مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ آبان ۱۳۳۰ نشست ۲۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۹۶۵
۴شنبه ۲۲ آبان ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۲۰۰
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۲۰۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۶ آبان ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان: صدرزاده - دکتر کاسمی- دکتر سیدامامی- سعید مهدوی و حاذقی
۳ - اعلام ارجاع بودجه ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی به مجلس سنا
۴ - طرح گزارش کمیسیون کار راجع به کارگران مسلول
۵ - مذاکره در طرح ارسالی از مجلس سنا راجع به اسکناس‌های پانصد و هزار ریالی
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱ - تصویب صورت مجلس.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: دکتر شایگان. اللهیار صالح. دکتر مظفر. بقایی. طباطبایی. ارباب رستم‌گیو. فرامرزی. صاحب‌جمع جواد گنجه. ناصرقلی اردلان. دکتر مصباح‌زاده.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمد ذوالفقاری. مسعودی. طاهری. خاکباز. ابوالفضل تولیت. حسن اکبر. خسرو قشقایی. ابوالفتح قهرمان. موقر. محمودی.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: حسن نبوی. یوسف شکرایی. محمدعلی مسعودی هر یک یک ساعت
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمد هراتی. دکتر برال هر کدام یک ساعت. سلطانی. برومند. محمدعلی نصرتیان. دکتر طبا. سنندجی هر یک ۳۰ دقیقه.
نایب رئیس - اعتراضی نسبت به صورت جلسه قبل هست؟ آقای آشتیانی‌زاده.
آشتیانی‌زاده - بنده مقدمتاً می‌خواستم از حضور آقای وزیر کار که خیلی طرف علاقه و احترام بنده هستند (صحیح است) استفاده کنم و عرض بکنم که ایشان اقدامی بفرمایندکه اساساً اظهارات بنده در رادیو گفته نشود و اسمی از بنده در رادیو برده نشود (یک نفر از نمایندگان - پس صحبت نکنید) این که دیگر اشکالی ندارد اظهارات و بیانات بنده را در مجلس استدعا دارم در رادیو نگویند.
نایب رئیس - آقای آشتیانی‌زاده راجع به رادیو صحبت نفرمایید راجع به صورت مجلس که در دستتان است صحبت بفرمایید.
آشتیانی‌زاده - بنده خودم در فرانسه بودم موقعی که انتخابات فرانسه جریان داشت ۲۴ ساعت رادیو و هوت پارلورهای دولتی انحصار داشت به جبهه مخالف و ۲۴ ساعت انحصار داشت به جبهه موافق چون که رادیوی دولتی با پول مردم اداره می‌شود (صحیح است) و اشخاصی که برای مردم له و علیه یک مسلک‌هایی صحبت می‌کنند بایستی که اظهارات آنها به گوش همه مردم برسد (صحیح است) (جمال امامی- جنابعالی موافق هستید یا مخالف؟) حالا بنده استدعا می‌کنم از جناب آقای وزیر کار که اقدام بفرمایند و مقدم بشوند که اساساً صحبتی که بنده در مجلس می‌کنم و همچنین اسم بنده را در رادیو نگویند یکی دیگر این که بنده در آخر بیاناتم عرض کردم آن موقع شاید یک قدری مجلس وضعیتش شلوغ شد آقایان تند نویس‌های محترم توجه نفرمودند بنده عرض کردم که در هم و بر هم بودن اوضاع و عدم رضایت مردم موجب می‌شود که اشخاص ناراضی به جبهه متشکل که با اوضاع حکومت مخالف است پیوسته بشوند و دوم باز بنده عرض کردم در جای دیگر که حزب توده را ایرج اسکندری و رضا روستا تقویت نکردند ماها تقویت کردیم این قسمت هم در اظهارات آن روز بنده بود که آقایان توجه نکرده‌اند
نایب رئیس – بیاناتی که در جلسه قبل شده اگر در کلماتش تحریفاتی شده آن را باید بفرمایید و الا تغییر عبارت و تغییر نطق را که آقایان تند نویس‌ها نمی‌توانند بکنند. آقای قاسم فولادوند.
قاسم فولادوند - در صورت مجلس چند کلمه اشتباه شده که بنده اصلاح کردم و می‌دهم به تند نویسی ولی یک موضوعی که اشتباه شده و اهمیت دارد عطیه ملوکانه است به بروجرد بنده عرض کردم که پنجاه هزار تومان باقی مانده است و اصل عطیه ملوکانه ۲۵۰ هزار تومان بود برای آب گله رود که اگر خاطر آقایان باشد چندی قبل هم بنده گفتم که این پول را بردند و خوردند و یک شاهی برای بروجرد نتیجه نداد و از آقای وزیر دادگستری و وزیر کشور سؤال کردم و مقرر شد بیایند اینجا و جواب بدهند و آقای وزیر دادگستری هم گفتند که پرونده در دیوان کیفر است و تحقیق خواهم کرد و موضوع را به عرض مجلس می‌رسانم و تا به حال که قریب ۷ ماه از موقع سؤال بنده و قریب ۷ سال ۸ سال از خوردن پول گذشته هنوز نه وزارت کشور و نه وزارت دادگستری جواب نداده‌اند که آن ۲۵۰ هزار تومان عطیه ملوکانه که برای یک عده مرد بدبخت و بی‌نوا بود چه شد و کی برد کی خورد (شوشتری - مشمول مرور زمان شده) منظور این است که عطیه ملوکانه ۵۰ هزار تومان نبود و ۲۵۰ هزار تومان بوده است و در قسمت اخیر عرضم هم باید از آقای امیرتیمور تشکر بکنم و امیدوارم سایر آقایان وزرا هم به جناب ایشان تأسی بکنند اگر تقاضایی وکلا
برای آسایش مردم می‌کنند توجه نموده اقدام بکنند که موجب آسایش مردم بشود ایشان راجع به بارگیری و حمل چغندر اقدام فرمودند و مردم را راحت کردند از سی فرسخ بارکشی همچنین راجع به چاه‌های عمیق بروجرد هم دستور فرموده‌اند و دستور داده شده که حفر دو حلقه چاه برای بروجرد به مناقصه گذاشته شود و بنده از ایشان تشکر می‌کنم.
نایب رئیس - آقای صفایی
صفایی - یک مختصر اغلاط عبارتی و مطبعه‌ای هست که اصلاح کردم و می‌دهم به تند نویسی
نایب رئیس – بسیار خوب آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. یک مرتبه دیگر جلب توجه مقام ریاست را می‌کنم و یک مرتبه دیگر هم این عرض را کردم. مراد از تصویب صورت مجلس همین عبارات تنظیم شده اینجا نیست وکلا مطالبی را که می‌گویند و در این صورت مجلس ترسیم می‌شود تحریر می‌شود چاپ می‌شود ضبط می‌شود در خارج نباید بر خلاف این شهرت بیابد تحریف بشود مراد از تصویب صورت مجلس آن چیزی است که جامعه موکلین ملت ایران بفهمند و بدانند وکیل چه گفته. اینجا آقای آشتیانی‌زاده یک اعتراض کردند من هزار ایراد دارم این اعتراض صحیح است آقا رادیو مال ملت ایران است ...
نایب رئیس - آقای شوشتری راجع به صورت مجلس بفرمایید.
شوشتری - اجاره بفرمایید راجع به صورت مجلس است نطق وکلا را به عنوان مخالف تحریف کردن و در خارج منعکس به خلاف کردن این تصویب صورت مجلس نیست تصویب صورت مجلس آن چیزی است که بیانات نمایندگان صد در صد در افکار عمومی ترسیم بشود و گفته شود (صحیح است) این چه بازی است در آورده‌اند این چه رادیو بازی است؟ دیگر این که از مقام ریاست استدعا دارم که تفریع بودجه هفت ساله مجلس از سال ۲۱ را که کمیسیون محترم محاسبات تصویب کرده و ما نمی‌خواهیم تا این مجلس هست بیفتد به مجلس بعد، استدعا دارم که آقایان توجه بفرمایند، این کار یک ساعت سه ربع بیشتر وقت نمی‌خواهد این را هم بیاورید تصویب بکنید که اقلاً بدانند که یک عده‌ای نشسته‌اند بعد از چند سال مال هفت دوره را رسیدگی کرده‌اند و تصویب نموده‌اند.
نایب رئیس - راجع به انعکاس بیانات آقایان نمایندگان در رادیو در هیئت رئیسه تصمیم گرفته شد و از آقایان کارپردازها خواهش شد که با اداره رادیو تماس بگیرند بلکه یک طریقی بشود که روزهای جلسه مجلس شورای ملی مستقیماً خبرهای مجلس به رادیو وصل شود که در تمام ایران بیانات آقایان بدون تحریف پخش بشود و انشا الله جلسه آینده نتیجه‌اش به عرض آقایان خواهیم رساند (شوشتری - خیلی متشکریم) و راجع به تفریع بودجه هم جزو دستور است و ما خیلی کار داریم و اگر آقایان این دو سه ساعت را مرتب در جلسات تشریف داشته باشند ما هر روز می‌توانیم دو سه قانون بگذرانیم. آقای صدرزاده
صدرزاده - بیانات جلسه قبل بنده یک اغلاط چاپی دارد اصلاح می‌کنم و می‌دهم به اداره تند نویسی.
نایب رئیس - بسیار خوب، آقای مخبرفرهمند.
مخبرفرهمند - عرض کنم بنده که آمدم پشت تریبون برای اصلاح صورت مجلس نبود چند اشتباه چاپی شده مثلاً در نطق قبل از دستور گفته‌ام نسبت به بزرگان و دانشمندان اینجا نوشته‌اند مردکان و دانشمندان اینها را اصلاح می‌کنم و می‌دهم این که آمدم اینجا برای این است که یک تلگراف و یک نامه است که از همدان رسیده بود و ..
نایب رئیس - این مربوط به صورت مجلس نیست استدعا می‌کنم راجع به صورت جلسه اگر فرمایشی دارید بفرمایید.
مخبرفرهمند - اینها را تقدیم می‌کنم خدمت آقا و بنده وکیل هستم و مأمور هستم که هر چه موکلین من می‌گویند دنبال حرف آنها بروم به بنده تأکید کرده‌اند مأموریت داده‌اند که تلگراف آنها را در اینجا بخوانم حالا از خواندنش خودداری می‌کنم ولی باید تقدیم بکنم.
نایب رئیس – یک روز صبح زودتر تشریف بیاورید اینجا اسم نویسی بکنید و قبل از دستور صحبت بفرمایید و هر نامه و تلگرافی هست تقدیم بفرمایید.
مکی - جناب آقای امامی تقدیم تلگرافات و عرایض در آیین‌نامه پیش‌بینی شده
نایب رئیس - آقای مکی استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید بنده انتظامات را حفظ بکنم
مخبر فرهمند - این تلگرافات راجع به میتینگی است که پریروز در همدان داده‌اند
نایب رئیس - آقای جمال امامی
جمال امامی - چند تا غلط هست که بنده تصحیح کرده‌ام و می‌دهم به تند نویسی.
نایب رئیس - آقای مکی
مکی - دو نامه‌ای است که به وسیله بنده به مجلس مقدس شورای ملی فرستاده شده یکی از طرف زندانیان شهر مشهد است (صفوی – به همه رسیده است) که تقاضا کرده‌اند لایحه‌شان جزو دستور قرار گیرد (صحیح است) بنده می‌خواستم متوجه مجلس را جلب بکنم و عیناً تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک نامه دیگری هم امروز رسیده و اهالی خیابان خانی آباد به وسیله بنده تقاضا کرده‌اند که این نامه‌شان را به عرض مجلس شورای ملی برسانم و اظهار خوشوقتی کرده‌اند که یکی از دستگاه‌های تصفیه بنزین در آبادان به کار افتاده است و به این وسیله از مجلس شورای ملی و اعلیحضرت همایونی و جناب آقای دکتر مصدق اظهار قدر دانی و خوشوقتی کرده‌اند و تقاضا کرده‌اند که من نامه‌شان را ارائه بدهم و به مجلس شورای ملی تقدیم بکنم. (نامه را باز کرده ارائه دادند) و نامه‌شان را هم بسیار محکم و خوب نوشته‌اند و حق این بود که عین نامه‌شان که تقدیر از مجلس و کارگران است خوانده شود و در این نامه اظهار خوشوقتی از این کرده‌اند که کارگران شرافتمند ایرانی و مهندسین ایرانی و کارمندان ایرانی موفق شدند که دستگاه به این بزرگی را به وجود بیاورند سند لیاقت ایرانی را به ثبوت برسانند این یک چیز ابتکاری است که اهالی خیابان خانی آباد تقدیم مقام ریاست کرده‌اند.
