مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ آذر ۱۳۲۹ نشست ۸۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین – تصویبنامه‌ها – صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی – مذاکرات مجلس سنا
اخبار رسمی – فرامین – انتصابات – آیین‌نامه‌ها – بخشنامه‌ها - آگهی‌های رسمی و قانونی سوالات
سال ششم – شماره ۱۶۹۱
۱شنبه ۱۹ آذر ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۸۸
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۸۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس ملی روز یکشنبه دوازدهم آذر ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس جلسه قبل
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: موقر- دکتر مصدق- گودرزی
۳- اعلام تصویب صورت مجلس جلسه قبل
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر راه
۵- طرح و خاتمه مذاکره لایحه راجع به اعتبار دفع ملخ دریایی.
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دوساعت و یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین و طرح صورت مجلس جلسه قبل
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: دولت‌آبادی، اورنگ، برومند، نصرتیان، مجتهدی، فقیه‌زاده، فولادوند، دکتر شایگان، طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: خاکباز، محمودی، آصف، سنندجی، حسن اکبر، اقبال، شهاب خسروانی، تیمورتاش، ابتهاج، پناهی، امیرقاسم فولادوند، ثقت‌الاسلامی، سودآور، محمد ذوالفقاری، امیر افشاری.
دیرآمده با اجازه- آقای خزیمه علم یک ساعت
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: بهزادی، ارباب‌مهدی، آشتیانی‌زاده، هراتی یک ساعت.
رئیس- نسبت به صورت مجلس جلسه قبل نظری هست؟ آقای شوشتری بفرمایید.
شوشتری- استدعا دارم توجه بفرمایید قربان عباراتی از نطق بنده در اینجا قابل تصحیح بود و حذف شده بود اصلاح کردم ولی یک جمله‌ای را عرض می‌کنم تحریف نطق نمایندگان چه در مجلس شورای ملی و چه در خارج پسندیده نیست برای جلوگیری از این معنی من استدعا می‌کنم از مقام ریاست که تصمیمی بگیرند فکری بفرمایند که عین نطق نمایندگان عصر به عصر در جراید منتشر شود که روزنامه‌هایی که نمی‌فهمند ویا نمی‌خواهند بفهمند ویا تحت اغراض قرار می‌گیرند نطق نمایندگان را تحریف نکنند.
رئیس- بسیار خوب آقای پیراسته بفرمایید.
پیراسته- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم طبق ماده ۹۰ آن روز خواستم عرض کنم جلسه از اکثریت افتاد و نشد اجازه می‌فرمایید حالا عرض کنم یا بعد.
رئیس- جلسه آن روز از اکثریت افتاد و نشد بعداً بفرمایید. آقای صدرزاده بفرمایید.
صدرزاده- عرض می‌کنم در صورت جلسه یک اشتباه عبارتی دارد یکی راجع به این است که نوشته مورد استیضاح واقع شد اشتباه عبارتی است و تقاضای رأی اعتماد کردند و اصلاح عبارتی دیگری هم دارد که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی.
رئیس- بسیار خوب دیگر نظری نیست نسبت به صورت جلسه؟ (گفته شد- خیر) فعلاً عده برای رأی کافی نیست تصویب آن بعداً اعلام می‌شود.
شوشتری- راجع به آن قسمت هم که عرض کردم فکری بفرمایید.
رئیس- در هیئت رئیسه در این موضوع مکرر صحبت شده و تصمیمی اتخاذ می‌کنیم، چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند آقای مجید موقر بفرمایید.
موقر- دراین اواخر چند موضوع با هم تصادف کرده که بهانه‌ای به دست مخبرین خارجی داده ودر اطراف آن یک سوء تعبیراتی کرده‌اند وبرای این موضوع اجازه می‌خواهم که مطالبی عرض کنم یکی موضوع قرارداد بازرگانی ایران و شوروی است البته ایران همیشه با همسایگان خود روابط حسنه داشته و به خصوص از لحاظ بازرگانی ما ناچار هستیم که همیشه با روس‌ها معاملات بازرگانی داشته باشیم و با این ارتباط و هم مرزی که ما با روس‌ها داریم همیشه معاملات بازرگانی ما برای دولت روسیه و ایران دارای منافعی بوده است تا وقتی که با روس‌ها تجارت آزاد داشتیم اوضاع ما خیلی بهتر بود ولی از زمانی که معامله نداشته‌ایم اوضاع خیلی بدتر شده البته ممکن است با تجدید این قرارداد منافعی
برای طرفین داشته باشد ولی البته تنها امضا کردن کافی نیست نحوه اجرا شرط است بایستی دولت دقت بکند که آنچه امضا می‌شود برای طرفین ملزم باشد و اجرا بشود مثلاً نمونه آنچه بنده می‌توانم عرض کنم ما با روس‌ها یک قرارداد شیلات داشتیم و با این که مواد صریحی در قرارداد شیلات ما داشتیم ولی روی آن عمل نشده: پروتکلی به نمره ۵۷ به تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۱۰ مطابق ۱۱ ژانویه ۱۹۳۱ که در جلسه هیئت مدیره کمپانی شیلات ایران و شوروی «ماهی ایران» و به شرکت آقای مصطفی کاظمی رئیس هیئت‌مدیره وقت و ساکانف زاکابدزی از طرف هیئت‌مدیره شوروی این قرارداد امضا شده یکی از مواد این قرارداد این است:«ماده دوم- شغل مدیریت‌عامل تثبیت می‌شود برای طرف شوروی و شغل معاونت برای طرف ایران برای مدت ۱۰ سال یعنی تا اکتبر ۱۹۴۱» در این تاریخ است که روس‌ها در ایران بودند و با این که ۱۰ سال منقضی شده بود مانع شدند که ما بتوانیم از این ماده استفاده بکنیم و بعد از سپری شدن این ۱۰ سال یک نفر ایرانی مدیرعامل شیلات بشود و تقاضای یک سال تمدید کردند یک سال مهلت داده شد سال دوم و سال سوم تقاضا کردند و جنگ تمام شد و دولت ایران با دادن تمدید موافقت نکرد معهذا تا امروز که ۲۳ سال از ۲۵ سال می‌گذرد یک نفر روسی در رأس این مؤسسه قرار گرفته است و ایران نتوانسته است از این ماده استفاده کند منظور این است که نحوه اجرای این قرارداد شرط است اشکالی که ما در ایران داریم کمی قانون نیست شاید در ایران از کشورهای دیگر قوانین بیشتر داشته باشیم ولی اجراء باید خوب باشد اوضاع بد است برای این که قوانین حزب اجرا نمی‌شود به علاوه اساس فلسفه پیدایش انحصاربازی در ایران روی این بوده که از تماس اتباع شوروی با افراد ایرانی کاسته بشود و کمتر بشود روی این اصل انحصاربازی شروع شد حالا روی این تجدید قرارداد می‌توانند عمال شوروی با افراد ایرانی سروکار داشته باشند در صورتی که هنوز انحصارات در ایران باقی است و به اثبات رسیده که دولت همیشه بازرگان بسیار بدی بوده است چند معامله‌ای که اخیراً واقع شده و در نتیجه آن فریاد همه بلند شده و در همه جا منعکس است یکی موضوع پنبه بود به طوری که دارند پنبه‌ها را صادر می‌کنند طولی نمی‌کشد که ممکن است کارخانه‌جات از لحاظ پنبه در مضیقه واقع بشوند و دچار تعطیل بشوند و کارگران بیچاره بشوند و به علاوه وقتی که ما مقایسه می‌کنیم می‌بینیم روزی که معامله انجام