مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ امرداد ۱۳۳۰ نشست ۱۸۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم
قانون طرز اجرای اصل ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت مرداد و شهریور ماه ۱۳۳۰ |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۹۷
۴شنبه ۳۰ امرداد ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۸۰
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۸۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۰ مرداد ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: پیراسته. مهدوی و ابریشم‌کار
۳ - گزارش آقای مکی در باب امور نفت و احتیاجات خوزستان
۴ - طرح تصویب لایحه فوری اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه مرداد شهریور
۵ - طرح لایحه بیست میلیون ریال اعتبار جهت دفع سن
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل شد
۱ - تصویب صورت مجلس.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: یوسف شکرایی. علی‌اکبر امامی‌اهری. عسگر صاحب‌جمع. ناصرقلی اردلان. احمد ناظرزاده کرمانی. عبدالرحمن فرامرزی. غلامرضا فولادوند. محمدرضا آشتیانی‌زاده. امیرنصرت اسکندری. فتحعلی افشار. غلامحسین قراگزلو. امیرقاسم فولادوند. حسن طاهری. حسین مکی. جمال امامی. طباطبایی. سلطان‌العلما.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمود محمودی. حسین خاکباز. دکتر مصباح‌زاده. خسرو قشقایی. عبدالحمید سالارسنندجی. ابوالفضل تولیت. حسن اکبر. دکتر یوسف مجتهدی. ابوالفضل حاذقی. ابوالحسن رضوی. احمد سودآور. محمد ذوالفقاری. سلطانعلی سلطانی. صدر میرحسینی. جواد مسعودی. عبدالحسین مجتهدی. دکتر کیان. مخبرفرهمند.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: شوشتری. محمدعلی نصرتیان. دکتر احمد سیدامامی. علی بزرگ‌نیا. مجتبی دولت‌آبادی. ثقه‌الاسلامی هر کدام یک ساعت.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمد هراتی. محمدعلی مسعودی هر کدام یک ساعت.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه گذشته اعتراضی نیست؟ آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده - در جلسه اسبق در مطبعه دفتر دختر شده بود در اینجا هم یک همچو اشتباهات کوچکی دارد مثلاً مرده مرد شده بنده اینجا عرض کرده بودم ما شرکت را باید مرده حساب کنیم اینجا مرد نوشته شده است یک جای دیگر هست که هیچ کدام بیشتر از عشر سهام نداشته باشند کلمه عشرش حذف شده است دو سه جای دیگر هم از این قبیل اشتباهات هست که در مطبع شده این است که اصلاحی در این قسمت لازم دارد تصحیح می‌کنم و می‌دهم به اداره تند نویسی
(در این موقع عده‌ای از آقایان نمایندگان مشغول صحبت بودند)
نایب رئیس - آقایان استدعا می‌کنم توجه بفرمایید که بنده بیانات آقا را بشنوم بفرمایید
حائری‌زاده - در جلسه گذشته یک موضوعی را فراموش کرده بودم که به عرض برسانم و آن این است که در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۳۰ عده از زنجانیان مقیم تهران در منزل حضرت آیت‌الله آقای سید ابوالفضل موسوی زنجانی اجتماع کرده بودند و از آنجا این مشروحه را به مجلس شورای ملی تقدیم کرده‌اند که قدر از زحمات جناب آقای دکتر مصدق و حضرت آیت‌الله کاشانی می‌باشند که بنده تقدیم مقاسم ریاست می‌کنم.
نایب رئیس - آقای دکتر کیان
دکتر کیان - در جلسه گذشته بنده را جزو غایبین بی‌اجازه نوشته‌اند آن جلسه بنده یک شرحی نوشته به وسیله آقای نقیب خدمت آقای رئیس داده بودم خواهش می‌کنم که اصلاح بفرمایند.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای صدرزاده
صدرزاده - در بیانات جلسه گذشته بنده مختصر اشتباهاتی دارد که تصحیح می‌کنم و می‌دهم به تند نویسی
نایب رئیس - تصحیح می‌شود دیگر نظری به صورت جلسه نیست؟ (گفته شد - خیر) صورت جلسه قبل تصویب شد
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: پیراسته. مهدوی. ابریشم‌کار.
نایب رئیس - با اجازه آقایان نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای پیراسته بفرمایید
پیراسته - عرض کنم در جلسه گذشته متأسفانه فرصت نشد که بنده نظرم را راجع به قرضه دولت ایران از امریکا به عرض برسانم فعلاً راجع به این قرضه و لایحه که تصویب شده است و خوشبختانه قرار است که قراردادهای مربوطه آن به تصویب کمیسیون‌های بودجه و دارایی برسند تذکراتی که لازم می‌دانم به عرض می‌رسانم اولاً به نظر بنده سود سه و نیم درصد زیاد است و آن طوری که بنده شنیده‌ام در آمریکا این سود فقط به تجار درجه دوم یعنی بانک‌ها به تجار درجه دوم با این سود قرض می‌دهند به علاوه بنده توجه آقای اعضای کمیسیون‌های بودجه و دارایی را به این موضوع جلب می‌کنم که با باید اخیراً داشته باشیم که در صورت باز شدن اعتبار از هر دولتی که ارزان‌تر به ما فروخت بتوانیم جنس‌مان را بخریم چون آن طوری که بنده شنیده‌ام اجناس دولت انگلستان و آمریکا به مناسبت این که مزد کارگر در آنجاها زیاد است و به علاوه اینها بازار فروش در دنیا زیاد دارند گران‌تر از جاهای دیگر است همچنین شنیده‌ام در بعضی ممالک صنعتی بزرگ مثل
آلمان و ایتالیا و ژاپن اجناس و محصول خودشان را به قیمت تمام شده هم حاضرند بفروشند و علتش این است که می‌خواهند از بیکاری جلوگیری بکنند و باز هم شنیده‌ام که دولت ایتالیا به دولت ایران و بعضی از تجار پیشنهاد کرده که حاضر است پنبه خام بگیرد و در مقابل آن پارچه بدهد و فقط مزد کارگر بگیرد بنابراین من نمی‌گویم مطلقاً از آمریکا نخرید ولی بایستی یک ماده‌ای در آنجا گنجانیده شود که در صورت تساوی قیمت‌ها از آمریکا بخرند نه این که این اعتبار باز بشود و ما مجبور بشویم که تمام کالاهایی را که موردنظر است به هر قیمت که هست از آمریکا بخریم خیر اگر دیدیم که دولت آلمان یا ایتالیا و دول دیگر به ما ارزان‌تر نمی‌فروشند این جنس را از آمریکا بگیریم موضوع دیگری که می‌بایستی اینجا توجه داده شود یعنی حقش بود که در موقع طرح لایحه تذکر داده شود موضوع انتظاراتی است که از دولت آمریکا داریم متأسفانه با وجود وعده‌های مکرری که اینجا دولت از بعد از شهریور تا حالا به ما داده است تاکنون کوچک‌ترین اقدام عملی برای کمک به ملت ایران کرده ما قبل از شهریور وضع بسیار مناسبی داشتیم اوضاع اقتصادی ما رو به بهبودی بود و ما توانسته بودیم بدون کمک خارجی اقدامات مفیدی بکنیم و ایران را از صورت قرون وسطایی سابقش در بیاوریم و ما توانسه بودیم راه آهن بکشیم و کارخانه‌جات وارد کنیم فقط به نیروی ملت ایران و مساعدت ملت ایران بدون هیچ گونه مجوزی فقط به حکم زور قوای روس و انگلیس و امریکا مملکت ما را اشغال کردند و وضع آرامش ما را به هم زدند هر چه داشتیم بردند حتی آذوقه ما را آن قدر بردند که آقایان فراموش نکرده‌اند که مردم از گرسنگی می‌مردند و در مقابل اینها به ما یک لقب دادند و آن هم پل پیروزی بود فقط این لقب و هیچ چیزی دیگری ندادند در این مدت که ما تمام مصائب جنگ را تحمل کردیم ماشین‌های ما را بردند کارخانه‌جات ما را بردند وضعیت ما را به هم زدند و متوقع بودیم که دولت امریکا و دیگر متفقین قدر این خدمتی را که ما کرده‌ایم به فتح و پیروزی متفقین بدانند متأسفانه از جانب هیچ یک از متفقین که به ایران توجهی نشد سهل است کارشکنی‌هایی هم برای ما فراهم آوردند هنوز هم ما گرفتار مسأله نفت هستیم و به کارهای دیگر نمی‌رسیم بنابراین ما انتظار داریم از دولت آمریکا که لااقل با دولت ایران که سهم بسیار بسزایی در پیروزی متفقین داشته است مثل مخالفین‌شان یعنی مثل کسانی که با آنها جنگ کرده‌اند و ما را پل پیروزی قرارداده‌اند که با آنها جنگ بکنند با ما هم اقلاً مثل آنها رفتار کنند مثلاً شنیده‌ام به دولت ایتالیا سه میلیارد دلار کمک بلاعوض شده است همچنین مبالغی به آنها با شرایط بسیار سهل و ساده قرض داده شده است دولت ایتالیا یکی از دولی بود که با متفقین جنگ می‌کرد ما انتظار داریم لااقل با ما مثل دولت ایتالیا یا یکی از دولی که با آنها جنگ کرده‌اند رفتار کنند بنده مخصوصاً از اقامت موقت یکی از شخصیت‌های مهم امریکا در ایران استفاده می‌کنم و از ایشان انتظار داریم که اقدامات مؤثری بکنند که کمک‌هایی که سال‌ها به ایران وعده داده شده است عملاً شروع بشود ما در درجه اول احتیاج به نان داریم بهداشت و فرهنگ مردم ایران باید تأمین بشود تا از افکار مضره و از پنجه‌هایی که امروز ما را تعقیب می‌کنند جلوگیری بشود
ما اگر نان و بهداشت و فرهنگ نداشته باشیم اگر میلیون‌ها توپ هم داشته باشیم یک شاهی برای ما ارزشی ندارد عرض دیگرم این است که با وجود این که بنده در تمام زندگی رویه صریح و بسیار روشنی داشته‌ام و هیچ وقت رویه بنده ابهامی نداشته و راجع به دولت آقای دکتر مصدق مکرر در مجلس نظر خود را عرض کرده‌ام معهذا به بنده گفتند که تو با این دولت موافقی یا مخالفی؟ می‌گویند که اگر مخالفی چرا از تمام مقدورات پارلمانی استفاده نمی‌کنی و اگر موافقی چرا انتقاد می‌کنی بنده در این مورد مکرر در مجلس تذکر داده‌ام ولی برای این که این تذکر نهایی باشد و جواب تمام این پرسش‌ها را بدهم قبلاً رویه خودم را راجع به این دولت عرض می‌کنم مسأله نفت یک مسأله‌ای است که مورد اتفاق و علاقه تمام ملت ایران است (صحیح است) و بدون تردید تمام ملت ایران علاقمندند و از شخص آقای دکتر مصدق پشتیبانی می‌کنند که این مسأله به نفع و صلاح و خیر مملکت و ملت ایران تمام شود و بنده هم مثل سایر نمایندگان و مثل تمام مردم ایران در این موضوع شخص جناب آقای دکتر مصدق را تأیید می‌کنم و به علاوه ایراد و اعتراض هم به شخص ایشان ندارم برای این که ایشان یک مردی است که فقط برای این سرکار آمده‌اند موضوع نفت را به نفع ملت ایران حل بکنند با این حال رنجور و با این حال ضعفی که ایشان آمده‌اند زمامدار شده‌اند غیر از مسأله نفت هم نباید از ایشان انتظار دیگری داشت و نمی‌توانند به کارهای دیگر رسیدگی بکنند ما اگر ایراد و اعتراض داریم مکرر همان طوری که عرض کرده‌ام از کسانی است که خودشان را به آقای دکتر مصدق نزدیک می‌کنند همان طور که تا به حال به تمام مراکز قدرت خودشان را نزدیک کرده‌اند و بعد هم خواهند کرد بنده چند روز پیش دیدم که یکی از وزرا در ماشین آقای دکتر مصدق‌السلطنه را گرفت و ایشان را سوار شدند و یقین دارم که آقای دکتر مصدق‌السلطنه به این عمل راضی نیستند ولی این آقا در ماشین آقای مصدق را همان طور گرفت که در ماشین مظفر فیروز را می‌گرفت بعد از این هم در ماشین سایرین را خواهد گرفت اعتراض ما به اینها است بنده و امثال بنده که ناظر رنگ به رنگ شدن هر روز به شکلی در آمدن این عده هستیم و می‌دانیم که از زمان پیشه‌وری تا به حال هر روز به شکلی در آمده‌اند و به آقای دکتر مصدق هم خودشان را نزدیک می‌کردند یعنی رشته تخصص‌شان این است ما نمی‌توانیم با اینها کار بکنیم و عمل بد آنها را انتقاد می‌کنیم حالا چرا انتقاد بیشتر نمی‌کنیم؟
برای این است که این اشخاص با وسائل تبلیغاتی که در دست دارند خودشان را در سپری پنهان کرده‌اند و هر کسی را که از اعمال آنها انتقاد بکند آن را به حساب مصالح کلی مملکت می‌گذارند و بهترین تعریف جامع برای این اشخاص هر جایی‌های سیاسی است ما اگر از اینها انتقاداتی حالا نمی‌کنیم باز برای این است که به آقای دکتر مصدق نشان بدهیم که با وجود تمام ایراد و اعتراضاتی که به این دسته هست و با وجود این که ما از اعمال اینها اطلاع داریم با وجود این که صورت ریز سوء استفاده ایشان در دست بنده هست معهذا به خاطر مصالح مملکت و به خاطر این که آقا دکتر مصدق بدانند که ما برای نفت ایشان را تأیید می‌کنیم انتقاد بیشتری نمی‌کنیم (نریمان - خواهش دارم صورت این اشخاص را بدهید چاپ کنند) بنده برای این که بدانند این اشخاص چه می‌کنند دو نمونه‌اش را عرض می‌کنم (نریمان - صورت را هم بفرمایید چاپ کنند) چشم الآن می‌گویم یک نمونه کوچک آن این است که مملکت ما احتیاج به گرد د. د. ت دارد این را به موقع نخریدند در نتیجه گرد د. د. ت که هر تنی پانصد دلار یا ششصد دلار قیمت داشته است حالا هر تن هزار و پانصد دلار قیمت دارد (فقیه‌زاده – آن هم د. د. ت نیست) مملکت ما در حدود ۱۵۰۰ تن احتیاج دارد و هر تن آن ۱۵۰۰ دلار است و حضرتعالی که وزیر دارایی هستید تفاوت قیمت را که هر تن نهصد دلار است حساب بفرمایید که چند میلیون دلار ضرر این بوده است و حتی به فرمایش آقای فقیه‌زاده این د. د. ت‌هایی هم که آورده‌اند هیچ به درد نمی‌خورد و غالباً اثر ندارد. به علاوه یک مسائلی که آدم را دچار سرگیجه می‌کند بنده از دور و نزدیک می‌شنوم که مسائلی پیش آمده است در دولت آقای دکتر مصدق هم صحبت‌هایی می‌شنویم که واقعاً تأسف آور است بنده شنیدم که صحبت جو از جو و امثال اینها هم هست بنده باز از اینجا اعلام می‌کنم که ما نسبت به مسأله نفت و شخص آقای مصدق‌السلطنه کمال اعتماد را داریم و از آقای دکتر مصدق کمال پشتیبانی را می‌کنم تا ایشان بدانند که ما با تمام قوا هر قدر که این جریانات پیش بیاید برای جلوگیری از نظایرش ما حتی به عنوان تذکر و انتقاد می‌گوییم و الا هر ایرانی امروز موظف است که از شخص ایشان در مسأله نفت پشتیبانی بکند و باز بنده در اینجا که یک مقام رسمی است تأیید می‌کنم که ما نسبت به شخص آقای دکتر مصدق‌السلطنه و مسأله نفت کمال پشتیبانی را داریم تا این مسأله به خیر و صلاح مردم حل بشود ولی این مسأله نفت نباید سپر سوء استفاده و سپر بعضی کارهای دیگر قرار بگیرد بنده به احترام شخص ایشان اسم اشخاص را نمی‌برم و صورت ریز را هم نمی‌خوانم و انتظار دارم خودشان هیئتی را که مورد اعتماد خود ایشان هست انتخاب بکنند و بنده را هم دعوت بکنند در آنجا که این مسائل را توضیح بدهم اگر قانع نشدند آن وقت بنده بیایم اینجا و عذر بخواهم.
