مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ بهمن ۱۳۲۹ نشست ۱۰۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۳۵
۴شنبه ۱۱ بهمن ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۰۹
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۰۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۸ بهمن ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱ - قرائت غائبین و طرح صورت مجلس و مذاکره در ترتیب نطق قبل از دستور
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان:سعید مهدوی - دکتر هدایتی - جمال امامی - حاذقی - مکی
۳ - قرائت و مذاکره در سابقه مذاکرات موقع تقاضای رأی اعتماد از طرف دولت
۴ - تقدیم مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی کار به وسیله آقای وزیر کار
۵ - تقدیم چهار فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت ده و یک ربع صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل شد
۱ - قرائت غائبین و طرح صورت مجلس و مذاکره در ترتیب نطق قبل از دستور
رئیس - صورت اسامی غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: میرمجید موسوی. احمد بهادری. عرب شیبانی. فرهودی. دکتر هدایتی. دکتر مجتهدی. علی‌محمد دهقان. سعید مهدوی. سالار بهزادی. دکتر راجی. دکتر مصدق. دکتر شایگان. طباطبایی. سیدعلی بهبهانی.
غائبین بی اجازه آقایان: آشتیانی‌زاده. اقبال. افشارصادقی. جواد مسعودی.
رئیس - آقای کشاورزصدر.
کشاورزصدر - اول بنده می‌خواستم عرض کنم که اطلاع دادم آقای آشتیانی‌زاده مریضند و برای معالجه رفته‌اند (نمایندگان - آمده‌اند وارد شده‌اند) می‌دانم آمده‌اند چون جزو غائبین بی‌اجازه نوشته شده بود خواستم عرض کنم که علتش این بود اما مطلب دیگر، استدعا دارم که مقام معظم ریاست به این عرض بنده توجه بفرمایند، این را بنده اعتقاد دارم تمام کارهای این مملکت برای این خراب است که قوانین اجرا نمی‌شود اگر قانون و آئین‌نامه و مقررات مصوب مجلس به موقع اجرا گذاشته شود حتماً عیبی در کار پیدا نمی‌شود. اینجا جناب آقای غلامرضاخان فولادوند قبل از دستور صحبت فرمودند و در همان جلسه باقی وقت‌شان را پنج دقیقه به اخوی عزیزشان و پنج دقیقه هم به این اخویشان دادند. این است که بنده برخاستم و از مقام ریاست اجازه خواستم ولی جناب آقای سردار فاخر که من به ایشان احترام می‌کنم و از صمیم قلب هم دوست‌شان دارم متأسفانه در اینجا فرمودند که فقط یک نفر می‌تواند صحبت کند و مطابق آئین‌نامه سه نفر قبل از دستور بیش‌تر نمی‌توانند صحبت کنند مگر این که تمام وقت‌شان را به دیگری بدهند. در حالی که در آن جلسه ایشان یک مقداری از وقت‌شان را به آقای قاسم فولادوند دادند و ایشان هم صحبت کردند بنده خواستم عرض بکنم که مقام ریاست حافظ قانون و نظامنامه هستند و اقتضا دارد که همان طور که روش مجلس بوده و مجلس پذیرفته عمل شود و اگر هم غیر از این هست لااقل در جلسه دیگر گفته شود نه در آن جلسه که عمل غیر از این بوده.
رئیس - الان همان موضوع امروز مطرح است آقای آزاد وقت‌شان را به دو نفر داده‌اند پس ممکن است این سه ربع وقت به ده نفر تقسیم شود آئین‌نامه گفته سه نفر بیش‌تر صحبت نکند و تمام وقت‌شان را هم می‌توانند واگذار کنند به دیگری بنده هم عقیده‌ام این است که اگر آقایان موافقت بکنند به یک نفر بدهند همه وقت‌شان را ولی قابل تقسیم نیست (صحیح است) الان امروز چطور عمل بکنیم؟
کشاورزصدر - می‌توانند بین سه نفر تقسیم بکنند نفری پنج دقیقه، مطابق آئین‌نامه هم هست.
رئیس - آن وقت جای ۳ نفر ۹ نفر صحبت کنند؟ این عملی نیست.
نمایندگان - نمی‌شود، صحیح نیست.
رئیس - آقای شوشتری.
شوشتری - بنده استدعایم این است نمی‌دانم در تقریر من اشتباه کردم اگر اشتباه من کردم اصلاح بشود و اگر آقایان اشتباه فرموده‌اند اصلاح بشود، در این قسمت عرض کردم من راجع به سر حدات ایران سؤالی کردم که متضمن بحرین و فیروزه است متقابلاً مفهوم عبارت از این و او عطفی که دارد این است که من دو سؤال کرده‌ام در صورتی که دو سؤال نکردم، یک سؤال کردم که خیال کردم در موقع تشریح بحرین و فیروزه که جزو لاینفک ایران است تشریح کنم از این جهت استدعا می‌کنم اصلاح بشود.
رئیس - اصلاح می‌شود، آقای جمال امامی.
جمال امامی - بنده نمی‌دانم این ایراد بنده به صورت جلسه یا به مقام ریاست است حالا خود آقا تشخیص بفرمایید در جلسه گذشته بعد از خطابه آقای
نخست وزیر بنده اجازه خواستم که به ایشان جواب بدهم آقا فرمودید که این سابقه نداشت بنده سابقه این را از دوره ۱۴ از همان جلسه‌ای که حضرتعالی استناد فرمودید آورده‌ام در آن جلسه آقای بیات آمده و خطابه خوانده و بعد رأی اعتماد خواسته، بعد از ایشان ۱۰ نفر وکیل صحبت کرده، این هم صورت جلسه است.
رئیس - حالا بنده می‌گویم این را برای آقا بخوانند استناد من هم به همین است که جنابعالی می‌فرمایید و استناد می‌کنید، در آن جلسه پنج شش نفر صحبت کردند که آیا باید صحبت بشود یا نشود آقای دکتر مصدق هم عقیده داشتند که باید صحبت بشود، معایب و محاسن یک دولتی گفته بشود بعد رأی بگیرند. اولاً آقای بیات داوری از مجلس خواستند، آقای دشتی می‌گویند قصدشان از داوری این است که تقاضای رأی اعتماد بکنند. و بعد تقاضای رأی اعتماد می‌کنند بعد یک پیشنهادی آقای دشتی می‌دهند که بدون بحث رأی گرفته شود، مجلس هم موافقت می‌کند، صحبت آقای بهبهانی آقای مصدق‌السلطنه و آقای ایرج اسکندری در این بوده است که آیا باید مورد بحث واقع بشود و جواب بدهند یا نه؟ و در اصل موضوع بالاخره مجلس رأی داده که بحث نباید بشود و بعد هم رأی اعتماد گرفتند، الان هم بنده می‌دهم این را قرائت می‌کنند که ذهن آقایان مسبوق باشد و سابقهای هم گذاشته نشود. آقای فقیه‌زاده بفرمایید.
فقیه‌زاده - در قسمت نطق قبل از دستور فرمودید که مطابق آئین‌نامه بیش از ۳ نفر حق ندارند صحبت بکنند، در جلسه‌ای که جنابعالی تشریف نداشتید و آقای گنجه‌ای مجلس را اداره می‌کردند آقای دکتر هدایتی این اعتراض را کردند و آقای گنجه‌ای فرمودند که چون سابقه عمل این طور بوده است اعتراض هم وارد نیست خواستم این نکته را به عرض مبارک رسانده باشم که آقای گنجه‌ای اجازه دادند که تقسیم شود.
گنجه - من گفتم مطابق معمول سابق عمل می‌کنیم.
رئیس - حالا بنده عقیده‌ام این است که به دو نفر بیش‌تر نمی‌شود این حق را داد نه این که هر نفر دو دقیقه صحبت کند، پریروز که آقای کشاورزصدر حقی برای خودشان قائل شدند دو دقیقه بیش‌تر به وقت باقی نمانده بود. این آقایان هم اغلب وقت‌شان را واگذار می‌کنند ولی وقتی باقی نمی‌گذارند، یک چیزی هم بیش‌تر وقت می‌گیرند، الان چه جور عمل بکنیم؟ آقای آزاد وقت‌شان را به آقای جمال امامی و یک نفر دیگر داده‌اند و آقای حاذقی یک قسمتی از وقت‌شان را به آقای دکتر هدایتی واگذار کرده‌اند، این را باید مجلس رأی بدهد و عمل بشود. آقای ملک‌مدنی بفرمایید.
ملک‌مدنی - عرض کنم این موضوع را مقام ریاست باید برای یک مرتبه روشن بفرمایید از مجلس رأی بگیرید، اگر مجلس رأی داد که اشخاص از اجازه‌شان به دیگری واگذار کنند که استفاده کنند، این رویه‌ای بشود که هر روز باز مورد اشکال و ایراد نباشد.
رئیس - آقای مکی نسبت به صورت مجلس نظری دارید؟ بفرمایید.
مکی - برای این که سابقه نشده باشد بنده در تأیید بیانات جناب آقای جمال امامی‌خواستم عرض کنم در همین حکومت آقای رزم‌آرا وقتی تقاضای رأی اعتماد کرد اجازه فرمودید که آقای قائم‌الملک توضیحاتی دادند که چون آقای رزم‌آرا راجع به شمال وارد مذاکره شده است فعلاً بنابراین ما رأی می‌دهیم بنابراین جناب آقای قائم‌الملک در همین حکومت رزم‌آرا در همین مجلس اجازه صحبت گرفته‌اند و صحبت کرده‌اند. پس ترتیبی که
در جلسه گذشته بوده است هم برخلاف سابقه بوده و هم افکار اقلیت را در مجلس محدود کردند و نگذاشتند افکار آزاد در مجلس اظهار عقیده کرده باشند.
رئیس - اولاً آقای قائم‌الملک تذکری دادند، تذکر با جواب دادن دو تا است. حالا دو سه تا نظایر دارد می‌گویم بخوانند، هم تکلیف نطق قبل از دستور امروز را تعیین می‌کنیم و هم این موضوع را. آقای صفوی نسبت به صورت مجلس فرمایشی دارید؟
صفوی - خیر عرضی ندارم.
رئیس - آقای امامی‌اهری.
امامی‌اهری - بنده منظورم این بود که اگر اجازه بفرمایید در مورد نطق قبل از دستور هر کسی مجاز باشد تمام وقت نوبه‌اش را واگذار بکند به شخص دیگر.
رئیس - این صحیح است تمام نوبت را، این در آئین‌نامه هست.
امامی‌اهری - ولی در آئین‌نامه تصریح شده است که سه نفر باید صحبت کنند چون سابقهای که عمل شده است، خلاف این است، استدعا می‌کنم با رأی مجلس حل بفرمایید.
رئیس - آقای اسلامی.
اسلامی - برای این که رفع تشنج بشود از مقام ریاست استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید که امروز استثنائاً نوبت‌شان را واگذار کنند ولی بعداً هر کس بخواهد صحبت کند اقلاً باید اینجا اسم‌نویسی بکند و به رأی هم نرسد.
رئیس - ماده آئین‌نامه قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۸۳ هر یک از نمایندگان که مطلب مهمی داشته باشد و بخواهد به استحضار مجلس برساند می‌تواند قبل از شروع به دستور یا آخر جلسه با اجازه رئیس و رعایت نوبت به عنوان نطق قبل از دستور یا بعد از دستور مطلب خود را اظهار نماید. مجموع این قبیل نطق‌ها در یک جلسه به طور کلی نباید از سه ربع ساعت تجاوز کند و در هر جلسه بیش از سه نفر هر نفری ربع ساعت نمی‌تواند از اول تا آخر جلسه صحبت کند و هر کدام از دارندگان اجازه نطق می‌تواند حق خود را به نمایندگان دیگر واگذار نماید (صحیح است)
رئیس - از آئین‌نامه این طور بر می‌آید که تمام حقش را می‌تواند واگذار کند و سه نفر بیش‌تر نمی‌توانند صحبت کنند و اگر آقایان موافقت بکنند این طور عمل بشود بعد از این دیگر اختلافی پیش نمی‌آید.
صدرزاده - او شرط دارد یکی سه ربع ساعت یکی هم سه نفر.
اسلامی - امروز استثنائاً اجازه بفرمایید.
رئیس - آقای فولادوند.
غلامرضا فولادوند - ما در دوره قبل زحمات زیادی برای تصویب این آئین‌نامه کشیدیم و به این جهت است که ملاحظه می‌فرمایید مجلس در این دوره سه ساعت کار می‌کند و برای یک موضوعی یک نماینده هفت روز وقت مجلس را نمی‌گیرد در این آئین‌نامه قید و مندرج است، در این ماده هم صریحاً نوشته است سه ربع و سه نفر هر کس می‌تواند به نماینده دیگر واگذار کند. نمی‌گوید به نمایندگان دیگر علیهذا به نظر بنده مقام ریاست بایستی همین طور عمل بفرمایند محتاج به رأی هم نیست.
کشاورزصدر - پس چرا جلسه پیش خلاف این شد؟
رئیس - حالا بالاخره اکثریت برای اخذ رأی نیست ولی تکلیف را امروز تعیین می‌کنم.
حاذقی - رأی هم لازم ندارد اینجا نظامنامه صریح است به نظر خود جنابعالی است.
رئیس - آقای معدل بفرمایید.
معدل - آقایان باید توجه به این نکته داشته باشند که نمایندگان ولایات غالباً مطالبی دارند، تلگرافاتی به آنها می‌شود که باید در مجلس عرضه شود از این گذشته می‌خواهند سؤال کنند و برای سؤال کردن هم در آئین‌نامه پیش‌بینی نشده فقط تقدیم می‌توانند بکنند در حالی که این سؤال‌ها غالباً چند ماه ازش می‌گذرد و اصلاً طرح نمی‌شود و اگر نماینده بیاید اینجا اقلاً آن سؤال را بخواهند آقایان نمایندگان مستحضر می‌شوند که یک همچو مطلبی را یک نفر اظهار کرد خود مجلس نباید محدود کند این قدر خودش را البته افراط‌کاری‌های ادوار سابق مخصوصاً دوره ۱۵ منجر به این تفریط شد که حالا دیگر بحث است که همان سه ربع ساعت را هم به چند نفر اجازه ندهند بنده تصور می‌کنم به جای این که خود مجلس این تصمیم را بگیرد واگذار کنیم به هیأت رئیسه و هیأت رئیسه هم این طور این مسأله را حل بکند که این سه ربع ساعت مثلاً هر نماینده‌ای به دو نفر بتواند اجازه بدهد که اگر یک نفر دیگری هم مطلبی داشته باشد و مجال باشد برای اظهار کردنش و آقای رئیس هم مراقبت بفرمایند که از ۱۶ دقیقه بیش‌تر این دو نفر حرف نزنند و الا آقایان تصدیق بفرمایید که اینجا این قدر محدود بودن که حتی تذکری را نشود داد یا یک تلگرافی را نشود خواند یا یک مطلبی را نشود عنوان کرد، این لطفی ندارد، آنجا اختیار داده است آئین‌نامه که مجموع این قبیل نطق‌ها، ننوشته مجموع اظهارات آن سه نفر به این جهت نه تفریط کنیم که یک وکیلی بتواند ۱۵ دقیقه وقت خود را بدهد به ۱۵ نفر و نه خودش یک نفر باشد.
رئیس - این را به اختیار مجلس می‌گذاریم همین
قدر که اکثریت شد رأی می‌گیریم.
دکتر معظمی - ماده ۲۲۰ تکلیف را معین کرده، بفرمایید قرائت کنند.
رئیس - ماده ۲۲۰ را هم بخوانید
(به شرح زیر خوانده شد.)
ماده ۲۲۰ - در مواردی که در مفاد این آئین‌نامه اختلافی حاصل شود حل اختلاف با هیئت رئیسه است و در حین انعقاد جلسه نظر قاطع خواهد بود.
دکتر معظمی - نظر رئیس قاطع است.
مهدی ارباب - رأی لازم ندارد.
کشاورزصدر - سؤالات را بفرمایید بیایند جواب بدهند.
رئیس - یک جلسه را تعیین بکنید که بیایند جواب بدهند. آقایان وزرا نوشته‌اند برای جواب سؤالات حاضر هستند.
کشاورزصدر - آقای رئیس خودتان تعیین بفرمایید.
رئیس - دوشنبه را تعیین کردیم آقایان نیامندند.
کشاورزصدر- اگر جواب ندهند من سؤالم را تبدیل به استیضاح می‌کنم.
رئیس - تبدیل به استیضاح بکنید.
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: مهدوی، دکتر هدایتی، جمال امامی، حاذقی و مکی
رئیس - آقای سعید مهدوی بفرمایید
سعید مهدوی - بنده قبلاً از مقام ریاست استدعا می‌کنم که به دولت تذکر داده شود در موقعیت که جلسه هست یک نفر نماینده دولت حاضر باشد که مطالب آقایان نمایندگان را گوش بدهد (آن روز که رأی می‌دادید خوب بود می‌فرمودید) و بعضی مطالبی که ممکن است همین جا جواب بدهند جواب بدهند بنده تلگرافات و شکایات زیادی از خراسان دارم که از وضع پست هوایی شکایت می‌شود وضعیت پست هوایی به صورت مضحکی درآمده (دکتر هدایتی - تلفن بدتر از آن است) حالا بنده حمله به وزیر پست و تلگراف نمی‌خواهم بکنم برای اینکه از موقع تصدی ایشان وضع پست و تلگراف بهتر شده است و بد نیست (دکتر بقایی - بدتر شده) ولی وضع پست هوایی این طور نیست چون ممالک دیگر پست هوایی دارند اینها هم آمدند روی هم چشمی اعلان کردندن که ما هم پست هوایی داریم بدون اینکه قبلاً فکر برای این کار بکنند و زمینه این کار را مهیا کنند و تشکیلاتی برای پست هوایی دایر بکنند ولی متوجه نیستند که دیر رسیدن کاغذ با اطمینانی که مردم و تجار به پست هوایی دارند به تجار و به سایرین خسارت عمده‌ای وارد می‌آورد بنده کاغذی دیدم که از مشهد با پست هوایی رسیده است ۲۴ روز طول کشیده. اول برج فرستاده‌اند بیست و چهارم رسیده ۱۴ روزه هم بوده توجه بفرمایید ممکن است که در این کاغذ برات باشد دستور معامله باشد (صحیح است) و آن طرف عمل نکند طرف نویسنده هم به اطمینان اینکه نوشته است معامله بکند تعهداتی کرده باشد و از دیر رسیدن کاغذ خسارت زیادی متوجه او بشود اصولاً در ممالک دیگر دنیا پست یا در دست دولت است یا در دست شرکت‌ها و برای دیر رسیدن پست ممکن است عرض حال به محکمه بدهند و مطالبه خسارت بکنند اینجا به این چیزها هیچ توجه ندارند مطلب دیگر اینکه بنده از روش اخیر دولت و این محدودیت‌هایی که از صادرات برداشته‌اند ممنوع هستم ولی یک نگرانی در آقایان دیدم که ممکن است حدس بزنند به اینکه چون دولت هیچ قسم کنترل و نظارتی در این قسمت ندارد وضعیت بازار ما در خارج مثل وضعیت قالی بشود چون آقایان اطلاع دارند که قبلاً قالی ایران در درجه اول بو ولی بعداً چون کنترلی نبود به قدری تقلب شد که ما می‌دیدیم قالی را برمی‌داشتند رویش را می‌سوزاندند به طور مصنوعی کهنه می‌کردند و به علت عملیات حالا قالی بازارش را از دست داده است و آقایان هم حدس می‌زنند که در پنبه و پشم و سایر قسمت‌ها ممکن است یک تقلباتی بشود و اگر دولت در این قسمت‌ها نظارت نکند ممکن است ما این بازارها را از دست بدهیم (مهدی ارباب - نظارت مشکل‌تر می‌کند) مشکل نمی‌کند مثلاً فرض بکنید که اگر دولت باید کارخانجات را مقید بکند در خانه‌ها که پشم بسته‌بندی نمی‌شود در یک کارخانه‌هایی بسته می‌شود آن کارخانه را مقید بکند که آنها دقت بکنند. خود کارخانه اقلاً محدود باشد والا اشخاصی در تهران علی‌الخصوص تجار به حفظ آبرویشان و اعتبارشان علاقمند هستند. ولی اشخاصی پیدا می‌شوند که برای یک دفعه معامله آبروی مملکت را در نظر نمی‌گیرند این است که به عقیده بنده حتماً بایستی دولت یک سازمان برای نظارت داشته باشد (ابتهاج - گمرک این نظارت را می‌کند) الان نمی‌کند و احتمال قوی هم می‌رود که یک چنین تقلباتی بشود مثل اینکه شده که یک جنسی خریده شده وقتی به مقصد می‌رسد آن جنس که آنجا گفته‌اند نبوده و یک موضوع دیگر راجع به کارخانجات قند می‌خواهم عرض کنم که دولت چغندر را از زارعین تحویل می‌گیرد ولی همه ساله ما می‌بینیم که پولش را پس از ۴-۵ ماه دیگر می‌دهد با سوابقی که ما می‌بینیم آقایان دولتی‌ها مدعی هستند برای تشویق زارعین و این صحبت‌هایی که شنیده می‌شود تعجب در این است که در عمل می‌بینیم خلاف آن رفتار می‌شود زارعین زحمات زیادی می‌کشند و با زحمت و مخارج زیاد چغندر تهیه می‌کنند ودر بدترین فصل در زمستان از راه دور چغندر را می‌آورند تحویل کارخانه می‌دهند ولی در موقع پرداخت پول آن می‌گویند اجازه از تهران نرسیده یا اصلاً اجازه پرداخت پول نداده‌اند اینها شاید برای کسی که چغندر زیادی دارد مانعی نداشته باشد ولی باید دید یک کسی که صد من صد و پنجاه من دو خروار چغندر را از راه دوری آورده و باید پولش را بگیرد (شوشتری - سبیل کارخانه‌چی‌ها باید چرب بشود) نه آنها هم تقصیری ندارد اتفاقاً در مشهد زارعین از کارخانه‌چی‌ها فوق‌العاده راضی هستند آن بیچاره‌ها چه تقصیری دارند در دست آنها پول نیست که بپردازند و یکی هم بنده از بانک کشاورزی تقاضایی دارم در مشهد سال قبل که گاومیری بوده و طاعون گاوی بود بانک کشاورزی یک مساعده‌هایی داده ولی زارعین امسال هم برایشان مقدور نیست که بپردازند خوب است که استمهال بیش‌تری برای آنها قائل بشوند و دیگر اینکه خبری از آنجا به بنده رسیده است که اعبتاراتی که وزارت راه برای راهسازی داشته اخیراً از تهران به آنها دستور رسیده که کاررا برای نداشتن پول متوقف بکنند و این هم پیدا است که در اغلب نقاط کشور با وجود فصل زمستان و باران که در اغلب نقاط کشور با وجود فصل زمستان و باران و برف چقدر ممکن است راه‌ها خراب بشود در این سه ماه آخر سال مشهد ۱۸۰ هزار تومان اعتبار داشته تلگراف کرده‌اند بیش از ۸ هزار تومان در این راه‌ها خرج نکنند دولت اگر پول ندارد باید یک راه‌هایی فکر بکند و این کارهای اساسی را برای نداشتن پول نمی‌شود لنگ کرد چون آقای دکتر هدایتی تقاضا کرده‌اند بقیه وقتم را به ایشان می‌دهم.
رئیس - پس آقایان اجازه بفرمایند که پنج دقیقه وقت به یک نفر بشود داد و مجلس هم موافقت بکند (صحیح است) آقای دکتر هدایتی بفرمایید.
دکتر هدایتی - با اظهار تشکر از نماینده محترم آقای مهدوی که چند دقیقه از وقت خودشان را به احتیار بنده قرار دادند بنده خواستم توجه آقایان نمایندگان محترم را چون می‌دانم و مطمئن هستم که همگی علاقمند به اجرای تمام قوانین و مخصوصاً رعایت اصول قانون اساسی هستند به یک نکته‌ای جلب کنم یکی از این اصول که به عقیده بنده خوب رعایت نشده است و یکی از اصولی است که اساس مشروطیت ما را تشکیل می‌دهد اصل انفکاک قوا است قانون اساسی در حالی که تمام قوای مملکت راناشی از ملت می‌داند این قوای سه‌گانه را از یکدیگر مجزا و منفک ساخته و به هیچ یک از این سه قوه حق نداده است که در امور مربوطه به قوه دیگر دخالت کند مخصوصاً وظیفه اساسی هر یک از این سه قوه را صریحاً بیان کرده است وظیفه قوه مقننه را صریحاً نوشته عبارت است از وضع و تهیه قوانین اجرای قانون از شئون قوه مقننه خارج است و همچنین قضاوت در قوانین و قضاوت در احوالات مردم آن هم به قوه قضائیه واگذارد شده است. موردی رابنده دیشب در روزنامه خواندم که در مجلس سنا تصویب شده است البته آقایان سناتورها اطالعات کافی را در این خصوص دارند و مردمان شریف و علاقمند به قانون اساسی هستند و این تصمیمی که دیروز گرفته‌اند شاید مسبوق به یک رویه‌ای باشد که در مجلس شورای ملی گذاشته شده که آن هم به نظر بنده درست نبوده دیشب در ضمن مصوبات مجلس سنا بنده خواندم ماده اول طرحی که تصویب کرده است مجلس سنا برای ورود به خدمات دولتی با سابقه البته مطلب بسیار صحیحی است و باید هم همین طور باشد اما در ضمن ایکه مطالعه می‌کردم دیم یک هئیت ممتحنه‌ای پیش‌بینی شده تعیین هیئت ممتحنه واگذار شده است. به انتخاب بدوی شورای عالی فرهنگ که بسیار صحیح است. ولی منتخبین شورای عالی فرهنگ را نوشته است تقسیم می‌کند به دو دسته یک دسته‌اش را کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی از بین آنها انتخاب می‌کند. یک دسته‌اش را هم کمیسیون فرهنگ مجلس سنا این سطرش را بنده قرائت می‌کنم
می‌نویسد شورای عالی فرهنگ با حضور دو ثلث اعضا رسمی به رأی مخفی ۱۸ نفر از اشخاص بصیر و آزموده و معتمد را انتخاب و توسط وزارت فرهنگ به قرعه ۹ نفر را به کمیسیون فرهنگ سنا و ۹ نفر را به کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی پیشنهادخواهد کرد و هر یک از دو کمیسیون فرهنگ مجلسین سه نفر از آنها را به مدت پنج سال انتخاب می‌کند. این امر انتخابات که واگذار شده است به قوه مقننه شاید روی سابقهای باشد که در مجلس شورای ملی در دوره گذشته گذاشته شد که قانونی تصویب شد که انتخاب نظار سازمان برنامه را واگذار کرد به مجلس به نظر بنده این کار خوبی نیست یعنی از شئون قوه مقننه خارج است اگر فرض بکنیم که اشخاص خبیر و بصیر ایران که در کمیسیون‌های مربوطه مجلسین هستند در خارج نیستند بی‌انصافی کرده‌ایم و بر فرض اینکه بوده باشند باید به همان‌ها اکتفا کرد مسلماً هم هستند و به علاوه این کار مسئولیت دارد اگر آن شخصی که مجلس شورای ملی انتخاب کرده است تقلب بکند او را می‌شود عزل کرد یا نمی‌شود عزل نمود. نظار برنامه را که مجلس انتخاب کرده است اگر بگوییم که مقامات اداری حق دارند که آنها را معزول بکنند این توهین به مجلس است توهین به قوه مقننه است اگر هم بگوییم که آنها غیر قابل عزل هستند این منطقی نیست همین طوری که می‌بینیم این آقایانی که ما انتخاب کرده‌ایم و رفته‌اند آنجا به قدر یک پول سیاه هم کاری نکرده‌اند شاید هم اشخاص بصیر و خوبی هم هستند ولی ما کاری از آنها ندیده‌ایم آنها گزارش خودشان را هم نداده‌اند اینها اگر منتخب مجلس هستند مسئول مجلس هستند اینها اشخاص بصیر هستند. تحصیل کرده هستند ولی طرز انتخاب غلط بوده خواستم توجه آقایان را جلب کنم. البته به موقع خودش هم در مجلس صحبت خواهم کرد. ولی این انتخاب را که لایحه مصوبه در سنا به عهده کمیسیون‌های فرهنگ هر یک از مجلسین واگذار نموده است به نظر بنده صحیح نیست و از همین قبیل است و اینها بعداً اسباب اشکالات زیاد خواهند شد مجلس مقننه نه فقط در اینجا دخالت در کارهای اجرایی می‌کند بلمه بنده سابقه دارم این مطلب را قبل از دستور مخصوصاً آن روز صحبت کردم که در قوه قضائیه هم یک مرتبه ما دخالتکردیم که آن عبارت بود از رأیی که نسبتبه قانون تصفیه دادیم این قانون تصفیه بنده اعتراف می‌کنم در حضور آقایان که قلاً ۵ درصدش غلط بوده و اشتباهاتی شده بود. ولی در عین حال یک هیئتی تعیین شده بود برای رسیدگی اولاً حق بود این اختیار به قوه قضائیه داده می‌شد نه به قوه اجرائیه بر فرض هم که معین کردند و تصمیمی گرفتند آن مرجعی که معین کرده بود باید رفع اشکال او را بکند و مجلس خودش را در امر قضایی نباید وارد بکند حالا شده است همین طور بنده خواستم توجه آقایان را جلب بکنم که قوه اجرائیه هم نباید دخالت در کارهای قوه قضائیه بکند ولی متأسفانه در مملکت ما قوه اجرائیه هم بعضی اوقات در کارهای قوه قضائیه دخالت می‌کند این دیوان دادرسی دارایی را ملاحظه بفرمایید آنجا یک محکمه‌ای در واقع دولتی است طرف و قاضی یکی شده (صحیح است) و این امر در هیچ جای دنیا سابقه ندارد در مملکت ما دولت برای کارهایی که مربوط به خودش است و طرف خودش است خواه مدعی باشد یا مدعی علیه یک محکمه‌ای تعیین کرده که قضاتش از خودش حقوق می‌گیرند و در خود وزارت دارایی هم نشسته‌اند و رسیدگی می‌کنند به کارهای دارایی حالا آقایان تصوی نفرمایند که چون بنده وکیل عدلیه هستم این را می‌گویم من در این ده پانزده سال که مشغول هستم کاری آنجا نداشتم مطلقاً ولی این کار از نظر اصول غلط است دخالت قوۀ اجرائیه است در کارهای مربوط به قوۀ قضائیه (شوشتری - نتیجه‌اش هم به ضرر دولت است) نتیجه‌اش هم به ضرر دولت است صحیح است عرض دوم بنده مربوط است به تأیید بیانات جناب آقای مهدوی راجع به وضع تلفن تهران و شهرستان‌ها...
رئیس - آقای دکتر هدایتی یک دقیقه‌ای دیگر از وقتتان باقی است.
دکتر هدایتی - بنده خواستم عرض کنم که سایر اصلاحات دولت فعلی از قبیل اصلاحات تلفن نباشد آمدند دویست شماره یا صد شماره اضافه کنند آن چهار هزار شماره تلفن هم که کار می‌کرد الان خوابیده ده دفعه باید گرفت آنجا اضافه مکالمه می‌گیرند ولی جواب نمی‌دهد (نورالدین امامی- با تمام این حرف‌ها خوب مؤسسه‌ای است) خواستم عرض کنم اگر این جور است که گفت از طلا گشتن پشیمان گشته‌ایم مرحمت فرموده ما را مس کنید. ما از این شماره‌های اضافی صرف‌نظر کردیم زحمتی برایمان اضافه نفرمایید این سهامی که دولت واگذار کرده است به شرکت برای این بود و مشروط به این بود که تلفن شهر تهران را تأمین بکند اینها نکردند اگر ملی می‌خواهید بکنید بکنید این چه وضعی است در قرن بیستم این تلفن آن تلگراف این هم پست (مکی - پست‌ها را سانسور می‌کنند) یک تلگرافی هم آقای آزاد دادند به بنده که بخوانم رؤسای قبیله چاه کوتاهی نوشته‌اند در جواب آقای نورالدین امامی که گفتند عوض و معوض را گرفته‌اند نوشته‌اند که در تمام طول خدمتی که ما به این مملکت کرده‌ایم هیچ وقت تا خدمتی از ما سر زده است الان هم جای عوضی که از ما گرفته‌اند معوض نداده‌اند مدت‌هاست تلاش می‌کنیم که معوض را به ما بدهند نمی‌دهند سؤالی هم خود بنده از دولت کرده‌ام تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس - آقای جمال امامی.
جمال امامی - بنده با تمام ارادتی که به جناب آقای سردار فاخر رئیس محترم مجلس شورای ملی دارم این ارادت من مانع از این نمی‌شود که اگر ایشان خدای نکرده تخلفی از نظامنامه بفرمایند تذکر ندهم راجع به جلسه پریروز ایشان به بنده اجازه صحبت ندادند استناد خود جناب ایشان بود آقای بیات بعد از صحبت‌هایشان تقاضای رأی اعتماد می‌کنند بعد از صحبت‌هایشان تقاضای رأی اعتماد می‌کنند بعد از ایشان باز چند نفر صحبت می‌کنند آقای رشتی می‌گوید آقا ایشان رأی اعتماد خواسته‌اند دیگر صحبت موردی ندارد رئیس می‌گوید دکتر مصدق صحبت کنند بعداً رأی می‌گیریم.
رئیس - حالا همان که آقای دکتر مصدق صحبت کردند قرائت بفرمایید.
جمال امامی - .... دکتر مصدق هم صحبتی کرده به میل خودش بنده هم به میل خودم صحبت می‌کردم آقای دکتر مصدق قبلاً به مقام ریاست گفته بود چه اظهار خواهد کرد بنابراین اجازه داده بودند؟ از صحبت وکلا که رئیس اطلاع ندارد که چه می‌خواهند بگویند؟ ایشان یک صحبتی کرده بودند ممکن بود بنده هم در همان زمینه صحبت می‌کردم. اینکه دلیل نشد در هر صورت رئیس مجلس قبل از همه چیز برای حفظ حقوق نمایندگان رئیس شده است و اگر خدای نکرده در یک موردی تبعیض بکند آن تبعیض باید به نفع نمایندگان باشد چون تعصب صنفی ایجاب می‌کند که به نفع نمایندگان باشد (صفوی - به نفع مملکت باید باشد) رئیس مجلس شورای ملی را عرض کردم. عرض کنم که بدبختانه پریروز موقع نشد که ما به آن خطابه جناب آقای نخست‌وزیر جواب بدهیم. آن قدر مضحک بود، آن قدر سخیف بود، که خود آقای رئیس مجلس هم به نظر بنده نخواست ایشان بیش از این خفیف بشود برای این به ما اجازه ندادند ممکن است حق هم همین بود. وقتی آدم به این تذلل افتاد بیش از این خفیف کردنش مورد ندارد. حالا هم اگر نیامده برای این است که این صحبت‌ها را نشنود می‌آید به آن شکل رأیش را می‌گیرد فرار می‌کند یک نفرشان هم نمی‌آید که ما جوابشان را کف دستشان بگذاریم این هم دولت ما، ملاحظه می‌کند چقدر اعتنا هم به شماها می‌کند بروید رأی بهش بدهید (مکی - نظامی است قربان از سیاست غافل‌گیری استفاده می‌کند) آقای حاجی حاذقی شما که واقف بر موز سیاست هستید شماکه ادعا دارید که واقف به اصول پارلمانتاریسم هستید و از چرخ پارلمانی اطلاع دارید و الحمدالله اخیراً هم مسافرتی فرمودید اطلاعاتتان کامل شده است چند دفعه هم آمدید اینجا به ما نصایحی فرمودید راجع به اصول پارلمانتریم و تکالیف مجلسیان و نمایندگان می‌توانید من عوام را که هیچ چیز سرم نمی‌شود آگاه کنید که این رأی مفهومش چه بود؟ بیرون می‌روید توی کریدور همه غر می‌زنید و می‌گویید که این دولت مملکت را به فلاکت و بدبختی کشاند وقتی آمدید ایجا نشستید رأی می‌دهید این است آن اصولی که می‌خواستید ما پیروی کنیم می‌آمدید ارشاد می‌کردید این است آن اصول؟ خدا انصافتان بدهد والله خدا انصافتان بدهد شما این دو ماهۀ اخیر لوایحی را که گذراندید بر علیه دولت این لوایح شما رأی عده اعتماد شما بوده است به دولت چطور بعد از این رأی می‌دهید؟ شما لایحه نفت را آن طور رد کردید و بعد آن طور علی‌رغم دولت مراجعه به کمیسیون کردید قانون مطبوعات را آن طور علی‌رغم رزم آرا تصویب کردید. اگر رزم آرا نبود من به یکی
از این لوایح رأی نمی‌دادم من آن روز هم در مجلس گفتم عرض کنم که قانون مطبوعات را آن طور رد کردید اگر یک دولت دیگری بود شماها به قانون مطبوعات رأی می‌دادید؟ پهلوی وجدانتان پهلوی انصافتان آن طور رأی می‌دادید؟ حکومت نظامی را آن طور لغو می‌کردید؟ بودجه دولت را آن طور تصویب می‌کردید؟ یعنی چه آقا؟ آخر شماها مسئول این مملکتید مسئول آتیه این مملکت مسئول بدبختی‌های این مملکت هستید رزم‌آرا آمده تمام بدبختی‌هایی را که به سر این مملکت آورده در هفت ماه جلوی شما می‌خواند اینها را به حساب خدمات خودش می‌گذارد می‌گوید که در آتیه هم همین خدمات خودم را ادامه خواهم داد شما هم به او رأی می‌دهید یعنی به نابودی مملکت رأی می‌دهید خدماتش تاحالا چه بوده است؟ شما که می‌آیید بعد از من صحبت می‌کنید بیایید بگویید خدماتش چه بوده است اگر آمدید ثابت کردید بنده می‌گویم غلط کردم و اگر این را ثابت بکنید چرا رأی دادید آن وقت شما می‌گویید من وکیل ملتم؟ مدافع ملتم؟ خلی سخیف است خیلی خفیف است شما بعداز آن تظاهراتی که کردید بعداز آن حرفهایی که زدید بعد از غرهایی که در خارج می‌زنید و در مطبوعات منعکس می‌شود آخر این چه رأیی بود؟ به خداوندی خدا این رأیی که دادید به ضرر مملکت، به ضرر شاه مملکت و بالاخص به ضرر خودتان بود به ضرر نمایندگان فرداً فرد بود یک ماه دیگر می‌فهمید که من چه گفتم، عرض کنم حضور مبارک آقایان ایشان آمدند خطابه‌ای اینجا خواندند (مکی - سرا پا دروغ) و بر حسب‌المعمول گذاشت فرار کرد و رفت. سیاست خارجی و سیاست داخلی. سیاست خارجیش چه بوده؟ مبتنی بر چه بوده؟ سیاست خارجیمان مبتنی بر سه اصل است یعنی سه دولت خارجی هست که امروز ما باید با آنها در درجه اول یک روابطی داشته باشیم سیاستی داشته باشیم آن یکی‌ها به قول فرنگی‌ها زگندر هستند آن سه دولت آمریکا است و شوروی است و انگلیس، حکومت رزم‌آرا تشکیل شد، به این امید که از آمریکا برای ایران کمک بگیرد این علت‌العلل تشکیل حکومت رزم‌آرا بود. هفت ماه از حکومت رزم‌آرا می‌گذرد آیا یک شاهی ما از آمریکایی‌ها کمک گرفته‌ایم و حال آن که در دولت‌هایی که قبل از ایشان بود در یکی دو دولتی که بنده عضوش بودم دویست میلیون دلار از آمریکایی‌ها می‌خواستیم و روی خوش نشان داده بودند به ما وعده کرده بودند که دویست میلیون دلار را بدهند ایشان آمدند با کابینه نصر و بصر و کوفت و زهرمار برای این که از آمریکایی‌ها کمک بیش‌تری بگیرد تا کنون یک شاهی نگرفته بعد از این هم نخواهد گرفت با بوق و کرنا آمد چه در مجلس و چه در مطبوعات گفت من با شوروی‌ها قرارداد تجارتی بستم توافق تجارتی کردیم حالا قرارداد تجارتیش چه بود؟ شما بهتر از من می‌دانید شش ماه قبل از این گفت که دو روز بعداز این طلاهای ما را با طیاره می‌آورند سه ماه قبل از این در یک جلسه‌ای با حضور همین جناب آقای رئیس و چند نفر دیگر از زعمای قوم با پیران قوم گفت که یک هفته دیگر با طیاره طلاهامان می‌آید. حالا هفت ماه گذشته صحبت طلا هم دیگر رفته است. گفت که ما ۱۲ سال است ۱۵ سال است که در مرزمان اختلاف بود اختلاف مرزهایمان حل می‌شود آن هم از بین رفت روز اول این قرارداد را آورد در مجلس من گفتم ما را به خیر تو امید نیست شر مرسان من از این قرارداد تجارتی امید خیر ندارم امیدوارم سوء‌استفاده سیاسی نشود ملاحظه فرمودید که سوء‌استفاده‌های سیاسی هم شد. حزب توده دوباره در این مملکت برقرار شد، توده‌ای‌ها فرار کردند، یعنی فرارشان دادند روزنامه‌های‌شان مجدداً منتشر شد حزب رسمی است الان چند روزنامه اقرار می‌کند که من توده‌ای هستم و با شماها مبارزه می‌کنم و از منافع خارجی‌ها هم دفاع می‌کنم از همه اینها بالاتر و خجلت‌آورتر و شرم‌آورتر پناهندگان سیاسی را پس دادند که این کار در سابقه ملل در تاریخ ملل سابقه نداشته است و این ننگ تا روز قیامت به دامان این مملکت خواهد ماند این استفاده‌ای بود که ما از قرارداد تجارتی با شوروی کردیم با انگلیس هم که چه عرض کنم خیلی روابطمان حسنه است آقای مکی هان؟ این سیاست خارجیش؟ سیاست داخلیش که می‌دانید آشفتگی، بدبختی، فلاکت، نفاق، دورویی، بحران، بالاخره خلاصه هرج و مرج در این مملکت رایج است، تمام اینها هست. آخر شما جز هرج و مرج چیزی می‌بینید؟ امنیت دارید؟ شما در خانه‌تان؟ دزدی، بدبختی. آن وقت آمده حماسه‌سرایی می‌کند و خطابه‌ای می‌خواهد که یکی از آنها صحیح نیست و شما رأی می‌دهید خدا انصافتان بدهد وقتی که فردا از شما بپرسند که دولتی که آمد این کارها را کرد بعد آمد این حرف‌ها را زد چرا بهش رأی دادید. چه جواب خواهید داد؟ پس مسئول بدبختی و فلاکت مملکت شما هستید. آقای حاذقی شما چه جواب می‌دهید (حاذقی - حالا عرض می‌کنم) آقا والله بالله به خدا به پیغمبر ما باید روشمان معلوم باشد در امروزه بحران دنیا که دقیقه به دقیقه روز به روز است هفته به هفته است شما نمی‌دانید فردا به سر دنیا و این مملکت چه خواهد آمد اگر ما این مملکت را در این تشنج نگاه داریم احتیاج به این که جنگ بشود و ما از بین برویم نیست خودمان بالطبیعه از بین می‌رویم خودمان مثل کرم داریم خودمان را می‌خوریم مجلس نمی‌داند چه کار کند دولت که الحمدالله کارش این است که مجلس و ملت و دولت و همه را به هم بریزد مردم بدبخت هم که چشم انتظارشان از شما است شماها هم می‌نشینید نمی‌دانم روی سمپاتی آنتی پاتی تقاضای تملق می‌آیند خانه‌تان می‌گویند به ما رأی بدهید ما ایرانی‌ها هم که همیشه احساساتمان غالب به عقلمان است همیشه می‌گوییم چند نفر از من خواهش کردند من هم وعده دادم بنده می‌گویم آقا از کیسه خلیفه می‌بخشی به چه مناسبت وعده دادی قول دادی که رأی بدهی آخر این قول مال من نیست که قول بدهم می‌گوید قول دادم آمده خانه‌ام تقاضا کرده آخر این حرف شد یک ملتی این را از یک وکیل مجلس شورای ملی می‌پذیرد (دکتر طبا - اسم ببرید آقا کی بوده) حالا بالاخره یک کسانی هستند ممکن است خود شما باشید (دکتر طبا - من هیچ‌وقت این طور رأی نمی‌دهم) ممکن است بنده باشم آقا والله باالله به خدا به پیغمبر من جسارت نمی‌کنم من تذکر نمی‌دهم آقایان بهتر از من واردید بهتر از من به اوضاع مملکت واقفید ولی این وضع نیست به خداوندی خدا این عاقبتش برای خود شماها برای مملکت حتی برای شاه ملت مضر است مضر است آخر یک چنین دولتی را ما تا کی می‌توانیم نگه داریم آقا من خیلی امیدواری از رزم‌آرا داشتم، روز اول هم که آمد اینجا من کمک کردم و همین جا گفتم آقای رزم‌آرا ما شما را آورده‌ایم برای این که هرج و مرج را از این مملکت ریشه‌کن بکنید وقتی که دیدم نمی‌کند و بر عکس، اضافه می‌کند آمدم گفتم من آن کسی که خیال می‌کردم تو نیستی، من به تو رأی نمی‌دهم و مخالفت هم می‌کنم، این صحبت سمپاتی و آنتی پاتی نیست، وقتی که برود خانه‌اش بنشیند من باز هم به او سمپاتی دادم ولی من که نمی‌توانم از کیسه ملت ایران ببخشم که آقای رزم‌آرا را شلنگ تخته‌اش را بیندازد و ملت هم بدبخت باشد آخر این نمی‌شود، یک کمی فکر بکنید این هفت ماهه چه کرده، شما می‌خواهید همین را ادامه بدهید؟ راضی هستید؟ خوب است این اوضاع مملکت؟ بدبختی نیست در این مملکت؟ مردم در رفاه هستند؟ امنیت دارند، آخر چی. اگر اعتماد دارید چرا رأی می‌دهید، اگر دارید بیایید من را قانع بکنید که این مردم چه می‌گویند، این که شوخی نیست اینها شایسته نمایندگی مجلس نیست، نماینده مجلس باید بنشیند آن را که خودش تشخیص می‌دهد طبق آن عمل بکند وگرنه ملت حق ندارد بآن نماینده رأی بدهد (احسنت) یک تلگرافی هم از رعایای کلهر آمده که املاک‌شان را گرفته‌اند و بعد زهاب را در عوض داده‌اند چند نفر از خوانین حالا می‌خواهند املاک‌شان را پس بگیرند و زهاب را که ده برابر قیمت دارد بدهند این را هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس - آقای حاذقی پنج دقیقه وقت‌شان را به آقای مکی واگذار کردند ده دقیقه هم خودشان استفاده می‌کنند بفرمایید.
حاذقی - امروز بنده عرض لازمی داشتم که می‌خواستم به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم ولی بیانات جناب آقای جمال امامی همکار محترم ایجاب کرد که چون بین‌الاثنین و خلاف نظامنامه بود من از وقتم استفاده بکنم و به ایشان پاسخی عرض بکنم (مکی - حرف حساب جواب ندارد) چرا جواب حساب هم می‌شود به حرف حساب گفت منتها بی‌حساب نباید گفت ما خیلی خوش‌وقتیم که در مجلس همیشه یک محیط آرامی باشد که نمایندگان محترم با کمال آزادی عقیده و فکر خودشان را به استحضار مجلس و ملت ایران برسانند ما خوشبختانه آگاه شده‌ایم که در این مجلس بایستی بین اقلیت و اکثریت بین موافق و مخالف یک همکاری صمیمی به نفع ملت
و مملکت وجود داشته باشد و چون به این اصل متوجه شدیم تمام مساعی و مجاهده‌های ما صرف همین می‌شود که متفقاً ما یک جبهه‌ای بر علیه منافع ملت و علیه هر گونه تصمیم و فکر و عملی که به ضرر ملت باشد تشکیل بدهیم و این وحدت را حفظ بکنیم و این جبهه را نگه بداریم و به نفع مملکت اقدام بکنیم جناب آقای امامی توجه بفرمایید بنده مطالب جنابعالی را جواب عرض می‌کنم من یک روز در اینجا عرض کردم که اجتهاد هر شخصی سبب می‌شود که او به یک نتیجه‌ای برسد و در آن نتیجه‌ای که رسید اعم از این که به حق رسیده یا به ناحق وقتی سوء‌نیت نداشته باشد از نظر وجدان راحت و از نظر اجتماع مورد هیچ‌گونه تخطئه‌ای نیست. در مجلس شورای ملی چندین کار مفید شده و در این کارهای مفید هم اقلیت و اکثریت همه متحد بودند و متحدند. اما مقصود ما از وضع این قوانین به هیچ‌وجه دشمنی و معانده و مخاصمه با دولت نبوده زیرا که لیدر اقلیت جناب آقای دکتر مصدق مکرر اینجا فرمودند که ما دشمنی شخصی با هیچ کس و با هیچ دولتی نداریم و حتی دولتی هم که با او مخالف هستیم اگر کار خوبی کرد در آن کار خوب با او موافقیم و همکاری می‌کنیم بنابراین مجلس در یک محیط بسیار آرامی در یک محیط بسیار صمیمانه این همکاری خودش را شروع کرده و این قوانینی که اخیراً موجب ارضای خاطر و تمایل قاطبه وطن‌پرستان مملکت شده وضع کرده و باز هم به خواست خدا با همین موفقیت و با همین اتحاد و همین همکاری تتمه دوره مجلس را هم انشاء‌الله ادامه می‌دهیم و باز هم به کوری چشم دشمنان ایران و مطابق منافع و امیال ملت قوانین مفیدی وضع می‌کنیم (صحیح است) اما راجع به این که فرمودید شما آقایانی که رأی دادند شاید دقت و تأمل در امر نکرده‌اند خواستم عرض کنم به جناب آقای امامی‌که این طور نبوده (صحیح است) ۹۱ نفر از وکلا بعد از این که با همدیگر مشاوره کردند، فکر کردند، اظهار کردند و در حال حاضر وضع مملکت را در نظر گرفتند، منویات خاطر پادشاه مملکت را در نظر گرفتند، اوضاع و احوال مملکت را در نظر گرفتند، به عقیده خودشان (شاید هم اشتباه کرده باشند) به عقیده خودشان فکر کردند اگر در حال حاضر با هم اتحاد بکنند اتفاق بکنند دست همکاری بدهند و برای یک بار دیگر هم به دولت رأی اعتماد بدهند به نفع مملکت است (جمال امامی - اتفاق را در امر خیر بکنند چرا در امر شر می‌کنند) اجازه بدهید، هیچ گونه حق گله و ایرادی نسبت به همکاران مخالف و اقلیت نداریم بلکه آنها را هم تجلیل می‌کنیم احترام می‌گذاریم زیرا که ما برای مجلس شورای ملی اقلیت را لازم و ضروری می‌دانیم و برای همین بود که عرض من امروز این بود که می‌خواستم بگویم که پریروز یک نفر که خودش را من نمی‌دانم، به ناحق، جزو روزنامه‌نویس‌ها معرفی کرده یک روزنامه‌ای به اسم جنوب ایران منتشر کرده بود در آن نسبت به یکی از همکاران شریف اقلیت ما یک مطالبی خارج از حقیقت نوشته بودند که من گفتم امروز آن را مطرح بکنم و گله بکنم از آن نویسنده‌ای که خودش را داخل صنف مقدس روزنامه‌نگاری کرده که چرا برخلاف واقع حقیقت و دروغ یک مطالبی که موجب ناراحتی افکار مردم و موجب عدم احترام به یک نفر نماینده محترم مجلس که مورد احترام است انتشار می‌دهد من خواستم این عرض را بکنم به گفته حافظ که گفت آبادی می‌خانه ز ویرانی ماست. بنابراین اگر احترامی برای بیانات اقلیت یا حرفهایی که آقای جمال امامی زدند این باشد برای این است که یک عده زیادی هم نسبت به نظر آنها نظر عکس داشته و این رأیی هم که آقایان اکثریت به دولت داده‌اند طبیعی است همان طوری که عرض کردم نتیجه مشورت و اجتهاد سیاسی بوده (مکی - و او مقامات عالیه) این را نفرمایید برای این که وکیل در رأی خودش کمال آزادی را دارد و ما هر رأیی که بخواهیم می‌توانیم بدهیم شاید دولت بهتری اگر اینجا حاضر است به ما نشان بدهید و یک افرادی که مطمئن باشیم که اینها بهتر برای مملکت خدمت می‌کنند و معتقد شویم که اینها شایستگی و صلاحیت‌شان بیش‌تر است (چند نفر از نمایندگان صحبت می‌کردند) اگر آقایان میل ندارند من عرضی نمی‌کنم من از طرف آقایان صحبت می‌کنم (جمعی از نمایندگان - بفرمایید) عرض می‌کنم که اگر یک اشخاص دیگری خدمتگزارتر و تواناتر قانون‌شناس‌تر باشند ما رأی خودمان را با کمال علاقه و ایمان به آنها خواهیم داد طبیعی است همه نمایندگان عقیده‌شان این است (مکی - عمل نشان می‌دهد) بدیهی است که عمل نشان می‌دهد آقای مکی اگر این دولت این حرفهایی را که در مجلس زد شروع کرد و به نفع مملکت قدم برداشت ما هم پشتیبانی خودمان را نسبت به او حفظ می‌کنیم ولی به مجردی که حس کردیم می‌خواهد برخلاف مصلحت مملکت قدمی بردارد یا عملی بکند با کمال شهامت رأی عدم اعتماد به او می‌دهیم (صحیح است) و هیچ واهمه‌ای هم از کسی نداریم از هیچ کس هم ترسی نداریم برای این که به همان قرآنی که آقایان قسم خوردند ما هم قسم خورده‌ایم که حافظ حقوق ملت ایران باشیم و با کمال شهامت از حق ملت ایران دفاع کنیم و اما عرضی که من داشتم امروز این بود که اخیراً از فارس یک تلگراف‌هایی رسیده بود که اعتباراتی که برای راهسازی مجلس شورای ملی تصویب کرده است به آنجا نرسیده خواستم از آقای وزیر بهداری که اینجا تشریف دارند بخواهم که این را به اطلاع دولت برسانند که اعتبارات عمرانی تمام مملکت را دستور بدهند بدون تأخیر به محل‌ها بپردازند (صحیح است) نه این که مصوبات مجلس را درباره حقوق و مزایا و فوق‌العاده و خرج سفر عمل کنند اما درباره راهسازی و امور عمرانی و اموری که موجب استفاده مردم می‌شود به تأخیر بیندازند و نپردازند موضوع دیگر موضوع حضور اعضای دولت در اینجا است آقای وزیر بهداری خواهش می‌کنم توجه بفرمایید دیروز هم در حالی که عده‌ای از آقایان نمایندگان حضور اعلیحضرت همایونی شرفیاب شده بودند به عرض اعلیحضرت رسید که مجلس رأی خودش را به دولت داده است و دولت باید با کمال مراقبت مراقب گذراندن لوایح مفید خودش باشد و برای طرح آن لوایح و قوانین دولت بایستی همه روزه متوجه باشد که در اول مجلس بایستی آقایان وزرایی که کاری دارند حاضر باشند برای این که وقت مجلس منحصراً صرف کارهای مفید بشود و وقتی که دولت ابراز علاقه بکند و به کارهای خودش علاقمندی نشان بدهد و مرتب با مجلس در تماس باشد چه بسا که لایحه‌ای که آورده تصویب بشود ولی اگر بخواهد کوتاهی بکند و خونسردی نشان بدهد به تدریج آقایان نمایندگان هم سرد خواهند شد و این تقصیر متوجه خود دولت است نه نمایندگان و اما نکته دیگری که می‌خواستم عرض کنم یک تظلمی است توسط همکار محترم آقای اعظم زنگنه رسیده است راجع به گمرک به مقام ریاست تقدیم می‌کنم که امر بفرمایند که اقدام بشود در پایان مطالبم عرض می‌کنم که چند سؤال از دولت شده البته ما مطابق قانون حق داریم که سؤال کنیم استدعا می‌کنم مقام ریاست تذکر بفرمایند که دولت برای دادن جواب‌های سؤالات، در مجلس حاضر بشود و جواب این سؤالات را به عرض مجلس برسانند تا ماهم وجدانمان راحت بشود در پایان این قسمت هم یک سؤالی است از آقای وزیردادگستری راجع به یک تخلف قانونی که نسبت به یکی از قضات شریف به آقای تمدن کرده‌اند این را هم تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای مکی بفرمایید.
مکی - یک نامه‌ای است مسلولین شرکت نفت از آسایشگاه شاه‌آباد به وسیله بنده نوشته‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم و استدعا دارم که دستور بفرمایید به وزارتخانه مربوطه رونوشتش فرستاده بشودکه به شکایت این مسلولین که دستشان از دنیا کوتاه است و در یک گوشه یک آسایشگاهی افتاده‌اند و عمرشان را در راه شرکت نفت تلف کرده‌اند رسیدگی بشود چند ورقه کاغذی است امضا شده از طرف متمکنین و تجار و بازرگانان شهر تبریز توسط جناب آقای دکتر مصدق و حضرت آیت‌الله کاشانی به مجلس شورای ملی و تقاضای ملی شدن صنعت نفت را کرده‌اند و از قراری که بنده شنیده‌ام امضا کنندگان غالباً از اشخاص محترم وسرشناس شهر تبریز می‌باشند که تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک اعلامیه‌ای است از طرف کسبه بازار شهر اصفهان راجع به ملی شدن صنعت نفت به وسیله حضرت آیت‌الله کاشانی و آقای دکتر مصدق به مجلس فرستاده شده و تقاضا دارند که مجلس شورای ملی تقاضای‌شان را مورد توجه قرار دهد یک اعلامیه‌ای است از تجار و بازرگانان تهران در چند ورقه تهیه کرده و امضا کرده‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم ورقه‌ای است که از اندیمشک فرستاده‌اند و تقاضای ملی شدن صنعت نفت را کرده‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم تقاضایی است از اهالی شهر مشهد به وسیله جبهه ملی راجع به ملی شدن صنعت نفت تقدیم مقام ریاست می‌کنم (کلیه اوراق را تقدیم مقام ریاست نمودند) و همان طوری که در جلسه قبل عرض کردم اینها سند افتخار و شرافت ملت ایران است زیرا ملت ایران با امضا کردن این اوراق و با شرکت در میتینگ‌هایی که در شهرستان‌ها تشکیل شده به دنیا نشان می‌دهد که ایرانی زیر بار نفوذ بیگانه نمی‌رود و می‌خواهد به اسرع اوقات این قلاده اسارتی را که شرکت نفت در مدت نیم قرن بر گردن ملت ایران افکنده است با تمام قوا پاره کند (صحیح است)
۳ - قرائت سابقه عدم مذاکره موقع تقاضای رأی اعتماد از طرف دولت
رئیس - موضوعی که اینجا آقای جمال امامی طرح کردند چون بعداً هم ممکن است مبتلا به مجلس شورای ملی بشود من گفتم سوابق این را بیاورند حالا آقای صدرزاده می‌خوانند توجه بفرمایید وقتی که دولت آقای بیات رأی اعتماد از مجلس خواست و همین طور دولت آقای ساعد در مورد آنها چطور عمل شده است.
(آقای صدرزاده مذاکرات مجلس را به شرح زیر قرائت نمودند)
«آقای بیات (نخست وزیر وقت) - تقاضا دارم امروز مجلس شورای ملی نظر خود را در این خصوص اعلام دارند یعنی میان دولت و مخالفین داوری فرمایند تا هم تکلیف دولت معلوم شود (صحیح است) و هم در زمینه برای قضاوت افکار عمومی و تاریخ فراهم گردد» بعد بیان آقای دشتی «دشتی: به نظر بنده این چیزی که آقای نخست وزیر اینجا خواندند یک موضوعی نیست که مطرح باشد لایحه نیست آقای نخست وزیر حق ندارند راجع به اوضاع صحبت در مجلس بکنند و برای خودشان تقاضای رأی اعتماد بکنند و به نظر بنده این مطرح نیست که در اطرافش صحبت بشود مخصوصاً این را در نظر بگیرید که اگر صحبت بشود طبعاً یک تشنجی ایجاد می‌شود (صحیح است) و بهتر این است همان طوری که آقای نخست وزیر فرمودند معلوم شود که واقعاً دولت اکثریت دارد یا ندارد و اگر اکثریت داشت سر کار می‌ماند و اگر اکثریت نداشت بروند پی کار خودشان و در اطراف این موضوع صحبت به نظر بنده مورد نداد»
بعد بیان آقای رئیس «آقای نخست وزیر تقاضای رأی اعتماد فرمودید؟ چون تصریح نکردید.
«بعضی از نمایندگان - چرا خواندند آقا»
بعد آقای نخست وزیر می‌گویند:«البته همان طور که عرض کردم خیلی خوش‌وقت می‌شوم اگر ایراد و اعتراضی به بنده و دولت هست مذاکره بکنند اعتراض بکنند تا این که مطالب جواب داده شود و اگر اظهار و ایرادی ندارند بنده مایل هستم همان طور که اظهار شد تکلیف دولت روشن بشود اگر دولت اکثریت دارد با کمال اطمینان همان طور که سابقاً هم عرض کرده بودم به خدمت خودم ادامه می‌دهم و اگر مجلس شورای ملی واقعاً نظر دیگری اتخاذ کرده‌اند و البته شاید به مصلحت مملکت باشد ممکن است آن نظر دیگر را که اتخاذ فرموده‌اند عمل بکنند بنابراین همان طور که عرض شد اگر ایراد و اعتراضی نیست تقاضای رأی اعتماد می‌کنم»
رئیس - آن وقت بعضی از آقایان می‌گویند صحبت بشود و بعضی می‌گویند صحبت نشود با پیشنهادی از آقای ایرج اسکندری به این مضمون می‌رسد «پیشنهاد می‌کنم در اطراف سیاست داخلی خارجی دولت بحث بشود»بعد آقای اسکندری پس از توضیح پیشنهادشان را پس می‌گیرند و آقای دشتی پیشنهاد می‌دهند که رأی اعتماد گرفته شود و بعد از توضیح آقای دشتی و سایرین به پیشنهاد رأی گرفته می‌شود و تصویب می‌شود.
مکی - این پیشنهاد در حقیقت رأی به کفایت مذاکرات بوده.
رئیس - در هرحال در اطراف این بیانات نخست وزیر هیچ صحبتی نشده است که پیشنهاد آقای دشتی در حکم کفایت مذاکرات باشد چون یک دولت همیشه می‌تواند ببیند که در مجلس رأی اعتماد دارد یا نه و اگر روی این موضوع بحث شود ممکن است ده جلسه طول بکشد و اصل قضیه از بین برود سوابق را هم من نگاه کردم هیچ وقت هم بدون این که یک سابقهای باشد بنده خودم کاری نمی‌کنم.
۴ - تقدیم مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی کار از طرف آقای علم نخست وزیر کار
رئیس - وارد دستور می‌شویم. آقای علم.
وزیر کار - چند تا مقاوله‌نامه‌ای است بنده تقدیم می‌کنم ولی چون سابقاً هم در این باره عرایضی عرض کرده بودم به مجلس شورای ملی و توضیحاتی داده شده حالا توضیحی عرض نمی‌کنم.
دکتر هدایتی - راجع به چه موضوعی است؟
وزیر کار - مقاوله‌نامه‌های مختلفی است که ملاحظه خواهید فرمود این مقاوله‌نامه‌ها را سازمان بین‌المللی برای ما می‌فرستد ما باید قبلاً به تصویب مراجع قانونگذاریمان برسانیم اگر تصویب شد که ما موظف به اجرایش هستیم و اگر تصویب نشد که نیستیم (احسنت)
مکی - انشاء‌الله که به نفع شرکت نفت و بر علیه کارگران نخواهد بود.
۵ - تقدیم چهار فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس - آقای شعاعی لایحه‌ای دارید؟ بفرمایید.
معاون وزارت دارایی - بنده چند لایحه داشتم می‌خواستم تقدیم بکنم اول به طوری که خاطر مبارک آقایان مسبوق است در بودجه سال ۱۳۲۶ مجلس شورای ملی یک تبصره‌ای گذاشته است که آگهی‌های دولتی فقط به روزنامه رسمی داده بشود و این هم تا امروز رعایت شده است و تا موقعی هم که این قانون باقی باشد رعایت خواهد شد ولی در عمل دیده شده که با نشر آگهی در روزنامه رسمی آن منظوری که لازم است به دست نمی‌آید چون خوانده نمی‌شود و همه مستحضر نمی‌شوند آن نتیجه‌ای که از نشر آگهی می‌بایستی حاصل بشود، حاصل نمی‌شود به این جهت یک ماده واحده‌ای تقدیم می‌شود که اجازه بدهند علاوه بر روزنامه رسمی به روزنامه‌های کثیرالانتشار هم داده بشود.
آزاد - آقای شعاعی پول‌های اینها را از کجا می‌آورید؟
مکی - به روزنامه‌هایی که موافق دولت هستند می‌خواهند رشوه بدهند.
معاون وزارت دارایی - علاوه بر روزنامه رسمی به یکی دو روزنامه دیگر داده می‌شود لایحه دیگری است برای مالیات بر ارث و انتقالات بلاعوض قانونی در سال ۱۳۲۶ گذشته و حالا یک تجدید نظری در نرخ‌هایش می‌خواهیم بکنیم و در قسمت طبقه سوم وقتی که وارث از طبقه سوم باشد یک مختصری در مأخذ نرخ‌ها اضافه می‌شود (کشاورزصدر - اجرا می‌شود؟) تاکنون مطابق قانون گذشته عمل شده است و اجرا شده است.
کشاورزصدر - به آنهایی که ارثیه چند میلیون چند میلیون گذاشتند به سراغ‌شان نرفتند رفتند سراغ بقال‌ها.
معاون وزارت دارایی - بقال که ارثی ندارد اگر کسی ارثی دارد انشاء‌الله هر چه باشد و هر کس باشد خواهیم گرفت لایحه دیگری است برای وضع مالیات بر املاک و مستغلات مکرر این صحبت در مجلس شورای ملی و مجلس سنا شده همه جا گفته شده است همین طوری که فرمودند تنها از بقال مالیات گرفته می‌شود و از مشمولین مالیات گرفته نمی‌شود در چند جلسه قبل هم به عرض رسانیدم که این موضوع تحت مطالعه است و لایحه مربوط به این کار در دست تنظیم است این یک لایحه‌ای است برای دریافت مالیات از مستغلات یعنی از ارزش مستغل نه از درآمد مستغل در همین لایحه یک قسمتی است مربوط به املاک مزروعی دریافت مالیات از قیمت املاک و همین طور اراضی بیاضی که در شهرها بلااستفاده گذاشته شده لایحه دیگری است برای اضافه کردن مختصری بر اعتبار دولت این موضوع را آقایانی که در کمیسیون بودجه تشریف داشتند سابقه دارند که اعتبارات دولت را کمیسیون بودجه جرح و تعطیل کرد و خیلی کم کرد و متأسفانه در سه ماه اول سال چون اعتبارات تصویب شده بود در آن سه ماه مقدار زیادی از این اعتبار مختصر هم مصرف شده و الا مبلغ کمی می‌خواهیم بر اعتبار دولت اضافه بکنیم.
مکی - معلوم می‌شود دولت خیلی احتیاج به چاقوکش دارد که می‌خواهد به اعتبار محرمانه‌اش اضافه بشود.
۶ - ختم جلسه به عنوان تنفس
رئیس - لایحه بهداشت در دستور بود که به کفایت مذاکرات رأی داده شد و حالا باید به ورود در شور مواد رأی گرفته بشود آقایان توجه بفرمایند ۱۵ ماده است.
حاذقی - آقای رئیس دستور بفرمایید که آقایان بیرون نروند تا بشود رأی گرفت.
مکی - آن ۹۱ نفر باید بنشینند رأی بدهند
کشاورزصدر - حرف حسابی است.
آزاد - راست می‌گوید.
حاذقی - بهداشت شهری به نفع مملکت است.
رئیس - باید رأی گرفته بشود برای ورود در شور مواد ولی اکثریت نیست
(عده‌ای از نمایندگان در خارج جلسه هستند بفرمایید بیایند)
بله هستند ولی به جلسه نمی‌آیند ۸۹ نفر لازم است پیشنهادی هم رسیده است که ده دقیقه تنفس داده بشود فعلاً ده دقیقه تنفس داده می‌شود.
(یک ربع به ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت