مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آبان ۱۳۲۹ نشست ۸۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون اصلاح پاره‌ای از مقررات بازنشستگی افسران و درجه‌داران و افراد ارتش |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۶۸۲
۳شنبه ۷ آذر ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۸۳
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۸۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲۵ آبان ماه
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت جلسات ۲۲ و ۲۳ آبان
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: حاذقی- شوشتری- کشاورزصدر
۳- طرح گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تصفیه کارمندان و تصویب آن
۴- طرح گزارش راجع به حقوق بازنشستگی افسران و درجه‌داران و افراد ارتش
۵- ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت نه و بیست دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت جلسات ۲۲ و ۲۳ آبان
رئیس- صورت اسامی غائبین جلسات قبل قرائت می‌شود:
غائبین با اجازه- آقایان: شکرایی- عباسی- منصف- فرامرزی- ابتهاج- دکتر سیدامامی- معدل- دکتر شایگان- طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه آقایان: محمودی- دکتر مصباح‌زاده- آصف- سنندجی- اکبر- تیمورتاش- اقبال- پناهی- ثقةالاسلامی- محمود ذوالفقاری- کاظم شیبانی- خزیمه علم- خسرو قشقایی
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: برومند- محمدعلی مسعودی- ابریشم‌کار- شهاب خسروانی- هراتی- ناصر ذوالفقاری- کهبد- سلطانی- جواد مسعودی
رئیس- آقای نورالدین امامی نسبت به صورت جلسه قبل بیانی دارید؟
نورالدین امامی- اولاً بنده از مقام ریاست تشکر می‌کنم که لااقل برای یک مرتبه هم که شده مجلس را در ساعت مقرر تشکیل دادند و انشاء‌الله در آتیه هم همین رویه ادامه پیدا کند و به عقیده بنده اگر هم آقایان نیامدند مطابق آیین‌نامه مجلس را تعطیل بکنند بهتر است که آیین‌نامه اجرا نشود.
عرض دوم بنده راجع به مختصر فرمایشاتی بود که جناب آقای حاذقی فرمودند. اینجا فرمودند و اشاره‌ای هم به بنده کردند.
بنده در این مدت ۳ سال حتی یک ساعت هم از مرخصی‌های قانونی از ملجس شورای ملی استفاده نکرده‌ام و اولین آدمی هستم که به جلسه می‌آیم و آخرین آدمی هستم که از جلسه خارج می‌شوم ولی آن روز آقای حاذقی خودشان آمدند و در اینجا بیاناتی فرمودند که خودشان مسافرت کردند و دور دنیا را سیاحت کردند و حالا باید اسم‌شان را هم به جای حاجی حاذقی حاجی سیاح بگذاریم، خود ایشان غیبت‌شان بیش از همه آقایان است ولی این دلیل نمی‌شود قربان، آیین‌نامه صد در صد باید اجرا بشود تا مردم بفهمند وضعیت چیست و آقایان هم تکلیف‌شان را بفهمند (صحیح است).
رئیس- با همه این تأکیداتی که شده الان برای رأی عده کافی نیست که صورت مجلس را بتوانیم تصویب بکنیم به آقایان اخطار شده و تلفن هم شده و در مجلس هم اعلام شده ولی عده کافی نیست آقای اردلان بفرمایید.
اردلان- بنده در جلسه گذشته که دو دوازدهم مطرح بود یک عرایضی کردم که در اینجا اشتباه چاپ شده بنده ماده ۱۴۸ نظامنامه را خواندم و آنچه که اینجا چاپ شده اشتباه دارد. استدعا می‌کنم که تندنویسی تصحیح بکند.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: حاذقی- شوشتری- کشاورزصدر
رئیس- چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند. آقای گرگانی (جمعی از نمایندگان- نیستند) (کشاورزصدر- نوبت‌شان را به بنده داده‌اند) آقای شوشتری (جمعی از نمایندگان- ایشان هم نیستند) نوبت آقای حاذقی است. بفرمایید.
حاذقی- پیش از این که مطلب امروز را عرض بکنم راجع به تذکری که همکار محترم آقای نورالدین امامی فرمودند، راجع به آن هم یک توضیح مختصری دارم. عرض من دایر بر این بود که ایشان و سایر رفقا راجع به اصلاح کار مجلس باید عملاً همه اظهار علاقه بکنند اگر من به مسافرت رفتم البته این مسافرت برای کارهای مملکتی بود و مطابق تصویب‌نامه هیئت دولت (یک نفر از نمایندگان- چه کاری؟) شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی بود بدون این که دیناری صندوق دولت بابت مخارج فوق‌العاده و خرج
سفر و غیره و غیره بدهد من حاضر شدم که این کار را برای مملکت بکنم در کنفرانس‌های بین‌المللی کار در ژنو در مونترو و در پاریس و در هلسینگی کارهایی به نمایندگی از مملکت کردم بدون این که ضرری به صندوق دولت بخورد (نورالدین امامی- مردم ما را انتخاب کرده‌اند که بیاییم اینجا کار بکنیم نه این که برویم هلسینگی) اجازه بفرمایید همان کاری که آنجا کردم اثرش شاید بیش‌تر از کاری بود که در اینجا می‌کردم. (امامی- وظیفه ما غیر از این است) برای این که اینجا هم من عضو کمیسیون خارجه مجلس بودم در آنجا بودم باز به نفع مملکت در این کنفرانس‌ها از حقوق و منافع همین مملکت و ملت که جنابعالی نماینده‌اش هستید دفاع می‌کردم و این کار من نه تنها جای تذکر این جوری که فرمودید نیست بلکه شایسته تمجید و تحسین هم هست چون که عرض کردم پولی از صندوق دولت خارج نشده و من هم یک کار مهم مملکتی را انجام دادم که در صورت مجلس کنفرانس‌ها موجود است که من به نفع مملکت آنجا همیشه از منافع ایران دفاع کردم و این موضوع هم چیزی نبود که من خودم بیایم و اگر هم نمی‌فرمودند بنده عرض نمی‌کردم و موقعی هم که یک وکیل نیست اسمش هم در جزو حاضرین مجلس نیست و از عده مجلس هم کم می‌شود ولی آن روزهایی که من اینجا هستم و در ایران بودم مثل جنابعالی در دوره‌های ۱۴ و ۱۵ همیشه مرتب حاضر کار بودم و هر وقت هم در ایران و در تهران هستم ملاحظه می‌فرمایید که اول وقت در مجلس شورای ملی حاضر هستم و هیچ جلسه‌ای نبود که به هیچ عذری و بهانه‌ای تأخیر بکنم یا از جلسه بیرون بروم و جلسه را از اکثریت بیندازم و این عرضی که بنده پریروز کردم لازم بود یک توضیحی بدهم که چون همیشه درباره حرفی که زده می‌شود یک سوء‌تعبیرهایی هم می‌شود، در اینجا یکی دو روز یا دو سه روز پیش ظاهراً بنا به تصمیم دولت برنامه‌های رادیوهای خارجی از رادیوهای ایران حذف شده، این اصول مورد کمال مسرت و خوش‌وقتی همه ماها است به جهت این که ما هیچ‌وقت میل نداریم که دستگاه‌های سیاسی و اجتماعی مملکت ما وسیله اجرای منویات خارجی‌ها باشد برای ما خارجی خارجی است، فرق نمی‌کند هر یک از کشورهای خارجی با همدیگر ممکن است یک سیاست‌های خاصی داشته باشند که ما که دولت و مملکت ایران هستیم صلاح نیست واسطه و عامل اجرای هیچ یک از این برنامه‌های آنها باشیم، در ایام جنگ برنامه‌هایی از کشورهای خارجی در ایران اجرا می‌شد و ما هم مکرر اعتراض می‌کردیم، خوشبختانه در زمان حکومت آقای حکیم‌الملک این برنامه‌های فرهنگی و غیره و غیره حذف شد ولی دو مرتبه معمول شده بود که یک برنامه‌هایی از صدای آمریکا و صدای انگلستان از رادیوی تهران منتشر می‌کردند که آن هم باز مورد رضایت مردم ایران نبود زیرا که ممکن بود در آن برنامه‌ها آنها نسبت به سیاست خودشان یک نظرهای خاصی داشته باشند که با مصالح ملت و مملکت ایران وفق ندهد. آن هم این دو سه روز لغو