نایب رئیس - آقای سعید مهدوی
سعید مهدوی - بنده مطالبی دارم که مبتلا به مردم خراسان است یک قسمت راجع به مسلولین است که هر روز مرتب راجع به آنها در اینجا صحبت می‌شود و متأسفانه هیچ گونه اقدامی از طرف وزارت بهداری و دولت به عمل نمی‌آید تقریباً یک ماه قبل چند نفر خراسانی بنده مراجعه کردند که ما در مریضخانه بوعلی بستری هستیم و در آنجا نسخه‌هایی به ما داده‌اند که اینها قیمت‌شان فوق‌العاده گران است البته بنده شاهد و ناظر هستم که مقدار زیادی از آن نسخه‌ها را آقای قرشی وجهش را پرداخت کردند ولی راجع به این موضوع بنده علاقمند شدم که اصلاً بپرسم ببینم که در این مریضخانه دولتی که مریض را باید بخوابانند چرا دوا بهش نمی‌دهند اگر بنا بود تنها بخوابانند منزلش هم می‌خوابید رفتم پیش آقای وزیر بهداری یک توصیه‌ای گرفتم که بروم به مریضخانه بوعلی و در آنجا تفصیل را به بنده بگویند وقتی مراجعه کردم به آنجا دیدم موضوع صحت دارد و گفتند دواهای مسلولین به قدری گران است که برای ما تهیه‌اش مقدور نیست. در صورتی که به نظر بنده تهیه دوا به قیمت ارزان‌تر برای دولت و وزارت بهداری خیلی آسان است و به فرض هم که گران باشد در مقابل جان بشر آن قدر ارزش ندارد (دکتر جلالی - باید بودجه وزارت بهداری
را زیاد کنند) و آن هم در مقابل این افراط و تفریطی که ما در این دستگاه دولتی می‌بینیم. همچنین سه چهار نفر از این خراسانی‌ها محتاج به عکس برداری بودند گفتند این عکس برداری منحصر است به یک نفر یا دو نفر در تهران نمی‌دانم چرا وزارت بهداری این دستگاه را خودشان نمی‌آورند بنده رفتم خدمت آقای امیرتیمور چون ایشان نایب رئیس جمعیت مبارزه به سل هستند و حالا هم که در هیئت دولت تشریف دارند استدعا کردم که یک توجهی بفرمایند ایشان مساعدت‌های لازمه را فرمودند و توصیه‌هایی مرقوم فرمودند متأسفانه باز به هر کجا که مراجعه کردیم گفتند همان طوری که مریضخانه بوعلی گفته است این دستگاه منحصر است به دکتر شقاقی و دکتر ملکی و به آنها هم که مراجع شد یک قیمت فوق‌العاده زیادتری برای اینها گفتند و اخیراً هم یک توصیه گرفتم برای مریضخانه فیروزآبادی به آنجا هم مراجعه کردیم آنچه هم این دستگاه عکس برداری را نداشتند و بنده آنها را فرستادم به بیمارستان بوعلی و از آنجا نوشته‌اند که برای هر کدام از اینها ۱۲۰ تومان برای عکس برداری لازم است و این مبلغ را هم شما باید بدهید و از جای دیگر محلی نیست.
این را بنده قبول می‌کنم ولی با قبول کردن من و پرداخت این وجه علاج درد مسلولین نمی‌شود چون تعدادشان که چهار نفر نیست باید دولت بنشیند یک فکری بکند اولاً جلوی سل را یک طوری باید بگیرند و مبازه بکنند که مردم از ابتلای به این مرض مصون بمانند و وقتی هم کسی مسلول شد باید معلاجه کنند الآن در دنیا مرض سل معالجه می‌شود متأسفانه این مرض بیشتر مربوط به طبقات فقیر است نباید همین طور بماند این راجع به مسلولین بود که عرض کردم یکی دیگر که مربوط به جناب آقای وارسته است موضوع راه آهن خراسان است برای راه آهن خراسان بنده به خاطر دارم از روز ورود که نمایندگان خراسان مجتمع شدند اولین حرف‌شان تصمیم به این بود که راجع به راه آهن خراسان اقدام بکنند و جدا از دولت‌های وقت بخواهند یاد دارم دولت اولی که ما آمدیم اینجا دولت آقای ساعد بود تمام نمایندگان خراسان مجتمعاً رفتیم در هیئت دولت مذاکره کردیم وعده مساعدت شنیدیم و در تمام این مراحل که با چهار دولت بعد هم ما مذاکره کردیم اتفاقاً مطالبی که ما راجع به راه آن و زیارت مشهد می‌گفتیم و گزارش‌های خیلی زیادی که در هیئت دولت بود می‌رساند که این عمل و اتمام راه آهن خیلی منفعت دارد در حکومت آقای منصورالملک چون آقای منصورالملک مدتی هم رئیس برنامه بودند استفاده کردیم و دستور خرید صد هزار تن ریل را از ایشان گرفتیم متأسفانه صد هزار تن ریل با این که در آن موقع ارزان بود ۳۵ هزار تنش قطعی بود و قرار بود ۶۵ هزار تن را هم سازمان برنامه اطلاع بدهد متأسفانه گویا با یک اشکالاتی در کمیسیون برنامه مواجه شده بود و قت گذشت و ۶۵ هزار تن ریل از بین رفت و با از بین رفتن آن و بالا رفتن قیمت ریل یک مبلغ زیادی در حدود چندین میلیون تومان تفاوت قیمتش است حالا این سهل انگاری هم از کجا و در کدام دستگاه شده این هم معلوم نیست در حکومت آقای رزم‌آرا هم یک صحبتی راجع به زیر سازی راه آهن و تکمیل این راه شد که وقتی ریل برسد معطل نباشند ایشان کمک کردند با این که اشکالات زیاد بود و در این قسمت باید یادآور شوم که ما در هر کجا که اقدام می‌کردیم اثر پای نمایندگان آذربایجان هم بود و کمک‌های زیادی هم آقایان نمایندگان آذربایان به ما کردند چون این جریان فقط مربوط به راه آهن خراسان نیست مربوط به راه آهن آذربایجان و خراسان است در آنجا با این که مواجه با اشکالات وزیر دارایی وقت و رئیس برنامه و رئیس بانک ملی شد به خاطر دارم با این که مزایا منافعش در حدودی آنجا گفته شد مرحوم رزم‌آرا گفتند که آقا مسئولیتش با من و به مسئولیت من این پول را بدهید و بانک هم مجبور شد و پرداخت حالا یک اشکال دیگری است که اگر این را هم وزارت دارایی موافقت بفرمایند باز ما می‌رویم سر خانه اول یعنی باز ریل به دم کار نمی‌رسد موضوع این است که پول هم دادند و موافقت هم فرمودند ولی وزارت راه و سازمان برنامه واقعاً نمی‌توانستند بکنند چند روز پیش به من فرمودید بنده به سازمان برنامه مراجعه کردم و معلوم شد که اینها از تأمین بعدیش وحشت دارند یعنی محلی برای پرداخت وجه ندارند تا یک روزی به معیت نمایندگان آذربایجان و نمایندگان خراسان رفتیم به سازمان برنامه در آنجا بالاخره به اینجا رسیدیم که باید طرح تهیه شده و ۵۷ نفر هم امضا کرده‌اند که عوارض گمرکی از این ریل‌ها گرفته نشود حالا چرا این عوارض گرفته نشود؟ برای این که این بودجه و این راه آهن مال دولت است پولی هم که به این حساب می‌آید و گرفته می‌شود مصرف همین کارها باید بشود اگر به خاطر مبارک‌تان باشد در سال ۱۳۱۹ در زمان شاه فقید به عرض ایشان رسانیده بودند که عواید قند و شکر و چای کفاف مخارج ساختمان راه آهن را نمی‌کند ایشان فرموده بودند که از محلی دیگر تأمین بکنید در هیئت دولت مطرح شده بود قرار بر این شد که تبصره‌ای پیشنهاد شود که چون این عواید کم است از بودجه مملکت برای ساختمان راه آهن گرفته شود این از نقطه‌نظر کمک به ساختمان راه آهن بود متأسفانه بعد از شهریور ماه ۲۰ که تا حال ۱۱ سال است دولت بیش از ۳۰۰ میلیون تومان بابت عوارض قند و شکر و چای گرفته است و اگر درست دقت بفرمایید بیش از ۳۰ میلیون تومان مصارف ساختمان راه نشده است و این مسأله فراموش شده است و اگر یک تقاضایی ما می‌کنیم که در حدود ۴. ۵ میلیون تومان که حداکثر عوارض گمرک می‌شود این را از جناب آقای وزیر دارایی استدعا می‌کنم صرف‌نظر بفرمایید گذشته از کمک که به آذربایجان و خراسان می‌کنند این صوابی هم دارد چون بنده به خاطر دارم سابق یک اشخاصی خیر می‌آمدند راه می‌ساختند برای این که مردم بتوانند مسافرت کنند شما الآن این موقعیت برای‌تان پیش آمده که میلیون‌ها مسافر و زائرین در سال برای مشهد مقدس داریم و شما می‌توانید این کار را انجام بدهید و اینها را دعاگوی خودتان بکنید این قدمی که اول توسط شما برداشته شده است این موافقت را بفرمایید با آقای وزیر راه یا سازمان برنامه این قضیه را حل کند (صحیح است) مردم از ما تقاضا دارند انتظار دارند وقتی راه آهن خراسان ساخته نمی‌شود و بنده هم اینجا چیزی نمی‌گویم و سایرین هم نمی‌خواهند تظاهر بکنند آنجا منعکس می‌کنند که نمایندگان هیچ گونه اقدامی نمی‌کنند در صورتی که به طوری که تا به حال آنچه که دیده شده تأثیر ندارد و مورد توجه واقع نمی‌شود صحبت پشت این تریبون است و بنده مکرر آمده‌ام مذاکره کرده‌ام این دفعه کارد به استخوان رسیده است که آمده‌ام اینجا این تظاهر را می‌کنم و خواهش می‌کنم در این موضوع توجهی بفرمایید و موافقت بفرمایید که ما به نتیجه برسیم دیگر راجع به مسلولین که عرض کردم در مشهد آسایشگاهی بر اثر اهتمام صدالاشراف و چند نفر اشخاص خیر ساخته شده و راه آن اخیراً اقدام به اسفالت شده است و بر اثر تصمیمی که شورای مشهد نشسته‌اند و گرفته‌اند کسری که دارد پلی در بین راه وکیل آباد و طرقبه است که در حدود ۱۵۰ هزار تومان خرج دارد این را خواسته‌اند که ما اقدام بکنیم و تقاضا کنیم که جنابعالی هم در هیئت دولت اقدام کنید و مطرح بفرمایید که توجهی بشود و سازمان این وجه را بپردازد و یکی دیگر هم راجع به پول‌هایی است که برای شهرستان سازمان برنامه تخصیص داده است اینها تا به حال از حرف تجاوز نکرده فکری بفرمایید که بلکه اینها هم یک صورت عملی به خودش بگیرد البته در این موقع فوق‌العاده در شهرستان‌ها این وجه مؤثر است تلگرافی هم از زنجان توسط آقای ناصر ذوالفقاری رسیده است از طرف آموزگاران که پیشنهادی هم کرده‌اند که در موقعی که پیشنهاد فرهنگ در مجلس مطرح خواهد شد و در آنجا ۷ سال مدت برای خدمت تعیین کرده‌اند تمنا می‌کنند ماده ۱۵ قانون تعلیمات اجباری اصلاح شود با رعایت ۵ سال سابقه به اخذ پایه رسمی نائل بشوند مراسله دیگری هم راجع به کارمندان راه آهن زنجان است که وسیله آقای ذوالفقاری فرستاده‌اند آنها هم از کمک حقوق و مدد معاش گله کرده‌اند که چرا این قسمت را تأمین نکرده‌اند. دیشب در روزنامه‌ها خواندم که آقای هریمن وعده داده‌اند راجع به راه آهن آذربایجان کمک کنند بنده استدعا می‌کنم آقایان نمایندگان آذربایجان در این موقع با ما رفاقت بکنند با ما مساعدت بکنند شاید در این قسمت هم کمک بشود و ما هم استفاده بکنیم.