شده پنبه کیلویی ۲۵/۳۶ ریال معامله شده و در بازار دنیا ۴۰/۱ دلار بوده و اینها مسائلی است که غفلت دولت و یا خیانت عمال دولت در این قضیه روشن است و هر چه هم گفته می‌شود به جایی نمی‌رسد و یکی هم موضوع تنباکوست که آقای کهبد هم سؤالی کردند و تذکر دادند (ناظرزاده- و جوابی هم داده نشد) و بعضی‌ها معتقدند که از این بابت ۱۰ میلیون تومان به دولت ایران ضرر رسیده است و حتی اعلام شد که دیگری حاضر شده با پنج‌میلیون اضافه این معامله به او منتقل شود و همچنین در معامله چایی بعضی‌ها معتقدند نحوة عمل چایی شاید پنجاه‌میلیون تومان به خزانه دولت ضرر وارد آورده اخیراً یک معامله‌ای راجع به قند و شکر واقع شده که بدون مقررات مناقصه و به ضرر مملکت و به نفع فروشنده (این آشکار است در پرونده) وزارت دارایی عمل کرده اینها نشان می‌دهد که این انحصاربازی‌ها به ضرر مملکت است و اساس و پیدایش انحصار که برای جلوگیری از تماس عمال شوروی با مردم بود از بین رفته و بنابراین انحصاربازی فرع زاید بر اصل است و بایستی در این موضوع فکری بشود (شوشتری- باید لغو شود) نمی‌کنند بایستی بکنند دوم موضوع صدای امریکا از رادیوی تهران بود که این هم چون بعداً واقع شده بعضی‌ها می‌خواهند تماس بین این موضوع و موضوع قرارداد بازرگانی با شوروی برقرار سازند (بعضی از نمایندگان- این طور نیست، این طور نیست این دو امر با هم ارتباطی ندارند) بنده می‌خواستم این را توضیح بدهم صدای آمریکا در رادیوی تهران از این جهت پیدا شد موقعی که اعلیحضرت همایونی به آمریکا عزیمت فرمودند برای این که مردم ایران از جریان تشریف‌فرمایی و مسافرت اعلیحضرت همایونی اطلاع حاصل کنند برای اولین دفعه پخش فارسی از صدای امریکا منتشر شد و در تهران نمعکس می‌شد و حق این بود وقتی که اعلیحضرت همایونی برگشتند به ایران این صدا قطع می‌شد ولی قطع نشد و ادامه داشت اما اشکال کار در این است که نحوه قطع صدا مورد ایراد است همین طور که با یک مقدماتی انعکاس صدای امریکا در رادیوی تهران فراهم آمد بایستی قطع صدا هم با تشریفاتی می‌شد ولی چون با تشریفاتی نبود سوءتعبیر شد و به هر جهت سابقه‌ای ندارد که کشوری در کشور دیگر صدای رادیو منعکس بکند و این امری که شده یک امر طبیعی بوده موضوع سوم مسافرت سفیرکبیر امریکا است از تهران به واشنگتن این یک امر عادی است اگر ملاحظه بکنیم خواهیم دید که اغلب سفرا در مواقع ضرورت احضار می‌شوند و توضیحاتی می‌دهند الان سفیرکبیر امریکا در مسکو احضار شده سفیرکبیر انگلستان احضار شده است دنیا یک دنیای غیرعادی است نخست‌وزیر فرانسه به طوری که مطلعید برای مذاکرات بعضی مسائل سیاسی عازم لندن است وزیر خارجه فرانسه به لندن می‌رود انلی به امریکا بنابراین دنیایی است که نمایندگان و دیپلمات‌ها متوجه قضایا هستند و این یک امر طبیعی است به عقیده بنده بنابراین مسافرت سفیر امریکا به امریکا یک امر عادی است و ارتباطی به این قضایا ندارد و البته بنده لازم می‌دانم که اشاره به حسن‌نیت گریدی سفیرکبیر امریکا بکنم این شخص نه‌تنها یک مرد سیاسی است بلکه یک مرد اقتصادی است این مرد در دانشگاه امریکا سالیان دراز پروفسور بوده در یونان هم که سفیرکبیر امریکا بود توانست جلب کمک امریکا را بکند و در ایران هم مجاهدت زیادی کرد که کمک به ایران بکنند و حالا هم که به امریکا رفته شاید برای جلب کمک امریکا است که بتواند جلب توجه آنها را بکند و آنچه به ما وعده داده‌اند به نتیجه عملی برسد (شوشتری- آقا مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان ما کمک نمی‌خواهیم) آقای دریفوس در زمان جنگ در ایران بود همه دیدند که این مرد به ایران چه کمک‌های زیادی کرد (شوشتری- این حرف‌ها حالا مقتضی نیست) (ملک‌مدنی- چطور مقتضی نیست؟) و حتی خانم دریفوس مؤسسه‌ای تأسیس کرده است که امروز مورد استفاده همه قرار گرفته است و اگر یک سفیرکبیری خواست با حسن‌نیت خدمت بکند این حرف‌ها صحیح نیست. مؤسسه دریفوس یک مؤسسه بهداشتی است (شوشتری- نباید بگوییم) (ملک‌مدنی- یک روز تجلیل‌شان می‌کردید و امروز فحش می‌دهید بنده وظیفه خودم می‌دانم که این حرف را بزنم) کمک امریکایی‌ها قابل انکار نیست صد سال است که در ایران حسن‌نیت داشته‌اند بیمارستان درست کرده‌اند مدارس درست کرده‌اند خدماتی کردند در ایران و هیچ توقعی نداشته‌اند نه توقع اراضی نه توقع سیاسی و مالی نداشته‌اند اینها با حسن‌نیت این کارها را می‌کرده‌اند نباید حق آنها را پایمال کرد موضوع چهارم موضوعی است (آقای شوشتری- توجه بفرمایید آقا) عرض کنم که اخیراً یک مصاحبه‌ای به عمل آمد که اعلیحضرت همایونی راجع به عدم توجه امریکایی‌ها و عدم ایفای قول آنها اشاراتی فرمودند می‌خواستم عرض کنم که این موضوع هم مربوط به قضایای اخیر نبود این برمی گردد به قول‌هایی که چرچیل و روزولت و استالین در زمان جنگ به ایران دادند و آن را بنده اینجا قرائت می‌کنم آن اعلامیه رسمی که آن سران سه دولت بزرگ رسماً انتشار دادند و به ما وعده‌های کمک دادند (حائری‌زاده- این مصاحبه را باید رئیس دولت بکند مقام مقدسی را نباید وارد این جریانات بکنند) اعلامیه ۳ دولت راجع به ایران مورخ اول دسامبر ۱۹۴۳ مطابق ۹ آذرماه ۱۳۲۲ رئیس‌جمهور کشورهای متحده امریکا، نخست‌وزیر اتحاد جماهیر شوروی، و نخست‌وزیر ممالکت متحده انگلستان پس از مشورت بین خود و نخست‌وزیر ایران مایلند موافقت سه دولت را راجع به مناسبات خود با ایران اعلام دارد دولت‌های کشورهای متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی و ممالک متحده انگلستان کمک‌هایی را که ایران در تعقیب جنگ برعلیه دشمن مشترک و مخصوصاً در قسمت تسهیل وسایل حمل و نقل و مهمات از ممالک ماوراء بحار به اتحاد جماهیر شوروی به عمل آورده تصدیق دارند سه دولت نامبرده تصدیق دارند که این جنگ مشکلات اقتصادی خاصی برای ایران فراهم آورده و موافقت دارند که با در نظر گرفتن احتیاجات سنگینی که عملیات جنگی جهانی بر آنها تحمیل می‌کند و کمی وسایل حمل و نقل در دنیا و همچنین کمی مواد خام و سایر حوایج کشوری کمک‌های اقتصادی خود را تا حد امکان به دولت ایران بدهند (شوشتری- پس کو؟) مطلب این است که راجع به دوره بعد از جنگ، البته این وعده‌هایی بود که به ایران داده شده و چون هنوز عملی نشده و به این موضوع اشاره شد، جای انکار نیست که ملت ایران در زمان جنگ صدمة زیادی دیده است ملت ایران یک ملت صلح‌دوستی است و در اول جنگ هم اعلام داشته بود که یک ملت بی‌طرفی است معهذا برخلاف موازین بین‌المللی آمدند و تعدی به حقوق ما کردند ولی چون ملت ایران همیشه خواهان آزادی است طرف متفقین را گرفته و علیه نازی‌ها اعلام جنگ داد و خدماتی انجام داد در حالی که حق این بود که به ملت ایران بیش از اینها کمک و توجه بکنند (دکتر بقایی- کمش را مگر نکردند؟) و چون نکردند این بود که آن بیاناتی که اظهار شد نماینده افکار عمومی بود شاه مظهر افکار عمومی است شاه شب و روز به فکر ملت ایران است و برای سعادت ملت ایران زحمت می‌کشد و آنچه که گفته‌اند برای سعادت ایران است و به نفع ملت ایران خواهد بود (شوشتری- آقا از تعارف کم کن و بر مبلغ افزای) بنده ضمناً می‌خواستم عرض کنم که راجع به اقداماتی که
آقای انتظام سفیر کبیر ایران در واشنگتن و رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای حفظ صلح کوشش می‌کنند تقدیر بکنم اوضاع خیلی خیلی وخیم است و تقریباً می‌شود گفت دنیا در آستانه جنگ سوم قرار گرفته است آقای انتظام از شخصیت‌های برجسته ایرانی هستند که به واسطه شخصیتی که داشته‌اند در سازمان ملل به ریاست انتخاب شده‌اند سازمان ملل متحد یک محلی است که تمام شخصیت‌های برجسته و بزرگ دنیا در آنجا جمع می‌شوند و شخصی را که در آنجا انتخاب می‌کنند جایی نیست که با هو و جنجال بشود آن مقام را به دست آورد و مسلم است که برای شخصیتی که این مرد داشته است به این مقام رسیده باید ایشان بتوانند با مقام و موقعیت خود دنیا را از جنگ برکنار دارد و نجات بدهد و ما هم باید از خداوند بخواهیم که این مرد توفیق پیدا کند (نمایندگان- صحیح است) در خاتمه می‌خواستم تذکری عرض کرده باشم و آن این است که در برابر این اوضاع غیر عادی که در دنیا پیش آمده حق این است که ما هم توجه بیش‌تری به اوضاع دنیا و اوضاع خودمان بکنیم و حق این است که از این اختلافات دست برداریم و اتحاد و اتفاق داشته باشیم (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) همان طوری که در تمام دنیا برقرار است امروز دیگر اقلیت و اکثریت در بین نیست اگر جنگ خدای نخواسته پیش بیاید همه تر و خشک با هم می‌سوزند آقایان می‌دانند که در آمریکا دو حزب خیلی قوی و متخاصم وجود دارد یکی حزب دموکرات و یکی جمهوری‌خواه است از رادیو شنیدم و برای نمونه اینجا می‌خواستم عرض کنم که رهبران حزب جمهوری‌خواه آمریکا حزب مخالف دولت اعلام داشته‌اند که نظر به وخامت اوضاع و بحرانی که اخیراً در کره ایجاد شده است اقلیت جمهوری‌خواه کنگره جداً از نقشه‌ها و سیاست دولت پشتیبانی خواهد کرد ودر تصویب لوایح جدید با نمایندگان حزب دموکرات صمیمانه همکاری خواهند نمود بنده می‌خواستم این را عرض کنم که جناب آقای دکتر مصدق که استاد بنده هستند و بنده افتخار می‌کنم در مکتب پارلمانی شاگرد ایشان هستم اگر بخواهم عرض بکنم توضیح واضحات است فقط می‌خواستم عرض بکنم که امروز روزی نیست که برای مسائل جزئی و کوچک با هم پرخاش بکنیم (دکتر مصدق- صحیح است) و ناسزا بگوییم و یکدیگر را کوچک بکنیم دولت ضعیف بشود و مجلس بدنام بشود و همه از پارلمان متنفر و ناراحت بشوند امروز همه ما بایستی اتحاد بکنیم و سعی بکنیم که در مقابل اوضاع ناگوار بین‌المللی یک نقشه‌های مفیدی طرح بکنیم و از خداوند مسئلت بکنیم که همه ما را توفیق بدهد که بتوانیم برای مملکت خدمتی بکنیم بقیه وقتم را به آقای امینی می‌دهم.
عده‌ای از نمایندگان- صحیح است- احسنت
رئیس- آقای موقر یک دقیقه هم اضافه صحبت کردید.
آزاد- جناب آقای رئیس چون آقای دکتر می‌خواهند صحبت کنند یک قسمت از وقت بنده را به ایشان لطف بفرمایید.
رئیس- بسیار خوب دکتر مصدق بفرمایید.
دکتر مصدق- اگر عرایض من قدری طول بکشد امیدوارم که جناب آقای آزاد راضی بشوند که از وقت ایشان استفاده کنم و اگر از وقت ایشان گذشت امیدوارم که نمایندگان اکثریت موافقت بفرمایند عرایض خودم را عرض کنم اذا یئس الانسان طال لسانه دیشب جبهه ملی تشکیل و مذاکره در این باب شد که دولت انگلیس از رد قرارداد آلمانی راضی نیست و چون ممکن است یا تصمیم گرفته شود که تمدید قرارداد مخالف صلاح ملت ایران است و یا صنایع نفت ملی شود لذا بین سفارت انگلیس و مقامات عالیه این طور مذاکره شده که مجلس شورای ملی منحل گردد و این شائبه به نظر من قابل قبول آمد زیرا شرکت نفت می‌خواست نمایندگان حقیقی ملت در تنفیذ قرارداد ۱۹۳۳ شرکت کنند تا عیب اساسی قرارداد مزبور که در زمان دولت دیکتاتوری منعقد شده و شرایط قانونی انعقاد هر قراردادی را فاقد است مرتفع شود چون که شرط اصلی هر قرارداد این است که امضا کننده و تصویب کنندگان آن صلاحیت انعقاد آن را داشته باشند و برای امضا و تصویب آن هم آزاد و در معرض کره و اجبار نباشند.
یک نظری به محیط مجلس نهم که قرارداد را تصویب نمود و اقرار آقای تقی‌زاده که هیچ کس در امضای قرارداد آزاد نبوده است: بطلان آن را ثابت می‌کند و باز باید این نکته را خاطرنشان کنیم که مع‌التأسف مساعی شرکت نفت برای این که در تنفیذ قرارداد الحاقی که قرارداد ۱۹۳۳ را تنفیذ می‌کند به جایی نرسید و نتیجه معکوس داد چون که مجلس شورای ملی قبل از این که اعتبارنامه‌های نمایندگان جبهه ملی از انجمن نظارت انتخابات صادر شود تشکیل گردید و انتخاب کمیسیون‌های مجلس قبل از ورود نمایندگان تهران به عمل آمد لذا هیچ یک از نمایندگان جبهه ملی در هیچ یک از کمیسیون‌های مجلس عضویت ننمودند و به محض این که قرار شد قرارداد الحاقی در کمیسیون مطرح شود به موجب پیشنهاد آقای دکتر علوی و عده‌ای دیگر از نمایندگان برای این کار کمیسیون خاصی تشکیل گردید.
و با این که بعد ار ورود نمایندگان جبهه ملی در مجلس شورای ملی هر کمیسیونی که تشکیل شده هیچ یک از نمایندگان جبهه ملی در آن انتخاب نشده‌اند و همین دیروز بود که برای نظارت در برنامه سال ۱۳۲۹ که ۲۰۰ میلیون تومان سرمایه این مملکت را در سال ۱۳۲۸ به باد داد کمیسیونی مرکب از ۱۸ نفر از نمایندگان مجلس انتخاب گردید در آن کمیسیون غیر از آقای آزاد که آن هم نمی‌دانم چطور شد انتخاب شده‌اند از افراد جبهه ملی دیگری انتخاب نگردید مقصود این نیست که تمام نمایندگان با ما مخالف بوده‌اند بلکه عده‌ای از آقایان نمایندگان هم با انتخاب ما موافق بوده‌اند ولی در اقلیت بوده‌اند.
در صورتی که وقتی انتخابات کمیسیون نفت به عمل آمد ۵ نفر از اعضای جبهه ملی به سمت عضویت در کمیسیون نفت انتخاب گردیدند و چون آن طوری که مقصود کمپانی بود نمایندگان جبهه ملی نخواستند عمل کنند و بالطبیعه نمایندگان دیگر عضو جبهه ملی هم با نمایندگان جبهه ملی در قرارداد الحاقیه هم‌صدا شدند لذا شرکت نفت نگران است که اگر مجلس شانزده و این کمیسیون به همین طور باقی بمانند قهراً نمایندگان جبهه ملی در ملی نمودن صنایع نفت موفق می‌شوند این است که در این دو سه روز زمزمه انحلال مجلس شنیده می‌شود.