شد و ما کمال مسرت و خوش‌وقتی را داریم بنابراین آن عرایضی که بنده پریروز کردم هیچ مربوط به این انتصاب جدید نبوده و عقیده شخصی من بوده مخصوصاً پس از توضیحاتی که در این سفر اخیر من از اشخاص ایرانی علاقمند به آب و خاک شنیده بودم و عرض کردم و باز هم در موقع لازم با دلایل و استدلال‌های منطقی اینجا عرض می‌کنم و سایر همکاران مجلسی هم در این مورد اگر ضرورت داشته باشد تذکر می‌دهند اما موضوعی که بنده آن روز اشاره کردم راجع به اصلاحاتی که برای رفع نواقص امور حج لازم است از طرف دولت ایران بشود من خواستم اینجا به عرض همکاران محترم برسانم که مجلس بخواهد از دولت که این نقیصه را برطرف بکند اولاً این نکته را باید عرض بکنم که ما مسلمان هستیم و دین رسمی ایران دین اسلام و مذهب رسمی ایران هم مذهب اثنی‌عشری امامیه است. (صحیح است) بنابراین آقایان تصدیق می‌فرمایند که عمل حج و انجام این فریضه یکی از کارهایی است که جزو لاینفک و لایتجزای دین مقدس اسلام است (صحیح است) و به هیچ دلیلی اعم از سیاسی یا اقتصادی و غیره و غیره نمی‌شود نسبت به این موضوع اظهار عدم توجه کرد و آن طوری که شاید و باید نسبت به این کار مراقبت نکرد البته این متن آیه شریفه و نص صریحی است که ولله غنی عن العالمین خداوند عالم این حق را به بندگان مسملانش داده که هر کس مستطیع شد و توانایی جسمی و مادی و معنوی داشت باید در عمرش یک بار مشرف بشود به زیارت بیت‌الله‌الحرام و در آن مجتمع بزرگ اسلامی‌که تمام برادران مستطیع اسلامی. از اقطار کشورهای اسلامی آنجا تجمع می‌کنند شرکت بکند و عظمت و بزرگی اسلام و توسعه و نفوذ قلمرو اسلام را با چشم ببینند و ضمناً هم با رجال بزرگ اسلامی‌که مشرف می‌شوند به بیت‌الله‌الحرام در آنجا تماس بگیرند و راجع به مصالح بین‌المللی اسلامی با همدیگر اظهار نظر بکنند. گاهی یک کسانی ایراد می‌کنند که یک اشخاصی که می‌روند به مکه پول مملکت را خارج می‌کنند بنده پریروز در روزنامه اطلاعات خواندم که در حال حاضر در حدود یازده هزار نفر ایرانی در فرانسه به سر می‌برد. از این یازده هزار نفر شاید دو هزار نفر سه هزار نفرش محصل باشند و مطالعه بکنند و برای کارهای مملکتی صرف وقت بکنند باز می‌ماند هفت هشت هزار نفر که دائم از این مملکت پول مملکت را می‌برند در کشور فرانسه برای عیاشی و خوشگذرانی و رفع خستگی پول مملکت را می‌برند خرج می‌کنند بنده عرض می‌کنم که وقتی امر دایر است که از یک مملکتی هفت هشت هزار نفر برای تفریح به یک کشوری برود چه عیبی دارد که سالی دو سه هزار نفر هم از کسانی که مستطیع هستند و معتقد هستند و مایل هستند که بروند به زیارت بیت‌الله‌الحرام، بروند و پولی هم ببرند. اولاً آنجا هم برادران دینی ما زندگی می‌کنند و ما همه مسلمان هستیم و در مصلحت کلی اسلامی مشترک هستیم و ثانیاً این یک امری است خدایی و کاری که خدا خواسته بشر نمی‌تواند با آن مبارزه کند زیرا وقتی که ابراهیم نبی خانواده‌اش را آنجا برد گفت که: ربنا انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیو الصلوه فاجعل افئده من الناس تهوی الیهم، این دعایی است که ابراهیم پیغمبر کرد که خدایا دل بندگان خودت را متوجه اینجا بکن ما در آنجا حداکثر دو تا سه هزار نفر ایرانی بودیم در صورتی که در آنجا پانصد هزار نفر از مسلمانان دنیا آمده بودند و فرض بفرمایید ما در حدود سه یا چهار هزار نفر ایرانی بودیم که می‌گفتند آمده بودند حال چه فرقی می‌کند که این سه چهار هزار نفر هم بروند یا نروند این تأثیری در اصل موضوع ندارد. حکومت ترکیه بعد از این که بیست و چند سال رفتن به حج را منع کرده بود به مجرد این که انتخابات اخیر آنجا انجام گرفت و دولت فعلی سر کار آمد بلافاصله مردم را برای رفتن به حج آزاد گذاشت و امسال بین بیست تا سی هزار نفر از برادران همسایه ما اهل ترکیه از رجال و اشخاص محترم و وکلای مجلس و مردمان برجسته ترکیه آمده بودند به زیارت بیت‌الله‌الحرام این برای مقدمه بود بعضی‌ها در خارج می‌نشینند می‌گویند که پول‌شان را صرف خیریه کنند و غیره البته خیرات هم بکنند مریضخانه هم بسازند انفاق به فقرا هم بکنند ولی فریضه دینی حج جناب آقای قائم مقام‌الملک با این مغالطه‌ها از گردن مسلمان‌ها برداشته نمی‌شود. هر کس که مستطیع شد و توانست از نظر مالی و جانی تحمل این مسافرت را بکند به او واجب است. اما مشکلاتی که اشاره کردم دو سال پیش که مشرف شدیم به مکه و برگشتیم گزارشی در این خصوص به پیشگاه اعلیحضرت همایونی داده شد. اعلیحضرت همایونی فرمودند که ضروری‌ترین کار برای اصلاح امور حج چیست؟ عرض شد که باید ما به آنجا نمایندت مختار بفرستیم، وزیر مختار بفرستیم که در ظرف سال با دولت عربی سعودی تماس بگیرد و موجبات رفاه و آسایش حجاج ایرانی را قبلاً فراهم بکند که وقتی یک عده دو سه هزار سه چهار هزار نفری می‌روند آنجا، تکلیف‌شان از حیث جا و مکان و وسایل نقلیه برای رفتن به عرفات و جده و مکه و منی و غیره پیش‌بینی بشود که ایرانی‌ها دچار زحمت نشوند اعلیحضرت همایونی فرمودند که بسیار امر ضروری است و این کار باید بشود و به دولت سفارش می‌کنم که از مجلس شورای ملی اعتبار تأسیس وزارت مختار ما را بخواهد این کار انجام شود مجلس هم به تبعیت از مصالح مملکت و نیات اعلیحضرت همایونی بلافاصله اعتبار لازم را در اختیار وزارتخانه گذاشت که یک وزیر مختار و یک هیئت وزارت مختاری آنجا باشد برای حفظ مناسبات ما و دولت عربی سعودی و تهیه وسایل رفاه حجاج اما این کار اجرا نشد به این معنی که وزیر مختار تعیین شد هیئت معین شد اما نرفتند آنجا مطابق سایر کشورهای اسلامی در جده یا مکه تشکیل سفارت بدهند و بنشیننند آنجا که رفع مشکلات حجاج بشود پارسال هم گذشت این کار نشد تا امسال تنها در ایام حج ما دیدیم که آنجا یک اشخاصی آمدند ولی به هیچ‌وجه مقدمات کار را فراهم نکردند آقایان حجاج مشکلاتی داشتند از حیث شرکت هواپیمایی ایرانی که آنها را با چه زحمتی و با چه کیفیت و فشار و تضییقات خودشان را فرستاده بود اثاثیه‌شان را بعد از آن که اینها فرایض حج را انجام داده بودند فرستاده بود یک مشکلاتی از این حیث شرکت هواپیمایی فراهم کرد که حجاج دچار زحمت شدند از این مهم‌تر مشکلاتی بود که آنجا مواجه شدند وقتی حجاج رسیدند نه تعداد
