مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ اردیبهشت (ثور) ۱۳۰۳ نشست ۱۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ اردیبهشت (ثور) ۱۳۰۳ نشست ۱۳
جلسه(۱۳)
صورت مشروح مجلس لیله یک شنبه اول برج ثور۱۳۰۲ مطابق ۱۵ رمضان۱۳۴۲
(مجلس سه ساعت و نیم از شب گذشته بریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید
(صورت مجلس لیله ۲۷ حمل را آقای آقا میرزا شهاب الدین قرائت نمودند)
رئیس-از آقایان کسی ایرادی دارد یاخیر؟
(گفته شد خیر)
رئیس-اعتبارنامه آقای سردار معظم خراسانی مطرح است
آقای ناصرالاسلام (اجازه)
ناصرالاسلام – اولا ازآقای رئیس اجازه می‌خواهم سؤال کنم درآن موقعی که بنده مخالفت کردم و قرار شد درجلسه بعد مطرح شود وآقای رئیس فرمودند چون آقای سردار معظم خدشان حاضر نیستند واعتراض من از نقطه نظرصرف جریان انتخابات نیست خوب است آقایان تأمل کنند تا ایشان حاضر شوند حالا سؤال می‌کنم آیاآقای سردارمعظم امشب درجلسه حاضرند که ازاعترافات بنده دفاع کنند یا خیر؟
(گفته شد خیر)
آقایان هم تصدیق خواهند فرمود آن شبی هم که بنده اظهار مخالفت کردم عرض کردم موافقم که خدشان حاضرشوند وقصد لجاج نبود ومیل داشتم اگر اعتراضاتی می‌کنم خودشان شخصاً حاضر باشند ودفاع بکنند. زیرا مهمترین مخالفت بنده با ایشان از نقطه نظر عدم صلاحیت شخص ایشان است۰۰۰۰
رئیس –آن ایرادی که آنشب شد وقتی بودکه ایشان درطهران نبودند ولی حالا که وارد طهران شده اندوخودشان میدانندکه اعتبارنامه اشان جزودستوراست باختیارنیامده‌اند و ما هم نمی‌توانیم منتظر شویم تا هروقت که ایشان میل کردند بیایند مطرح بشود.
(جمعی گفتند-صحیح است)
ناصرالاسلام-قطع نظر از مسئله سوءجریان انتخابات آقای سردار معظم دو اعتراض بنده بعدم صلاحیت ایشان دارم یکی ازاعتراضات بنده این است که آقای سردارمعظم عضو کمیسیون میکس بودند یعنی کمیسیون مختلطی که کنترل میکرده است. این قضیه را آقایانی که درتهران بوده‌اند کاملا مسبوق هستند یحتمل آقایانی هم که درولایات بوده‌اند ازاین موضوع کاملا سابقه پیدا کرده‌اند البته آقایان تصدیق می‌فرمایند یک عنصری که حاضر شود برای قبول یک چنین سمتی (که حالا جزئیاتش را نمی‌توانم عرض کنم) چه اندازه شرم آوراست قسمت دیگر راجع بحکومت ایشان است درگیلان در آنموقع تاریخی که حکومت گیلان را قبول کردند گواینکه یک قسمت ازاعمال حکومتی ایشان جزوبال ومظلمه چیز دیگری نبود علاوه کردند برعملیاتشان اعدام چندین نفوس بیگناه را. اگر آقایان روزنامه رعد آن وقت رادیده باشند که مدیرآنهم یکی ازطرفداران جدی ایشان بود وقتی که این خب بمرکزرسید با یک تنفر شدیدی این عملیات را تنقید کرد واگر آقایان باز در نظر داشته باشنددرموقعی که مهاجرین گیلان بطهران آمدند دردوره چهارم واعتبارنامه ایشان می‌خواست در مجلس مطرح بشود ازتمام طبقات گیلان نسبت بعدم صلاحیت ایشان اعتراض شده وجزئیات آنرا هم بعرض مجلس رساندند متأسفانه درمجلس مطرح نشد اجمالا موضوع این قضیه است که عرض می‌کنم وبعد وجدان آقایان را حکم قرار می‌دهم بقبول یارد. درموقع حکمرانی ایشان در گیلان اعلان حکومت نظامی داده شد یعنی مجامع آزاد نیست واین هم ازنقطه نظر وضعیات جنگل بود که همه آقایان مسبوقند و یکعده قزاقی که در معلیت آقای سردار معظم بود درآن منطقه که درتحت نفوذ ایشان بود این اعلان را مجری داشت. درآنقسمت که جنگلها بودند بهیچوجه نه قزاقی وارد شد ونه آقای سردار معظم توانستند بآنجا توجهی بکنند بعد ازاعلان حکومت نظامی یکنفر صاحب منصب روس بایکعده قزاق در یکقسمت ازاطراف رشت می‌بینند ده دوازده نفررعیت دریک جاجمع شده‌اند. بدیهی است اجتماع قدغن است اما این اجتماع از چه عنصر و چه طبقه و چه اشخاصی هستند؟ بهیچوجه نفهمیده آنها را گرفتار و وارد شهر کردند این اشخاص از رعایائی بودند که پس از فراغت از عمل زراعت وکشتکار برای استراحت و تنفس آمده بودند درگوشه نشسته بودند که گرفتار وجلب بشهر شدند پس از جلب بشهر صورت اشخاصی را که گرفتار شده بودند بنظر آقای حکمران میرسانند آقای حکمران هم بدون اینکه وارد شوند که این اشخاص چه کسانی هستند و آیا از آن کسانی هستند که باید گرفتار شوند تا چه رسد باعدام شدن باراده شخصی و نفرت از بعضی اسامی که مطبوع طبع ایشان واقع نشده بود قلم قرمز را برداشتند وهفت نفررا محکوم باعدام کردند از این هفت نفرشش نفرشان مصلوباً اعدام شدند حیتی یک نفر پیرمرد درموقعی که مصلوب بود طناب پاره شده و افتاد بازهم مورد توجه واقع نشد ثانیاً او را اعدام کردند. پس ازاینکه صاحبمنصب روسی دانست این اشخاص را که گرفتارکرده‌اند محکوم باعدام شده‌اند. دونفرازآن هفت نفر بواسطه تعرض اومستخلص شدند. این بود اجمالی ازاعمال آقا درزمان حکومت گیلان حالا تصور خواهید فرمود یک کسی که عضو کمیسیون مختلط وبعد قاتل باشد آیا شایسته استکه مجلس شورای ملی باو بسمت نمایندگی نگاه کند؟ وعضو رئیس مجلس شورای ملی بأشد!!و مجلس بصحت اعتبارنامه او رأی بدهد؟ بنده بیشتر ازاین نمی‌توانم ازنقطه نظرعدم صلاحیت ایشان چیزی عرض کنم اگر خودشان مکذب این مسئله هستند بنده حاضر هستم که حضور ایشان بادلائل متقن واسنادی که ممکن است از وزارت خانه‌ها تحصیل نمایم ارائه بدهم تا رفع شهبه ازآقایان بشود.
وکیل الملک-مخبر شعبه چهارم-اعتراضاتی که آقای ناصر الاسلام فرمودند دو قسمت بود یک قسمتش راجع بدوسیه وجریان انتخابات بودجریان انتخابات نیشابور بترتیبی که شعبه چهارم رسیدگی کرده صورت دوسیه بوده وصورت مجلس هم نوشته‌اند وداده‌اند وکاملا بموجب قانون انتخابات آنصورت نوشته شده و آمده. شعبه هم حکمیت در آنصورت مجلس و دوسیه کرده اعضاء شعبه چهارم با دقتی که کردند دیدند درآخر هیچ اعتراضی ازخود نیشابور نرسیده یکی دوفقره اعتراض مختصر بمجلس رسیده بود آنهم اظهار کرده بودند که آقای سردار معظم در آنجا مثلا معروفیت نداشته‌اند آنرا هم گمان می‌کنم که خود آقای ناصر الاسلام هم تصدیق بفرمایند که نمی‌شود گفت سردارمعظم خراسانی در خراسان معروفیت ندارد بنده ازنقطه نظر شعبه عرض می‌کنم شعبه یک جلسه کامل باین دوسیه رسیدگی کرده چیزی درآن دوسیه نبوده غیر از این دو فقره شکایتی که عرض کردم. اما اینکه آقای ناصر الاسلام فرمودند جریان انتخابات غلط بوده چون دیگر چیزی نفرمودند بنابراین بنده هم بیش از این نمی‌توانم عرض کنم یعنی نفرمودند از چه نقطه نظرغلط بوده اما راجع به شخص آقای سردارمعظم بنده داخل دراین قضایائی که آقا اظهار فرمودند نمی‌شوم همینقدر عرض می‌کنم آقای سردارمعظم خراسانی بعد از این قضایا که آقا اظهار کردند مجلس دوره چهارم اورا بعضویت خود پذیرفته یعنی صلاحیت اورا محرز دانسته است البته آقای ناصر الاسلام دردوره‌های دیگر هم در مجلس تشریف داشتند و قوانین و نظامات مجلس راخوب ملتفت اند همانطور