خدا را به شهادت می‌طلبم که نملیندگان جبهه ملی غیر از خیر مملکت و صلح بین‌المللی مطلقاً منظور و مقصودی ندارند منتها این است که مفاد حب‌الشی یعمی و یصم استفاده چند میلیون که به قدر خرج یک روز جنگ انگلیس نیست شرکت را آن قدر کور و کر نموده است که نفع قلیل خود را به حیات یک ملت و صلح بین‌المللی ترجیح می‌دهد در صورتی که شرکت باید در نظر بگیرد که اگر جنگ در گرفت و دول کمونیست فاتح شدند برای آن نه فقط در این مملکت بلکه برای دولت حامی آن هم که دولت انگلیس است در دنیا چیزی باقی نخواهد ماند و چنانچه دول سرمایه‌داری غلبه کند آن وقت دول مزبور نه تنها به ایران بلکه در دنیا و به تمام دول مسلط می‌شوند پس در این وقت که هر دولتی باید از هر گونه تحریکاتی سبب تسریع جنگ بشود خودداری کند، شایسته و سزاوار نیست که کاری کنند جنگ بین‌المللی تسریع شود.
مگر نبود که در دوره پانزدهم قرار شرکت نفت مختلط که قریب نصف منافع به ایران تعلق می‌گرفت در مجلس رد شد و قانون ۲۹ مهر ماه ۱۳۲۶ از این نظر تصویب گردید که دولت استیفای حق ملت ایران را از شرکت بکند و عدم رضایتی که از رد قرار شرکت مختلط ایران و شوروی پیش آمده بود مرتفع شود چه شد که قرار شرکت مختلط که دولت شوروی که یک زمین بایری می‌خواست دایر کند و از محصول آن نصف عایدات را برای حق‌الارض ایران که صاحب اصلی معادن نفت است بدهد، تصویب نشد و اکنون شرکت می‌خواهد یک زمین دایری را که طبق ترازنامه خود قریب دویست میلیون لیره ابنیه و اثاثیه در آن خوابیده است و نفع این سرمایه به تنهایی در سال به ده میلیون لیره بالغ می‌شود عواید آن را مدت ۳۲ سال ببرد و از آن بر طبق صورتی که اینجانب بر اساس عایدات سال ۱۹۴۸ قلمداد کرده‌ام و وزارت دارایی آن را برخلاف ۲۵ میلیون لیره قلمداد نموده بود در حدود ۱۱ میلیون لیره به شرح ذیل به ما بدهد:
۱- طبق قرارداد ۱۹۳۳ و قلمدادی خود کمپانی ۱۰ میلیون لیره
۲- بابت حق دولت ایران از ذخایر بر طبق قرارداد ۱۹۳۳ و تفسیر شرکت ۵/ ۸ میلیون لیره
۳- بابت اضافه مالیات و اضافه حق‌الامتیاز بر طبق قرارداد الحاقی ۲/ ۹ میلیون لیره جمع ۱۸/ ۷ میلیون لیره تعیین عایدات دولت بر اساس عایدات ۱۹۴۸ مستلزم این نیست که در مدت ۳۲ سال هر ساله این مبلغ عاید دولت شود چه هر قدر نفت بیشتر استخراج شود و قیمت آن ترقی داشته باشد، عایدات شرکت افزوده می‌شود و نتیجه این است که بر عایدات دولت هم اضافه خواهد شد بنابراین چنانچه نفت عایدات زیادتری از این مبلغ به دولت بدهد مستلزم خوبی قرارداد نیست، بلکه روی آن دو اصلی است که فوقاً به آن اشاره شده است.
از وقتی که کمیسیون نفت تشکیل شده با این که قریب یک سال است من حال خوشی ندارم و چند ماه قبل
دکتر معالج امر کرد دو یا سه ماه به کلی استراحت کنم غیر از یک روز سایر ایام مدتی قبل از ساعت قراردادی حاضر شده و مدتی هم بعد از آن ساعت از کمیسیون خارج شدم و از این زحمت فوق‌العاده‌ای که در مقابل زندگی و جان خود تحمل کرده‌ام هیچ مقصودی غیر از این که استیفای حق ملت ایران بشود نداشتم: چون که دولت‌های ما یا دست نشانده و بی‌شخصیت و یا اشخاصی هستند که اگر سوء‌استفاده هم نکنند به این قناعت می‌نمایند که چند روز بیشتر در سر کار باشند و از خزانه دولت بیشتر حقوق دریافت کنند.
در روزهای اخیر که نمی‌دانم شهربانی یا شرکت نفت که در این دولت دولتی تشکیل داده است، دو نفر مأمور در خانه من گذاشته که تا روز قبل هم به وظیفه خود عمل و مأموریت داشتند اسم هر کس را به خانه می‌آمد بنویسند شماره هر اتومبیلی که در جلو خانه من توقف می‌کند بردارند.
اینها به این هم قناعت نکرده و یکی از روزها که قریب دو ساعت بعد از ظهر بود و من به اتفاق آقای صالح از کمیسیون خارج شدیم دونفر اشخاص مشکوک‌الهویه که در آن ساعت معهود نبود مدتی در انتظار بمانند اطراف اتومبیل دیده شده‌اند که آقای صالح به من گفتند اینها آمده‌اند شما را بشناسند تا بعد وظیفه‌ای که دارند انجام دهند و از آن روز من دادم که اتومبیل من در منزل بماند و هر وقت کارم در مجلس تمام شد به وسیله تلفن خبر کنم و هر روز در مقابل یکی از درهای مجلس حاضر شود تا کسی از حضور آن مطلع نشود و من از مجلس بروم.
شرکت نفت به این کار قناعت نکرد و اکنون دو روز است که چون روزنامه شاهد اعلان کرده است بعضی از مراسلات سفارت انگلیس را که برخلاف مقررات حقوق بین‌المللی به دولت نوشته شده منتشر کند از انتشار روزنامه شاهد به وسیله مأمورین شهربانی جلوگیری می‌کنند به طوری که روز قبل بعضی از نمایندگان جبهه ملی در مجلس مثل آقایان مکی و حائری‌زاده و دکتر بقایی خودشان حاضر شدند که روزنامه را در شهر توزیع کنند و من به صدای بلند می‌گویم چنانچه باز شهربانی بخواهد مانع انتشار روزنامه مزبور شود به نمایندگان جبهه ملی دستور می‌دهم همگی موزعین روزنامه شاهد شوند و چنانچه آنها نتوانستند از عهده توزیع برآیند از مردمان حساس مملکت از آن مردمی‌که ایمان خود را در مقابل پول و چند ماه حقوق می‌فروشند استعانت کنند. دولت ایران امتیازی به یکی از اتباع دولت انگلیس داد و من نمی‌دانم روی چه اصل دولت انگلیس در کاری که فقط جنبه اقتصادی دارد و مربوط به سیاست بین‌المللی نیست مداخله می‌کند بعد از ملاحظه پرونده‌های نفت در کمیسیون و دخالت‌های نامشروع دولت انگلیس در این کار جبهه ملی تصمیم گرفت ملی بودن صنعت نفت را اعلام کند و خدا را در این عقیده به شهادت می‌طلبم که تا صنعت نفت ملی نشود، ملت ایران هیچ وقت روی خوشی و آسایش نخواهد دید و فساد اخلاق در این مملکت به درجه‌ای خواهد رسید که پسر پدر را پدر پسر خود را در نفع شرکت مقتول کند اکنون یکی از صورت‌های مجلس دولت ساعد را قرائت می‌کنم تا دنیا قضاوت کند که اهالی ایران به چه ترتیب زندگی می‌کنند و من چیزی برخلاف حقیقت نگفته‌ام.
جلسه فوق‌العاده روز سه‌شنبه ۲۱ تیر ماه ۱۳۲۸ تحت ریاست جناب آقای ساعد تشکیل گردید.