آنها معلوم بود نه جا و مکان‌شان معلوم بود که به کجا بروند سه چهار روز که باید در عرفات و منی توقف بکنند برای آنها جا نبود خواستم عرض کنم که اشتباه نشود دولت عربی سعودی در حال حاضر با دولت شاهنشاهی ایران کمال حسن مناسبات و ارتباط را دارد و مکرر رئیس مملکت آنجا و وزرا و مأمورین مسئول آنجا اظهار علاقه و اخلاص و کوچکی نسبت به مردم ایران می‌کردند اما این کار مربوط به آنها نیست این مربوط به دستگاه دولت خودمان است بایستی وزارت خارجه یک ماه و دو ماه به موقع حج مانده معلوم کند که امسال در تمام مملکت فرضاً دو هزار یا سه هزار یا پنج هزار نفر حائز شرایط داریم که می‌خواهند به مکه بروند قبلاً به وزیر مختار ما در آنجا اطلاع می‌دهند که آنها با دولت عربی سعودی این مطلب را قبلاً حل بکنند دولت سعودی می‌گوید که از ایران هیچ‌گونه اطلاع رسمی به ما نمی‌دهند که امسال حاجی می‌آید یا نمی‌آید و چند نفر هستند همین طور از روز دوم و سوم ذیحجه یک مرتبه هواپیماهایی می‌آیند و یک عده ایرانی در جده پیاده می‌شوند و در یک منطقه ناراحتی در جده و مکه بلاتکلیف و مستأصل دنبال جا می‌گردند دنبال چادر می‌گردند آنجا بلاتکلیف می‌مانند این بود که خواستم موضوع را به اطلاع مجلس شورای ملی برسانم که این موضوع یک موضوع بسیار حساسی است که باید توجه بشود به این معنی که اولاً اقدام شود وزیر مختاری که شرایط اقامت در آنجا درش جمع است و بتواند آبروی ایران را در آنجا حفظ کند معین بشود مثلاً یک آقای سعادت نامی است می‌گفتند این مستشار سفارت ایران است در آنجا این بی‌انصاف حقوق و مزایایی توقف در خاک حجاز را می‌گیرد ولی در آنجا نبود در ایران گفته است چرا بروم مکه گرما بخورم؟ اینجا آب خنک می‌خورم من استدعا می‌کنم مجلس شورای ملی وزارت خارجه را ملزم کند تمام پول‌هایی که بابت فوق‌العاده و مخارج توقف مأمورین در آنجا داده‌اند و آنها در آنجا توقف نکرده‌اند از آنها پس بگیرند برای این که حرام است کمیسیون خارجه می‌نشیند بودجه می‌نویسد کمیسیون بودجه می‌نشیند تصویب می‌کند که این آقا برود در آنجا برای مملکت خدمت کند و روزانه دو لیره سه لیره پنج لیره هم فوق‌العاده بگیرد این شخص آنجا نرفته پنج لیره را هم گرفته و این اصلاح حرام است باید برود در آنجا خدمت بکند تا آن حقوق و فوق‌العاده را به آن بدهند نه این که در سوریه و لبنان و یا مصر بگردند و آن وقت فوق‌العاده توقف در خاک سعودی را بگیرند (صحیح است) مطلب دیگر د اشتن محل‌هایی که ما باید برای اتباع خودمان ادر آنجاها داشته باشیم تمام حکومت‌های امروزی ترکیه و پاکستان و حتی افغانستان در آنجا یک محل‌هایی برای اتباع خودشان دارند ولی برای اتباع ایرانی هیچ محلی نیست در کمیسیون‌هایی که در این دو سه هفته در وزارت امور خارجه و در خارج تشکیل دادیم عده‌ای از اشخاص ایرانی حاضر شده‌اند که البته با کمک وزیر مختار دولت شاهنشاهی در آنجا زمینی بگیرند یک ساختمان‌های مسقف ساده برای اتباع ایرانی درست بکنند و بعد به تدریج از همان محلی که دولت از خود حجاج پولی برای رفتن‌شان می‌گیرد در طول ۱۰- ۱۵ سال این را مستهلک بکند با این کیفیت نه به بودجه مملکت تحمیل شده و نه این که حجاجی که به آنجا می‌روند معطل می‌مانند مطلب دیگر که می‌خواستم عرض کنم راجع به آن محلی که قبور ائمه ما یعنی جنت‌البقیع است در این دو سه سالی که ایرانی‌ها مشرف بودند همه شکایت دارند که وضعیت آنجا به هیچ‌وجه متناسب با مقام صاحبان این مقابر که بزرگان دین هستند و تاریخ اسلام به ورود آنها افتخار و مباهات دارد نیست و فعلاً به این وضع رقت‌بار افتاده است و این را من خواستم عرض کنم که شاید ایرانی‌ها تصور کنند که عمل دولت عربی سعودی روی مخالفت با عقیده ایرانی‌ها است ما تحقیق کردیم گفتند این طور نیست و تمام مسلمان‌های دنیا در این قسمت در اعتراض با ما هم‌عقیده هستند به این معنی محلی که الان محل دفن چهار امام و دختر پیغمبر هم هست محل دفن عده‌ای از بزرگان اهل سنت هم هست مثلاً خلیفه سوم در همان جا دفن است زوجات پیغمبر و عمات پیغمبر و فرزندان پیغمبر و عده‌ای از بزرگان و کبار صحابه هم که مورد احترام فریقین شیعه و سنی هستند همه آنجا دفن هستند و این خرابی بقاع آنجا متوجه مخالفت با عقیده ما نبوده بلکه عقیده‌هایی بوده است که مفتی‌های آنجا برخلاف حق و وجدان و واقع داده‌اند و حکومت آنجا هم مجبور شده اجرا کرده است حالا آن اخبارها از بین رفته آقای سفیر پاکستان در ایران و سفیر افغانستان در ایران و عده‌ای از نمایندگان اسلامی دیگر هم در آنجا نسبت به این موضوع اعتراض کردند که چرا دولت سعودی احترام به مقدسات ملی مسلمان‌ها نمی‌گذارند آمدیم اینجا صحبت شد و کمیسیونی شد خلاصه به اینجا منتهی شد که به وسیله دولت‌های پاکستان و افغانستان و ایران به دولت عربستان سعودی مراجعه و تقاضا بشود که نسبت به پاکیزه نگاه داشتن و تمیز کردن و در حقیقت آماده کردن آنجا که یک جای مقدس و مورد احترامی است برای زیارت که از این وضع فعلی بیرون بیاید اقدام مؤثر شود و من خواستم اینجا رسماً به اطلاع مجلس شورای ملی برسانم که این کار ضرورت دارد که دولت ایران با دولت عربی سعودی وارد مذاکره بشود و اقدامی بکند که آن مقابر را از این صورت خراب و از این وضعیتی که الان به صورت نامطلوبی درآمده و مورد رقت همه مسلمان هست بیرون بیاورند (صحیح است) و بایستی یک صورت تمیزی بدهند (صحیح است) پس...
رئیس- آقای حاذقی هم وقتتان تمام شده هم اکثریت نیست.
حاذقی- پس بنابراین خلاصه می‌کنم عرضم را که وزارت امور خارجه در انتخاب یک وزیر مختار و اعضای سفارت که دارای عقیده دینی باشند و معتقد باشند که بروند آنجا انجام وظیفه نمایند اقدام بکند و ثانیاً اقدام بکنند نسبت به این ساختمان‌هایی که تجار ایرانی حاضر شده‌اند به خرج خود بکنند کمک بنمایند که انجام بدهند و ثالثاً دولت ایران نسبت به تغییر وضع فعلی جنت‌البقیع به یک صورت آبرومندی که مناسب با شئون صاحبان آنجا باشد اقدام بکند و این موضوع موجب مسرت و خوش‌وقتی تمام مسلمانان دنیا خصوصاً برادران ایرانی می‌شود (صحیح است- احسنت)
رئیس- آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری- بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم بنده استدعا دارم باز از مخبرین که عرایضم را کاملاً توجه بفرمایند از روی اصول بعضی از حرف‌ها اگر در آن تحریفی به عمل آید و یا این که عین او نوشته نشود ممکن است در خارج برای مجلس شورای ملی و ساحت قدس نمایندگان محترم یک اثر خوشی نداشته باشد عرایضی را که می‌کنم خدا را شاهد می‌گیرم از نظر مملکت و از نظر مصالح نمایندگان محترم و مجلس شورای ملی و حفظ این دستگاه و بنایی که برای آنها خون‌ها ریخته شده است می‌خواهم صحبت بکنم قبلاً موضوعی را که آن روز آقای نورالدین امامی اینجا تذکر فرمودند از نظر وظیفه مجبورم که در اطراف آن قدری بحث کنم و آن موضوع طلاق بود ایشان اظهار کردند که طلاق از حد اعتدال و حد میزانی که تفریق کند بین زوج و زوجه را رو به ازدیاد رفته و به صورتی درآمده است که قابل وصف نیست و ممکن است که تکثیر نفوس ایران را تهدید بکند باید عرض کنم که این طلاق‌ها طبق موازین شرع اسلام اصلاً حرام است و طلاق نیست و این طلاق‌هایی که داده می‌شود عقدی که بعداً واقع می‌شود این عقدها فاسد است و اولادها اولاد عقود و ایقاعات اسلامی نیست (کشاورزصدر- حالا زن مردم را می‌خواهید حرامش کنید) آقا اجازه بدهید آقای کشاورزصدر به احکام شرع که ما باید با یک نظر خاصی نگاه بکنیم مطلقه و طلاق از نظر شراع مقدس اسلام و زعمای اسلام از مشکل‌ترین امور بوده (صحیح است) از این جهت حضور عدلین را شرط قرار داده است (صحیح است) حتی اگر آقایان اطلاع داشته باشند یا مشاهده کرده باشند می‌گویند من کان علیه ذنب فلیستغفرالله که در آن ساعت هم توبه کرده باشند می‌گویند: استغفرالله من الذنب این که شارع دستور داده طلاق در حضور دو عادل واقع شود و این خیلی مشکل است بغض‌الاشیا عندی‌الطلاق چرا دو عادل قرار داده؟ برای آن که اگر دو نفر آدم عادل دو نفر آدم مسلمان وقتی دیدند خدای ناخواسته بین زوج و زوجه اختلاف است با اندرز و پند و نصیحت به دلالت و راهنمایی این اختلاف را از بین آنها ببرد و طلاق واقع نشود و ثبت اسناد برخلاف اصول به یک عده‌ای که اصلاً قصد انشا نمی‌فهمند یعنی چه موازین احکام را تشخیص نمی‌دهند اساساً آنها عدالت نمی‌دانند دل‌شان می‌خواهد یک ۲۰ تومان ۳۰ تومان بگیرند و هی دخل‌شان را زیاد کنند بین مردم را جدا کنند دفتر طلاق داده از این جهت به وسیله مجلس شورای ملی از وزارت دادگستری می‌خواهم که تجدید نظر بفرمایند و این محاضری را که باعث تفریق بین زوج و زوجه می‌شوند ببندند (نورالدین امامی- آقای شوشتری تصادفاً امروز آقای وزیر دادگستری دستور صادر فرموده‌اند) خیلی تشکر می‌کنم و از جنابعالی هم تشکر می‌کنیم که این فرصت را به من دادید که این موضوع را چون دیگران نمی‌فهمند موضوع اسلام موضوع دین اسلام برای احترام زوج و زوجه احکامی قائل است که دیگران هیچ‌وقت پی به فلسفه و مفهوم این احکام نبرده‌اند ماییم که این احکام را داریم مطلب دیگر این که آقایان محترم اینجا یک بحثی است الان قانون انتخابات شهرداری‌ها و انتخابات در دست مطالعه و در دست عمل است و مال شهرداری‌ها دو ماده‌اش به تصویب رسیده است متأسفانه وزارت کشور از نظر دستور و قانونی که در دست او است نمی‌تواند عمل خودش را راکد کند مگر به اجازه و امر مجلس مقدس شورای ملی در شهرستان‌ها انتخاباتی شروع شده است الان در بهشهر یک وضعیت بدی پیدا شده است یک اختلافی ایجاد شده است که نمایندگان محترم شمال که هر یک نسبت به بنده سمت آقایی دارند مراجعه کرده‌اند
و به آقایان سناتورهای محترم نامه‌ها و تلگرافاتی رسیده و ممکن است خدای نکرده موجب خونریزی و سفک‌دماء بشود جایز نیست ما اقل محظورین را در نظر باید بگیریم حالا که انتخابات، قانون انتخابات شهرداری‌ها در دست عمل است (صحیح است) اجازه بدهید وزارت کشور این موضوع را به حالت رکود نگهدارد تا این که این قانون تمام بشود (صحیح است) نمی‌شود یک جا یک جور انتخاب کرد یک جا جور دیگر (صحیح است) و الا در عمل به اشکالات برمی‌خوریم به مفاسد برمی‌خوریم و از این جهت عقیده من این است که از مجلس شورای ملی از این ساحت مقدس دستور صریح به وزارت کشور داده شود. موضوع دیگر چند روز است بنده خدا شاهد است، خدا شاهد است، خدا شاهد است، سه مرتبه گفتم (یکی از نمایندگان- چهار مرتبه فرمودید) آنچه که می‌گویم تا تحقیق نکرده باشم و جریان خارج افکار مردم محترم را موکلین عزیمان که ماها خادمین آنها هستیم تشخیص نکنم تذکر به مقام شامخ نمایندگان محترم با تمام ادب نمی‌دهم. این موضوع تعطیلات چند روزه و سدبندی جلوی کار در مجلس شورای ملی راجع به هیئت تصفیه در خارج دارد از نظر اصول به صورت بدی درمی‌آید (صحیح است) دشمنان مجلس دشمنان شماها و دشمنان عظمت این مملکت دشمنان انتظام و نظم عمومی هر یک به نحوی از انحاء و به قسمی از اقسام ما را متهم قرار می‌دهند که از نظر مسئولیت شانه از بار خالی می‌کنیم و وظیفه نمایندگی خود را به نحو وافی انجام نمی‌دهیم (صحیح است) من خواستم عرض کنم موضوع تصفیه ادارات و پاک کردن ادارات از اشخاص ناپاک و ناصالح از این اشخاصی که مزاحم مردمند، از این اشخاصی که یک میز اداره را وقتی اشغال کردند، هر فشار و بدبختی را برای مردم ایجاد می‌سازند این نظر از نظر عموم نمایندگان محترم و تمام افراد مردم ایران مورد توجه است و نظر اولیه این است که حتماً به قسمی باید این عمل به صورت خوشی خاتمه پیدا کند و دست ناپاکان را از تجاوز به بیت‌المال مسلمین و تعدی به مردم کوتاه سازد (صحیح است) این راه داشت در دوره قبل با عجله این قانون گذشت چون کلمه، عبارت تصفیه ادارات بود در خارج به حسن اثر تلقی شد، مردم چه می‌خواهند، کشور چه می‌خواهد؟ کور چه می‌خواهد؟ دو چشم بینا. مردم چه می‌خواهند؟ اصلاحات دوایر. همه حاضرند اما متأسفانه طبق قانون آن طوری که منظور نظر نمایندگان محترم بود، هیئت محترم تصفیه اعم از این که تشخیص کرده باشد یا تشخیص نکرده باشد تعمدی بوده است یا غرض خاصی بوده است یا نافهمی در کار بوده است، مدلول قانون را به موقع اجرا بگذارد وارد کردند اشخاصی را که اصلاً مورد میل مجلس نبوده، به این صورت درآمد که از ۱۵۸ هزار نفر جمعیت آمدند نهصد نفر را عده‌ای بند الف عده‌ای بند جیم و عده‌ای بند ب قرار دادند خوب اولاً قانون از نظر قضایی و حقوقی اگر یک دعوایی در یک جزئش ما وارد شویم و تمام اجزای اصلی آن را کنار بگذاریم این عملی را که با آن کرده‌ایم غلط کرده‌ایم آن وقت هم با آن ترتیب که با فروغ و اصول و کمیت و کیفیت قانون مخالفت داشته باشد. این غلط دوم است مسئله دیگر آن که این قانون از مجلس نگذشته. کمیسیون قوانین دادگستری حقاً کان او باطلا به او اختیار دادیم همان کمیسیون قوانین دادگستری در دوره پانزدهم گفت این قانون بلااثر است و ملغی‌الاثر است. زیرا مفهوم واقعی قانون آن نیست، بعد به آنجا که کشید حالا به این صورت درآمد. حالا آقایان نمایندگان مجلس بزرگ‌تر از این حرف‌ها است که در خارج بگویند وکلا آمدند خود را مستثنا کردند ما مستثنا بودیم (صحیح است) توجه بکنید قانون هم ملغی‌الاثر است پس چه باید بکنیم؟ حق این است انصاف این است؟ عدالت این است؟ آقایان بدون پروا تشریف بیاورند ببینند اظهار عقیده بکنند با کمال آزادی یکی بگوید نفی کند، یکی اثبات کند، حرف بزنیم و این وضعیت را خاتمه بدهیم (صحیح است) بببینید آقا موضوع نفت چه صورتی گرفته؟ هی به هم دیگر درجه می‌دهیم آن یکی را به اتهام، آن یکی را به افترا، آن یکی را آلوده بکنید من خودم که اینجا ایستاده‌ام به این چرت و پرت‌ها اگر چیزی را عقیده داشته باشم به ذات پروردگار اگر هم دسته و جمعیتی مخالف باشند با تمام شهامت می‌ایستم می‌گویم و با استدلال می‌گویم اما در مردمان ساده در مردمان ناپخته و در مردمان غیر شجاع سوء‌اثر دارد نگذاریم که مقام و این دستگاه...
مرکز قدس و مقام امن و مرآت شهود
صورت و هم و هوا را ره در این منزل چرا
تکیه زن بر مسند جم ناسزاوار اهرمن
جلوه گر در صورت حق معنی باطل چرا
چرا؟ به چه مناسبت؟ ما باید با نهایت شهامت بیاییم بنشینیم. آقایان این قانون قانون نیست، دروغ است اطلاعات از من نظر خواست شاید اشتباه کرده باشم، از راه خارج شده باشم پرسید که چه جور باید تصفیه کرد؟ فردا در اطلاعات هفتگی بخوانید نظر خود را دادم، آقایان محترم از شهریور به این طرف قریب پنجاه هزار کارمند و ذرع چی و نمی‌دانم چرتکه بزن را بدون استخدام بدون قانون استخدام بدون سوابق، آن تصویب‌نامه کذایی و آن مداخلات شریدین و مأمورین خارجی آوردند در ردیف کارمندان قدیمی دولت وارد کردند و این سرشکستگی، این بازار آشفته را فراهم ساختند، چه مانعی دارد آقایان برای آنها نوشته شود هر چهار سال یک سال یعنی کسی که هشت سال خدمت دارد ۲۴ ماه حقوق بهش بدهیم بگوییم آقا مرحمت زیاد، خالی کن برو، رد کن بیت‌المال را بس کن آنهای دیگر را نوشتم در آنجا این وضعیت وضعیت خوشی نیست.
رئیس- وقت خودتان تمام شد حالا از وقت آقای گرگانی استفاده بفرمایید.