که حضرت والاشاهزاده سلیمان میرزا گاهگاهی اظهار می‌فرمایند اکثریت برهان قاطع است وتصورمیکنم که رأی مجلس شورای ملی نه استیاف دارد نه تمیز پس شعبه چهارم بهمین جهت او را پذیرفته و رأی داد حالا دیگر آن قضایای شخصی راچون بنده درطهران نبودم بنابراین ازآن قضایا اطلاعی ندارم و چیزی هم از آن قضایا در شعبه اظهار نشده بنابراین بنده بیشتر از این چیزی عرض نمی‌کنم فقط عرض می‌کنم مجلس دوره چهارم بعد از آن قضایائی بوده که ایشان اشاره بآن کردند و اورا قبول کردند برای نمایندگی و صلاحیتش را هم محرزکرده است برای عضویت مجلس عجالتا عرض بنده این بود تا بعداگر فرمایشی فرمودند جواب عرض می‌کنم
رئیس-پیشنهادی آقای رئیس التجار کرده‌اند قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
مقام متبع ریاست شورای ملی چون پریشب آقای سردار معظم حاضرنبودند که دستوررا بشنوند وبدانند امشب مطرح خواهد شد لهذا بنده پیشنهاد می‌کنم امشب ازدستورخارج شودکه درجلسه آینده خود ایشان برای دفاع حاضر شود
(جمعی از نمایندگان –صحیح است)
رئیس- خطاب برئیس التجار توضیحی هم دارید؟
رئیس التجار– خیر
رئیس-پس رأی می‌گیریم مخالفی هست؟
ناصرالاسلام –اجازه میفرمائید.
رئیس- بفرمائید ناصرالاسلام بنده می‌بینم راجع به اعتبارنامه آقای سردار معظم چندین مشکل مختلف دراین مجلس عرض اندام کرده آن موقعی که غایب بودند اظهار شد که درغیبت ایشان زیبنده نیست اظهارمخالفتی بشود باشد تا ایشان حاضر شوند بنده هم دراول اظهار مخالفت خودم همینطور عرض کردم که اگر واقعاً لازم است با وجود ایشان مطرح شود حاضرم فرمودند لازم نیست حالا بعد از اینکه بنده مخالفتم را اظهار کردم می‌فرمایند بماند تا خودشان بیایندودفاع بکنند البته رأی مجلس مطاع است اما این شکل جدیدی است که مجلس بخود گرفته
رئیس-رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای رئیس التجار
آقایانی که پیشنهاد ایشانرا تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام فرمودند)
رئیس- تصویب شد
(آقای آقا شیخ جلال برای قرائت راپرت احضار)
(و راپرت شعبه دوم را راجع بنمایندگی آقای نصرت الدوله ازکرمانشاه بشرح زیر قرائت نمودند)
انجمن نظارت مرکزی کرمانشاهان که برحسب انتخاب حکومت در تاریخ ۲۸شوال۴۱مطابق۲۴جوزای۳۰۲تشکیل شده
پس از اعلان انتخابات و تشکیل انجمن‌های فرعی مطابق ماده۸ و۲۱ قانون انتخابات درظرف مدت ۲۳ روز ابتدا ۲۹ ذی قعده ۴۱-۳۷۵۹۸ ورقه تعرفه توزیع و درظرف پنج روز ۳۵۱۱۳ورقه رأی گرفته پس از قرائت آراء از این عده ۱۳۰ ورقه لایفرغ وخارج از موضوع بوده و درنتیجه شاهزاده نصرت الدوله باکثریت ۲۲۴۸۱رأی از ۳۴۹۸۳رأی انتخاب می‌شوند انجمن نظارت مرکزی پس از ختم انتخابات وانقضاء مدت دو هفته که برای قبول ورسیدگی بشکایات تشکیل شده نظربعدم ورود اعتراضات نمایندگی معزی الیه را تصدیق نموده شعبه ۲ به دوسیه انتخابات کرمانشاهان رسیدگی نموده و امهار اعتبارنامه را با امهار صورت مجلس تطبیق نظر بعدم مشاهده اعتراضات مؤثر باکثریت آراء صحت جریان انتخاب شاهزاده معزی الیه را تصویب می‌نماید
رئیس-باید رأی گرفته شود.
حاج عز الملک- بنده مخالفم رئیس می‌ماند برای جلسه دیگر چون بالفعل چیزی دردستور نیست باید مشغول شد بانتخابات کمیسون‌ها کمیسونهائی که چند شب قبل معین فرموده بعضی بودید اعضاء کسری دارد یعنی نسبت بپاره اشخاص اکثریت حاصل نشده است.