نایب رئیس - پس معلوم می‌شود شما که فرمودید آیین‌نامه اجازه می‌دهد برای این بود که خودتان بر خلاف آیین‌نامه استفاده بکنید. آقای رضوی
رضوی - اولاً این زندانیان مشهد همان طور که جناب آقای مکی عریضه‌شان را تقدیم کردند نامه‌هایی نوشته‌اند و استدعای بنده هم در پیرو بیانات آقای مکی این است که نمایندگان مجلس توجهی بفرمایند که لایحه زندانیان مطرح شود مطلب دوم این است که در صورت مجلس وقتی که مراجعه بفرمایید آخر صورت مجلس معمولاً باید به کیفیتی که در جلسه پیش ذکر شده دستور مجلس را معین کرده باشد در آخر این صورت مجلس که بنده نگاه کردم دیدم دستور این جلسه نوشته نشده است.
مکی - چرا آقا دستور اساسنامه شرکت ملی نفت است.
رضوی - بنده هم اعتراضم همین است بنده اعتراضی به صورت مجلس دارم توی صورت مجلس حاضر نوشته نشده و این کار معایبی‌دارد برای این که آقایان نمایندگان باید در این فاصله بین دو جلسه خودشان را آماده کنند و مطالعاتی داشته باشند برای موضوعی که مطرح می‌شود حالا دستور مجلس در صورت مجلس نبود از این جهت بنده می‌خواستم استثناً پیشنهاد کنم که آقایان موافقت بفرمایند که اولاً دستور جلسه بعد در آخر جلسه معلوم بشود و ...
نایب رئیس - آقای رضوی نسبت به صورت جلسه بفرمایید.
رضوی - مطالب من همه‌اش مربوط به صورت مجلس است و مطلب دوم این است که قانون نظام وظیفه متأسفانه چندین وقت است به مجلس آمده و تکلیفی برایش معین نشده عده بسیار از دبیرها و فرهنگی‌های مملکت به خصوص در فارس از این بابت دچار مضیقه هستند یک عریضه‌ای اینها نوشته‌اندکه ما در سال حاضر آمده‌ایم در امتحانات بر حسب دستور فرهنگ شرکت کرده‌ایم حالا نظام وظیفه ما را مورد تعقیب قرار داده است این است که استدعا می‌کنم آقای وزیر جنگ یا معاون وزارت جنگ بیایند و تکلیف اینها را روشن کنند نمی‌شود که آنها از یک طرف سر کلاس باشند و از طرف دیگر پاسبان و یا دژبان دنبال‌شان بیایند مجلس شورای ملی باید تکلیف همه به خصوص فرهنگیان را زودتر معین بکنند بنده فقط عرضم این بودکه اگر آقایان موافقت بفرمایند بعد از آن که فراغتی حاصل شد در قانون نظام وظیفه تجدید نظری بکنند و اظهار نظری بفرمایند که تکلیف اینها روشن بشود.
نایب رئیس - بدبختانه موقعی که صورت مجلس مطرح می‌شود آقایان همه تشریف می‌آوردند اینجا و مرتب راجع به لوایحی که در مجلس باقی مانده و باید طرح بشود صحبت می‌فرمایند ولی پنج دقیقه اینجا نمی‌نشینند و مجلس را از اکثریت می‌اندازند امروز اگر تا ساعت ۱۲ آقایان بنشینند بنده قول می‌دهم سه تا قانون بگذرانیم. آقای ناظرزاده
ناظرزاده - در بیانات جلسه قبل بنده گفتم که ابو علی سینا را فرنگی‌ها فیلسوف عرب می‌گویند اینجا نوشته شده فیلسوف غرب و همچنین بعضی اشتباهاتی است بنده تصحیح می‌کنم و می‌دهم به تند نویسی.
نایب رئیس - آقای ارباب
مهدی ارباب – صورت جلسه قبل دو فقره اشتباهی داشت که به اداره تند نویسی تقدیم می‌کنم و ضمناً لایحه راه سازی ده ساله که یکی از مسائل مهم محتاج به کشور است و بدون راه هیچ کاری نمی‌شود کرد استدعا می‌کنم مقرر بفرمایید که جزو دستور قرار بگیرد.
نایب رئیس - جواب آقا را الآن عرض کردم در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهای نشد) صورت مجلس تصویب شد
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: صدرزاده - دکتر کاسمی- دکتر سیدامامی- سعید مهدوی و حاذقی.
نایب رئیس - با اجازه آقایان نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای صدرزاده
صدرزاده - بنده می‌خواستم بدواً
راجع به دانشگاه عرض کرده باشم دانشگاه امروز گذشته از این که مرکز علمی مهم مملکت و کشور ما است یکی از مفاخر علمی و فرهنگی کشور محسوب می‌شود (صحیح است) و مورد احترام تمام جامعه فرهنگی ایران است و هر حادثه ناگواری که در محیط دانشگاه روی دهد در حقیقت یک فاجعه علمی و ادبی و فرهنگی برای ما محسوب می‌شود و ما انتظار داریم که دولت رسیدگی بکند و کسانی که از حدود ادب و قانون تخلف کرده‌اند آنها را در حدود قانون مورد مجازات قرار بدهد ولی به نظر بنده در این حوادث نباید ما قناعت بکنیم به این که دولت اقدم بکند تا در حدود قانون رسیدگی بکند اگر کسی تخلف کرده است او را مجازات بکند بلکه باید یک رسیدگی عمیق‌تری در این مورد بکنیم و آن این است که در طرز آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت باید اولیا وزارت فرهنگ و استادان تجدیدنظری بکنند که نتیجه تربیت و نتیجه تحصیلی که دانشجویان می‌کنند هیچ وقت به این نتیجه نرسید که یک نفر دانشجو به یک نفر استاد دانشگاه بی‌احترامی بکند (صحیح است) در مکتب اسلامی روابط بین استاد و شاگرد این است که من علمنی حرفا فقد سیرنی عبدا ما باید به طور کلی در ترتیب تربیت و در ترتیب آموزش نوباوگان مملکت خودمان اساس را برقرار بکنیم که همیشه این روابط فیما بین شاگرد و استاد موجود باشد یعنی مقام شامخ استاد مورد احترام تمام دانشجویان و اهل علم واقع شود (صحیح است) و بنده اجازه می‌خواهم که از طرف عموم نمایندگان نسبت به اساتید محترم دانشگاه بار دیگر تجلیل و تکریم نمایم عرض دوم بنده این است که تلگرافاتی اخیراً از شیراز به عنوان عموم نمایندگان مجلسین رسیده و از هتک احترام و اهانتی به یک نفر از رجال و شخصیت‌های مهم روحانی مورد احترام جامعه اسلامی شده شکایت کرده‌اند مرا وادار نمود که در اینجا تذکری خیر خواهانه بدهم همه آقایان محترم به خوبی می‌دانند که حضرت آیت الله آقای حاج سید نورالدین مجتهد که از مراجع تقلید مسلمین و از مبارزین و پیشروان آزادی می‌باشند و از سال‌ها پیش به ترویج حزب و مرامی که متکی بر مبانی دینی و استقلال و عظمت کشور است نیز همت گماشته و گروه کثیری از مردم را به پیروی از این مرام رهبری فرموده‌اند.
در موقعی که گروه کثیری از مردم فارس به رهبری آیت الله معظم الیه در مقام پشتیبانی از دولت جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر محترم در امر ملی شدن صنعت نفت برای ابراز احساسات تعطیل می‌کرده‌اند و در تلگرافخانه می‌آمده یا در مساجد اجتماع می‌نمودند متأسفانه روزنامه‌ای نسبت به مقام شامخ ایشان سخت‌ترین اهانت را روا می‌دارد و نیز در موقعی که هیئت نمایندگی ایران هم به ریاست جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر محترم به سوی امریکا حرکت می‌کردند و در شیراز مجالس دعا تشکیل می‌شده و همچنین در ایام عاشورا که جمعیتی از برادران برای مراسم سوگواری تشکیل یافته بوده و بیش از بیست و چند هزار نفر در آن شرکت داشتند و در آنجا برای موفقیت جناب آقا دکتر مصدق نخست‌وزیر و همراهان ایشان دست به دعا برداشته بودند این روش ناپسند را تکرار و در اینجا هم یکی دو روزنامه که خود را ظاهراً موافق دولت معرفی می‌کنند در زمینه تخطئه از جمعیت و اهانت به رهبر و پیشوای محترم آنها قلم فرسایی می‌کنند. اگر واقعاً و به حقیقت اینان طرفدار دولت‌اند چرا باید طرفدار دیگر دولت را به نیش قلم بیازارند مگر آن که بگوییم طرفداری از دولت در عرف آنها فقط لقلقه لسان است و غرضی جز اهانت لجن مال کردن و تعرض به حیثیت و شرافت دیگران ندارند. هر کس که خود را طرفدار دولت می‌داند در این موقع که دولت و مجلس سرگرم یک مسئله حیاتی می‌باشند اولین وظیفه‌اش این است که آرامش را در سراسر کشور حفظ کند و به دولت و مجلسین فرصت دهد تا به یاری خداوند بر تمام مشکلات فائق آیند.
و همچنین معدودی که خود را وابسته به دستگاه‌های دولتی می‌دانند و از صندوق دولت ارتزاق می‌کنند نباید باعث و محرک تشنجی بشوند. و اما روزنامه هم که وظیفه سنگین‌تری در این مقام دارد و می‌بایست به نوک خامه خود مردم را به حفظ آرامش و نظم و پشتیبانی از این امر ملی دعوت نماید احساسات مذهبی مردم را جریحه‌دار کردن و موافقین دولت را به باد دشنام و ناسزا گرفتن به ویژه در موقع حساس کنونی خطای جبران ناپذیری است مضافاً بر این که عفت قلم از شرط نویسندگی است و نویسنده نباید فضل و هنر خود را به زیان جامعه هتک حیثیت و شرافت مرد به کار برد.
تاکنون جامعه روحانیت و پیشوایان دینی مورد احترام و تکریم خلق ایران بوده و ارباب قلم هیچ گاه چنگ به روی آنها نمی‌زده‌اند و امیدوارم کسانی که قلم در دست دارند به این نکته اساسی توجه فرموده مستقیم و غیر مستقیم از طریق اهانت به آنان احساسات مردم را جریحه دار نسازند.
مادام که کار نفت پایان قطعی نیافته ما به بهره برداری و استفاده کامل از منابع ملی خودمان نائل نشده‌ایم و چرخ اقتصادی مملکت به بهترین وضعی از عواید که به دست ایرانی و برای ایرانی تحصیل شود به گردش نیفتاده هر کس باعث تحریک و جریحه‌دار ساختن احساسات مردم کشور شود به کشور زیان عظیمی‌رسانیده و قطعاً مردم دانا و وطن پرست از رسانیدن چنین زیانی به کشور خود حذر می‌کنند.
آقای مکی در این اواخر مکرر در پشت این تریبون گفته‌اند که در این قیام تمام ملت ایران سهیم بوده‌اند در صورتی که همه می‌دانیم ایشان در زیر آفتاب سوزان خوزستان چند ماه انجام وظیفه می‌کردند و زحمات و مشقات ایشان فراموش نشدنی است.
برداران و همشهریان محترم فارس نیز مانند سایر نقاط کشور از ملی شدن نفت پشتیبانی کرده‌اند و عموم روحانیون آنجا در این نهضت و قیام ملی پیشرو و رهبر خلق بوده‌اند شرط انصاف نیست که کسی به چنین مردمی اهانت روا دارد و یا قلم درباره آنان از جاده عفت و نزاکت خارج شود. بنا به همان اصلی که گفتم یعنی طرفداری کامل از دولت جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر محترم از یک طرف و حفظ آرامش به تمام معنی از طرف دیگر مرا از بسط مقال در این موضوع فعلاً باز می‌دارد ولی پس از مراجعت ایشان ممکن است توضیحات بیشتری به عرض برسانم.
این را هم باید بگویم که اگر این اهانت‌ها و هتاکی‌ها به منظور انتخابات است این یک روش ناپسندی است که کسی بخواهد در سایه اهانت و دشنام دادن به دیگران پیشرفتی کند - مبارزه منطقی و عقلایی برای هر فرد و دسته مجاز و آزاد می‌باشد ببینیم دیگران چه می‌کنند؟ با نهایت آرامش و بدون این که کمترین بحثی در ملک راه بیاندازند مبارزه انتخابات می‌کنند و شکست خوردگان هم اولین کسانی هستند که دست حریف را به گرمی می‌فشارند.