شوشتری- چشم از وقت آقای گرگانی پنج دقیقه حرف می‌زنم ده دقیقه را هم می‌دهم به آقای کشاورزصدر بناء علیهذا استدعا می‌کنم از ساحت مقدس آقایان نمایندگان محترم، گر چه شنیده‌ام یک طرحی در خارج تهیه شده و این طرح را توافقی پیدا شده، بنده که از این طرح اطلاع دارم و همه آقایان می‌دانند خدمتگزار همه‌ام ولیکن منفردم نه استثمار می‌کنم و نه مستثمر واقع می‌شوم، یک فکر مستقلی دارم و روی فکر خودم عمل می‌کنم و هر وقت هم آقایان خواستند با یک دو پس‌گردنی مرا از همکاری خودشان خارج بکنند با کمال افتخار هم می‌روم چون اینجا به کرات می‌گویم ناچار بگویم به ذات پروردگار در توی تهران و در تمام افکار منورین و بازار و روحانیین وضعیت ما در مجلس شورای ملی در این خصوص به صورت بدی دارد تلقی می‌شود (صحیح است) نگذارید من، والله، بالله اغلب شماها را می‌دانم، به ذات پروردگار برای خدمت به ایران آمده‌اید ما نیامده‌ایم دچار افترا و تهمت واقع شویم، ما نیامده‌ایم که کار این مملکت را لنگ کنیم، ممکن است من اشتباه کنم من نفهمم بنده و آقای اردلان متصل با یکدیگر بحث داریم در خارج، اما من کمال ارادت را به ایشان دارم و ایشان کمال لطف را به من دارند (اردلان- تشکر می‌کنم) اگر حرفی داشته باشیم بیاییم بنشینیم صاف و پوست کنده بگوییم خدا بیامرزد مرحوم حاج سیدابراهیم سادات اخوی را به مرحوم صنیع‌الدوله گفت آقا به عقل ناقص من چیزی نمی‌رسد به عقل ناقص شما چیزی می‌رسد؟ خندیدند ولی صنیع‌الدوله دید او صادقانه گفته بهش برنخورد آن مردمان ساده خدمت کردند قانون اساسی را آن جور تنظیم کردند، هر چه داریم از آنها داریم آن وقت ماها دعوی فضل و کمال و دانش و بینش و اندیشه و عقل و درایت و فهم و سیاست و کیاست داشته باشیم و به این صورت دربیاوریم مملکت را؟ (صحیح است) بنده عقیده ندارم امیدوارم که این عرایض صادقانه و خالصانه ارادتمند را همه نمایندگان محترم بپذیرند و اجازه بدهند همه تشریف بیاورند بنشینند. تصمیم قاطع بگیرند و ده دقیقه وقت خودم را به برادر عزیزم آقای کشاورزصدر تقدیم کردم (احسنت)
رئیس- آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر- بنده با اجازه آقایان محترم به طور اختصار دو موضوع را خواستم اینجا یادآور بشوم، یکی راجع به اقدام دولت درباره قطع صدای خارجی رادیو خارجی‌ها از رادیو ما بود که خواستم از دولت اظهار تشکر کنم، به این معنی که اگر آقایان متوجه باشند یک مدتی از وقت رادیو ما به گفتارهایی که از خارج یعنی از آمریکا یا انگلیس یا جای دیگر پخش می‌شد و خلاصه از دهان ما آنها یک حرف‌هایی می‌زدند چون این خلاف استقلال یک مملکتی است، یعنی مملکت مستقل، مملکتی که سر پای خودش ایستاده است نبایستی اجازه بدهد که یک دولت خارجی بنابر سیاست خودش و روی مطالبی که مصالح خودش اقتضا می‌کند از رادیو ما صحبت کند این فرصت می‌دهد به دیگران که رنجش پیدا کنند و این شمال و جنوب و شرق و غرب هم ندارد هر کدام بگویند دیگری رنجش پیدا می‌کند از ما گله می‌کنند و این عمل بسیار به جا و به موقع بوده و چون دولت متوجه شده و دستور داده است که این رویه متروک بشود بنده اینجا از دولت تشکر می‌کنم و اظهار امتنان خودم و اکثر از آقایان یعنی عموم آقایان نمایندگان را به دولت عرض می‌کنم یک مطلب دیگر راجع به موضوع هیأت تصفیه بود که بنده هم خواستم دنبال فرمایشات متین دوست عزیز و همکار محترم جناب آقای شوشتری را به عرض آقایان برسانم حقیقت این است که هیچ کس بنده تصور نمی‌کنم در این مملکت باشد، شاید یک
عده معدودی باشند که مردم دزد و یا نادرستی باشند و دل‌شان نخواهد که تصفیه بشود این دستگاه (صحیح است) کسی نیست که مخالف تصفیه و مخالف تنظیف دستگاه دولتی بشود اما این کار قاعده و اصول دارد به نظر بنده می‌بایستی که تعصباتی که بنده از این طرف داشتم که می‌گفتم اینها خائن هستند اعضای هیأت تصفیه و خیانت کرده‌اند این را من زمین می‌گذارم و تعصبات آن طرف را هم آقایان کنار بگذارند و از روی انصاف و عدالت بنشینیم و قضاوت بکنیم تصور نمی‌کنم مورد تردید هیچ یک از آقایان باشد که اگر بنا شد یک هیئت تصفیه مسلم و محقق شد که در عرض رسیدگی راه خطایی رفته است ما بگوییم که آقا در این راه خطا که تو رفته‌ای راجع به چند دسته که تو خطا کرده‌ای باید نظر تو ملغی بشود و راجع به یک عده دیگر که خطا کردی آن را بگوید بروید جای دیگر. یک نکته دیگر در اینجا جنای آقای عامری رئیس محترم کمیسیون دادگستری متذکر شدند که بسیار منطقی و اصولی بود و آن مطلب این بود که مجلس شورای ملی به جا یا نا به جا به قول آقای شوشتری اختیاری به کمیسیون دادگستری داد در دوره ۱۵ کمیسیون دادگستری یک قانونی را وضع کرد و من هم که در آنجا بودم اعتراف می‌کنم که آخر دوره مجلس بود شتابزدگی به خرج داده شد مطالعه و دقت نشد و بعد به این تبدیلات و این وضعی که منجر شده است به این که ده دوازده جلسه مجلس شورای ملی که می‌بایستی صرف کارهای مهم بشود صرف این کار شده و هنوز تمام نشده در آنجا در صورت جلسات ما توضیح دادیم که مدارک دادگستری در وضع این قانون است که به طور عدالت بین جمیع افراد رسیدگی کند حتی بنده پیشنهاد کردم که این رسیدگی از شاغلین مقامات علنی شروع شود برای این که مبادا از پایین بیاییم اشخاص بی‌زور و بی‌نفوذ را بگیرند و محکوم بکنند و اشخاص قوی و مقتدر تعقیب نشوند از این جهت و برای این، این پیشنهاد شد که امتیاز و تفاوتی قائل نشویم حتی از مقامات بالا شروع بکنیم از شاغلین مقامات عالی بدبختانه و متأسفانه این هیئت تصفیه کاری کرد که اسباب پشیمانی همه را فراهم کرد یعنی غرضرانی کرد و هر کار با غرض آلوده شد کار را خراب می‌کند و الا بنده در اینجا جرأت دارم و باز عرض می‌کنم که این قانون تصفیه را می‌گویید خوب نیست اگر اشخاص منصف و از روی قاعده اجرا کرده بودند البته بهترین قوانین بود این غرض کار را خراب کرد حال خواستم حضور آقایان عرض کنم که وقتی یک هیئت تصفیه‌ای برخلاف قانون می‌رود می‌نشیند رسیدگی کند مثلاً فرض کنیم اگر این آمده بود و گفته بود به این که یکی از تجار ما فرضاً جناب آقای ارباب‌مهدی اگر می‌گفت آقای ارباب‌مهدی مشمول بند الف یا بند ج است آیا حق داشت حق که نداشت این کار را بکند برای این که ایشان یک تاجری هستند توی خانه خودشان این آقایان جناب آقای فولادوند جناب آقای سلطانی و یکی دیگر جناب آقای گنابادی مأمور شدند بروند سوابق را ببینند آقایان رفتند و رسیدگی کردند و در کمیسیون دادگستری گزارش دادندکه از این شش نفر اخیری که می‌نشستند رسیدگی می‌کردند چهار تای اینها را هیئت دولت انتخاب نکرده است و فرمان همایونی نداشته‌اند من می‌خواستم حضور آقایان عرض بکنم که وقتی یک هیئتی مراعات قانون در انتخابش نشده است این صلاحیت اظهار عقیده ندارد نمی‌تواند اظهار عقیده بکند در صورتی صلاحیت داشت که هیئت دولت تصویب بکند و پیشنهاد بکند و فرمان مبارک همایونی صادر بشود و به آنها برسد بعد بروند و بنشینند در روز آخر ۱۳۸ نفر را آقایان بدون جریان در بند ج و الف و ب گذاشته‌اند من خواستم در حضور آقایان استدعا کنم که برای احترام به اصول و قواعد اقتضا دارد که آقایان مطلقاً نظر این هیئت تصفیه را نگویند همه قانونی است ولی همین ماها را بنده را هم مشمول بند ب کرده‌اند یعنی آدم بیکاره‌ای هستم حاضرم که بروم به مرجعی که شدیدترین مراجع باشد تعیین کنند بروم آنجا ولی حقیقت این است که نمایندگان زیر بار بیدادگری و ظلم نروند بگویند که این هیئت تصفیه کارش بی‌قاعده است تا بعد از این یک هیئت دیگر غرضرانی نکند چطور آقای سهیلی و آقای تدین هر دو رفتند به دیوان کشور تبرئه شدند و مطابق اصول به هیچ کدام نباید بد گفت هر دو برائت حاصل کردند هر دو را به ناحق متهم کردند و هیئت سی و سه نفری دیوان عالی کشور که مرکز ثقل قوه قضایی مملکت است تبرئه شدند در صورتی که تدین خیلی از اتهامات را که در ادعانامه درباره آقای سهیلی بود نداشتند به هر حال هر دو نفر تبرئه شده‌اند ما حالا بیاییم بگوییم هیئت عمومی تمیز مزخرف گفته؟ اگر این را هم نخواهیم بگوییم که باید مساوات را رعایت کنیم چطور درباره تدین نظر درست نیست درباره سهیلی درست است آقا این انصاف نیست شما برای این که مشت محکمی به دهن کسانی بزنید که دیگر زیر بار اعمال غرض و گرد اعمال غرض نگردند باید بگویید که این نظرها باطل است اما می‌خواهید همه مستخدمین و همین عده‌ای را که اظهارنظر کرده برود در دیوان کشور و در آنجا رسیدگی بکنند تا بعد از این بیدادگری نشود و بعد یک نکته دیگر را هم می‌خواستم به عرض آقایان برسانم که ما با دست‌ها و انتریک‌های دیگری داریم سیر می‌کنیم خودمان نمی‌بینیم مسائل دیگری در کار است موضوع بند نون در کار است موضوع بند الف و ب و ج نیست آنها دل‌شان برای الف و ب و ج نسوخته می‌خواهند مجلس را این جور نگهدارند ضعیف نگاهدارند و گرو بکشند که نفت را بگذرانند این را بدانید (احسنت)
رئیس- یک عده‌ای از آقایان بیرون هستند فرستاده‌ام بیایند خوب حالا اسامی آقایان را بنویسند.