برای اطلاع خاطر آقایان قرائت می‌شود که درموقع تنفس کسری اعضاء را معین بفرمائید
(آقای میرزا شهاب الدین کسری اعضاء را بشرح ذیل خوانند)
کمسیون پست و تلگراف ۸ نفر
رئیس- هشت نفرکسری دارد اشخاصی که معین شده‌اند و حائز اکثریت شده‌اند قرائت می‌شود
(بشرح آتی قرائت شد)
حائزین اکثریت.
- - آقا سید یعقوب ۷۰ رأی،
- - حاج میرزا اسد الله خان ۶۷رأی،
- - حاج عزالملک ۵۵ رأی،
- - صدرالاسلام ۵۵ رأی،
کمسیون معارف عده کسری ۵ نفر حائزین اکثریت
- - آقای امیر اعلم ۸۵رای
- - حاج میرزا یحیی دولت آبادی ۷۹ رأی
- - حاج میرزا علیرضا ۵۴ رأی،
کمسیون عدلیه کسری سه نفرحائزین اکثریت.
- - آقای مشیر الدوله ۹۳ رأی،
- - آقای شریعت زاده ۷۶ رأی،
- - آقای مصدق السلطنه ۵۴ رأی،
- - آقای آقا شیخ جلال ۵۶ رأی،
- - آقای مدرس ۵۳رأی
مدرس -اجازه میفرمائید
رئیس بفرمائید
مدرس- بنده عرض کردم که کسالت مزاج دارم مرا درکمسیون عدلیه منتخب نکنند فقط درکمسیون بودجه هستم بس است لهذا تقاضا دارم مرا انتخاب نکنند سابق هم عرض کرده بودم.
رئیس آقای مصدق السلطنه (اجازه)
مصدق السلطنه – بنده هم عرض کرده بودم بنده را انتخاب نکنند باین جهت برای اطلاع خاطر آقایان محترم دوباره عرض کردم واستدعای معافیت می‌کنم
رئیس خوب اعضاء کسری را عرض می‌کنم انتخاب بفرمائید کمسیون پست وتلگراف هشت نفر کسری دارد کمسیون معارف پنج نفر کمیسیون عدلیه هم پنجنفر نسبت بلایحه نفط مدتی است دراینجا معطل است بکدام کمسیون باید برود؟
مدرس- اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید
مدرس - اگر چه اینکار با کمیسیون فوائد عامه است لیکن البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که این مسئله اهمیت دارد وآن دوره مجلس درحقیقت در تمام دوره یک کمیسیونها وجلساتی مشغول رسیدگی باین کاربود لهذا عقیده بنده این استکه کمیسیون مخصوص همان قسم که دردوره سابق هم برای این کار انتخاب شد در این دوره هم یک کمیسیون مخصوصی برای این کار از اشخاصی که بالااضافه شاید یک اطلاعاتی داشته باشد ولو اینکه ازسایر کمیسیونها انتخاب بکنند چون مطلب خیلی مهمی است وبنده عقیده‌ام اینستکه دراین دوره اهمیتش زیادتر است تا آن دوره.
(یکنفر از نمایندگان –صحیح است)
رئیس-آقای سهام السلطان (اجازه)
سهام السلطان- بنده هم همین اظهاراتی را که آقای مدرس فرمودند موافق هستم.
رئیس-آقای حائری زاده. (اجازه)
حائری زاده – بنده هم موافقم ولی معمولا لوایح را دولت در مجلس علنی باید تسلیم کند امشب دو لایحه درخارج بمادادند که هر دو امضاء وزیر فوائد عامه سابق را داشت درصورتیکه هنوز رسماً تقدیم مجلس نکرده‌اند تا راجع بانتخاب کمیسیونش مذاکره کنیم خوب است در جلسه علنی هیئت دولت بیاید و تقدیم کند بعد مذاکره بشود
رئیس- این را دولت سابق فرستاده و یکماه ونیم قبل فرستاده‌اند بسابقه هم مراجعه شده است در دوره چهارم درکابینه آقای قوام السلطنه مادام که به مجلس نیامده بودند چندین لوایح فرستادند وچون قبول فرمودید این را هم برطبق سابقه ما قبول کردیم.
آقای نجات. (اجازه)
نجات-عرضی ندارم.
رئیس-پس آقایان موافقند
آقا سید یعقوب-بنده مخالفم چرامنشی‌ها نمی‌نویسند؟
رئیس-جناب عالی مخالفید! بفرمائید.