نایب رئیس - آقای ابریشم‌کار
ابریشم‌کار - با این که کشور ما خود گرفتار یک مخمصه است و در معرض یکی از مشکل‌ترین امور حساس و حیاتی قرار گرفته متأسفانه در همسایگی ما کشور نوجوانان و مسلمان پاکستان گرفتار یک مخمصه بزرگ‌تر و زورگویی قرار گرفته البته کشور و ملت ایران از هر حادثه‌ای که در ممالک همجوار رخ دهد نمی‌تواند به حال بی‌اعتنایی بنگرد خصوصاً که موضوع حادثه به خلاف حق انصاف و یا مخالف صریح منشور آتلانتیک و قوانین بین‌المللی بوده و مربوط به یک کشور مسلمان باشد من از دولت محبوب خود می‌پرسم که در موضوع تمرکز قوای هندوستان در مرزهای پاکستان یا بالعکس و در موضوع کشمیر چه اقدام اصلاحی در جلوگیری از بروز حادثه و چه اقدامی در حل مسالمت آمیز و منصفانه نسبت به موضوع کشمیر کرده است ملت ایران نمی‌تواند در قضیه مهم و مربوط به یک دولت مسلمان لاقید باشد و ما در غم و شادی کشور و ملت پاکستان شریکیم و در عین حال به کشور و ملت هندوستان با سوابق برادری و دوستی چندین هزار ساله بسیار علاقمندیم برای هر فرد و شخصی وجود این اختلاف و عدم اصلاح آن مضر و مورد شگفت است ما انتظار داریم حکومت فهمیده هندوستان علاوه بر تجارب دویست ساله از نتایج زورگویی و اتکا به قدرت خصوصاً از این دو جنگ اخیر عبرت گرفته و به اصول منشور آتلانتیک و قوانین جهانی البته سر تسلیم و رضا فرود آورده و
با ملت پاکستان وارد مذاکره شده و به طور برادرانه قضیه را حل نماید البته حضرت آیت‌الله کاشانی نسبت به اصلاح بین پاکستان و هندوستان دعوت فرمودند و ما همه متشکریم و امیدواریم که اوامر ایشان موردنظر هر دو کشور بوده باشد و این مطلب به جایی برسد که احتیاج به زد و خورد اسلحه‌ای نداشه باشد و همین طوری که ما همه نسبت به ملت پاکستان علاقمند هستیم امیدواریم هیچ گونه صدمه و ضرری به مسلمانانی که فعلاً در هندوستان زندگی می‌کنند و دائماً شکایت می‌کنند نرسد و این شکایت آنها موقوف و بر طرف شود بنده از جناب آقای مکی از طرف اهالی خوزستان تشکر می‌کنم که نسبت به عمران و آبادی خوزستان پیشنهاداتی کرده‌اند و مذاکراتی کرده‌اند ولی متأسفم که جناب آقای وزیر فرهنگ تشریف ندارند و به آقایان وزرایی که تشریف دارند عرض می‌کنم و استدعا می‌کنم ایشان هم توجه بفرمانید آگاه باشند که در خوزستان این خوزستانی که ما هزار جور امید از خوزستان داریم فرهنگی ندارد و در اهواز که مرکز استان است امسال دو تا از خانه‌های مدارس خالی شده است شاگردان این دو مدرسه را می‌برند تحمیل می‌کنند به کلاس‌های دیگر و به این که کلاس‌های اول راه نفس زدن ندارند و باید شاگردهای این کلاس‌ها را اصلاً ببرند جای دیگر نمی‌دانم با اضافه شدن شاگرد با وضع کلاس چگونه می‌شود بنده دو سه بار این را گفته‌ام و تعجب می‌کنم که آقای وزیر فرهنگ چرا این مطلب را با خونسردی تلقی می‌کنند الآن دو تا از خانه‌هایی که مال مردم است پول قابل توجه که هیچ اصلاً اجاره نمی‌دهند اینها مشرف به خرابی است رفته‌اند از شاگردان به طور اعانه پول جمع کرده‌اند که اینها را تعمیر بکنند من از دولت و وزارت فرهنگ سؤال می‌کنم آیا هیئت دولت و وزارت فرهنگ پسند می‌کند که از محصلی پول جمع کنند برای این که مدرسه را تعمیر نمایند. در صورتی که این خانه‌ها مال و ملک مردم است البته این صورت خوشی ندارد بنده استدعا می‌کنم مخصوصاً از جناب آقای وزیر دارایی و وزیر کشاورزی که این را مخصوصاً به جناب آقای وزیر فرهنگ تذکر بدهید نمی‌شود یک خوزستانی اوضاع فرهنگش به این خرابی باشد خوب بنده به جای این که بیایم پشت تریبون در نطق قبل از دستور موضوعی را بگویم داد بزنم استدعا بکنم و البته صدای من ممکن است به گوش اهالی خوزستان برسد و بگویند ابریشم‌کار هم چیزی گفت ولی اینها نه مدرسه می‌شود و نه این برای بچه‌هایی که الآن دچار طعمه سل هستند چاره می‌شود خدای من شاهد است در مدارس اهواز در هوای به این گرمی یک ماه بیست روز دیگر که مدارس تشکیل می‌شود در توی اطاقی، یک اطاق‌های بزرگ که مدارس دارند که اینها گنجایش ۵۰، ۶۰، نفر بیشتر ندارد، پانصد ششصد نفر توی آنها جا می‌دهند این نمی‌شود مردم را نمی‌شود همین طور تا آخر والی الابد ریشخند کرد در این موضوع روزانه تلگراف می‌کنند الآن هم جمعی آمده‌اند از خوزستان ۱۰، ۱۵ نفر مخصوصاً برای این کار آمده‌اند
بالاخره باید جوابی به آنها داد و آنها را امیدوار کرد. این عرض بنده در این خصوص بود اما نسبت به تلمبه‌های آب امیدوارم که در مورد تلمبه‌های آبی جناب آقای وزیر دارایی به این کار توجه فرمایند این خوزستانی‌هایی که آمده‌اند اینجا معتکف شده‌اند و هر روز عده از اینها در وزارت دارایی هستند و کار اینها هنوز انجام نگرفته یک سر و صورتی به کار آنها بدهید چون یک سرمایه عمده در گمرک معطل مانده اینها را آورده‌اند برای عمران و آبادی برای به دست آوردن گندم و جو، برای خوراک مردم ما که اینجا نشسته‌ایم از این که این تلمبه‌ها بماند توی گمرک مردم این طور بمانند چه فایده دارد؟ این را استدعا می‌کنم توجه بفرمایید که تحت امریه‌ای یا تحت تصویب نامه‌ای مال مردم از گمرک بیرون بیاید و بنده هم راحت شوم.
۳ - گزارش آقای مکی در باب امور نفت و احتیاجات خوزستان
نایب رئیس – نامه‌ای از آقای صالح رئیس هیئات مختلط نظارت اجرای قانون نفت رسیده که با اجازه آقایان قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
جناب آقای حسین مکی نماینده محترم و عضو هیئت مختلط که مدتی است به نمایندگی از طرف این هیئت در خوزستان انجام وظیفه می‌نمایند برای معالجه به تهران آمده و می‌خواهند گزارشی از عملیات خود را به عرض مجلس شورای ملی برسانند چون قرار است همین دو روزه به خرمشهر مراجعت نمانید خواهشمند است برای جلسه فردا (یکشنبه ۳۰/ ۵/ ۲۰) اجازه صادر فرمایند - رئیس هیئت مختلط - اللهیار صالح
نایب رئیس - آقایان اجازه می‌فرمایند ایشان چند دقیقه گزارش بدهند و بعد وارد دستور می‌شویم (نمایندگان - صحیح است) بفرمایید آقای مکی
مکی - بنده قبلاً وظیفه خود می‌دانم که از همکاران ارجمند گرامی که دیروز امروز نسبت به این بنده ابراز مهر و محتب فرموده‌اند و نسبت به وظیفه‌ای که از طرف مجلس شورای ملی به عهده اینجانب گذاشته شده بود قدردانی و اظهار محبت فرمودند کمال تشکر را ابراز کنم در بدو عرایض خودم ناچارم به عرض مجلس مقدس شورای ملی ملت ایران برسانم که موفقیت‌های هیئت مدیره موقت در خوزستان و همچنین مأمورین نظارت در اجرای قانون خلع ید مرهون احساسات و فداکاری‌ها و از جان گذشتگی‌های خود اهالی ستم کشیده خوزستان بوده است زیرا اگر آن همه یک صدا و متحد هیئت مدیره موقت و مأمورین نظارت در اجرای قانون خلع ید را تقویت نکرده بودند عمال سابق شکرت نفت این طور مرعوب نشده بودند چون نه سپاهی داشتیم نه سرنیزه داشتیم نه قدرتی داشتیم قدرت ما بازوان توانای کارگران خوزستان بود افکار عمومی مردم وطن پرست خوزستان بوده احساسات مردم خوزستان به قدری شدید بوده است که واقعاً بهتر این است که انسان توصیف نکند و در مقابل آن همه احساسات سکوت اختیار کند زیرا هر قدر بنده بخواهم راجع به این مورد عرایضی بکنم باز حق مطلب ادا نشده است و من نتواسته‌ام یکی از هزار را به عرض مجلس مقدس شورای ملی برسانم بنابراین موفقیت‌های خوزستان مرهون اهالی ستم کشیده خوزستان بوده است و دلیل هم داشتند زیرا آنها ۵۰ سال تازیانه استعمار را خورده بودند و سنگینی زنجیر اقتصادی و سیاسی را بر گردن داشتند بنابراین در چنین موقعی نمی‌توانستند خودداری کنند و بایستی عرض کنم که اگر تقویت نمایندگان محترم مجلس شورای ملی نبود مسلماً ما پیشرفت نمی‌کردیم مجلسین ایران در تقویت این کار و در تقویت لوایح مفید و تقویت دولتی که مأمور اجرای خلع ید بوده است و همچنین مأمورین خودشان که مأمورین اجرای خلع ید بوده‌اند در خوزستان و به خوزستان اعزام کرده بودند هر قدر ممکن بوده است از تقویت مجلسین ما برخوردار بودیم و این تقویت و حمایتی که مجلسین ایران کرده است مسلماً در پیشرفت امور خوزستان عامل بسیار مؤثری بوده است (صحیح است) و همچنین ناگفته نباید گذاشت که کلیه ساکنین این کشور از هر گوشه و کناری در پیشرفت منویات مجلسین ایران که به صورت قانون ملی شدن صنعت نفت در آمده بوده خودداری نکرده‌اند و این اتحاد عمومی و وحدت کلمه‌ای که در سر تا سر ایران به وجود آمده بود توانست به این اندازه موفقیت نصیب ملت ایران و مجلسین ایران بنماید آقایان بنده یک روز به عنوان مخبر کمیسیون پشت همین تریبون عرض کردم که کار را که ما می‌کنیم اگر خداوند توفیق عنایت فرماید و بحمدالله توفیق این خدمت را به مجلس شانزدهم داد، عرض کردم مجلس شانزدهم یکی از ادوار بزرگ تاریخی تمام دوران مشروطیت خواهد بود زیرا می‌گویند مجلس دوم اولتیماتوم ۱۹۱۱ وارد کرده است ولی مجلس دوره دوم یا دوره اول که بلافاصله پس از رژیم استبدادی روی کار آمده بود می‌توانست یک قلم ۹ روی تمام امتیازات بیگانه بکشد و این مجلس شانزدهم بود که یک قلم ۹ روی یکچنین عهدنامه‌ای که به مراتب از عهدنامه ترکمنچای و از عهدنامه گلستان ظالمانه‌تر بود کشید و پاره کرد و ریخت دور این افتخار نصیب مجلس شانزدهم است و آقایان هم که پشت این کرسی‌ها نشسته‌اند بدانند که صد سال دیگر، صد و پنجاه سال دیگر آن روزی که استخوان‌های‌مان پوسیده است تاریخ منصفانه قضاوت خواهد کرد و اعقاب ما افتخار به استخوان پدران‌شان که شما باشید خواهند کرد این مختصری بود که از لحاظ حق شناسی لازم بود که به عرض مجلس شورای ملی برسانم و اما راجع به گزارشات بنده گزارشات مفصلی راجع به خوزستان ندارم زیرا آنجا که عیان است چه حاجت به بیان است همه آقایان کم و بیش از جریان نفت مستحضر هستند و از هر یک از مجلسین هم پنج نفر نماینده در کمیسیون مختلط است و جزئیات کار هم در کمیسیون مختلط مطرح می‌شود و در موارد مختلفه هم تمام این گزارشات به عرض مجلس شورای ملی رسیده است و هر چیزی که لازم بوه است به اطلاع برسد بلافاصله ما به اطلاع رسانده‌ایم و بنده با هر نوع سیاست استعماری تا امروز مخالف بوده‌ام و حالا هم مخالف هستم و از امروز هم مخالف خواهم بود و بنده اطمینان می‌دهم که چیزی را از آقایان تا حال پنهان نکرده و نخواهم کرد (احسنت) و اطمینان داشته باشید که سیاست استتار کار مملکت را به روز سیاه کشانده بود و من خوشوقتم که دولت کنونی، رقم ۹ بر روی این روش سابق کشیده و سیاست خودش را صاف و صریح ارائه می‌دهد و هر یک از آقایان نمایندگان محترم می‌توانند انتقاد بکنند
یا فرض بفرمایید از سیاست دولت طرفداری بفرمایند بنابراین ما یک چیز محرمانه‌ای نداریم که عرض کنم ما در آنجا یک کارهای محرمانه‌ای داریم که مصلحت نیست به عرض مجلس برسانم. خیر ما کار محرمانه‌ای نداشته‌ایم و هر کاری کرده‌ایم به وسیله رادیو و جراید و همچنین گزارشات مفصل به اطلاع مجلسین ایران رسانده‌ایم ولی چیزی را که بایستی به عرض برسانم و توجه مجلسین ایران را جلب کنم. توجه به خوزستان است. خوزستان پنجاه سال از نعمت آبادی محروم بوده است. پنجاه سال در
تخریب آن کوشیده‌اند. برای آبادی خوزستان مدت‌ها وقت لازم دارد. خوزستان خیلی عقب است و خیلی سریع باید پیش برود (چند نفر از نمایندگان - همه جای جنوب خراب است) من تصدیق می‌کنم تمام جنوب ایران خراب است. بوشهر خراب است بندر عباس خراب است. بندر لنگه خراب است. تمام جنوب خراب است. کرمان خراب است. فارس خراب است این خرابی دلیل داشته است بنده روزی که به خوزستان رفتم تصور نمی‌کردم مردم این منطقه زرخیز که روزی از پرنعمت‌ترین نقاط ایران بوده است و مورد توجه سلاطین ساسانی و سلاطین عظیم‌الشان ایران بود است این طور مخروبه و ویران شده باشد روزی که آقای هریمن تشریف آوردند بنده روی آن عمارت بلند تصفیه نفت که ارتفاعش از تمام ابنیه شرکت نفت زیادتر است با چشم و دست به ایشان نشان دادم و گفتم آن طرف کارون خاک عراق است ملاحظه بفرمایید کیلومترها در عرض و آنچه در طول رودخانه ادامه دارد آباد و بندر خرم است و استدعا می‌کنم خودتان هم با هواپیما اینجا را رویش پرواز بکنید و آن وقت بدانید که ملت ایران در ملی کردن صنعت نفت خودش محق بوده است یا نه؟ و آیا در قرن بیستم می‌شود یک ملتی را توی آن چادرها و توی ان حلبی‌های قراضه‌ای که بر می‌دارند خانه‌های به شکل گور می‌سازند و توی آن خانه‌ها چند نفر زندگی می‌کنند می‌توان سکنی داد گفتم قرن بیستم برای بشر ننگ آور است که این طور کارگر شرکت نفت سابق زندگی می‌کرده است اینجا نه تنها کانون فقر و انقلاب است اینجا کانون سل است کارگران اغلب مبتلا به تراخم هستند آمار بندر بوشهر، بندر عباس، بندر لنگه و تمام بنادر را به ایشان گفتم آقای سرابندی که مدتی استاندار فارس بود ایشان هم حضور داشتند و تصدیق کردند که بنادر ایران خالی از سکنه دارد می‌شود. بنده گفتم که مردم از ماهی‌های مرداری که جزر و مد دریا به کنار می‌ریزد ارتزاق می‌کنند و ستر عورت ندارند به ایشان گفتم می‌دانید برای چه این طور شده برای این که عمله به رایگان با روزی چهار تومان با هشت سر عائله برای شرکت سابق نفت کار کند این اوضاع خوزستان است و اوضاع جنوب ایران است. و بنده اعلام خطر می‌کنم به نمایندگان محترم که برای جنوب ایران یک فکر عاجلی بکنند، مخصوصاً با آن احساسات لطیف و بی‌شائبه‌ای که از طرف مردم جنوب ایران دیدم یک مردمی که نان شب ندارند بخورند و می‌روند چهار تومان قرض می‌کنند پرچم ایران می‌خرند و می‌آورند روی حلبی خودشان می‌زنند به این احساسات باید پاسخ مثبت بدهیم.
اگر به این احساسات پاسخ مثبت ندهیم این احساسات می‌ترسم رم بکند و آن وقت خدای نکرده عواقب خوبی نداشته باشد. به همین نظر بنده با این که وظیفه‌ام نبود که در کارهای عمرانی و آبادی خوزستان اقدامی بکنم ولی چون حسن نیت آقای دکتر مصدق را می‌دانستم و چون من توجه آقایان نمایندگان را می‌دانستم و حتی عده زیادی از آقایان محترم خوزستان مشهوداتی از این بنادر جنوبی و خوزستان دارند همه نوع کمک خواهند کرد. بنده این اقدام را با اجازه آقایان کردم به وسیله تلگراف و همچنین در جلسه هیئت دولت حضور پیدا کردم جزئیات مسائل را به عرض رساندم و انصافاً هیئت محترم دولت هم با آغوش بازی تمام عرایض بنده را با کمال تأثر تصدیق کردند و دستور مساعدت را دادند دیشب هم باز بنده در جلسه هیئت دولت شرکت کردم شخص آقای نخست‌وزیر تأکیدات زیاد کردند که با کاغذ برای آبادی جنوب و خوزستان و آبادان سد و کارخانه و اینها نسازید با عمل بسازید و اعتباراتی هم که لازم است برای این کار بدهید با این که آقای دکتر مصدق می‌دانید که مرد ضعیف‌المزاج و علیلی است معهذا گفت من خودم می‌آیم به خوزستان هرگاه وجود من ضرورت پیدا بکند برای عمران و آبادی خوزستان خودم حرکت می‌کنم و به آنجا می‌آیم و برای این که شخص مورد اعتماد نظارت بکند در پیشرفت جنوب ایران و عمران و آبادی خوزستان جناب آقای امیرتیمور را انتخاب کردند و یک کمیسیونی از طرف مجلس انتخاب می‌شود و بنده هم این حسن انتخاب را در جلسه هیئت دولت به ایشان تبریک گفتم و به آقایان وزرا هم با لحن خشنی گفتم آقایان ما با حرف نمی‌خواهیم عمران و آبادی درست کنیم ما می‌خواهیم عملاً و قدماً از فردا مشاهده کنیم آثار عمران و آبادی را (مهدی ارباب - احسنت بلوچستان را هم بفرمایید) بلوچستان هم جنوب ایران است همه جا جنوب ایران است من برایم جنوب و شمال ندارد. آذربایجان، جنوب ایران خراسان تمام اینها خاک ایران است. بنده هر یک وجبش را با یک وجب دیگر ترجیحی برایش قائل نیستم (احسنت) ولی چیزی که هست این است که پنجاه سال است خوزستان و جنوب ایران از نعمت آبادی محروم بوده باید تراخم از بین برده شود. خیلی تأسف است که بنده باید عرض کنم که اگر کسی می‌خواست یک لوله ۶ متری در کارون بگذارد و آب ازش تهیه کند و چهار تا درخت بکارد فوراً شرکت سابق لوله‌اش را می‌کشید و می‌گفته است که آب کارون پایین می‌رود و ما کشتیرانی نمی‌توانیم بکنیم چطور آن ور کارون که دولت عراق است می‌تواند آن همه تلمبه بگذار و سبز و خرمش بکند آنجا آب کارون نمی‌رفته پایین؟ فقط برای این که از این طرف یک لوله بگذارند آب کارون می‌رفته پایین برای این بوده است که مردم بیکار در خوزستان زیاد باشد و چاره‌ای جز عملگی برای شرکت نفت نداشته باشند و بنده با توجهی که از طرف نمایندگان محترم می‌دانم نسبت به خوزستان هست برای خوزستان یک آتیه روشنی و درخشانی را پیش‌بینی می‌کنیم خوزستان آن طوری که بنده استنباط می‌کنم روح ایران است رودخانه به آن وسیعی از خوزستان عبور می‌کند که ممکن است با مختصر توجهی میزان محصول آن را به جایی رساند که تمام آذوقه ایران را بدهد.
آقای هریمن از من پرسید که چرا سد نمی‌سازند برای خوزستان؟ بنده به ایشان پاسخ دادم سد سازی پول و عواید سرشاری می‌خواهد.
آن مردمی که توی چادر زندگی می‌کنند و هشت نفر را باید نان بدهند دیگر استطاعت مالیات را ندارند که مالیات بدهند که سد ساخته شود و باید از جای دیگر کمک به اینجا بشود.
دنیا بایستی از لحاظ بشر دوستی کمک‌های معنوی به ملت ایران بکند و بنده به آقای هریمن عرض کردم که آقای هریمن ما از آمدن شما خوشوقتیم و از آمدن هر شخص مورد احترام بین‌المللی هم خوشوقت خواهیم بود که بیایند مشاهدات خودشان را بروند به ملت‌های خودشان بگویند (صحیح است) که این ملت در ظرف پنجاه سال چه کشیده است هر کشوری که شخصیت درجه اول به سوی ایران اعزام کند برای دیدن این مناطق بنده حاضرم که قدم ایشان را روی چشم خودم قبول بکنم تا بتوانیم با کانون فقر و بدبختی و انقلاب مبارزه کنیم ملت ایران نمی‌تواند روی پای خودش بدون توجه به جنوب و شمال زندگی کند. برای ما این موضوع کمال اهمیت را دارد که ملت می‌خواهد روی پای خودش زندگی بکند و ما می‌خواهیم دنیا اگر می‌خواهد به ما کنم کند کمک معنوی بکند و دخالت در سیاست مملکت ما نکند یک موضوع دیگری که خیلی اهیمت دارد بنده به عرض آقایان می‌رسانم.
شرکت سابق نفت سالی ۱۲ میلیون لیره از بابت حق عبور بندر از کشتی‌هایی که می‌آمدند از بنده‌های ایران بار بگیرند از حساب ایران کم می‌کرده و به دولت عراق می‌پرداخته که دو تا کشتی شنکش در دهانه خلیج شن کشی کرده است در صورتی که بندر معشور داشتیم و ما می‌توانستیم دیناری را نپردازیم.
تمام عایدی ما ۱۲ میلیون لیره در سال نبوده، ۱۲ میلیون لیره توی جیب دولت عراق می‌رفت برای این که ما را در فقر و بدبختی نگاهدارند و نگذارند که ملت ایران نفس بکشد. خوشبختانه به این روزگار بدبختی و پریشانی خاتمه داده شد و من امیدوارم که از روز ۲۹ اسفند خورشید سعادت ایران در افق بسیار خوبی طالع شده است و با این نور سعادت مملکت ایران که تابیده من امیدوارم که بسیار نزدیک باشد که ما جشن سعادت ملت ایران را بگیرم و همه ساله در آن روز به نام سعادت ملت ایران یک جشنی برپا کنیم (انشاءالله) روحیه مردم خوزستان به قدری خوب است که این روحیه در کشورهای هم‌جوارمان تأثیر داشته است.
مثلاً بنده ناچارم از لحاظ حقشناسی به عرض مجلس برسانم که یک نفر پاکستانی از بنده وقت ملاقات خواست. این پاکستانی عضو جزو شرکت سابق نفت بود وقتی بنده او را دیدم یک پاکتی به بنده داد توی این پاکت سیصد تومان اسکناس ده تومانی و گفت که من شنیده‌ام که دولت آقای دکتر مصدق ممکن است در مضیقه مالی قرار بگیرید و من این اندوخته‌ام است که برای آتیه‌ام نگه نمی‌دارم و ترجیح می‌دهم که این پول را در راه پاره کردن زنجیر اسارت و استعمار ایران بپردازم اگر ایران این زنجیر را پاره کند ملت پاکستان هم می‌تواند از حمایت ایران برخوردار باشد.
من صورت این پاکستانی را بوسیدم و سیصد تومان را قبول نکردم و بایستی این احساسات را در دنیا بگوییم و برای آن ارزش قائل بشویم و همین نطور ملت عراق کاملاً خواهان عظمت و استقلال ملت ایران است.
ملت عراق حسابش با نوری سعید دو تا است عراقی‌ها آنجا خیلی نزدیک هستند دائماً این طرف و آن طرف می‌آیند و می‌روند فاصله‌ای ندارد ما از این طرف مرز ابراز احساسات آنها را می‌دیدیم و این احساسات واقعاً قابل ارزش است روزنامه حزب استقلال به نام ندای‌الاستقلال تمام سرمقاله‌های اینها و تمام سخنرانی‌های حزب استقلال عراق تمامش حمایت از حقوق ملت ایران است این در دنیا امروز که کشورهای اسلامی دارند با هم متحد می‌شوند بسیار اسباب خوشوقتی ملل اسلامی و ایران است.
آشتیانی‌زاده - نوری سعید هم جانش در خطر است.
مکی - انشاءالله یک خلیل طهماسبی هم آنجا پیدا می‌شود. برای خوزستان تصمیم گرفتند که مقداری تلمبه تهیه شود، امروز هر سدی که بخواهند بسازند اگر عملاً شروع بکنند و از روی کاغذ شروع نکنند، هر سدی حداقل ۵ سال طول می‌کشد تا استفاده‌اش به مردم برسد. برای این که بتوان زودتر استفاده از آب رودخانه‌ها کرد باید تلمبه‌هایی از یک کارخانه بخرند
قبلاً هم یک تعمیرخانه تلمبه دایر کنند و این تلمبه‌ها با اقصاط طویل‌المدت بین کشاورزان قسمت بشود و در قیمت سوخت آنها هم به وسیله معاف کردن از عوارض مالیاتی و شهردای فقط برای ماشین‌های کشاورزی و آبیاری تخفیفی قائل شوند و ضمناً هم در قیمت نفت و بنزین سرتاسر ایران تخفیفی بدهند. زیرا ملت ایران امروز پول نفت و بنزین خودشان را به قیمت خلیج مکزیک می‌پردازد.
درست است ما هیچ عایدی نداریم و دولت هم در واقع در یک وضع عجیبی واقع شده و با این جریان مصادف شده که می‌خواهند او را در تنگنای اقتصادی بگذارند ولی از طرف دیگر ما بایستی عملاً ثابت کنیم که از موقعی که نفت ملی شده ما دیگر به قیمت خلیج مکزیک حساب نخواهیم کرد و صدی پانزده تخفیف بدهند این موضوع هم مورد توجه آقای نخست‌وزیر قرار گرفته است که در دستور فرموده‌اند که آقای مهندس حسیبی مطالعه کنند که چقدر از عواید دولت کم می‌شود که بعد در هیئت دولت صحبت کنند اگر موافقت بشود یک قدم مثبتی است که ممکن است با این ترتیب از قیمت نفت و مواد نفتی کم بشود بنزین را کنار می‌گذاریم هر چند که بنزین هم برای اتومبیل‌های باری خیلی اهمیت دارد الآن بنزین عراق ارزان‌تر از بنزین ایران است و نفت و بنزین را دولت عراق به قیمت تمام شده از کمپانی می‌گیرد و با آنها حساب می‌کند. ما هم باید تخفیف‌هایی برای ملت ایران قائل بشویم و این کامیون‌هایی که با بنزین می‌سوزد صرف نمی‌کند و صاحبان اینها که دارای یک دستگاه و دو دستگاه هستند ممکن است هستی‌شان از بین برود باید در بنزین هم تخفیفی قائل شد و باید در هیأت دولت این موضوع را در نظر بگیرند و جناب آقای وزیر دارایی زیاد ترس از کسر عایدات خودشان نداشته باشند و در این موقع که نفت ملی شده یک تخفیف جزیی هم که شده در دولت آقای دکتر مصدق در قیمت نفت و بنزین بدهند. بنده هم تصور می‌کنم که این اولین استفاده‌ای است که ملت ایران از ملی شدن نفت برایش حاصل می‌شود (صحیح است)
چیز دیگری که باید عرض کنم این است که آقایان کارگران خوزستان خانه نداشتند و در چادر زندگی می‌کردند وقتی که ما نفت را ملی کردیم باید بلافاصله شروع کنیم برای اینها از روی برنامه معینی به ساختمان خانه‌های کارگری چون قبلاً اگر قرار بود به یک کارگری خانه بدهند به این شرط بود که باید بیست سال حداقل سابقه خدمت داشته باشد، به شرط این که چند تا اولاد داشته باشد وضعش چطور باشد تا بعد بهش خانه بدهند بعد هم هر ماه مقداری از حقوقش کم بکنند سازمان برنامه از این اعتبارات که دارد ۵۰۰ - ۶۰۰ دستگاه در پنج نقطه نفت خیز خانه بسازد و بعد شرکت ملی نفت، ما سرمایه که نداریم شرکت ملی نفت به مرور به سازمان برنامه یا به بانک رهنی یا بانک‌های دیگر بپردازد و برای کارگر خوزستانی که بایستی حتماً یک خانه‌هایی احداث شود در این موقع یک کاری هم تهیه شود زیرا از روزی که پالایشگاه تعطیل شده است تقریباً می‌شود گفت که کارهای کنتراتچی‌های شرکت سابق نفت تعطیل شده و ۱۳ هزار نفر کارگر کنتراتچی در نقاط مختلف خوزستان داریم و این بیکارها را باید فوراً مشغول کارهای ساختمانی کرد و از بیکاری آنها جلوگیری کرد. موضوع دیگری که می‌خواهیم عرض کنم نسبت به مأمورین ارتش ایران در مناطق نفت خیز است سربازانی که در این مناطق انجام وظیفه می‌کنند بنده شهادت می‌دهم که اینها دائما با مرگ مواجه هستند اینها شب و روز فداکاری می‌کنند جانبازی می‌کنند، در آن هوای گرم چند ساعت با تفنگ و با آن تجهیزات جلوی آن اسکله‌ها در تمام مناطق کشیک می‌دهند و چندی پیش برای تضعیف روحیه مردم آبادان و مناطق نفت خیز ستون پنجم شرکت سابق انتشار می‌داد که امشب قوای انگلیس پیاده خواهد شد ولی همین سربازهای رشید که گفتم در مناطق نفت خیز هستند و اغلب از نواحی سردسیر آمده‌اند با یک صمیمیتی با یک از خود گذشتگی تمام چیزها تمام اسکله‌ها تمام قسمت‌هایی که لازم بود پاسداری می‌کردند و حقیقت وظیفه ملی خودشان را انجام دادند و چون میوه به اندازه کافی به آنها نرسیده بود بنده از دولت تقاضا کردم و تیمسار معاون وزارت جنگ هم که در هیأت دولت حضور داشتند رفتند مذاکره کردند و تأمین اعتبار کردند که تا مدت تابستان یک اعتبار میوه مخصوص برای سربازان مناطق نفت خیز در نظر گرفته شود که در هوای گرم با خوردن مقدار کمی میوه ویتامین‌های مختلف استفاده کنند و به این وسیله یک هدیه خیلی کوچکی و یک برگ سبزی هم از طرف دولت به اینها هدیه داده شود لازم است از ایشان تشکر کنم که به این تقاضای بنده پاسخ مثبت دادند و من تصور می‌کنم که ملت ایران از این عمل تقدیر خواهد کرد زیرا آنها برادارن همه ما هستند و فعال وظیفه حفاظت نفت ایران به عهده آنها گذاشته شده و شما به این وسیله از طرف ملت ایران و دولت ایران قدردانی کرده‌اید و من در اینجا از آنها تشکر می‌کنم چون من دیدم که چه جور جانبازی می‌کردند و دیدم که چند نفرشان را اگر ما زد و هلاک شدند این است که لازم دانستم به وسیله این چند جمله هر قدر هم ناقص بود من از کلیه افسران و سربازان مناطق نفت خیز ایران و همچنین نیروی دریایی ما که شب و روز توی کارون و قسمتهای بهمن شیر پاسداری می‌کردند تشکر کنم (صحیح است) کارگران مناطق نفت خیز به قدری بیدار و روشن هستند (آشتیانی‌زاده - کارگران در تمام ایران روشن هستند) که اگر یک پیچی بخواهند از پالایشگاه باز کنند هزار تا تلفن می‌کنند الآن هر کارگری حکم یک سرباز مسلح را دارد که کاملاً مراقب و مواظب اوضاع هستند بیدار هستند و خوشبختانه نیرنگ و افسون تاکنون در آنها مؤثر واقع نشده است (صحیح است) و اعتماد کامل به مجلس ایران و دولت خدمتگزاران خودشان که در خوزستان هستند دارند (صحیح است) به طوری که بنده یک روز در حضور پانزده هزار شانزده هزار نفر گفتم آقایان خواهش می‌کنم متفرق شوید مثل این که به تکمه برق فشار دادم آناً این پانزده هزار نفر متفرق شدند این انضباط و دیسیپلنی که در کارگران هست واقعاً قابل ستایش است و این کارگران شرکت نفت ایران که اسیر شرکت سابق بودند احساسات بسیار قابل تقدیری دارند و حتی تقاضا کردند که حاضرند اگر دولت در مضیقه مالی است از مزدهای خودشان از نصف تا ثلث صرف‌نظر کنند این احساسات
خوزستان امروز با احساساتی که سابقاً در آنجا بوده است قابل مقایسه نیست یدرک ولا یوصف و بنده مخصوصاً از آقایان نمایندگان استدعا می‌کنم که هر یک از آقایان ممکن است یکی دو روز از تعطیل هفته خودشان را تشریف بیاورند به آبادان و از مناطق نفت خیز دیدن کنند وضعیت در این مناطق بسیار خراب است یعنی تمام جنوب ایران خراب است بنادر جنوبی ایران کرمان. فارس. بلوچستان تمام خراب است اینها همه مال ایران است اینها همه برای خوزستان خراب شده است و بایستی آباد شوند برای خوزستان و خوزستان آباد شود برای ایران توجه فرمودید؟ بنده خواستم توجه آقایان را جلب کرده باشم از یک دسته از آقایان به طور شفاهی تقاضا کردم اینجا هم تقاضا کنم دو سه روز سرافراز بفرمایند ما خدمتگزاران آقایان خواهیم بود و پذیرایی می‌کنیم و می‌توانیم از نزدیک تمام فجایع شرکت پنجاه ساله سابق را نشان بدهیم که هر کدام بر می‌گردند یک گزارش جامعی آورده باشند و بگویند شرکت نفت سابق چکار کرده آقایان بنده با کمال تأسف باید عرض کنم که واقعاً بشر هم می‌تواند و ممکن است با زندگی یک بشر دیگر تا این قدر مخالفت کرده باشد؟ اینها مثلاً هشتاد تا نود تا گاو از نژاد جرسی هر کدام ۲۴ کیلو ۲۵ کیلو شیر می‌دادند و هر گوساله‌ای که به دنیا می‌آمد آناً می‌کشتند گوشت‌شان را هم در یخچال می‌گذاشتند که به سگ‌های شکاری و سگ‌های خودشان می‌دادند برای این که این گوساله‌های نر ما به دست ایرانی نیفتد و نژاد گاوهای خوزستان و گوساله‌های خوزستان بهتر نشود ما وقتی رفتیم آنجا دستور دادیم که هر کارگر ایرانی که مرتکب کشتن یک گوساله بشود به خدمتش خاتمه خواهیم داد و هر انگلیسی که دستور کشتن یک گاو را بدهد جواز اقامت او را لغو خواهیم کرد.
ما شدت عمل نداریم ولی به مصلحت ممکلت خودمان شدت عمل داریم ما گفتیم اگر نمی‌خواهید بفروشید و اگر نمی‌خرند به رایگان بدهید بهتر از این است که به سگ‌های شکاری بدهید و این نژاد در ایران از بین برود و توسعه پیدا نکند بنابراین از آن روز تا به حال چند تا گوساله پیدا شده و ما امیدواریم که موضوع دامپروری خوزستان هم مورد توجه اداره دامپروری وزارت کشاورزی قرار گیرد و مخصوصاً وزارت کشاورزی با ایجاد مزارع نمونه و ایجاد نباتات مختلف در خوزستان از قبیل نباتات صنعتی مثل کائوچو و نباتات دهنی مثل کرچک و کنجد و دیگر نباتات مثل نیشکر را وضع کشاورزی خوزستان را ترقی بدهد اینها چیزهایی است که همه آنجا خوب رشد و نمو پیدا می‌کند وضع هم خوب می‌شود و خوزستان هم خیلی زود آباد می‌شود و یک جنگل مصنوعی هم باید ایجاد کرد سال اول یک مقداری زحمت دارد ولی سال‌های بعد چون زود می‌گیرد و زود رشد می‌کند دیگر زحمتی ندارد و آب و هوای خوب ایران یک مرتبه عوض می‌شود بنده بیش از وقت مجلس شورای ملی نمی‌گیرم گفتنی‌ها زیاد است و بنده به این مختصر قناعت کردم فقط خواستم استدعا کرده باشم اگر آقایان زیادتر از آنچه که بنده عرض کردم بخواهید بدانند باید تشریف بیاورند خوزستان و ما هم برای همه گونه پذیرایی آماده و حاضر هستیم و همه گونه توضیحات در دسترس آقایان می‌گذاریم تا وقتی که برگرداند رفقا و همکاران خودشان را کاملاً در جریان بگذارند و تا آقایان تشریف نیاورند به خوزستان نمی‌توانند درک کنند که خوزستان دچار چه بلیه و بدبختی عظیمی بوده و چرا باید آن قدر به خوزستان توجه کرد اگر به خوزستان توجه نشود خوزستان که امروز کانون سعادت ایران شده است ممکن است که کانون بدبختی و تیره روزی ملت ایران بشود زود توجه بفرمایید زود به جنوب برسید که از دست می‌رود (احسنت – احسنت)
۴ - طرح و تصویب لایحه فوری اجازه پرداخت حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه مرداد و شهریور.
نایب رئیس - لایحه دو دوازدهم
مطرح است اول قرائت می‌شود بعد فوریتش مطرح می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مجلس شورای ملی خاطر نمایندگان محترم مستحضر است و در مقدمه لایحه دو دوازدهم خرداد - تیر ماه ۱۳۳۰ نیز توضیحاتی عرض شده انتظار دولت برای تهیه و تقدیم بودجه سال جاری روشن شدن وضع مال و امکان تنظیم بودجه متعادلی است که علاوه بر توازن درآمد و هزینه اعتبارت کافی جهت مصارف عمرانی و بهداشتی کشور ضمن بودجه منظور و انتظارات عامه و اصلاحات مورد نظر بر طبق نقشه و برنامه دقیق فراهم و حتی‌الامکان منویات نمایندگان محترم به مرحله اجرا و عمل دراید ولی چنانکه استحضار دارند هنوز موجبات تشخیص و اقدام در تدوین بودجه مورد نظر آماده نشده از طرفی ضرورت ایجاب می‌نماید که تا موقع تقدیم و تصویب بودجه سال وسایل پرداخت حقوق کارمندان و مصارف جاری و ضروری وزارتخانه‌ها و ادارات و سایر مخارج کشور به موقع خود فراهم شود - علیهذا ماده واحده ذیل با قید فوریت تقدیم و تصویب آن را تقاضا می‌نماید.
ماده واحده – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک و مزایای کارمندان و خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیر مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر کشور را در دو ماهه مرداد و شهریور ماه ۱۳۳۰ از محل درآمد عمومی کشور پرداخت نماید
نخست‌وزیر دکتر محمد مصدق وزیر دارایی محمدعلی وارسته
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای صفایی موافقید یا مخالف؟ (صفایی - مخالفم) بفرمایید.
صفایی - مخالفت بنده به فوریت از این لحاظ بوده است که جناب آقای وارسته در دو دوازدهم‌های قبل وعده فرمودند که بودجه را تنظیم کنند و به مجلس پیشنها کنند و در هر آخر ماه فرمودند که به واسطه کارهای نفت امکان حاصل نشده است که بودجه تنظیم بشود البته ایشان صادق هستند و گرفتاری‌شان خیلی زیاد است ولی به نظر بنده بودجه را مأمورین وزارت دارایی و مأمورین ذی حساب سایر وزارتخانه‌ها باید پیکره‌اش را ترتیب بدهند و این کار را بکنند فقط یک جرح و تعدیل‌هایی است که بعداً می‌شود و به مجلس تقدیم می‌شود و طبعاً اگر از لحظاتی به واسطه ختام کار نفت می‌خواهند منتظر بشوند که کسر بودجه را از آن لحاظ تأمین کنند چون امید به اصلاح کار نفت نمی‌بینیم یعنی از جریانات که آگاه نیستیم البته انشاءالله اطلاع پیدا می‌کنیم ولی فعلاً که آگاه نیستیم بنابراین اگر از لحاظ کسر بودجه بخواهند از آن قسمت تأمین بشود ممکن بود یک رقم کلی در بودجه در نظر بگیرند و با یک رقم بنویسند و بگویند که این رقم از درآمد نفت تأمین خواهد شد به نظر بنده با این تذکرات ممکن بود بودجه تنظیم و تقدیم بشود و یک یادگاری از دوره وزارت ایشان مانده باشد که به موقع بودجه را داده باشند و یا بی‌موقع اقلاً بودجه را اساساً داده باشند و فرضاً تا حالا اگر امکان پیدا نکرده بنده معتقدم که تا ده روز دیگر یعنی حالا که بیستم مرداد است و ده روز دیگر به آخر برج مانده است و بنده اطلاع دارم که حقوقات تیر ماه شهرستان‌ها هنوز داده نشده است بنابراین ما خیلی عجله نداریم در این یک دوازدهم فرض کنید این یک دوازدهم هم تصویب شد وقتی که حقوق تیر ماه ولایات تا حالا داده نشده است چه عجله‌ای است مدت ده روز وقت هست و در این ده روز ممکن است این بودجه‌ای که پیکره‌اش تنظیم شده و آماده است و قبلاً هم از طرف دولت‌های سابق تقدیم شده بود و پس گرفته شده است این را مجدداً رسیدگی بفرمایند تا یکی دو جلسه دیگر به مجلس تقدیم بشود یک مملکتی که بودجه نداشته باشد هیچ اصلاحی در آنجا ممکن نیست بنده نمی‌دانم جناب آقای وزیر دارایی چطور انتظار دارند که در مملکتی که بودجه‌اش نوشته نشده است و یک بودجه مدونی نداشته باشد یک قدم اصلاح عمرانی و غیر عمرانی اجرا بشود و واقعاً بنده نمی‌دانم چرا موفق نشده‌اند به تنظیم بودجه اگر علتش آن قسمت کسر بودجه است که از محل نفت می‌خواهند تأمین کنند با یک جمله می‌شد و در هر حال عجله‌ای برای این فوریت نیست ده روز وقت باقی است مجلس هم که تعطیل می‌شود بهتر این است این فوریت را پس بگیرند این لایحه دو دوازدهم می‌رود به کمیسیون و مطالعه می‌شود و تا آخر ماه واقعاً اگر مقدور نباشد و امکان نداشته باشد تنظیم بودجه آن وقت است که البته مجلس شورای ملی به لایحه دو دوازدهم و فوریت آن رأی خواهد داد یعنی وقتی اضطرار پیدا کند رأی خواهد داد به علاوه این اضطرار در آخر برج باید باشد نه ده روز به برج برای این که تا ده روز همه کار می‌شود کرد با تشکیلاتی که ما از لحاظ وسعت کارمندان داریم بودجه را می‌شود در ظرف ده روز تنظیم کرد و داد و اگر نواقصی داشته باشد آقای وزیر دارایی می‌توانند به وسیله متمم بودجه نواقص بودجه را رفع کنند یک پیکره‌ای از درآمد و هزینه داده بشود یک کلیاتی در نظر گرفته بشود و نواقص آن و نظریات اصلاحی که دارند می‌توانند در متمم بودجه با یک فرصت بیشتری در نظر بگیرند و منظورهای غایی و اصلاحی‌شان را در متمم بودجه تأمین نمایند این است که فعلاً بنده مجملاً برای فوریت طرح لایه دو دوازدهم دلیلی نمی‌بینم و معتقدم که آقای وزیر دارایی فوریتش را پس بگیرندو جریان عادیش را طی کند ضمناً علت عدم تنظیم بودجه را بیان بفرمایند.
نایب رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - در ماه‌های گذشته هر موقع لوایح دولت مربوط به یک دوازدهم مطرح بود از طرف نمایندگان محترم تذکراتی راجع به لزوم تنظیم و تقدیم بودجه داده شده است و دولت هم دلایل خودش را راجع به تأخیر و تنظیم و تقدیم بودجه به عرض رسانده و تصور می‌کنم که هر دلیلی اینجا بیان شود در این باب تکرار مکررات خواهد بود معذلک برای تذکار خاطر آقایان محترم مختصری عرض می‌کنم عرض کنم عواید و درآمدهای قابل وصول که می‌توان بودجه شور را بر اساس آن تنظیم کرد مشخص نیست و تا زمانی که درآمد مورد انتظار ما از محل نفت که بهترین منبع عایدی کشور محسوب می‌شود مشخص نشود به هیچ وجه برای دولت مقدور نیست که اقدام به تهیه و تقدیم بودجه بکند البته تهیه بودجه به معنانی که در سال‌های قبل معمول بوده کار سهل و آسانی است ولی چنین بودجه‌ای به هیچ وجه نه نظریات و منویات اصلاح طلبانه آقایان را تأمین می‌کند ونه توقعات و آرزوهای مردم ایران را به این جهت بنده تصور می‌کنم که آقایان هم همان طور که تاکنون موافقت فرموده‌اند در این مورد هم به دولت مجال بدهند و فرصت بدهند که بودجه‌ای تنظیم بکند علاوه بر آن که تعادل و توازن را تأمین بکند از لحاظ درآمد هم طوری باشد که متناسب با هزینه باشد یعنی میزان آن طوری باشد که ما بتوانیم اینجا محل کافی برای کارهای عمرانی و تولیدی و بهداشتی و فرهنگی منظور کنیم و اما این که فرمودند که ده روز به آخر ماه مانده است و فوریت لازم ندارد بنده متأسفم که سابقاً که آخر برج می‌آوردیم اعتراض می‌کردند که چرا آخر برج می‌آورید حالا که زودتر آورده‌ایم ایراد می‌کنند که چرا آخر ماه نیاورده‌اید (صفایی - عرض کردم فوریت لازم ندارد) لوایح مالی فوریت دارد یعنی پرداخت حقوق کارمندان فوریت دارد زیرا از اهم مسائل کشور است و کوچک‌ترین تردیدی در اطرافش نمی‌شود کرد و به علاوه جلسات مجلس شورای ملی هفته‌ای یک روز شده است و از ایجا هم باید به مجلس سنا برود بنابراین ده روز خیلی نیست که شما تصور فرمودید که ما زود دست به کار شدیم تعجب من بیشتر از این است که فرمودید بودجه را در ظرف ده روز تهیه و تنظیم کنیم در صورتی که بیشتر از سه هفته در خود کمیسیون بودجه در اطراف بودجه صحبت می‌شود و بعد می‌آید به مجلس اینجا هم جلسات متعددی باید صحبت بشود بنابراین این صحیح نیست که بعد از مدت‌ها که ما جلسه کردیم بعد از چند ماه حالا با عجله یک بودجه‌ای بیاوریم مبتنی بر درآمدهای ناقص و بی‌جهت چه در کمیسیون و چه در جلسات علنی مجلس وقت آقایان را تلف کنیم از این جهت بنده تقاضا می‌کنم که جناب آقای صفایی هم با فوریت این لایحه موافقت بفرمایند جناب آقای مهدوی ضمن بیانات‌شان که فرمودند راجع به راه آهن خراسان مطالبی بیان فرمودند بنده خواستم توضیحی عرض کنم که بنده همان دقیقه‌ای که احساس کردم که لازم است این کار انجام بشود وظیفه‌ای که بر عهده بنده بود انجام دادم یعنی به اداره گمرک دستور دادم که برای اخذ وجه نقد یک تعهدی از سازمان برنامه وزارت راه بگیرد و لوازم را ترخیص کنند و بنده خیال می‌کردم این موضوع تاکنون انجام شده باشد حالا که فرمودند که در کمیسیون برنامه و وزارت راه اشکالی از لحاظ سپردن تعهد به وجود آمده است خواستم عرض کنم این اشکال را مرتفع می‌کنم و سعی می‌کنم که این لوازم از گمرک خارج شود تا انشاءالله منظور آقایان در اسرع وقت تأمین شود.