نورالدین امامی- اسم‌ها را بنویسند آیین‌نامه اجرا بشود.
(در این موقع با ورود چند نفر از آقایان نمایندگان عده برای رأی کافی شد)
۳- طرح گزارش کمیسیون دادگستری راجع به تصفیه کارمندان و تصویب آن
رئیس- عده برای رأی کافی است تصویب صورت مجلس جلسه دوشنبه و سه‌شنبه اعلام می‌شود مذاکراتی در خارج شده که بعد خاطر آقایان را مسبوق می‌کنیم ولی فعلاً چون عده برای رأی کافی شده به پیشنهاد آقای دکتر معظمی رأی می‌گیریم پیشنهاد قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده الحاقیه- از تاریخ تصویب این قانون هیچ طرح یا لایحه یا پیشنهادی که مبنی بر درخواست اعطای اختیارات به دولت یا کمیسیون‌ها یا اشخاص برای وضع مقررات و قوانین شده باشد قابل طرح و مذاکره در مجلس نخواهد بود- دکتر معظمی
دکتر کیان- خود آقای دکتر معظمی تشریف ندارند.
رئیس- مانعی ندارد آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
آشتیانی‌زاده- آقا بفرمایید یک دفعه دیگر قرائت بشود ما نشنیدیم.
رئیس- رأی گرفته شد و تمام شد حالا نسبت به این گزارش باید رأی گرفته شود بنده اعلام رأی می‌کنم ولی یک نظری هست که فعلاً اظهار می‌شود عرض می‌کنم که این لایحه اگر با توافق مجلس بخواهد به کمیسیون برود طبق ماده ۱۲۴ محتاج به رأی است.
کشاورزصدر- کدام لایحه؟ دیگر کمیسیون رفتن ندارد این شور دوم است.
رئیس- اگر مجلس بخواهد این کار را بکند می‌تواند.
کشاورزصدر- مجلس موافق نیست.
رئیس- پس باید رأی گرفت آقای وزیر جنگ هم تذکری راجع به تبصره‌ای که آقای حائری‌زاده پیشنهاد کرده بودند دارند آن تبصره راجع به احکامی است که از محاکم فرمانداری‌های نظامی صادر می‌شود که از این تاریخ قابل فرجام است نظر آقای وزیر جنگ هم همین است.
وزیر جنگ- بلی.
حائری‌زاده- من عرضی دارم.
رئیس- حالا نسبت به همه گزارش یعنی با این تبصره رأی می‌گیریم چون آقایان تقاضای رأی با ورقه کردند رأی با ورقه گرفته می‌شود.
دکتر بقایی- پیشنهاد بنده چه شد آقای رئیس بنده پیشنهاد داده بودم.
رئیس- پیشنهاد سابقاً داده بودید؟
دکتر بقایی- بلی داده بودم مجدداً هم دارم.
رئیس- حالا اعلام رأی شده یک پیشنهادی ایشان داده‌اند چاپ هم شده ولی تشریف نداشتند اعلام رأی شد.
جمال امامی- آقای رئیس توجه بفرمایید باز هم می‌روند بیرون.
رئیس- آقای مسعودی بفرمایید پشت تریبون رأی بگیرید.
مکی- پیشنهاد آقای دکتر بقایی چه شد؟
رئیس- ایشان حاضر نبودند اعلام رأی شد.
مکی- مال آقای دکتر معظمی را هم نفمیدیم.
رئیس- رأی گرفته شد و رد شد پیشنهاد آقای دکتر بقایی قرائت می‌شود.
صدرزاده- پیشنهادی که در شور اول آقای دکتر بقایی داده‌اند این است (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم کسانی که دارای خانه شخصی و عایدات ملکی هستند از مقررات بند ج مستثنا باشند و قانون مزبور
فقط شامل کارمندان فقیر باشد- دکتر بقایی (خنده نمایندگان)
دکتر بقایی- توضیح باید بدهیم آقا علتش این است که آنهایی که پول نداشتند نتوانستند اعمال نفوذ بکنند برای این که آنهایی که پول داشتند پانصد هزار تومال پول خرج کرده‌اند وکلا پانصد هزار تومان پول گرفتند که این لایحه را لغو کنند پانصد هزار تومان پول گرفته شد، که این دزدها را تطهیر بکنند آنها را ملت ایران باید بداند.
اورنگ- لعنت بر آن کسی که پانصد هزار تومان پول گرفته است و لعنت بر آن کسی که دروغ می‌گوید.
مکی- آقا عده برای رأی کافی نیست ۷۶ نفرند.
رئیس- آن وقت که من اعلام رأی کردم عده کافی بود ۸۲ نفر بودند حالا اگر نصف به علاوه یک نفر هم باشد می‌توانند رأی بدهند.
(اسامی آقایان ذیل به وسیله منشی اعلام و اخذ رأی در محل نطق به عمل آمد)
اسامی رأی دهندگان- آقایان: اردلان- کشاورزصدر، قاسم فولادوند، دکتر طبا، اورنگ، صفوی، شوشتری، ابوالقاسم امینی، وهاب‌زاده، دولتشاهی، مکی، دکتر بقایی، عماد تربتی، دکتر نبوی، حاذقی، بوداغیان، مهدی ارباب، گنابادی، نبوی، سلطان‌العلما، سعید مهدوی، عزیز زنگنه، اسلامی، گودرزی، دکتر جلالی، بهبهانی، ملک‌مدنی، غضنفری، ظفری، صالح، حائری‌زاده، آزاد، ناظرزاده، محسن طاهری، سودآور، حسن مکرم، عباسی، صاحب‌جمع، فقیه‌زاده، قرشی، بزرگ‌نیا، نریمان، قبادیان، صفایی، دکتر کاسمی، خاکباز، گرکانی، قهرمان، دکتر راجی، آبکار، شادلو، منصف، جمال امامی، نورالدین امامی، رفیع کهبد، جواد عامری، دکتر کیان، دولت‌آبادی، برومند، سالار بهزادی، معین‌زاده، امیری، رضوی، دکتر علوی، مرتضی حکمت، افشاری، علی‌محمد دهقان، دکتر برال، عرب‌شییانی، پیراسته، غلام‌رضا فولادوند، خسرو قشقایی، محمدعلی مسعودی، صدرزاده، جواد مسعودی
(اخذ رأی به عمل آمد و پس از شماره آرا نتیجه به قرار زیر بود)
ورقه سفیه ۵۱ ورقه کبود ۶ ورقه سفید علامت امتناع ۱۹
اسامی موافقین- آقایان: صدرزاده، معین‌زاده، باقری، شوشتری، محمدعلی مسعودی، رضوی، غلام‌رضا فولادوند، امیر افشاری، مرتضی حکمت، کهبد، سالار بهزادی، صفایی، آبکار، منصف، عامری، نورالدین امامی، ابوالقاسم امینی، شادلو، صاحب‌جمع، دکتر جلالی، گودرزی، اسلامی، عباسی، مهدی ارباب، سلطان‌العلما، سعید مهدوی، ملک‌مدنی، گنابادی، دکتر نبوی، بهبهانی، ظفری، فقیه‌زاده، بزرگ‌نیا، محسن طاهری، دولت‌آبادی، برومند، قبادیان، نبوی، قاسم فولادوند، غضنفری، خسرو قشقایی، قرشی، مکرم، ابوالفتح دولتشاهی، قهرمان، جمال امامی، اورنگ، علی‌محمد دهقان، کشاورزصدر، عرب‌شیبانی، دکتر کاسمی
اسامی مخالفین- آقایان: صالح، نریمان، حائری‌زاده، دکتر بقایی، آزاد، مکی ورقه سفید علامت امتناع ۱۹ برگ
رئیس- گزارش کمیسیون دادگستری از ۸۱ نفر عده حاضر با ۵۱ رأی موافق تصویب شد.
دکتر بقایی- معنی‌اش این است که در این مملکت هیچ کس دزدی نکرده و تمام رجال ما پاک و منزه هستند.
۴- طرح گزارش راجع به حقوق بازنشستگی افسران و درجه‌داران و افراد ارتش
رئیس- آقای وزیر جنگ تقاضا کرده‌اند لایحه بازنشستگی افسران بازنشسته جزو دستور قرار گیرد قرائت می‌شود.
(گزارش کمیسیون‌های بودجه و نظام به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی کمیسیون بودجه لایحه دولت راجع به حقوق بازنشستگی افسران و درجه‌داران و افراد ارتش را که در کمیسیون نظام مورد موافقت واقع شده بود با حضور آقای وزیر جنگ رسیدگی و مورد مطالعه قرار داده با موافقت آقای وزیر جنگ ماده واحده به شرح زیر اصلاح و تصویب شد و مقرر گردید مجدداً به کمیسیون نظام ارجاع شود اینک پس از تصویب کمیسیون مزبور گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
مخبر کمیسیون بودجه- دکتر کیان
ماده واحده- افسران و درجه‌داران و افرادی که قبل از تصویب قانون ۱۸- ۱- ۲۸ بازنشسته شده‌اند مشمول تبصره ۷ قانون ۱۸- ۱- ۱۳۲۸ خواهند بود مابه‌التفاوت حقوق بازنشستگی اشخاص مزبور از صرفه‌جویی بودجه وزارت جنگ پرداخت خواهد شد.
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام ماده واحده گزارش شماره ۸ کمیسیون بودجه راجع به لایحه حقوق بازنشستگی افسران را با حضور آقای وزیر جنگ مطرح و مورد مطالعه قرار داده در نتیجه با ماده واحده تنظیمی در کمیسیون بودجه موافقت و اینک گزارش خود را به عرض می‌رساند.
رئیس- آقای فرهودی به عنوان مخالف اجازه خواستند.
فرهودی- عرض کنم که دلیل مخالفت بنده با این لایحه مبنی بر این اصل است و تصور می‌کنم که همه آقایان نمایندگان محترم کم و بیش توجه دارند که وقتی قانونی را مورد مطالعه قرار می‌دهند و می‌خواهند تصویب فرمایند اصولی را که در موقع وضع قانون لازم است توجه خواهند کرد و با در نظر گرفتن اصولی که هر مقننی در موقع قانونگذاری قطعاً به آن اصول نظر دارد تصمیم‌شان را می‌گیرند و رأی‌شان را می‌دهند (صحیح است) مملکت ما خوشبختانه مملکت واحدی است و دارای قوانین واحد و مستخدمینی هم دارد که بایستی به همه این مستخدمین به یک نظر نگاه بکند یکی از اصول مسلم در قانونگذای این است که تبعیض نباید کرد یعنی مقنن باید احتیاط بکند احتراز بکند از این که قانونی بگذارند که خدای نکرده از این قانون استفاده تبعیض نشود در تمام قوانینی که ما داریم اگر آقایان دقت فرموده باشند و به بیان مقنن توجه کرده باشند همیشه نوشته شده است مستخدمین لشگری و کشوری دلیلش هم واضح است برای این که دولت یکی است مملکت یکی است مجلس شورای ملی یکی است قانون هم یکی است و بایستی شامل حال همه بشود.
رئیس- آقا تأمل بفرمایید اکثریت نیست (چند لحظه بعد اکثریت حاصل شد) بفرمایید.
فرهودی- عرض کنم خود این ماده واحده هم توجه به این اصل داشته است یعنی آمده است گفته است که افسران و درجه‌داران و افرادی که قبل از تصویب قانون ۱۸ فروردین بازنشسته شده‌اند مشمول تبصره ۷ قانون ۱۸ فروردین ۲۸ خواهند بود و مابه‌التفاوت به آنها پرداخته خواهد شد از این ماده ما این طور می‌فهمیم و همین طور هم هست که افسران یک قانون بازنشستگی داشته‌اند و مطابق آن قانون جماعتی بازنشسته شده‌اند بعد قانون جدیدی گذشته است یک مزایایی برای بازنشستگان ایجاد کرده است حالا قانون آورده‌اند که کسانی هم که قبل از این مزایا بازنشسته شده‌اند این مزایا به ایشان هم داده شود محلش را هم معین می‌کند پس خود این قانون را هم که دولت داده و به وضع آنها توجه کرده است برای این بود که تبعیض نشود یعنی می‌خواهند تبعیض را از بین افسران بازنشسته بردارند ولی اینجا مجلس شورای ملی است و بایستی به همه مستخدمین به یک نظر نگاه کند یعنی غیر از مستخدمین لشگری مستخدمین کشوری هم داریم و برای آنها هم دو قانون بازنشستگی و بلکه سه قانون بازنشستگی وضع شده و الان بازنشستگانی که از مستخدمین کشوری ما داریم در حقیقت سه دسته هستند یک دسته مطابق قانون استخدام بازنشسته شدند بعد یک اصلاحی در این مجلس شد یک دسته‌ای مطابق آن اصلاح مطابق قانون دوم بازنشسته شدند یک اصلاح سومی هم شد دسته سوم مطابق آن قانون بازنشسته شدند به طوری که الان در میان مستخدیمن بازنشسته کشوری ما سه جور بازنشسته داریم یعنی سه نوع با ایشان عمل شده است بعضی‌هایشان یک شصتم حقوق ضرب در سنوات خدمت بعضی‌ها یک چهلم حقوق ضرب در سنوات خدمت بعضی هم با یک سی‌ام حقوق ضرب در سنوات خدمت بازنشسته کرده‌اند این است که در قانون اساسی هم باز ما یک ماده‌ای داریم که مجلس شورای ملی همیشه در موقع وضع قوانین به آن اصل قانون اساسی هم باید توجه کند آن اصل چیست؟ آن اصل این است اصل ششم افراد و طبقات مردم در مقابل قانون متساوی‌الحقوق هستند ما هم طبقات و افراد بازنشسته داریم بازنشسته کشوری داریم و بازنشسته لشگری داریم آمده‌اند در میان افراد لشگری رفع تبعیض کرده‌اند (صحیح است) یعنی گفته‌اند که آنهایی را که قبل از قانون اخیر بازنشسته شده‌اند از مزایای قانون جدید استفاده بکنند اما راجع به مستخدمین کشوری که این تبعیض هنوز بین آنها برقرار است توجهی نشده البته بنده در اینجا ایرادی به جناب آقای وزیر جنگ ندارم و کمال ارادت را هم به ایشان دارم و این لا یحه‌شان هم دلیل بر این است که ارادت بنده به مورد است یعنی خواسته‌اند رفع تبعیض از میان بازنشستگان لشگری
که انصافاً مردمان زحمت کشیده و خادمی هستند بکنند اینجا سخن بنده با دولت و مجلس شورای ملی است که دولت که متوجه شده است که تبعیض میانی یک طبقه از مستخدمین خوب نیست این توجه را بایستی تعمیم بدهد و سرایت بدهد به سایر طبقات مستخدمین هم شامل بکند چون از نظر دولت که فرق نمی‌کند البته از نظر جناب آقای وزیر جنگ از نظر شغل و مسئولیتی که دارند ممکن است فرق بکند ایشان البته بنابر وظیفه‌ای که دارند مجاز هستند و موظف و مکلف هستند که حوزه خودشان را اصلاح بکنند و اگر اشکالاتی هست رفع کنند اگر تبعیض هست رفع کنند نمی‌شود از ایشان انتظار داشت ولی دولت باید به مستخدمین کشوری وزارت کشور و وزارت دارایی هم توجه کند بنده اینجا نظرم راجع به دولت است که دولت وقتی که توجه بکند که تبعیض خوب نیست و نباید تبعیض کرد از نظر دولت مستخدمین یکسانند از نظر مجلس شورای ملی هم به طریق اولی باز در قانون اساسی یک عبارتی داریم بنده استفاده از آن عبارت می‌کنم نوشته است مجلس شورای ملی نماینده قاطبه اهالی مملکت است پس وقتی یک قانونی را برای یک طبقه وضع می‌کند بایستی که سایر هم‌طبقه‌های این قانون را جلوی چشم بیاورد تا بتواند مفهوم نمایندگی قاطبه اهالی مملکت صدق پیدا بکند بنابراین بنده مقصودم این است که جناب آقای وزیر جنگ از طرف دولت و آقای مخبر کمیسیون بودجه در اینجا یک تأمینی بدهند و یک توجهی بکند که برای رفع تبعیض بین بازنشستگان کشوری هم یک فکری خواهند کرد منتها در این لایحه جایش نیست.
بایستی لایحه جداگانه‌ای بیاورند و مجلس شورای ملی با اطمینان به این که این تبعیض از سایر طبقات بازنشستگان کشوری هم برطرف خواهد شد یعنی آنها هم به طور واحد از مزایای قوانین بهره‌مند خواهند شد الان ۳ قانون است یکی یک شصتم ضرب در سنوات خدمت یکی یک چهلم ضرب در سنوات خدمت یکی یک سی‌ام ضرب در سنوات خدمت البته این که یک سی‌ام ضرب در سنوات خدمت است جدیدتر است و عادلانه‌تر هم هست چرا این کار را کردند برای این که مخارج زندگی بالا رفته است چون مخارج زندگی بالا رفته است گفته‌اند که یک شصتم حقوق کافی نیست یک سی‌ام حقوق ضرب در سنوات خدمت بشود آقا آنهایی هم که با یک شصتم حقوق ضرب در سنوات خدمت بازنشسته شده‌اند آنها هم همین زندگی را باید بکنند و این به هیچ‌وجه عادلانه نیست که ما به یک طبقه‌ای از کشور که قدیماً بازنشسته شده‌اند در همین زندگی سخت و این زندگی گران بگوییم یک شصتم حقوق ضرب در سنوات خدمت بدهید یک جماعتی که در پنج سال چهار سال پیش از این در موقع گرانی زندگی بازنشسته شده‌اند بگوییم که یک سی‌ام حقوق ضرب در سنوات خدمت این یک تبعیضی است که نه روح دولت گمان می‌کنم موافق باشد نه مجلس شورای ملی موافق باشد (صحیح است) و نه نص ۸ قانون اساسی و این اصلی که می‌گوید مجلس شورای ملی نماینده قاطبه اهالی مملکت است هیچ کدام اجازه نخواهند داد و بنده استدعا می‌کنم که از طرف دولت و از طرف کمیسیون بودجه تأمین بدهند که این تبعیض از مستخدمین کشوری هم برطرف خواهد شد.