آقای سید یعقوب –فرمایشات آقای مدرس را بطوریکه آنشب هم فرمودند بنده شنیدم و همینطور سایرآقایان:برای اطلاع عرض می‌کنم این صحبتی که می‌فرمایند که خصوصیتی راجع بنفط بأشد دوره چهارم تمام وقت خودش را صرف کرد و یک قانونی برای این مسئله نوشت درحقیقت این لایحه نفط که الان تقدیم مجلس شده است از این رو ما نمی‌توانیم درماهیت این مسئله داخل شویم چرا برای اینکه در مجلس چهارم قانونی برای این کارگذشت و قانون را هم مجلس داد بدولت و دولت مجبور بود که آن قانون را بموقع اجرا بگذارد درخود آن قانون هم یک ماده مطرح است که دولت مأمور است مطابق این قانون این امتیاز را به یک کمپانی معتبر آمریکائی بدهد پس در اصل ماهیت قانون ما دیگر نمی‌توانیم حرف بزنیم مگر اینکه مجلس این قانون را نسخ کند. آنوقت آقایان میل دارند کمیسیون خاص معین شود و وارد در ماهیتش بشوند.
چیزی که باقی مانده بود مسئله تطبیق کردن آن مفهوم کلی بود که آن مفهوم کلی دادن امتیاز نفط بیک کمپانی آمریکائی باشد دولت وقت آن مفهوم کلی را در خارج مشخص کرد و همینطور هم مجلس اجازه در تشخیص داده بود بنابراین بنده تعجب می‌کنم علت اینکه برای تطبیق کردن آن مفهوم بر این مصداق که دولت هم معین کرده و مطابق اجازه مجلس این کار را کرده است دیگر انتخاب وتعیین یک کمیسیون خاص برای چیست هر مسئله ازمسائل که در مجلس وارد می‌شود چه اهمیت داشته باشد چه نداشته باشد باید بکمیسیونهائی که مربوط است مراجعه بشود. مثلا در مسئله اتحاد پروگرام مدارس ومکاتب بگوئیم چون این مسئله اهمیت دارد کمیسیون معارف رجوع نشود وبیک کمیسیون خاصی مراجعه شود یا مثلا قانون جزا را بگوئیم چون این مسئله اهمیت دارد کمیسیون عدلیه رجوعش ندهیم و یک کمیسیون خاصی برایش مرتب کنیم بنده این فلسفه را تا حالا درش تفعل نکرده‌ام فلسفه هم ندارد چون نظریاتی که آقایان می‌خواستند درکمیسیون خاصی بشود در مجلس چهارم من اوله الی آخره شد چیزی که هست انطباق آن مفهوم است براین مصداق. این استکه بنده مخالفم نسبت بهرمسئله که بگویندکمیسیون مربوط خودش نشود مگراینکه بگویند یک امر فوق العاده باشد و اینهم یک امر فوق العاده نیست.
رئیس-آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده –فرمایشاتی را که آقای آقا سید یعقوب فرمودند بنده که نفهمیدم مجلس پیش یک قانونی برای محدود کردن دولت نوشتند که دولت از حدود این قانون حق ندارد تجاوز کند و بهرکمپانی که امتیاز داده باید محدود به این حدود باشد و ممکن است همین مجلس تمام آن قانون را لغو بکند۰۰۰
(بعضی از نمایندگان –صحیح است)
حائری زاده-یا اگرکافی نداند اصلاحاتی بکند و کمیسیون خاص هم سابقه داشته و وقتی که مجلس تصویب بکند رفع محظور هم می‌شود.
(جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است)
رئیس-مذاکرات کافی است
(گفتند بلی کافی است)
رئیس-پیشنهادی رسیده است قرائت می‌شود.
(بمضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم راجع بمسئله نفت کمیسیون هشت نفری مخصوص تشکیل شود و در صورتیکه لازم باشد با مشارکت کمیسیون فوائد عامه راپرت او را حاضر و بمجلس تقدیم نماید.
رئیس- آقای عماد السلطنه (اجازه)
عمادالسلطنه – بنده هم فرمایشات آقای آقا سید یعقوب را همینطور که آقای حائری زاده فرمودند ملتفت نشدم. این مسئله نفط مسئله قانون جزا و سایر قوانین نیست مسئله خیلی مهمی است بنده بجهات عدیده لازم می دانم یک کمیسیون خاصی که عده اش هم در مجلس معیین بشود منتخب بشود واگر هم لازم بدانند کمیسیون فوائد عامه را هم اطلاع بدهند و با مشارکت ایشان بمجلس راپرت بدهند تا در مجلس مطرح بشود
رئیس-آقای مدرس.(اجازه)
مدرس – عرضی ندارم چون گفتند ۸ نفر گمان می‌کنم آن دفعه هم دوازده نفر بودند حالا هم دوازده نفر باشد
(بعضی از نمایندگان – صحیح است)
عماد السلطنه-بنده هم قبول دارم دوازده نفر باشد.
رئیس-رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد آقای عماد السلطنه با تغییر ۸ نفربه دوازده نفر۰۰۰۰۰۰
مدرس- ازشعبه یا مجلس
(بعضی از نمایندگان از مجلس)
رئیس-آقایانی که پیشنهاد ایشان را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد
پس این انتخاب باید امشب بشود.
این لایحه هم قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
مجلس مقدس شورای ملی.
- خاطر نمایندگان محترم مستحضر است که در مجلس چهارم برای اعطای امتیاز نفط شمال قانونی تصویب شده وهیئت دولت مجاز گردید که با یکی از کمپانی‌های آمریکائی برطبق آن قانون قراردادی در باب امتیاز نفت شمال بدهد اینک هیئت دولت بر همان اساس که در مجلس تصویب شده قراردادی با کمپانی سینکلرآمریکائی داده و لایحه آن را بمجلس شورای ملی تقدیم نموده وچون این لایحه تقریباً مطابق با عین همان قانونی است که در مجلس چهارم رأی داده شده است و بملاحظه اینکه اقدام به بعضی مسائل اقتصادی دیگر موقوف به تعین تکلیف این امتیاز است لهذا از مجلس محترم تصویب این لایحه را بقید فوریت تقاضا می‌نماید.
رئیس-آقای مدرس.(اجازه)
مدرس-این تقاضا بعدازرأی به کمیسیون اصلاح مورد ندارد بواسطه اینکه مجلس رأی داد کمیسیون دوازده نفری تشکیل بشود بجهت رسیدگی به این لایحه
رئیس-منافاتی ندارد
مدرس-اگر منافاتی ندارد هیچ. والا عقیده بنده اینستکه فوریت در این امر صلاح نیست بلکه صلاح در این استکه به کمیسیون برود ودراونظربشود و برگردد
رئیس-باید عرض کنم که این تقاضا برخلاف نظامنامه نیست یک فوریت هستکه بمعنی یک شوراست و مانع از این نیست که کمیسیون برود بعد بیاید بمجلس.
مدرس-خیلی خوب اگر مانعی ندارد عرضی ندارم.
رئیس-چون دو قسم فوریت هست
(لابد خودتان مسبوقید)
یک فوریت هست برای اینکه یک شور بشود ویک فوریت برای اینکه فی المجلس رسیدگی شود.
آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده-بنده عرضی ندارم.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-بنده هم با فوریتش مخالفم
رئیس-با کدام فوریت؟
کازرونی-با هرفوریتی که باشد.
رئیس- بفرمائید.
(مدرس-اگر به کمیسیون برود که حرفی ندارد.)
کازرونی-بنده عقیده‌ام اینست که مسئله نفت یک مسئله بسیار بسیار مهمی است که درهرصورت باید دراودقت بشودودرهرصورت قید فوریت بیمورد است منافات ندارد که این لایحه به کمیسیون برود و زودتر کمیسیون راپرت آنرا بدهد
. وزیر امورخارجه –بطوریکه آقای رئیس اظهار فرمودند مقصود دولت از فوریتی که تقاضا کرده این نیست که به کمیسیون نرود مطالعه و مداقعه نشود. مجلس محترم اختیار دارد هر اندازه که بخواهد مداقه کند ولی مقصود از فوریت اینست که یک شور بشود و گمان می‌کنم که این تقاضای هیئت دولت هم خیلی بجااست بجهت اینکه یک مسئله ایست که درتمام مجلس چهارم مطرح بوده است و شورشده است ورأی داده شده است و حالا که دوباره بمجلس می‌آید دیگر لازم نیست آن اندازه دراطرافش مذاکره بشود. با این حال درکمیسیون فوائد عامه وبعدهم که درمجلس آمد همه قسم می‌شود دراومذاکره کرد لکن یک شور بیشتر نمی‌شود…
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
رئیس رأی می‌گیریم بتقاضای فوریت یعنی یک شور.
آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
سه نفر برای استخراج آراء باید بقرعه معین بشود.
(استقراع بعمل آمده آقایان مصدق السلطنه:آقا میرزا سید مصطفی بهبهانی و امین الشریعه معین گردیدند)
رئیس-پس درموقع تنفس کسری اعضاء کمسیونهای سه گانه رابعه معین میفرمائید بعد دوازده نفربرای کمیسیون نفت…
راپرتی ازکمیسیون عرایض ومرخصی است قرائت می‌شود.
(آقای آقا میرزا شهاب الدین بشرح ذیل قرائت نمودند)
آقای سردارمعظم کردستانی – نماینده محترم تقاضای چهار ماه مرخصی برای سرکشی بعلاقه جات خودشان نموده‌اند کمیسیون عرایض ومرخصی دراطراف تقاضای ایشان مذاکره وسه ماه تصویب می‌نماید.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا - بنده چنانکه در دوره چهارم هم راجع به این قبیل مرخصی‌ها عقیده خود را اظهار می‌کردم باز هم همان عقیده را دارم و اظهار می‌کنم:آقایانی که چهار ماه مرخصی می‌خواهند لابد برای سرکشی بکارهای شخصی است خصوصاً در اول مجلس پس بهتر این است که حقوقشان را به کتابخانه مجلس تقدیم کنند ومرخصی بدون حقوق باشد بنده با این ترتیب موافقم واگر غیر از این ترتیب باشد بنده مخالفم.
رئیس-آقای وکیل الملک (اجازه)
وکیل الملک-همانطور که خود حضرت والا فرمودند در دوره چهارم راجع به بنده هم این مذاکره را فرمودند لیکن چون در آن وقت راجع به خود من بود عرضی نکردم ولی حالا که راجع به آقای سردار معظم است درخدمت حضرت والا عرض می‌کنم این مسئله که ایشان فرمودند اختیاری هست و ابداً در نظامنامه چیزی ندارد ولیکن اگر شخصی ده ماه مرخصی بگیرد وحقوق خودش را بمیل خودش بدهد موضوعی است علیحده وبرحسب قانون نبایستی تحمیل کنیم. آقای سردار معظم هم تصدیق می‌فرمایند دوره پیش که دوسال درمجلس بودند هیچ اجازه نگرفتند و این دفعه هم که شاید سه ماه یا جهار ماه اجازه خواستند البته تصدیق می فرمائید که جهار سال از خانه و زندگی خودش دور افتاده است وبیموقع نیست که ما تصویب کنیم یک سرکشی بعلاقه خودشان بکنند واگر حضرت والا خیلی مایل هستند خوب است یک ماده به مجلس پیشنهاد کنند تا بنظامنامه اضافه بشود والا نمی‌شود تحمیل کرد که حکماء باید یک نماینده حقوق خود را بکتابخانه واگذارکند درصورتی که خود بنده در آن موقع دادم ولی حالا چون راجع بآقای سردار معظم بودعرض نکردم
رئیس-رأی می‌گیریم …
سردار معظم کردستانی –بنده عرضی دارم.
رئیس- بفرمائید.
سردار معظم کردستانی-بنده سه دوره است که افتخار نمایندگی رادارم الحمدالله اغلب همکاران محترم بنده هم شاید همان دوره بوده‌اند وحالا تشریف دارند دراین سه دوره هیچ اجازه مرخصی تقاضا نکرده‌ام و بایک پیشانی بلندی در پیشگاه ملت خدمات خود را ادامه داده‌ام حالا هم بنده اگریک تقاضا کردم بعد از چهار سال توقف درمرکز است (برای تفریح و تفنن هم نیست) این اظهاراتی که شاهزاده سلیمان میرزا فرمودند هرچه فکر می‌کنم فقط از یک نقطه نظر است که ایشان اغلب درخط نفعی کار می‌کنند وتصورمیکردم گاهی هم درخط مثبت باشد لیکن معلوم شد خیر همان نظریه سابق را تعقیب می‌کنند انشاءالله مبارک است بنده با آن نظریه کاری ندارم ولی همینقدر عرض می‌کنم کسی که چهار سال است از خانه خودش و بالاخره ازموکلین خودش دور بوده است انصاف نیست که بگویند حکماء نرو یا اینکه بخواهند حکومتی را تزریق کنند بنده اگر خودم در مقابل یک خدماتی را که عهده دار شده‌ام ششصد تومان یا هشتصد تومان خرج کنم هیچ منت هم به کسی نمی‌گذارم برای اینکه خودم خرج کرده‌ام واگر بخواهم حقوقم را تقدیم بکنم خودم می‌کنم قانون هیچ کس را مجبور نکرده است آقایان هرکدام میل دارند رأی بدهند متشکرم و هرکدام نمی‌خواهند رأی ندهند.
رئیس-آقای سلیمان میرزا نظر خصوصی نداشتند.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است)
سلیمان میرزا-بنده دو سه کلمه عرض دارم.
رئیس-اگر می‌خواهید توضیح بدهید بفرمائید.
سلیمان میرزا-آقای سردار بیشتر از آنچه ترتیب مجلس بود رفتند جلو و اظهار مثبت و منفی کردند در صورتی که بهیچوجه متناسب با این موضوع نبود در هرحال بنده کاری ندارم که ایشان کجا می‌روند درچهارسال دوره وکالتشان مرخصی گرفته‌اند یا نگرفته‌اند نظر بنده این است وقتی یک شخصی می‌رود (علاوه بر این در اول افتتاح مجلس) درصورتی که درقانون استخدام برای مستخدمین دولت سالی یکماه مرخصی بیشتر قرار داده نشده است و وکلاء برای خودشان دراول دوره سه ماه وچهار ماه مرخصی می‌گیرند بنده عرض می‌کنم اگر خواستند بروند باید از حقوق خودشان استفاده بکنند و یک نظریه شخصی هم نیست نظریه خودم است آزادم و باید اظهار بکنم هیچ ربطی هم به مثبت و منفی نداشت.
رئیس- بنده هم همین را عرض کردم: نظر شخصی نداشتند در دوره چهارم هم نسبت بآقایان نمایندگان و اشخاصی هم که جزو جمعیت خودتان بودند همین اظهار را نموده‌اید
(جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم-
آقایانی که براپرت کمیسیون مرخصی رأی می‌دهند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
آقای سردار معظم خراسانی (اجازه)
سردار معظم-بنده بواسطه عدم اطلاع ازاینکه اعتبارنامه امشب جزو دستور خواهد شد ودر این باب مذاکراتی بعمل خواهد آمد برای پذیرائی واردین یک مدتی محروم بودند ازآمدن به مجلس و بعد شنیدیم درغیاب بنده یکی از نمایندگان محترم اظهاراتی فرموه‌اند که البته مقتضی بود درحضورخود من گفته شود. وحالا هم این حرف را از این نقطه نظر عرض می‌کنم که حمل نشود درجواب اظهاراتی که ایشان امشب کرده‌اند من مسامحه یا ناتوانی دارم باین ملاحظه هروقت که مجلس صلاح بداند ونمایندگان محترم تصویب بکنند یا بوسیله خواندن صورت مشروح مجلس ویا ازاعاده فرمایشات خودشان مطلع بشوم پس از اطلاع البته درصدد جواب برمیآیم و البته حکمیت با اکثریت مجلس شورای ملی خواهد بود.
رئیس-آقای ناصر الاسلام (اجازه)
ناصر الاسلام – البته آقایان تصدیق خواهند فرمود که بنده همین نظریه آقای سردارمعظم را دراول اظهارمخالفت خودم مراعات کردم متأسفانه آنطورکه منظور بنده بود حاصل نشد وحالا هروقت مجلس صلاح بداند بنده اظهارات خودم را خواهم کرد وخیلی خوشوقت هستم که آقای سردار معظم اظهارات بنده را با یک مدارکی تکذیب بفرمایند بدیهی است بعد از بیانات بنده واظهارات ایشان حکمیت با مجلس شورای ملی است.
رئیس-آقای سردارمعظم(اجازه)
سردار معظم خراسانی –بلی بنده هم کاملا تأیید می‌کنم فرمایشات آقای ناصرالاسلام راالبته وقتی که مطلب به قضاوت مجلس شورای ملی گذاشته می‌شود اظهارات طرفین باید مبتنی بریک مدارکی باشد باین ملاحظه است که ما طرفین هم مدارک خودمان را اقامه خواهیم کرد وبعد حکمیتش با مجلس خواهد بود. بنابراین امشب بنده نمی‌خواهم وارد اصل مطلب بشوم وضمناً همینطور که شب اول ورود خودم اظهار امتنان کردم باز ازاینکه ایشان قانع شدند ومنتظر شدندکه اظهارات خودشان را درحضور بنده بکنند نهایت امتنان را دارم.
رئیس-بموجب رأئی که گرفته‌ایم جزو دستور جلسه آینده شده می‌ماند برای جلسه آینده
(از طرف بعضی از نمایندگان –صحیح است)
رئیس- جلسه بعد شب سه شنبه دوساعت و نیم ازشب گذشته.
آقای عماد السلطنه (اجازه)
عمادالسلطنه-کمیسیون دوازده نفری معین نشد چطور انتخاب می‌شود ازشعبه انتخاب می‌شود یا ازمجلس؟
رئیس آنجا گفته شد ازمجلس و دوازده نفر هم گفته شد.
آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عز الممالک بنده هم عرضم همین بود.
رئیس-آقای سردار معظم خراسانی (اجازه)
سردار معظم –بنده دیگرعرضی ندارم می‌خواستم بدانم جلسه آتیه کی است که معلوم شد شب سه شنبه.
(مجلس چهار ساعت ونیم ازشب گذشته ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی-
مؤتمن الملک-منشی معظم السلطان