اگر منظور خدمت به مملکت و کشور باشد روشی غیر از این هم پسندیده نیست و آن گاه در مبارزات اصولی و منطقی فحش و دشنام و هرزه درایی که محلی از اعراب ندارد. من در این سال ساعتی از حضور در جلسات مجلس و پشتیبانی از جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر غفلت نکرده‌ام و اعتراف می‌کنم که به اقتضای انجام وظیفه ملی بوده ولی شرط انصاف نیست که ما در اینجا به انجام وظیفه مشغول باشیم و افرادی از همشهریان عزیز و محترم ما را که پشتیبان ما و دولت بوده‌اند لجن مال کنند و مورد اهانت کسانی واقع شوند که خود را وابسته به دولتی می‌دانند که ما با آن دولت از جان و دل موافق بوده و از پشتیبانی او هیچ گاه دریغ نکرده‌ایم - و تا آخرین دقیقه هم در این راهی که برای پیشرفت منظور و آمال ملی انتخابات کرده‌ایم پیش می‌رویم و دشنام و ناسزا هم ما را از طی طریق باز نمی‌دارد و از خداوند هم توفیق کامیابی می‌طلبیم و معتقدیم که ندامت و پشیمانی برای کسانی باقی خواهد بود که مردم با تقوی و دیانت و پیشروان آزادی و حقیقت را مورد هتاکی و اهنت قرار می‌دهند تلگرافی که به عنوان نمایندگان محترم مجلسین رسیده نزد مقام ریاست مجلس است که همگی توجه دولت و مجلس را برای جلوگیری از هتک حیثیت و اهانت خواسته‌اند - و من آرزو دارم که حتی قبل از اقدام دولت این عرایض من که حسن خیرخواهی سرچشمه گرفته در هموطنان محترم به ویژه فارسیان عزیز مؤثر افتاده و به اقتضای پرورش یافتگی در مهد علم و ادب و اخلاق از اهانت به یکدیگر خودداری فرموده و مکارم اخلاق را که پیغمبر اکرم اسلام برای تکمیل تمیم آن به رسالت برگزیده شده مراعات بفرمایند و اوقات عزیز خود را در صلاح کشور آسایش مردم مصروف سازند و این مبارزه و وحدتی را که در تاریخ ایران بی‌نظیر و باعث سرافرازی ملت ما در سراسر جهان گشته تا سر حد وصول به مقصد نهایی حفظ فرمایند.
در تعقیب تذکری که جناب آقای مکی و جناب آقای رضوی فرمودند یک نامه‌ای هم از زندانیان زندان شماره ۱ مرکز شهربانی به عنوان بنده رسیده که تقدیم مقام ریاست می‌کنم. اگر در نظر مبارک آقایان باشد جناب آقای دکتر مصدق در بدو زمامداری خودشان در این مجلس راجع به وضعیت تیمارستان و راجع به وضعیت زندانیان تذکراتی دادند و جلب توجه و احساسات آقایان را نسبت به آنها خواستند و لایحه هم برای بخشودگی زندانیان تقدیم مجلس کردند که در حدود پنج شش ماه از تقدیم این می‌گذرد و کمیسیون دادگستری هم به وظیفه خودش رفتار کرده است و گزارش آن را تنظیم کرده و به مجلس داده است.
بنده می‌خواستم از مقام ریاست تمنا بکنم که نسبت به این لایحه که مورد توجه آقایان نمایندگان هم هست توجهی بفرمایند که هر چه زودتر در دستور مجلس قرار داده شود که تکلیف آن تعیین بشو د و یک عده از زندانیان بیچاره که ممکن است به موجب این قانون بخشودگی حاصل بکنند راحت شوند (احسنت) بنده یک مقداری از وقتم باقی مانده است که جناب آقای دکتر کاسمی استفاده می‌کنند.
نایب رئیس - باقی نمانده است فقط یک دقیقه باقی مانده است.
دکتر کاسمی- بنده هم بیش از یک دقیقه عرضی ندارم، اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس – بفرمایید.
دکتر کاسمی- بنده فقط خواستم از حضور جناب آقای امیرتیمور استدعا بکنم که یک عده از محصلین دانشسرای کشاورزی ساری چند روز است که در تلگرافخانه متحصن شده‌اند و تقاضاهایی از وزارت فرهنگ کرده‌اند. دیروز بنده رفتم در تلگرافخانه و هر چه کردم که آنها را از تحصن خارج کنم، از تحصن خارج نشدند و با آقای فیوضات معاون وزارت فرهنگ هم تماس گرفتم و متأسفانه این طور حس کردم که به زودی وزارت فرهنگ نمی‌خواهد راجع به تقاضاهای آنها تصمیمی بگیرد خواستم خواهش کنم که آقا این موضوع را به اطلاع دولت برسانید و طوری بکنید که اینها زودتر از تحصن خارج بشوند و برای این که الآن فصل سرما است و در آنجا باران مفصل می‌آید و اینها هم بالا پوش حسابی ندارند و ممکن است که اگر حالا یک امر کوچکی را جلو گیری نکنید مدتی بعد منجر به یک اموری بشود که نشود از آن جلو گیری کرد (عده برای مذاکره کافی نبود پس از چند لحظه عده کافی شد)
نایب رئیس - آقایان توجه می‌فرمایند که هنوز پنج دقیقه نیست که مجلس شروع به کار کرده از اکثریت می‌افتد، آقای دکتر سیدامامی
دکتر سید امامی- بنده اولاً می‌خواستم خواهش کنم که اگر از وقتم باقی ماند به آقای سعید مهدوی از طرف مقام ریاست داده شود بنده می‌خواهم راجع به سه موضوع عرایضی کرده باشم اول آن است که توجه دولت را نسبت به بی‌کاران معطوف دارم مخصوصاً با رسیدن زمستان عده زیادی از کشاورزان که آذوقه و خوراک ندارند به شهرها مخصوصاً تهران حمله و هجوم خواهند آورد و باید از حالا فکری برای آنها کرد که این بدبخت‌ها بدون کار و مسکن نباشند اساساً موضوع بی‌کاری یکی از مسائل مهمی است که دولت پس از اتمام کار نفت که انشا الله با موفقیت تمام شود باید در رأس برنامه خود قرار دهد که از یک طرف به کارهای تولیدی اقدام نمایند و از طرف دیگر ما باید بکوشیم تعادلی در زندگی مردم به وجود بیاید آقایان اختلاف طبقاتی که در کشور ما به وجود آمده آتیه وخیمی دارد و ما را به فنا می‌رساند اساس عمده این کشمکش‌ها و طغیان‌ها و نارضایتی‌ها به علت همین اختلاف است دیگر مردم به ستوه آمده‌اند و شما از یک مشت توده فقیر و گرسنه چه توقعی دارید به خدا قسم ملت ایران نجیب‌ترین ملت دنیا است او تحمل تمام مصائب و بدبختی‌ها را دارد این مردم از شما کار و نان می‌خواهند و بس. ما متأسفانه غیر از وعده‌های شیرین ولی پوچ کاری تا به حال انجام نداده‌ایم و اکثریت مردم از زارع و کارگر با بدترین و سخت‌ترین شرایط زندگی خود را به سر می‌برند بیایید با دست خود در این امر مهم که بستگی به بقای ما دارد اقدام کنیم و همان طور که شارع مقدس به ما دستور داده است و ما که مسلمان هستیم از آن پیروی نماییم و مقید به تعادل زندگی باشیم. موضوع دوم می‌خواهم درباره به وجود آمدن احساسات که در مردم مشاهده می‌شود بر خلاف عده‌ای تبریک بگویم این احساسات که با کمال شدت اخیراً در ملت ایران به روز کرده است علامت آن است که ما رشد کرده‌ایم ما به حقوق خود پی برده‌ایم ما افکار عمومی داریم و می‌خواهیم زنده و جاویدان باشیم و نمی‌خواهیم گرفتار زنجیر اسارت گردیم آقایان این احساسات و تظاهرات ملی را خرده و ناچیز نگیرید این مقدمه تحول عظیمی است که در سرنوشت ما دخالت دارد ما باید از آن پشتیبانی کنیم و نگذرایم این آتش تعصب و ملیت که برافروخته شده است خاموش شده.
موضوع سوم که با حیات و ممات ما بستگی دارد نفت است جناب آقای دکتر مصدق که طرف اعتماد مجلسین و ملت می‌باشند به این کشور می‌خواهد خدمت کند این وجود نحیف و ضعیف دنیایی را تکان داده است و اسباب افتخار همه ایران می‌باشد و ملت آمریکا بیشتر از ما به این شخص محترم که مطالبه حق ملت ایران را می‌نماید احترام می‌گذارد اگر چند نفر از سیاست مداران کشورهای خارجی مخالف به احقاق حق هستند اما دنیا طرفدار حق ملل ضعیف می‌باشند و می‌دانند ملت ایران با این نفت زرخیز فقیرترین ملت دنیا است و باید برای خلاصی از این فقر و بیچارگی حداکثر استفاده را از نفت خود بنماید آقایان ما در سر یک عمل مبارزه حیاتی و بقایی هستیم و در این جنگ و جدال دچار خیلی از مضیقه گرفتاری خواهیم بود و باید خیلی صبر و حوصله به خرج دهیم و باید محکم مثل نخست‌وزیر خودمان در سنگر بنشینیم و تکان نخوریم که کوچک‌ترین عقب نشینی علاوه بر این که ما را به هدف نمی‌رساند به کلی ما را محو و نابود می‌کند و باید اقرار کنم که بیشتر این حوادث و اتفاقات اخیر که در کشور پیش می‌آید انعکاس همین مبارزه ملی است که نمی‌خواهند ما راحت زندگی کنیم و به فقر و بیچارگی خود خاتمه دهیم آقایان ما باید خیلی مقاومت کنیم کارهای کوچک را در مقابل موضوع نفت که اساس حیات ما را تشکیل می‌دهد بزرگ ننماییم و از کاه کوه نسازیم و با دولتی که به میل ملت انتخاب شده است کمک نماییم و از آن پشتیبانی کنیم.
بنده می‌خواستم راجع به دانشگاه هم یک عرایضی کرده باشم ولی چون آقای صدرزاده فرمودند می‌خواهم از وقت خودم هم چیزی باقی بماند که دوست محترم جناب آقای سعید مهدوی صحبت کنند فقط خاطر نشان می‌کنم که این تعطیل بودن دانشگاه به صلاح ملت ایران نیست و به هر نحو هست باید دانشگاه باز بشود و یک دسته کم از محصلین که اعمال نامشروع می‌کنند و در واقع اینها محصل حقیقی نیستند نباید باعث بشوند که محصلین نتوانند تحصیل بکنند و ما از دولت تقاضا داریم و مخصوصاً از رئیس دانشگاه که هر چه زودتر این تعطیل را خاتمه بدهند و دانشگاه را افتتاح بکنند (احسنت)
نایب رئیس - آقای سعدی مهدوی
مهدوی - بنده مطلب مفصلی نداشتم عرض کنم در این قسمت راجع به آیت الله آقای حاج سید نورالدین که جناب آقای صدرزاده هم توجه دارند این مطلب اصولاً در این مملکت ساده به نظر نمی‌آید و در جاهای دیگر هم مبتلا به ما هست و اصولاً یک دستگاه مرموزی فحش دادن به روحانیون را مسلماً تقویت می‌کند در هر کجا که این روحانیون هستند و نفوذ معنوی دارند ما می‌بینیم که یک‌ایده‌ای هم هستند که اینها را از فحش و تهمت مصون نمی‌دارند در صورتی که به عقیده من اگر مختصر اختلافی هم بین روحانیون باشد (شوشتری - بین روحانیون اختلاف نیست) نباید اجازه بدهیم که به این طبقه بی‌احترامی‌شود (شوشتری - اختلاف نیست آقا) اگر باشد، بنده عرض نمی‌کنم هست ولی مسلماً دستگاه بیگانه از این استفاده می‌کند در خراسان هم که آقای حاجی میرزا احمد کفایی که مورد توجه اهالی خراسان و حتی ایران هست می‌بینم همین چند روز پیش بنده تلگرافی داشتم که روحانیون آنجا و طلاب تمام دست از تحصیل کشیده‌اند و از دولت تقاضا کرده‌اند که نسبت به دو سه روزنامه فحاش که نسبت به ایشان هتاکی می‌کنند اقدام کنند و آنها را تعقیب کنند و اگر مختصر توجهی هم بشود من خیال می‌کنم که از حیث قانون هم در این قسمت ضعیف نیستم (شوشتری - آنها فحش نامه است نه روزنامه)
اگر ما اجازه بدهیم که فحش داده بشود مسلماً دستگاه بیگانه استفاده می‌کند و خود آن اشخاص هیچ استفاده نمی‌کنند مطلب دیگر بنده راجع به راه آهن خراسان است چون خیلی مکرر شده است دیگر عجیب به نظر می‌رسد که چرا بنده این قدر تکرار می‌کنم ولی وقتی توجه نشد ناچار از تکرار هستیم این راه آهن را در سال ۱۳۲۹ مرتباً سازمان برنامه به ما وعده داد ۲ ماه و ۳ ماه و ۴ ماه وعده دادند و شروع نکردند. بنده چند روز قبل در سازمان برنامه بودم شنیدم که از این صد هزار تن ریل یا سی هزار تن ریلی هم که بنا بود بخرند ۳ هزار تن آن آمده است به خرمشهر و همان کشتی را دوباره انگلیس‌ها رجعت داده‌اند به نام این که با ما در سرکار شرکت سابق نفت اختلاف دارند و این فوق‌العاده موجب تأسف است که دولت انگلستان در یک موضوعی که اهم دول ایران با یک شرکتی طرف است در معاملات دیگری که با دولت ایران می‌کند این طور رفتار کند این معاملات را فقط دو دولت در موقع جنگ می‌توانند با هم بکنند و بنده می‌خواستم از جناب آقای امیرتیمور که اینجا تشریف دارند استدعا بکنم که جناب آقای هاریمن که اینجا تشریف داشتند به ما وعده دادند که ۲۵ میلیون دلار برای راه آهن آذربایجان و خراسان بدهند. بیست و پنج میلیون دلار قبلاً برای کارهای کشاورزی و راه سازی تصویب شده بود وعده ده روز و ۱۵ روز می‌دادند از جناب آقای دکتر مصدق استدعا می‌شود که چون در آنجا تشریف دارند از ایشان تقاضا بکنند که این مبلغ را که دیگر ارتباطی با شرکت ندارد برای ما بگیرند و بفرستند بلکه از این راه امریکایی‌ها کمک بکنند که راه آهن آذربایجان و خراسان ساخته بشود.
دیگر یک مطلبی بود که می‌خواستم استدعا بکنم از دولت راجع به دانشجویان خراسان. تمام این اتفاقات و حوادثی که می‌شود ممکن است روی یک تحریکاتی باشد ولیکن ممکن است یک تقاضاهایی هم باشد که حق کاملاً با آنها باشد ۳ - ۲ سال است که دانشکده پزشکی مشهد تأسیس شده است و دانشجویان آنجا خصوصاً وسایل تدریس در اختیارشان نیست در درجه اول استاد نیست. امسال دانش جویان کلاس سوم دانشکده مشهد که بایستی وارد کلاس بشوند و درس بخوانند استاد ندارند. این یک سال تکلیف آنها چیست؟ بنده استدعا کردم از دولت در اول سال که اقلاً اگر استاد نمی‌دهند موافقت کنید که بیست و پنج شش نفر از دانشجوها بیایند به تهران و در اینجا آنها را بپذیرید که تحصیل‌شان را ادامه بدهند خوب آقا اگر این دانشجو امسال حق مسلمش هدر رفت این حق ندارد تظاهر کند؟ بایستی اجازه داده بشود، حال که اینها ساکت هستند و تقاضای مشروعی می‌کنند استدعا می‌کنم که دولت نسبت به تقاضای آنها توجهی بکند زیرا اینها در این سال اگر بلاتکلیف باشند آخر سال به اینها چه جواب خواهید داد امتحان که خواهید کرد آیا دیپلم به آنها می‌دهید یا نه؟ اگر دادید بسیار کار لغوی کردید برای این که به یک عده‌ای که هیچ گونه تحصیلات
عملی ندارند دیپلم داده‌اید. ندهید، چرا ندهید؟ وقت‌شان را تلف کرده‌اید اینها به امید شما به امید تابلوی دانشکده شما آمده‌اند اسم نویسی کرده‌اند این را استدعا می‌کنم که توجه بفرمایید.
نایب رئیس - آقای حاذقی در مسافرتی که تشریف برده بودند به کنفرانس بین‌المجالس هم تشریف بردند پس از مراجعت به هئیت رئیسه تشریف آوردند و گزارش خودشان را تقدیم کردند و قرار شد که امروز هم جریان را به عرض نمایندگان محترم برسانند و به عنوان نطق قبل از دستور جریان مسافرت‌شان را به اطلاع آقایان برسانند تمنا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند (در این موقع عده برای مذاکره کافی نبود و پس از بیان مطالبی از طرف آقایان نایب رئیس و صدرزاده و قرائت اسامی آقایانی که در خارج بودند چند نفر از آقایان وارد شده و عده برای مذاکره کافی شد)
نایب رئیس - تمام این اسامی‌که خوانده شد مطابق آیین‌نامه و مقررات جریمه خواهند شد آقای حاذقی بفرمایید.
حاذقی - عرض من دایر بر این بود که در سال جاری مطابق معمول از مجلس شورای ملی ایران و مجلس سنا از طرف اتحادیه بین‌المجالس دعوتی به عمل آمد که نماینده ایران در آنجا شرکت کند. چون مجلس ایران که عضو وابسته به این اتحادیه است و همه ساله هم مرتب در آنجا شرکت کرده همیشه مجلس ایران و قوه مقننه ایران تا آن حدی که مقدور بوده و ممکن بوده همکاری می‌کرده است. پنج نفر از نمایندگان مجلس از طرف مجلس شورای ملی اعتبارنامه دریافت کردند که در آن کنفرانس شرکت کنند. ۴ نفر از آقایان همکاران به علت گرفتاری با کارهای دیگری که داشتند موفق به شرکت نشدند و تنها بنده از مجلس شورای ملی به اتفاق ۴ نفر از مجلس سنا در آن کنفرانس که اهمیت بین‌المللی داشت شرکت کردیم. بعد از مراجعت به اقتضای وظیفه‌ای من داشتم گزارشی از جریان کار آنجا به عرض مجلس شورای ملی رساندم و تقدیم هیئت رئیسه کردم. هیئت محترم رئیسه در جلسه دیروز نظر دادند برای این که بعد از دستور وقت مجلس گرفته نشود این گزارش را قبل از دستور بنده در مجلس بخوانم که وقت مجلس گرفته نشود و گر چه این مطلبی است که مربوط به دستور مجلس است و همه ساله هم معمول بوده و در دستور گزارش عرض می‌کردند در مجلس سنا هم که گزارش عرض شد از طرف نماینده سنا در دستور بوده معذلک هیئت رئیسه این طور دستور دادند که بنده به عرض آقایان می‌رسانم:
مجلس شورای ملی
گزارش انجام مأموریتی را که از طرف مجلس شورای ملی برای شرکت در کنفرانس بین‌المجالس به اینجانب داده شده بود به استحضار خاطر آقایان نمایندگان محترم می‌رسانم.
چهلمین دوره کنفرانس بنا به دعوت اتحادیه بین‌المجالس که مقرر دائمی آن در شهر ژنو و ایران نیز عضو دائمی آن است با حضور نمایندگان مجلس شورای ملی و سنای ایران از تاریخ بیست و نهم اوت تا هفتم سپتامبر و هفتم شهریور تا شانزدهم در شهر اسلامبول تشکیل و همه روزه صبح و عصر جلسات خود را ادامه داد.
از سال ۱۸۸۹ به این طرف متناوباً کنفرانس سالانه این اتحادیه در کشورهای مختلف عضو این اتحادیه تشکیل گردیده و این سومین بار بود که مجلس ایران دعوت اتحادیه را با اعزام نماینده پذیرفته و رسماً در آن شرکت کرده است هدف اتحادیه بین‌المجالس برقراری ارتباط مستقیم بین مجالس مقننه کشورها به وسیله نمایندگان آنها و کوشش در ایجاد یک همکاری دائمی بین ملل و وادار کردن دولت‌ها به وسیله قوای مقننه که مظهر تمایلات و اراده ملت‌ها هستند به برقراری و حفظ صلح و تقویت از سازمان‌های ملی و دموکراسی و ایجاد هماهنگی بین ملل جهان است و به همین منظور اتحادیه بین‌المجالس در تمام مسائل جهانی و بین‌المللی که ممکن است به وسیله پارلمان‌ها راه حل برای آنها یافت مطالعه و اظهار نظر می‌کند و با ایجا همکاری بین قوای مقننه کشورهای مختلف به نیرومند کردن ملت‌ها در اجرای تمایلات ملی خود و بالا بردن ارزش و اعتبار پارلمان‌های آنها کمک می‌نماید این اتحادیه دارای یک شورای دائمی که عهده دار تنظیم برنامه کنفرانس آینده اتحادیه و محل تشکیل آن دعوت از پارلمان کشورها برای حضور در آن است و ایران نیز جزو این شورای دائمی است.
هیئت نمایندگی ایران عبارت بودند از آقایان سپهبد نخجوان - نظام مافی - عباس مسعودی - حسین نقوی از سنا و اینجانب از مجلس و شورای ملی (متأسفانه چهار نفر از آقایان نمایندگان منتخب با این که قبول این مأموریت کرده بودند حضور به هم نرسانیدند) از سی و سه کشور شرکت کننده در کنفرانس هیئت‌هایی از ۵ تا ۱۸ نماینده به کنفرانس فرستاده بودند از سه روز قبل از تشکیل کنفرانس شورای دائمی تشکیل و راجع به برنامه کنفرانس بررسی‌های لازم کرد گزارش جامعی از مسائل سیاسی و اقتصادی که در سال گذشته مورد توجه محافل پارلمانی کشورها بود و قوانین مهمی را که پارلمان‌ها تصویب و دولت‌ها اجرا کرده‌اند به وسیله آقای دبیر کل اتحادیه به کنفرانس تقدیم کرد که دو قسمت جالب توجه یک تصویب اجرا قانون ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور ایران از طرف مجلس و دولت ایران و دیگری اجرا قانون ملی شدن صنایع آهن و فولاد در انگلستان که اخیراً از طرف دولت انگلستان به موقع اجرا گذاشته شده و در نتیجه ۹۲ مؤسسه بزرگ صنعتی آهن و فولاد متعلق به شرکت‌های مختلف به تصرف دولت انگلیس بیرون آمده است بود - بنا به پیشنهاد نمایندگان ایران مدت بحث در پیرامون گزارش مورد بحث دو روز تمدید یافت و نمایندگان ایران به اتمام و مذاکره و با هیئت‌های نمایندگی کشورهای مختلف و دادن توضیحات مبسوط راجع به آنچه درباره نفت ایران و جریان تصویب و اجرا قانون ملی شدن نفت و رفع سوء تفاهم‌های حاصله از تبلیغات عمال شرکت سابق نفت لازم بود مستحضر همراه گردد و پس از آن موضوع را در جلسه عمومی کنفرانس عنوان و اعضای کنفرانس را که همه نمایندگان مجلس شوراهای عضو اتحادیه بین‌المجالس بودند جریان قانون ملی شدن صنایع نفت ایران و اجرای آن را به شرح زیر استماع کردند:
این ترجمه نطقی است که من در کنفرانس بین‌المجالس به عرض رسانیدم که متن فرانسه‌اش هم هست و تطبیق شده است (آشتیانی‌زاده - همان فرانسه‌اش را بخوانید)
آقای رئیس آقایان نمایندگان
هیئت نمایندگی ایران مرا موظف نموده که به نام پارلمان ایران از اتحادیه و کنفرانس بین‌المجالس و از مقامات کشور همسایه و دوست که وسائل تشکیل کنفرانس اسلامبول را تسهیل کرده است صمیمانه تشکر کنم - از کوشش‌های کنفرانس و شورای بین‌المجالس و دبیرخانه کلی برای بهبودی روابط و تقویت کمک تبادل بین کشورهای جهان قدردانی می‌کنم می‌خواهم به طور مختصر حوادث مربوط به ملی شدن صنعت نفت را در ایران که در گزاش آقای بواسیه دبیر کل نیز انعکاس پیدا کرده است به استحضار نمایندگان محترم برسانم در این گزارش راجع به تصویب و اجرا قانون مزبور به طور اجمال مطالبی لازم به استحضار آقایان نمایندگان پارلمان‌های کشورهای عضو اتحادیه بین‌المجالس که در این کنفرانس حضور دارند برسانم پس از مطالعه عمیق و بررسی‌های طولانی برای حفظ منافع و تأمین استقلال اقتصادی ملت ایران که مدت پنجاه سال شرکت (سابق) نفت انگلیس و ایران از هیچ گونه اعمال و بی‌رعایتی نسبت به آن خودداری نمی‌کرد و بعد از جنگ بین‌المللی دوم که ملت ایران از کلیه منافع ترون اقتصادی و صنعتی و زراعتی خود محروم گردید پارلمان ایران اوضاع را روشن نموده ملت ایران متوجه شده بود که کمپانی سابق تمام محصولات را برده و به استقلال اقتصادی او وقعی نگذارده و یک دهم حق او را هم نپرداخته است برای تأمین بهبود وضع زندگی در ایران و یعنی حقوق از دست رفته مردم این کشور پارلمان ایران راه دیگری جز تهیه و تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور نداشت و این دلیل قانون ملی شدن صنعت نفت را تصویب نمود جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر ایران که به منظور اجرا این قانون از طرف پارلمان ایران انتخاب گردید به طور واقع یک قهرمان ملی به شمار می‌رود و هر فرد ایرانی از هر جمعیت حزبی‌که باشد در اجرای این قانون از او دولت او حداکثر حمایت و پشتیبانی می‌کند نخست‌وزیر ایران راهی نداشت مگر این که قانونی را که مجلسین نه با کثریت بلکه به اتفاق آرا تصویب نموده‌اند جزء به جزء اجرا نماید. آقای رئیس آقایان نمایندگان توجه شما را به بعضی مسائل لازم درباره تصویب و اجرا قانون که در سرنوشت ملت ایران بزرگ‌ترین تأثیر را دارد جلب می‌کنم نخست این که تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در ایران به منظور دیگری به جز بهبودی وضع زندگی ملت ایران صورت نگرفته و هیچ گونه عامل دیگری در این مورد وجود نداشته است دیگر این که تمایل هیچ دولتی در این باره رعایت نگردیده و یگانه عامل انجام آن تمایل جدی ملت ایران به این امر بوده است.
مستحضر هستید از این که دولت ایران در راه تأمین زندگی و بهبود وضع اقتصادی ملت ایران با چه اشکالات بزرگی مواجه می‌باشد. باید برای ۱۸ میلیون و چهار صد هزار نفر ایرانی زندگی مرتب فراهم آوریم که از تبلیغات مضر و مخالف ملیت و استقلال ملت ما جلوگیری شود و نگذاریم ملت ایران بازیچه چنین افکار و عقاید مضری که برای کلیه جهانیان خطر دارد بشود برای استفاده از ثروت طبیعی کشورمان وسیله دیگری نداشتیم جز این که قانون ملی شدن نفت را به موقع اجرا بگذاریم هیئت نمایندگی ایران برای این که مردم ایران بتوانند از ثروت کشور خود استفاده ببرند از آقایان که نمایندگان سی و سه کشور دوست ایران هستند درخواست مساعدت می‌نماید آخرین طرح دولت ایران به دولت انگلیس که هم اکنون دست ما رسیده حاوی سه قسم است.
۱ - دولت ایران حاضر است بر طبق قانون مصوب پارلمان ایران نفت و محصولات آن را به دولت انگلیس و کلیه کشورهایی که سابق در چند سال اخیر مشتریان نفت ایران بوده‌اند به قیمت بین‌المللی بفروشد دولت ایران حاضر است قانون را اجرا کلیه نفت استخراجی خود را به انگلیس و سایر مشتریان
سابق در مقابل دریافت بهای بین‌المللی تحویل کند.
۲ - دولت ایران حداکثر حسن نیت را برای پرداخت تمام حقوق و مزایای مهندسین که در نفت ایران مشغول خدمت بوده‌اند به کار می‌برد مشروط به این که فردا فرد دارای هر ملیتی می‌خواهند باشند قرارداد استخدامی با شرکت ملی نفت ایران امضا کنند و این موضوع در قانون هم پیش‌بینی شده است در صورتی که مهندسین فعلی در ایران بمانند و به خدمت خود در شرکت ملی نفت ایران ادامه دهند دولت ایران به هیچ وجه در نظر ندارد مهندسین دیگری را به خدمت دعوت نماید.
۳ - دولت ایران برای پیدا کردن یک راه حلی راجع به رسیدگی به مطالبات و دعاوی شرکت سابق نفت و جبران خسارات وارده به شرکت سابق پس از محرز شدن مورد موافقت قرار گرفتن آن حاضر است با کمال حسن نیت با دولت انگلستان به نمایندگی از شرکت سابق نفت ایران و انگلیس وارد مذاکره شود و به موجب ماده مخصوصی که برای حل این مسئله اقتصاد مقرر گردیده ۲۵ درصد از عواید نفت ایران به یک بانک بین‌المللی مرضی‌الطرفین سپرده می‌شود و دولت ایران حاضر است این وظیفه را که قانون به عهده ما گذاشته به نحو مطلوب و مستحسن انجام دهد باید به اطلاع آقایان برسانم که این قانون شامل تمام کشور ایران از شمال و جنوب و شرق و غرب است.
می‌خواهم توجه آقایان را به این نکته جلب کنم که پارلمان ایران قانونی تصویب نموده که بر حسب آن کلیه درآمد سود بهره بردای نفت خود را منحصراً برای بهبود وضع زندگی ایرانیان در تمام قسمت‌ها و مخصوصاً بهداشت و فرهنگ عمومی مصرف کند و نیز اصلاح تغییر اصول کشاورزی ایران از صورت قدیم به طرز بهتر و جدید در آن پیش‌بینی شده است متأسفانه اصول امروز کشاورزی ما قدیمی است و احتیاج به اصلاح جدی دارد گذشته دولت ایران در اثر خرابی وضع کشاورزی کشور برای تأمین غذای مردم ایران ۲۰۰ خروار تن گندم از خارجه خریداری نمود و این کار برای کشوری مثل ایران با جمعیت کم دارای استعداد مهم کشاورزی است غیر قابل تحمل است و ما نیاز به اصلاح در فرم اساسی در این باره داریم.
در خاتمه از آقایان نمایندگان تقاضا دارم از عمل ما پشتیبانی کامل بنمایند و از این که به اظهارت اینجانب گوش داده و مورد توجه و تأیید قرار دادند سپاسگزاری می‌نمایم.
نایب رئیس - آقای حاذقی یک ربع آقا تمام شد. استدعا می‌کنم که بقیه را برای جلسه بعد بگذارید.
حاذقی - این وسط مطلب است اما بسیار خوب عیبی‌ندارد بقیه را جلسه آینده به عرض آقایان می‌رسانم.
۳ - اعلام ارجاع بودجه ۳۳۰ مجلس شورای ملی به مجلس سنا.
نایب رئیس - با اجازه آقایان وارد دستور می‌شویم و بودجه مجلس هم به مجلس سنا ارسال شد.
۴ - طرح گزارش کمیسیون کار راجع به کارگران مسلول.
نایب رئیس - گزاش کمیسون کار راجع به کارگران مسلول مطرح است گزارش کمیسون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون کار به مجلس شورای ملی:
کمیسیون کار با حضور آقای وزیر کار به لایحه دولت راجع به کارگران مسلول رسیدگی نموده با توجه به پیشنهادات آقایان نمایندگان در مجلس لایحه دولت را به شرح زیر اصلاح و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده ۱ - از تاریخ تصویب این قانون کلیه کارفرمایان مؤسسات اقتصادی - بازرگانی - صنعتی - معدنی - باربری - راه - راه آهن و به طور کلی هر مؤسسه‌ای که مشمول مقررات قانون کار می‌شود مکلف‌اند علاوه بر چهار در صد مندرجه در ماده ۱۶ قانون کار معادل یک در صد دستمزد و مزایای نقدی کارگران خود را به منظور حمایت و معالجه کارگرن مسلول و ترتیب نگاهدرای از آنها به صندوق تعاون و بیمه کارگران بپردازند.
تبصره ۱ - وزارتین کار و دادگستری آیین‌نامه‌ای برای اجرای این قانون و وزارت کار آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای قانون کار را تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران به مورد اجرا خواهد گذاشت.
تبصره ۲ - برای اجرای ماده ۱۶ قانون کار شرکت سهامی بیمه ایران مکلف است کلیه وجوهی که از محل حقوق کارگران کشور تا به حال دریافت داشته است بعد از وضع آنچه تا به حال به مصرف هزینه اداری و معالجه کارگران رسانیده است باقی مانده را اعم از آن که به حساب سود خالص و یا به حساب اندوخته برده باشند تدریجات در مدت یک سال و نیم به صندوق تعاون بیمه کارگران برای ایجاد بیمارستان و مؤسسات بهداشتی و امور تعاونی کارگران تأدیه نماید.
تبصره ۳ - دولت مکلف است درظرف دو ماه قانونی برای جلوگیری از ابتلا به مرض سل و درمان آن در تمام کشور تهیه و تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
ماده ۲ - عدم تأدیه و تأخیر پرداخت یک درصد مذکور در ماده یک در موعد مقرر مستلزم پرداخت جریمه‌ای معادل دو برابر مبلغ اصل و در صورت تکرار معادل چهار برابر مبلغ اصل در هر مورد خواهد بود که به نفع صندوق تعاون و بیمه کارگران اخذ و محسوب خواهد شد و به علاوه متخلف باید کلیه هزینه درمان و خسارات وارده به کارگران را بپردازد.
ماده ۳ - از این تاریخ وزارت کار وزارت امور اجتماعی و کار نامیده می‌شود.
ماده ۴ - وزارت امور اجتماعی و کار مأمور اجرای این قانون خواهد بود.
مخبر کمیسیون امور اجتماعی و کار - کشاورزصدر.
نایب رئیس - ماده اول مطرح است چون کلیات مذاکره شده است دیگر کلیات ندارد و در ماده باید صحبت شود. آقای دکتر جلالی بفرمایید.
دکتر جلالی - البته در این مورد مذاکرات بسیاری شده و بحثی در این نیست که این ناخوشی ناخوشی بسیار مشکلی است و هر چه در این مورد مبارزه بشود و حمایت بشود از مسلولین جا دارد و قوانین بهتری باید فراهم بشود تا چنانچه باید برای جلوگیری از این ناخوشی و وسایل معالجه آن آن طور که باید اقدام بشود این لایحه در مرتبه اولی که آمده بود نواقصی داشت متأسفانه در مجلس تصمیم گرفته شد که اصل لایحه با پیشنهادات مطالعه بشود و تکمیل بشود و برگردد. متأسفانه حالا که به کمیسیون رفته آن نواقص رفع نشده یک مشکلات دیگری هم به آن اضافه شده است و برگشته، یکی از این مشکلات موضوعی است که جناب آقای ملک مطلعند و در جلسه گذشته هم در مورد این قانون بحث فرمودند، موضع بیمه کارگران است اگر به صورت جلسات دوره ۱۵ توجه بشود جناب آقای ملک و سایرین در آن دوره در این مورد مفصل بحث کردند و بالنتیجه قانون کار که به مجلس آمده بود قسمتی از ماده شانزدهم‌اش با اصرار شخص جناب آقای ملک و سایر آقایان نمایندگان حذف شد آقای ملک در آن موقع حذف یک قسمتی را کردند و حال به جای این که این لایحه رفته به کمیسیون به پیشنهاداتی که شده توجه بشود، آمده‌اند یک تبصره‌ای به آن اضافه کرده‌اند برای اجرای ماده ۱۶ قانون کار شرکت سهامی فلان تا آخر ...
این صورت جلسه‌ای است که متعلق دوره گذشته است و تمام فرمایشات آقای ملک و تمام آقایان و آقای منصورالسلطنه عدل وزیر مشاور در آن دولت به طوری که در مذاکرات مجلس هست اصلاً این قانون یعنی آن ماده ۱۶ به آن صورتی که فعلاً وزارت کار تصور می‌کند تصویب نشده که حالا برای اجرای آن تبصره‌ای در این لایحه برای ما گذاشته‌اند در آنجا با مذاکرات جناب آقای ملک، آقای نراقی آقایان دیگر وزیر مشاور قبول کرده که قسمت دوم ماده یعنی گرفتن بیمه کارگران از شرکت سهامی بیمه حذف بشود و بایستی این حذف بشود و با این ترتیب تصویب شده این در قانون توجه نشده، مباحثاتی که جناب آقای ملک و سایر آقایان فرمودند که مباحثه اصولی بوده، وزارت کار باید ناظر امور کارگران باشد این صندوقی که تهیه می‌شود بنده کار ندارم به این که این صندوق اصلاً خوب عمل کرده یا نه و با کمال تأسف باید گفت که اصلاً تهیه این نوع مؤسسات جز خرجی، جز باری بر دوش این مردم، هیچ چیز دیگر نیست. از مبلغی که دو و بیست و پنج صدم در صد از چهار در صد که در این مدت گرفتند و یک هفتاد و پنج صدم در صد را به شرکت بیمه می‌داده‌اند از این دو بیست و پنج صدم در صد چه عملی تاکنون کرده‌اند و چه تأسیساتی برای امور بهداشتی کارگران که مخصوصاً در این قانون کار تعیین شده برایشان چه کرده‌اند؟ لااقل حق بود که بیلان این مدت را می‌آوردند به طور آزمایش که ببینیم این صندوق تعاون چه کرده است؟ حالا آمده‌اند این ماده ۱۶ را با این ترتیبی‌که تصویب شده یک تفسیر دیگری برایش می‌خواهند بکنند و آن این است که یک تشکیلاتی که بسیار منظم است و کارش را هم به خوبی دارد می‌کند، تشکیلات‌اش را هم در مدتی که بر آن گذشته بسیار منظم کرده و نواقصش را رفع کرده،
طبیب متخصص تهیه کرده. متخصصین مربوطه دیگر فراهم آورده و یک همچو مؤسسه‌ای را یک عملی را که مدتی است دارد می‌کند اشتباهات اشکالات هر چه بوده رفع کرده حالا می‌خواهند این را از او بگیرند و بدهید به یک مؤسساتی که یک سال است به طور آزمایش کار کرده و معلوم نیست چکار کرده است؟ به علاوه بنده از جهت این امر، از این نظر که بگذریم از نظر اخلاقی که چه کرده، او را بایستی آقای وزیر کار بیاورند و ببینیم چه شده است اصلاً صندوق تعاون کدام خدمت را کدام عمل ار کرد؟ کدام یک از این مواد که ذکر شده اجرا کرده کدام کارگر را دستگیری کرده اینها را باید رسیدگی کرد به کدام کارگر از کار افتاده‌ای رسیدگی کرده و کمک کرده فقط اتومبیل و قالی و چیزهای دیگر تهیه کرده‌اند. بنده به این امور کاری
ندارم. این امور را خود آقای وزیر کار باید توجه کنند و اصلاح کنند و مؤسسات زائدی خواهش می‌کنم تهیه نکند. بحثی که بنده دارم این است که تبصره ۳ اصلاً در اینجا زائد است و اینجا نوشته برای اجرای ماده ۱۶ اگر به صورت جلسات مجلس توجهی بشود آن قسمت حوادث و امراض ناشیه از کار با موافقت وزیر مسئول وقت حذف شده است. آقای ملک، آقای نراقی و آقایان دیگر این پیشنهاد را کرده‌اند و این طور موافقت کرده‌اند. آقای رئیس اینجا صراحتاً می‌گوید، من عبارت می‌خوانم آقای منصورالسلطنه صریحاً اظهار می‌کند (غلامرضا فولادوند - خدا بیامرزد مرحوم منصورالسطنه را) بعد از مذاکراتی که جناب آقای ملک فرمودند آقای نراقی کردند آقای وزیر کار این اظهار را می‌کند (آن روز در موقعی که آقای ملک‌مدنی راجع به کارگران مطالبی فرمودند بنده عرض کردم این ماده ۱۶ است و مربوط است به صندوق تعاون و بیمه کارگران، البته راجع به صندوق تعاون که اشکالی نیست و آن قسمت بیمه را که در حقیقت عبارت است از دو سطر آخر تبصره دوم که می‌گوید و همچنین قسمت بیمه کارگران شرکت سهامی بیمه کارگران شرکت سهامی بیمه ایران از آن شرکت منتزع و با کلیه ذخیره ریالی خود به صندوق تعاون و بیمه کارگران منتقل خواهد شد. بنده موافقت کردم که این دو سطر حذف بشود با این ترتیب در موقعی که اعلام رأی می‌شد آقای رئیس توجه می‌دهند که آقایان با ذکر این که این قسمت حذف می‌شود رأی می‌گیریم بنابراین ماده ۱۶ قانون کار و امراض ناشی از کار را که به شرکت بیمه متعلق بوده ابداً شامل نیست.
پس تبصره ۳ که در این لایحه از کمیسیون برگشته به هیچ وجه دیگر مفهومی ندارد برای این که در مجلس این نظر به کلی منتفی شده و حذف شده بود و موردی برای اجرایش نیست و اصلاً چیزی نیست که اجرا بشود. بنده از این موقع استفاده می‌کنم و متأسفم از این که پیشنهاداتی که ما کرده بودیم کمیسیون پیشنهادات را در یک تبصره سر بسته در بسته‌ای برداشته به مجلس آورده و بسیار عبارتش هم نارسا است چون نوشته دولت مکلف است در ظرف دو ماه قانونی برای جلوگیری از ابتلا مرض سل و درمان آن در تمام کشور تهیه و تقدیم کند این اصلاً مفهوم ندارد، چطور می‌توانند جلوگیری کنند؟ آخر طرزش چیست، اصلاً معنی ندارد تلقیح ب. ث. ژ را می‌خواهید در این مملک اجباری کنید؟ اگر پیشنهاداتی که آمده بود توجه می‌شد به عقیده من کافی بود ما در کمیسیون سازمان برنامه دو میلیون تومان برای آسایشگاه‌ها تخصیص داده بودیم این تصویب شد برای ساختمان آسایشگاه‌ها و اگر خاطرتان باشد بنده این را تصریح کردم در آن شب که استان مازندارن و گیلان مسلولش و تلفات‌اش از هر ناحیه‌ای، از هر نقطه‌ای بیشتر است چون آب و هوایش مرطوب است و به علاوه سابقه ناخوشی مالاریا که ضعیف کننده است در آنجا بیشتر بود و به این دلایل این ناخوشی در آنجا خیلی زیاد است و اگر آمار بیماران آسایشگاه‌های‌مان را که هست توجه بفرمایید شاید بدون اغراق یک سوم آنها مازندرانی و گیلانی هستند با آن که بنده در آنجا تصریح کردم که قسمت بیشتری از این دو میلیون تومان برای آسایشگاه مازندران داده شود ابداً سازمان برنامه توجهی نکرد ما یک پولی در مازندران با کمک سایر آقایان نمایندگان و آقای استاندار فراهم آوردیم که از قند و شکر هم یک چیزی داده شود برای ساختن آسایشگاه و حالا داریم تهیه می‌کنیم البته یک جای بسیار خوبی تهیه خواهد شد اما متأسفانه این پولی که معین شده برای این کار به جای این که به یک جایی که مرکز این ناخوشی است بدهند و با این که اینجا باید بیش از هر جا توجه بشود ابداً توجهی ندارند. بنده در وزارت بهداری عرض کردم در سازمان برنامه تذکر دادم پشت این تریبون عرض کردم، به بنده یک وعده‌های دادند و چیزهایی نوشتند ولی همه‌اش روی کاغذ ماند و کوچک‌ترین کمکی نشد.
نامه‌هایی برای ما نوشتند ولی دو میلیون را بین سایر جاها تقسیم کرده‌اند و به ما چیزی نداده‌اند حالا خوب است لااقل در تقسیم یک چیزی به ما بدهند (شوشتری - یعنی تقسیم روی هوا. به هوا که دل کسی خوش نمی‌شود) بنده از این موقع استفاده می‌کنم و نکته‌ای که غالب آقایان مکرر در اینجا فرموده‌اند باید عرض کنم از جناب آقای امیرتیمور تمنا بکنم که با آقای وزیر بهداری صحبت کنند وضع دارویی این آسایشگاه‌ها بسیار بد است هر روزه شاید برای هر یک از آقایان یک مشت نسخه می‌آید که قیمت آن نسخه‌ها خیلی گران است غالباً داروی آن هم در تهران پیدا نمی‌شود ما هم که پول زیادی نداریم و نمی‌توانیم بدهیم از بنگاه حمایت مسلولین می‌خواهیم آنها هم ندارند همین بنگاهی که وجود دارد خود سرکار هم آنجا تشریف دارید پریروز برای بنده چند تا نسخه آورده بودند که ۳۵۰۰ تومان پول این نسخه‌ها بود و به علاوه داروهایش پیدا نمی‌شد بنده برای آقای وزیر بهداری نوشتم در یک نامه رسمی به من جواب دادند که متأسفانه محلی برای پرداخت آن نداریم، پس معلوم نیست برای چه اینها را خوابانیده‌اید چه فایده‌ای دارد؟ جراح که ندارید دوا که ندارید، چیزی که ندارید در آسایشگاه هم که به حد کافی جا ندارند. اصلاً این آسایشگاه بسیار ناقص است و بسیار کم است دو آسایشگاه هم در مرکز هست یکی بو علی و یکی آسایشگاه شاه‌آباد که آنها هم همیشه دچار دو دستگی و سیاست و این حرف‌هایی است که ملاحظه می‌فرمایید یا طبیب را توقیف می‌کنند یا گرو می‌کنند و یا دم در می‌آیند می‌ایستند. آسایشگاه‌های شخصی هم که گرفتاری‌های دیگری دارند به جای این که از آنها تشویق کنند شب می‌روند می‌زنند و زیر و رو می‌کنند.
(صفوی - در شهرستان‌ها آسایشگاه هم نیست مسلولین کنار کوچه می‌خوابند) در شهرستان‌ها که آسایشگاه وجود خارجی ندارد کوچک‌ترین مساعدتی کوچک‌ترین کمکی برای این که ما در شهرستان‌ها یک جایی تهیه بکنیم برای این منظور ابداً نمی‌شود باید یک توجه بیشتری بشود بنده در این موضوع عرض دیگری ندارم ولی صراحتاً عرض می‌کنم تبصره ۳ که برای اجرای ماده ۱۶ است به هیچ وجه مفهوم و معنی ندارد و با کمال تأسف کمیسیون کار توجهی به این نکته نکرده است پیشنهاداتی هم که ما کردیم ابداً به این پیشنهادات معلوم می‌شود توجه نکرده‌اند پیشنهادات یا گم شده یا قرائت نشده و ابداً تبصره ۳ مفهومی ندارد که در این لایحه جا داده شود.
نایب رئیس - اولاً آقایان باید توجه بفرمایند پیشنهاداتی که داده می‌شود همان پیشنهاداتی باید باشد که در شور اول داده شد مطابق آیین‌نامه پیشنهاد دیگری قبول نخواهد شد یک پیشنهادی آقای معدل داده‌اند که قرائت می‌شود (شوشتری - بنده پیشنهاد حذف کرده‌ام) حذف معنی ندارد.
یک نفر از نمایندگان - آقا به کفایت مذاکرات باید رأی گرفته بشود.
نایب رئیس - موضوع کفایت مذاکرات نیست ابتدا توجه بفرمایید پیشنهاد قرائت بشود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم قانون مسلولین کار مسکوت گذاشته شود - معدل
نایب رئیس - آقای معدل
معدل - مساعی جناب آقای وزیر کار برای توجه به مسلولین کارگرها مورد تقدیر است برای این که احساس می‌شود ایشان نسبت به وزارتخانه‌شان و آن کاری که به ایشان سپرده شده کمال توجه و علاقمندی را دارند ولی تعجب می‌کنم از همکاران‌مان که عضو کمیسیون کار بودند و به نیت همکاران خودشان توجهی نکردند و نتوانستند در کمیسیون آن نظریاتی که مجلس شورای ملی در یکی دو جلسه که این قانون را حلاجی کرد و پیشنهاداتی داد آن نظریات را مورد عنایت قرار بدهند که در این جزء منعکس شده باشد بنده از این جهت این قانون را گفتم مسکوت بماند که نظریاتی را که نمایندگان داشتند در اینجا تأمین نشده (صحیح است) ما اگر قانون را رد بکنیم خلاف نیت‌مان است برای این که نظر داریم که نسبت به کارگرها توجهی بشود و قوانین که برای حاجات کارگرها می‌آید اینها زودتر و بهتر و خوب‌تر تصویب بشود و اگر این تصویب بکنیم خلاف نظریاتی است که ابراز داشتیم و می‌فهمیم و می‌بینیم که تأمین وضع کارگرها در اینجا نشده لهذا پیشنهاد سکوت بنده دادم. در این قانون چیزی که بنده دیدم اضافه شده یعنی کمیسون ۲ مرتبه نظر داده و شاید مخبر کمیسیون هم در جواب بنده اظهار بکند و بگویند که تبصره ۳ نظر شما را تأمین می‌کند که می‌گوید دولت مکلف است در ظرف ۲ ماه قانونی برای این کار بیاورد ولی این تبصره این نظر مجلس را تأمین نمی‌کند برای این که همین موضوع می‌بایستی یکی از مواد آن قانون باشد یعنی نشسته باشند و وزیر بهداری را هم صدا کرده باشند و یک موضوع اساسی یعنی مبارزه به اصل را مورد توجه قرار داده باشند و برایش یک قانون بیاورند آقایان کارگرها یک طبقه خاصی که نیستند که بیایند یک جا یک مالیاتی که همه اهل مملکت می‌دهند یک جا هم یک مالیات دیگر خاص به خصوص این کار بدهند کارگر باید مثل همه مردم مالیاتی را که داده از تمام مزایایی که در مملکت هست استفاده بکند از آن گذشته الآن که ما این قانون را مورد مطالعه قرار می‌دهیم نمی‌دانیم چقدر کارگر است و تقریباً صدی چند اینها مبتلا به سل می‌شوند در چند جای این مملکت برای اینها مؤسساتی یعنی آسایشگاهایی فراهم می‌شود آیا با پولی که جمع آوری می‌شود از صدی یک اینها میسر هست و ممکن هست تأمین بکند این کار را یا نه
یعنی یک کارگری لباس می‌پوشد مالیات می‌دهد چایی می‌خورد مالیات می‌دهد سایر مواقع دیگر را هم که قانون وضع کرده مالیاتش را می‌دهد صدی یک هم بدهد برای مبارزه با سل آن وقت تازه اگر یک کارگری هم هست در گرگان یک کسی است در براز جان و دیگری در استرآباد و کنگاور است این مبتلا به سل بشود جواب بدهند که شما را باید ببریم به یک نقطه دورتری چون اینجا وسیله مبارزه با این کار نیست آسایشگاه هم نیست این مرد هم مالیات خاص بدهد هم مالیات عام بدهد و هم تأمین نشده باشد نظرش به این جهت روی این قانون بحث کردن مورد ندارد و زشتی هم دارد که ما قانون تأمین آسایش کارگر را رد کنیم و اگر هم عین آن را تصویب کنیم
مورد ندارد چون بنده قانون به این ناقصی تا حالا ندیده‌ام به مجلس بیاید این قانون را مسکوت بگذارید تا دو مرتبه در شور قرار بگیرد وزیر بهداری را بگویید بیاید در کمیسیون و از پول مملکت اعتبار در نظر بگیرید و قانونی وضع کنید که برای پنج نقطه مملکت شمال و جنوب، شرق غرب مرکز هم که دارد برای مبارزه با سل آسایشگاهی ساخته شود و مبارزه اساسی با سل بشود منتهی اگر برای تأمین پولش وجوه کافی نیست آن دفعه هم در مجلس گفتم ممکن است از اینها صد یک بگیرید شهرداری‌ها هم صدی پنج بدهند بقیه‌اش را هم از بودجه عمومی مملکت می‌گذاریم.
نایب رئیس - آقای دکتر کاسمی مخالفید؟ بفرمایید.
دکتر کاسمی- اگر چه خود جناب آقای معدل هم برای مسکوت ماندن این لایحه خیلی غلیظ مخالفت نفرمودند و فقط برای این که این لایحه یک قدری نقص دارد یک بیاناتی فرمودند به عقیده بنده این قانونی که آمده است به مجلس شورای ملی یکی از قوانین بسیار مفیدی است که تاکنون به مجلس شورای ملی آمده چندین بار هم در اینجا صحبت شد که موضوع سل یک موضوعی نیست که در آن بشود غفلت کرد و او را ندیده بگیریم برای این که همان قسم که یک مرتبه هم بنده این را عرض کردم این مرض متأسفانه فوق‌العاده شیوع پیدا کرده چون سرایت‌اش هم خیلی زیاد است و مخصوصاً فقر و نبودن مواد غذایی زمینه را برای ابتلا به این مرض آماده می‌کند و به این واسطه فوق‌العاده شایع شده است به خصوص در طبقه کارگران و این قانون درست است که ناقص است بنده هم حرفی ندارم از این که نقصی دارد لکن با این نقص باز فوق‌العاده مفید است ما می‌توانیم با این قانون یک قسمت از افراد مملکت را که بیشتر مورد حمله این مرض و خطر واقع می‌شوند نجات بدهیم البته در این لایحه تبصره گذاشته شده و پیش‌بینی شده که برای تمام مملکت دولت فوری یعنی در ظرف دو ماه یک قانونی را تهیه کند و به مجلس بیاورد البته تهیه کردن یک قانون کلی برای مبارزه با سل در یک چنین مملکت پهناوری کار آسانی نیست پول فوق‌العاده زیادی می‌خواهد ولی با همین قانون یک قسمت از کارگران را می‌توانیم محفوظ نگهداریم.
خود آقایان ملاحظه فرمودید از اولی که من در مجلس آمده‌ام تا امروز روزی نیست که یک عده از کارگران مسلول به مجلس نیایند و اینجا متحصن نشوند جلو همه آقایان را نگیرند و التماس نکنند بنابراین من تصور می‌کنم با این قانون یک قسمت از منویات آقای معدل تأمین شده است (صحیح است) البته دولت با این قانون می‌تواند به تجربه یک وسایلی را کاملاً مورد بررسی قرار بدهد و همین را یک میزان کوچکی قرار بدهد و یک قانون کلی بیاورد به مجلس و بنده تصور می‌کنم که با این سابقه‌ای که برای مسلول بودن کارگران هست برای مجلس شورای ملی شایسته نباشد که این قانون را مسکوت بگذارد بخصوص این که شور اولش شده و شور دومش است
معدل - مسکوت بگذارند که ببرند تکمیلش کنند.
صدرزاده - آقای معدل استدعا می‌کنم استرداد بفرمایید
نایب رئیس - آقای وزیر کار
وزیر کار - البته مجلس شورای ملی همیشه می‌تواند راجع به دستورات و مطالبی که در مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد نظر بدهد و تصمیم اتخاذ بکند و دستورات مجلس را خود مجلس تعیین بکند بنده به عقیده و نظر نمایندگان محترم احترام می‌گذارم اما این لایحه صرفاً برای این تقدیم مجلس شورای ملی شده است که در حال حاضر عده زیادی کارگر مسلول توی خیابان‌های تهران ولو هستند و هیچ کدام‌شان هم پناهگاهی ندارند و نه اینها را نگهداری می‌کنند و نه اینها را معالجه می‌کنند گذشته از این که بر حسب اظهارنظری که پزشک کرده است که اینها مسلول هستند بیکار شده‌اند و درمانده شده‌اند و حال هیچ کس آنها را نمی‌پذیرد کس و کار آنها هم نمی‌توانند آنها را معالجه بکنند و خانواده آنها هم بدون اعاشه بیچاره و بدبخت و سرگردان مانده‌اند و نمی‌دانند چکار بکنند این لایحه صرفاً برای این تهیه و تقدیم شده است که برای آنها یک وسیله موقتی فراهم بشود که رفع بیچارگی تا حدی از این بیچاره‌ها و بدبخت‌ها بشود این لایحه را که بنده تقدیم مجلس شورای ملی کردم به هیچ وجه من‌الوجوه ادعا نکردم که با تقدیم این لایحه برای جمیع بدبختی‌های این مملکت برای جمیع امراض برای جمیع مسلولین آناً دوا فراهم شده درد آنها درمان شده و این لایحه برای مبارزه با سل تقدیم شده من همچو چیزی نگفتم و کسی هم چنین لایحه‌ای نیاورده است شما اگر می‌خواهید توجه به حال کلیه مسلولین بکنید برای این کار لااقل در کشور ایران سالی پنجاه میلیون تومان پول باید اختصاص داده شود و پنجاه میلیون تومان هم برای این همه مسلول مبلغ زیادی نیست به اعتقاد من مجلس شورای ملی باید موافقت بکند و دولت هم باید این پول‌ها را از بودجه عمومی تأمین بکند و به مصرف برساند ولی با این حرف‌ها که نمی‌شود مسلولین مملکت را امروز دردشان را درمان کرد.
به طوری که آقای دکتر جلالی گفتند شاید عده زیادی از اهالی شمال ایران مخصوصاً در قسمت مازندران مسلولند بنده هم در آسایشگاه شاه‌آباد و بو علی هر وقت برای عیادت مرضی رفتم دیدم شاید واقعاً شصت درصد مریض‌های بستری از آذربایجان و شمال بوده‌اند البته مبتلایان آنجا بسیار زیادند در سایر نقاط مملکت هم خیلی زیادند و این مرض هم متأسفانه در ایران ریشه کرده و روز به روز هم دارد زیاد می‌شود و جا دارد هر چه زودتر برای این موضوع فکری شود و همین طوری که فرمودید در موقع شور در کمیسیون آقای وزیر بهداری هم تشریف داشتند و با حضور ایشان مطلب مذاکره شد خود ایشان تقاضا داشتند و پیشنهاد کردند که مجالی برای مطالعه زیادتر به وزارت بهداری داده بشود بنده هم دیدم چون این کار جنبه فنی دارد با نظر ایشان موافقت کردم و بالاخره کمیسون این ماده را به این ترتیب تنظیم کرد که در ظرف این دو ماه دولت برای کلیه مسلولین مملکت یک لایحه جامعی به مجلس شورای ملی تقدیم بدارد با این نظر بنده تصویب می‌کنم که دیگر ایرادی برای نماینده محترم آقای معدل که واقعاً نظری جز بهبود حال مردم ندارند نخواهد بود اما یک قسمت فرمایشات جناب آقای دکتر جلالی نماینده محترم را بنده باید جواب عرض بکنم ایشان در بیشتر از بیانات و فرمایشات‌شان متکی به بیانات نماینده محترم جناب آقای ملک‌مدنی در دوره قبل شدند بنده خودم هم در دوره قبل افتخار همکاری با جناب آقای ملک‌مدنی را داشتم به بیانات‌شان هم واقف هستم به طرز فکرشان هم کمال آشنایی را دارم و همیشه هم نهایت احترام را نسبت به ایشان داشته‌ام جناب آقای ملک هم مانند غالب آقایان نمایندگان البته در مجلس شورای ملی نظریاتی ابراز کرده‌اند وزرای وقت هم البته نظریاتی داشته‌اند و اما آن چیزی که ملاک اعتبار و ملاک عمل است آن چیزی است که از تصویب مجلس شورای ملی گذشته جناب آقای منصورالسلطنه نظری که اظهار داشته‌اند نظر شخص خودشان بود نظر شخصی‌شان البته از نظر خودشان کمال احترام را داشته است ولی مادام که در قالب قانون ریخته نشده به هچچ وجه من‌الوجوه امروز نمی‌تواند نظر شخصی ایشان مانع از اجرای قانون بشود (دکتر جلالی - صورت جلسات موجود است)
ماده ۱۶ قانون کار به کیفیتی الآن موجود است که از تصویب مجلس شورای ملی گذشته و برای اجرا در اختیار دولت قرار گرفته و
دولت هم به هیچ وجه من‌الوجوه با این اظهارات نمی‌تواند از اجرای قانون صرف‌نظر کند ماده ۱۶ قانون کار مناط و ملاک عمل وزارت کار است که به او عمل کرده و الآن هم عمل می‌کند کاملاً هم اعتبار قانونی دارد (دکتر جلالی - آنچه که تصویب شده این نیست) جنابعالی اگر یک قدری بیشتر مطالعه بفرمایید ملاحظه خواهید فرمود قانون همان طور است که ابلاغ شده اجرا می‌شود
معدل - بنده چون آقای وزیر کار بیاناتی فرمودند به احترام بیان ایشان پیشنهادم را مسترد می‌کنم (احسنت) ولی ضمن عمل به اشکال بر می‌خورند.
صفایی - اخطار نظامنامه‌ای دارم که مقدم است.
نایب رئیس - مطابق چه ماده
صقایی - طبق ماده ۴۷ اجازه بفرمایید توضیح عرض کنم
نایب رئیس - بفرمایید
صفایی - متأسفانه نسبت به این قانون رعایت نظامنامه نشده جناب آقای وزیر کار استدعا می‌کنم توجه بفرمایید درتبصره ۲ گزارش که الآن مطرح است جریمه و مجازاتی تعیین شده است که مقرر می‌دارد که عدم تأدیه و تأخیر و پرداخت یک در صد مذکور در ماده یک در موعد مقرر مستلزم پرداخت جریمه‌ای معادل دو برابر مبلغ اصل طبق ماده ۴۷ آیین‌نامه که وظایف کمیسیون دادگستری را معین می‌کند یکی از وظایف کمیسیون دادگستری عبارت است از رسیدگی به لوایح طرح‌های قانون راجع به امور حقوق اعم از مدنی و جزایی چون در این قانون یک مجازاتی تعیین شده است طبق آیین‌نامه بایستی این لایحه به کمیسیون دادگستری می‌رفته باشد (دکتر مجتهدی – به کمیسیون بهداری هم نرفته است) اجازه بفرمایید به هر حال از لحاظ این که رعایت نظامنامه نشده و در این قانون مجازات تعیین شده و آن مجازات عبارت است از پرداخت ۴ برابر آن رقمی که در مورد مقرر می‌بایستی بپردازد بنابراین این قانون قابل طرح نیست تا این که از لحاظ این جریمه به کمیسیون دادگستری برود و این مجازات در آنجا یا تعدیل شود یا تصویب شود.
نایب رئیس – به عقیده بنده هم این قانون باید به کمیسیون بودجه هم برود آقای دکتر معظمی هم همین قسمت را یاد آوری فرمودند و هم به کمسیون دادگستری برای این قسمت مجازات و هم به کمیسیون بهداری برای رسیدگی از نظر بهداشت حالا بسته به نظر آقایان است (صحیح است) آقای مکی.
مکی - بنده می‌خواستم از محضر مقدس مجلس شورای ملی استدعا کنم حالا که این قانون به یک اشکالاتی برخورد کرده است از نظر اهمیت زیادی که اساسنامه شرکت ملی نفت دارد و مورد علاقه آقایان هم هست استدعا می‌کنم او را مطرح کند برای این که الآن این کارهایی که
در کار نفت صورت می‌گیرد چون یک هیئت مدیره ثابتی ندارد به عقیده بنده مصلحت نیست آقایان بایستی این مؤسسه‌ای که مورد علاقه فرد فرد آقایان هست اساسنامه‌اش در دستور قرار بگیرد استدعا می‌کنم آن را مطرح بفرمایید.