رئیس- آقای حاذقی.
حاذقی- بیان نماینده محترم جناب آقای فرهودی که به عنوان مخالف فرمودند به هیچ‌وجه بوی مخالفت که نمی‌دهد سهل است حاکی از کمال موافقت ایشان هم با این لایحه بود منتها می‌فرمودند که بایستی این قسمت شامل تمام مستخدمین بازنشسته کشوری هم بشود و این حرف مورد تأیید تمام اشخاصی است که طرفدار تساوی و جلوگیری از تبعیض هستند به طور کلی آنچه که موجب گرفتاری‌هایی در این مملکت شده است سوء‌نیت افراط یا تفریط در کار است که موجب تبعیض می‌شود چنانچه اغلب بلکه تمام گرفتاری‌ها وقتی تجزیه و تحلیل بشود مبتنی بر همین دو اصل است مثلاً ما در مملکت دو دسته افراد داریم یک دسته مردمان بسیار درست و صادق و امین ولی متأسفانه اکثر اینها فاقد آن شهامت و صراحت در کار هستند نه مسئولیت در کار به عهده می‌گیرند نه قدرت حل و فصل امور را دارند و مدتی مردم مملکت را گرفتار می‌کنند و دست به هم می‌مالند و هیچ تصمیمی نمی‌گیرند در نتیجه می‌خواهند به اصطلاح گردی به مقام و درستی و صداقت آنها ننشیند در حالت منفی‌بافی باقی می‌مانند و این خودش موجب یک ضررهایی برای مملکت است یک دسته هم مردمانی هستند که متأسفانه نادرست و روی ضعف تربیت خانوادگی و نقص تربیت اخلاقی و دینی اینها دزد هستند با کمال بی‌پروایی همیشه عمل می‌کنند و این تبعیضات ناشی می‌شود همین طور مثلاً راجع به این قانون تصفیه که چندین روز وقت مجلس را گرفت اگر این هیئت تصفیه نشسته بود و با کمال حقیقت و ذوق قضایی و تجاوز از حدود خودش نکرده بود و به قوه مقننه سرایت نداده بود اصلاً به هیچ کیفیت ما مواجه با این جریان نمی‌شدیم همان طور که اکثر آقایان اظهار فرمودند ما طرفدار دزدها و دروغگوها و اخراج آنها از مشاغل دولتی هستیم ولی متأسفانه همین انحراف فکری که برای هیئت تصفیه دست داد و موجد این نکته شد که یک هیئت تصفیه که جزوی از قوه مجریه است صلاحیت اظهار نظر در قوه مقننه ندارد زیرا وکیل مصونیت دارد وکیل مستخدم دولت نیست وکیل در موقعی که اصل ۱۲ قانون اساسی او را به تمام معنی از هر گونه تعقیب جزایی و حقوقی می‌کند مگر بعد از سلب مصونیت چگونه به خودشان حق می‌دهند بنشینند نظر بدهند یک تصمیم قضایی بگیرند نسبت به قوه مقننه که عضو دولت نیستند قانون الغاء تصمیمات هیئت تصفیه با ۵۱ رأی موافق از مجلس گذشت (محمدعلی مسعودی- ۵۰ رأی بود یکی هم اشتباه بود) این موضوعات باید تذکر داده شود تا مملکت اصلاح شود تا مقامات مملکتی از تبعیض خودداری کنند بنده با نظر همکار محترم جناب آقای فرهودی کاملاً موافق هستم که این مایه التفات بازنشستگی به مستخدمین کشوری هم تعلق بگیرد ولی مطابق اصلی که گفته‌اند ما لا یدرک کله لایترک کله این قسمتی که حالا دولت موافقت کرده و اعتبارش هم که لابد از محل خود صندوق بازنشستگی است نه از متن بودجه مملکتی بنابراین ما با کمال علاقه یک قسمت از این تبعیض را رفع می‌کنیم موافقت می‌کنیم و یک عده از درجه‌داران ارتش که به مملکت خدمت کرده‌اند و حالا بازنشسته هستند به حق مشروع قانونی مابه‌التفات خود می‌رسند و از دولت هم خواهش می‌کنم که برای جلوگیری از هر گونه تبعیض لایحه‌ای تهیه بکند و با کمال علاقمندی همکاری می‌کنم که رفع آن تبعیض هم بشود.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکره از طرف آقای ملک‌مدنی رسیده که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد کفایت مذاکره می‌نمایم- ملک‌مدنی
رئیس- آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی- لایحه‌ای که آقای وزیر جنگ تقدیم مجلس کرده‌اند یکی از لوایح بسیار خوب است (صحیح است) ما نباید فراموش بکنیم که زندگی مردم از حالا تا ۱۵ سال پیش چقدر تفاوت کرده است این شاخص بانک ملی را آقایان نگاه کنند که از ۱۵ سال پیش تا حالا ۱۶ مرتبه زندگی تفاوت کرده پول ما به همین نسبت پایین آمده است اگر کسی ۱۵ سال پیش صد تومان داشت امروز ۱۵۰۰ تومان باید داشته باشد که بتواند زندگیش را تأمین کند بنابراین این دسته افسران بازنشسته همه مردمانی هستند که در راه خدمت به کشور عمر صرف کرده‌اند و مورد احترام و علاقه همه ما هستند باید به آنها کمک کرد اما بیانی که جناب آقای فرهودی فرمودند بسیار مطلب اساسی و اصولی است و ما توجه دولت را به وسیله جناب آقای وزیر جنگ جلب می‌کنیم که این افکار مجلس شورای ملی را دولت توجه کند که باید برای این افراد کشوری هم یک لایحه‌ای مشابه همین لایحه طبق همان نظری که ایشان اظهار کردند و طبق آخرین لایحه‌ای که دولت راجع به اصول بازنشستگی داده به آنها هم توجه کند و البته این را که بنده اینجا پیشنهاد کردم یک مردی است که عضو وزارت فرهنگ است کاغذش جیب بنده است چون بنده عادت ندارم کاغذی در مجلس بخوانم و از وقت مجلس بگیرم ۵ نفر عائله دارد عرض کنم رتبه پنج است منتظر خدمت شده است کاغذ نوشته است که من با کمال بدبختی زندگی می‌کنم اگر من انتحار کنم گناه من و بچه‌های من با خون من گردن دولت و مجلس شورای ملی است همچو صاف و صریح بدون هیچ مقدمه‌ای این را برداشته نوشته ما آقا باید به زندگی مردم یک قدری توجه کنیم من خیلی خوش‌وقتم که وزارت جنگ متوجه این قسمت شده و همین طور که آقای فرهودی فرمودند در هیئت دولت تذکر بدهید که این مردم و مستخدمین کشوری را هم که بازنشسته می‌کنید لااقل یک حقوق بخور و نمیری داشته باشند یک زندگی داشته باشند که این قدر گرفتار و بدبخت
نباشند آن طبقه هیچ کار ازشان ساخته نمی‌شود آدمی‌که بیست سال سی سال مدارج خدمت را طی کرده نمی‌تواند رجعت کند دو مرتبه برود کاری بهش رجوع بکنند سنش مقتضی نیست عمرش گذشته بنابراین دولت باید نسبت به وضعیت او توجه کند امیدوارم این تذکرات مجلس شورای ملی را آقای وزیر جنگ در هیئت دولت مطرح کند و تا هفته دیگر این لایحه‌ای را که آقای فرهودی هم تذکر دادند به مجلس شورای ملی بیاورند طوری که حقوق طبقات مستمند و بیچاره‌ای که خدمت دولت آنها را بیچاره کرده و امروز کاری نمی‌توانند انجام دهند از بین نرود.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) باید رأی گرفته شود ولی عده برای رأی کافی نیست در موقع رسیدگی به آرا تصفیه که آقایان تندنویس‌ها به عمل آورده‌اند ۵۰ رأی موافق بوده است یک نفر اشتباه شده است.
قبادیان- اگر تشریف نمی‌آورند آقایان بفرمایید جریمه‌شان کنند.
امامی- باید جریمه‌شان کنید.
۵- ختم جلسه- به عنوان تنفس
رئیس- چون اکثریت برای گرفتن رأی به پیشنهاد کفایت مذاکرات نیست تنفس می‌دهیم.
(در این موقع پنجاه دقیقه قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت