مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ بهمن ۱۳۲۹ نشست ۱۰۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۳۲
۱شنبه ۸ بهمن ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۰۷
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۰۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه سوم بهمن ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱ - قرائت غائبین و طرح صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور - آقایان: نورالدین امامی - پیراسته - حائری‌زاده - صالح و شوشتری
۳ - اخذ رأی و تصویب اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دی ماه ۱۳۲۹
۴ - تصویب صورت مجلس
۵ - طرح گزارش کمیسیون‌های نظام و کشور راجع به حکومت نظامی
۶ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دادگستری
۷ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ۱۰ و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - قرائت غائبین و طرح صورت مجلس.
رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: سید مجید موسوی، عرب شیبانی، اورنگ، شوشتری، تولیت، علی‌محمد دهقان، سعید مهدوی، دکتر راجی، دکتر مصدق، طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه آقایان: جواد مسعودی، افشار صادقی، کاظم شیبانی، دکتر شایگان، اقبال، آشتیانی‌زاده، سودآور.
دیرآمدگان با اجازه آقایان: حسین خاکباز، محمدعلی منصف.
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: حکیمی، هراتی، تیمورتاش، محمدعلی مسعودی، دکتر مصباح‌زاده.
رئیس - نسبت به صورت جلسه پیش نظری هست؟ آقای فرهودی.
فرهودی - عرض کنم که در صورت مجلس آقای دکتر راجی را غائب نوشته‌اند. ایشان یک تلگرافی کرده‌اند از خرمشهر و حاصلش این است که اخباری که منتشر شده است در باب توقیف محصلین و در باب تضییقات نسبت به محصلین در اهواز. این اخبار صحیح نیست و خواهش کرده‌اند بنده به عرض مجلس شورای ملی برسانم یک تلگرافی هم در همین زمینه از انجمن شهر اهواز رسیده آنها هم تکذیب کرده‌اند که بنده آن را تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای فقیهزاده.
فقیهزاده - بنده در پایان جلسه از مقام ریاست استدعا کردم که نطق‌های قبل از دستور این جلسه را اختصاص بدهند به جواب سؤالات و حضرتعالی هم قبول فرمودید و آقایان هم موافقت فرمودند ولی در صورت جلسه این نوشته نشده است این را استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایید.
رئیس - گویا نوشته شده است، آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - توجه بفرمایید مقام ریاست پریروز بنده ضمن بودجه یک صحبتی کردم در سه دوازدهم راجع به بودجه سال آینده عرض کردم که بنده یک فرد از نمایندگان مجلس هستم اگر خدای نکرده زنده و در مجلس باشم با هیچ قیمتی زیر بار این بودجه‌ای که دولت داده نخواهم رفت اینجا در صورت جلسه طور دیگری نوشته‌اند استدعا می‌کنم امر بفرمایید این را اصلاح بکنند. رئیس - اصلاح می‌شود، آقای مکی بفرمایید.
مکی - در عرایض بنده پریروز راجع به لایحه بهداشت شهری عین صورت جلسه موجود است که به سمع آقایان می‌رسانم در خارج یک سوء‌تفاهماتی ایجاد شده و علت هم این است که بر طبق قانون اساسی بایستی آقایان مخبرین جراید صورت مذاکرات مجلس را بدون تحریف اگر می‌خواهند چاپ کنند به اطلاع عامه برسانند (پیراسته - همه روزنامه‌ها) همه روزنامه‌ها، صحیح است، ولی وقتی که تحریف می‌کنند یک سوء‌تفاهماتی در خارج ایجاد می‌شود، در جراید این طور منعکس شده که بنده نسبت به داروسازان دیپلمه و دندان‌سازان دیپلمه بی‌احترامی قائل شدم یا خدای نکرده مقام علمی آنها را خواسته‌ام پایین بیاورم در صورتی که این طور نبوده عین صورت جلسه را قرائت می‌کنم و یک جمله‌ای هم در آخر عرایض خودم به اطلاع آقایان می‌رسانم:«مسلم است که یک طبیب مجاز حق ندارد برود کار او را بکند و تا وقتی که دندان‌ساز دیپلمه هست اشخاص غیر دیپلمه و غیر مجاز حق ندارند بروند
دندان‌سازی بکنند تا یک داروساز دیپلمه هست و دکتر داروساز هست دیگران حق ندارند که این کار را بکنند ولی اول باید چاه را کند و بعد منار را دزدید» عرض کردم اول برای این عده‌ای که بیکار می‌شوند وزارت بهداری یک محلی تأمین بکند و بعد این قانون را به تصویب برساند که این عده‌ای که الان از این راه نان می‌خورند بروند سر کار خودشان و بعد هم باید گفت که تا یک کسی گواهی‌نامه پزشکی ندارد یا گواهی‌نامه دندان‌سازی ندارد حق ندارد که دندان‌سازی بکند این را بنده اینجا در مجلس عرض کردم و بعد هم عرض کردم اگر اشخاصی هستند که در این کار ورزیده هستند دو سال، سه سال برای آنها اگر می‌خواهند نگهشان دارند یک کلاسی باز بکنند و بعد هم از ایشان یک امتحانی بکنند و اگر از عهده بر آمدند به آنها یک تصدیق مجازی بدهند اما در خارج این طور منعکس شده که بنده گفتم که والور و ارزش تحصیلی دکتر دیپلمه و دندان‌ساز دیپلمه از بین برود و این اشخاص پراتیکی بیایند و عین همین عمل را بکنند بنده چنین عرضی نکردم و عرض کردم که از لحاظ جلوگیری از بیکاری است که بنده این عرض را می‌کنم و الا مادامی‌که یک نفر تحصیل کرده است غیر تحصیل کرده حق ندارد کار او را بکند این عرضی بود که خواستم به عرض مجلس برسانم و هیچ‌وقت هم بنده چنین عرضی نکردم که با بودن طبیب دیپلمه و یا دندان‌ساز دیپلمه اشخاص غیر دیپلمه جای آنها را بگیرند بنده هیچ‌وقت همچو حرفی نزدم.
رئیس - آقای بهادری
بهادری - بنده راجع به صورت جلسه عرضی نداشتم بنده منظورم این بود که راجع به این سؤالات مقام ریاست توجهی بفرمایند که یک جلسه اختصاص داده شود برای سؤالات یکی هم یک تلگرافی از تبریز به وسیله بنده به مقام ریاست رسیده که تقدیم می‌کنم.
رئیس - جلسه دیروز معین شده بود برای سؤالات ولی آقایان تشریف نیاوردند. آقای پیراسته.
پیراسته - بنده راجع به صورت جلسه عرضی ندارم ولی راجع به نطق قبل از دستور اگر آقایانی که پریروز اسم نوشتند امروز صحبت می‌کنند حق بنده محفوظ بماند برای جلسه بعد.
رئیس - آقای صدر میرحسینی.
صدر میرحسینی - بنده در صورت جلسه عرضی ندارم.
رئیس - آقای مهدی ارباب.
مهدی ارباب - چون لایحه بهداشت شهری خیلی اهمیت دارد برای حفظ آسایش مردم خواستم از مقام ریاست استدعا کنم که آقایان موافقت بفرمایند که دنباله آن لایحه مطرح بشود.
رئیس - آن لایحه در دستور هست آقای نریمان.
نریمان - عرض بنده راجع به غیبت آقای دکتر شایگان است، آقایان محترم همه اطلاع دارند که ایشان کسالت دارند.
رئیس - ایشان با اجازه هستند. بی‌اجازه نوشته شده ولی تصحیح می‌شود آقای جمال امامی.
جمال امامی - صورت جلسه همیشه پراز غلط است از همین جا قیاس بفرمایید که قبه را حقه می‌نویسند گر چه اینجا حقه صحیح است و این حقه نیست قبه است.
رئیس - اصلاح می‌شود آقای کشاورزصدر.
کشاورزصدر - بنده در ضمن عرایضی که در جلسه قبل به عرض محترم آقایان رساندم اشاره کردم به این که دولت اقتضا دارد لوایحی که متضمن رفاه عامه و اصلاح مملکت باشد بیاورد (صحیح است) و مجلس شورای ملی هم برای همه گونه اصلاحات آماده و حاضر است دلیل به ارزش اصلاح و تصویب قانون مطبوعات برای آزادی مطبوعات بود و سایر تصمیمات و همچنین در قرارداد راجع به نفت که منافع ما را تأمین نمی‌کرد یک سوء‌تفاهمی حاصل شده بود که من با اجازه مقام ریاست این را اصلاح می‌کنم در عرض خودم و توضیح می‌دهم و او این بود که خیال کردند بنده در اینجا که یادآور شدم شاید خدای نکرده مرادم این بود که مجلس و عموم آقایان حاضر برای این کار نیستند این را اینجا من از پشت این تریبون فریاد می‌زنم که به گوش همه اشخاص برسد چه دولت و چه روزنامه‌های خارجی مصری که برخلاف مروت و دوستی با ما رفتار می‌کنند که مجلس ایران مجلس دوره شانزدهم عموم نمایندگان برای تصویب هر گونه لایحه اصلاحی که متضمن اصلاحات و رفاه عمومی باشد آماده و حاضر است (صحیح است) و اگر کسی غیراز این جلوه بدهد برخلاف واقع جلوه داده است در مورد مطبوعات مجلس شانزدهم امتحان خودش را داده است و برای هرگونه لایحه‌ای که به خیر عامه باشد و خود دولت‌ها قدرت اجرایش را داشته باشند مجلس برای تصویبش حاضر است (صحیح است)
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان نورالدین امامی پیراسته حائری‌زاده صالح و شوشتری
رئیس - جلسه پیش اجازه چند نفر از آقایان که تقاضای نطق قبل از دستور کرده بودند به امروز موکول شد (صحیح است) امروز هم یک اشخاصی هم ثبت‌نام کرده‌اند.
مکی - جلسه پیش فرمودید نوبت کسانی که قبل از دستور اسم نوشته‌اند محفوظ است.
رئیس - ولی البته امروز به آنهایی که سابق اسم نوشته بودند اجازه داده می‌شود و مال امروز محفوظ می‌شود برای جلسه آینده
ناظرزاده - نه آقا نوبت هر جلسه مال همان جلسه است.
رئیس - من گفته بودم که امروز برگ اسم‌نویسی گذاشته نشود اشتباهاً گذاشته شده.
پیراسته - حق ما محفوظ است برای جلسه بعد.
رئیس - این نوبت به هم می‌خورد.
پیراسته - برخلاف نظامنامه است.
اردلان - نخیر نمی‌شود.
رئیس - آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - عرض کنم آقای پیراسته اگر توجه بفرمایند من خودم یکی از اشخاصی هستم که مخالفم با این که نطق‌های قبل از دستور جلسات قبل به جلسات بعد موکول شود ولی بدبختانه چون مقام ریاست جلسه گذشته اعلام فرمودند که حق نطق قبل از دستور چند نفری که امروز اسم نوشته بودند برای جلسه بعد محفوظ خواهد ماند، جناب آقای پیراسته باید توجه می‌فرمودند و امروز ساعت ۶ خودشان را زحمت نمی‌دادند و تشریف نمی‌آوردند ولی در آتیه البته نبایستی ما این عمل را در مجلس باقی بگذاریم هر روز قبل از دستور اگر باید صحبت بشود مال همان اشخاصی است که آن روز اسم نوشته‌اند عرض کنم در این چند روز در جلسات مجلس راجع به دادگستری و قضات دیوانعالی کشور از اطراف چند نفر از نمایندگان محترم بیاناتی شد و من کوچک‌ترین عضو وزارت دادگستری هستم انتظار داشتم از ریش‌سفیدها و کملین قوم و اشخاصی که موی سرشان را در دادگستری سفید کرده‌اند از قبیل جناب آقای حائری‌زاده، جناب آقای عامری، جناب آقای فقیهزاده، پدر پیر ما جناب آقای گنابادی حق این بود که تشریف بیاورند و زحمات قضات و اشخاصی که سال‌ها (یکی از نمایندگان - آقای صاحب‌جمع) و جناب آقای صاحب‌جمع آقای امامی‌اهری صحبت بفرمایند. اگر بنده بخواهم اسم ببرم خیلی به حمدالله هست.
دکتر بقایی - آقای صاحب‌جمع بزرگ‌تر از آقای عامری هستند.
رئیس - آقایان بگذارید صحبت‌شان را بکنند این طور مجلس نیست گوش بدهید ببینید چه می‌گویند.
نورالدین امامی - حق این بود که این آقایان محترم نسبت به گذشتگان ما و اشخاصی که می‌توان گفت پیکر دادگستری ایران را بنا کردند و بنا گذاشتند و در صدر اول مشروطیت هم شرکت کردند در تنظیم قانون اساسی هم شرکت کردند در بنای دادگستری ایران بیایند اینجا این آقایان و از آن آقایان تجلیل و احترام بکنند چون دیدم بدبختانه روی سیاست ساکت شدند و صدای‌شان در نیامد این بود که من فضولتاً و وکالتاً آمدم از طرف آقایان به عرض نمایندگان مجلس شورای ملی چند کلمه به عرض برسانم.
حائری‌زاده - ساکت هم نشدند، اجبار هم نداشتند.
نورالدین امامی - مرحوم داور در ۱۳۰۶ بنده را دعوت به خدمت در وزارت دادگستری کرد چند روز قبل جناب آقای دکتر شایگان ضمن بیانات خودشان از مرحوم داور اینجا یاد کردند و اسم بردند صحیح است که تشکیلات عدلیه جدید را مرحوم داور گذاشت صحیح است وقتی که مرحوم داور عدلیه ایران را منحل کرد و تشکیلات جدیدی داد زمان دیکتاتوری بود ولی به شهادت آقایان مرحوم داور هیچ موقع یک قاضی دیوان کشور را منتظر خدمت نکرد آقایان فراموش نکرده‌اند در محاکمه منصورالملک
وقتی که منصورالملک را هیأت عمومی تمیز تبرئه کرد برای این که چند نفر از قضات هیأت عمومی تمیز را کنار نبرند، خدا سلامت بکند جناب آقای ممقانی را که یکی هم ایشان بودند شعبه را منحل کرد یک جا و شعب دیوان کشور را منحل کرد مرحوم حاجی شرف‌الملک فلسفی بود جناب آقای ممقانی بودند (صاحب‌جمع - محاکمه نصرت‌الدوله بود) داور مرحوم دست قاضی را نگرفت از این دیوان کشور بیرون کند (اردلان - چه فرق می‌کند آن که بدتر بود آقا) خیلی تأثیر دارد آقا اگر در زمان دیکتاتوری این انتظار می‌رفت ولی انتظار نبود که بعد از سوم شهریور بیایند و این بنا را در دادگستری بگذارند و این فرق عادت را بکنند و این بدعت را که از پاره کردن قانون اساسی بدتر بود در دادگستری ایران باقی گذاشتند آقایان اگر تحکیم مبانی دیوانعالی کشور را این دوره ۱۶ نگذارد هیچ کس تأمین جانی و مالی بعد از این نخواهد داشت (پیراسته - صحیح است) اشخاصی ما داشتیم که در راه دادگستری جان خودشان را فدا کردند (صحیح است) مرحوم وجدانی والله فجأه کرد برای این که عدلیه را حفظ بکند (صحیح است) مرحوم رضوی والا مرد برای این که عدلیه محکم به جای خودش باقی بماند آقای علی هیئت، جناب آقای هیئت چه تقصیر دارد؟ برای چه این هیئت را کنار گذاشتند؟ (بهادری- به نان شب هم معطل است) آقایان نمایندگان محترم آذربایجان اجازه می‌دهند که بگویم آقای هیئت شب‌ها گرسنه می‌خوابد؟ (گنجه - خیر ایشان عزت نفس دارند) نخیر عزت نفس و شهامت نفس و جوانمردی ایشان اجازه نمی‌دهد این عرض را من خدمت آقایان بکنم آقا عدلیه قضاتی داشت مثل مرحوم منصورالسلطنه عدل خدا رحتمش بکند پدر عدلیه ایران است کجا داریم نظیر اینها را کجا داریم لنگه این پیرمردها را؟ اگر فردا جناب آقای دکتر معظمی برای من یک پرونده درست بشود کجا باید احقاق حق بکنم؟ اگر قاضی دیوان کشور تأمین نداشته باشد آیا آن پرونده را می‌تواند روی حق قضاوت بکند؟ و من را تبرئه بکند؟
آزاد - آقای بوذری خودتان این کار را کرده‌اید.
دکتر بقایی - جناب آقای بوذری احقاق حق می‌کند. بهادری بوذری آدم بدی نیست.
نورالدین امامی - عرض کردم بعد از شهریور خیلی‌ها این کار را کردند نمی‌خواهم بگویم نمی‌خواهم اسم ببرم نمی‌خواهم یکی یکی اسم ببرم آنها را (آزاد - ولی بوذری سرآمد همه است) همه بد کردند تردیدی نیست از گذشته باید پند گرفت و کاری کرد که آینده تکرار نشود دیوان کشور را باید یک سد بزرگی ایجاد کرد و دیوان آهنین دورش کشید نگذاشت احدی در آنجا نفوذ کند تغییر قاضی در این کشور باید با رأی عمومی باشد انتصاب قاضی دیوان کشور باید با رأی عمومی دیوان کشور باشد رئیس شعبه دیوان کشور باید با نظر عمومی دیوان کشور باشد ...... (دکتر بقایی - ولی آقای رزم‌آرا دستور دادند کاری باید بکنید که دیوان کشور مفتضتح بشود چون با افتتاح مجلس مخالفت کرد) اگر ما فکر آتیه بکنیم و اگر مخصوصاً به عقل من به عقل ناقص من اگر ما دیوان کشور را محکم نگاه داریم قضات کوچک ما آقای دکتر هدایتی اصلاح می‌شوند اینها دیگر مثل حالا با پشتیبانی با پشت هم اندازی مطمئن می‌شوند این صندلی را نمی‌توانند پیدا بکنند این است که از حالا دست به عصا راه می‌روند تا یک روزی هیئت عمومی دیوان کشور جمع بشود و رأی بدهد که این آقا عضو دیوان کشور باشد باید این سد را بشکنیم و این قانون را پاره بکنیم هر چه قانون برای سلب قدرت دیوان کشور بوده از بین ببریم و این اختیار را سلب بکنیم تا دیوان کشور مثل سد سکندر بایستد و حکم حق بدهد و هیچ کس نتواند مخالفت بکند (صحیح است) (اردلان - این تفسیر را باید لغوش بکنیم) (صحیح است) عرایضم راجع به دادگستری تمام شده یک چیزی بنده در روزنامه ستاره خواندم که حالا جناب آقای بهادری به من تذکر دادند یک مقالاتی آنجا نوشته یک خبری می‌گوید ضمن اخبار روزنامه یکشنبه اول بهمن ماه این خبر را درج کرده است که چون کارخانه کنسروسازی شاهی تأمین نیازمندی ارتش را نمی‌کند از قرار معلوم ۱۵ هزار لیره قرارداد با یک کمپانی فرانسوی برای خرید کنسرو بسته‌اند فکر بکنید کارخانه بندرعباس دارد می‌خوابد (نمایندگان- خوابیده) کارخانه‌های دیگر دارند می‌خوابند حالا ما می‌رویم ۱۵ هزار لیره از کارخانه فرانسوی کنسرو می‌خریم (بهادری - سال گذشته هم کنسروها را همه را ریختند بیرون) توجه بفرمایید گوشت تازه ما را شهرداری نمی‌تواند تهیه بکند حال ما می‌رویم دنبال گوشت کهنه و کنسرو برای چه؟ نمی‌دانم. یک تلگرافی هم از طرف اهالی آذربایجان به وسیله جناب آقای بهادری حضور جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی عرض شده و تشکر کرده‌اند از پیشگاه اعلیحضرت همایونی راجع به انتخاب آقای میرزا جعفر آقا مجتهدی امام جمعه تبریز که حضور مقام ریاست تقدیم می‌کنم.
پیراسته - آقای امامی بقیه وقت‌تان را به من بدهید.
امامی - جناب آقای رئیس ۶ دقیقه وقت من باقی مانده به آقای پیراسته دادم.
رئیس - بفرمایید آقای پیراسته پنج دقیقه از وقت ایشان باقی است.
پیراسته - عرض کنم که در جلسه گذشته راجع به دادگستری صحبت کردم عرض کردم آقای میرزا محمد لواسانی به تقاضای خودشان متقاعد شدند بنده اشتباه کرده بودم ایشان به تقاضای خودشان متقاعد نشده بودند و به تقاعد اعتراض دارند عرض کنم که طرحی تهیه شده است با ۳۴ امضا برای استقلال قضات همان طوری که عرض کردم که این اثر را انشاءالله مجلس دوره ۱۵ از خودش باقی خواهد گذاشت و الی‌الابد این نام نیک برایش باقی خواهد بود این طرح فعلاً حاضر است ولی این که به امضای همه آقایان نرسیده از جهت نبودن وقت بوده و الا همه آقایان این طوری که بنده صحبت کردم و نظر آقایان را جلب کردم دیدم همه آقایان موافقت دارند و کسی نیست که با عدم استقلال قضات و تزلزل دستگاه قضایی کشور موافق نباشد آقای نبوی و چند نفر دیگر از اعضای محترم کمیسیون بودجه به بنده گفتند که در آن لایحه افزایش حقوق قضات این مسئله پیش‌بینی شده و متذکر شده‌اند که اگر این طرح را ما فعلاً به جریان بگذاریم ممکن است که تعویقی در این موضوع افزایش حقوق قضات بشود به این مناسبت و به مناسبت این که بنده شنیده‌ام که دولت فردا خودش لایحه استقلال قضات را خواهد آورد بنده با اجازه آقایان این طرح را امروز تقدیم نمی‌کنم که اگر تا روز یکشنبه این مسئله تکلیفش معلوم نشد و دولت خودش لایحه‌ای نیاورد که جامع باشد و نظر مجلس را دائر به استقلال بدون قید و شرط قضات و این که سرنوشت قضات دست خود قضات باشد ندهد ما طرحمان را به فوریت تقدیم خواهیم کرد بنده به مناسبت احترام این که مبادا لایحه افزایش حقوق قضات تأخیری درش بشود و تعارض بین نظر کمیسیون و این طرح باشد فعلاً روی این اصل امروز از تقدیم طرح خودداری می‌کنیم و عرض دیگری هم دارم و می‌خواهم توجه جناب آقای رئیس را جلب بکنم که تکلیف این قضیه نطق قبل از دستور را معلوم بکنند چون ما آقا ساعت ۶ بعد از نصف شب می‌آییم اینجا اسم می‌نویسیم بعد می‌گویند می‌ماند برای جلسه بعد این اگر همیشه باشد که هیچ‌وقت برای جلسه بعد نمی‌ماند اگر باشد برای همیشه باشد.
آزاد - هر روز راجع به همان روز خودش باید باشد.
رئیس - جلسه قبل را آن روز موافقت کردند که برای امروز بماند و اگر نوبت آقایانی که امروز اسم نوشته‌اند بخواهند موافقت بکنند برای جلسه بعد بماند باید مجلس رأی بدهد آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده - بنده امروز برای یک موضوع اساسی مهمی آمدم وقت آقایان را اشغال کنم و اگر وقت کفایت نکرد و آقایان اجازه ندادند ادامه بدهم عرایض خودم را در جلسات بعد متممش را عرض خواهم کرد بدیهی است اگر یک عده قلیقلی که نسبت‌شان به جمعیت کثیر یک به هزار یا دو به هزار باشد خواسته باشند جمعیت حکومت بکنند این هم ب نفع دشمنان آن جمع باشد نمی‌توانند از طریق قانون بکنند باید با قلدری با چاقوکشی حقه‌بازی حکومت خودشان را ادامه بدهند این یک اصل مسلمی است حکومت را اکثریت باید معلوم بکند اکثریت باید حکومت بکند اگر یک عده قلیقلی پیدا شدند خواستند به یک جمعیت کثیری حکومت بکنند و این جمعیت طرفدار آنها نیست از آنها ناراضی است و نسبت آنها نسبت یک به هزار باشد حال و روز مملکت این طور می‌شود و مملکت به این روز سیاه می‌نشیند امنیت به واسطه ادامه غارتگری عمال کمپانی نفت از ملت ایران سلب شده امنیتی وجود ندارد من راجع به حکومت نظامی از دولت سؤال کردم گفتند مرتفع می‌شود ما می‌بینیم حرکات حکومت
نظامی به دست پلیس و ژاندارمری بدتر و خراب‌تر به موقع اجرا گذاشته می‌شود مردم ابراز احساساتی به نفع ملت خودشان، مملکت خودشان علیه یک کمپانی متعدی که پنجاه سال است ریشه مملکت را مشغول قطع کردن هست ابراز احساسات کردند در تهران و در ولایات. در اراک حالا تلگرافی که از اینجا شده برای جلوگیری مردم آن دوسیه علیحده دارد اگر یک روزی حکومت به دست ما آمد این دوسیه‌ها را چاپ می‌کنیم تا دنیا بداند چه جنایاتی در این مملکت به دست عمال نفت اجرا شده با تمام این تهدیدها و فشارها مردم در برف و سرما برای ابراز احساسات علیه این کمپانی نفت و تقاضای ملی شدن نفت ...... (جمال امامی - علیه‌السلامش را نگفتید یادتان رفت) جمع شدند اقدام کردند کوشش کردند شهربانی یک دسته‌ای را گرفته که هنوز در توقیف هستند در اراک در رشت شاگردهای مدرسه راه افتادند در چند نقطه پلیس به آنها حمله کرده علامت سه رنگ ایران که در دست آنها بوده به دست پلیس که باید حامی این بیرق سه رنگ باشد پاره شده و آن جوان‌هایی که برای حق خودشان بدون اسلحه فقط ابراز احساسات می‌کردند توقیف کرده‌اند در هندوستانی که تحت رقیت انگلستان بود این قبیل تظاهرات را مزاحمت نمی‌کردند و کمپانی نفت انگلیس در ایران مزاحم است، عمال او دست از سر مردم بر نمی‌دارند در خرمشهر مشغول شده بودند که یک میتینگی تشکیل بدهند یک کاغذی من دیروز داشتم که به عرض آقایان می‌رسانم مؤسس این میتینگ شاگردهای دبیرستان بایندر که دبیرستانی است در خرمشهر به نام بایندر بودند آنها یک آرمی تهیه کرده بودند که این است آن آرمی که آنها تهیه کرده بودند (صنعت نفت باید ملی شود دبیرستان بایندر) که در روز میتینگ این را پخش می‌کنند بین مردم شهربانی می‌فرستد اولیای آن اطفال را می‌خواهد که این کار را شاگردان نباید بکنند چون اینجا منطقه نفت است، نمی‌فهمم منطقه نفت یعنی چه؟ یک عده از کمپانی انگلیسی آمده‌اند اینجا کار می‌کنند تحت حمایت ما کار می‌کنند مادامی‌که ما آنها را اجازه می‌دهیم کار می‌کنند و الا باید بروند. به منطقه نفت یعنی چه؟ اینجا مملکت چین قدیم نیست که هر دولتی در آنجا یک منطقه‌ای و یک حدود و مقررات و پلیس و نظاماتی برای خودش برقرار بکند در شانگ‌های چین سابقاً این طور بود حالا آن دفتر را گاو خورد نیست وجود ندارد در دنیا و نظمیه ما در خوزستان در اهواز در خرمشهر به عنوان این که آنجا منطقه نفت است مانع محصلین می‌شود که ابراز احساسات خودشان را بکنند علیه کمپانی نفت حرف بزنند من شنیده‌ام که عمال کمپانی که در مرکز کارها را در دست دارند تلگرافاتی به اطراف کرده‌اند که جلوگیری بکنند و یک تلگرافی علیه ملی شدن نفت جعل بکنند و مخابره بکنند و به مرکز بفرستند من اطلاع دارم مسافرینی می‌رفتند به شیراز، از اصفهان اینها را تحت نظر گرفتند و در چند فرسخی شیراز اینها را خواستند برگردانند یکی از آنها مریض بوده به استاندار تلفن کرده که من مریضم باید بیایم به شیراز آن رفیقش را از همان جا برگرداندند بعد او را اجازه دادند که در منزل یک افسر ژاندارمری آنجا بماند که وقتی آنجا است مبادا یک کلمه راجع به نفت حرف بزند آن شخص بدبختیش این بوده که اسم فامیلی من را داشته، یک همچو مملکتی که مأمورین دولت باید دفاع از حقوق ملت ایران بکنند مانع می‌شوند از این که مردم ابراز احساسات علیه یک کمپانی غاصب که در این مملکت آمد ریشه حیات مملکت را مشغول قطع کردن هست حرف بزنند یک همچو وضعی در دستگاه استعماری انگلیس هم وجود نداشته که در مملکت ما وجود پیدا کرده آقای فروزش را آقایان می‌شناسند، مدیر روزنامه نجات ایران. این شخص می‌رفته بندرعباس خیال کرده‌اند که این می‌رود در آنجا حرف بزند چون روزنامه‌نویس هم بوده می‌خواهد حرف بزند در سیرجان توقیفش کردند گفتند برگرد تهران حق نداری بروی جلو. او برای کار و کاسبی می‌رفته بیچاره کاری به این کارها نداشته بدبخت دنبال کسب و کار و زندگی خودش می‌رفته بهش گفته‌اند برگرد تلگراف کرده که حقوق موکل من در خطر است و روز محاکمه وقتی که من آنجا نباشم حقوق موکل من تضییع می‌شود، گوش به این حرف‌ها نداده‌اند (مکی - مسافرین از کمپانی جواز بگیرند) وقتی که امنیت برای مسافرین ایرانی در داخله مملکت خودشان نباشد، گفتم حکومت نظامی‌که قوانین را تعطیل می‌کند لغو شود در مناطقی که آنجا حکومت نظامی نیست عملاً تضییق بیش از زمان حکومت نظامی به دست مأمورین ژاندارمری و شهربانی و به امر مرکز داریم (مکی - یک دستگاه تروریستی هم در کارآگاهی ایجاد شده) البته وقتی یک اقلیتی متکی به خارجی برای حفظ منافع خارجی میل داشته باشد حکومت خودش را ادامه بدهد آزادی و امنیت باید سلب شود در هندوستان در زمان استیلای انگلستان این جور که در مملکت ما شده است نبود (دکتر بقایی - چون زمامدارانش این قدر پست و فرومایه نبودند)
رئیس - قطع کلام ناطق را نکنید.
دکتر بقایی - من در فاصله‌اش گفتم ایشان سکوت کرده بودند (خنده نمایندگان)
حائری‌زاده - یکی از آقایان یادداشتی نوشته است که گویا ظاهراً دستوراتی از طرف دولت به شهرستان‌ها داده شده که تلگرافات و نامه‌های ساختگی و دستوری علیه تظاهرات طبیعی مردم ایران راجع به ملی شدن صنعت نفت مخابره کنند و به مرکز بفرستند به علاوه به قرار مذکور یک عده چاقوکش‌ها را برای اخلال و آشوب در میتینگ‌هایی که برای ملی شدن صنعت نفت منعقد خواهد شد تجهیز کرده‌اند و این را قبلاً برای ساختگی بودن این تظاهرات و منبع این عملیات به اطلاع مجلس می‌رسانم خوب این عملیات عملیاتی است که یک اقلیت خیلی قلیل که می‌خواهد بر یک اکثریت حکومت کند چاره‌ای جز این عملیات ندارد من هیچ ملامت نمی‌کنم این دستگاهی را که به نام حکومت بر ما فرمانروایی می‌کند در صورتی که تکیه‌گاه ملی ندارد ملت ایران علیه این دستگاه است غیر از این رویه چاره ندارد اگر شما هم بودید غیر از این رویه که حقه‌بازی بکنید تلگراف ساختگی درست بکنید، دوسیه‌سازی بکنید چاره دیگری نداشتید دولت باید ول کند برود مادامی‌که هست باید این جنایاتش را ادامه بدهد بدبختی اینجا است که یک اقلیت ضعیف بر یک اکثریت قوی حکومت بکند تمام بدبختی اینجا است یک موضوعی که اخیراً به من نوشته بودند مال کرمانشاه است که این شرکت نفت انگلیس طبق قرارداد منحله سابق ملزم بوده است اشیای وارده به ایران را صرفاً اختصاص به مصرف شخصی کمپانی برساند و به هیچ‌وجه حق فروش آن را در بازار ندارد و روی همین اصل کمپانی در کرمانشاه لاستیک‌های فرسوده خود را قبلاً می‌سوزاند برای آن که حقوق گمرکی نمی‌پرداخت، لاستیک‌های فرسوده‌اش را می‌سوزاند بعداً اهدا می‌کرد و شهرداری لاستیک‌های مزبور را به نفع فقرا می‌فروخت و عده‌ای متجاوز از هزار نفر از راه لاستیک بری و تبدیل آن به تخت گیوه امرار معاش می‌نمودند اکنون مدتی است که این لاستیک‌ها را کمپانی فقط به یک نفر میلیونر آسوری به نام فلان که اسمش را نفهمیدم و عامل امر نفت است می‌دهد و او آنها را به قیمت گران بدون پاره نمودن به نام لاستیک می‌فروشد که از این راه هم خطرهای زیادی برای کامیون‌های ایران ایجاد نموده است این یکی از کارهایی است که یک کسی شکایت می‌کند کمپانی را از حقوق گمرکی معاف کردند برای حوائج خودشان، ماشین‌آلاتی وارد بکند نه این که حقوق گمرکی ندهد ماشین‌آلات و لاستیک که وارد می‌کند به نام مستعمل بفروشد و یک تجارت دیگر بکند و دست سایر تجار و کسبه را ببندد برای این مقصود بوده است شنیدم این لاستیک‌های مستعمل را به نام فرسوده می‌دهند می‌آورند تهران اینجا به جای لاستیک نو دیگری که تجار گمرکش را داده‌اند، عوارض داده‌اند، می‌آورد اینجا می‌فروشد و هر روز هم زحمت برای کامیون و دستگاه‌های ما ایجاد می‌کند که چند ضرر ایجاد می‌کند یکی این که گمرک نداده، یک اشیایی را آورده در اینجا به نفع فروخته و البته به کسانی هم می‌فروشد که عامل مقاصد آنها هستند در بازار آزاد به اشخاص متفرق که نمی‌فروشد به یک نفری که توی نقشه‌های شوم کمپانی است می‌فروشد آن هم به گاراژدارها ما هر روز گرفتار خطر سقوط کامیون و ماشین و دستگاه هستیم این یک رشته‌ای است از کثافتکاری‌های این کمپانی موضوع دیگر وقتی می‌گفتند روس‌ها در ایران آمدند برای نفت حاضر شدند صدی چهل و نه بدهند، انگلیس‌ها چرا این کار را نمی‌کنند می‌گفتند که آن نظر سیاسی بوده، این روزها ما می‌بینیم که آمریکایی‌ها صدی پنجاه به عربستان سعودی می‌دهند، عربستان سعودی قانع نیست می‌گوید صدی پنجاه بابت حق‌الامتیاز است از نظر اسلامی باید از ارباب مکاسب خمس بدهید هر کس در مملکت حجاز کسب می‌کند و باید صدی بیست به عنوان مالیات بدهد که سر این موضوع این سعود با کمپانی کشمکش دارد آنها چه می‌گویند و ما چه می‌گوییم، چه کثافتکاری‌هایی است در این مملکت اگر ما واقعاً یک دولتی داشتیم که مطالبه حق ایران را می‌کرد و خودش عامل این کمپانی نبود به این روز سیاه نیفتاده بودیم
رئیس - آقای حائری‌زاده وقت‌تان تمام شده.
حائری‌زاده - من مطالب خیلی داشتم پس می‌گذارم برای جلسه بعد و می‌آیم اسم می‌نویسم و بقیه این را عرض می‌کنم بنده مخالف مقررات قانون عملی نخواهم کرد یک صحبت‌های بیش‌تری دارم که ممکن است سؤال باشد و به عنوان سؤال بنده می‌پرسم.
رئیس - آقای صالح بفرمایید.
صالح - موضوع نفت و استیفای حقوق ملت ایران از این شرکت غاصب به قدری اهمیت دارد که هر قدر از طرف نمایندگان محترم نسبت به آن توجه بشود کار زیادی نخواهد بود بلکه به طوری که همه آقایان تصدیق دارند مهم‌ترین مسأله روز و بزرگ‌ترین مشکل ایران موضوع نفت است (حاذقی - آقای صالح کمیسیون نفت مشغول کار شده است؟) از مخبر کمیسیون بپرسید بنابراین هرگاه بنده هم از نوبت نطق قبل از دستور استفاده بکنم و چند کلمه‌ای راجع به این مسأله امروز اظهار نظر بکنم یقین دارم مورد توجه آقایان نمایندگان محترم واقع خواهد شد یکی از جراید منتسب به حزب محافظه‌کار انگلستان اخیراً مقاله‌ای منتشر کرده است و در این مقاله خواسته است مبارزه ملت ایران را برای استیفای حق خودش ناچیز قلمداد بکند و حتی از فعالیتی که در مجلس شورای ملی ایران برای استرداد حق ملت شده است به طور خیلی ناچیز اسم برده و با کمال بی‌انصافی اظهار کرده است که فقط یک عده هشت نفری در مجلس شورای ملی ایران برای این موضوع فعالیت می‌کنند (حاذقی - در این امر تمام نمایندگان مجلس متفقند) (صحیح است) و سایر نمایندگان چیزی نمی‌گویند و حال آن که تمام دنیا فهمید که کمیسیون نفت به اتفاق آرا به رد لایحه الحاقی رأی داد (صحیح است) و مجلس شورای ملی ایران در دو نوبت به اتفاق آرا بر علیه لایحه الحاقی مذبور رأی داد و مجدداً کمیسیون مخصوص نفت را مأمور کرد که این موضوع را مطالعه بکند و طرحی برای استیفای حق ملت ایران تقدیم نماید (صحیح است) این اظهار در روزنامه انگلیسی یک نمونه‌ای است از فعالیتی که شرکت نفت در سر تا سر دنیا می‌نماید برای این که حق ملت ایران را زیر پا بگذارد و مبارزه‌ای را که در تمام کشور برای استیفای حق ملت ایران شروع شده است ندیده و نشنیده معرفی کند و حال آن که در خود انگلستان نیز به طوری که از بعضی از جراید منصف و حتی در همین مقاله روزنامه انگلیسی اشاره شده بر می‌آید در خود انگلستان نیز در همین اوقات مکرر مقالاتی منتشر می‌شود و شرکت غاصب نفت جنوب را ملامت می‌کنند از رفتاری که نسبت به ایرانیان کرده و می‌نماید انعکاس فعالیت ظالمانه شرکت نفت جنوب در خود ایران نیز به عموم آقایان محترم روشن است که یکی از نمونه‌های آن عملی است که در بعضی از ولایات برای جلوگیری از میتینگ‌های ملی مرتکب می‌شوند آقایان ملاحظه فرمودند در تهران و در شهرستان‌ها هر جا یک میتینگ برای ملی شدن صنعت نفت داده شده از طرف میتینگ دهندگان که هیچ گاه کم‌تر از چندین هزار نفر نبودند و یکی از آن مناظر را خود بنده در رقم مشاهده نمودم متجاوز از ده هزار نفر جلو صحن مطهر حاضر شده بودند با وجود این که از طرف ایرانیان هیچ‌گونه اقدامی برای به هم زدن نظم دیده نمی‌شود معهذا کوشش می‌نمایند که اولاً جلوگیری از میتینگ‌ها بنمایند و ثانیاً اشخاص مؤثری که در میتینگ مداخله می‌کنند بعداً مورد تعقیب و اذیت قرار می‌دهند که این عملیات مسلماً مورد نفرت عموم نمایندگان محترم می‌باشد و به هیچ‌وجه ملت ایران را از مبارزه‌ای که از مبارزه شرافتمندانه‌ای که برای احقاق حق خودش می‌نماید باز نخواهد داشت و تا صنعت نفت ملی نشود و دست کمپانی نفت جنوب از این ذخیره بزرگ ملت ایران قطع نشود ملت ایران به مبارزه خودش ادامه خواهد داد (صحیح است) یک مقدار اسناد و نوشته‌جاتی به وسیله افراد فراکسیون وطن و جبهه ملی تقدیم مجلس شورای ملی شده است که یکی از آنها تلگرافی است از رشت که بنده با اجازه آقایان چون مختصر است قرائت می‌کنم «بعد از ظهر پنجشنبه ۲۸ دی شهربانی رشت در میتینگ دانش‌آموزان که برای ملی کردن صنعت نفت صورت گرفته بود اخلال نمود ما دانش‌آموزان رشید در مقابل حمله ناجوانمردانه پلیس ایستادگی نموده پاسبان‌ها عده‌ای از محصلین را به سختی مجروح و پرچم شعارهای آنها را پاره کردند با تمام کارشکنی‌های شهربانی میتینگ با حضور چندین هزار نفر در میدان شهرداری برگزار گردید عمل وقیح و شرم‌آور شهربانی رشت مورد تنفر و انزجار شدید مردم است تقاضا داریم جریان را در مجلس مطرح فرمایید تا دنیا بداند در عصر حاضر ملت ایران شاهد چه جنایت‌هایی است جاوید باد ایران دبیر حزب ایران گیلان کرامت» اعلامیه دیگری است از طرف کارگرهای کارخانه صنایع پشم اصفهان برای ملی شدن صنعت نفت این را هم عیناً تقدیم خواهم کرد بیانیه‌ای است از طرف کارگران خیاطخانه‌های تهران راجع به همین موضوع، از همدان شرحی رسیده است راجع به ملی شدن صنعت نفت به امضای عده زیادی از محترمین آنجا که این هم عیناً تقدیم می‌شود همچنین تلگرافی است شکایت از مأمورین رشت برای جلوگیری از میتینگ که آن هم تقدیم می‌شود محصلین دبیرستان شاهدخت کرمانشاه شرحی به وسیله آیت‌الله کاشانی و جناب دکتر مصدق تقدیم کرده‌اند که آن هم عیناً تقدیم مقام ریاست می‌شود تلگراف دیگری است از اراک که از عملیات شهربانی آنجا شکایت کرده‌اند که از پخش آگهی و اجتماع و از این عملیات جلوگیری می‌کنند اینها یک قسمتی است از اوراق و تلگرافاتی که دائم برای آقایان نمایندگان محترم می‌رسد از ولایات و از خود تهران بعضی از آنها تقدیم شده و بعداً هم مرتب تقدیم خواهد شد به طوری که همکار محترمم جناب آقای مکی مکرر خواهش کرده‌اند اینها در دوسیه مخصوص نفت محفوظ بشود که به نظر کمیسیون مخصوص نفت برسد یک بیانیه‌ای از طرف استادان محترم دانشگاه تهران تهیه شده است که متجاوز از سیصد امضا دارد الان مشغول تکمیل امضاهای آن هستند که آن هم به زودی تقدیم خواهد شد اینها راجع به نفت است اما یک شرح دیگری هم خطاب به مجلس شورای ملی از طرف هم ولایتی‌های بنده رسیده است از طرف انجمن‌های دینی آنجا راجع به تقاضای اقدام برای منع استعمال مسکرات این موضوع هم امروز یکی از بلیات ایران است در سر تا سر کشور تقاضا دارند که اقدام بشود برای منع آن.
حاذقی - و تریاک
صالح - راجع به موضوع استقلال قضات بعد از مراجعه به اوراق مضبوطه در مجلس شورای ملی بنده در برنامه دوم آقای ساعد که ماده اول آن این استقلال قضات است پیدا کردم و همین طور عین لایحه‌ای که به امضای خود بنده و جناب آقای ساعد تقدیم مجلس شده ولی متأسفانه در دفتر بایگانی مجلس جلو او با این عبارت قید شده است فوریت این لایحه در جلسه ۳۰/ ۶/ ۱۳۲۳ مجلس شورای ملی تصویب شده ولی در کمیسیون طرح نشده و راکد مانده است این را هم تقدیم می‌کنم که جناب رئیس محترم مجلس لطفاً اجازه بدهند مجدداً چاپ بشود و اکنون که موضوع استقلال قضات در مجلس مورد مطرح است به نظر کلیه آقایان نمایندگان محترم برسد بقیه وقت خودم را هم تقدیم می‌کنم به آقای شوشتری.
رئیس - سه دقیقه از وقت شما مانده است.
صالح - پنج دقیقه.
رئیس - یک سابقه‌ای اینجا گذاشته شده این تقریباً با نظامنامه وفق نمی‌دهد حالا امروز من اجازه می‌دهم آقایان اوقات‌شان را واگذار می‌کنند در صورتی که ماده ۸۳ صراحت دارد که فقط ۳ نفر آقایان می‌توانند قبل از دستور صحبت کنند ولی آقایان می‌توانند نوبت خودشان را بدهند به دیگری ولی وقت دیگر قابل تجزیه و تقسیم نیست یعنی اگر نماینده‌ای دو دقیقه از وقتش باقی است نمی‌تواند به ۷ نفر بدهد حالا باز هم امروز آقایان صحبت بکنید (گنجه - برای این کار حتماً باید در هیئت رئیسه تصمیمی گرفته شود) آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری - بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم، بنده با حالت کسالت می‌خواهم مطالبی را عرض کنم چند دقیقه استدعا دارم آقایان عرایض من را گوش بکنند و از آقای صالح هم تشکر می‌کنم بنده این مدتی که مریض هستم و هنوز هم طبیب به من اجازه نداده است وارد کار بشوم و شاید الزام بکند مسافرت به خارج بکنم از نظر کسالت بنابراین نتوانستم بیایم و ایفای وظیفه کنم بعضی‌ها تصور کردند راجع به نفت و این حرفهای عجیب و غریب من شانه خالی کردم من چنین کسی نیستم من عقیده خودم را در برابر منصور و سیاست مرموز دویست ساله و تمام چیزهایی که برای ایران پیش آمده صریحاً اعلام کردم و می‌دانم عموم ملت ایران می‌خواهند استیفای منافع حقه خود را از این شرکت بنمایند (صحیح است) و یا چیزی که مهم‌تر از شرکت نفت است چیزی که مهم‌تر از سالی صد تا صد و پنجاه میلیون لیره است بنده در روزنامه‌ها خواندم بعضی از آقایان نمایندگان
محترم در فرمایشاتشان هی فرمودند قانون منع مشروبات الکلی این کلمه در مجلس نباید گفته بشود (صحیح است) این منع منع محمدی است ما لایق این نیستیم بگوییم منع کنیم یاتحریم کنیم ما باید بگوییم اجرای منع مشروبات الکلی البته اگر بوجه مملکتی مطرح بشود اینجا تصمیم می‌گیریم الان از نمایندگان محترم و دولت می‌خواهیم که توجه به این امر بفرمایند در بودجه ۱۱ میلیون تومان عواید مشروبات الکلی است دو میلیون نیم تومان مخارج اوست والله ضرر مشروبات الکلی هزارات مربته بالاتر از نفت است. تمام اعقاب این مملکت را الکلیسم بار آوردن تمام مردم را فاسد کردن زنا و فحشا رواج دادن تمام والله بی‌اعتنایی و عمل شرکت نفت هم از نتایج اینها و مشروبات الکلی است. باید این رقم از بودجه برداشته بشود و اگر نکند دولت دستوری خواهم داد که تمام این مؤسسات را بگویند این را صریح می‌گویم (احسنت) باید بردارند و حذف بکنند از بودجه.
۳- اخذ رأی و تصویب اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دی ماه ۱۳۲۹
رئیس - دستور لایحه بهداشت شهری است ولی اول نامه‌ای که از سنا رسیده و یک دوازدهم را تصویب کرده قرائت می‌شود به یک دوازدهم باید رأی گرفته شود چون امروز سوم ماه بهمن است بعد هم یک پیشنهادی هست که قرائت می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی عطف به مراسله شماره ۸۹۱۵ - ۲ و ۱۱ و ۲۹ راجع به طرح مربوط به اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه دی ماه ارسال شده بود اشعار می‌دارد:
طرح مزبور در جلسه فوق‌العاده روز دوشنبه ۲ و ۱۱ و ۱۳۲۹ مطرح و با اظهار نظر موافق عیناً به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا سید حسن تقی‌زاده
رئیس - رأی نهایی با ورقه گرفته می‌شود آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اسامی آقایان به شرح ذیل اعلام و در محل نطق اخذ رأی شد)
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: اردلان، مجتهدی، عماد ترتبتی، مکی، بوداغبان، دکتر هدایتی، دکتر معظمی، فرهودی، قاسم فولادوند، پالیزی، حکیمی، صدری، فرامرزی، نصرتیان، وهاب‌زاده، پناهی، حمیدیه، گنجه، سرتیپ‌زاده، امامی اهری، ظفری، دکتر طبا، دکتر بقایی، دکتر نبوی، حاذقی، ارباب مهدی، امینی، سلطان‌العلما، گودرزی، پیراسته، تیمورتاش، صفوی، ناظرزاده، نبوی، اسلامی، دکتر کاسمی، ابتهاج، محمودی، دکتر جلالی، ملک‌مدنی، دولتشاهی، ثقت‌الاسلامی، صالح، نریمان، حائری‌زاده، بهبهانی، سودآور، طاهری، گنابادی، بهادری، دکتر مجتهدی، نورالدین امامی، عباسی، آصف، قرشی، صاحب‌جمع، فقیهزاده، بزرگ‌نیا، قبادیان، صفایی، غضنفری، اهری، دکتر علوی، شهاب خسروانی، آبکار، شادلو، خزیمه علم، شیبانی، اسکندری، رفیع، کهبد، عمر، مخبر فرهمند، دکتر کیان، دکتر طاهری، دولت‌آبادی، برومند، قهرمان، سالار بهزادی، صدر میرحسینی، دکتر مصباح‌زاده، رضوی، مرتضی حکمت، معدل، گیو، کوراوغلی، امیر افشاری، دکتر برال، خسرو قشقایی، دکتر سید امامی، محمدعلی مسعودی، صدرزاده، منصف.
(شماره آرا به عمل آمده نتیجه به قرار ذیل بود)
ورقه سفید ۸۲ ورقه سفید بی‌اسم ۴
رئیس - عده حاضر ۹۴ نفر. یک دوازدهم با ۸۲ رأی موافق تصویب شد.
آرا موافقین آقایان: دکتر برال: رضوی، برومند، معدل، گیو، مرتضی حکمت، دکتر کیان، امیر افشاری، دکتر طاهری، اردلان، عماد تربتی، بوداغیان، گنجه، مجتهدی، حکیمی، شهاب خسروانی، قراگزلو، پالیزی، نصرتیان، فرامرزی، قاسم فولادوند، پناهی، حمیدیه، گودرزی، دکتر طبا، ظفری، بهادری، امامی اهری، محمدعلی مسعودی، صدرزاده، صدری، ابوالقاسم امینی، فرهودی، کوراوغلی، قهرمان، نبوی، پیراسته، حاذقی، ناظرزاده، ملک‌مدنی، کهبد، دکتر نبوی، محمودی، صفوی، ارباب مهدی، غضنفری، دولتشاهی، محسن طاهری، شادلو، آصف، گنابادی، سودآور، دکتر علوی، عباسی، نورالدین امامی، فقیهزاده، صفایی، قبادیان، آبکار، خزیمه علم، قرشی، وهاب‌زاده، سرتیپ‌زاده، شیبانی، دکتر جلالی، صاحب‌جمع، صدر، میرحسینی، بهبهانی، دکتر کاسمی، دکترسید امامی، معین‌زاده، منصف، دکتر مصباح‌زاده، تمیورتاش، سالار بهزادی، عامری، مخبر فرهمند، دولت‌آبادی.
آرا سفید علامت امتناع ۴ برگ
۴- تصویب صورت مجلس
رئیس - عده کافی است صورت مجلس تصویب می‌شود.
۵- طرح گزارش کمیسیون‌های نظام و کشور راجع به حکومت نظامی
رئیس - لایحه بهداشت شهری جزو دستور بود که یک موافق و یک مخالف هم صحبت کرد حالا دو پیشنهاد رسیده بر طبق ماده ۸۰ آیین‌نامه هر دو قرائت می‌شود که رأی گرفته شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می‌نماییم طرح قانونی حکومت نظامی مقدم بر لایحه بهداشت شهری مطرح بشود. صالح آزاد، برومند، قاسم فولادوند، عامری، مکی، نریمان، مخبر هرهمند، فرامرزی، اسلامی، معدل، کشاورزصدر، خسرو قشقایی، حائری‌زاده، دکتر بقایی، کرمانی، بهبهانی.
رئیس - آقای دکتر طبا.
دکتر طبا - بنده با مطرح شدن این طرحی که آقایان داده‌اند اصولاً مخالف نیستم بلکه صددرصد موافقم که حکومت نظامی اعلامش باید با نظر مجلس باشد ولی این موضوع در دستوری که برای مجلس معین شده است بود و به نوبت خواهد رسید لایحه بهداشت شهری دو جلسه است در اطرافش صحبت می‌شود شور دومش هم هست در دوره پانزدهم این لایحه در کمیسیون به تصویب رسید ولی چون آخر دوره بود عمر مجلس کفاف نداد که تصویب بشود اهمیت این لایحه را هم تمام آقایان مطالعه کرده‌اند و به آن واقف هستند بنابراین بنده خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایید که لایحه بهداشت جریان طبیعی خودش را طی بکند و امروز انشاءالله تمام بشود بعد آن لایحه حکومت نظامی را مطرح خواهیم کرد.
حائری‌زاده - امنیت را برقرار بکنید بعد قانون بگذرانید.
کشاورزصدر - یک پیشنهادی رسیده است آن را بخوانید ما هم موافقیم.
رئیس - آقای فرامرزی.
فرامرزی - این که دستت می‌رسد کاری بکن پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار (آفرین احسنت) این لایحه حکومت نظامی با اینکه تمام ما فشار حکومت نظامی یعنی عدم امنیت و عدم اطمینان خاطر و تعطیل مشوطیت و تعطیل عدلیه را مکرر دیدیم که یک نفر آدم می‌نشیند آنجا می‌گوید به موجب تشخیص من این باید حبس برود به موجب تشخیص من این باید تبعید بشود به موجب تشخیص من این باید ده سال در حبس بماند و اگر یک قدری قوی‌تر بود می‌گفت به موجب تشخیص من باید به سردار برود و اعدام بشود و هیچ مسئولیتی هم نداشت با این حال چهار پنج سال است که عده‌ای عمل می‌کنند برای ایجاد امنیت عمومی و برای جلوگیری از عملیاتی که به اسم قانون حکومت نظامی می‌شود که یک قلدری یک روز مثل یزدی ابن معاویه که به اسم خلافت اسلامی نشست و گفت من می‌گویم که خلیفه مسلمین هستم که هر کس بر اسلام خروج کرد باید سرش را برید و حسین ابن علی خروج کرده و می‌خواهم این اختیار را از دست هر فاسق فاجری بگیریم پنج سال داریم عمل می‌کنیم ولی موفق نمی‌شویم برای این که روحیه مجلس موافق نبوده و حاضر نبوده حالا رویحه مجلس حاضر شده (صحیح است) برای اینکه ما امنیت عمومی را برقرار بکنیم به توسط مجلس شانزده که دارد نشان می‌دهد که یک مجلس ملی است و می‌خواهد که تثبیت بنیان مشروطیت بکند. حالا که این وقت را داریم از آقایان استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند. این تصویب بشود که بعدها همه شماها همه ماها و همه مردمی که توی این مملکت هستند بدانند که تا گناهی نکرده باشند به موجب ظن خاطر شخصی آنها را نمی‌گیرند این را تصویب بکنید لایحه بهداشت شهری هم تصویب می‌شود برای اینکه برای آن همیشه زمینه حاضر است ولی در این لایحه جای حرف است که ما می‌خواهیم حرفهایمان را بزنیم بنابراین من خواهش می‌کنم از آقای دکتر طبا که صددرصد موافق با این طرح هستند مخالفت خودشان را پس بگیرند و موافقت بفرمایند که این لایحه مطرح بشود که همیشه زمینه حاضر نیست.
رئیس - بر طبق یک پیشنهادی تقاضای رأی با ورقه شده ولی مخالف نظامنامه است چون رأی
تغییر دستور باید با قیام و قعود باشد حالا رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند طرح حکومت نظامی مقدمتاً جزو دستور قرار گیرد برای این که دستور را تغییر می‌دهد قیام بفرمایند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد گزارش کمیسیون‌های نظام و کشور قرائت می‌شود:
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام با حضور آقای وزیر جنگ طرح پیشنهادی عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم راجع به اجرای مقررات حکومت نظامی رسیدگی نموده و طرح مزبور را با اصلاحی به شرح زیر تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده که ضرورت ایجاد کند اعلان حکومت نظامی بدهد و آن هم باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد اگر وقتی در جایی ضرورت فوری ایجاب کرد دولت می‌تواند آن را اعلام کند ولی باید در ظرف یک هفته پیشنهاد آن را با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد مدت حکومت نظامی نیز باید در اعلان معین گردد و تمدید آن اگر لازم باشد محتاج به اجازه جدید است.
مخبرکمیسیون نظام تیمورتاش.
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی:
کمیسیون کشور طرح پیشنهادی عده‌ای از آقایان نمایندگان را در خصوص الغای حکومت نظامی‌که گزارش آن در کمیسیون نظام نیز گذشته بود با حضور آقایان وزیر کشور و وزیر جنگ مورد شور و مطالعه قرار داده و با اظهار موافقتی که از طرف دولت نسبت به این طرح داده شده ماده واحده اصلاحی کمیسیون نظام تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده که ضرورت ایجاب کند اعلان حکومت نظامی بدهد و آن هم باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد اگر وقتی در جایی ضرورت فوری ایجاب کرد دولت می‌تواند آن را اعلام کند ولی باید در ظرف یک هفته پیشنهاد آن را با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد مدت حکومت نظامی نیز باید در اعلان معین گردد و تمدید آن اگر لازم شود محتاج به اجازه جدید است.
مخبر کمیسیون کشور ابوالحسن رضوی.
رئیس - البته چون یک فوریت این طرح به تصویب رسیده یک شورا خواهد بود و برگ مخالف و موافق هم دارد آقای مکی بفرمایید.
مکی - بنده خیلی خلاصه عرض می‌کنم برای این که زودتر تکلیف این لایحه تمام بشود (صحیح است) و عرایضم را هم که عرض می‌کنم به عنوان مخالف مشروطه بنده در این لایحه اسم نوشته‌ام ولی شرطم یک پیشنهادی است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم و الا در اصولش بنده نه فقط مخالفتی ندارم بلکه بنده هم از امضا کنندگان طرح اولی بودم و هم طرح امروز را بنده تهیه کردم و به امضای آقایان رساندم و تقدیم مقام ریاست کردم همه آقایان به استدلالات آقای فرامرزی در دوره ۱۵ و همچنین در این دوره توجه فرموده‌اید که ایشان در هر دوره واقعاً به وظیفه نمایندگی خودشان عمل کرده‌اند و آنچه که مغایر با حکومت دموکراسی و مشروطیت بود به استحضار مجلس شورای ملی رساندند در همین مجلس ۲۷، ۲۸ نفر از نمایندگان محترم هستند که در ادوار مختلفه به واسطه همین حکومت نظامی بدون گناه و بدون دلیل به زندان افتاده‌اند و همه آقایان می‌دانند که روی چه سیاستی آنها را گرفتند از هر دسته‌ای چپ و راست و وسط هر کس را که مخالف بود گرفتند آقای جمال امامی مدتی در زندان حکومت نظامی بوده‌اند آقای دکتر طاهری بوده‌اند آقای دشتی بوده‌اند آقای حائری‌زاده بودند آقای دکتر مصدق بودند آقای دکتر بقایی بودند بنده هم بودم (فرامرزی - خلاصه هر کسی که سرش به کلاهش می‌ارزد) آقای آزاد بودند عده زیادی از نمایندگان محترم را به محض این که مجلس تمام شد گرفتند و به زندان انداختند آقای سید ضیاء‌الدین طباطبایی بودند و خیلی‌ها که امروز وکیل نیستند تمام آنهایی که مخالف با حکومت بودند به محض این که مجلس تعطیل می‌شد حکومت سوء‌استفاده از قانون می‌کرد و به نام قیام علیه حکومت ملی آنها را می‌گرفت و به زندان می‌انداخت یا احکامی را که حکومت نظامی‌کرده آقایان به خاطر دارند که بعد از ۱۵ بهمن یک ارمنی دیوانه‌ای را به نام کنستانتین گرفتند و اعدام کردند بدون این که بگذارند مدت تمیزی او تمام بشود در صورتی که او دیوانه بود و لیس علی‌المریض حرج (فرامرزی - لیس علی‌المجنون حرج) قاعدتاً نمی‌بایستی او اعدام بشود خاصه این که ابوین مقتول هم از خون مقتول گذشته بودند و قاتل هم یکی از افراد آن خانواده بود و می‌دانستند که این دیوانه است و روی جنون رفت مرتکب این عمل شده ولی حکومت نظامی‌گرفت و اعدام کرد و یک اسباب سرشکستگی برای ملت ایران در دنیا فراهم کرد این موضوع در دنیا مورد سؤال و جواب و قلم‌فرسایی جراید خارجی قرار گرفت حکومت نظامی اصولاً مغایر با حکومت دموکراسی و مشروطیت است (صحیح است) وقتی حکومت نظامی اعلام می‌شود اصول مشروطیت تعطیل می‌شود بنای حکومت دموکراسی از بین می‌رود زیرا حکومت دموکراسی یک مراجع و محاکمی را پیش‌بینی می‌کند که اشخاص می‌بایستی در آن مراجع و در آن محاکم محاکمه بشوند وقتی که حکومت نظامی برقرار می‌شود آن محاکم تعطیل می‌شود و به کار می‌افتد به دست یک افرادی که این افراد روی مقتضیات و روی سیاست اشخاص را محکوم می‌کنند محاکمه آقای دکتر بقایی را همه آقایان از دور شاهد بودند که تا ساعت چهار و نیم بعد از نصف شب ایشان را محاکمه کردند ساعت اول هم گفتند آقا به ما امر شده که ایشان را به یک سال حبس محکوم کنیم.
بنابراین در حکومت نظامی اوامر اجرا می‌شود نه حق و عدالت با این ترتیب به خوبی واضح است که حکومت نظامی مغایر با حکومت دموکراسی و عدالت است چون حکومت خودمختاری است و آن روزی هم که حکومت نظامی را قانونش را از مجلس گذراندند برای کسانی بود که بر علیه حکومت مشروطیت و حکومت قانون قیام کرده بودند برای جلوگیری از تجاوز ارشدالدوله و اتباع حکومت محمدعلی‌شاه که می‌خواستند به حکومت مشروطه ایران حمله بکنند و حکومت استبدادی را جانشین حکومت مشروطه قرار بدهند و در دولت هم افرادی بودند که با آنها کم و بیش همکاری داشتند مجلس شورای ملی ایران آمد قانونی گذراند که کسانی که بخواهند بر علیه حکومت ملی ایران قیام بکنند به واسطه این قانون استثنایی جلوی آنها را بگیرند ولی ما در عمل می‌بینیم که هر دولتی که بخواهد به حکومت غیر قانونی خویش اقدام بکند متوسل به حربه حکومت نظامی می‌شود و سر مخالفین خودش را با حکومت نظامی می‌کوبد در صورتی که آن مخالفین ممکن است از مجاهدین راه آزادی و مشروطیت ایران باشند و واقعاً آنها طرفدار حکومت ملی باشند و مخالف با کسانی باشند که قیام بر علیه حکومت ملی کرده باشند ولی عملاً دولت از آن حربه استفاده می‌کند و افراد آزادیخواه و افرادی که طرفدار حکومت قانون و دموکراسی هستند می‌گیرد و حبس می‌کند بنابراین بنده پیشنهادم این است که اولاً در این قانون پیش‌بینی بشود که هرگاه حکومت نظامی با اجازه مجلس اعلام شد و خواستند که باز آن را اجرا بکنند و اشخاصی را برخلاف حق و عدالت بگیرند و توقیف بکنند و اعدام بکنند اگر این موضوع ثابت شد که کسی را برخلاف حق و عدالت و بدون تقصیر گرفتند توقیف کرده‌اند آن حکومت نظامی و آن دادگاه نظامی یک مجازات شدید داشته باشد (صحیح است) و یکی هم این که قبل از تصویب مجلس آن، آن ماده و ۸ قانون ۱۳۲۷ قمری قابل اجرا نیست یعنی قبل از این که مجلس اجازه نداده است که حکومت نظامی برقرار بشود اگر حکومت نظامی برقرار کردند و یک عده‌ای را به موجب ماده ۵ توقیف کردند این غیر قانونی است (صحیح است) و این پیشنهادی است که بنده تقدیم مقام ریاست می‌کنم و یک پیشنهادی هم هست که تقدیم می‌کنم که هرگاه حکم محاکم نظامی برخلاف حق و عدالت یک افرادی را روی دستور و روی امر مافوق گرفتند و محکوم کردند مجازات شدیدی برای آنها پیش‌بینی بشود.
شوشتری - از کجا بفهمند وضع قانون روی مجهول که نمی‌شود.
نورالدین امامی - آقای مکی خوب خودت را جا کردی یک سال اینها حبس بودند خودت سه روز.
رئیس - در برگ موافق و مخالف نوبت آقای پیراسته است ولی نوبت خودشان را به آقای فولادوند دادند.
پیراسته - خودم حاضر هستم صحبت می‌کنم عرض کنم که بنده به عنوان موافق گزارش کمیسیون کشور راجع به الغای حکومت نظامی اسم‌نویسی کرده‌ام حکومت نظامی برخلاف اصل است اصل آزادی مردم است (صحیح است) اصل این است که هیچ کس را از محاکمی‌که قانون اساسی تعیین کرده نمی‌شود منحرف
کرد و وادار کرد که به جای دیگری برود اصل این است که مردم حق دارند آزادانه بنویسند آزادانه بگویند آزادانه زندگی کنند حکومت نظامی در آن موقعی که گذشته است قانونش با کمال حسن نیت بوده و برای این بوده است که سربازان محمدعلی‌شاه نتوانند آزادیخواهان را تحت فشار قرار بدهند ولی در این چند سال اخیر این قانون وسیله اجرای مقاصد سوء دولت‌ها بود (صحیح است) حتماً آقایان فراموش نکرده‌اند که به استناد حکومت نظامی و به عنوان این که اشخاصی قیام بر علیه حکومت ملی کرده‌اند کسانی را گرفتند و حبس کردند که آنها طرفدار حکومت ملی بودند و طرفدار این بودند که ایران بماند و مستقل باشد و آذربایجان از ایران تجزیه نشود به استناد همین حکومت نظامی که برای این گذرانده بودند که مستبدین و کسانی که بر علیه آزادی ایران قیام می‌کنند بتوانند جلوشان را بگیرند مظفر فیروز و امثال او در این مملکت هر چه خواستند کردند به عنوان این که حکومت نظامی است و ما هم حکومت ملی هستیم (صحیح است) بنده بسیار خوش‌وقتم که مجلس شورای ملی به این مسئله توجه کرده و دولت هم متوجه شده و این مسئله طرح شد که برای همیشه این مسئله یعنی این قید و شرط و یک هیولایی که همه را تهدید می‌کند از بین برود ملاحظه بفرمایید همیشه آقا شما وکیل نیستید همیشه قدرت دست این دولت نیست فردا آقایان دوره وکالت‌شان تمام می‌شود یا این آقایان وزیر نیستند یک چند نفر باز با زنده باد یا مرده باد به جهتی از جهات روی سیاست روز می‌آیند به استناد همین حکومت نظامی آقایان را می‌گیرند و حبس می‌کنند در دوره ۱۴ این آقای فرامرزی این استاد بزرگوار بنده در روزنامه خودش در روزنامه کیهان هر روز مقاله نوشت نوشت که این حکومت نظامی را لغو کنید که یک وقت گریبان خودتان را می‌گیرد کسی توجه نکرد برای این که خیال می‌کردند اوضاع همیشه یک طور می‌ماند و روی همان محور است و بعد همان‌هایی که در مجلس ۱۴ توجهی نمی‌نمودند جزو کسانی بودند که گرفتند و حبس‌شان کردند و در بین آنها اشخاصی بودند که بنده می‌دانم برای نجات آذبایجان و برای این که ایران تجزیه نشود مبارزه می‌کردند مظفر فیروز و چند نفر کسان دیگر مثل اینها دور هم جمع شدند و این آقایان را گرفتند و حبس کردند همین آقای جمال امامی و آقای دکتر طاهری و آقای سنندجی و چند نفر دیگر را که در مجلس هستند بنده خیلی خوش‌وقتم که این مسئله مورد توجه قرارگرفته و آزادی بیان و آزادی قلم و آزادی عقیده و آزادی اجتماعات برای ملت ایران همان طور که قانون اساسی پیش‌بینی کرده و بایستی حتماً رعایت بشود تأمین می‌شود یک چیزی که در اینجا بنده دیدم و بسیار پسندیدم در این طرحی که از کمیسیون آمده است که حکومت نظامی بعد از این بایستی با تصویب مجلس شورای ملی باشد این حرف بسیار صریح است البته بایستی که دولت یا این دولت یا هر دولت دیگری قدرت این را داشته باشد اگر یک روزی یک دسته‌ای خواستند در مملکت بر علیه مملکت اغتشاشی بکنند و علیه مملکت اقدام بکنند جلوی آنها را بگیرد ولی نه این که اختیار داشته باشند یک اشخاص آزادیخواه را بگیرند و بگویند تو مرتجعی و ما حکومت ملی هستیم حکومت ملی که مظفر فیروز درست کرده بود و اربابش درست کردند این بود که آیت‌الله کاشانی را به عنوان حکومت نظامی تهران در سبزوار گرفتند و در قزوین حبس کردند حالا از ایشان پروا می‌کردند این سید بزرگوار را این سیدی که مورد احترام همه ما است دنده‌اش را شکستند (صحیح است) خود ایشان برای من تعریف می‌کرد که یک سرهنگی مأمور من شده بود شب از دیوار خانه بالا آمد ساعت ۱۱ شب و بدون این که وقت بدهد من لباس بپوشم با آن فانوسقه مرا گرفت توی بغلش و دنده مرا شکست (صحیح است) برای این که این نظایر پیدا نکند برای این که مظفر فیروزها دست‌شان در این مملکت بسته بشود برای این که مجلس بگوید که آن اعمالی که شد مورد پسند خاطر من نیست (صحیح است) و احساس انزجار برای آن اعمال می‌کنم بنده معتقدم بایستی این قید را برای همیشه برداریم و حکومت نظامی هم بایستی همان طوری که پیش‌بینی با تصویب مجلس شورای ملی باشد که بهانه و وسیله‌ای برای خفه کردن احساسات مردم و برای این که هر کس بیاید سر کار و مخالفین خودش را نگیرد و حبس نکند بنده با کمال میل با این گزارش موافقم و به نظر بنده یکی از بزرگ‌ترین خدماتی که مجلس می‌کند این است که این قید و بند را از پای مردم بردارند (صحیح است احسنت)
رئیس - چون این گزارش از کمیسیون کشور هم آمده است آقای ملک‌مدنی رئیس کمیسیون کشور می‌خواهند توضیح بدهند.
جمال امامی - بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده‌ام.
کشاورزصدر - بنده مخالفم.
ملک‌مدنی - بنده یک توضیحی می‌خواستم عرض کنم که یک اشتباهی در گزارش کمیسیون کشور شده است آقای امیرقاسم فولادوند مخبر کمیسیون هستند ولی امضای آقای رضوی را دارد به این جهت خواستم عرض کنم که دفاع لایحه به عهده آقای امیرقاسم خان فولادوند است (صحیح است) و ضمناً مطلبی را می‌خواستم عرض کنم برای تأئید بیانات آقایان که در دوره مجلس ۱۳ در آخر دوره که قبل از ظهر مجلس می‌خواست خاتمه پیدا کند خدا رحمتش کند مرحوم فروغی رئیس‌الوزرا بود و مرحوم آهی هم وزیر دادگستری بود ایشان لایحه تهیه کرده بودند و آورده بودند برای الغای همین قانون حکومت نظامی این قدمی که امروز مجلس بر می‌دارد به نظر بنده یک قدمی است که روی خیر و صلاح و مصلحت کشور است و برای تحکیم مبانی مشروطیت و آزادی است (صحیح است) و لازم بود بنده این را متذکر بشوم که مرحوم فروغی هم مایل بود که این قانون لغو بشود و در موقع خودش یک همچو نظری داشت متأسفانه با روز آخر جلسه مواجه شد و نتوانستیم این کار را انجام بدهیم.
رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده از طرف چند نفر آقایان که قرائت می‌شود:
مقام ریاست مجلس شورای ملی-
بعد از بیان یک موافق و یک مخالف پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌کنم. صدرزاده.
رئیس - عین همین پیشنهاد هم از طرف جناب آقای جمال امامی رسیده مخالفی نیست؟
صدرزاده - اجازه بفرمایید بنده یک توضیحی برای توجه آقایان عرض کنم.
رئیس - بفرمایید.
صدرزاده - به طوری که مذاکره فرمودند این قانون حکومت نظامی در صدر مشروطیت برای مبارزه و جلوگیری از استبداد وضع و تصویب شده ولی به طوری که آقایان ملاحظه فرمودند در بعضی از مواقع در دوره‌های اخیر بر ضرر آزادی از این قانون استفاده شده است این موضوع در دوره ۱۵ مطرح بود و تمام آقایان هم به این مسئله توجه داشتند که باید این اختیارات متروک بشود و طرحی هم در دوره ۱۶ امضا شده است که خود بنده آن طرح را امضا کرده‌ام و حتی به نام موافق هم نام‌نویسی کرده‌ام ولی چون تصویب این قانون بر هر چیزی مقدم است این است که از حضور محترم آقایان استدعا می‌کنم که به کفایت مذاکرات رأی بدهند و در قسمت پیشنهادات هم یک تذکری باید حضور آقایان عرض کنم البته در یک موقعی که فراغت باشد باید نسبت به تمام این قانون تجدید نظر به عمل بیاید ولی فعلاً در حال حاضر به این ماده واحده و این طرحی که شده است باید مجلس شورای ملی نظر خودش را اعلام بکند تا بعد در کمیسیون دادگستری و سایر کمیسیون‌های مربوطه نسبت به کلیه قانون اعلام نظر بشود.
رئیس - رأی باید گرفته شود به کفایت مذاکرات.
جمال امامی - بنده توضیح دارم پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌ام.
رئیس - بفرمایید.
جمال امامی - این اواخر کار ما به جایی رسیده که فقط مترنم به این می‌شویم طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد تمام کارهای ما در این روال است چون طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد بنده با الغای حکومت نظامی موافق نیستم ولی (این ولی را درست توجه بفرمایید) حکومت نظامی و هر قدرتی را در مملکت حاضرم به یک دولتی که مورد اعتماد مجلس است بدهم ولی در این ۹ ساله ده ساله ما امتحان کردیم که هیچ دولتی نبوده است که از این قدرت‌هایی که به دست آنها سپرده شده است به نفع مملکت استفاده بکند این بدبختی است ولی اگر یک دولتی می‌داشتیم که از این قدرت‌ها سوء‌استفاده نکند موقع اعطای حکومت نظامی همین حالا بود همین الان بود غیر از حالا دیگر وقتی نبود در صدر مشروطیت آقا حکومت نظامی اعلام کردند برای چی؟ برای جلوگیری از یک عده‌ای ایرانی حالا ما حکومت نظامی اعلام می‌کردیم برای جلوگیری از یک عده اجنبی شما این مملکتتان در دست خودتان نیست ولی در مقابل اشخاصی که به من می‌گویند آقا از این قدرت‌ها این دولت‌ها
چه استفاده‌ای می‌کنند من لالم نمی‌توانم دفاع بکنم همین طور که آقایان فرمودند به نفع خودشان استفاده می‌کنند نه به نفع مملکت بدبختی این است اگر یک دولتی مورد اعتماد مجلس و ملت می‌شد من هر قدرتی را تفویض او می‌کردم و دفاع می‌کردم بنده با الغای حکومت نظامی موافق نیستم ولی با اعطای حکومت نظامی به دست این دولت‌ها هم مخالفم این است حالا که تصمیم گرفته‌اید این عمل بشود پیشنهاد کردم مذاکرات کافی است صحبتتان را هم کردید مثل سایر قوانینی که این اواخر گذراندیم رأیش را بدهید و تمام بشود (صحیح است)
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام بفرمایند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود
جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم ماده ۵ و ۸ قانون حکومت نظامی جز در مورد طغیان داخلی یا حمله خارجی پس از تصویب اعلام حکومت نظامی از طرف مجلس قابل اجرا نخواهد بود
کشاورزصدر.
رئیس - آقای کشاورزصدر.
کشاورزصدر - آقایان عموماً تصدیق می‌فرمایند که بهترین میوه و بالاترین ثمره مشروطیت و حکومت دموکراسی آزادی نطق و بیان و امنیت خانه و جان و مال و ناموس اشخاص است یعنی اگر این را استثنا بکنید اصولاً حکومت مشروطه معنی نخواهد داشت چرا می‌گویند اشخاص خانه و جان و مال و ناموس‌شان است یعنی اگر این را استثنا بکنید اصولاً حکومت مشروطه معنی نخواهد داشت چرا می‌گویند حکومت باید دموکراسی باشد و همه طالب هستند با این که ممکن است یک نواقصی و یک تأخیری برای مملکت داشته باشد؟ برای این که آزادی افراد و امنیت افراد و آزادی زبان و آزادی قلم را ترجیح می‌دهند به کندی‌هایی که در حکومت دموکراسی است به عرض من عنایت بفرمایید چون این یک مطلب مهم حساسی است ابتدا بنده پیشنهاد داده بودم که مطلقاً ماده ۵ و ۸ قبل از این که اعلام حکومت نظامی به تصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد قابل اجرا نیست چرا برای این که اگر بنا باشد هفت روز فاصله داشته باشد ودر ظرف این هفت روز دولتی مغرض باشد کار خودش را کرده و دیگر چیزی نمی‌گذارد برای این که باقی بماند یعنی سرجنبانی باقی نخواهد ماند در ظرف هفت روز هر کسی را بخواهند اگر خدای نخواسته دولت صالح نباشد آن وقت در ظرف ۲۴ ساعت تمامشان را می‌گیرند حبس می‌کنند این است که صحیح نیست که تا وقتی که مجلس تصویب نکرده بتوان مدیر روزنامه‌ای را گرفت یا اشخاصی را توقیف کرد اما چند نفر از دوستان بنده یادآور شدند که اوقاتی هست که ضرورت ایجاب می‌کند مثل خدای نخواسته حمله خارجی یا طغیان داخلی و در اینجا بنده باید عرض بکنم که اگر آقایان رأی به این پیشنهاد بدهند طغیان داخلی را معنایش این است که در مملکت طغیانی بر ضد مملکت بشود میتینگ رژه رفتن و امثال اینها را نمی‌شود طغیان تعبیر کرد این است که بنده برای این که سلیقه بعضی از آقایان را این طور دیدم این پیشنهاد را کردم و الا هم نظر و هم‌عقیده آقایان بودم از این جهت استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید که بنده ماده ۵ را برای آقایان بخوانم که تقاضا کردم که قبل از تصویب اجرا نشود اشخاصی که سوء‌ظن مخالفت با دولت مشروطه و امنیت و انتظام عمومی در حق آنها بشود قوه مجریه حق توقیف آنان را خواهد داشت و پس از توقیف به استنطاق آنان شروع می‌شود هرگاه در استنطاق سوء‌ظن بلکی رفع نشود شخص مظنون در توقیف باقی و بعد از اختتام حکومت نظامی به عدلیه تسلیم خواهد شد ماده ۸ هم این است که روزنامه‌جات و مطبوعات اگر بر ضد اقدامات دولت انتشاراتی به طبع برساند نمرات روزنامه و ادارات روزنامه توقیف خواهد شد در صورتی که تحریکات به ضدیت دولت شده باشد متصدیان یا مدیران آنها موافق حکم محکمه نظامی مجازات خواهند شد آقا این ماده پنج همان ماده‌ای است که آمدند و این آقای دکتر طاهری حاضر که الان باید از همه بیش‌تر توجه کنند و آقای جمال امامی و آقای سنندجی را توقیف کردند و تا مادامی‌که قوام‌السلطنه حکومت نظامی داشت و دلش می‌خواست می‌توانست آنها را در توقیف نگه دارد این قانونی است که آیت‌الله عظمی کاشانی را گرفتند و خارج از حدود و ثغور حکومت نظامی حبس کردند و بعد هم به قول آقای پیراسته اسم آن را پذیرایی گذاشتند آقایان فکر کنید دولت اگر خدای نخواسته، اولاً بنده آن قسمت را حذف می‌کنم، آن موضوع طغیان را چون ممکن است که اسباب زحمت بشود و این موضوع حمله را حذف می‌کنم دولت هر آنی می‌تواند آقا بیاید به مجلس شورای ملی و تقاضای تصویب اعلام حکومت نظامی را بکند (فرامرزی - باید مجلس تصویب کند و الا پیشنهاد می‌کند و اعلام می‌کند و مردم را توقیف می‌کند) پیشنهادی هم داده شده است که اگر مجلس در ظرف یک هفته این کار را نکرد خود به خود ملغی است این داده شده است بنده این پیشنهاد را دادم بنابراین من از آقایان استدعا می‌کنم با علم و توجه به این مفاسدی که هست که شما ماده ۵ را اگر در اختیار دولت بگذارید ممکن است که یک دولت مغرضی باشد دولت ناصالحی باشد و همه‌تان را بگیرد تمام ما را بگیرد، روزنامه‌نویس و غیر روزنامه‌نویس و افراد را بگیرد و تا هر وقت میلش است حبس کند (پیراسته - تا هفت روز) این را من می‌دانم دارم ماده سابق را می‌گویم بنابراین من از آقایان استدعا می‌کنم که تصویب بفرمایند که ماده ۵ و ۸ را دولت نتواند اجرا بکند مگر این که بیاید به مجلس شورای ملی و اعلام حکومت نظامی را به تصویب مجلس برساند و این را آناً هم می‌تواند بسیار برای دولت سهل و ساده است که اصلاً قبل از این که حکومت نظامی را اعلام بکند بیاورد در مجلس و اختیار بگیرد و الا اگر آقایان این استثنا را تصویب نکنید مثل این است که قانون حکومت نظامی باقی هست تا قیام قیامت و هر کار که دلشان می‌خواهد می‌کنند این است که استدعا می‌کنم رأی بدهید دولت هم همین که خدای نخواسته استشمام اوضاع ناگواری را بکند پیش از این که حکومت نظامی را اعلام بکند بیاید توی مجلس بگوید آقا جهاتش این است این که برایش فراهم است و ما هم موافقت می‌کنیم و اختیار می‌دهیم می‌گوییم آقا مختارید برای مصالح مملکت اگر لازم است که اشخاص توقیف بشوند بشوند ولی بدون اجازه مجلس شورای ملی نبایستی که اشخاص توقیف بشوند.
رئیس - آقای حائری‌زاده موافقید با این پیشنهاد؟
حائری‌زاده - نخیر من موافق نیستم.
کشاورزصدر - بنده اصلاح کردم.
فرامرزی - آقا این را پس بگیرید ما که نمی‌خواهیم قانون حکومت نظامی را عوض بکنیم.
رئیس - آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده - بنده به اندازه‌ای که دو ماده قانون حکومت نظامی سیزده ماده قدیم را قرائت بکنم بیش‌تر وقت آقایان را نمی‌گیرم ماده ۵ و ۸ را ما اینجا تقاضا کردیم و جناب آقای کشاورزصدر هم تقاضا فرمودند و اصلاحی فرمودند که موافق شد با آن پیشنهادی که ما کردیم و اختلافی نیست برای رفع این نگرانی که این ماده موقوف‌الاجرا باشد من ماده ۷ و ۱۰ را می‌خوانم که این اختیارات که حکومت نظامی دارد خیلی زیاد است (جمال امامی - آقا وارد بحث اصلاح قانون نشوید چون طول می‌کشد) به آن کاری ندارم ولی بقیه اختیارات به قدری زیاد است که نمی‌شود تحملش را کرد ماده ۷ می‌گوید مأمورینی که تأمین شهر به عهده آنان واگذار است در صورت سوء‌ظن حق دخول به منازل و اجرای تحقیقات خواهند داشت در صورت مقاومت و مخالفت جبراً می‌توانند داخل شوند و مخالفت و مقاوم قهراً دستگیر و موافق حکم محکمه نظامی قویاً سیاست‌خواه شد این یک ماده‌ای است که لغو نمی‌شود و آن روز که اعلان حکومت نظامی‌شد قوت دارد یک ماده دیگری هم دارد ماده ۱۰ اجتماعات و انجمن‌ها در مدت حکومت نظامی باید به کلی موقوف و متروک باشد، اگر اجتماعی منعقد شود به مجرد اظهار اولی پلیس باید متفرق شوند و در صورت مقاومت یا مخالفت مقاوم یا مخالف جلب به محکمه نظامی و محکوم به مجازات خواهد شد هرگاه اجتماعات مزبوره کلاً یا بعضاً مسلح باشد مقارن همان اظهار اولی حاملین اسلحه توقیف و موافق حکم محکمه نظامی مجازات می‌شوند این قانون سیزده ماده‌ای که برای یک اصل معینی نایب‌السلطنه را در آن دخالت داده برای یک امر و قانون دائمی نبوده ولی بعدها این تکیه‌گاه شده که اشخاص آزادی‌خواهی که مخالف فکر حکومت وقتند طبق ماده ۵ و ۸ اینها را توقیف بکنند یک پیشنهادی ما دادیم که تا به آن پیشنهادی که جناب آقای کشاورزصدر دادند یکی است و من استدعا دارم که هردو با هم قرائت بشود و رأی گرفته شود و تمام بشود.
جمال امامی - آقای کشاورز پس بگیرید وقتی وارد اصلاح قانون شدیم این عملی می‌شود.
رئیس - آقای وزیر جنگ.
وزیر جنگ - بنده می‌خواستم به استحضار مجلس شورای ملی برسانم که این موضوع حکومت نظامی همان طور که آقایان هم فرمودند در مواقع مخصوص بایستی مورد استفاده قراربگیرد (صحیح است) و الا اصل آزادی است و ما هم مجبوریم و این عقیده را هم داریم که اصل آزادی است و جز در مواقع نهایت ضرورت نبایستی به حکومت نظامی متوسل شد (صحیح است) و دولت هم همین رویه را طی کرده به طوری که آقایان استحضار دارند وقتی که این دولت سر کار آمد در ۱۷ شهرستان ایران حکومت نظامی برقرار بود (صحیح است) و امروز در یک نقطه حکومت نظامی برقرار نیست (احسنت) بنابراین این دولت به هیچ‌وجه در صدد این که از حکومت نظامی استفاده‌ای جز به نفع مملکت بکند نبوده و نیست و نخواهد بود و به همین دلیل هم موقعی که این طرح که طرز اعلام حکومت نظامی را مقرر می‌دارد پیشنهاد شد بنده به نمایندگی از طرف دولت در کمیسیون مربوطه حضور یافتم و فوراً موافقت کردم (صحیح است) بنابراین استدعای بنده این است که با در نظر گرفتن عملی که تا به حال دولت از نظر حکومت نظامی‌کرده است و با در نظر گرفتن موافقت فوری که با این لایحه شده است اجازه بفرمایید که این لایحه امروز به تصویب برسد ولی فعلاً داخل در اصل مطلب قانون نشوند چون این مستلزم بررسی است و اگر بنا بشود که اجازه بفرمایید که حکومت نظامی برقرار بشود و مواد معینی اجرا نشود این دیگر حکومت نظامی نخواهد بود بنابراین بنده استدعا می‌کنم که اجازه بفرمایید این لایحه را که خود آقایان پیشنهاد فرموده‌اند ودولت هم موافقت کرده است امروز به نتیجه برسد و اگر در قوانین بخواهیم تجدید نظر بکنیم آن را هم مطابق اصول و طرز عمل، عمل بکنیم (احسنت)
دکترمعظمی - بنده اخطار دارم.
رئیس - بفرمایید.
دکتر معظمی - عرض کنم که پیشنهاد آقای کشاورزصدر مربوط به همین ماده‌ای که الان مطرح است نیست خود ایشان پیشنهاد فرمودند که ماده ۵ و ۸ قانون حکومت نظامی به این ترتیب اصلاح بشود (مکی اصلاح نیست) اجازه بفرمایید ایشان پیشنهادشان این طور است، طرح آمده است طریقه اعلام حکومت نظامی را تعیین کرده است (صحیح است) چون این طور قضاوت شده است که از این قدرت دولت‌ها خوب استفاده نمی‌کنند طریقه اعلام حکومت نظامی را یعنی دوامش را در این طرح موکول کرده‌اند که به تصویب مجلس شورای ملی برسد و خود قانون حکومت نظامی مطرح نیست برای این که این کار هم زودتر تمام بشود من تمنا می‌کنم از آقایان پیشنهاد کنندگان که پیشنهاد هایشان را پس بگیرند که این را زودتر بگذرانیم.
فرامرزی - در قانون یک نقصی هست و باید رفع بشود.
کشاورزصدر - این پیشنهاد را تنها بنده نکردم رفقای عزیز اقلیت هم این را پیش از من پیشنهاد کرده‌اند و چنانچه آقایان هم موافقت بفرمایند بنده هم موافقم که بماند برای بعد.
فرامرزی - پس گرفتند.
رئیس - پیشنهاد آقای اسلامی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم که به جای یک هفته سه روز تعیین شود.
رئیس - آقای اسلامی.
اسلامی - عرض کنم به عقیده بنده اصولاً تصمیمات نمایندگان ملت در عین حال که متضمن دفاع از آزادی و حقوق ملت ایران است نبایستی که منشأ آثار بدی برای بعضی از افراد باشد بنده توضیحی برای این قسمت عرض می‌کنم و آن این است که آقایان آمدند با یک حسن نیتی برای دفاع از آزادی ملت ایران یک تصمیم بسیار صحیح و مردم پسندی دارند تصویب می‌کنند ولی این یک هفته که ظرف یک هفته دولت بیاید از مجلس اجازه بگیرد، ممکن است بعضی از دولت‌ها حسن نیت داشته باشند و همیشه هم که یک دولتی سر کار نیست، بعضی‌ها هم حسن نیت نداشته باشند در خلال یک هفته هم ممکن است که برای اعلان حکومت نظامی پیش‌آمدهای بدی هم بکند بنده خیلی مثال ساده می‌زنم ممکن که دولت اعلام حکومت نظامی بکند و چند نفر را من غیر حق و یا با حق دستگیر بکند تبعید بکند به خارج ایران و یا مدیر روزنامه‌ای را هم ببرد زندان و در خلال یک هفته برای دو نفر از مدیران جراید پیش‌آمدی بکند که در مجلس مریض بشوند یا اصلاً فوت بکنند یا آن که در خارج از ایران برای او در راه سوانح و حوادثی پیش بیاید که بعد جبران‌ناپذیر باشد و بعد مجلس شورای ملی هم این اعلان حکومت نظامی را رد کرده باشد این یک کار عبثی شده، یک عده‌ای از ایران تبعید شده‌اند یک عده‌ای مجازات شده‌اند شاید افرادی هم از مملکت رفته باشند دولت که جای دوری نیست، جای دولت و مقر ریاست وزرا و وزارتخانه‌ها تا مجلس فاصله‌اش ۵ دقیقه است و الحمدالله همه هم که اتومبیل پنجاه و پنجاه و یک دارند و آمدن به مجلس و اعلان حکومت نظامی پنج دقیقه وقت می‌خواهد بنابراین بنده این قدر نخواستم دولت در مضیقه باشد و پیشنهاد کردم به جای یک هفته سه روز گذاشته بشود این است که بنده استدعا می‌کنم لابد آقای مخبر هم موافق خواهند بود (تیمورتاش- بنده توضیح عرض می‌کنم) و کسی هم مخالف نیست آقایان رأی بدهید که این بگذرد.
رئیس - آقای تیمورتاش.
تیمورتاش (مخبرکمیسیون نظام) - عرض کنم همه آقایان متفق‌القول هستند که حکومت نظامی اساساً یک امر استثنایی باشد و در یک مواقع خارق‌العاده اعلام بشود. وقتی که ما این اصل را قبول کردیم به نظر بنده باید افزار کارش را هم به دستش بدهیم برای وقتی که دولت این عمل استثنایی را بخواهد انجام بدهد. مثل این که آقایان توجه نفرمودند یا توجه نمی‌فرمایند که حکومت نظامی فقط مربوط به تهران نیست و در اقصی نقاط کشور ممکن است یک اتفاقی بیفتد که احتیاج داشته باشد که حکومت نظامی را اعلام بکنند و در این صورت سه روزی که نماینده محترم فرمودند واقعاً کم خواهد بود برای این که اطلاعات برسد به مرکز و مرکز تصمیم بگیرد و به مجلس اعلام بکنند و اخذ نتیجه بکند. این است که بنده استدعا می‌کنم از حضورشان با توجه به این نکته که ممکن است در اقصی نقاط کشور این مطلب ضرورت پیدا بکند این پیشنهاد را پس بگیرند.
رئیس - آقای پیراسته مخالفید؟
پیراسته - مخالفم.
اسلامی - بنده پس گرفتم.
رئیس - پشنهاد آقای اردلان قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم اگر مجلس شورای ملی موافقت خود را با حکومت نظامی‌که که دولت درخواست کرده است در ظرف یک هفته ابراز ننمود آن حکومت نظامی به خودی خود ملغی است (صحیح است)
رئیس - آقای اردلان.
اردلان - عرض کنم که این مدت تجربه برای بنده این نتیجه را داده که قوانین زیاد برای مملکت مفید نیست اصل کار مجری قوانین است ما حالا به این قانون هم رأی نمی‌دهیم ولی کدام قانون که بی‌خود یک نفر را حبس بکنند ولی منظورم این بود که اگر دولت اعلام حکومت نظامی را در یک نقطه‌ای لازم دید و به مجلس شورای ملی پیشنهاد کرد اگر در ظرف یک هفته مجلس آن را تأیید نکرد آن حکومت خود به خود ملغی شود (آفرین) و الا معنی ندارد که دولت یک پیشنهاد بکند و بعد هم در کمیسیون‌های مربوطه مجلس شورای ملی عمل بکند و یا ابستروکسیون بکنند و طول بدهند این کار را و دولت هم حکومت نظامی را برقرار کرده باشد مثلاً بدون این که مجلس رأی داده باشد چون ممکن است که دولت عملیاتی بکند و نگذارد که مجلس رأی بدهد چون بسیاری از قوانین را دیدیم که به مجلس آمده و مجلس اظهار عقیده نکرده بسیاری از لوایح را دیده‌ایم که آمده در کمیسیون‌ها و چند ماه مانده (دکتر بقایی - خواهش می‌کنم به این پیشنهاد ما هم توجه بفرمایید که کامل‌تر از پیشنهاد جنابعالی است) بنده از پیشنهاد جناب آقای دکتر بقایی اطلاعی ندارم نظامنامه می‌گوید اگر پیشنهاد مشابهی به مجلس تقدیم شود مقام ریاست به آن توجه می‌فرمایند.
دکتربقایی - پس اجازه بفرمایید که آن پیشنهاد را هم بخوانند و روی هر دو توضیح بدهید.
اردلان - بنده پیشنهاد را روی فکر خودم شخصاً تهیه کرده‌ام و عقیده‌ام این است که اگر در ظرف یک هفته مجلس شورای ملی نظر دولت را تأیید نکرد حکومت نظامی به خودی خود ملغی است.
رئیس - آقای قاسم فولادوند.
فولادوند (مخبر کمیسیون کشور) - بنده خیال می‌کنم که استدلال خود جناب آقای اردلان دلیل بر این باشد که کار را به دست مجلس شورای ملی
بدهند عرض می‌کنم به همان دلایلی که جناب آقای اردلان فرمودند نظر بنده این است که کار را به رأی مجلس بگذاریم زیرا اگر اکثریت موافق باشند که اکثریت رأی خودش را می‌دهد اما این قضیه ابستروکسیون را که فرمودند ممکن است یک عده‌ای مخالف باشند و آنها ابستروکسیون بکنند عکس این را آقا باید تصور بکند، اگر عکس این باشد به ضرر مملکت و دولت و مجلس است دولت گفته است این کار بسته است به دست مجلس شورای ملی یعنی اگر صلاح مملکت می‌داند رأی می‌دهد اگر صلاح مملکت را ندید ملغی می‌کند این حکومت نظامی را بنابراین به همان استنادی که فرمودید تقاضا می‌کنم که پس بگیرید.
دکتر بقایی - اجازه بفرمایید آن پیشنهادها هم خوانده بشود و روی هر دو تا صحبت شود.
فرامرزی - آقای رئیس بنده هم پیشنهاد مشابهی کرده‌ام.
دکتر بقایی - مشابه نیست تفاوت دارد ولی مکمل این است.
رئیس - آقای صدرزاده.
صدرزاده - عرض کنم که راجع به این قانون بنده باز می‌خواهم تذکراً عرض کنم که قانون حکومت نظامی در صدر مشروطیت به تصویب رسیده البته قوانینی که در آن دوره به تصویب رسیده است یک آزمایش‌های چهل و چند ساله روی این قوانین شده است البته احتیاج به تجدید نظر دارد ولی در حال حاضر از حوصله مجلس خارج است که ما نسبت به قانون حکومت نظامی بخواهیم اظهار نظر بکنیم مقصود از این طرحی که آقایان محترم تقدیم کردند و جناب آقای فرامرزی چه در دوره ۱۵ و چه در این دوره توضیحات کافی در این باب دادند این بود که جلوگیری از سوء‌استفاده دولت‌ها در اعلان قانون حکومت نظامی بشود مقصود مجلس شورای ملی این است ما در اینجا نمی‌خواهیم که برای مجلس شورای ملی در این باب تلکیفی معین بکنیم و او را محدود بکنیم ما می‌گوییم در مواقعی که حکومت نظامی را دولت لازم می‌داند باید به مجلس پیشنهاد بکند اگر پیشنهاد او پذیرفته شد اعلان خواهد کرد ولی گاهی پیش می‌آید که یک مواردی هست که ضرورت دارد و فوریت دارد در مملکت که باید بلافاصله اعلان حکومت نظامی‌کرد و در این قبیل موارد برای این که دولت نتواند سوء‌استفاده بکند یعنی در غیر موارد ضروری اعلام حکومت نظامی باید در ظرف یک هفته مجلس شورای ملی عرضه بدارد و رأی مجلس را بخواهد (صحیح است) حالا مجلس شورای ملی تأخیر در موافقت بکند یا نکند این یک مسائلی است مربوط به مجلس و ما منظورمان از این قانون این بود که جلوگیری از سوء‌استفاده دولت‌ها بکنیم بنابراین وقتی که آمد به مجلس دولت از تکالیف قانونی خودش فارغ است و دیگر تکلیف، تکلیف مجلس شورای ملی است و مجلس شورای ملی به هر نحوی که می‌داند عمل می‌کند.
اردلان - این چه حرفی است می‌زنید آقا؟ دولت اعمال نفوذ می‌کند.
رئیس - سه پیشنهاد مشابه رسیده یکی از آقای فرامرزی است یکی هم پیشنهاد آقای اردلان است یکی هم از طرف آقای دکتر بقایی اینجا نظامنامه تصریح کرده که هر کدام جامع‌تر است قرائت بشود تصور می‌کنم پیشنهاد آقای فرامرزی جامع‌تر است قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه باید در ظرف یک هفته پیشنهاد آن را با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد در بین‌الهلالین اضافه شود در صورتی که مجلس به علل مختلفه در ظرف یک هفته تصویب نکرد ادامه حکومت نظامی مجاز نخواهد بود و خود به خود ملغی است.
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر بقایی هم قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده افزوده شود.
تبصره - چنانچه مدت یک هفته پس از تاریخ اعلام حکومت نظامی مجلس شورای ملی به علتی از علل راجع به آن تصمیم گرفت حکومت نظامی به خودی خود ملغی خواهد شد.
دکتربقایی، حائری‌زاده، اللهیار صالح، کشاورزصدر، حسین ملکی
رئیس - تصور می‌کنم پیشنهاد آقای فرامرزی جامع‌تر است تبصره هم نیست و جزو خود ماده است.
دکتر بقایی - آن پیشنهادمان را پس گرفتیم این پیشنهاد آقای فرامرزی را قبول می‌کنیم.
رئیس - آقای فرامرزی
فرامرزی - عرض کنم که تمام بدبختی ما که هی قوانین می‌نویسیم و دست همدیگر را می‌بندیم برای این است که سوء‌ظن به همدیگر داریم که مبادا از قانون سوء‌استفاده بشود در حقیقت اول من اینجا نوشته بودم اگر مجلس تصمیمی اتخاذ نکند برای این که فکر کرده بودم به قول آقای دکتر بقایی که الان می‌فرمودند و من تا حالا متوجه نشده‌ام فرمودند وقتی که خواستند که رأی داده شود به یک موضوعی این چراغ‌ها به نوبت خاموش می‌شود بعضی اوقات یک دفعه بعضی اوقات دو دفعه و این علامت این است که مثلاً حالا بلند شوند ما از ترس این علامت که یک مرتبه در مجلس داده نشود در دوره‌های بعد و تصمیمی اتخاذ نشود این هم دو وجهه را دارد یعنی ممکن است یک چند نفر که مصلحت‌شان در انقلاب و آشوب مملکت باشد و اینها بیایند توی مجلس هر چیزی احتمال و امکان دارد (صحیح است) از آن طرف هم ترس داریم که یک دولتی دلش می‌خواهد که حکومت نظامی را ادامه بدهد و طرفداران دولت علامت بدهند این ترس را هم داریم.
رئیس - آقای فرامرزی مختصر بفرمایید.
فرامرزی - بلی قربان یک کلمه دیگر بیش‌تر نیست حالا چه کار بکنیم که از خطر هر دو دسته نجات پیدا بکنیم (اسلامی - چراغ را خاموش می‌کنیم) این بود که من تصمیمی اتخاذ ننمود را عوض کردم و گفتم مجلس تصویب نکرده اتفاقاً اینجا هم نوشته شده که بعد از یک هفته در هیچ کجای دنیا شما جایی را پیدا نمی‌کنید که اساساً حکومت نظامی طوری باشد که یک هفته دوام پیدا بکند (تیمورتاش - در ظرف یک هفته) در ظرف یک هفته من تا قبل از اعلام، قبل از تصویب مجلس هم به دولت اجازه حکومت نظامی دادم شما نگاه بکنید به خبرها در کازابلانکا، در آفریقای شمالی، جنوبی، شرقی، غربی، دائماً خبر می‌دهند خبرگزاری‌ها که برای ۴ ساعت، برای ۸ ساعت، برای ۲۴ ساعت، برای ۴۸ ساعت اعلان حکومت نظامی داده شد من اصلاً در هیچ روزنامه‌ای نخوانده‌ام که بگویند یک هفته اعلان حکومت نظامی داده شد این در یک هفته دیگر مدتش تمام می‌شود وقتی که دولت آمد خودش اعلان حکومت نظامی داد کارهایش یک هفته بیش‌تر طول نمی‌کشد معذالک ما گفتیم این یک هفته دولت برای یک قضایای غیر مترقبه‌ای که ممکن است پیش بیاید حق دارد اعلان حکومت نظامی بدهد بعد بدهد به مجلس این قانون ناقص است به جای این که بنویسند با موافقت مجلس است نوشته‌اند پیشنهاد به مجلس بدهد و این یک خرده ما را گیج کرده که چه کار بکنیم که در موقع عمل هم به مجلس بیاید و هم حکومت نظامی ادامه پیدا نکند بدون موافقت مجلس در این که حکومت نظامی در دنیا لازم است، در این که باید اختیار داشته باشد در این که باید اگر سوء‌ظن پیدا کرد بتواند بتواند برود به خانه‌های مردم هیچ شکی نیست، برود توقیف بکند و الا دیگر حکومت نظامی نیست حکومت حلوا است به جای این که مردم را توقیف کند، برای مردم حلوا بیاورد باید حکومت نظامی اختیار داشته باشد اما باید حکومت نظامی ملی باشد یعنی آن هیئتی که نمایندگان ملت هستند موافق باشند تصویب کنند که این حکومت نظامی ملی است قاچاق نیست برای کوبیدن ملت نیست (صحیح است) پیشنهاد ما برای جلوگیری از این است که عرض کردم که مبادا عمل بکنند و توی مجلس تصویب نشود.
رئیس - آقای مخبر.
تیمورتاش - والله وظیفه بنده الان خیلی مشکل است چون که در مقابل استاد سخن و بعداً بیاناتی که جناب آقای فرامرزی فرمودند باید اظهار نظر بکنم اما حقیقت این است و جناب آقای فرامرزی هم خیلی خوب اشاره فرمودند ما گاهی از ترس خودمان را دچار یک مخاطراتی که احتمالش شاید بیش‌تر باشد می‌کنیم اساساً در این که حکومت نظامی یک امر استثنایی است و جز در مواردی که واقعاً ضرورت ایجاب بکند نباید به این اصل متشبث شد در اینجا تردید نیست ولی این که بخواهیم که در ظرف یک هفته این را مجلس تصویب بکند به نظر بنده اشکال دارد که یکی از نقطه نظر مجلس است که آیا می‌شود یک تکلیفی از حالا برای مجلس‌های آینده معلوم کرد؟ (فرامرزی - مسلم است) این را به نظر بنده نمی‌شود دست مجلس را بست و مجلس را محدود کرد در ثانی تصور بفرمایید که خدای نکرده در مجلس شورای ملی یک اقلیتی پیدا بشود که آن اقلیت خطرش هزاران مرتبه
از دولت‌هایی که هر چقدر هم جبار و ستمگر باشند بیش‌تر باشد شما آن روز را تصور بفرمایید آن روز را در نظر مجسم بفرمایید که اگر به آن مرحله رسیدید عرض می‌کنم که قبول بفرمایید که این احتمال خیلی دور است که دولتی ممکن است از این قانون استفاده بکند این را قبول بفرمایید و آن احتمالی که احیاناً یک اقلیت مضافاً بر این که در گزارشی که تقدیم شده است توجه بفرمایید نوشته است که دولت باید تصویب مجلس شورای ملی را بخواهد اولاً و ثانیاً مجدداً باز نوشته شده در ظرف هفت روز پیشنهاد با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد و همچنین مدت قید شده است که در گزارشی که دولت به مجلس می‌دهد مدت حکومت نظامی را باید معلوم بکند و با این اعمال بنده خیال نمی‌کنم که دولت بتواند بیش از این وظیفه داشته باشد و ممکن است به انجام وظیفه دیگری باشد.
فرامرزی - آقا این که حرف آدم را سوء تعبیر می‌کنند جوابش طبق ماده ۹۰ است؟
تیمورتاش - بنده که تجلیل کردم از جنابعالی.
فرامرزی - بنده دو کلمه ماده ۹۰ دارم.
رئیس - توضیح مخبر که ماده ۹۰ ندارد ایشان حرفی نزدند.
فرامرزی - ایشان نفهمیدند می‌خواستم حالی‌شان کنم (خنده نمایندگان)
رئیس - آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - عرض کنم که من استدعا می‌کنم از پیشگاه مقدس آقایان نمایندگان محترم که در موقع طرح یک قوانین روی احساسات نرویم فکر بکنیم که چه کاری به نفع مملکت و ملت است روی او و دنبال او برویم تا موفق بشویم (انشاءالله) خوب، طرحی تهیه شده بنده هم در تمام رأی‌ها شرکت کردم و رأی دادم انشاءالله به نفع مملکت هم است ولی آقایان فکر بفرمایید فرض محال که محال نیست اگر خدای نکرده یک پیش‌آمدی شد در مملکت و دولت حکومت نظامی اعلام کرد و مطابق این قانون تا یک هفته داد به مجلس، اگر مجلس به وظیفه خودش عمل نکند تکلیف دولت یا تقصیر دولت‌ها چیست؟ توجه بفرمایید آقایان، اگر فرمایشی داشته باشید بفرمایید در این طرح نوشته شده دولت مکلف است تا یک هفته بیاورد پیشنهاد بدهد به مجلس شورای ملی و مجلس شورای ملی ممکن است در ظرف ۳ ساعت تا نصف شب هم شده رسیدگی بکند و تکلیف آن را معین بکند این که می‌گویند اگر تا یک هفته مجلس رسیدگی نکرد خود به خود ملغی است به صلاح مملکت نیست (صحیح است) بلکه یک پیش‌آمدی شده باشد بلکه یک تصادفی شده باشد برای مملکت والله چشمتان را نبندید دنیا در آتش دارد می‌سوزد فکر مملکت را بکنید فکر آن پیرزن‌هایی را بکنید که حکومت نظامی در موقعش باید آنها را حفظ بکنند برای مجلس تکلیف معین نکنید دولت در ظرف یک هفته مکلف است به مجلس بدهد هم در ظرف سه ساعت تکلیف لا و نعمش را معلوم بکند (صحیح است)
رئیس - اگر بخواهید روی یک پیشنهاد این قدر صحبت کنید که نمی‌شود. آقای فولادوند.
مخبر کمیسیون کشور - بنده خیال می‌کنم که وظیفه مجلس ما این است که تکلیف برای دولت معین کند برای دولت هم مطابق این این لایحه تکلیف معین شده و ما نمی‌توانیم برای مجلسی که در ادوار بعد می‌آید تکلیف معین کنیم. ما باید تکلیف دولت را معین کنیم. تکلیف دولت را به موجب این ماده واحده معین کرده‌اند ولی جناب آقای فرامرزی تکلیف مجلس‌های بعد با ما نیست مجلس‌های بعد خودشان باید بیایند تصمیم بگیرند دولت لایحه خودش را بدهد مجلس هم باید عمل بکند حکومت از دست دولت بیرون می‌آید به مجلس می‌رسد مجلس باید عمل بکند برای این که حکومت ملی با مجلس است و مجلس باید تکلیف را معین بکند.
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فرامرزی آقایانی که موافقند قیام کنند
(عده کمی برخاستند) تصویب نشد (اسلامی - ردش آثار دیگری ندارد) پیشنهاد آقای معدل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نماید ماده واحده به شرح زیر اصلاح شود.
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده که ضرورت ایجاب کند اعلان حکومت نظامی بدهد ترتیب آن این است که دلایل موجه خود را به مجلس شورای ملی عرضه داشته فی‌المجلس رسیدگی و تکلیف آن معلوم بشود و در مدتی که حکومت نظامی وجود دارد باید مجلس شورای ملی منعقد باشد و اگر وقتی مجلس منعقد نباشد اعلان حکومت نظامی وادامه حکومت نظامی ممنوع است مدت حکومت نظامی باید با تصویب مجلس باشد و تمدید آن هم محتاج به تصویب مجلس است.
رئیس - آقای معدل.
اسلامی - مجلس منعقد نباشد یعنی چه؟
معدل - حالا بنده عرض می‌کنم و آمده‌ام توضیح بدهم. آقایان نبایستی از ادامه مذاکره در این باب نگرانی داشته باشند علتش این است که مذاکراتی که در این مورد می‌شود، در این موقع این گونه طرح‌ها و این گونه قوانین طرح می‌شود خود این مذاکرات در آتیه سند است و اگر وقتی بخواهند نظر مجلس و قانونگذار را بفهمند استناد می‌کنند به همین مذاکراتی که در این مواقع شده به طور کلی عرایضی که بنده امروز عرض می‌کنم برای آینده و برای روزهایی است که خدای نکرده مورد استفاده و استناد ملیون و آزادیخواهان و آنهایی که در بند و زحمت و اشخاص و حکومت‌های ناباب واقع می‌شوند ممکن است قرار بگیرد حکومت نظامی را حتماً و قانوناً وقتی می‌بایستی اعلام بکنند که به اساس حکومت ملی و اساس استقلال مملکت یک لطمه‌ای بخواهد وارد بیاید، در غیر این مورد این امری است که هرکس مرتکبش بشود خیانت به مملکت کرده و دولت‌ها می‌آیند و می‌روند و ممکن است دسته‌ای با این دولت و دسته‌ای با دولت دیگر مخالف باشند اینها حق ندارند از این اسلحه استفاده بکنند و برای تأمین حکومت چند روزه خودشان حکومت نظامی اعلام کنند هر وقت که به اساس حکومت ملی یا به اساس استقلال کشور احتمال می‌رود که لطمه‌ای وارد بشود می‌توان حکومت نظامی را اعلام کرد این تفسیری است که برای این قانون می‌شود در پشت این تریبون اظهار کرد اما آن پیشنهاد آقای فرامرزی که تصویب نشد بنده حیفم آمد بنده رأی دادم به آن ولی ایشان پیشنهاد فرموده بودند که در ظرف ۳ روز می‌بایستی دولت بیاید این را به تصویب برساند (صحیح است) بنده فکر می‌کنم که اگر خدای نکرده یک آدم نابابی یا یک دولت نابابی باشد در ظرف ۳ روز هم مقاصد بد خودش را اجرا می‌کند پیشنهاد بنده که استدعا می‌کنم آقایان به آن توجه دقیق بفرمایند این است که به مجلس شورای ملی بیایند و فی‌المجلس ازش تقاضا بکنند الان مگر مجلس این قانون را فی‌المجلس نکرده بسیاری از موارد دیگر هم هست که ما قانون را فی‌المجلس طرح کرده‌ایم دولت باید بیاید فی‌المجلس و بگوید که من به موجب این دلایل به این جهت می‌خواهم حکومت نظامی اعلام کنم اجازه بگیرد این ۳ روز و ۵ روز و ۷ روز و ۹ روز یعنی چه؟ مطلب دیگر پیشنهاد بنده این است که هر وقت مجلس شورای ملی تشکیل نباشد حکومت نظامی نشود و اعلام نشود حالا عرض می‌کنم من از آقای اسلامی‌که خودش حرف می‌زند تعجب دارم (اسلامی - این قسمت بله درست است) عرض کنم آقایان قانونی بگذرانید که اگر به جهاتی حکومت نظامی وجود دارد اگر به تعطیل تابستان مجلس برخورد اتوماتیکمان و خود به خود حکومت نظامی لغو بشود باز این نکته را بنده خدمت آقایان عرض می‌نمایم ما نباید ملتی را بار بیاوریم که در دوره حکومت نظامی امنیت داشته باشند اگر از آشوب و جنجال داخلی هم صدمه می‌خوریم این قدر صدمه بخوریم تا قدرت ایستادن سر پای خودمان را پیدا بکنیم حکومت‌ها می‌بایستی فقط در مقابل فشار خارجی و احتمال خطر خارجی و از بین رفتن استقلال مملکت حکومت نظامی را اعلام کنند و الا از نظر این که یک دسته‌ای می‌خواهند در داخله آشوب کنند حکومت نظامی لازم نیست حکومت قانون و استقلال و محکمه لازم است دولت می‌بایستی مردم را عادت بدهد که با دلیل و با قانون بر آنها حکومت بکند قوایی که ما داریم و بودجه‌ای که ما داریم برای امنیت داخله ما کافی است یعنی وقتی ۱۵۰ هزار ۱۰۰ هزار نفر نظامی داریم اینها بر افراد و قبایل و اشخاص این مملکت تفوق دارند اشخاصی که می‌آیند حکومت می‌کنند وقتی ضعف پیدا می‌کنند از این قوانین سوء‌استفاده می‌کنند مخالفین خودشان را که غالباً مردمان حر و آزاد و مردمان بی‌باک و صاحبان قلم و صاحبان نطق و صاحبان بیان و اشخاص متفکر هستند اینها را می‌گیرند و در بند و زنجیر می‌اندازند آقایان رأی ندادن به این پیشنهادها یعنی رد کردن این مطالب و مجلس شورای ملی و در دوره ۱۶ باید این افتخارات را
برای خودش ذخیره کند برای این که حکومت ملی به معنی واقعی اعلام بکند.
وزیرکشور - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای وزیر کشور بفرمایید.
وزیر کشور - همان طوری که جناب آقای معدل فرمودند این نطق‌هایی که اینجا می‌شود به نظر بنده نطق‌هایی است که اثر دارد شاید در تفسیر قانون هم مؤثر باشد و عقاید هم باید به طور آزاد گفته شود تا آن که تاریخ نشان بدهد که حق با کی است روی احساسات به نظر بنده نبایستی قانون گذراند همین قانون حکومت نظامی‌که امروز مطرح است باید فهمید که چه موقعی بوده خود بنده هم از آنهایی بودم که به این قانون رأی دادم ولی چرا؟ وقتی بود که محمدعلی میرزا و اعوانش اطراف ایران را گرفته بود به این جهت مشروطیت ما در تهدید بود بلکه استقلال مملکت ما داشت از بین می‌رفت مجلس شورای ملی ناچار بود با یک روح آزادی این را رأی بدهد تا این که اساس مملکت باقی بماند بنده هم حالا معتقد بوده و هستم و خواهم بود که حکومت نظامی برای این که آدم حریف خودش را از بین ببرد ناجوانمردانه است (صحیح است) صریح می‌گویم هیچ حکومتی نباید از حکومت نظامی سوء‌استفاده بکند و خیال بکند که با حکومت نظامی حریف سیاسی خودش را باید زمین بزند این خیانت به مملکت است (احسنت) حریف باید آزاد باشد و حرفش را هم بزند اما حکومت نظامی برای چه موقعی است؟ حکومت نظامی برای همان مواقعی است که گفتید وقتی که استقلال مملکت در خطر باشد محمدعلی میرزا را حالا می‌گویند مربوط به قدیم است همین پیشه‌وری چند سال پیش را بگویید که آقا داشت مملکت ما را می‌خورد مثلاً در همین تهران هم اعوانی داشت که می‌خواستند همان عمل تبریز را بکند باید یک دولتی باشد که فوراً جلوش را بگیرد باید به نظر بنده این کار را گذاشت برای مواقع لزوم که حفظ حیات مملکت ایجاب می‌کند بنابراین این موضوع که در دو کمیسیون مطالعه شده و بالأخره طرز کار که دولت‌ها هم نتوانستند سوء‌استفاده بکنند طبق یک ماده‌ای معلوم شده به نظر بنده هر دخالت عاجلانه‌ای در تغییر نکاتی که در این لایحه ذکر شده بشود بعد ضررش را خواهید دید (صحیح است) بنابراین آقایان موافقت بفرمایید که عین این طرح که از روی فکر تهیه شده امروز از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد (صحیح است)
رئیس - آقای فرامرزی.
فرامرزی - عرض کنم یک پیشنهادی هم آقای امینی داده‌اند اجازه بفرمایید قرائت شود و مختصر هم هست تا تکلیف این کار زودتر معلوم شود عرض کنم حضور مبارکتان صحبت این که اگر مجلس نبود چه باید کرد زیاد شده مطابق قانون اساسی نمی‌شود که مجلس نباشد (صحیح است) اگر مجلس نبود حکومت قاچاق است عملش قانونی نیست (صحیح است) ولی به قول آقای امینی ما زیاد از این حکومت‌ها که بوده است دیده‌ایم این است که آقای امینی هم پیشنهادی داده‌اند و اگر من اطمینان داشتم که این در مجلس تصویب می‌شود من مخالفت نمی‌کردم منتها می‌ترسم که تصویب نشود آن وقت مفهوم مخالفش را بگیرند جناب آقای دکتر معظمی یک پیشنهادی داده‌اند که بسیار جامع است و البته با آن لطف بیان و حسن بیانی که دارند با آن فکر جامعی که برای قانونگذاری دارند حتماً طوری توضیح خواهند داد که مجلس آن را تصویب خواهد کرد وقتی مجلس آن را تصویب کرد دیگر تصور می‌کنم که احتمال خطر از جلو برداشته شود اینجا جناب آقای اردلان وزیرکشور فرمایشاتی فرمودند که در قسمت اصول البته صحیح بود ولی جناب آقای اردلان ما در عمل عکس آن را دیده‌ایم اولاً خود این که در اینجا در اصل طرح بوده با تصویب مجلس و کلمه تصویب را در کمیسیون برداشته‌اند خود این توی دهن ما می‌زند اساساً لایحه برای چه به مجلس می‌آید؟ برای آن که وقت بگذرانند؟ خیر لایحه می‌آید به مجلس که تصویب شود این فرمایش‌هایی که شما فرمودید که حکومت پیشه‌وری چطور بود در تهران چطور بود ما عکس آن را دیدیم یعنی ما دیدیم که در تهران طرفداران و موافقین پیشه‌وری و همکارهای پیشه‌وری حکومت نظامی در دست‌شان بود مخالفین پیشه‌وری را گرفتند دکتر طاهری موافق پیشه‌وری بود یا مخالفش بود؟ و همان طور آقای جمال امامی (نورالدینامامی - موافقش بود) (خنده نمایندگان) شما که احتمال این را می‌دهید که یک ماجراجویی بیاید یک اعمالی بکند احتمال این را هم بدهید که این ماجراجو با تردستی شهربانی شما را در دست بگیرد حکومت شما را در دست بگیرد کما این که بود و دیدید هر کس که بر علیه حکومت پیشه‌وری در این مملکت حرف زد گرفتند و به موجب ماده ۵ حکومت نظامی توقیفش کردند خود شما دیدید پس احتمال آن را هم باید بدهید جناب آقای اردلان تصور می‌کنم که روح همه مجلس موافق این است که باید حکومت نظامی باشد اما آن وقتی که حکومت نظامی ملی باشد و آن وقتی است که مجلس باشد مجلس که نباید باشد وقتی که نبود یک حکومت قاچاقی که متکی به مجلس نیست البته حق ندارد که اعلام حکومت نظامی بکند.
رئیس - کلمه تصویب برداشته نشده در ماده واحده هست ماده واحده یک دفعه قرائت می‌شود
(ماده واحده به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده - دولت نمی‌تواند جز در مواقع فوق‌العاده که ضرورت ایجاب کند اعلان حکومت نظامی بدهد و آن هم باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد اگر وقتی در جایی ضرورت فوری ایجاب کرد دولت می‌تواند آن را اعلام کند ولی باید در ظرف یک هفته پیشنهاد آن را با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد مدت حکومت نظامی نیز باید در اعلان معین گردد و تمدید آن اگر لازم شود محتاج به اجازه جدید است.
رئیس - رأی گرفته شود به پیشنهاد آقای معدل آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد.
عده‌ای از نمایندگان - نشنیدیم آقا پیشنهاد را دو مرتبه بخوانید.
اسلامی - این پینشنهاد مهم است آقایان توجه کنند به مفهوم مخالفش.
رئیس - رأی گرفته شد و رد شد پیشنهاد آقای امینی قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای امینی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم قبل از جمله مدت حکومت نظامی الی آخر اضافه شود اعلام حکومت نظامی در ایام فترت مجلس شورای ملی اکیداً ممنوع است. ابوالقاسم امینی.
رئیس - آقای امینی.
امینی - بنده این پیشنهاد را این طور اصلاح می‌کنم، اعلام حکومت نظامی در مدت انتخابات اکیداً ممنوع است بنده معتقد هستم آقایان باید در این کار مصر باشید برای این که آقایان حافظ قانون اساسی هستید قانون اساسی تصریح دارد و مجلس باید حافظ قانون اساسی باشد قانون اساسی متذکر می‌شود که حکومت مشروطه تعطیل‌بردار نیست ولی کراراً دیدیم که تعطیل بوده است (یک نفر از نمایندگان - تعطیل مجلس یعنی چه) پیشنهادم را اصلاح کردم شما حرارت را در این قسمت بگذارید کنار نوشتم اعلام حکومت نظامی در ایام انتخابات اکیداً ممنوع است این را هزار جور تفسیر کردند در زمان حکومت قوام‌السلطنه بود در زمان حکومت سهیلی بود به تفسیر غلط می‌گفتند اجتماعات برخلاف قانون است شب می‌آمدند بنده و شما را می‌گرفتند می‌گفتند پنج نفر دور هم جمع هستید این صحیح نیست این پیشنهادی که بنده کردم هم به صلاح ممکلت هم به صلاح مجلس هم به صلاح قانون اساسی است بنده پیشنهاد کردم که این اقدام فقط موقعی ممکن است که مجلس تعطیل نباشد یعنی اگر بخواهند انتخابات کنند یعنی فرض کنید اگر امروز مجلس را بنا به دلایلی تعطیل کردند و خواستند انتخابات را تجدید بکنند و عملاً شما مواجه شدید با تعطیل مجلس و نبودن مجلس نباید بتوانند این کار را بکنند و حکومت نظامی اعلام کنند تمام جرایدتان را بگیرند توقیف کنند اگر این پیش‌آمد شما آن استفاده‌ای که از آن می‌خواستید بکنید نخواهید کرد چون نوشته‌اند با اجازه مجلس شورای ملی، مجلس شورای ملی امروز منحل شده به مجلس لایحه‌ای آورده‌اند که موافق نظر مجلس نبوده رد کرده می‌گویند که مجلس باید تعطیل شود و رفراندوم بشود برای موضوع مخصوصی که مورد اختلاف بین دولت و مجلس هست (حائری‌زاده - حق ندارند همچو کاری بکنند) آقای حائری‌زاده - در تمام آن کارهایی که در این مملکت حق ندارند بکنند می‌کنند من که در اینجا پیش‌بینی می‌کنم شما از لفظش بپرارید ولی در عمل می‌شود امروز تنها موردی که می‌شود گفت مجلس را می‌توانند تعطیل بکنند یعنی برای انتخابات تازه تعطیل می‌شود در این مدتی که مجلس نیست و باید که انتخابات جدید بشود موافقت بفرمایید که نتوانند اعلام حکومت نظامی بکنند پیشنهاد بنده این است اعلام حکومت نظامی
در مدت انتخابات اکیداً ممنوع است (دکتر بقایی - آن اصلاح بنده را آقای امینی ببینید).
رئیس - آقای فقیهزاده موافقید (فقیهزاده - مخالفم) بفرمایید.
فقیهزاده - بنده با الغای حکومت نظامی‌کاملاً موافقم ولی آقایان فراموش کرده‌اند بعد از وقایع شهریور چه اتفاقاتی افتاد (همهمه نمایندگان) (غلامرضا فولادوند - آقا ما گوشمان ناراحت است از این صدا و جنجال وقایع زیر آب را فراموش کرده‌اند وقایعی که در قزوین به دست توده‌ایها اتفاق افتاد فراموش کردند وقایعی که در زنجان اتفاق افتاد و در توی مسجد حاکم زنجان را زدند و کله‌اش را خرد کردند فراموش کرده‌اند (امینی - در آن وقت قوای بیگانه در ایران بوده و مملکت اشغال بود) من عقیده‌ام این است که این ماده‌ای را که آورده‌اند همین طور تصویب بشود.
(در این موقع آقای تیمورتاش مخبر کمیسیون نظام با نمایندگان صحبت می‌کردند)
رئیس - آقای مخبر اگر می‌خواهید صحبت بکنید بفرمایید اینجا صحبت بکنید آنجا چه کار دارید.
تیمورتاش مخبر کمیسیون نظام - آقایان بنده اذعان می‌کنم و می‌دانم که مخالفت با چنین پیشنهادی که پای مجلس و وکلا در میان است و انتخابات کار مشکلی است ولی شما را به خدا استدعا می‌کنم این را توجه بفرمایید البته می‌شود که بنده وکیل نشوم یا دیگران وکیل نشوند شما را به خدا فکر این را بکنید ولی شما دیدید آقایان که به اسم انتخابات دو سال مجلس نداشتید و تمام کارها را هم انجام دادند (عده‌ای از نمایندگان - (با همهمه) نباید بشود این عمل غلط بوده) اما پیشنهاد جناب آقای ابوالقاسم امینی این است که در موقع انتخابات حکومت نظامی نباشد (دکتر بقایی - این که قانون است) قانون اساسی را اگر قبول دارید که فترتی نیست و بالأخره هیچ وقت نباید انفکاک از این جریان باشد ولیکن شما را به خدا تحت لفافه قانون و قانون اساسی یک حقی را هم پایمال نکنید و زیر پا نگذارید شما مکرر دیدید که انتخابات در این کشور ۶ ماه ۸ ماه یک سال طول کشیده است (دکتر بقایی - چرا طول کشیده؟ برای این که دولت‌ها با اعلام حکومت نظامی می‌خواسته‌اند کثافتکاری‌ها بکنند) مگر این را بفرمایید که می‌شود انتخابات مدتی به طول بی‌انجامد ولی هیچ کس نمی‌تواند بگوید که در تمام این مدت اتفاقی نیفتد که ایجاب کند که حکومت نظامی نباشد (کشاورزصدر - نباید باشد) پس همان طور که آقا فرمودند از اسمش بیزار هستید ولی عملش را دیده‌اید.
رئیس - آقای رضوی موافقید (رضوی مخالفم) آقای امامی‌اهری بفرمایید.
امامی‌اهری - بنده یک توضیحی را عرض می‌کنم آقای دکتر معظمی توضیح دادند که آقایان این قسمت را توجه داشته باشند قانون حکومت نظامی اشکالات زیادی دارد نواقص زیادی دارد این ماده واحده برای اعلام و طرز برقراری حکومت نظامی است این را اجازه بفرمایید تصویب بشود بعد رفع نواقص را با مداقه کامل در کمیسیون بکنیم.
رئیس - آقای وزیر کشور.
وزیر کشور - بنده می‌خواستم عرض بکنم که این یک موضوعی است طبیعی و بنده می‌خواهم عرض کنم که حکومت نظامی در موقع انتخابات نبایستی باشد (احسنت)
رئیس - آقای وزیر جنگ.
وزیر جنگ - اجازه بفرمایید بنده دو کلمه عرض کنم شاید مورد توجه آقایان واقع شود بنده هم کاملاً موافقم که در زمان انتخابات حکومت نظامی نباید باشد ولی توجه بفرمایید که اگر در این موقع یک اتفاقی برای مملکت افتاد آن وقت دولت چه باید بکند پس آن را هم معلوم بفرمایید بنده استدعا می‌کنم آقایان توجه بفرمایند بنده که همه‌اش موافقم بنده عرض می‌کنم این مطلب صحیح است در موقع انتخابات خدا نکند که یک دولتی از حکومت نظامی بخواهد برخلاف مصالح مملکت استفاده بکند و خدا آن دولت را الهی مرگ بدهد این درست ولی در این موقع یک اتفاقی افتاد چه بکند استدعای بنده این است که با مطالعه بفرمایید که تکلیف این قسمت دوم هم معلوم بشود و الا بنده موافقم.
مکی - همان نقطه‌ای که اتفاقی افتاده حکومت نظامی برقرار می‌شود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای امینی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای عامری به شرح زیر قرائت شد: پیشنهاد می‌کنم به جای یک هفته نوشته شود در اولین جلسه مجلس شورای ملی عامری.
عامری - بنده پس گرفتم.
رئیس - پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای شوشتری به شرح زیر قرائت شد)
ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌کنم دولت مکلف است در صورت بروز فساد و اغتشاش در هر قسمتی از مملکت که به وسیله متمردین پیش آید در آن قسمت قبل از توسعه فساد به وسایل مقتضی جلوگیری از اغتشاش نموده و فوراً پیشنهاد حکومت نظامی در آن قسمت به مجلس شورای ملی تقدیم و مجلسین در ظرف ۲۴ ساعت به طور فوق‌العاده تشکیل و تصمیم مقتضی را اتخاذ خواهند فرمود. شوشتری
آزاد - مجلس را که نمی‌شود موظف کرد.
شوشتری - باز هم بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم آقایان مملکت‌داری غیر از تعصبات و احساسات آلوده به افکار شخص است اگر یک نقطه‌ای از مملکت مثل آذربایجان و یا فلان پیش‌آمد و در آن دقیقه و در آن ساعت در آن روز دولت به کلمه حکومت نظامی به عنوان حکومت نظامی‌که مجلس شورای ملی و تمام آزادمردان ایرانی با حکومت نظامی بر علیه افراد این مملکت مخالفند به این استناد نتواند جلوگیری از اغتشاش بکند پس چه بکند این که وضع مملکت‌داری نمی‌شود پیشنهاد من این است در هر نقطه‌ای از نقاط مملکت که مورد اغتشاش به وسیله متمردین شد دولت ملزم است و الزام دارد به جلوگیری و فوراً باید پیشنهاد حکومت نظامی را به مجلسین بکند مجلسین در ظرف ۲۴ ساعت تصمیم مقتضی اتخاذ کنند یا بگویند حکومت نظامی باید باشد یا عمل دولت را تقبیح بکنند آقا وضع مملکت ما آشفته است شترسواری دلا دلا نمی‌شود می‌بینید که مرتباً تحریکات هست حالا هر نقطه از مملکت را تحریک کردند تکلیف این دولت یا هر دولت بدبخت دیگر چیست باید دستش را بگذارد روی هم بگوید من و من و من؟ بنده پیشنهاد کردم آقایان موافقت بفرمایند که دست دولت باز بشود در هر جایی وضعی پیش آمد به وسیله مقتضی وسیله مقتضی پاسبان است یک وقتی قشون است (کشاورزصدر - پس قانون حکومت نظامی نمی‌خواهیم) را بگیرد بعد بیاید به مجلسین بعد معین بکند مجلسین تصمیم عاقلانه مقتضی اتخاذ می‌کنند از این جهت دارم توجه بفرمایید دست دولت را نبندید بگذارید در مواقع مقتضی کار خود را بکند.
رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - بنده با پیشنهادهای پیشه‌وری (خنده شدید نمایندگان) (شوشتری - انشاءالله من سیدم و پیشه‌وری خائن بود و سید هم نبود من خادم ایرانم.)
رئیس - آقای شوشتری عصبانی نشوید باز کسالت پیدا می‌کنید (خنده نمایندگان)
اسلامی - بنده خیلی معذرت می‌خواهم بعضی کلمات که در اینجا گفته شد بنده اشتباه کردم و این اسم به زبانم آمد خیلی معذرت می‌خواهم جنابعالی مرد شریف و سید و صالح و پسرعموی بنده و بنده هم کمال احترام را به جنابعالی دارم عرض کردم برای بیان یک توضیحی و آن این است که در موقع قانونگذاری باید توجه بفرمایید که رأی به بعضی از پیشنهادات یعنی اگر آن پیشنهاد مفهوم مخالف آن ممکن است آثاری داشته باشد
بنده خواستم آقایان را متذکر باشم که توجه داشته باشند در موقعی که به یک پیشنهادی نمی‌خواهند رأی بدهند در پیشنهاد فکر بکنند که اگر این پیشنهاد نشد مفهوم مخالفش چیست فقط بنده می‌خواستم این را اینجا عرض بکنم.
رئیس - منظور آقای شوشتری از پیشنهاد ۲۴ ساعت است در نظر داشته باشید که برای ساعتش رأی گرفته می‌شود (دکتربقایی - پیشنهاد دیگر قرائت بکنید) قسمت آخر قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
«در آن قسمت به مجلس شورای ملی تقدیم و
به مجلسین در ظرف ۲۴ ساعت به طور فوق‌العاده تشکیل و تصمیم مقتضی را اتخاذ خواهند فرمود»
رئیس - آقایانی که با این قسمت اخیر ۲۴ ساعت موافقند قیام فرمایند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد.
(پیشنهاد دیگری به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی عبارت ذیل به ماده واحده الحاق شود. حائری‌زاده.
قبل از تصویب مجلس ماده (۵ و ۸) قانون مصوب ۲۷ و ۴ و ۹ قمری قابل اجرا نیست.
دکتربقایی، کرمانی، حسین ملکی، الله‌یارصالح، حائری‌زاده.
دکتر بقایی - پس گرفتیم.
(پیشنهاد آقای امامی‌اهری به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم پس از جمله)) موافقت آن را بخواهد ((جمله اضافه شود)) در صورت عدم موافقت مجلس با اعلام و رأی حکومت نظامی‌کلیه آثار مترتب بر آن لغو خواهد شد ((امامی اهری.
امامی اهری - پس گرفتم.
رئیس - پیشنهاد دیگر:
پیشنهاد آقای فرهودی به شرح زیر قرائت شد
پیشنهاد می‌کنم به جای مگر با اجازه مجلس شورای ملی نوشته شود مگر به موجب قانون. فرهودی
فرهودی - بنده این پیشنهاد را کردم بیش‌تر نظرم بود که در این قسمت یک سؤالی کرده باشم هم از دولت که در کمیسیون موافقت کرده و هم از مخبر کمیسیون سؤال بنده این است نظر به این که اجرای قانون حکومت نظامی را موکول به موافقت مجلس فرمودید مقصود این است که اگر موافقت مجلس را بگیرند است یا مقصود این است که اجرا و اعلام حکومت نظامی به موجب قانون باشد چون اگر به موجب قانون تصویب مجلس سنا و توشیح همایونی هم لازم است قانون بایستی از دو مجلس بگذرد اگر مقصود این است که یک وظیفه خاصی برای مجلس شورای ملی تعیین بکند گمان می‌کنم تعیین وظیفه خاص برای مجلس شورای ملی از وظیفه و حدود ما خارج است خود این قانون را هم که تصویب فرمودید باید به مجلس سنا برود و در سنا هم که ملاحظه فرمودید اسمی از مجلس سنا در آن نیست ممکن است این موضوع باعث شود که این قانون در آنجا تصویب نشود برای این که آنها خواهند گفت که یک قانونگذاری مملکت در این ماده فراموش شده بنابراین برای این که تفسیری نکرده باشیم که مجلس شورای ملی با مجلسین بنده نوشتم به موجب قانون و قانونگذاری است که به مجلس شورای ملی بیاید و بعد به مجلس برود و تصویب بشود و به توشیح اعلیحضرت همایونی برسد.
رئیس - آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - عرض کنم این پیشنهادی که آقای فرهودی کردند از دو طرف مورد اشکال خواهد شد یکی از طرف این که اگر بگوییم به موجب قانون آن وقت قانون وارد می‌شود به این که یک طرحی دولت بیاورد به اینجا و بعد برود به کمیسیون و شور اول و شور دوم بشود و بعد هم برود به مجلس سنا و بالأخره این حکومت نظامی همین طور ادامه پیدا خواهد کرد از طرف دیگر بنده مخالف نیستم که با تصویب و نظر مجلسین باشد (صحیح است) ولی نبایستی که جنبه قانونی داشته باشد بلکه باید جنبه تصمیمی داشته باشد و به همین جهت بنده یک پیشنهادی تقدیم کردم که موقعی که دولت حکومت نظامی را اعلام کرد و بعد هم که موظف است بیاید به مجلس اعلام بکند مجلس به طور فوق‌العاده تشکیل بشود و به طور فوق‌العاده هم که نوشتم باید تصمیم اتخاذ بکند یعنی چه؟ یعنی این که در همان جلسه که دولت می‌آید می‌گوید که من حکومت نظامی را اعلام کردم طرح بشود و آقای رئیس رأی می‌گیرند به این که آیا این کار و ادامه این صحیح است یا صحیح نیست اگر رأی دادند تصدیق کار دولت است و اگر هم رأی ندادند دولت منصرف می‌شود تمنا می‌کنم پیشنهادتان را مسترد بفرمایید در آن پیشنهادی که بنده دادم نظر جنابعالی هم کاملاً روشن خواهد شد (صحیح است)
رئیس - پیشنهاد آقای دکتر معظمی قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای دکتر معظمی به شرح زیر قرائت می‌شود)
پیشنهاد می‌کنم بعد از جمله موافقت آن را بخواهد اضافه شود (مجلسین به محض پیشنهاد دولت جلسه فوق‌العاده تشکیل و تصمیم خود را اعلام می‌دارند) دکتر عبدالله معظمی.
دکترمعظمی - عرض کنم که این ماده واحده این طور می‌شود: ولی باید در ظرف یک هفته پیشنهاد آن را با ذکر علت به مجلس شورای ملی بدهد و موافقت آن را بخواهد بنده اضافه کردم که به محض پیشنهاد دولت جلسه فوق‌العاده تشکیل و تصمیم خود را اعلام می‌دارد تصمیم گرفتم برای این که قانون نباشد و تشریفاتی نداشته باشد و عوض مجلس مجلسین بگذارید (صدرزاده - و این هم جناب آقای دکترمعظمی بین‌الهلالین باشد) مانعی ندارد در پرانتز باشد.
مخبر کمیسیون نظام - عرض کنم پس در این گزارش هم باید مجلسین بشود.
رئیس - البته رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر معظمی. آقای دکتربقایی مخالفید؟
دکتر بقایی - بنده فقط می‌خواستم یک توضیحی عرض بکنم و آن این است که به جای مجلسین نوشته شود مجلس شورای ملی و مجلس سنا چون ممکن است از لفظ مجلسین تصور تشکیل کنگره بشود.
رئیس - آقای اسلامی
اسلامی - بنده می‌خواستم عرض کنم که احتیاجی به مجلسین نداریم بنده با بقیه‌اش موافقم این مربوط به کار ملت است و مربوط به مجلس شورای ملی است ممکن است که اول دولت برود در سنا و آنجا هم یک مجلس اشرافی است آنجا تصویب بشود و اینجا بیاید تصویب نشود و مواجه با یک اشکالی بشود بنده عقیده‌ام این است که اگر رأی مجلس سنا هم می‌خواهد باید اول لااقل ذکر شود که دولت اول پیشنهاد را بیاورد به مجلس شورای ملی و پیشنهاد آقای دکتر معظمی لااقل این طور باشد.
رئیس - آقای نبوی.
نبوی - عرض کنم که این نگرانی آقای اسلامی خیال می‌کنم به موقع نیست مطابق قانون اساسی هر چیزی را که مجلس شورای ملی حق داشته باشد رأی بدهد مجلس سنا هم حق دارد رأی بدهد مگر آنچه را که قانون استثنا کرده که در آنجا هم باز برای سنا حقی قائل شده است بنابراین اگر ما هم نمی‌نوشتیم مجلسین باز به اجبار به هر دو مجلس باید می‌رفت (صحیح است) حالا این طور که آقای دکترمعظمی نوشته‌اند روشن است و به عقیده بنده آقایان موافقت فرمایند.
کشاورزصدر - آقای رئیس تذکر بنده خیلی حیاتی است یک کلمه بیش‌تر نیست اجازه بفرمایید عرض کنم.
رئیس - مطالب دیگران هم ممکن است حیاتی باشد.
کشاورزصدر - اجازه بفرمایید یک مطلب بسیار حساس را ایشان فرمودند که ممکن است یک مجلس تصویب بکند و دیگری نکند مراد ما این است ولو فرض این که یکی از مجلسین تصویب نکرد و حکومت نظامی ملغی بشود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر معظمی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای فقیهزاده به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نمایم اگر در موقع تعطیل مجلس (رئیس - مقصود تعطیل تابستانی است) اتفاق سویی رخ داد که مضر به استقلال کشور بود دولت با جلب نظر اکثریت هیئت عمومی دیوان کشور از حکومت نظامی استفاده نمایند. فقیهزاده.
فقیهزاده - چون پیشنهاد آقای دکتر معظمی تصویب شد بنده پس می‌گیرم.
رئیس - پیشنهاد آقای پیراسته.
(پیشنهاد آقای پیراسته به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم
تبصره:
هرگاه در موقع انتخابات اگر ایجاب تشکیل حکومت نظامی کرد انتخابات متوقف می‌شود و در هر صورت انتخابات در هنگام تشکیل حکومت نظامی انجام نخواهد گرفت. پیراسته.
عده‌ای از نمایندگان - پس بگیرید
پیراسته - باید توضیح بدهم اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
رئیس - این عین همان است.
پیراسته - عین همان نیست آقای رئیس.
رئیس - عین همان است من رأی نمی‌گیرم.
پیراسته - حضرتعالی بخوانید عین آن نیست.
رئیس - مشابه است مطلبش همان است.
غلامرضا فولادوند - آقای پیراسته تشخیصش با آقای رئیس است.
پیراسته - بخوانید آقا عین آن نیست و مشابه هم نیست.
(پیشنهاد آقای پیراسته مجدداً به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم هرگاه در موقع انتخابات ایجاب تشکیل حکومت نظامی‌کرد انتخابات متوقف شود و در هر صورت انتخابات در هنگام تشکیل حکومت نظامی انجام نخواهد گرفت.
پیراسته - آقایان این مشابه است؟ باید توضیح بدهم.
رئیس - شما می‌خواهید انتخابات انجام نگیرد.
مکی - می‌گوید انتخابات متوقف بشود که صندوق‌ها را عوض بکنند.
پیراسته - آقای مکی اجازه بدهید توضیح بدهم اینجا مجلس است یعنی چه عرض کنم که آقایان مملکت ما یک مملکتی است ضعیف یک موقعیت جغرافیایی خاصی دارد در این مملکت تحریکات کرده‌اند و می‌کنند و هنوز هم دست بر نداشته‌اند و به این زودی هم دست بر نمی‌دارند آقایان مسئله زیرآب را فراموش نفرمایند آقایان مسائلی که در مازندران اتفاق افتاده فراموش نفرمایند بنده و هر کس دیگری معتقد نیستیم که در موقع انتخابات یک دولتی مثل دولتی بود که بیاید و مخالفین خود را بگیرد و حبس بکند انتخابات را متوقف بکند و بعد هم بگوید شما بر علیه حکومت ملی قیام کرده‌اید باید یک فکری بکنیم اگر تمام تحریکات را گذاشتند برای آن موقعی که انتخابات است آن موقع چه می‌کنید من اصراری در تصویب این پیشنهاد خود ندارم فقط می‌خواستم به آقایان عرض کنم که آقایان مملکت ما مملکت ضعیفی است و خیلی‌ها در این مملکت هستند که تحریک می‌کنند بنده پیشنهاد می‌کنم یک فکری بکنید که بهانه‌ای نباشد که مسائل زیرآب و امثال آن تکرار بشود آقایان یادتان هست روزی در این مملکت شما نمی‌توانستید در خیابان‌ها راه بروید در این مملکت آدم نمی‌توانست عقیده‌اش را بگوید حالا اگر تصمیم بگیرید همان طوری که آقای امینی فرمودند که بنده هم موافقم اگر یک مسائلی پیدا شد چه می‌کنید؟ قبلاً این فکر را بکنید بعد هم پیشنهاد خود را پس می‌گیرم والله و بالله اینجا مملکت تحریک است اینجا جاسوس هست اینجا عمال اجنبی هست.
رئیس - آقا پس گرفتید.
پیراسته - بنده پس گرفتم که بعداً در این زمینه پیشنهاد دیگری بکنم.
رئیس - پیشنهاد دیگری نیست رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با اصلاح آقای دکتر معظمی و پیشنهاد آقای امینی که مورد توجه واقع شده آقایانی که با این ماده واحده موافقند قیام کنند (عموم نمایندگان برخاستند) تصویب شد.
۶ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله جناب آقای وزیر دادگستری
رئیس - آقای بوذری لایحه‌ای دارید.
وزیر دادگستری - آقایان توجه دارند که در ۵ ۶ سال پیش یک کلاهبرداری‌هایی شد و یک چند نفری که اسامی آنها را هم غالباً آقایان شنیده‌اند حاجی ربابه و شمس جلالی از یک عده اشخاص کلاهبرداری‌هایی نموده‌اند و اینها معاملاتی که می‌کردند بیش از حد نصاب بود یعنی یک خانه ۶ دانگ را ۱۰ دانگ یا ۱۲ دانگ معامله می‌کردند حالا یک عده اشخاص در اثر بی‌اطلاعی از این معاملات و از این جریان متضرر شده‌اند برای جبران ضرر آنها در سه سال پیش یک تصمیمی از طرف دولت گرفته شده بود که از مازاد هزینه مقدماتی ثبت طلب این اشخاص پرداخت شده و چون مازاد هزینه مقدماتی کافی نبود که طلب اشخاص پرداخت شود محتاج به استقراض بانک بود و چون این قانون لازم داشت این است که لایحه‌ای تنظیم شده و تقدیم می‌کنم.
۷ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - به کمیسیون فرستاده می‌شود جلسه آینده روز پنجشنبه ساعت ۹ خواهد بود و دستور بهداشت شهری
(یک ساعت و نیم بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت
قوانین
وزارت دارایی بانک ملی ایران
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون اجازه انتشار اسکناس‌های دویست ریالی به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت نابود می‌شود به انضمام قانون مزبور که در جلسه چهاردهم آذر ماه به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال ما پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم:
ماده اول - قانون اجازه انتشار اسکناس‌های دویست ریالی به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت نابود می‌شود و در جلسه چهاردهم آذر ماه ۲۹ به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ شانزدهم دی ماه ۱۳۲۹
قانون اجازه انتشار اسکناس‌های دویست ریالی به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت نابود می‌شود.
ماده واحده - بانک ملی ایران مجاز است به جای اسکناس‌هایی که توسط هیئت نظارت اندوخته اسکناس باطل و نابود می‌شود اسکناس دویست ریالی نیز به جریان بگذارد بدون این که میزان فعلی اسکناس منتشره افزایش یابد.
این قانون که مشتمل بر ماده واحده است در جلسه روز سه‌شنبه چهادرهم آذر ماه یک هزار و سیصد و بیست و نه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت.
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست وزیر است.
م ۹۲۸۴ از طرف نخست وزیر.
شماره ۱۱ ر ۱۰۳۲۰ ۲۰/ ۱۰/ ۳۲۹
وزرات دارایی
پیرو نامه شماره ۱۱ ر ۱۰۳۲۰- ۲۹- ۹- ۲۹ متضمن صورت جزو یکصد و بیست میلیون ریال اعتبار ساختمان‌های فرهنگی و بهداری و سایر ساختمان‌های کشور اینک صورت جزء سی میلیون ریال اعتبار تکمیلی راه‌سازی که در تاریخ ۲۶ آذر ماه ۱۳۲۹ به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی رسیده و به موجب قانون مصوب ۳۰ آبان ماه ۲۹ قابل مصرف می‌باشد به ضمیمه ارسال می‌گردد.
نخست وزیر
صورت تقسیم اعتبار اضافی راه‌سازی مصوب کمیسیون بودجه
۱ - راه اصطهبانات - ایج - داراب ۵۰۰۰۰۰ ریال
۲ - راه بندرعباس کرمان در قسمت‌های ضروری ۱۰۰۰۰۰۰ ریال
۳ - راه فیروزآباد- لار از دو طرف ۱۵۰۰۰۰۰ ریال
۴ - راه شیراز جهرم لار ۵۰۰۰۰۰ ریال
۵ - اصلاح راه قم کاشان ۱۰۰۰۰۰۰ ریال
۶ - اصلاح راه مورچه‌خورت ۱۳۰۰۰۰۰ ریال
۷ - ساختمان راه آرامگاه سعدی و راه فرودگاه شیراز ۱۸۰۰۰۰۰ ریال
۸ - ساختمان پل‌های راه آستارا پهلوی ۱۷۰۰۰۰۰ ریال
۹ - اصلاح راه ترکمن‌صحرا ۷۰۰۰۰۰ ریال
۱۰ - اصلاح پل نهرآب ۲۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۱ - اصلاح راه قائنات ۱۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۲ - تکمیل راه دلیجان نراق کاشان و پل‌های آن ۱۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۳ - تکمیل راه محلات خمین ۱۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۴ - راه خواف سرخس ۱۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۵ - ساختمان راه راین ۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۶ - ساختمان راه آرامگاه اعلیحضرت فقید ۱۰۰۰۰۰۰ ریال
۱۷ - راه بافت شیر ۵۰۰۰۰۰ ریال
۱۸ - راه لنجانات اصفهان ۷۰۰۰۰۰ ریال
۱۹ - تکمیل ساختمان پل کره در چهارمحال و تکمیل ره گردنه زج ۱۰۰۰۰۰ ریال
۲۰ - راه آرو (بویر احمدی) و ساختمان پل‌های خرسان خیرآباد ۲۰۰۰۰۰۰ ریال
۲۱ - راه درودزن ۵۰۰۰۰۰۰ ریال
۲۲ - راه کاخک به بشرویه ۳۰۰۰۰۰ ریال
۲۳ - برای پرداخت تعهدات سنوات قبل و ادامه ساختمان راه زاهدان چاه بهار که علاوه بر مبلغ ۶۵۰۰۰۰۰ ریال که از بقیه اعتبارات سال قبل تأمین شده است ۱۰۰۰۰۰۰ ریال
۲۴ - اصلاحات فوری راه‌های شوسه تهران- بوشهر- تهران- تبریز- تهران- رضاییه- رضاییه- میاندوآب- تهران مشهد- تهران خرمشهر- تهران کرمانشاه- مشهد زاهدان- تهران ساری- تهران رشت و سایر خطوط کشور و پل بند امیر فارس- اردستان- رودشتین و تکمیل راه چغلوندی ۴۰۰۰۰۰۰ ریال
جمع ۳۰۰۰۰۰۰۰ ریال
به موجب قانون اجازه مصرف یکصد و پنجاه میلیون ریال جهت راه‌سازی و ساختمان و تکمیل ابنیه دولتی از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۹ و درآمد عمومی‌کشور مقرر است صورت جزء آن به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی برسد اینک صورت جزء سی میلیون ریال اعتبار تکمیلی راه‌سازی که در تاریخ بیست و ششم آذر ماه ۱۳۲۹ به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی رسیده قابل مصرف می‌باشد.
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت
ماده شرح پایه عدد سالیانه ریال ملاحظات
پزشک به قراری ماهی ۲۴۵۰ ریال ۶ پزشکیاری ۱ ۲۹۴۰۰ پایه ۷ پزشکیاری ۱ نفر سالیانه ۳۷۰۸۰ ریال
آموزگار به قرار ماهی ۹۶۰ «۱ آموزگاری ۳۱ ۳۵۷۱۲۰ «۶ «۱«۲۹۴۰۰« کمک آموزگار ۶۴۰ «یک کمک ۵۰ ۳۸۴۰۰ از اعتبارات و ترفیعات ۷۰۰۰۰۰ « آموزگاران پیمانی ۸۲۷ ۵۸۸۸۸۸۰ از حقوق خدمتگزاران جزء ۶۵۰۰۰۰
اعتبار اضافات کارمندان دون پایه و پیمانی و معلمین پیمانی مدارس مرکز و حومه و اعتبار ترفیعات و اضافات کارمندان رسمی و دون پایه و پیمانی مدارس صنعتی و هنرستان‌ها و هنرسرای عالی و دبیرستان دارایی و مدارس کشاورزی و حرفهای و غیره ۷۴۳۸۷۲۰
۲ - حقوق خدمتگزاران جزء و پاسبانان و نگهبانان ۱۷۵۱ ۱۶۶۳۳۶۸۰ علاوه شده است ۳۰ نفر آموزگار هر یک ماهی ۹۶۰ ریال سالانه ۳۴۵۶۰۰ ریال ۵۰ نفر کمک آموزگار پیمانی هر یک ماهی ۶۴۰ ریال سالانه ۳۸۴۰۰۰ ریال ۸۰ نفر آموزگار پیمانی هر یک ماهی ۵۴۰ ریال سالانه ۵۱۸۴۰۰ ریال به ماده ۱۸ هزینه اتومبیل ۱۵۰۰۰۰ ریال به ماده ۳۶ اعانات مدارس ملی ۵۰۰۰۰۰ ریال جمع ۱۸۹۸۰۰۰ ریال
۱۴ - اعتبار کرایه سوخت و روشنایی و تعمیر و تنظیف و سایر هزینه‌های مربوط به دایر نگاه داشتن و محافظت ابنیه و باغات و غیره و بیتوته نگهبانان و مستحظفین و فوق‌العاده پاسبان و پول ناهار خدمتگزاران جزء و شوفر و نگهبان موزه ۳۵۳۵۰۰۰۰
۱۸ - اعتبار هزینه اتومبیل و تعمیرات وسائط نقلیه و تعمیر دوچرخه و سایر هزینه‌های مربوط
۲۶ - اعتبار اعانات و کمک هزینه آموزشگاه‌های ملی و اعانه بنگاه‌های فرهنگی و علمی و تربیتی و فرهنگستان و انجمن تربیت بدنی و پیش‌آهنگی و کانون بانوان و دانشکده‌های معقول و منقول و مدرسه عالی سپهسالار و انجمن هنرهای زیبای ایران در نیویورک و انجمن آثار ملی و حق عضویت ایران در دفتر بین‌المللی تعلیم و تربیت ژنو و انجمن ایران در لندن و اعانه کمیسیون ملی یونسکو و اعانه انجمن بزم ایران در هندوستان و غیره.۵۸۹۵۴۸۰
جمع فصل اول - هزینه‌های مستمر مرکز ۸۴۶۸ نفر ۳۱۱۴۸۶۹۸۰
این اصلاحیه برای تأمین حقوق ۳۰ نفر آموزگاران با پایه یک آموزگاری و ۵۰ نفر آموزگار با پایه یک آموزگاری و ۸۰ محل آموزگار پیمانی با ماهی ۵۴۰ ریال و ۶۰ محل خدمتگزار جزء با ماهی ۴۸۰ ریال و تکمیل اعتبار ماده ۱۸ به مبلغ ۱۵۰۰۰۰ ریال و ماده ۳۶ به مبلغ ۵۰۰۰۰۰ ریال صادر شده است.
م ۹۳۲۳ دبیرخانه دفتر نخست وزیر
سؤالات نمایندگان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
با تقدیم قسمتی از اوراق شماره ۳۸۷ مجله (تهران‌مصور) متضمن مقاله‌ای تحت عنوان «حقایق رقت‌انگیز و تلخی درباره وضع ایرانیان در عراق» به قلم آقای کشمیرزاده مدیر محترم روزنامه «ندای ایرانی» و عین نامه مورخ ۱۸-۱۰-۲۹ که یکی از ایرانیان حساس راجع به مقاله مزبور به مقام ریاست نوشته است. خواهشمندم به آقای وزیر امور خارجه اطلاع دهند در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانده و به سؤال زیر جواب بدهند:
چون آقای کشمیرزاده از شخصیت‌های مورد اعتماد می‌باشند و مطالب مندرجه غالباً در مشهودات خود ایشان است آقا وزارت امور خارجه اقدامی برای رفع مضیقه از ایرانیان به عمل آورده یا نه؟ و چه نتیجه گرفته‌اند. اللهیار صالح
جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید جناب آقای وزیر امور خارجه در مجلس حاضر شده و سؤالات زیر را پاسخ دهند:
۱- در تاریخ آذرماه ۱۳۲۷ سازمان ملل متحد اعلامیه‌ای به نام (اعلامیه جهانی حقوق بشری) تصویب و انتشار داده است آیا به نظر وزارت امور خارجه طرح اعلامیه مزبور در مجلس شورای ملی لازم است یا اینکه بدون تصویب مجلس شورای ملی و به استناد مشنور ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشری را لازم الاجرا و محترم می‌دانند؟
۲- از قراری که در جرائد تهران نوشته شده در اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ جناب آقای وزیر مختار دولت چکوسلواکی در ایران به وزارت امور خارجه مراجعه و قطعنامه صلح مصوب مجلس شورای ملی چکوسلواکی را به وزارت امور خارجه تسلیم نمودند. این قطعنامه خطاب به تمام مجالس مقننه کشورهایی است که چکوسلواکی با آنها روابط دیپلماسی دارد.
در این قطعنامه از کلیه مجالس مقننه تقاضا شده که در برابر تدارکات جنگی ایستادگی کرده و از نهضت صلح جهانی پشتیبانی نمایند.
آیا وزارت امور خارجه چنین قطعنامه‌ای دریافت داشته است؟ و قطعنامه مزبور به مجلس شورای ملی ایران تقدیم شده است یا نه؟ در صورتی که هنوز تسلیم مجلس شورای ملی نشده است علت آن را توضیح فرمایند. حائری‌زاده
ریاست محترم مجلس شورای ملی
توقع دارم به آقای وزیر کشور اطلاع دهند برای پاسخ سؤال زیر در مجلس شورای ملی حضور یابند. به قرار اطلاع آقای ابوالفضل طهماسبی مدیر روزنامه استوار قم را مضروب و فعلاً در بیمارستان بستری و طبق تلگراف واصله حالش خوب نیست. آیا شهربانی قم برای محرکین و تعقیب ضارب آن اقدامی نموده است یا خیر؟ حسین مکی
۲۶ و ۱۰ و ۲۹
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
سؤالی از آقای وزیر دارایی دارم ذیلاً معروض تمنا دارم مقرر فرمایند هر چه زودتر آقای وزیر دارایی برای جواب در مجلس
شماره ۱۰۴۰۷/ ۱۱ ۲۸/ ۱۰/ ۱۳۲۹
وزارت دارایی
پیرو نامه شماره ۱۱ ۹۲۲۱ ۲۵/ ۶/ ۱۳۲۹ متضمن بودجه تفصیلی سال ۱۳۲۹ وزارت فرهنگ اشعار می‌دارد.
در کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی نسبت به مواد ۲ و ۴ و ۱۸ و ۳۶ بودجه مستمر مرکز اصلاحاتی به عمل آمده اینک رونوشت اصلاحی بودجه مزبور که در جلسه هشتم آذر ماه ۱۳۲۹ به تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی رسیده به پیوست ایفاد می‌گردد که به مقامات مربوطه ابلاغ فرمایند.
نخست وزیر
اصلاح بودجه هزینه/ درآمد سال ۱۳۲۹ وزارت فرهنگ
جمع کل هزینه‌های مستمر مرکز (فصل اول از قسمت اول بوجه سال ۱۳۲۹) عده ۸۲۵۴. سالیانه ۳۱۱۴۸۶۹۸۰ ریال. کسر می‌شود:
از ماده ۱ پزشک به قرار ماهی ۶۴۷۰ ریال. ۹ پزشک یکم عده ۱۴ سالیانه ۱۰۸۶۹۶۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۵۰۳۰ ریال. ۷ پزشک یکم عده ۳ سالیانه ۱۸۱۰۸۰ ریال
پزشک به قرارماهی ۴۴۶۰ ریال. ۶ پزشک یکم عده ۴ سالیانه ۲۱۴۰۸۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۳۷۷۰ ریال. ۵ پزشک یکم عده ۶ سالیانه ۲۷۱۴۴۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۳۰۹۰ ریال. ۷ پزشکیاری عده ۲ سالیانه ۷۴۱۶۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۲۴۵۰ ریال. ۶ پزشکیاری عده ۲ سالیانه ۵۸۸۰۰ ریال
حقوق آموزگار با پایه یک آموزگاری عده ۱ سالیانه ۱۱۵۲۰ ریال
حقوق آموزگاران پیمانی عده ۷۴۷ سالیانه ۵۳۷۰۴۸۰ ریال
اعتبارات اضافات کارمندان دون پایه و پیمانی و معلمین پیمانی مدارس مرکز و حومه و اعتبار ترفیعات و اضافات کارمندان رسمی و دون پایه و پیمانی مدارس صنعتی و هنرستان‌ها و هنرسرای عالی و دبیرستان دارایی و مدارس کشاورزی و حرفهای و غیره. سالیانه ۸۱۳۸۷۲۰.
دو حقوق خدمتگزاران جزء و پاسبانان و نگهبانان عده ۱۶۹۱ سالیانه ۱۶۸۷۸۴۴۰ ریال.
۱۴ - اعتبار کرایه، سوخت و روشنایی و تعمیر و تنظیف وسایر هزینه‌های مربوط به دایر نگاه داشتن و محافظت ابنیه و باغات وغیره و بیتوته نگهبانان و مستحفظین و فوق‌العاده پاسبانان و پول ناهار خدمتگزاران جزء و شوفر و نگهبانان موزه. سالیانه ۳۶۰۰۰۰۰۰ ریال.
۱۸ - اعتبار هزینه اتومبیل و تعمیرات وسائط نقلیه و تعمیر دوچرخه و سایر هزینه‌های مربوط سالیانه ۵۰۰۰۰۰ ۵ ریال.
سی و شش اعتبار اعانات و کمک هزینه آموزشگاه‌های ملی و اعانه بنگاه‌های فرهنگی و علمی و تربیتی و فرهنگستان و انجمن تربیت بدنی و پیش‌آهنگی و کانون بانوان و دانشکده معقول و منقول و مدرسه عالی سپهسالار و انجمن هنرهای زیبای ایران در نیویورک و انجمن آثار ملی و حق عضویت ایران در دفتر بین‌المللی تعلیم و تربیت در ژنو و انجمن ایران در لندن و اعانه کمیسیون ملی یونسکو و اعانه انجمن بزم ایران در هندوستان و غیره سالیانه ۵۳۹۸۳۸۰ جمع کسور ۲۴۷۰ نفر سالیانه ۷۴۲۳۴۰۶۰ ریال باقی ۵۷۸۴ نفر سالیانه ۲۳۷۲۵۲۹۲۰ ریال
توضیح: برای تنظیم این اصلاح بودجه
علاوه می‌شود: ماده ۱ پزشک به قرار ماهی ۶۴۷۰ ریال. ۹ پزشک یکمی ۱۳ عده سالیانه ۱۰۰۹۳۲۰ ریال پزشک به قرار ماهی ۵۰۳۰ ریال. ۷ پزشک یکمی ۲ ترتیب زیر عمل شده است.
کسر شده است از:
پزشک به قرار ماهی ۵۰۳۰ ریال. ۷ پزشک یکمی ۲ عده سالیانه ۱۲۰۷۲۰ ریال ریال پایه ۹ پزشک یکمی ۱ نفر سالانه ۷۷۶۴۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۴۴۶۰ ریال. ۶ پزشک یکمی ۳ عده سالیانه ۱۶۰۵۶۰ ریال پایه ۷ پزشک یکمی ۱ نفر سالانه ۶۰۳۶۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۳۷۷۰ ریال. ۵ پزشک یکمی ۵ عده سالیانه ۲۲۶۲۰۰ ریال پایه ۶ پزشک یکمی ۱ نفر سالانه ۵۳۵۲۰ ریال
پزشک به قرار ماهی ۳۰۹۰ ریال. ۷ پزشکیاری ۱ عده سالیانه ۳۷۰۸۰ ریال پایه ۵ پزشک یکمی ۱ نفر سالانه ۴۵۲۴۰ ریال
حضور به هم رسانند.
سؤال: طبق اطلاع اخیر بعضی از املاک در شهرستان کرمانشاهان به اشخاص واگذار گردیده آقای وزیر دارایی جواب بدهند که از روی چه مجوزی بدون اجازه مجلس شورای ملی اقدام به عمل آمده. بهادری ۲۶ ر ۱۰ ر ۲۹
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
عده‌ای از دانشجویان دانشسرای عالی به اینجانب مراجعه و شکایت دارند که در سال جاری دانشگاه برخلاف مواد ۲ و ۴ قانون تربیت معلم از شبانه‌روزی نمودن آنان و یا پرداخت کمک هزینه تحصیلی خودداری نموده است تمنا دارم به جناب آقای وزیر فرهنگ اطلاع دهند که برای جواب در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند.
دکتر محمدعلی هدایتی.
جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی:
خواهشمند است مقرر فرمایید به مسئول وزارت دارایی اطلاع دهند برای جواب به سئوال ذیل در مجلس حاضر شوند. از قرار اطلاع وزارت دارایی اخیراً مبلغی از اعتبار برنامه هفت ساله که اختصاص به هزینه‌های عمرانی دارد از خزانه‌داری برداشت و به مصرف هزینه عمومی دولت رسانیده‌اند توقع دارم جواب داده شود که این امر صحت دارد یا خیر و در صورت صحت چه جهتی موجب اقدام به این امر خلاف قانون شده است.
آزاد کشاورزصدر.
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
خواهشمند است به وزارت فرهنگ اطلاع دهند برای پاسخ سئوال زیر در مجلس شورای ملی حاضر شوند. سه سال است دبیرانی که از طرف آن وزارت برای تدریس در دبیرستان جهرم اعزام شده‌اند به محل نرفته و در شهرهای دیگر مشغول تدریس شده‌اند علت این که آن وزارت با ضرورت رفتن ۳ نفر دبیر برای تدریس در دبیرستان و مخصوصاً کلاس اول دانشسرای مقدماتی جهرم که در سال جاری تأسیس شده اقدام برای رفتن آنها به جهرم ننموده چیست؟ ابوالفضل حاذقی
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
چون سازمان برنامه در مقابل مجلس شورای ملی مسئولی ندارد مستدعی است به جناب آقای نخست وزیر اطلاع فرمایند برای پاسخ به سئوال زیر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند.
به قراری که اطلاع دارند وزارت راه به منظور ریل‌گذاری خطوط راه‌آهن تهران مشهد و تبریز در مرداد سال جاری خرید ریل و تراورس فلزی و لوازم را به مناقصه برگذار کرده است و چون هزینه ساختمان راه‌آهن از اعتبارات سازمان برنامه پرداخت می‌شود مناقصه را برای اخذ تصمیم به سازمان برنامه ارسال داشته است سازمان برنامه از لحاظ وضعیت فعلی دنیا مقدار معامله را که در اصل در حدود ۳۳۶۰۰ تن بوده به ۱۰۰۰۰۰ تن ترقی داد.
و قرارداد منعقد نموده است به این طریق که برای ۳۵۰۰۰ تن اعتبار باز شده و برای بقیه یعنی ۶۵۰۰۰ تن مقرر شده است تا اول ژانویه ۱۹۵۱ یعنی دهم دی ماه ۱۳۲۹ (چهل و هفت روز بعد از امضای قرارداد) به فروشنده ابلاغ نمایند با وجود تأکیدات مسئولین امر متصدیان سازمان برنامه موضوع را به سهل‌انگاری و دفع‌الوقت گذرانده و موعد مقتضی شده در نتیجه
اولاً در حدود ۲۰۰۰۰۰۰ دلار به خزانه کشور خسارت وارد آمده. ثانیاً با وضع فعلی دنیا معلوم نیست چه موقعی بتوان برای رفع احتیاجات ساختمان راه‌آهن مشهد و تبریز ریل خریداری شود و متجاوز از یک میلیارد و دویست میلیون ریال ساختمان‌های راه‌آهن مشهد و تبریز بلااستفاده خواهد شد. ناصرذوالفقاری ۲۶ ر ۱۰ ر ۲۹
خواهشمند است به جناب آقای نخست وزیر اطلاع داده شود که برای پاسخ به این سؤال در مجلس شورای ملی حاضر شوند اقداماتی که تاکنون سازمان برنامه و شرکت ایرانی نفت راجع به اکتشاف و استخراج معادن نفت در نقاط مختلف کشور نموده چیست؟ و مخارج این کارها و سرمایه شرکت چه مبلغ بوده است و آیا دولت در نظر دارد که برای استخراج نفت ایرانیان را تشویق به تشکیل شرکت در این خصوص بنمایند. محمدعلی مسعودی ۲۵ ر ۱۰ ر ۲۹
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی:
خواهشمند است مقرر فرمایید سؤال زیر را به دولت ابلاغ نموده و تذکر فرمایند که مطابق مقررات برای دادن جواب حاضر شوند.
سؤال طبق اطلاع حاصله دولت در نظر دارد برای سفارت ایران در رم عمارتی به مبلغ دویست هزار لیره انگلیسی خریداری نماید مقتضی است ازطرف دولت جواب و توضیح داده شود که آیا این موضوع و مبادرت دولت به خرید محل سفارت برای ایران در رم به مبلغ دویست هزار لیره حقیقت دارد یا خیر؟ و در صورت صحت خبر مزبور با توجه به این که در زمان سفارت جناب آقای جم مبلغ پیشنهادی سی هزار لیره بوده و اخیراً از طرف سفارت پاریس جهت خرید محلی برای سفارت ایران در پاریس با مزایای بیش‌تری مبلغ ۷۵ هزار لیره پیشنهاد شده است پیشنهاد سفارت رم به مبلغ دویست هزار لیره چه بوده است به علاوه علت اقدام دولت به یک چنین عمل با وضع بحرانی دنیا و در مضیقه بودن دولت از لحاظ مالی که حتی آخر ماه قادر به پرداخت حقوق کارمندان خود نمی‌باشد چیست توضیحات کافی و قانع کننده بدهند.
علی‌اصغر سرتیپ‌زاده ۲۶ ر ۱۰ ر ۲۹
لوایح
مجلس شورای ملی
به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است طبق تبصره ۳ ماده واحده قانون دو دوازدهم مرداد و شهریور ماه ۱۳۲۴ مصوب چهارم مهر ماه ۱۳۲۴ استخدام مستخدمین اتباع بیگانه بایستی با تصویب مجلس شورای ملی عملی گردد بنگاه راه‌آهن دولتی ایران از نظر احتیاج به وجود یک نفر کارگر آزموده برای حفاظت ساختمان‌های فنی از قبیل تونل و سد و غیره آقان آنتوان کچویچ تابع یوگسلاوی را با دستمزد روی (۱۲۰) ریال بدون هیچ گونه مزایا از اول سال ۱۳۲۸ مشغول خدمت نموده و ماده واحده زیر به منظور اجازه استخدام و پرداخت دستمزد نامبرده تا آخر سال ۱۳۲۹ تقدیم و استدعای تصویب آن را دارد. ضمناً این شخص از مستخدمین پیشین بنگاه راه‌آهن دولتی ایران بوده است که با ماهی ده هزار ریال و سایر مزایا مشغول کار بوده و در سال ۱۳۲۴ در اثر تقلیل حمل و نقل از خدمت برکنار و به کار گماردن مجددش ضروری می‌باشد.
ماده واحده استخدام و پرداخت دستمزد آقای آنتون کچویچ تابع یوگسلاوی با دستمزد روزانه یکصد و بیست ریال (۱۲۰) بدون هیچ‌گونه مزایا برای حفاظت ابنیه فنی راه‌آهن از اول فروردین ماه ۱۳۲۸ تا آخر سال ۱۳۲۹ از محل بودجه بنگاه راه‌آهن تصویب می‌شود.
نخست وزیر: رزم‌آرا وزیرراه: مهندس شریف‌امامی وزیردارایی: فروهر.
مجلس شورای ملی:
استحضاراً به عرض می‌رساند جزیره کیش که جمعیت آن در حدود ۳ هزار نفر است علاوه بر اهمیت سوق‌الجشی بحری آن از لحاظ صید مروارید برای غواصان بسیار مناسب و از لحاظ موقعیت جغرافیایی دارای اهمیت فراوان است چون بر اثر گزارشات واصله مالکین و متصرفین جزیره مزبور درصدد فروش آن برآمده‌اند مقتضیات ایجاب می‌نماید که جزیره به وسیله دولت خریداری شود چون برای خرید آن مجوز قانونی در دست نیست لذا ماده زیر را تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد.
ماده واحده - وزارت دارایی مجاز است جزیره کیش را از مالکین آن طبق ارزیابی خریداری نماید.
نخست وزیر: رزم‌آرا. وزیردارایی: فروهر
مجلس شورای ملی:
نظر به لزوم کمک و مساعدت با سازمان‌های خیریه که موجب رفاه و آسایش عمومی می‌گردد ماده واحده ذیل پیشنهاد و تصویب آن را استدعا می‌نماید.
ماده واحده - اجازه داده می‌شود از تاریخ تصویب این قانون معادل یک هزارم از مبلغ معاملاتی که در محاضر و دفاتر اسناد رسمی انجام می‌گردد جهت امور خیریه دریافت و به صندوق سازمان شیر و خورشید ایران تحویل شود تقسیم این وجوه بین شهرستان‌ها به میزان درآمد هر شهرستان و به وسیله سازمان شیر و خورشید سرخ ایران انجام خواهد یافت.
نخست وزیر: رزم‌آرا. وزیردارایی: فروهر. وزیر دادگستری: محمدعلی بوذری.
مجلس شورای ملی:
چون سال جاری نزدیک با تمام است و از طرفی بایستی موجبات پراخت حقوق و مزایای کارمندان دولت و مصارف مستمر و غیر مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و سایر مخارج کشور در سه ماهه آخر سال جاری فراهم و به موقع اقدام شود علیهذا ماده واحده ذیل تقدیم و تصویب آن را استدعا می‌نماید:
ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک مزایای قانونی کارمندان و خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیر مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر اعتبارات منظور در بودجه کل کشور را در سه ماهه آخر سال ۱۳۲۹ در حدود سه دوازدهم اعتبارات مصوب کمیسیون بودجه منظور در بودجه سال جاری منضم به گزارش شماره (۴) مورخ ۳۱ ۴ ۳۲۹ کمیسیون و اضافه اعتبارات و اصلاحات پیشنهادی دولت که مورد تصویب کمیسیون بودجه واقع شده و خواهد شد با رعایت مقررات لایحه بودجه سال مزبور و سایر قوانین و مقررات مالی از محل درآمد عمومی سال جاری کشور که مطابق فهرست منضم به گزارش شماره (۴) کمیسیون بودجه وصول می‌شود پرداخت نماید.
اعتبارات چهار ماهه اول سال جاری که بر طبق قوانین چهار دوازدهم اول سال روی اعتبارات بودجه سال ۱۳۲۹ تجویز گردیده مطاق چهار دوازدهم اعتبارات سال ۱۳۲۹ مصوب کمیسیون بودجه محسوب و همچنین اعتبار سه ماهه آخر سال بودجه مجلس سنا مانند مصوبات ماه‌های قبل در حدود ماهی یک میلیون و پانصد هزار ریال به طور علی‌الحساب از درآمد عمومی پرداخت و پس از تصویب بودجه جزء آن به خرج قطعی منظور گردد. نخست وزیر: رزم‌آرا. از طرف وزیر دارایی: ع. شعاعی.
مجلس شورای ملی:
مرحوم مهندس حسام ضیا رئیس سابق اداره کل آسفالت از کارمندان صدیق و خدمتگزار صحیح‌العمل وزارت راه بوده و در تمام مدت خدمت با نهایت درستی و علاقمندی وظایف خود را انجام می‌داده و بر اثر انجام وظیفه در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۲۷ فوت نموده و مطابق مقررات موجوده به مأخذ دو ثلث حقوق ثابت یعنی مبلغ ۳۲۶۶ ریال وظیفه درباره وراث قانونی او (یک نفر عیال به نام بانو ایراندخت ضیا و دو طفل صغیر به نام نظام‌الدین و لیلا) از صندوق بازنشستگی تأدیه می‌شود ولی نظر به این که این مبلغ برای تأمین معاش آنها کافی نیست لهذا به منظور قدردانی از خدمات آن مرحوم و تشویق کارمندان صالح و امکان اعاشه ورثه ماده واحده زیر برای پرداخت تفاوت وظیفه وراث تا مأخذ ماهی ۶۹۲۵ ریال برابر آخرین حقوق کمک دریافتی آن مرحوم از محل اعتبار بودجه وزارت راه تقدیم و تصویب آن را تقاضا می‌نماید:
ماده واحده: اجازه داده می‌شود علاوه بر مبلغ ۳۲۶۶ ریالی که از صندوق بازنشستگی به ورثه مرحوم مهندس حسام ضیا رئیس سابق اداره کل آسفالت وزارت راه داده می‌شود ماهی ۳۶۵۹ ریال دیگر درباره عیال و فرزندان آن مرحوم (اناث تا زمانی که شوهر اختیار نکرده. ذکور تا بلوغ به سن بیست سالگی) از تاریخ روز بعد از فوت نامبرده (۱۳ شهریور ماه ۱۳۲۷) از محل بودجه وزارت راه برقرار و پرداخت نماید. وزارت دارایی می‌تواند اصلاح بودجه تأمین اعتبار این موضوع را از مازاد اعتبار سایر مواد بودجه وزارت راه امضا و به موقع اجرا بگذارد. نخست وزیر: رزم‌آرا. وزیردارایی: فروهر. وزیر راه: مهندس شریف‌امامی.
مجلس شورای ملی:
چون در کنفرانس مربوط به اجرای برنامه کمک‌های فنی سازمان ملل متحد که در اواخر خرداد ماه سال جاری در نیویورک تشکیل یافت دولت ایران نیز شرکت و تعهد نموده مبلغ چهل هزار دلار از بابت سهمیه دولت شاهنشاهی ایران پرداخت کند لهذا ضمن پیشنهاد اصلاح و افزایش بعضی از اعتبارات مخارج بودجه سال جاری کشور که طی ۵۸۲۳۳ مورخ ۲۹ ر ۸ ر ۱۳۲۹ تقدیم گردیده اعتبار ریالی سهمیه مذکور نیز منظور شده است و اینک نظر به گزارش واصله مشعر بر این که حساب مخصوصی برای این منظور گشایش یافته و با تعهد رسمی دولت ایران به پرداخت مبلغ فوق در صورت مطالبه سازمان ملل نمی‌توان در پرداخت آن تأخیر نمود و به این ملاحظه اینجانب نموده است در تحصیل مجوز پرداخت مذکور تسریع به عمل آید بنابراین ماده واحده ذیل پیشنهاد و تصویب آن را استدعا نماید:
ماده واحده - وزارت دارایی مجاز است معادل مبلغ چهل هزار دلار به لیره و ریال از بابت سهمیه دولت ایران در اجرای برنامه کمک‌های فنی سازمان ملل متحد از درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید. نخست وزیر: رزم‌آرا. وزیر امور خارجه: محسن رئیس. وزیر دارایی: فروهر.
مجلس شورای ملی:
مرحوم مهندس هاشم دیبا که از کارمندان لایق وزارت کشاورزی بوده مدتی دچار بیماری و پس از طی دوران طولانی و صرف مبلغ فوق‌العاده برای مخارج معالجه عاقبت بهبودی نیافته و فوت نموده است.
چون بازماندگان آن مرحوم (یک نفر عیال و دو نفر طفل صغیر) بدون سرپرست مانده و فاقد استطاعت برای امرار معاش هستند و از طرفی سابقه متوفا برای برقراری وظیفه بر طبق مقررات موجوده کافی نیست لهذا ماده واحده ذیل به منظور مجوز برقراری وظیفه درباره وراث نامبرده پیشنهاد و تصویب آن را استدعا می‌نماید.
ماده واحده - اجازه داده می‌شود ماهی چهار هزار و نهصد ریال وظیفه درباره یک نفر عیال و دو نفر اولاد مرحوم مهندس هاشم دیبا کارمند سابق وزارت کشاورزی از تاریخ روز بعد از فوت (۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹) برقرار و از محل بودجه وزارت نامبرده اعتبار آن را پادار و پرداخت نمایند. وظیفه مذکور در مورد اناث مادام که شوهر اختیار نکرده و ذکور تا بلوغ سن ۲۰ سالگی داده خواهد شد. نخست وزیر: رزم‌آرا. وزیر دارایی: فروهر. وزیر کشاورزی: ابراهیم مهدوی.
اخبار مجلس
جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی
چون استرداد ضمنی گزارش کمیسیون نفت مبنی بر رد مقاوله‌نامه به عنوان عدم تأمین حقوق ملت ایران متضمن تضییع و تعویق حقوق ملت است آقای وزیر دارایی را استیضاح می‌کنم.
کشاورزصدر
گزارش کمیسیون‌ها
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه شماره ۷۵۱۱۵ دولت راجع به اعتبار سه دوازدهم هزینه کل کشور برای سه ماه آخر سال ۱۳۲۹ را با حضور آقای کفیل وزارت دارایی مطرح نموده پس از مذاکراتی که به عمل آمد و با استماع توضیحات آقای کفیل وزارت دارایی ماده واحده به شرح زیر اصلاح و اینک گزارش آن را برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک مزایای قانونی کارمندان و خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیر مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر اعتبارات منظور در بودجه کل کشور را در سه ماهه آخر سال ۱۳۲۹ در حدود سه دوازدهم اعتبارات مصوب کمیسیون بودجه منضم به گزارش شماره ۴ مورخ ۳۱ ر ۴ ر ۱۳۲۹ کمیسیون مزبور با رعایت مقررات مندرج در گزارش مذکور و سایر قوانین و مقررات مالی از محل درآمد عمومی سال جاری کشور که مطابق فهرست منضم به گزارش شماره ۴ کمیسیون بودجه وصول می‌شود پرداخت نماید.
اعتبارات چهار ماهه اول سال جاری که بر طبق قوانین چهار دوازدهم اول سال روی اعتبارات بودجه سال ۳۲۸ پرداخت گردیده مطابق چهار دوازدهم اعتبارات سال ۳۲۹ مصوب کمیسیون بودجه محسوب و همچنین اعتبار سه ماهه آخر سال بودجه مجلس سنا به میزان ۳ دوازدهم اعتبار پیش‌بینی شده در گزارش شماره ۴ کمیسیون بودجه قابل پرداخت خواهد بود میزان مقرری و مزایای ماهیانه هر یک از نمایندگان مجلس سنا از این تاریخ معادل دریافتی ماهیانه هریک از نمایندگان مجلس شورای ملی می‌باشد.
مخبرکمیسیون بودجه دکترکیان
انتصابات و احکام
شماره ۲۶۸۲۹ ر ۸۳۸۴۷ ۱۰ ر ۱۰ ر ۲۹
در وزارت کشور
آقای جهانگیر گرجی متصدی اعتبارات و آمار اداره کل شهرداریها از تاریخ شانزدهم دیماه ۳۲۹ با پایه ۶ و ۲۳۶۰ ریال حقوق و استفاده از حق مقام حداقل پایه ۷ و ۷۰۷ ریال فوق العاده اشتغال خارج از مرکز بسمت بخشدار رودسر منتقل و منصوب می
شوید هزینه سفر و فوق‌العاده انتقال شما از تهران تا رودسر طبق مقررات پرداخت خواهد شد حق مقام و مزایا از تاریخ ورود به محل مأموریت قابل پرداخت است. وزیر کشور.
در وزارت دادگستری
شماره ۱۷۷۸۰/ ۳۲۴۱۵ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای منیرالدین محسنی سردفتر ازدواج حسین‌آباد شاملو حومه تویسرکان:
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفتر ازدواج پذیرفته می‌شود. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۵۵۰/ ۳۲۴۱۱ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای کشیش هرتون نظریان سردفتر ازدواج طایفه ارامنه خرقان ساوه:
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفتر ازدواج پذیرفته می‌شود. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۹۴۶/ ۳۲۳۸۷ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای جارالله نجاری سردفتر ازدواج دهستان قشگل دره قزوین:
به موجب این ابلاغ به سردفتری طلاق دهستان قشگل دره منصوب می‌شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۷۸۲/ ۳۲۴۲۹ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای سید جعفر موسوی:
به موجب این ابلاغ به سردفتری ازدواج دهکده چوپامان حومه نائین منصوب می‌شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۳۲۳۳۷/ ۱۸۷۹۲ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای محمدعلی جالوی‌نژاد:
به موجب این حکم به سمت سردفتری اسناد رسمی درجه سوم قصبه امیرکلا منصوب می‌شوید. طبق مقررات مشغول انجام وظیفه شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۳۲۳۶۱/ ۱۷۴۹۳ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای علی کریمی:
به موجب این ابلاغ به سردفتری ازدواج بلوک کوچری و رکابدار گلپایگان منصوب می‌شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۳۲۳۳۱/ ۱۸۷۸۲ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای معروف لاهوتی سردفتر ازدواج و طلاق قریه هره‌دشت گرگان‌رود:
به موجب این حکم به سمت سردفتری اسناد رسمی درجه سوم قریه هره‌دشت منصوب می‌شوید. طبق مقررات مشغول انجام وظیفه شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۹۳۲/ ۳۲۳۸۳ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای سید عبدالرسول زاهدی سردفتر ازدواج و طلاق مشگان نی‌ریز:
به موجب این ابلاغ آباده طشک به حدود صلاحیت شما افزوده می‌شود طبق مقررات هر ماه ده روز دفاتر خود را به آنجا برده و به تنظیم اسناد ازدواج و طلاق اهالی انجام وظیفه نمایید. وزیر دادگستری.
شماره ۳۲۳۳۵/ ۱۸۷۹۱ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای محمدعلی جالوی‌نژاد:
به موجب این ابلاغ به سردفتری ازدواج قصبه امیرکلا منصوب می‌شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۴۰۸/ ۳۲۳۸۵ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای محمدعلی عرب سردفتر ازدواج وطلاق زابل:
نظر به این که بر اثر گزارش واصله مرتکب تخلفاتی شده‌اید وزارت دادگستری طبق ماده ۳۱ قانون دفتر اسناد رسمی شما را از تصدی دفاتر ازدواج و طلاق معلق می‌نماید. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۹۰۴/ ۳۲۳۹۳ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای احمد رجایی سرخه:
به موجب این ابلاغ به سردفتری ازدواج قصبه سرخه حومه سمنان منصوب می‌شوید. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۹۳۷/ ۳۲۴۰۱ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
شماره ۱۷۷۹۱- ۳۲۴۰۳ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای حسین برومند فومنی سردفتر ازدواج و طلاق فومن:
به موجب این ابلاغ محل رسمیت دفاتر شما به دهستان پسیخان حومه رشت تبدیل شود. وزیر دادگستری.
شماره ۱۷۹۳۷/ ۳۲۴۰۱ ۱۷/ ۱۰/ ۲۹
آقای محمدوحید مقتدا سردفتر ازدواج و طلاق شیراز:
نظر به این که بر اثر گزارش واصله مرتکب تخلفاتی شده‌اید وزارت دادگستری طبق ماده ۳۹ قانون دفتر اسناد رسمی شما را از تصدی دفاتر ازدواج و طلاق معلق می‌نماید. وزارت دادگستری.
شماره ۱۸۳۱۴/ ۳۲۴۰۹ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای امین هارونیان سردفتر ازدواج و طلاق طایفه کلیمیان میاندوآب:
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفاتر ازدواج و طلاق پذیرفته می‌شود. وزارت دادگستری.
شماره ۳۴۳۰۷/ ۱۸۷۸۱ ۱۷- ۱۰- ۲۹
آقای عبدالصاحب مجتهد طباطبایی سردفتر ازدواج خرمشهر:
به موجب این ابلاغ به سردفتری طلاق خرمشهر منصوب می‌شوید. وزارت دادگستری.
شماره ۱۷۷۸۱/ ۳۲۴۳۳ ۱۸/ ۱۰/ ۲۹
آقای محمدتقی همدانی سردفتر اسناد رسمی‌شماره ۹ شهر قزوین:
نظربه این که بر اثر گزارش واصله مرتکب تخلفاتی شده‌اید وزارت دادگستری طبق ماده ۳۹ قانون دفتر اسناد رسمی‌شما را از تصدی دفتر اسناد رسمی معاملات معلق می‌نماید. وزارت دادگستری.
شماره ۱۶۱۹۰/ ۳۲۳۰۷ ۱۷/ ۱۰/ ۲۹
آقای سید علی موسوی سردفتر اسناد رسمی شماره ۲۸ بندپی حوزه بابل:
چون به موجب دادنامه قطعی دادگاه بدوی انتظامی سردفتران محکوم به توبیخ با درج در روزنامه رسمی شده‌اید اداره کل ثبت به این وسیله مفاد دادنامه مزبور را در مورد شما اجرا می‌نماید.
رئیس کل ثبت.