد.
در ایران عواملی چند موجب فقر عمومی و پریشانی مردم گشته و زمینه را برای وقایع ناگوار آماده ساخته است یکی از آن عوامل خسارات هنگفت زمان جنگ است که به وسیله متفقین در مقابل نام پل پیروزی و هزاران وعده دیگر که مانند وعده خوبان یکی از آنها حتی برای نمونه هم وفا نشد به ملت و کشور عزیز ما تحمیل شد و کاش فقط به عدم وفای به عهد اکتفا کرده بودند.
آمریکا با کمال تأسف می‌بینم علاوه بر این که خسارات ما را جبران نکردند در فضیه نفت بر خلاف انتظارات ملت ایران به ضرر ما قیام و اقدام می‌کنند و نمی‌خواهند بگذارند ما از منابع ثروت خدادای خودمان استفاده کنیم و به این فقر عمومی و بی‌سر و سامانی که فقط برای کشور ما خطرات عظیم در بر دارد بلکه آرامش و صلح جهانی را به خطر می‌اندازد خاتمه دهیم.
عقلا همیشه منافع کوچک را فدای منافع بزرگ کرده و می‌کنند نمی‌دانم چرا این اصل مسلم در قضیه نفت ما رعایت نمی‌شود زیرا ما که از فروش نفت به مشتریان شرکت سابق حرفی نداریم می‌گوییم آنها هم که از متفقین زمان جنگ ما هستند ضرر مختصر بلکه ناچیزی را که عبارت از پرداخت قیمت نفت ما است بعد از پنجاه سال بر خود هموار کنند تا ما با آن پول به بهبود وضع خراب اقتصادی خود بپردازیم و منفعت عظیمی را که عبارت از رفع خطر نابودی خودمان و دیگران است عاید دنیا و ممالک دموکرات جهان سازیم.
یکی دیگر از عواملی که موجب فقر عمومی شده است و زمینه را برای هر گونه هرج و مرجی آماده کرده است دریافت مالیات‌های غیر مستقیم است که تماماً به طبقات دوم و سوم کشور یعنی اکثریت ملت ایران تحمل می‌شود بدبختانه دارای همین قوانین غیر عادلانه هم تبعیض قائل می‌شوند و با گذشتهای بی‌مورد و اخذ رشوه از متمکنین مملکت مالیات گرفته نمی‌شود چنانچه در کمیسیون اقتصاد ملی موقع طرح لایحه بیست میلیارد ریال قرضه ملی با حضور جناب آقای وزیر دارایی متذکر شدم عده‌ای از متمکنین هستند که مالیات‌شان را نپرداخته‌اند پریروز جنابعالی فرمودید که صورت تهیه کنیم بنده یک تحقیقاتی کردم البته صورت کاملی هنوز به دست نیامده ولی چند تا یادداشت دارم که اینها مالیات‌شان را از ۱۳۱۹ نداده‌اند و به خصوص مالیات‌هایی که از عواد سرشاری که عاید اشخاص شد یعنی در سال‌های ۱۳۲۳ و ۲۴ و ۲۵ اینها تمام پرونده‌هایش معوق مانده و حتی بعضی‌ها را از بین برده‌اند حالا برای نمونه یکی دو تا از آن یادداشت‌ها را عرض می‌کنم و از جناب آقای وزیر دارایی استدعا دارم از مأمورین مربوط که در رأس آنها آقای ایمانی قرار دارند و در این کار هم خیلی جدیت کرده‌اند تشویق بفرمایند که انشاالله تا تهیه اوراق قرضه ملی مبلغ متنابهی وصول شده باشد الآن دولت به این حساب تقریبی که بنده در دست دارم در حدود دویست میلیون ریال مالیات طلبکار است و اینها اغلبش هم به مرحله وصولی رسیده است یعنی با مختصر توجهی این مالیات‌ها وصول خواهد شد تمام هم می‌توانند بپردازند از مردم فقیر نیستند مثلاً مدیر شرکت اسودان ایشان یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار تومان مالیات بدهکار بوده است آقای عیوض‌زاده مدیر شرکت اسودان است و یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار تومان بدهکار است دستگاه وصول مالیات بر درآمد چون رشوه گرفته است و از این شخص نمی‌خواسته است مالیاتش را وصول بکند می‌آید ضمانتی از آقای باتمانقلیچ می‌گیرد با مدت که ایشان ضامن می‌شوند در مدت ۶ ماه که اگر این مالیات را ایشان نپرداختند من بپردازم اداره مالیات بر درآمد در این مدت مالیات ایشان را قطعی نمی‌کند تا او مسافرت می‌کند به امریکا و بعد از مدت شش ماه وقتی که او در مسافرت بوده است قرار قطعی صادر می‌کنند رأی نهایی می‌دهند وقتی می‌روند به آقای باتمانقلیچ ابلاغ می‌کنند ایشان می‌گوید من تا فلان مدت ضامن بودم و مدت ضمانت من سر آمده در صورتی که معمولاً این قبیل ضمانت‌ها مدت ندارد و بدون مدت باید باشد که اگر مؤدی نپرداخت ضامن بپردازد و خود آقای مؤدی هم که رفته است به امریکا بنابراین یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار تومان مالیات دولت را معلوم نیست در مقابل چقدر عواید در مقابل چه مبلغی که از جیب مردم فقیر این مملکت ربوده است برداشته و رفته (شوشتری - بگویید که کدام سبیل‌ها چرب شده است) همه سبیل‌ها البته مقصودم مأمورین قبلی هستند نه مأمورین فعلی چون الآن تمام مأمورین مالیات بر درآمد خوب کار می‌کنند و کمال جدیت را هم دارند امیدوارم همان طوری که عرض کردم جناب آقای وزیر دارایی تقویت‌شان بکنند که بتوانند تمام مالیات‌های معوقه را وصول بکنند یکی دیگر هم شرکت فرهاد است جناب آقای وزیر دارایی این شرکت هر در حدود یک میلیون و صد هزار تومان مالیات بدهکار است ولی گویا یک قرار نهایی صادر شده بود یک قرار و طرح توافقی صادر شده بود که این موضوع را پایمال بکنند و در اثر اقدامات اخیر آقای
ایمانی این طرح از بین رفته است و حالا این طور می‌فرمایید تحت تعقیب است البته این هم باید تحت توجه آقا باشد که دیگر پایمال نشود گر چه حالا وضع بهتر است از مجموع ۴۴۶۱ پرونده مال مقاطعه‌کاران همان طور که عرض کردم از ۱۳۲۱ به بعد آنها مانده است ۲۶۷ پرونده موجود است بقیه معلوم نیست که چه شده و کجا رفته از این ۲۶۷ پرونده ۱۴۸ پرونده آن مختومه و رسیدگی شده است ۱۱۹ پرونده دیگر از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۶ که جمع کل اخطار آنها بالغ به یکصد و نود و دو میلیون و چهل و دو هزار و سی ریال که در همان حدود بیست میلیون تومان می‌شود مالیات این پرونده‌ها معوق مانده است که اینها قابل وصول است و اگر آنها وصول بشود بنده گمان می‌کنم که اینها را زودتر از اوراق قرضه ملی که بهتر می‌شود وصول بکنند از قرار که مشاهده می‌کنم آقایان مثل این که حوصله ندارند عرایض بنده را گوش بدهند این است که به عرایض خودم خاتمه می‌دهم اما لازم می‌دانم از اقداماتی که جناب آقای ابوالقاسم امینی مأمور فوق‌العاده دولت در اصفهان در بهبود اوضاع اصفهان و مخصوصاً کارخانه‌جات معمول داشته‌اند بنده و سایر آقایان نمایندگان اصفهان سپاسگزاری نماییم و مخصوصاً تدبیری که روز یکشنبه به کار برده‌اند چون همین توطئه‌ای که در تهران اجرا شد در اصفهان هم بنا بوده است اعمال بشود ایشان با تدبیر خاصی نقشه آنها را خنثی می‌کنند و فقط تظاهراتی در چند نقطه شهر بدون سر و صدا و زد و خورد انجام می‌شود