نایب رئیس - رأی گرفته می‌شود به فوریت اول این لایحه دو دوازدهم آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصوب شد پیشنهادی از طرف عده‌ای از آقایان رسیده است که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون جلسات مجلس هفته‌ای یک بار شده و اگر در این جلسه لایحه دو دوازدهم تصویب نشد و به آخر ماه نخواهد رسید امضاکنندگان پیشنهاد می‌نماییم ماده واحده ضمیمه فی‌المجلس مطرح شود
جواد گنجه‌ای – ملک‌مدنی - صدرزاده - نورالدین امامی - نبوی - ناصر ذوالفقاری – بزرگ‌نیا - گنابادی و چند امضای دیگر
کشاورزصدر - بنده هم موافقم
اسلامی - بنده و آقای ارباب هم موافق هستیم.
نایب رئیس - آقای وزیر دارایی هم در این خصوص موافقت فرموده‌اند قرائت می‌شود
(این طور خوانده شد)
با این طرح که آقایان نمایندگان امضا فرموده‌اند اینجانب نیز کمال موافقت را دارم.
وزیر دارایی
نایب رئیس - آقای نبوی
نبوی - این لایحه که به این صورت داده شده بر فرض که امروز هم در مجلس شورای ملی تصویب بشود برای سه هفته دیگر کاملاً تصویب شده تلقی می‌شود به طوری که دولت بتواند حقوق‌ها را بپردازد برای چه؟ برای این که مطابق آیین‌نامه دولت نمی‌تواند تقاضا بکند یک لایحه‌ای فی‌المجلس مطرح شود ولی می‌تواند تقاضا کند که یک فوریت یا دو فوریت داشته باشد این لایحه مالی است یک فوریت آن را تقاضا کرده و این باعث می‌شود که امروز به یک فوریتی را که رأی گرفتند چاپ بشود و در جلسه دیگر یعنی یک هفته دیگر مطرح شود وقتی در جلسه دیگر مطرح شد نتیجه‌اش برای سه هفته چهار هفته دیگر عاید می‌شود چون باید به مجلس سنا برود و در مجلس سنا هم همین جریان فوریت و چاپ را طی کند و حالا هم که جلسات مجلس هفته‌ای یک روز است نتیجه این می‌شود که یک ماه دیگر این لایحه تصویب و قابل اجرا بشود. این بود که ما اینجا پیشنهاد کردیم که این لایحه فی‌المجلس مطرح شود (صحیح است) یعنی محتاج به این نباشد که چاپ بشود و توزیع بشود و بعد مطرح شود و از آقایان استدعا شده است که موافقت بفرمایند همین جلسه مطرح بشود و رأی بدهند تا امروز تمام شده باشد تازه باید به مجلس سنا برود روز یکشنبه آتیه که جلسه خواهد بود این کار تمام می‌شود.
نایب رئیس - آقای اسلامی موافقید؟
اسلامی - موافقم
ملک‌مدنی - موافقم
بعضی از نمایندگان - مخالفی ندارد.
نایب رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد که شده که لایحه فی‌المجلس مطرح شود آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد کلیات لایحه مطرح است آقای اسلامی موافقید؟
اسلامی - مخالفم
نایب رئیس - بفرمایید
اسلامی - شاید آقایان تعجب کنند که بنده چطور با فوریت موافقم و با فی‌المجلس هم موافق ولی با اصل لایحه مخالفم. چون در موقعی که بودجه یا دوازدهم مطرح است همه گونه مطالبی که مربوط به امور مملکت و استان‌ها باشد می‌شود بیان کرد بنده خواستم مثل یک نطق قبل از دستوری استفاده بکنم و احتیاجی به آمدن مجلس و اسم نوشتن نباشد عرض بنده خیلی مختصر است و در ظرف سه چهار دقیقه تمام می‌شود مطلبی که بنده می‌خواستم از این موقع استفاده بکنم و عرض کنم خیلی مهم است که بنده از جناب آقای وزیر دارایی تقاضا می‌کنم که توجه بفرمایند اگر چه بنده به فرد فرد آقایان وزرا به طور خصوصی عرض کردم حالا هم اینجا بیان می‌کنم از نظر این که وظیفه خطیر نمایندگان انجام شده باشد و موکلین مازندرانی بدانند که ما دردهای‌شان را اینجا بیان کردیم امسال آقا در اثر بی‌آبی کاملاً بی‌سابقه یعنی چیز غیر قابل تصوری که معمرین مازندران حکایت می‌کنند که از صد سال به این طرف سابقه نداشته است تمام رودخانه‌ها و چشمه‌سارها خشک شده است بعداً در اثر بی‌عدالتی که در باقیمانده آب‌ها می‌شد تمام زراعت یعنی صد هشتاد بلکه صد نود زراعت مازندران و یک قسمت از گیلان از بین رفته مال مازندران را البته اطمینان دارم ولی مال گیلان را زیاد اطلاعی ندارم چون در آنجا بارندگی به موقعش شده بود (رفیع – به موقع نشد بعد شد) البته تمام ساکنین مازندران به استثنای عده بسیار قلیلی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند بقیه یا زارعند یا در دهات و مزارع هستند و یا اگر در شهرها باشند کارشان خرید و فروش برنج و چای است امسال همه اینها از بین رفته‌اند الآن دسته دسته مردم ده نشین بدون این که یک من چای یا برنج عایدشان شده باشد می‌ریزند در شهرها و دنبال کار گدایی و بیچارگی هستند بنده آنچه پیش‌بینی می‌کنم یعنی در سه چهار ماه پیش هم پیش‌بینی کردم و توجه دولت را جلب کردم که مأمورینی اعزام بشوند و آن مقدار مختصری که آب هست آن را لااقل به طور عادلانه قسمت بکنند متأسفانه توجه نشد امروز هم بنده عرض می‌کنم آقای وزیر دارایی اگر دولت از برنامه یا از بانک کشاورزی یا از هر قسمتی یک پولی فراهم نکند و کمکی به زارعین نکند بنده به رأی‌العین می‌بینم که شاید زارعین مازندران هزار هزار بریزند جلوی مجلس و از نمایندگان محترم و دولت دادخواهی کنند و شاید شدیدتر از حادثه آذربایجان در زمان ریاست وزرایی آقای منصورالملک بشود.
نایب رئیس - آقای اسلامی این مطالب مربوط به دو دوازدهم نیست.
اسلامی - در قسمت بودجه و دوازدهم همه گونه صحبت می‌شود کرد مراجعه به نظامنامه بفرمایید.
نایب رئیس - آقایان استدعا می‌کنم که از مقررات آیین‌نامه تخلف نفرمایید و به آقا اجازه نمی‌دهم که این صحبت‌ها را در ۲ دوازدهم بفرمایید حالا ماده ۱۲۸ قرائت می‌شود.
(ماده ۱۲۸ به شرح زیر قرائت شد)
هیچ گونه پیشنها یا تبصره یا ماده الحاقیه چه در حین تقدیم از طرف دولت و چه در موقع مذاکرات از طرف نمایندگان راجع به دو دوازدهم بودجه مجاز نخواهد بود و موقع طرح آن هم بعد از توضیحات مختصر پیشنهاد کننده و جواب مختصر یک نفر مخالف اخذ رأی به عمل خواهد آمد.
نایب رئیس - توضیحات مختصر یک پیشنهاد کننده.
اسلامی - گفته است پیشنهاد کننده بنده نماینده هستم.
نایب رئیس - باران نیامدن مازندران مربوط به دو دوازدهم نیست.
اسلامی - بسیار خوب، این است که قبل از این که این پیش‌آمد بکند و مازندران از بین برود بنده توجه دولت را جلب می‌کنم که هر چه زودتر فکری بکنند که نسبت به مازندران و گیلان مساعدتی بشود حالا هر نقشه‌ای که دولت دارد البته نمایندگان مازندران و گیلان تسلیم هستند عرض دیگری که بنده لازم دیدم اینجا عرض کنم یک صورتی اینجا بنده در چند ماه قبل قرائت کردم راجع به اشخاصی که بدهی مالیاتی دارند و از آقای وزیر دارایی خواهش کردم که اینها را تعقیب کنند و این پول‌ها را وصول بکنند و از اشخاصی که دریافت کرده‌اند تشریف بیاورند اینجا قرائت کنند اکثر اشخاصی که صورت دادم آن دیون‌شان قطعی شده است و به مرحله اجرا در آمده است ولی در زمان وزارت یکی از وزرا که رفته است اصلاحات بکند رفته‌اند تمام این پرونده‌ها را ریخته‌اند توی گونی و خواسته‌اند آن سوابق را از بین ببرند در صورتی که این طلب‌ها در درآمد دولت بسیار مؤثر است و بنده یک بار دیگر هم ایجا عرض کردم اشخاص املاک دولتی را اجاره کرده‌اند در مازندران مال‌الاجاره را خورده‌اند و نوش جان کرده‌اند و محکوم شدند اداره خالصه وقت آمده است به یک ترتیبی سمبل کرده است تازه آن مال‌الصلح را که قرار گذاشته‌اند پرداخت نمی‌کنند و همان طور در مکاتبه و مذاکره هستند این را تقاضا می‌کنم جنابعالی که راجع به کارهای وزارتخانه‌تان علاقمند هستید توجه بفرمایید در درآمد دولت همان طور که عرض کردم بسیار مؤثر است.
مطلب دیگر که بنده اینجا لازم می‌دانم عرض کنم مطلبی است که بنده در این روزها می‌شنوم راجع به محاکمه خلیل طهماسبی البته آنچه که از پرونده‌ها استنباط می‌شود و انچه که در پرونده اقرار کرده‌اند و نوشته‌اند این محاکمه محاکمه سیاسی است و به عقیده بنده مطابق روح قانون اساسی باید در حضور هیئت منصفه به عمل آید این است که از دولت تقاضا می‌کنم که هیئت منصفه را تشکیل بدهند تا محاکمه ایشان در حضور هیئت منصفه باشد.
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی موافقید بفرمایید.
ملک‌مدنی - آقای اسلامی تذکراتی که دادند یک کلیاتی بود که در جای خودش صحیح است البته باید برای استان مازندران که دچار بی‌آبی شده است دولت یک فکری بکند و بهترین راهش این است که ما لایحه راه سازی را که از کمیسیون بودجه گذشته و آقایان هم تقاضا کرده‌اند جزو دستور بگذارند و به موقع اجرا در آید و بالنتیجه کارگران مازندران و کلیه استان‌های دیگر مشغول کار شوند و آقای اسلامی هم با این نظر موافقت دارند برای آن که آن پیشنهادی که جزو دستور مجلس بود امضا فرمودند و البته این وضع بودجه وضع خوبی نیست ولی توضیحاتی که آقای وزیر دارایی دادند روشن کرد و علت تأخیر و تعویق تنظیم بودجه را بیان کردند بنده هم که در کمیسیون بودجه هستم و به نام موافق صحبت می‌کنم عقیده دارم که باید بودجه بگذرانیم اما بودجه‌ای که کسر داشته باشد ارقام خیالی روی درآمد بگذارند بر دارند بیاورند به مجلس آن وقت ارقام خرجش که مسلم است در نتیجه در آخر ماه دچار مضیقه و مخمصه و دستور خزانه می‌شوند که پرداخت نکنید زیرا وزارت دارایی تا درآمد نداشته باشد نمی‌تواند چیزی پرداخت کند و الآن آقایان می‌دانند که ما مقدار زیادی اعتبار برای راه سازی و ساختمان‌های بهداشتی و فرهنگی و سایر قسمت‌ها داشتیم که به واسطه این که در خزانه دولت پول نیست نتوانسته‌اند پرداخت کنند حق هم دارند وزارت دارایی هم منتظر خاتمه کار نفت است که مورد بحث قرار گرفته است و مورد مذاکره واقع شده است درآمد نفت ما در آمد فوق‌العاده‌ای بوده است الآن هم که ملی شده است فوق‌العاده‌تر شده است ما باید یک قدری به نظر بنده تأمل کنیم که کار نفت انشاءالله تا چند روز دیگر معلوم شود که آن وقت درآمد واقعی آنجا معلوم می‌شود و جزو بودجه آورده می‌شود و درآمدی که هست واقعاً عملی باشد آقای وزیر دارایی تهیه می‌کنند و به مجلس می‌آورند و الا بودجه خیالی و تئوری که فایده ندارد به مجلس بیاورند البته احتیاجات کشور خیلی است نه در مازندران که آقای اسلامی اشاره کردند بعد در تمام نقاط ایران خراسان و مازندران و آذربایجان و غرب و همه نقاط خشک سالی بوده و کم آبی بوده حتی این کم آبی در خود تهران هم مشهود است و در نتیجه این کم آبی یک نکثی در محصول پیدا شد و لازم است که دولت پیش
بینی می‌کند و یک فکری برای مردمی که درآمدشان کافی نیست از قبیل راه سازی و یک کارهایی هم برای فصل زمستان و پاییز در نظر بگیرد که مردم مشغول کار بشوند که هم از نظر احتیاجات و مصالح کشور یک قدمی برداشته شده باشد و هم مردمی که بیکار هستند مشغول کار شوند و همان‌طوری که آقای نبوی فرمودند حالا که ما این را تصویب کنیم چون باید برود به مجلس سنا دو هفته طول می‌کشد و متأسفانه آن تصمیمی را که کمیسیون همکاری مجلسین گرفت این طور است چون حالا جناب آقای رفیع قائم مقام‌الملک رئیس آن کمیسیون هستند بنده اغتنام فرصت می‌کنم و عرض می‌کنم با نظر مشورتی سنا را قبول نداریم مشورت چیست آقا؟ (صحیح است) مجلس که جنبه خصوصی و شخصی ندارد مجلس تابع قانون اساسی است هر چه قانون اساسی گفته ما باید اجرا بکنیم چه مشورتی آقا؟ هر کار مالی که جزو مختصات مجلس شورای ملی است به وقفه برمی‌خورد برای این که برود به مجلس سنا: مگر ما تابع مجلس سنا هستیم ما تابع قانون اساسی هستیم و باید قانون اساسی را اجرا بکنیم آقای رفیع بنده از جنابعالی و سایر اعضا کمیسیون تقاضا می‌کنم در این موضوع تجدیدنظر بفرمایید آن مجلس شورای ملی را حفظ بکنید نباید حق این مجلس را که در واقع میراث گذشته بوده است و حق آیندگان است به رایگان از دست بدهیم (صحیح است)
نایب رئیس - چون مخالفتی نیست به مجلس سنا فرستاده می‌شود
۵ - طرح لایحه بیست میلیون ریال اعتبار جهت دفع سن.
نایب رئیس - لایحه بیست میلیون ریال اعتبار جهت دفع سن مطرح است فوریتش تصویب شده لایحه قرائت شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
مجلس شورای ملی
چون از آفات نباتی بومی که همه ساله خسارات هنگفتی به زراعت می‌رساند و تقریباً انحصار به بعضی از ممالک شرقی دارد سن می‌باشد که در سنوات اخیر بر اثر عدم مبارزه دامنه‌دار کافی و پیروی طریقه سوزاندن آن در اغلب نقاط حاصلخیز پراکنده و منتشر شده و تاکنون برخلاف انتظار در ۲۱ ولایت لانه گذاشته که ایجاب می‌نماید تصمیم و تدابیر جدی مستمری برای دفع اتخاذ شود زیرا به تجربه مسلم گردیده مادام که با برنامه کامل وسیع و منظمی نیست به دفع سن اقدام نشود عملیات مبارزه پاره‌ای نقاط آن هم به طور ناقص و غیر مستمر منتج به نتیجه غیر مطلوبه که عبارت از حتی‌الامکان ریشه کن ساختن این آفت مبرم است نخواهد بود وزارت کشاورزی با تجریبات و مطالعاتی که متخصصین در باب دفع سن دارند پس از مشاوره و مداقه عمیق برای این که تا آخرین سرحد امکان از مضرات این آفت موذی جلوگیری شود برنامه‌ای برای چهار سال تنظیم نموده است که اجرای آن دست کم با وضع کنونی متضمن ۱۸۰ میلیون ریال هزینه خواهد بود که بایستی متناسب با تجهیزات ممکنه در ظرف چهار سال پرداخته شود چون وضع مالی کشور فعلاً اجازه تعهد و تأمین اعتبار مربوط را علاوه بر بودجه وزارت کشاورزی نمی‌دهد و ترک مبارزه با سن نیز جایز نیست و حتماً دولت به حکم مصلحت اقتصادی وظیفه دار اقدام مؤثر در این موضوع می‌باشد عجالتاً تا حصول بهبودی در اوضاع مالیه به حداقل مبالغی که در سال جاری مورد احتیاج است و وضع مالی اجازه تأمین آن را می‌دهد اکتفا شده به این منظور ماده واحده زیر تقدمی و تصویب آن با قید فوریت درخواست می‌شود:
ماده واحده – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ بیست میلیون ریال که وزارت کشاورزی برای مصارف دفع آفت سن علاوه بر اعتبار منظور در ماده ۴۰ بودجه مربوطه با استفاده از مازاد اعتبار مخصوص دفع ملخ در سال ۱۳۳۰ احتیاج دارد از محل درآمد عمومی سال جاری کشور در اختیار آن وزارت بگذارد
تبصره ۱ - وزارت کشاورزی مجاز است در موارد ضروری و فوتی احتیاجات مربوط به مبارزه با آفت سن و سایر آفات کشاورزی را بدون رعایت مقررات مناقصه با ملاحظه صرفه صلاح دولت و در مورد حداقل قیمت ممکنه انجام دهد.
تبصره ۲ - مازاد اعتبار مخصوص دفع ملخ برای خرج مبارزه با آفت سن قابل استفاده و پس از وضع آنچه که از این محل و اعتبار دفع آفات منظور در بودجه وزارت کشاورزی می‌توانند استفاده کنند مطابق اجازه مندرج در ماده بالا از درآمد عمومی کشور پرداخت خواهد شد
نخست‌وزیر دکتر محمد مصدق - وزیر دارایی محمدعلی وارسته - وزیر کشاورزی فرمند
نایب رئیس - آقای فرهودی (یکی از نمایندگان - نیستند) آقای مهدی ارباب بفرمایید
مهدی ارباب - مخالفت بنده مربوط ب یک تبعیضی است که در هر عملی در سراسر کشور عاقبت نشان داده می‌شود. موضوع دفع آفت چیزی است که نباید منحصر به نقاط خاصی باشد در خیلی از نقاط آنچه که بنده اطلاع دارم باز مربوط به حوزه انتخابیه خودم است مربوط به بلوچستان است و خود بنده می‌دانم مردم گرسنه و برهنه آنجا مجاناً و بلاعوض هزارها نفر همکاری کرده‌اند با قسمتهای دفع ملخ، نه کوچک‌ترین وسلیه‌ای برای کشاورزی هم که به بعضی قسمت‌ها رفته کمک بکند به زارعین و کشاورزان آن هم به اشخاص معین کمک کرده و باز به آن زارع بدبختی که چیزی نداشته و می‌بایستی به او کمک بکنند به او کمک نشده است دولت هم یک بودجه‌ای می‌گیرد و مأمورین رفع آفت هم در عین حال که در بعضی قسمت‌ها در قسمت آفت ملخ خوب فعالیت کرده‌اند معهذا کنترل صحیح در عمل آنها نشده و بنده معتقدم این بودجه هم که گرفته می‌شود باز به طور اختصاص در یک جاهایی به مصرف می‌رسد و جنبه عمومی ندارد و بنابراین بنده موافقت ندارم تا وقتی که نظر عمومیت در کارها پیدا شود.
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر (چند نفر از نمایندگان - نیستند) آقای صدرزاده بفرمایید
صدرزاده - بنده تصور می‌کنم که یکی از مهم‌ترین وظایف وزارت کشاورزی مبارزه با آفات نباتی است مبارزه با آفات نباتی به دست یک نفر و یک فرد انجام پذیرد نیست بلکه یکی از مسائلی است که حکومت بایستی به نمایندگی از هیئت اجتماع در این خصوص اقدام بکند ملاحظه می‌فرمایید که وقتی یک مزرعه‌ای دچار آفت ملخ یا سن می‌شود یک نفر کشاورز که مدت زیادی در سال وقت خودش را صرف کرده است برای محصول علاوه بر این که هستی او به واسطه آفت ملخ و سن از کف می‌رود به تولید مملکت هم نقصان می‌رسد و خواهی نخواهی ضرر این حادثه متوجه سایر مردم غیر از طبقه کشاورز هم خواهد شد بنابراین بنده تصور می‌کنم یکی از مهم‌ترین مخارجی که دولت مکلف است در مملکت بنماید همین مخارجی است که برای دفع آفات نباتی و زراعتی به خصوص ملخ و سن می‌نماید در همین سال گذشته وزارت کشاورزی اگر مبارزه دامنه‌دار و وسیعی را در مورد ملخ نکرده بود زیان فوق‌العاده‌ای به حصول جنوب و نقاط دیگر می‌رسید و شاید ما الآن با این عسرتی که در خزانه مملکت داریم ناچار می‌شدیم که از خارج گندم برای آذوقه و خوراک مردم وارد کنیم و از ارزی که با زحمات زیاد تحصیل می‌شود مصرف این کار بکنیم مسأله دفع آفات یکی از مسائلی است که هر چه زودتر باید وزارت کشاورزی در این خصوص اقدام بکند زیرا که اگر هر اندازه طول بکشد هم ضرر زیادتر خواهد شد و هم مخارجی که برای دفع آفت لازم است بیشتر خواهد شد زیرا که به مرور ایام این آفت توسعه پیدا می‌کند و هر قدر دیرتر در مقام دفع بر آیند اثر آفت و خسارت آن بیشتر خواهد بود بنابراین از همکاران محترم تقاضا می‌کنم که به این لایحه هر چه زودتر رأی بدهند تا وزارت کشاورزی بتواند وظیفه خودش را در دفع آفت سن چنانکه در موضوع دفع آفت ملخ انجام داد انجام بدهد و الآن هم وضعیت سن طوری است که در اغلب نقاط کشور این آفت بروز کرده است و مخصوصاً بنده اطلاع دارم نقاط حاصلخیز فارس از قبیل مرودشت را مجرد، ابرج - توابع ارسنجان. حومه شیراز و نقاط دیگر به این آفت آلوده‌اند و اگر اقدام فوری به عمل نیاید خواهی نخواهی نقاط دیگر را هم آلوده کرده و از بین خواهند برد.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم پس از یک مخالف و موافق به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود.
نایب رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - عرض کنم در لزوم مبارزه با سن تردیدی نیست که همه موافقند یک موافق و مخالف هم صحبت کرده است به این جهت بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را دادم که تا اکثریت هست این لایحه کارش تمام بشود ولی در ضمن خواستم از این فرصت استفاده کنم تذکری به آقای وزیر کشاورزی بدهم این مسأله بی‌آبی هم یک دردی شده که تا به حال درمان نمی‌کرده‌ایم حالا برای این که در سال‌های آینده این درد را درمان بکنیم باید از حالا مجهز باشیم این کارشناسی که آمده است برای آب یاری او را امر بفرمایید برود یک مطالعاتی بکند چون مردم آقا یک مقداری چاه زده‌اند، چاه‌های آرتزین، بعضی‌ها آب‌های‌شان آمده بیرون ولی بعضی‌ها گیر کرده متخصص و کارشناس هم ندارند این است که بنده خواستم استدعا بکنم که این کارشناس اعزام بشود به قسمت شمال و برود در آنجا با مردمی که دست به عملیات زده‌اند تماس بگیرد که برای آبیاری کشور مفید واقع شود
نایب رئیس – به کفایت مذاکرات
رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای فقیه‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عملیات مبارزه با سن در تمام کشور یک مرتبه شروع شود و تحت‌نظر معتمدین محل عمل نمایند.
نایب رئیس - آقای فقیه‌زاده
فقیه‌زاده - یکی از لوایح مفیدی که دولت به مجلس آورده همین لایحه دفع آفات و مبارزه با سن است استدعا می‌کنم آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایند در اطراف این لایحه است عرض کردم یکی از لوایح مفیدی که دولت آورده است به مجلس همین لایحه مبارزه با آفت سن است بنده پیشنهاد کردم که این مبارزه در تمام کشور یک دفعه شروع بشود علت هم دارد چون پارسال در بعضی از بلوکات قزوین شروع به فساد کرده بود بنده از وزارت کشاورزی تقاضا کردم و یک مقداری اعتبار دادند که در این بلوکات مبارزه بشود متأسفانه این مبارزه چون در زنجان نشد دو مرتبه سن از اراضی زنجان بلند شد آمد به بلوکات قزوین حالا هم زنجان هم قزوین هم کرمانشاه هم ملایر هم همدان آلوده است و من پیشنهاد کردم که این پیشنهاد کردم که این مبارزه یک مرتبه در تمام کشور شروع بشود و تحت‌نظر معتمدین محل عمل بشود چون اگر نظارت بکنند نمی‌گذارند حیف و میل بشود این پیشنهاد بنده بود و امیدوارم که آقایان هم موافقت بفرمایند به این پیشنهاد و رأی بدهند.
نایب رئیس - آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی - عرض کنم حضور آقا در ۲۱ ولایت سن آمده است و برای همه آنها مأمورینی معین کرده‌ایم قبلاً هم یک نفر فرستادیم که تمام این نقاط را برود تفتیش بکند که در چه نواحی سن هست (قبادیان - در قسمتهای غرب خیلی خیلی زیاد است) عرض کردم در ۲۱ ولایت سن آمده البته شدت سن در قسمت خوار و ورامین و ساوه است در نقاط دیگر تازه ظهور کرده است و به شدت آنجا نیست بنده تمام مأمورینی که باید به این ۲۱ ولایت بروند همه را تعیین کرده‌ام و احکام‌شان را صادر کرده‌ام و حاضر است و انتظار دارم که آقایان این اعتبار را تصویب بفرمایند که فوری ما این مأمورین را اعزام بکنیم و امیدوارم همان طوری که مأمورین را اعزام بکنیم و امیدوارم همان طوری که مأمورین وزارت کشاورزی و مردم کمک کرده‌اند برای دفع ملخ امیدوارم باز مأمورین وزارت کشاورزی و همچنین مردم کمک بکنند تا انشاءالله در ظرف ۲ و ۳ ماه در دفع سن هم موفقیت حاصل کنیم که آبروی مأمورین کشاورزی در حضور آقایان محفوظ شود و امیدوارم که نگذارند این پولی که داده می‌شود حیف و میل بشود و این اعتباری که اینجا می‌دهیم نفله نشود که آبروی شخص بنده هم در خدمت آقایان محفوظ بماند.
فقیه‌زاده - پس گرفتم
نایب رئیس - پیشنهادی از طرف آقای معین‌زاده رسیده که پیشنهاد خرج است قرائت می‌شود ولی چون پیشنها خرج است وارد نیست.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به قانون اعتبار دفع سن افزوده شود:
تبصره: وزارت کشاورزی مکلف است مبلغ ۴۰۰ هزار ریال برای مبارزه با آفات پسته مناطق کرمان اختصاص و به مصرف تهیه سم و سم‌پاشی رسانیده به موقع اقدام نماید. معین‌زاده
نایب رئیس - پیشنهاد خرج است پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای سالار بهزادی به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌نمایم که دفع آفت سن اختصاص به نقاط معینی نداشته باشد و وزارت کشاورزی با دقت کامل تمام نقاطی را که سابقه آفت سن داشته‌اند مطالعه نموده و در تمام آن نقاط یک مرتبه این عمل دفع سن شروع شود سالار بهزادی
نایب رئیس - آقای سالار بهزادی
سالار بهزادی - عرض بنده این است جناب آقای وزیر کشاورزی در جواب جناب آقای فقیه‌زاده توضیح می‌دادند که این اعتبار برای ۲۱ نقطه از کشور است در صورتی که به نظر بنده برای ۲۱ از کشور است در صورتی که به نظر بنده برای ۲۱ ولایت انحصار کردن این مبلغ و برای نقاط معینی هیچ مورد ندارد و استدعا می‌کنم از جنابعالی که دستور بفرمایید درست مطالعه بشود چون نقاطی هستند که سابقه سن دارند دفع آفت باید در آنجا عملی بشود حالا اگر آمدیم به جای ۲۱ نقطه ۲۲ نقطه شد به نظر بنده هیچ ایرادی ندارد که به آن یک نقطه دیگر هم توجه بفرمایید و ترجیح بلامرجهی نباید داد استدعا می‌کنم که از ۲۱ صرف‌نظر بکنید.
نایب رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - این که بنده عرض کردم ۲۱ نقطه مطابق صورتی است که از ادارات کشاورزی شهرستان‌ها واصل شده البته شکی نیست که این یک عدد قاطعی نخواهد بود اگر خدای نکرده در یک نقطه دیگر سن پیدا شد آن نقطه بیست و دوم یا بیست و سوم بوده قطعاً به آن نقاط هم مأمور اعزام خواهد شد و در دفع سن اقدام خواهد شد آقای سالار بهزادی حضرتعالی مطمئن باشید که این اعتبار فقط برای این ۲۱ ولایتی که عرض کردم سن آمده نیست هر کجا که این آفت دیده شود شروع به مبارزه خواهد شد.
سالار بهزادی - چون می‌فرمایند در تمام نقاط کشور عمل می‌کنیم پس گرفتم.
نایب رئیس - پیشنهادی دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای ملک‌مدنی به شرح زیر قرائت شد)
تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم
در هر شهرستان سه نفر از معتمدین محل یا اعضای انجمن شهر با مأمورین کشاورزی تشریک مساعی نموده و نظارت نمایند ملک‌مدنی
نایب رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - بنده به جناب آقای فرمند وزیر کشاورزی اعتماد کامل دارم زیرا سال‌ها است به نحوه فکر ایشان آشنایی کامل دارم که ایشان در کارهای‌شان دقیق هستند و یقین دارم هر جا که زیر نظر ایشان باشد با تقوی و درستی پیش می‌رود ولی در بعضی از نقاط یک مسموعاتی بنده داشتم که موجب شد بنده این تبصره را پیشنهاد کنم و آن این بود که بعضی از مأمورین جزء مبارزه با دفع سن که به محل رفته بودند یک خلاف انتظاراتی از آنها مشاهده شد بنده معتقدم اگر جنابعالی موافقت داشته باشید این تبصره اضافه شود که در هر شهرستانی که شروع به مبارزه با دفع سن می‌کنند مردم آن شهرستان هم نظارت کنند و با مأمورین شما تشریک مساعی کنند همان طوری که شما الآن در اینجا فرمودید که موفقیت‌تان برای پیشرفت مبارزه بادفع ملخ به واسطه کمک مردم بود مردم را حتماً همیشه شرکت دادن در امور به نظر بنده مفید است زیرا به تجربه برای ما ثابت شده که اگر مردم در امورشان مداخله و مشارکت بکنند همیشه نتیجه‌اش مفیدتر و مثبت‌تر می‌باشد این پیشنهادی که بنده کردم از این نظر بود که مبادا خدای نکرده یک عملی انجام بشود که بر خلاف انتظار باشد اگر همیشه جنابعالی وزیر باشد بنده این پیشنهاد را زائد می‌دانستم ولی اگر فردا یک وزیر کشاورزی دیگری آمد که خیلی دقیق نبود خیلی حساس نبود بعضی مأمورین هم خدای نکرده خواستند سوء استفاده بکنند آن وقت بهتر است یک پولی که خرج می‌شود برای ولایت‌شان. خود اهل محل هم نظارت بکنند در کار شهرستان خودشان و این اشخاص یا از معتمدین باشد یا از اعضای انجمن شهر
نایب رئیس - آقای صفایی مخالفید بفرمایید
صفایی - جناب آقای ملک در همه امور خبر ویت دارند و مخصوصاً در امور زراعت و فلاحت که باید فرمایش‌شان را به عنوان حجت قبول بکنیم ولی مطلبی که اینجا بنده لازم می‌دانم به عرض برسانم عبارت از این است که عملاً در ولایات وقتی افراد مداخله کردند در کار مأمورین غالباً موضوع لوث می‌شود یعنی رئیس کشاورزی درست انجام نمی‌کند و به عهده معتمدین محل می‌گذارد الآن که وزارت کشاورزی مسئولیت دارد اگر در یک جایی واقعاً درست عمل نشد می‌شود جلو وزیر کشاورزی را گرفت و گفت آقا مأمورینت در فلان محل درست کار نکردند ولی وقتی معتمدین محل را مداخله دادیم به نظر بنده مسئولیت لوث می‌شود آن هم در یک امور فوری مبارزه با سن و ملخ یک امر فوری فنی است اگر در امور فنی اهل محل نخواهند نظارت بکنند مسلماً کار لنگ می‌شود اگر بخواهند در امور مالی نظارت بکنند که از حیف و میل جلوگیری شود مسلماً باعث می‌شود که مأمورین درست انجام وظیفه نکنند و مسئولیت را به عهده معتمدین محل بگذارند این عقیده بنده است و در اغلب جاها که دیده‌ایم این نتیجه را داده است بنده از جناب آقای ملک‌مدنی استدعا می‌کنم اگر واقعاً معتقدند که معتمدین محل نظارت است صوابی داشته باشند یعنی اگر هر کاری را که مأمورین می‌خواهند بکنند معتمدین تصویب و نظارت بکنند کار لوث می‌شود و پیشرفت نمی‌کند اگر منظور نظارت است صوابی نیست و فقط برای اطلاع و دیدن و جلوگیری از تخلف آنها و در این حدود است اگر عده کمتر باشد رئیس انجمن باشد، یک نفر باشد بهتر به نظر می‌آید و الا نظارت به آن طریق کار را فلج می‌کند بعد آقای وزیر کشاورزی می‌آیند می‌گویند که فلان انجمن مخالفت کرد پول می‌خواستیم، به موقع نداد فلان کس را می‌خواستیم استخدام بکنیم نگذاشتند یا از این قبیل حرف‌ها بنده خواهش می‌کنم که جناب آقای ملک‌مدنی موافقت بفرمایند که وزارت کشاورزی خود این مبارزه را به عهده بگیرد که مسئولیت لوث نشود و اگر تخلفی شد ما گرفتار معتمدین محل نشویم چون از معتمدین محل اغلب آقایان نمایندگان شهرستان‌ها رودربایستی دارند با آن رودربایستی که دارند منظور عملی نمی‌شود این عرض بنده است.
نایب رئیس - آقای وزیر کشاورزی بفرمایید
وزیر کشاورزی - استدعا می‌کنم آقای ملک‌مدنی توجه به عرض بنده بفرمایید.
البته شکی نیست که اگر معتمدین محل در کارهای دولت نظارت بکنند بسیار کار مفیدی است چنانچه روی همین اصل قانون اساسی انجمن‌های ایالتی و ولایتی را در نظر گرفته است اما بدون این تبصره عرض کنم خود بنده همین عمل را کرده‌ام و بعد هم خواهم کرد چند روز پیش رفته بودم به ورامین یک عده از خورده مالکین را جمع کردیم و تقاضا کردیم که یک نماینده بدون این که پولی بدهیم مجانی به خرج خودشان بفرستند چون آنها علاقمندند بیایند در آن نقطه که ما دفع سن می‌کنیم نظارت بکنند آنها هم قبول کردند که مجانی یک نفر نماینده بفرستند همین طور هم به شورای کشاورزی نوشته شد که یک دو نفر نماینده بفرستند این عمل را بدون این که قانونی باشد ما می‌کنیم چون اگر قانون باشد که معتمدین محل بیایند قضیه لوث می‌شود و یا در کار دچار وقفه می‌شویم در عملیات دفع آفت سن پس بنده استدعا می‌کنم از آقای ملک‌مدنی چون این منظور ایشان عملی خواهد شد و در هر نقطه که میسر باشد معتمدین محل بیایند و ادا در نیاورند و ناز نکنند بنده معتمدین محل را به مأمورین وزارت کشاورزی می‌گمارم که انشاءالله هیچ سوء استفاده و اشتباهی حاصل نشود و استدعا می‌کنم آقا پیشنهادتان را پس بگیرید.
ملک‌مدنی - نظر بنده یک نظارت و تشریک مساعی بود حالا که آقای وزیر کشاورزی فرمودند عملاً این نظر را اجرا می‌کنند برای این که وقفه‌ای هم در کار ایجاد نشود بنده مسترد می‌کنم ولی بنده معتقدم جناب آقای فرمند وزیر کشاورزی جنابعالی در تمام نقاط این نظر را اجرا کنید ضرری از این نظر نخواهید برد بنده هم پیشنهاد را مسترد می‌کنم برای این که دست‌تان باز باشد.
نایب رئیس - پیشنهاد مشابهی از طرف آقای معدل رسیده است قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده اضافه شود
تبصره - دفع آفت سن و ملخ در هر شهرستان زیر نظر کمیسیون مرکب از فرماندار و رئیس کشاورزی و رئیس دارایی و چهار نفر از وجوه مالکین و کشاورزان به عمل خواهد آمد.
معدل
نایب رئیس - آقای معدل بفرمایید
معدل - نظری که آقای ملک‌مدنی اظهار کردند نظر صحیحی است و حالا هم بنده توجه آقایان را به این پیشنهادی که کرده‌ام و تفاوت مختصری با پیشنهادی که کرده‌ام و تفاوت مختصری با پیشنهاد ایشان دارد جلب می‌کنم بنده پیشنهاد کردم که در مرکز شهرستان‌هایی که دچار آفات مثل ملخ و سن می‌شوند از فرماندار و رئیس کشاورزی و رئیس دارایی یعنی سه اداره‌ای که در این کار حق مداخله و نظر و اقدام دارند با نظارت و مشورت چهار نفر از مالکین و کشاورزان یک کمیسیونی تشکیل بشود و امر مبارزه با آفت را زیر نظر بگیرند در عمل خودم در ولایت خودمان مواجه با این موضوع شده‌ام و دیده‌ام که اشخاصی که ملک و مال و هستی و زندگی‌شان در معرض خطر است دلشان بیشتر می‌سوزد از مأمورینی که آمده‌اند آنجا و غالباً هم تازه وارد است و وسائل ندارد هر قدر ما اعتبار بدهیم تکافو نخواهید کرد مگر این که مالکین و کشاورزان کمک عملی و همراهی بکنند اگر اینها به مأمورین کشاورزی همراهی نکنند و دست اینها در کار نباشد آن کمک مؤثر و عملی نخواهد بود ولی را در مرکز مشهد یا شیراز یا تبریز یا نقطه دیگری استاندارش از مالکین آنجا از کشاورزان معروف آنجا سه، چهار نفر را دعوت کند و بگوید آقایان دولت پنجاه هزار تومان داشته و داده ولی این مبلغ به جایی نمی‌رسد باید خودتان هم کمک بکنید تو جو بده تو سبوس بده تو همراه این سوار شو برو فلان جا تو نظارت کن، تو دقت کن این کار بهتر انجام خواهد شد و زودتر پیشرفت خواهد کرد این کاری نیست که ملخ آمده باشد زراعت مأمور دولت را بخورد که بگوییم نمایندگان مالکین و کشاورزان مسامحه بکنند ملخ آمده که زراعت و زندگی و هستی مردم محل را بخورد از آن گذشته اهل محل بصیرترند، واقف‌ترند که کدام نقطه خطرش بیشتر است شدتش بیشتر است و وسائل چه نوع لازم دارد غالباً مأمورینی که برای دفع این گونه آفات می‌روند باید غالباً به کوهستان بروند وسائل دولتی که نیست در آنجاها مال کرایه‌ای و اسب کرایه‌ای نیست اینها باید به دهات مردم بروند اینها باید اسب و الاغ و مال مردم را سوار بشوند این است که مردم محل بصیرترند باید به اینها کمک بکنند تشریک مساعی بکنند همه‌اش با حکم نمی‌شود اگر به رئیس کشاورزی یا به رئیس ژاندارمری بنویسید کار پیشرفت نمی‌کند حتماً نباید زد توی سر کدخدا که بیاید خبر از مالکش که کاغذی بنویسند که به ما کمک بکنید الاغ بدهید جو بدهید گندم بدهید بهش کمک خواهند کرد این یکی به علاوه در کارها که نباید افراط و تفریط بکنیم چندی پیش از این بود که در کابینه گذشته قانونی آوردند اینجا که تمام کارهای ولایات را به ولایات مراجعه کنند گفتند آقا نمی‌شود که ژاندارمری و قشون و تمام زندگی و مرکزیت ما از بین برود حالا که می‌گوییم شما که می‌خواهید دفع ملخ و سن بکنید دعوت سه چهار نفر لازم است می‌گویید جایز نیست نه به آن شوری شور نه به این بی‌نمکی آن کسی که محصولش از بین می‌رود دلش بیشتر می‌سوزد و تا یک مأموری که خودش ذی‌نفع نیست به علاوه ما باید آرام آرام مردم را در زندگی خودشان مداخله بدهیم تا کم‌کم راه حکومت خودشان را بر خودشان یاد بگیرند مردم ولایات باید در انجمن‌های ایالتی و ولایتی در کمیسیون‌های شهرستانی در این نوع کمیسیون‌هایی که مربوط به بهداری دفع آفات و سایر مسائل عملی است بروند تجربه بیاموزند تا وقتی به مجلس شورای ملی می‌آیند مردان ورزیده و آزموده و با تجربه باشند اینها باید در ولایات امتحان بی‌لیاقتی و یا امتحان لیاقت خودشان را بدهند تا مردم اینها را بشناسند و وقتی وکیل معین می‌کنند بگویند چون این شخص در مبارزه با ملخ در ولایت خودش خوب علم کرده ما این را این دفعه انتخاب بکنیم ما باید کم کم دست مردم را در کارهای‌شان باز بکنیم این پیشنهاد مفیدی است و از همکاران محترم تقاضا دارم رأی به این پیشنهاد بدهند
نایب رئیس - آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی - آقای معدل توجه بفرمایید توضیح بنده را درست دقت بفرمایید این موضوع دفع سن یک سرعت عملی می‌خواهد در ولایات باید در حدود ۱۵ - ۲۰ روز دیگر شروع بشود به این کار یک جا هم عجالتاً آزمایش‌های دفع سن را با وسائل شیمیایی شروع کرده‌ایم این که حضرتعالی می‌فرمایید این تبصره قانونی بشود این باعث می‌شود که ما به موقع خود نتوانیم شروع به مبارزه بکنیم. بنده باید به فرماندار و رئیس کشاورزی بنویسم بنشینند و نقشه این کار را بکشند فرماندار ممکن است یک کاری داشته باشد امروز نیاید رئیس دارایی یک کاری داشته باشد فردا نیاید کمیسیون بازی کار را فلج خواهد کرد اجازه بدهید بنده به اطلاع خود حضرتعالی از وزیر کشور خواهش می‌کنم که به فرمانداران تلگراف بکنند که همان طور که در قضیه دفع ملخ استاندارها و فرماندارها تشریک مساعی کردند در دفع سن هم تشریک مساعی و کمک بکنند اگر صورت قانونی پیدا بکند من مکلف خواهم بود آن وقت اول باید کمیسیون ۳ نفری از فرماندار و رئیس دارایی و رئیس کشاورزی را تشکیل بدهیم بعد هم معتمدین محل را دعوت کنیم این قضیه باعث می‌شود که ما یک پولی خرج می‌کنیم و کار هم به تأخیر می‌افتد و موقع می‌گذرد و سن‌ها هم متفرق و به نتیجه مطلوب نمی‌رسیم اجازه بفرمایید همان که به آقای ملک عرض کردم این کار را عملاً خواهیم کرد از مالکین و کشاورزان استمداد می‌کنم که کمک فکری و نظارت بفرمایند اگر قانون بشود برای بنده اسباب اشکال می‌شود و آن وقت ممکن است که نتیجه مطلوب به دست نیاید استدعا می‌کنم که حضرتعالی موافقت بفرمایید و پیشنهادتان را پس بگیرید و بنده عملاً این کار را خواهم کرد
نایب رئیس - آقای معدل پس گرفتید؟
معدل - بنده پس نمی‌گیرم
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
نایب رئیس - چون عده برای رأی کافی نیست جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز یکشنبه ۲۷ مرداد دستور بقیه این لایحه بعد فوریت لایحه استخدام بالتازار بعد راه سازی بعد لایحه نظام وظیفه
(مجلس ۲۵ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - نورالدین امامی