نایب رئیس - اگر آقایان موافقت بفرمایند عرض کردم در جلسه یکشنبه از اول وقت آن کار را انجام می‌دهیم یک قانون خیلی کوچک و طرحی است که مورد ابتلا عموم آقایان است و آن اسکناس‌های هزار ریالی و پانصد ریالی است استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید پیش از آخر مجلس آن را مطرح کنیم تمام بشود (صحیح است)
مکی - بنده استدعا می‌کنم که کمیسیون بودجه و کمیسیون دادگستری زودتر به این لایحه مسلولین توجه کنند چون الآن یک مشت مسلول در این شهر ویلان هستند فوراً کمیسون نظرشان را بدهند بیاید به مجلس.
نایب رئیس - از آقایان رؤسای کمیسیون‌های بهداری و دادگستری و بودجه استدعا می‌شود که کمیسیون‌ها را تشکیل بدهند و زودتر این لایحه را لطف کنند بیاید به مجلس.
۵ - مذاکره در طرح ارسالی از مجلس سنا راجع به اسکناس‌های پانصد و هزار ریالی.
نایب رئیس - طرح قانونی مربوط به تمدید مدت جمع آوری اسکناس‌های پانصد و هزار ریالی مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
طرح قانونی مربوط به تمدید مدت جمع آوری اسکناس‌های پانصد و هزار ریالی.
ماده واحده - قانون مربوط به تعیین تاریخ اجرای قانون تعویض و جمع آوری اسکناس‌های هزار ریالی و پانصد ریالی مصوب ۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۰ از تاریخ تصویب این طرح تا ۲ ماه تمدید می‌شود.
تبصره - وزارت دارایی مکلف است که به وسیله مأمورین دارایی در سراسر کشور حتی در دهات و قصبات به وسیله جار زدن به عموم مردم ده نشین مدلول این قانون را آگهی دهد.
طرح قانونی مندرج در فوق در جلسه روز شنبه پنجم مرداد ۱۳۳۰ به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا - سید حسن تقی‌زاده
نایب رئیس – یک طرحی هم به امضای ۵۰ نفر از آقایان محترم در همین زمینه داده شده بود دیگر احتیاجی به قرائت آن طرح نیست چون آن طرح به قید سه فوریت بود وقتی که ما الآن این را طرح می‌کنیم دیگر احتیاجی به سه فوریت نیست.
بعضی از نمایندگان - قرائت شود.
نایب رئیس - آن طرح هم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام ریاست محترم ریاست مجلس شورای ملی امضا کنندگان پیشنهاد می‌کنیم طرح مصوب مجلس سنا را راجع به تمدید مدت تعویض اسکناس‌های هزار ریالی و پانصد ریالی به قید ۲ فوریت و فی‌المجلس در دستور قرار گیرد به امضای جمعی از نمایندگان.
نایب رئیس - فوریت اول مطرح است آقای دکتر سید امامی.
دکتر سیدامامی - بنده با این پیشنهاد و طرح کاملاً مخالفم چون یک قانونی از مجلس گذشته است یک مقدار اسکناس جمع شده است و بقیه‌اش به نفع دولت تمام شده است عده‌ای از اشخاصی که در مواقع مخصوص سوء استفاده می‌کنند این اسکناس‌ها را به قیمت خیلی ارزان جمع کرده‌اند و می‌خواهند باز در این موقع استفاده کنند این جریان به ضرر مملکت تمام می‌شود فردا هر قانونی لغو خواهد شد و یا باز تمدید می‌شود آن طور که باید اجرا نمی‌شود بنده مطمئنم و دیدم و می‌دانم در آذریایجان هم یک کسانی هستند که این اسکناس‌ها را جمع کرده‌اند اسکناس‌های پانصد هزار ریالی را جمع کرده‌اند ۱۹ تومان بیست تومان خریده‌اند اگر این تمدید برای استفاده عموم بوده بنده حرفی نداشتم ولی آن بدبخت فقیر که احتیاج داشته است یک صد تومانی را به ۵ تومان فروخته است یک قانونی هم گذشته و به نفع دولت هم تمام شده است حالا برای یک عده هوچی برای یک عده اشخاص محتال بیاییم این قانون را لغو کنیم هیچ صلاح نیست.
نایب رئیس - آقای صفایی موافقید یا مخالف؟
صفایی - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
نایب رئیس - مطابق کدام ماده.
صفایی - ماده ۱۳۷
نایب رئیس - متأسفانه آقایان نمی‌گذارند یک کار مثبتی انجام بشود بفرمایید.
صفایی - متأسفانه در این مورد هم طرح این قانون بر خلاف ماده ۱۳۷ آیین‌نامه است ماده ۱۳۷ مقرر می‌دارد هیچ یک از نمایندگان نمی‌توانند به هیچ عنوان چه قبل و چه در ضمن طرح لوایح یا طرح‌ها پیشنهاد خرج یا پیشنهادی که بالواسطه مستلزم خرج باشد بنمایند (صحیح است) توضیح این قضیه این است که صحبت سر تمدید وقت نیست موضوع این است که این اسکناس‌ها طبق قانون دریک مدت معینی جمع آوری شد و بقیه مبلغ که جمع آوری نشد ما به‌التفاوت طبق همان قانون به حساب خزانه دولت گذارده شد و اکنون تمدید اثر ندارد باید دولت از خزانه و بودجه‌اش یک رقمی اول برای پرداخت این اسکناس‌های مورد ادعا تعیین بکند بعد چنین قانونی مطرح بشود چون الآن عمل خاتمه یافته است یازده میلیون تومان ما به‌التفاوت بوده و هیئت نظارت بلافاصله روز دوم بعد از آخر مدت که گمان می‌کنم اول تیر بوده تمام این رقم به حساب دولت گذاشته شد و اسکناس جدید به جای او در جریان گذاشته شد و دولت هم استفاده کرد و قروضش پرداخته شد الآن بانک محلی برای پرداخت این وجوه ندارد بانک نمی‌تواند بپردازد برای این که پولش را داد به دولت اگر لازم باشد چنین عملی (سالار بهزادی - چه لزومی دارد) بایستی وزارت دارایی لایحه‌ای بیاورد آن را بنده مخالفم و بعد هم در موقع علت مخالفت را عر ض می‌کنم الآن به عنوان اخطار نظامنامه‌ای عرض می‌کنم که آقایان اصل قانون را در نظر بگیرند که بانک الآن محلی برای این پرداخت اسکناس ندارد ما به‌التفاوت را به دولت داده است دولت باید یک اعتباری از محلی که مجلس تصویب می‌کند در بودجه عمومی بیاورد یا یک لایحه جداگانه‌ای برای این اعتبار تصویب شود و در اختیار بانک گذاشته شود و آن پول در اختیار بانک گذاشته شود تا بانک بتواند این عمل را بکند بنابراین چون این پیشنهاد خرج است قابل طرح در مجلس نیست.
نایب رئیس - عرض کنم این طرحی است که در مجلس تصویب شده و باید در مجلس شورای ملی تعیین تکیف بشود (بعضی از نمایندگان - اشتباه کرده‌اند) رفع اشتباه با رأی ندادن آقایان است آقایان اگر رأی ندادید معلوم می‌شود اشتباه شده است آقای ملک‌مدنی با فوریت اول موافقید؟
ملک‌مدنی - بنده توضیح می‌خواهم بدهم.
نایب رئیس - اگر موافقید باید توضیح بدهید.
صفایی - طبق اخطار نظامنامه‌ای که بنده کردم اصلاً قابل طرح نیست.
ملک‌مدنی – به عقیده بنده باید این طرح به کمیسون ارجاع شود هیئت رئیسه باید وظیفه‌اش را انجام بدهد.
نایب رئیس - آقای ملک عرایض بنده را اگر توجه بفرمایید ایرادی وارد نیست طرحی به امضای ۵۰ نفر اینجا رسیده است (بعضی از نمایندگان - نخواندند) خواندند آقا توجه نفرمودید.
صفایی - قربان طبق نظامنامه اصلاً قابل طرح نیست
فولادوند - جنابعالی فرمایشات‌تان را کردید باید مجلس تصمیم بگیرد.
نایب رئیس - حالا آقای مکی و آقای حاذقی پیشنهاد مسکوت ماندن این را کرده‌اند آقای مکی بفرمایید
مکی - بنده می‌بینم که این لایحه با کیفیتی که الآن هست و با اخطار جناب آقای صفایی که اخطارشان هم به نظر بنده کاملاً وارد است این لایحه را طرح کردن و بالاخره یک مخالف و یک موافق صحبت کردن و بعدمثل لایحه مسلولین از دستور خارج بشود این مصلحت وقت مجلس اقتضا نمی‌کند این است که می‌خواستم استدعا کنم این لایحه مسکوت بماند برای این که واقعاً موضوع اساسنامه شرکت ملی نفت ایران کمال ضرورت و اهمیت را دارد و نباید تصویبش از مد نظر مجلس دور بشود و چیزی جزو دستور الآن مطرح نشود که روز یکشنبه وقت مجلس را بگیرد استدعا می‌کنم از مقام ریاست موافقت بفرمایند این مسکوت بماند آقایان هم موافقت بفرمایند بلافاصله هم اساسنامه مطرح بشود این اساسنامه مطرح بشود این اساسنامه هم چیز کوچکی نیست چندین ماده است چند ورق است خواندن این خودش مدتی طول می‌کشد می‌خواستم استدعا کنم حال که موضوع شرکت ملی نفت مورد توجه آقایان نمایندگان محترم است و همه هم علاقه دارند که این دستگاه هر چه زودتر سازمانش داده شود و از صورت موقت بودن فعلی خارج بشود موافقت بفرمایید که این طرح مسکوت بماند و اساسنامه شرکت ملی نفت مطرح بشود.
محمدعلی مسعودی - اخطار آقای صفایی وارد است همین نظر را هم آقای مکی تأیید کرد همین نظر را بگیرید بهتر است تا رأی بگیرید.
نایب رئیس - آقای فولادوند
غلامرضر فولادوند - بنده همیشه به نظریات جناب آقای صفایی احترام می‌گذارم ولی عرضم این است که وقتی تذکری فرمودند و نمایندگان متوجه شدند باید منتظر رأی مجلس باشند اما راجع به این موضوع این طرح از طرف نمایندگان نیست این طرحی است که از مجلس سنا داده شده و یک مجلس روی آن رأی داده و آمده است به مجلس شورای ملی و مجلس شورای ملی باید تعیین تکلیف بکند.
یا رد کند یا قبول کند طرح نمایندگان راجع به دو فوریت قضیه است التفات می‌فرمایید؟ آقا راجع به اصل قضیه که جناب آقای دکتر فرمودند با احترامی که به ایشان دارم و حسن نیت‌شان را همیشه تصدیق کرده‌ام ولی دولت که نباید از افراد فقیر ملت سوء استفاده بکند و بگوید چون فلان دهاتی قانون دولت را نفهمیده اسکناس را که برده است مخفی کرده این را چون دو ماه گذشته ما بایستی به نفع مملکت یعنی به نفع دولت پول فلان رعیت فقیر فلان زارع بیچاره را که به کسی دسترسی نداشته و پول‌شان را پلوی خودشان نگه داشته ما این را استفاده کنیم چرا؟ برای این که دولت از این قانون استفاده کرده این صحیح نیست این خلاف انصاف و خلاف عدالت است. (سالار بهزادی - پس چرا آن قانون را تصویب گردید) (مکی - رعیت فقیر که صد تومانی ندارد از دست آنها خارج شده) چطور آقای مکی یک رعیت ایرانی صد تومان ندارد ما یک مملکت ثروتمند نیستیم ولی بنده که به حال رعیت به حال دهات آشنایی بیشتری دارم چون خودم هم زارع هستم می‌دانم در ایران رعیت‌های چیز دار هم هست رعیتی هست که سالی ۲۰ خرورا سی خروار گندم دارد تریاک دارد خوب این رعیتی که با خون جگر آمده گندم کاشته تریاک کاشته حالا ما باید سوء استفاده کنیم نگذاریم مدت قبول این اسکناس‌ها تمدید شود و پول او از بین برود عرض بنده این است که این قانون قانونی است که مجلس سنا تصویب کرده است و مجلس شورای ملی باید روی این رأی بدهد یا رد کند یا قبول کند.
۶ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
نایب رئیس - آقای سالار بهزادی شما دو عمل خلاف می‌کنید یکی این که منشی هستید باید اینجا باشید نیستید و آنجا نشسته‌اید یکی هم پارازیت می‌دهید باید به پیشنهاد آقای مکی رأی گرفته شود و چون عده کافی نیست با اجازه آقایان جلسه را تعطیل می‌کنم جلسه آینده روز یکشنبه ساعت ۹
(مجلس ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - نورالدین امامی