ولی البته همین قصد را داشته‌اند همین زد و خورد و کشت کشتاری که اینجا شده است در اصفهان هم قصد داشته‌اند اجرا بکنند حقیقتاً آقای امینی با کمال مهارت جلوگیری کرده‌اند و واقعاً عمل ایشان بسیار قابل ستایش بوده است چون اینجا ذکری کرده بودند که آقای امینی استاندار شده‌اند زحماتی که کشیده‌اند لازم دانستم به عرض مجلس شورای ملی برسانم برای این که زحمات آقای دکتر سجادی هم از نظر دور نباشد عرض می‌کنم که ایشان هم خیلی در موقع مأموریت‌شان در اصفهان زحمت کشیده‌اند ولی متأسفانه ایشان موقعی به اصفهان رفتند که سه چهار تا کارخانه در اصفهان تعطیل بود و دولت هم پولی نداد اتفاقاً موقع تعویض یعنی سقوط دولت علا و آمدن دولت آقای دکتر مصدق بود و به اصطلاح دولت مسلط بر اوضاع نبود و در همان تحویل و تحول بوده که آقای دکتر سجادی با کمال نارضایتی از اصفهان آمدند و انصافاً به ایشان ظلم شد یعنی این طور که باید کمک بشود به ایشان نشد و فعلاً هم ناراضی هستند و امیدوارم که دولت وسایل رضایت ایشان را فراهم بکند موضوع دیگری که از دولت استدعا دارم این است که در جستجوی مرتکبین وقایع جانخراش روز یکشنبه که منجر به جرح و قتل عده زیادی مردمان بی‌گناه شده جدیت فراوانی بکنند و با اطلاعاتی که هست معلوم می‌شود که اینها مقدمه‌اش فراهم بوده است و شاید به دولت گزارش هم داده شده حالا چطور شده که نتوانسته‌اند جلوگیری بکنند نمی‌دانم امیدوارم که جناب آقای وزیر کشور محرکین اصلی را تعقیب بکند و دستگیر بکنند و مجازات بکنند و همچنین اگر چنانچه مأمورینی در این کار مسامحه کرده‌اند و گزارش‌هایی که باید تهیه بکنند و بدهند نداده‌اند آن قسمت را هم تحقیق بکنند و متخلفین را هم تعقیب و مجازات بکنند برای این که علاج واقعه را پیش از وقوع باید کرد نه این که دست روی دست گذاشت تا یک واقعه‌ای رخ بدهد حالا آمار صحیحی در دست نیست ولی آنچه معلوم است عده بسیاری کشته و زخمی هست مسئول این کشت و کشتار کیست این البته باید معلوم بشود که اگر مأمورین مسامحه کرده‌اند در کار مجازات بشوند دیگر به عرایضم خاتمه می‌دهم.
۳ - بیانات آقای شوشتری طبق ماد ۹۰ آیین‌نامه.
شوشتری - طبق ماده ۹۰ عرایضی دارم.
نایب رئیس - به شما که توهین نشد.
شوشتری - آقای اسلامی در بیانات‌شان فرمودند که من متوجه نبودم باید توضیح بدهم که من بی‌توجه و بی‌اراده عرضی نمی‌کنم.
نایب رئیس - بفرمایید
اردلان - آقای شوشتری ایشان چیزی نگفتند.
شوشتری - به شما نگفت پس پنبه توی گوش بود (اردلان - ما چیزی نشنیدیم که بر خلاف ادب باشد) بسم الله الرحمن الرحیم. آقای اسلامی اولاً این جمله را عرض کنم
نایب رئیس - به طور اختصار بفرمایید.
شوشتری - به طور اختصار عرض می‌کنم اگر بنا بشود وکلای مجلس از خارج از ایالات از ولایات تهران از دولت از جراید به انحا مختلف تهدید بشود این وضعیت قابل بقا نیست من خوزستانیم از مادرم گرگانیم ۲۴ هزار فامیل دارم چطور که به آقا نوشته‌اند و به من ننوشته‌اند از کجا معلوم که همان دست مرموز به ایشان ننوشته باشد به علاوه من موضوع قتل ماژورایمبری که از نصاب دیگران خارج بود آنچه را که من اطلاع داشتم و در قضایا وارد بودم و در کابینه قبلی منصور با کمال صراحت سیاست مرموز دویست ساله را گفتم که این شخص وارسته وزیر محترم دارایی نشسته بود و وزرا و تماشاچی‌ها و وکلا و مخبرین جراید به حالت بکا در آمدند عده‌ای دستمال‌ها را آوردن بیرون اشک می‌ریختند امروز آقا می‌آیند گوشه می‌زنند که از من انتظار نداشتند یعنی همان طوری که یک ورق پاره‌ای تویش اسم متدینین را می‌خوانند مثل حاجی میراز مجیدی طاهری مثل حاجی عباسعلی سقط فروش که اینها نسبت بدهند که من العیاذ بالله عامل شرکت نفتم می‌گویند که بیا آنجا ببین مگر من چه گفتم آقا من به آقای مکی چه اعترضی کردم آقا خودش اقرار می‌کند که آقای مکی خوب دارد اجرا می‌کند آقا وکیل مجلس شورای ملی مجری نیست ناظر است قانون اساسی او را حق نظارت داده اگر بنا بشود قوه مقننه در امور مجریه مداخله بکند وضع مملکت آشفته می‌شود من گفتم چون در جراید یا واقع است یا واقع نیست مثل سؤالی است که امروز کردم از شخص آقای نخست‌وزیر این سؤال را به الو فرضیه و تردید گفتم چون باید قضایا تحقیق بشود من می‌پرسم که بفهمم چه عده‌ای کشته شده بفهمم که عده‌ای زخمی شده بفهمم اینها بستگان‌شان کیست؟ من صاف می‌گویم در مجلس شورای ملی می‌گویم به انگلیس و آمریکا و روس می‌گویم ایرانی کمونیست ندارد و زیر با کمونیستی نمی‌رود (صحیح است) النهایه ظلم ظالمین عده را به صورت متشنج در آورده آن وقت منعکس می‌شود به این صورت من اگر به این ترتیب اعتراض کردم آقایان وکلا نباید بیایند به همدیگر سیخ بزنند که از آقا ما توقع نداشتیم یا چه شده من با اراده گفتم و با تشخیص گفتم وکیل مجلس شورای ملی وظیفه‌اش وضع قانون است قانونگزاری و نظارت در اجرای قوانین موضوعه است از طرف دولت‌های مسئول و اگر تخلف دید سؤال و استیضاح بکند و مطالبش را در کمال آزادی و با کمال شهامت بگوید و از تهدید و این گوشه زدن‌ها هم نمی‌ترسم زیرا الخائن خائف خائن نبودم خیانت نکردم مطالب و حقایق را روزی گفتم که دیگران نعل وارونه می‌زدند حالا می‌خواهند مرا متهم بکنند عمال اجنی مرا عامل اجنبی بگویند.
اسلامی - آقای رئیس بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم حق توضیح دارم.
نایب رئیس - اخطار چی آقا
اسلامی - ایشان تحریف کردند حرف بنده را گفتند که بنده گفته‌ام آقای مکی مأمور اجرا هستند حالا هم می‌گویند
نایب رئیس - همین قدر که توضیح دادید اجازه بفرمایید مجلس وارد دستور بشود
جمال امامی - آقای وزیر کشور یک توضیحاتی می‌دادند که بعد قطع کردند امر بفرمایید که توضیحات‌شان را ادامه بدهند راجع به سؤالی که کردیم.
۴ - موافقت با طرح لایحه انتقال ۱۴ میلیون لیره از پشتیبانی اسکناس در جلسه آینده.
نایب رئیس - حالا دولت یک تقاضای دیگر کرده است که قرائت می‌شود جناب آقای گنجه نایب رئیس محترم آقایان دوستان این طور صلاح دانسته‌اند که بنده بدواً تقاضا کنم که لایحه ۱۴ میلیون لیره در دستور امروز قرار گیرد.
نایب رئیس - توضیحی دارید آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی - چون لایحه مریوط به قرضه ۱۴ میلیون لیره کمال ضرورت را دارد از حضور محترم آقایان تقاضا می‌کنم که موافقت بفرمایید در دستور امروز قرار بگیرد.
نایب رئیس - چون مطابق ماده ۸۰ دولت این حق را دارد بنابراین تقاضای آقای وزیر دارایی این است که در دستور قرار دهیم فعلاً بایستی رأی گرفته شود که در دستور قرار گیرد آقای صفایی مخالف هستید؟ (صفایی - بلی) بفرمایید.
صفایی - مخالفت بنده با این قسمت نه از لحاظ طرح اصولی این قانون است بلکه از این لحاظ است که این لایحه موضوع خیلی مهمی است و می‌بایستی نمایندگان قبلاً متوجه طرح و امکان مطالعه برای‌شان باشد این لایحه دیروز عصری طبع و توزیع شده لایحه چنین مهمی نمی‌بایستی به صورت غیر عادی طرح شود تا این که نمایندگان خدا نکرده بگویند ما مجال مطالعه نداشتیم این قضیه هم خیلی آنی و فوری نیست که اگر تصویب آن ۲۴ ساعت به تأخیر افتد طوری شود این طور نیست که اگر ۲۴ ساعت تأخیر بیفتد خدای نکرده زیانی متوجه کشور بشود بنابرای عجله لزومی ندارد بنده از جناب آقای وزیر دارایی استدعا می‌کنم این را جزو دستور جلسه بعد بگذارند تا بتوانیم کاملاً مطالعه بکنیم و با یک اتحاد و روش کاملی رأی بدهیم عجله در یک امر اقصادی آن هم در قسمت پشتوانه اسکناس زیبنده نیست مگر این که یک علت فوریت آنی برای آن باشد چون این علت نیست و موضوع هم پشتوانه اسکناس است از جناب آقای وزیر دارایی خواهش می‌کنم تا جلسه آینده مجال مطالعه بدهند مسلماً دو روز هم پیش آمدی نخواهد کرد و خرج ضروری هم که ما احتیاج داشته باشیم در ظرف دو روز پیش آمد
نخواهد کرد استدعا می‌کنم که مجلس را بگذارند که مطالعه بکند و با مطالعه این کار را انجام بدهیم که خدای نکرده پشیمانی نداشته باشیم نه امر سیاسی است نه امر فوری است یک امر اقتصادی است که فوریت هم احتیاج ندارد دو روز هم که تأخیر بیفتد و طوری نمی‌شود این مجال را بدهید.
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی موافق هستید؟ بفرمایید
ملک‌مدنی - عرض کنم بنده با این که دولت تقاضا بکند جزو دستور جلسه بعد قرار بگیرد مخالف هستم البته بسته به نظر جناب آقای وزیر دارایی است که بعد از بنده توضیح خواهند داد بسته به نظر ایشان است اما آنچه که معلوم است این لایحه چند روز است که به مجلس داده شده و رویش هم مطالعه شده به چند کمیسیون هم رفته و کمیسیون‌های مختلف بودجه و دارایی و اقتصادی هم مطلع بودند بنده خیال می‌کنم اگر مطرح شود ضرورت دارد و مصلحت نباشد که به جلسه آتیه بیفتد.
نایب رئیس - اعلام رأی می‌شود
صفایی - اجازه بفرمایید آقای وزیر دارایی توضیح بدهند چون ممکن است ایشان با تأخیر آن موافق باشند
وزیر دارایی - اجازه می‌فرمایید
نایب رئیس - بفرمایید
وزیر دارایی - با این که فوریتش برای دولت محرز است یعنی ضرورتش که طبق ماده ۸۰ در دستور قرار بگیرد ضرورت داشت ولی معذلک برای این که تصور نفرمایند که دولت می‌خواهد آقایان را غافلگیر کند و مجال مطالعه را از آقایان بگیرد دولت موافقت می‌کند که در جلسه دیگر جزو دستور قرار بگیرد.
نایب رئیس - بسیار خوب در جلسه آتیه جزو دستور قرار می‌دهیم.
شوشتری - جناب آقای رئیس استدعا دارم سؤال بنده را به دولت ابلاغ بفرمایید.
۵ - طرح و خاتمه مذاکره گزارش کمیسیون حسابداری راجع به فروش اراضی به مجلس سنا.
نایب رئیس - ابلاغ خواهد شد گزارش کمیسیون محاسبات راجع به واگذاری زمین به مجلس سنا مطرح است آقایان استحضار دارند در جلسات قبل پیشنهادات قرائت شده و فقط دو پیشنهاد مانده که الآن قرائت می‌شود.
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل اضافه شود.
تبصره - از قیمت زمین محل فعلی اپرا که در خیابان فردوسی است جهت مجلس سنا از شهرداری خریداری و تعمیر شود کهبد.