وزیر امور خارجه اظهار داشتند که آقای سفیر کبیر انگلیس ایشان را ملاقات و اظهار داشته‌اند که تردید در امضا و طرح عمومی تأثیری در حسن مناسبات بین دولتین خواهد داشت. برای این که وقتی دولت پیشنهاد قطعی خود را داد کمپانی یقین داشت با قبول این پیشنهاد دیگر هیچ‌گونه ابهامی باقی نمانده و در تمام مواد موافقت حاصل است و کمپانی حاضر برای پیشنهاد دولت نبوده در نتیجه اقدامات دولت انگلستان کمپانی حاضر شده که ۴ میلیون لیره را تضمین کند، حالا اگر باز اشکال شود نتیجه خوبی نخواهد داشت.
مذاکرات مفصلی در اطراف ماده ۱۶ و طرح عمومی به عمل آمد عقیده آقایان وزرا بر این شد که طرح تنظیمی توسط کمپانی برخلاف تبصره ۳ ماده ۱۶ صراحت دارد که کمپانی با موافقت دولت طرحی در نظر خواهد گرفت که همه ساله به طور تساعدی عده کارمندان خارجی تقلیل پیدا خواهد کرد و در ماده اشاره به تناسب کارمندان فنی خارجی و ایرانی نیست.
ضمناً جناب آقای نخست وزیر بیان فرمودند که مستر گس ایشان را ملاقات و اظهار نموده اگر دولت در امضای طرح عمومی تردید کند آنها نیز از پیشنهاداتی که نسبت به ماده ۱۰ و ماده ۱۱ کرده‌اند عدول خواهند نمود و ضمناً اظهار کرده‌اند که به این ترتیب ناچار به مراجعت لندن خواهند بود. بعد از مذاکرات قرار شد جلسه‌ای تشکیل شود با حضور سفیر کبیر انگلستان و مستر گس در روز چهارشنبه ساعت پنج در خدمت آقای نخست وزیر با مشارکت آقای وزیر امور خارجه و وزیر امور دارایی و آقای عدل تا یک مرتبه دیگر با آقایان اشکال قانونی امر تذکر داده شود شاید بتوان راه حلی پیدا کرد. در روز چهارشنبه ۲۲ تیر ماه ۱۳۲۸ جلسه‌ای با حضور تمام آقایان وزرا تحت ریاست جناب آقای ساعد تشکیل و نتیجه مذاکرات کمیسیون که با حضور آقایان سفیر کبیر انگلیس و مستر گس و آقایان وزرای امور خارجه و دارایی تشکیل شده بود به اطلاع دولت رسید.
وزیر دارایی اظهار داشتند که از مذاکره با آقایان نتیجه‌ای به دست نیامد و آقایان به هیچ‌وجه حاضر برای صرف‌نظر کردن از طرح عمومی نشده و باز سفیر کبیر انگلیس مطالب گذشته را تجدید کرد اگر این طرح امضا نشود تأثیر سوئی هم در مناسبات بین دولتین خواهد داشت و حتی آقای وزیر امور خارجه پیشنهاد کردند که ممکن است این طرح عمومی را کنار گذارده ودر ظرف ۲ ماه یک موافقت علیحده‌ای بین طرفین برقرار شود. این پیشنهاد را هم قبول نکردند و نظر آقایان این است که اصلاً این طرح عمومی برخلاف ماده ۱۶ فقره سه نیست چون متخصصین ما عقیده دارند که طرح برخلاف اعتبارنامه نخواهد بود چون دولت فقط نظر به تبصره ۳ ماده ۱۶ دارد در صورتی که با تلفیق با قسمت ۲ رفع اشکال قانونی خواهد شد.
بعد مذاکرات نسبت به طرح عمومی‌شروع و نتیجه از نظر آقایان وزرا بر این شد که قبول این طرح برخلاف ماده ۱۶ است و باز قرار شد در جلسه دیگری آقای نخست وزیر و وزیر امور خارجه و سفیر کبیر انگلیس را ملاقات بلکه بشود راه حل جدیدی پیدا کرده روز پنجشنبه ۲۳ تیر ماه جلسه فوق‌العاده هیئت تحت ریاست جناب آقای ساعت نخست وزیر تشکیل و آقای وزیر امورخارجه اظهار داشتند جلسه‌ای که قرار بود امروز صبح تشکیل و مذاکره شود نامه‌ای از طرف وزارت دارایی به کمپانی نوشته شود که اصولاض طرح تنظیم شده قابل قبول ما است و دولت موافقت می‌کند که مطالعات خود را تکمیل ودر ظرف ۲ ماه به تصویب هیئت وزیران برساند. بعد مذاکره شد عبارتی که باید به نماینده کمپانی نوشته شود به این شرح تنظیم و موافقت گردید «وزارت دارایی قبول می‌نماید که در ظرف دو ماه طرح عمومی را که باید بر طبق بند ۳ ماده ۱۶ مطالعه و تهیه شود با موافقت نظر طرفین تنظیم کرده ودر ظرف مدت مزبور آن را برای تصویب هیئت وزیران پیشنهاد نماید»
قرار شد وزیر دارایی این طرح را به اطلاع مستر گس برساند بعد نسبت به قرارداد متمم مجدداً مذاکره و ترجمه آن قرائت و آقایان هر کدام به شرح زیر اظهار نظر نمودند. در قسمت مواد متمم قرارداد تمام آقایان درتمام قسمت‌ها موافق بودند چون مکرر در جلسات گذشته مذاکره شده و موافقت شده بوده است.
در قسمت پاراگراف ۱۰ عقیده آقایان این شد که چون کمپانی حاضر برای قبول فرمول دولت نشدند فرمول زیر را که عبارت است از این شرح «با پرداخت مبالغ فوق توسط کمپانی دولت و کمپانی تصدیق می‌نماید که فقط تعهداتی که در مورد فقرات آ- و- ب قسمت ۱ ماده ۱۰ و ماده ۱۱ امتیازنامه و همچنین نسبت بر رزرو عمومی دانسته‌اند تا تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۹۴۸ کاملاً انجام شده است» به این طریق اظهار نمودند.
آقای سپهبد امیر احمدی وزیر جنگ- آقای فهیمی وزیر مشاور- آقای حکمت وزیر امورخارجه- آقای دکتر اقبال وزیر کشور- آقای عدل وزیر مشاور- آقای سیاح وزیر راه- آقای اشتری وزیر اقتصاد ملی- آقای دکتر زنگنه وزیر معارف- آقای دکتر طاهری وزیر مشاور- آقای دکتر اعلم‌الملک وزیر بهداری- آقای گلشاییان وزیر دارایی با فرمول پاراگراف ۱۰ موافق بودند. آقای دکتر مقبل وزیر کشاورزی و آقای دکتر سجادی وزیر دادگستری نظر خود را کتباً مرقوم داشتند.
جناب آقای ساعد هم با نظر اکثریت موافق بودند و قرار شد موضوع در جلسه سری مجلس به اطلاع نمایندگان برسد.
محل امضاهای وزرا و نخست وزیر
اینجانب با تصویب طرح قسمت مالی فقط به شرح قطعی تسلیم طرح در اولین جلسه مجلس شورای ملی برای تصویب موافقت دارم
دکتر محمد سجادی ۲۳/ ۴/ ۲۸
با عبارت پاراگراف ماده ۱۰ موافق نیستم مگر این که نوشته شود اختلافات بین دولت شاهنشاهی
و کمپانی مسلماً و به طریق دوستانه خاتمه یافته است به آن که تصریح شود که تعهدات کمپانی تا کنون انجام یافته.
دکتر احمد مقبل
در خاتمه از عموم طبقات و اشخاص حساس و وطن‌پرست که در موقع رد لایحه الحاقی از نمایندگان جبهه در کمیسیون نفت نوازش و خدمت آنها را مورد تقدیر قرار داده‌اند تشکر می‌کنم و چنانچه نتوانستم به تمام مراسلات جواب بدهم و از تمام هموطنان سپاسگزاری کنم علت غیر از این که ناتوان بودم چیز دیگر نبوده است و باز متذکر می‌شوم که رد لایحه الحاقی چیزی نیست که منافع ملت ایران را تأمین کند بلکه منافع ملت ایران وقتی تأمین خواهد شد که صنعت نفت در تمام مملکت ملی اعلان شود و الا در آخر این دوره که نمایندگان راجع به انتخابات خود برای دوره ۱۷ گرفتار می‌شوند و یا بعد از انحلال این مجلس دولت لایحه‌ای در دوره ۱۷ خواهد آورد که چند میلیون اضافه از آنچه در قرارداد الحاقی شرط شده بود از کمپانی گرفته‌اند و چون نمایندگان جبهه ملی هم در آن مجلس نخواهند بود، لایحه مزبور بدون تأخیر تصویب می‌شود.
رئیس- آقای گودرزی
گودرزی- اگر چه مطلبی که می‌خواهم عرض کنم مربوط به موضوعی است که جا دارد در اطراف آن به تفصیل سخن راند تا حق مطلب ادا شود ولی چون یک ربع وقت نطق قبل از دستور اجازه طول کلام را نمی‌دهد عرض بنده مختصر خواهد بود عرضم مربوط به بیکاری و علل و جهات و تأثیر آن در جامعه و وسایل و مصالح رفع آن و اشاره به مشاغل تولیدی است که در آنها بیکاران کشور را می‌توان به کار واداشت.
صرف نظر از مطالبی که نسبت به اوضاع کشور گفته می‌شود ما با یک حقیقت واضح و روشنی رو به رو هستیم که نمی‌خواستیم و نمی‌خواهیم خود را با آن آشنا ساخته و آشنا سازیم در کشور ما مشکلات فراوانی موجود است که منشأ آن اعم از این که بی‌دقتی اولیای کشور یا عدم توجه دولت‌های وقت یا تأثیر سیاست خارجی باشد باید در رفع آن کوشید- ما نباید در حل معضلات کشور و رفع مشکلات چشم به دست دیگران دوخته امیدوار باشیم که اوضاع آشفته اقتصادی ما و بیکاری تقریباً عمومی و فقر و پریشانی ناشی از این امور را هزاران درد بی‌درمان دیگر ما را دیگران چاره سازند و درمان نمایند.
همه کس می‌داند و محتاج به توضیح و استدلال نیست که کار ثروت است و بیکاری فقر و فاقه
ام‌الفساد و مادر تمام مفاسد جهان کنونی بیکاری است.
بیکاری اساس نارضایتی‌ها و منشأ یأس و حرمان بوده مردم بیکار ملت فقیر و پریشان را تشکیل می‌دهند مردمی‌که دچار بلای خانمان برانداز فقر و پریشانی شده باشد بیچاره و مأیوس شده مستعد ارتکاب هر عمل شومی می‌شوند ودست به هر کار پست و خانمان‌سوزی می‌زند- از مردم آماده به کار پریشان روزگاری که حسرت یک روز کار را برای تحصیل لقمه نان می‌برند نباید انتظار تقوا و فضیلت داشت- از جوانان تحصیل کرده ما که در فهم و فراست و عقل و کیاست و هوش و استعداد بر اغلب جوانان ملل راقیه دنیا برتری دارند و شب‌ها از بیکاری سر بی‌شام می‌گذارند و بامداد برای آن که بر اثر فشار فقر و تنگدستی گرد افکار شوم و شیطانی نگردند و نام پاک ایرانی را ننگین ننمایند خود را در برابر مردم آتش می‌زنند بیش از این تقوا و از خود گذشتگی نمی‌توان توقع داشت و باید برای این‌گونه افرادی که بر باتقواترین مردم جهان برتری دارند کار تهیه کرد.
پس اساس و علت‌العلل این مشکل مهم ما این است که قوه تولید ما کم است- اگر اعم و اغلب مردم ما فقیر و کم ثروتند برای این است که جمع کل تولید ما تکافو با مصرف جمعیت نمی‌کند اگر صادرات ما ناقابل است ناشی از این است که قوه تولید ما ضعیف است و اگر قوه تولید ما ناچیز است برای این است که مشاغل تولیدی ما که عموماً امور کشاورزی است با وسایل و مصالح بسیار کهنه و خیلی قدیمی انجام می‌شود و طرز حاضر کردن اراضی برای زراعت و شخم و تخم‌کاری آبیاری و بهره‌برداری ما طوری است که کشاورز موفق به تحصیل هزینه کشاورزی خود نمی‌شود و همین که کشاورز دید از این کار چیزی به دست نمی‌آورد و حاصل رنج او چنگی به دل نمی‌زند و دردی از او دوا نمی‌کند دست از کشت برداشته بیکار شده برای تأمین قوت لایموت خود و اهل و فرزندانش به حکم، با گرسنگی قوت پرهیز نماید- افلاس عنان از تقوا برهاند دست به هر کار شوم و خطرناکی می‌زند.
چاره بیکاری مهم‌ترین مطلبی که سران ملل راقیه جهان کنونی به آن اهمیت خاصی داده و در حال حاضر به آن توجه مخصوص داشته و در رفع آن با کمال قوا همت می‌گمارند مشکل بیکاری است (پیراسته- صحیح است) ما هم باید به این کار توجه مخصوص داشته در خور هوش و استعداد و دانش و معلومات بیکاران خود برای آنها کار تهیه کنیم (پیراسته- صحیح است) خوشبختانه و به فضل خدا منابع مشاغل تولیدی و وسایل و مصالح کار یعنی ذخایر و معادن و جنگل‌ها و اراضی قابل کشت و زرع کشور ما به اندازه زیاد و فراوان است که اگر ما با وسایل جدید در استخراج و استحصال آنها بکوشیم چندین برابر جمعیت کنونی کشور را شاغل مشاغل تولیدی مفید و با ارزش کرده از حاصل کار آنها ثروتمندانی بر کشور افزوده مقادیر کثیری به ثروت عمومی کشور اضافه می‌کنیم (شوشتری- صحیح است) در کشاورزی باید با وسایل جدید مجهز شد و به ماشین‌های قوی توسل جست و در اراضی پهناور و وسیع زراعتی به تولید عظیم و به کشت و زراعت پرداخت تا محصول ارزان و فراوان و مرغوب وارد بازارهای جهان کرده رقابت تولید کنندگان کشورهای دیگر را در هم شکست و از فواید و منابع سرشاری که از این باب وارد کشور می‌کنیم (صحیح است) مردم را دارا و ملی و کشور را ثروتمند نماییم امروز در کشور ما بهای حمل و نقل گران است و طرق ارتباط اغلب خراب و ویران نواقص کار از این باب به حدی است که کرایه حمل اجناس از نقطه به نقطه دیگر کشور بیش از بهای حمل آن از کشوری به کشور دیگر جهان می‌باشد باید با تعمیر طرق ارتباط و تعیین بهای عادله حمل و نقل چرخ صادرات کشور را به کار اندازیم تا دارندگان اجناس جرأت صدور آن را از کشور پیدا کنند تا صادرات ما رونقی پیدا نماید باید صنایع ضروری کشور را تقویت کنیم تا مایحتاج ضروری مردم را مانند قند و قماش و چای و امثال آن را بهتر و بیشتر و ارزان‌تر تهیه کنند و از این باب احتیاج به خارج نداشته از تعداد زیادی واردات بکاهیم با تصدیق به این که تولید فراوان و ارزان و مرغوب محصول کشاورزی موجب تأمین ارزاق عمومی و تحصیل ثروت از راه صدور آن به کشورهای دیگر بوده و خود عامل بسیار مؤثری در بهبود وضع صادرات کشور است نباید این نکته را از نظر دور داشت که کالاهای کشاورزی همیشه محصول کم رقیب و پر مشتری در بازار جهان نیست و ملل دیگر هم نظایر و امثال آنها را دارند و ارزان‌تر از ما در بازارهای جهان عرضه می‌کنند.
مثلاً از جمله محصول کشاورزی ما برنج است که برای صدور آن به بازار آزاد جهان باید از ساحل بحر خزر تا کنار دریای عمان و اقیانوس هند کرایه حمل آن را داد از آنجا به بازار منظور برسانیم تازه در کنار دریاهای نامبرده کشور هندوستان و پاکستان و جزایر سیلان دارای همین محصول هستند در صورتی که جنس ما و آنها در مقصد به یک قیمت به فروش رسد آنها سود می‌برند و ما زیان می‌بینیم زیرا از ساحل بحر خزر تا کنار اقیانوس هند بیشتر از آنها بهای حمل و نقل دادیم همین طور است پنبه ما در قبال پنبه مصر وخشکبار ما در برابر خشکبار ترکیه و غله و سایر کالاهای کشاورزی ما در مقابل کالاهای نظیر آن که در کشورهای دیگر به عمل می‌آید پس باید علاوه بر تولید عظیم و ارزان و مرغوب محصول کشاورزی دست به تهیه و تحصیل کالاهایی بزنیم که در بازار جهان کم رقیب و پر مشتری باشد خوشبختانه در کشور ما این نوع کالا به حد وفور وجود دارد و آن ذخایر و معادن ما است مانند نفت که در بازارهای جهان برای تحصیل آن سر و دست می‌شکنند و طلا می‌دهند و سرب که در اغلب کشورهای خارج مشتری داشته و در داخله کشور هم مصرف زیادی دارد نمک که در جزایر جنوب ما فراوان است و گاهی به صورت کوه‌های نمک وجود داشته از کشور ژاپن تا پاکستان تمام کشورهای آسیایی ساحل اقیانوس کبیر و اقیانوس هند مشتری آن هستند همین طور است خاک سرخ و گوگرد و سایر فلزات قیمتی معادن ما برای استخراج این معادن و استحصال ذخایر کشور باید در قانون و نظامات معادن که در بهمن ۱۳۱۷ وضع و تدوین شده تجدید نظر به عمل آمده دست و پای مردم را باز گذاشت تا نیرو و استعداد و هوش و معلومات و سرمایه خود را در این راه به کار انداخته و از آزادی اراده و ابتکار شخصی خود استفاده کرده کشور را در اثر مساعی و سرمایه خود غنی و ثروتمند نمایند دولت استخراج کننده خوبی نیست زیرا سوابق و دفاتر دولتی نشان می‌دهند از وقتی که دولت متصدی امر استخراج معادن شده است نه تنها سودی از این عمل خود نبرده بلکه همیشه زیان دیده است پس باید دید کشورهای دیگر در این گونه امور چه می‌کنند و ما هم همان طور اقدام کنیم تا نتیجه خوب بگیریم در آمریکا هر صاحب ملکی مالک معدن موجود در آن بوده می‌تواند به استخراج
آن اقدام کند در معدن (کلرادو) همین که وجود طلا ثابت شد مردم آزادانه گروه انبوهی به آن روی آورده سرمایه و نیروی خود را در آن به کار انداختند علاوه بر این که هر یک از حاصل کار و زحمت خود ثروتمند شدند دولت هم از راه عوارض و مالیات طلای زیادی به دست آورد و بر ثروت عمومی کشور و طلای موجود مملکت نیز مقادیر کثیری افزود و در صحرای فقر و بیابان بی‌بر محل کشف معدن طلا هم شهر زیبای بزرگی بنا شده است و یک شهر بر تعداد شهرهای آمریکا اضافه شد در روسیه تزاری هم هر مالک ملکی صاحب معدن موجود در آن ملک بوده و از این لحاظ هر بقالی در ملک خود چاه می‌کند و نفت استخراج می‌کرد در کشور ما در اثر دخالت دولت استخراج نفت در اراضی پهناور جنوب شرقی و مرکز و شمال کشور یعنی محوطه خارج از منطقه دخالت کمپانی متعدی و غاصب نفت جنوب سال‌ها است که به نتیجه نرسیده بلکه افسانه و طلسم شده است و معلوم نیست چرا این افسانه به حقیقت پیوستنی نبوده در این طلسم شکستنی نیست به هر حال قانون و نظامات معادن که در بهمن ۱۳۱۷ وضع شده برخلاف مقتضیات کنونی کشور بوده باید تجدید نظر شود تا وقتی که این قانون در جریان است دولت باید جزو ماشین‌های کشاورزی و صنعتی که از آمریکا می‌گیرد چند دستگاه ماشین عظیم حفاری خواسته چند چاه در نقاطی که نفت آن تقریباً آشکار و هویدا است حفر و اقلاً احتیاجات داخلی کشور را در باب سوخت خانه‌ها و گرمابه‌ها و نانوایی‌ها و خوراک‌پزی و سایر امور کشور که غالباً با نفت در جریان است تأمین نماید و از طرق مذکوره ریشه فقر و مسکنت و بیکاری یعنی بیخ و بن فساد کشور را بر کند (پیراسته- صحیح است) عرض دیگر بنده راجع به ترفیع قضات است که سابقاً آقای پیراسته در این باب توضیح لازم دادند بنده همین قدر عرض می‌کنم که رعایت حال این دسته مردم شریف که شاغل مشاغل مهم قضایی هستند بر ما واجب است اوضاع پریشان معاش آنها ایجاب می‌کند که از طرف نمایندگان محترم در این خصوص توجه مخصوص به عمل آید (پیراسته- صحیح است) عرض دیگر بنده راجع به سخت‌گیری‌های مأمورین دولت نسبت به کشاورزان پنبه است که اغلب مردمانی بی‌چیز و ناتوانند و حاصل رنج سالیانه آنها منحصر به پنبه است که امسال که تازه دارد بازار این کالا رواجی پیدا می‌کند مأمورین دولت از باب آن که سال گذشته به حساب ارزانی نرخ پیش‌پرداخت‌هایی کرده و وعده‌هایی داده‌اند می‌خواهند جنس را به قیمت ارزان سابق از آنها بخرند از این باب تضییقاتی بر آنها روا داشته و اقسام مشکلات را برای جلوگیری از فروش جنس در بازار آزاد برای آنها فراهم می‌کنند (دکتر جلالی- صحیح است) ما از رئیس محترم دولت که خود از طرفداران جدی اصول کشاورزی و ترقی و توسعه آن است و از حمات قوی کشاورزان هستند انتظار داریم توجه خاصی در این باب فرموده رفع زحمت از کشاورزان مرقوم بفرمایند که تعداد زیادی بیکار بر بیکاران کشور افزوده نشود.
نمایندگان- صحیح است احسنت.
۳- اعلام تصویب صورت مجلس جلسه قبل
رئیس- عده کافی است تصویب صورت مجلس جلسه قبل اعلام می‌شود.
۴- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر راه
رئیس- آقای وزیر راه لایحه‌ای دارند بفرمایید.
وزیر راه- نظر به اهمیت اقتصادی در لزوم تکمیل راه شیراز به اهواز لایحه‌ای است که تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود و عیناً حضور جناب آقای رئیس تقدیم می‌شود.
شوشتری- انشاء‌الله راه گنبد به بجنورد را هم درست می‌کنید.
رئیس- به کمیسیون راه فرستاده می‌شود آقای وزیر دارایی.
۵- طرح و خاتمه مذاکره لایحه راجع به اعتبار دفع ملخ دریایی
وزیر دارایی- خواستم به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم که جناب آقای دکتر مصدق در ضمن بیانات‌شان فرمودند که مطابق شایعاتی که هست به مقامات عالیه گفته شده است که بایستی مجلس شورای ملی منحل شود این اخبار و این مسائل جداً مورد تکذیب است و به هیچ‌وجه نیست و اگر شایعاتی هم داده شد این شایعات مثل تمام شایعات دیگر که داده می‌شود تمام مغرضانه است صرف‌نظر از این مطلب خواستم به استحضار آقایان محترم برسانم که یک لایحه‌ای که فوریتش را هم مجلس شورای ملی تصویب کرده است و آن لایحه راجع به مبارزه با آفت ملخ است که در حال حاضر تمام جنوب ایران را تهدید می‌کند می‌خواستم از مجلس محترم استدعا کنم که این لایحه و یک لایحه دیگری را که راجع به اجازه انتشار اسکناس‌های بیست تومانی است بدون این که بر میزان اسکناس‌هایی که در جریان است افزوده شود و این هم از تصویب کمیسیون‌های مربوطه گذشته است مطرح بشود (صحیح است)
آزاد- خوب بود یک لایحه‌ای برای این ملخ‌های دو پا می‌آوردید که کمتر بدزدند.