نایب رئیس - آقای کهبد این پیشنهاد وارد نیست پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود. دولت مکلف است قانون ملی شدن شیلات را در ظرف دو هفته به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
نایب رئیس - وارد نیست خود آقای دکتر هم تصدیق دارند پیشنهادات تمام شد اعلام رأی می‌شود ماده واحده قرائت می‌شود و بعد رأی می‌گیریم.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون محاسبات به مجلس شورای ملی
کمیسیون محاسبات لایحه کارپردازی مجلس شورای ملی راجع به فروش زمین واقع در شمال باغ مجلس شورای ملی به مجلس سنا را رسیدگی نموده و با توجه به دلایل و توضیحات مذکور در مقدمه لایحه ماده واحده پیشنهادی را به شرح زیر تصویب کرد و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ماده واحده - مجلس شورای ملی به کار پردازی اجازه می‌دهد پنج قطعه زمین خریداری ملکی و متصرفی مجلس شورای ملی واقع در محوطه پشت دیوار شمال باغ بهارستان را به مساحت ۹۵ و ۳۱۶۷ متر مربع (دارای سند مالکیت) به مبلغ تمام شده (۹۵/۲۴۰۲۴۴۴ ریال) به مجلس سنا واگذار نموده و اسناد مثبته آن را در دفتر رسمی تنظیم و مبادله نماید.
مبلغ مزبور طبق ماده دوم قانون بودجه سال ۱۳۲۳ چایخانه مجلس برای ساختمان بنای جدید کتابخانه مجلس شورای ملی اختصاص خواهد داشت.
مخبر کمیسیون محاسبات - ناصرقلی اردلان.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ماده واحده‌ای که قرائت شد آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد تصور می‌کنم این لایحه نبایستی به مجلس سنا برود زیرا یک لایحه داخلی مجلس شورای ملی است.
امامی‌اهری - تا به مجلس سنا نرود جنبه قانونی پیدا نمی‌کند باید تمام تشریفاتش انجام شود (صحیح است)
دکتر معظمی - ممکن است که سنا مخالف باشد.
نایب رئیس - بسیار خوب به مجلس سنا ارسال می‌شود.
اردلان - از سنا که بر گشت باید با ورقه رأی گرفت چون لایحه مالی است.
نایب رئیس - لایحه انتقال ملک است مطابق نظامنامه بعد با ورقه رأی گرفته می‌شود.
۶ - طرح و خاتمه مذاکره اجازه استخدام آقای آندره گدار مدیر و متخصص باستان‌شناسی.
نایب رئیس - گزارش مربوط به استخدام آقای گدار که در دستور است مطرح می‌شود
گزارش کمیسیون‌ها قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون فرهنگ به مجلس شورای ملی
کمیسیون فرهنگ با حضور آقای وزیر فرهنگ به لایحه شماره ۲۴۵۷۷ مورخ ۷/۸/۲۹ دولت راجع به تجدید استخدام آقای آنده گدار تبعه دولت فرانسه به سمت مدیر و متخصص باستان‌شناسی و موزه و کتابخانه ملی وزارت فرهنگ رسیدگی نموده و عین لایحه دولت را تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای می‌نماید.
مخبر کمیسیون فرهنگ - فرهودی
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه با حضور آقای وزیر فرهنگ لایحه شماره ۲۴۵۷۷ دولت راجع به تمدید کنترات آقای آندره گدار تبعه دولت فرانسه را به عنوان متخصص باستان‌شناسی و مدیریت موزه و کتابخانه مطرح نموده با توجه به خدمات گذشته ایشان لایحه پیشنهادی را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - دکتر کیان
نایب رئیس - عین ماده واحده پیشنهادی دولت قرائت می‌شود.
ماده واحده - وزارت فرهنگ مجاز است مدت خدمت آقای آندره گدار تبعه دولت فرانسه را از تاریخ اول فروردین ماه ۲۸ برای مدت ۵ سال دیگر به سمت مدیری باستان‌شناسی و موزه و کتابخانه با شرایط پایین تمدید نماید.
الف - حقوق آقای آندره گدار در ماه چهارصد و بیست لیره انگلیس (۴۲۰) خواهد بود و نصف آن را به ریال و نصف دیگر را به لیره دریافت خواهند نمود علاوه بر حقوق کرایه‌خانه او نیز از بودجه وزارت فرهنگ پرداخت و یک اتومبیل هم در اختیار او قرار داده می‌شود.
ب - در پایان مدت قرارداد هزینه سفر مراجعت خود و خانمش به فرانسه از طرف وزارت فرهنگ پرداخت خواهد شد.
ج - آقای آندره گدار می‌تواند در پایان سال دوم قرارداد خود را فسخ و هزینه معاودت خود و خانمش را دریافت نماید و هرگاه قبل از دو سال شخصاً بخواهد قرارداد خود را فسخ نماید حق دریافت هزینه سفر معاودت را نخواهد داشت.
د - آقای آندره گدار سالی یک ماه مرخصی با استفاده از حقوق خواهد داشت که ترتیب اعطای آن با وزارت فرهنگ خواهد بود.
ه - وزارت فرهنگ مجاز است سایر شرایط استخدامی آقای آندره گدار را طبق قانون ۲۳ عقرب ۱۳۰۱ تعیین قرارداد را امضا نماید.
تبصره - آقای آندره گدار موظف است در مدت این قرارداد علاوه از وظایف معینی که دارد در ماه دو جلسه علمی و درسی مرکب از کارمندان اداره باستان‌شناسی برای مطالعات و تبادل نظر و مشاوره راجع به کار و اقدام تخصصی خود تشکیل دهد و نتیجه عملیات حفاری و مطالعات خود را روی نظر مشاورین برای انتشار تدوین نماید.
بعضی از نمایندگان - وزیر فرهنگ نیستند.
نایب رئیس - دو سه نفر از وزرا هستند مانعی ندارد این طرح نیست لایحه است چون روی ورقه ثبت اسم شده است بنابراین به ترتیب مخالف و موافق که در ورقه اسم نوشته‌اند اجازه داده می‌شود آقای فولادوند (نیست) آقای اردلان.
اردلان - عرض کنم راجع به این لایحه‌ای که الآن مطرح است اول همکار محترم آقای فولادوند به نام مخالف اسم نوشته بودند امیدوارم که رفع کسالت‌شان بشود و زودتر تشریف بیاورند بنده به نام مخالف دوم نوشته بودم که عرایض خودم را عرض می‌کنم و نسبت به استخدام اتباع خارجی از دوره چهارده که بنده افتخار نمایندگی را داشتم تا حالا همیشه یک نظری داشتم که به عرض مجلس رساندم و باز هم نظر خودم را تکرار می‌کنم نظر بنده یک نظر اصولی است و به هیچ وجه وارد شخصیت این که فلان آدم تبعه کجا است با من حب و بغض شخصی داشته باشد ابداً نیست بلکه مقام علمی آقای گدار را من در این موقع بسیار ستایش می‌کنم ولی یک موضوع را که بنده همیشه معتقد هستم این است که در کشور ما وقتی که یک تبعه خارجی را بخواهیم استخدام کنیم دو اصل را باید در نظر بگیریم اول این که ببینیم یک ایرانی می‌تواند جای این را بگیرد: اگر چنین شخصی بود آن ایرانی را استخدام کنیم و از استخدام خارجی صرف‌نظر کنیم (صحیح است) و به جای آن ایرانی یک نفر خارجی را استخدام نکنیم و آیا در درجه دوم اگر
یک ایرانی نداشتیم باید همان روزی که یک خارجی را استخدام می‌کنیم باید ببینیم چه نقشه‌ای باید طرح کنیم که یک روزی خودمان بی‌نیاز بشویم از وجود این خارجی و یک روزی یک ایرانی بتواند جای این را بگیرد و الا این اصل به هیچ وجه صحیح نیست و قابل قبول نیست که ما زیر بار این اصل برویم که یک خارجی را استخدام کنیم این موضوع را در خصوص مؤسسه پاستور هم بنده گفتم سایر چیزها را هم گفتم گفتم ما با کمال میل از کارشناسان خارجی استفاده می‌کنیم اگر ایرانی نداشته باشیم و اگر هم ایرانی نداشتیم و خارجی استخدام کردیم بایستی فکر کنیم که چند سال بعد خود را از وجود او بی‌نیاز کنیم و بتوانیم یک ایرانی به جای او بگذاریم این سیاست نیست که بنده می‌بینم یک قراردادی را با همان شخص تجدید کنیم بدون این که فکر کنیم که چه وقت یک نفر ایرانی جای او بگذاریم این چه سیاستی است که دولت‌های وقت تعقیب می‌کنند اما موضوع باستان‌شناسی سال‌ها است که این آقای گدار را آورده‌اند در ایران در ابتدای عرضم عرض کردم بسیار هم از ایشان راضی هستیم بسیار هم مرد شریفی است مرد دانشمندی است ولی بارها بنده عرض کردم که ما چرا خودمان نباید فکر کنیم که یک نفر ایرانی بتواند جانشین او بشود (دکتر طبا - داریم آقا) خیلی خوشوقتم که آقای دکتر طبا هم با نظر من موافق هستند عرض من این است که ما به هیچ وجه در صدد این نیستیم که ایرانی‌ها را به جای این مستخدمین خارجی بگذاریم حالا این قرارداد مسیو گدار را مجلس شورای ملی رأی بدهد برای یک سال دو سال سه سال ولی باز هم بعد از سه سال می‌آورند باز تجدید می‌کنند در صورتی که در ضمن این سال‌ها می‌شود یک ایرانی تربیت کرد جای او گذاشت این صحیح نیست که ما دستمان را بگذاریم روی هم و در این فکر نباشیم ایرانی‌ها از حیث هوش لیاقت استعداد از خارجی‌ها کمتر نیستند ما روزی تمام دنیای متمدن را اداره می‌کردیم ما این استعداد را داریم لیاقت داریم این آقایان مخبرین محترم که می‌خواهند از این لایح دفاع کنند خواهش می‌کنم که این نظر بنده را تأمین کنند که ما ۵ سال دیگر ۱۰ سال دیگر بی‌نیاز خواهیم بود یا این که باز محتاج به آقای گدار می‌باشیم یا یک خارجی دیگر؟ نظر بنده روی این اصل است که اگر ما امروز هم احتیاج مبرم داریم به آقای گدار از همین امروز وزارت فرهنگ در صدد برآید که یک باستان‌شناسی برای مملکت تربیت بکند که ۲ سال دیگر ۴ سال دیگر ما بتوانیم او را جای این بگذاریم و اولاً این صحیح نیست که ما همیشه محتاج به استخدام خارجی باشیم (دکتر مجتهدی - دو سه سال کسی باستان‌شناس نمی‌شود) این آقای گدار تاج سر بنده ولی تا چند مدت می‌خواهد در ایران باشد؟ بالاخره بنده عقیده خودم را عرض می‌کنم آقای دکتر مجتهدی این سه سال نیست ۱۵ سال است این آقا اینجا است در این ۱۵ سال نمی‌توانستند یک باستان‌شناس تربیت کنند؟ (دکتر مجتهدی - این چه مربوط به این است) چرا به همین دستگاه دولت مربوط است که این لایحه را آورده است به همین هیئت مربوط است که این لایحه را آورده است بنده می‌گویم امروز ممکن است به این لایحه رأی بدهم ولی تا چند سال دیگر باید خارجی داشته باشیم امروز که شما به این لایحه رأی می‌دهید از راه اضطرار است ولی بالاخره شما باید فکری بکنید که از اتباع خارجی بی‌نیاز شویم بنده می‌بینم که ۱۵ سال ۱۶ سال است که هی سه سال به سه سال این لایحه را می‌آورند که این قرارداد تجدید شود این اصل ابداً به هیچ وجه ممکن نیست ما را به سر منزل نجات برساند ما باید ایرانی‌های خودمان را تربیت کنیم بسیار هم استعداد دارند از خارجی‌ها کمتر نیستند باید مشوق داشته باشند به تجدید استخدام آقای گدار هر سه سال و چهار سال مجلس شورای ملی رأی داده بدون این که فکر کنیم چند سال دیگر از وجود او بی‌نیاز می‌شویم من از جناب آقای مخبر محترم تمنا می‌کنم که بفرمایید که ما که امروز به این لایحه رأی می‌دهیم تا چند سال دیگر می‌توانیم خودمان را بی‌نیاز کنیم آیا شما از امروز به این فکر هستنید یا نیستید؟
نایب رئیس - آقای کهبد موافقید بفرمایید.
کهبد - فرمایشات جناب آقای اردلان همکار محترم بنده به عقیده بنده یک قدری صحیح است ولی ایشان مخالفت اصولی نفرمودند ولی این مردمی که به ایران خدمت کرده‌اند باید وسائل تشویق آنها را فراهم کنیم البته این اصل صحیحی است که ما باید سعی کنیم غالب این استادان خارجی که در ایران هستند و استادان عالی مقامی هستند حتی‌المقدور شاگردانی تربیت بکنند و ایرانی‌ها بتوانند از اینها استفاده کنند (دکتر طبا - آقای کهبد دکتر بهرامی چه عیب دارد که نمی‌خواهند از ایشان استفاده کنند؟) هیچ عیبی ندارد ولی متأسفانه عیب در محیط است حالا بنده عرض می‌کنم چندی قبل یکی از این متخصصین دکتر دلپی که کار خودش را ترک کرد و رفت متأسفانه اکنون به اندازه‌ای برای جانشین او مزاحمت فراهم می‌کنند (دکتر طبا - مگر بد کار کرده؟) بنده عرض نکردم بد کار کردند با نهایت صمیمیت کارهای‌شان را و با نهایت خوبی کارهای‌شان را انجام دادند ولی متأسفانه آن دستگاهی که آقای دکتر دلپی در اختیار داشت بودجه داشت ولی حالا وسائل به اختیار او نمی‌گذارند (امامی‌اهری - به تصدیق خود دلپی دکتر رفیعی بهتر از او کار می‌کند) دکتر رفیعی دکتر کاوه البته خیلی خوب هستند بنده منظورم این است که کاری بکنیم که اگر یک خارجی رفت همان مزایا همان تشویقی که از آن خارجی کردیم از این ایرانی بکنیم و همان حمایت‌ها هم باشد این شخص که جای او گذاشته‌اند بودجه ندارد افزار کار ندارد اینها را از دستش می‌گیرند چوب لای چرخش می‌گذارند بازی در می‌آورند و نمی‌گذارند کار کند بنده منظورم این است که بتوانم توجه دولت را جلب کنم و خواهش می‌کنم که آن مؤسساتی که خارجی‌ها رفته‌اند و ایرانی‌ها آمده‌اند ایرانی‌ها را به همان چشم نگاه کنند که خارجی‌ها را نگاه می‌کردند و ابزار کارشان را به ایشان بدهند و این مردهم که آقای گدار هستند به عقیده من خدمت کرده‌اند و یک عده شاگردانی هم تربیت کرده‌اند که ما امثال آقای بهرامی و امثال ایشان را داریم ولی باید سعی کنیم که این آقایان که به ایران خدمت کرده‌اند باید تشویق شوند و بالاخره باید از این مرد قدردانی کرد و خواهش می‌کنم این لایحه را تصویب بفرمایند مفید است.
نمایندگان - احسنت
نایب رئیس - آقای دکتر کیان
دکتر کیان - (مخبر کمیسیون بودجه) این گزارش که الآن مطرح است به عقیده بنده ایرادی که برای مطرح شدن گزارش هست نبودن آقای وزیر فرهنگ در مجلس است یعنی حق این بود که آقای وزر فرهنگ و یا لااقل وزیر دارایی در جلسه حضور داشت باشند اما راجع به اصل موضوع بایستی این لایحه را مجلس تصویب کند برای این که جزو ضروریات است آقای اردلان خوشبختانه خاطرم هست در دوره چهارده در موقع طرح همین لایحه این نظرشان را برای تجدید استخدام گدار همین مخالفت را با همین الفاظ کردند و این معلوم است که این از روی عقیده است و همین عقیده است که سبب شده که این فرمایشات را می‌فرمایند (دکتر طبا - ولی متأسفانه کسی به حرف‌شان گوش نمی‌دهد) بنده در همان موقع شخصاً جزو اشخاصی بودم که در دوره ۱۴ این نظر آقا را تأیید کردم در ایران اشخاصی مثل دکتر بهرامی و نظیر ایشان داریم که بسیار در این امر پیشرفت کرده‌اند و مفید هستند ولی استدعا می‌کنم توجه بفرمایید به دو نکته یکی این که این لایحه برای تمدید استخدامی است که از حدود یک سال قبل یک سال و کسری قبل برای تمدید استخدام مسیو گدار بلاتکلیف مانده است یعنی از موقعی که این لایحه را تنظیم کرده‌اند و به مجلس فرستاده‌اند حقوق معینی به این شخص نرسیده است بنابراین قسمت عمده این تأیید و تصویب عمل گذشته دولت است از طرف دیگر این را هم از لحاظ اصول باستان‌شناسی توجه بفرمایند که یک باستان‌شناس کسی است که اطلاعات و مطالعات کاملی از امور باستان‌شناسی داشته باشد و خود حضور همین گدار در حدود ۱۵ سال در ایران دلیل بر این است که اطلاعات ایشان تکمیل شده است ارزش این شخص چندین مقابل موقعی است که وارد ایران شده است و ما هم یک مملکتی هستیم که از لحاظ سلیقه ممتد تاریخی دارای یک منابع و ثروت‌های بی‌کرانی از لحاظ آثار عتیقه هستیم و وجود یک متخصصی که در این مدت بر تخصصش اضافه شده است با این که متخصصین داخلی کافی داشته باشیم از وجود ایشان ما را بی‌نیاز نمی‌کند (صحیح است) از این لحاظ بنده استدعا می‌کنم که چون این لایحه راجع به یک امر گذشتهای است و بنده هم عرض کردم که اتخاذ سند هم بکند دولت از این فرمایش اردلان و سایر نمایندگان که عقیده‌شان این است که بایستی جانشین آنها را از متخصصین ایرانی استخدام بکند (اردلان - آقا نکردند چند بار گفتم و نکردند) آقایان اجازه می‌فرمایید این لایحه تصویب شود و البته در آتیه هم دولت تعهد خواهد کرد که از متخصصین داخلی و ایرانی استخدام بکند.
نایب رئیس - آقای وزیر فرهنگ
پیراسته - بنده اخطار دارم طبق ماده ۸۰ و ماده ۹۰ ماده ۸۰ راجع به طرح لوایح است و ماده ۹۰ راجع به بیانات آقای وزیر کشور است که بیاناتی کرده‌اند و باید توضیح عرض کنم.
نایب رئیس - ماده ۸۰ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
دستور مجلس به طور مرتب و با تعیین تقدم و تأخر برای هر دو هفته از طرف هیئتی مرکب از رئیس و نواب رئیس و رؤسای کمیسیون‌هایی که گزارش لوایح ارجاع شده را به مجلس داده باشند با حضور یکی از وزیران به تعیین نخست‌وزیر تهیه ۲۴ ساعت قبل از انعقاد اولین جلسه طبع و بین نمایندگان توزیع و بر لوحه دستور نصب می‌شود این دستور به هیچ وجه قابل تغییر نیست مگر در موردی که به حکم فوریت و ضرورت از طرف دولت یا پانزده نفر از نمایندگان کتباً تقاضا می‌شود و در این صورت به شرط تصویب مجلس دستور تغییر خواهد یافت.
نایب رئیس - این ماده که وارد نیست چون دستور جلسه مطابق همین ماده برای
۱۵ روز تعیین شده است و این گزارش جزو همان دستور است
پیراسته - اجازه می‌فرمایید توضیح عرض کنم طرحی که ۳۶ نفر از وکلا امضا کرده‌اند راجع به افزایش حقوق قضات مدتی است تقاضا کرده‌ایم در دستور قرار گیرد و بایستی هیئت رئیسه متوجه شده باشند آقای وزیر عدلیه مثل این که دلش نمی‌خواست و مصلحت دولت نیست که حقوق قضات اضافه بشود در هر صورت ما طرحی داده‌ایم که این کار بشود.
نایب رئیس - از این طرح‌ها چندین فقره است که به موقع خودش در دستور قرار خواهد گرفت.
پیراسته - بنده طبق ماده ۹۰ باید راجع به اظهارات آقای وزیر کشور توضیح بدهم اگر حق بنده محفوظ است حرفی ندارم.
اسلامی - چیزی نگفتند آقای
فرهودی - حالا موقع اضافه حقوق نیست ما داریم قرض می‌کنیم از این طرف و آن طرف آن وقت بیاییم اضافه حقوق بدهیم
وزیر فرهنگ - آقای پیراسته اجازه می‌دهید که بنده چند کلمه صحبت کنم عرض کنم که بنده نبودم در جلسه و متوجه نبودم که امروز نوبه طرح این لایحه خواهد رسید و از این جهت اگر در حضور تأخیر شد خیلی معذرت می‌خواهم و متوجه نشدم که آقای اردلان چطور مخالفت با این موضوع فرمودند ولی چون ایشان مخالفت کرده‌اند به نام وظیفه این که دارم لازم می‌دانم در این موضوع نظریات خود را به عرض آقایان محترم برسانم (اردلان - چیز نشنیده را چه جور جواب می‌دهید؟) بنده جواب به حضرتعالی نمی‌دهم جهات موافقت را بیان می‌کنم عرض کنم که سابقه خدمت آقای گدار در فرهنگ از سابقه خدمت بنده که خدمت آقایان هستم بیشتر است بنده موقعی که در اروپا تحصیل می‌کردم و برگشتم به ایران آقای گدار در اینجا خدمت می‌کرد (یکی از نمایندگان - چند سال است؟) و آقایانی که آشنایی دارند به فرهنگ ایران و به این امر بسیار مهم که حفظ آثار ملی ایران است تصدیق می‌فرمایند که در تمام مدت خدمت آقای گدار با نهایت صداقت و امانت و صحت خدمت کرده است (صحیح است) بنده کسی نیستم که طرفدار استخدام بدون جهت از خارجیان باشم بنده معتقد هستم که در مملکت ما افراد لایق و خدمتگزار برای هر رشته‌ای هست ولی در مواردی هم که یک خارجی با نهایت صداقت و امانت علم و اطلاع خودش را در خدمت به فرهنگ یک مملکت می‌گذارد و ما نباید از استخدام و استفاده از او مضایقه بکنیم (ارباب - ما باید وسیله تشویق او را هم فراهم کنیم) بایستی یک چنین شخصی را که با امانت خدمت کرده است تشویق کنیم آقای دکتر فرمودند که بیش از یک سال است که ایشان حقوق نگرفته‌اند بنده عرض می‌کنم که ۲۷ ماه است یعنی بیش از ۲ سال است که ایشان حقوق نگرفته‌اند و تصویب این لایحه تصویب وضعیت گذشته است این است که بنده از حضور آقایان استدعا می‌کنم که این لایحه که مطرح است لطف بفرمایند تصویب شود و یک شخصی که با صداقت خدمت کرده است به این ترتیب تشویق شود.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که پس از یک موافق و یک مخالف مذاکره کافی باشد. معدل
نایب رئیس - آقای معدل
معدل - بنده از این نظر مذاکره را کافی می‌دانم که مخالفی با این موضوع نمی‌بینم ولی حقیقت این است که جای این صحبت هم هست که انتشار این مطلب نباید موجب شود که مجلس شاید اظهاری به عنوان مخالف کرده است و اظهاری بر حق شناسی از این مرد نکرده است بنده چون محل خدمت این و کار این شخص در فارس بوده که آنجا مرکز این آثار باستانی است وظیفه حق شناسی می‌دانم که به عرض همکاران محترم خود برسانم که در این مدت این مرد به مملکت ما خدمت کرده و اگر به درد بخورد از حالا به بعد بوده است برای این که اگر هر کسی را ما بخواهیم بیاوریم باید او مطالعات زیادی بکند تا تجربیات و مطالعات زیادی را که این مرد به دست آورده است به دست آورد بنده تصور می‌کنم که ما ضمن تصویب این لایحه حق شناسی خودمان را هم نسبت به افرادی که مردمان جهانی هستند و به علم و معرفت خدمت می‌کنند ابلاغ می‌کنیم و آقای وزیر فرهنگ را مکلف می‌کنیم که از این گونه خدمتگزاران خارجی که در امور سیاسی مداخله نمی‌کنند و به ما خدمت می‌کنند حق شناسی ما را به او ابلاغ بکنند.
یکی از نمایندگان - تصویب این لایحه خودش حق شناسی است (صحیح است، احسنت)
نایب رئیس - آقای ارباب مخالف کفایت مذاکرات هستید.
ارباب - خیر
نایب رئیس - اعلام رأی می‌کنیم
شوشتری - جناب آقای گنجه طرح جنگل‌ها مطرح شود.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد چون پیشنهادی نرسیده است بنابراین لایحه می‌رود به مجلس سنا
۷ - ختم جلسه به عنوان تنفس.
نایب رئیس - تقاضای ده دقیقه تنفس شده است با اجازه آقایان تنفس می‌دهیم.
۲۵ دقیقه قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی - جواد گنجه
قوانین
وزارت دارایی - وزارت فرهنگ
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون استخدام پانزده نفر استاد اتباع خارجه برای تدریس در دانشکده‌های پزشکی مشهد، شیراز و اصفهان به انضمام قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد:
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم قانون اساسی مقرر می‌داریم
ماده اول - قانون اجازه استخدام پانزده نفر استاد اتباع خارجه برای تدریس در دانشکده‌های پزشکی مشهد - شیراز و اصفهان که در جلسه پنجم تیر ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند. به تاریخ دوازدهم تیر ماه ۱۳۳۰
لایحه قانونی اجازه استخدام پانزده نفر استاد اتباع خارجه برای تدریس در دانشکده‌های پزشکی مشهد - شیراز و اصفهان
ماده واحده - به وزارت فرهنگ اجازه داده می‌شود برای تدریس در دانشکده‌های پزشکی شهرستان‌های مشهد - شیراز و اصفهان پانزده نفر استاد متخصص که صلاحیت آنان از هر جهت محرز باشد از کشورهای اطریش - آلمان - فرانسه - سویس و بلژیک برای مدت ۳ سال استخدام نماید.
تبصره ۱ - حداکثر حقوق هر یک از معلمین مزبور نباید از سی هزار ریال ماهیانه که نصف آن به ارز قابل پرداخت است تجاوز نماید.
تبصره ۲ - وزارت فرهنگ مجاز است سایر شرایط استخدام معلمین مزبور را بر طبق قانون استخدام اتباع خارجه مصوب ۲۳ عقرب ۱۳۰۱ و سایر قوانین مربوطه تعیین و قرارداد آنان را امضا نماید.
تبصره ۳ - حقوق معلمین مزبور و هزینه سفر خود و خانواده آنان (زن و اطفال صغیر) از محل صرفه‌جویی شش ماهه اول سال جاری بودجه دانشکده‌های مزبور قابل پرداخت خواهد بود.
این قانون از تاریخ تصویب قابل اجرا است.
لایحه مندرج در فوق در جلسه روز چهارشنبه ۵ تیر ماه ۳۳۰ به تصویب مجلس سنا رسیده است.
رئیس مجلس سنا - سید حسن تقی‌زاده
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست وزیر است
م ۵۲۵۱ نخست وزیر
اخبار مجلس
گزارش از کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۳۰۶۰۹ دولت راجع به دو میلیارد ریال قرضه ملی با حضور آقای وزیر دارایی و آقای معاون وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مطرح پس از مذاکرات لازمه و توضیحات نمایندگان دولت عین ماده واحده به تصویب رسیده اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود:
ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود برای کلیه امور مربوط به اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت در صورتی که ضرورت ایجاب نماید تا حدود دو ملیارد ریال به عنوان قرضه ملی به مدت دو سال برگ‌های وام دویست ریالی بی‌اسم و قابل انتقال و یا بهره صدی شش منتشر نماید.
تبصره ۱ - اوراق قرض در چهار سری هر سری پانصد میلیون ریال منتشر خواهد شد مدت انتشار هر یک از سری‌ها حداکثر دو ماه خواهد بود.
تبصره ۲ - کوپن‌های بهره اوراق قرض مربوط به هر سری از ابتدای سال دوم در باجه‌های کلیه بانک‌ها به حساب دولت قابل پرداخت است.
تبصر ۳ - از تاریخی که اوراق قرضه به موجب این قانون قابل پرداخت است دارندگان آنها می‌توانند اوراق مزبور را از بابت مالیات و حقوق و عوارض و سایر دیون به دولت واگذار نمایند و مأمورین وصول مکلف به قبول این اوراق می‌باشند.
تبصره ۴ - وجوه پرداختی از بابت وام و بهره آن از هر گونه مالیات و عوارض معاف خواهد بود.
تبصره ۵ - دولت مجاز است تا معادل یک پنجم از قرضه را به ارز منتشر و در مواعد استهلاک عیناً به همان ارز مسترد نماید.
تبصره ۶ - استرداد اصل وام درانقضای سال دوم و همچنین پرداخت بهره آن از محل درآمدهای نفت صورت خواهد گرفت.
تبصره ۷ - آیین‌نامه اجرای این قانون به وسیله هیئت دولت تنظیم و به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
مخبر کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر ناصرقلی اردلان.
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۳۰۶۰۹ دولت راجع به استجازه دو میلیارد ریال قرضه ملی در کمیسیون بودجه مطرح گردید و پس از مذاکرات مفصلی که به عمل آمد و توضیحاتی که آقای وزیر دارایی دادند عین ماده پیشنهادی دولت با هفت تبصره آن که به تصویب کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر نیز رسیده است به تصویب کمیسیون بودجه رسید و اینک گزارش آن را برای تصویب تقدیم می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه از نظر مالی لایحه شماره ۱۰۴۸۴ دولت راجع به افسران شهید را که به تصویب مجلس سنا رسیده و کمیسیون نظام هم موافقت نموده است مطرح نموده موافقت خود را از نظر مالی اظهار می‌دارد.
مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی
گزارش از کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر به مجلس شورای ملی
کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر لایحه شماره ۳۰۶۱۱ دولت راجع به چهارده میلیون لیره از ارزهای موجود پشتوانه را که در اختیار دولت گذاشته شود با حضور آقای وزیر دارایی و آقای معاون وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مطرح نموده با توضیحات مفصلی که آقای وزیر دارایی بیان نمودند ماده واحده پیشنهاد مورد موافقت کمیسیون واقع و اینک گزارش آن برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود:
ماده واحده - به هیئت نظارت اندوخته نشر اسکناس اجازه داده می‌شود تا مبلغ چهارده ملیون لیره از ارزهای موجود در حساب پشتوانه را در صورتی که ضرورت ایجاب کند جهت رفع مضیقه ارزی کشور که در نتیجه اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت ممکن است ایجاد بشود در اختیار دولت بگذارد - دولت مکف است حداکثر در ظرف مدت یک سال آن مبلغ را از محل درآمدهای ارزی دولت و شرکت نفت ملی ایران تضمین شده به طلا به حساب اندوخته نشر اسکناس مسترد نماید.
مخبر کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر - ناصرقلی اردلان
گزارش از کمیسیو دارایی به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۳۰۶۱۱ دولت راجع به چهارده میلیون لیره از ارزهای پشتوانه دولت در کمیسیون دارایی با حضور آقایان وزیر دارایی و وزیر کار مطرح گردید پس از مذاکراتی با لایحه دولت موافقت حاصل اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
مخبر کمیسیون دارایی - لطفعلی معدل
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه شماره ۳۰۶۱۱ دولت راجع به استفاده از چهارده میلیون لیره از ارزهای موجود در حساب پشتوانه را با حضور آقای وزیر دارایی مطرح نموده با توضیحاتی که آقای وزیر دارایی بیان نمودند عین ماده واحده پیشنهادی که در گزارش کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر تصریح شده تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی.
سؤالات نمایندگان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
متمنی است به دولت ابلاغ فرمایید که برای جواب سؤال ذیل در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند.
با وجودی که مکرر جناب آقای دکتر مصدق در دوران نمایندگی دوره ۱۶ و همکاران ایشان در مجلس اعلام فرمودند که آقای شاهرخ با خارجیان به ضرر ایران ارتباط دارد بنا بر گزارشی که رسماً به مجلس تقدیم نموده‌اند نامبرده را طبق اسنادی که به دست آمده با خارجیان مربوط دانسته‌اند.
اینجانب سؤال می‌کنم آیا جایز است دولت جناب آقای دکتر مصدق طبق تصویب نامه مأموریتی به او بدهند که هر روز مبلغی بالغ بر شش لیره فوق‌العاده از خزانه تهی مملکت به این شخص پرداخت گردد؟ عزیز اعظم‌زنگنه
بسم الله الرحمن الرحیم
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است سؤال اینجانب را از شخص آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر امر فرمایید فوراً به ایشان ابلاغ نمایند که هر چه زودتر جناب ایشان در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانیده جواب و توضیحات لازمه را بدهند.
سؤال - به طوری که شایع است و در بعضی از جراید هم منعکس شده و مردمان بی‌غرض می‌گویند در سانحه دلخراش روز یکشنبه ۲۳ تیر ماه ۳۳۰ عده کثیری مقتول و مجروح گشته‌اند و مقتولین را خیلی بیش از آنچه دولت گزارش داده تعیین می‌کنند و طبق آماری که مطلعین به دست اینجانب داده مجروحین بستری شده در بیمارستان‌ها از ۳۵۰ نفر متجاوز است اگر این آمار صحیح باشد اهل تحقیق و توجه تصدیق می‌کنند مجروحین از هزار نفر متجاوز است که ۳۵۰ نفر و یا بیشتر در بیمارستان‌ها بستری شده روی این حساب البته عده مقتولین زیادتر از آنچه گفته شده هست که در موقع طرح سؤال در مجلس تشریح خواهم نمود لذا قویاً می‌خواهم شخص آقای نخست‌وزیر در مجلس واقعه را کما هو حقه گزارش دهند و توضیح فرمایند چه کسی آمر این کشتار و سانحه بوده و چه اشخاصی این پیش آمد دلخراش را موجب گشته‌اند باید فهمیده شود مسببین واقعی چه افرادی بوده و علت مداخله افراد حزب زحمتکشان که همه می‌گویند آغاز نزاع و دعوی را آنها نموده و مقدمات این منازعه از طرف آنها تهیه و فراهم شده در صورت صحت چه منظوری در این کار داشته‌اند و از کجا دستور گرفته‌اند ضمناً اطلاع می‌دهند در این چند روزه گورستان مسگرآباد اموات عادی را قبول نمی‌کند و در آنجا دفن نمی‌شوند احاله به امام‌زاده عبدالله و ابن بابویه می‌دهند و دفن مقتولین روز یکشنبه را انجام می‌دهند آن هم به طوری که از عده آنها مردم آگاه نباشند این موضوع هم باید روشن گردد.
سید محمدعلی شوشتری