رئیس- فوریت این لایحه را مجلس رأی داده حالا قرائت می‌شود.
(لایحه به شرح زیر قرائت شد)
مجلس شورای ملی به طوری که خاطر نمایندگان محترم استحضار دارد هجوم ملخ دریایی آفت مهیبی برای مراتع و مزارع کشور می‌باشد و ایجاب می‌نماید که سریعاً وسایل مبارزه با آفت مذکور فراهم گردد و الا جلوگیری از آن میسر نبوده و خسارات وارده بسیار گران تمام خواهد شد و از طرفی چون اعتبار دفع آفات منظور در بودجه وزارت کشاورزی به قدری است که حتی وزارت نامبرده به زحمت می‌تواند با استفاده از آن برای دفع آفات جزئی و معمولی توفیق حاصل نماید لهذا ماده واحده زیر با قید فوریت پیشنهاد و استدعای تصویب آن را دارد:
ماده واحده- برای تهیه وسایل مقدماتی و مبارزه با ملخ دریایی مبلغ چهل میلیون ریال اعتبار مزبور را از محل درآمد عمومی سال ۱۳۲۹ کشور به تدریجی که مورد مصرف پیدا می‌شود بر طبق درخواست وزارت کشاورزی در اختیار وزارت نامبرده بگذارد.
تبصره- هر مبلغ از اعتبار مزبور در سال آینده مورد مصرف پیدا کند از درآمد عمومی سال مزبور قابل تعهد و پرداخت خواهد بود.
رئیس- آقای رضوی (کشاورزصدر- بنده اول اجازه خواسته بودم) آقا ورقه دارد در خارج اسم‌نویسی شده است اگر وقت زیاد آمد آن وقت اشخاصی که در مجلس اجازه خواسته‌اند صحبت می‌کنند.
رضوی- شاید هیچ کجای کشور به قدر فارس و سایر نواحی جنوبی به خصوص در این سنوات اخیر از آفات ارضی و سماری متضرر نشده باشد کمتر سالی است که متأسفانه با آفت ملخ یا سن یا کم آبی از وقتی که بنده خاطرم می‌آید مبتلا نباشیم (افشارصادقی- آذربایجان هم همین طور است) حالا آن نواحی را بنده عرض می‌کنم راجع به آنجاها همان طوری است که آقا می‌فرمایید ملخ سابق بر این گفتگو بود که هر وقت خدای نخواسته شیوع و بروز پیدا کند مدتی دوام پیدا خواهد کرد و چندین سال طول خواهد کشید که به اصطلاح خود رعایا برافتد اگر بنا بود همان طور که آنها می‌گویند هفت سال متوالی خدای نخواسته ملخ خوراکی بشود و سایر آفات پیش بیاید اساساً رنگ آبادی از جنوب کشور برداشته می‌شود از این جهت است که هیچ دسته‌ای به قدر فارس‌ها از گفتگوی این موضوع بیشتر در وحشت نیستند و اگر بنده سعی کرده‌ام که در این رویه وارد بشوم و صحبت کنم برای این است که حس نمی‌کردم که مخالفتی اساساً در این موضوع داشته باشد ولی بنده مخالفتم فقط در یک موضوعی است که الان می‌خواهم خاطر آقای وزیر کشاورزی و کلیه اعضای هیئت دولت را جلب کنم و آن این است که فارس معروف بود سن‌گیر نیست که نمی‌دانم از باب استعداد زمین بود یا این که تصادف نکرده بود ودر بین مردم و پیرمردها و دهاقین این معنی شیوع داشت، سن هم علاوه بر آفات شد و الا می‌گفتند این مطلبی نیست چیزی نیست مختصر است و زود تمام می‌شود به این که مطلعین می‌گفتند منظور این بود که زود خاتمه پیدا کند اما آنچه بنده خاطرم هست متجاوز از چهار پنج سال ما اینجا با وزارت کشاورزی و سایر مقامات مربوطه مذاکره کردیم برای این که با این سن مبارزه شود و حتی در یک سالی هم خاطرم نیست که وزیر کشاورزی کی بود که گفتند آخرین دوای این کار پیدا شد و آن مگس تلنمؤس است که پارازیته می‌کند و می‌تواند به این که این آفت را از فارس براندازد تا امروز که من دارم اینجا حرف می‌زنم با وجود دادن اعتبارات و رفتن به مبارزه این عمل انجام نشده البته این موجب نخواهد بود که یک وضعیتی که جنبه بین‌المللی پیدا کرده اقدام سریعی نشود ولی می‌خواستم استدعا بکنم که برای ملخ اولاً یک عده کارمند مطلع باید استخدام بشوند و ضمناً مردمانی باشند با ایمان که بتوانند این کار را بکنند هر یک دقیقه مسامحه علاوه بر این که سایر انواع ناراحتی‌ها برای آنها پیدا می‌شود ممکن است که ضررهایی برای کشور باشد در مملکت ما در آن سنواتی که کم آبی بود ملخ هم بود و سایر آفات هم وجود داشت معذلک بنده
شنیده بودم که جز سالیانی که جنبه تاریخی پیدا می‌کرد گندم و محصول کم نمی‌آمد که ما اساساً محتاج و نیازمند خارج بشویم و اگر خدای نخواسته نیازمند خارج می‌شدیم با نبودن وسایل و دور بودن ممالک از همدیگر و نبودن وسیله ممکن بود که اساساً این احتیاج منجر به مرگ جمع کثیری بشود ولی این موضوع خیلی کم پیش می‌آید و آنچه ما خاطر داشتیم اگر یک سالی کم بود سال‌های دیگر با نبودن ادارات غله و سایر قسمت‌های اداری که برای رعایت ثبات گندم و غلات به کار رفته یا نبودن هیچ یک از آنها خود مردم وضعیت غلات را جوری رعایت می‌کردند که اگر احیاناً حاصل هم خوب نبود که تا یکی دو سال می‌شد تأمین کرد بنده بسیار متعجب و متأسف شدم که در سال گذشته کشور ما احتیاج پیدا کرد که دویست هزار تن از خارج گندم وارد کند و این رقم برای هر ایرانی واقعاً رقت‌آور بود برای این که ما دعوی می‌کنیم که مملکت ما مملکت فلاحتی است اول قسمت فلاحتی هم که هیچ دهستان و هیچ دهی نیست که از آن اطلاع نداشته باشد موضوع گندم است معهذا در سنوات گذشته با وجود فراوانی گندم با وجود اداره غله با وجود سیلو با پیش‌بینی‌های لازم موجب بشود که معذلک دویست هزار تن غله از خارج وارد کنیم اینها یک چیزهایی است یک تهدیداتی است که مردمانی که یک قدری مطلع نیستند از شنیدن این وقایع مرتعش می‌شوند بنابراین بنده از آقای وزیر کشاورزی می‌خواستم خواهش کنم که برای مبارزه با این آفات هر چه زودتر اقدامی بفرمایند و البته این اعتبار از اقلامی هم نیست که آقایان نمایندگان محترم بخواهند در این موضوع ابا بکنند ولی چیزی که هست اگر خدای نخواسته دیناری از این وجوه به مصرف غیر خودش برسد واقعاً تنها درجه خیانت و اجحاف نیست به آب و خاک انجام گرفته و من در مرحله اول به نام اصلاح کشور و در مرحله دوم به نام صلاح جنوب ایران از آقایان استدعا می‌کنم که یک مأمورینی برای این کار معین بفرمایند که دلسوز باشد و دنبال این کار بروند.
رئیس- آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی- بنده قبل از این که جناب آقای رضوی شیرازی پشت تریبون تشریف بیاورند تعجب می‌کردم که ایشان در این قسمت مخالفند در صورتی که حمله ملخ و هجوم آن و خطراتش بیشتر در قسمت جنوب ایران است ولی معلوم شد بیانات ایشان به اسم مخالف و با لباس مخالف برای تأیید نظر دولت و توجه نمایندگان مجلس شورای ملی برای تسریع در تصویب این لایحه است من تصور می‌کنم آقای وزیر کشاورزی که نمایندگان مجلس شورای ملی هیچ موقع در مواقع حساس از مساعدت و کمک کوتاهی و مضایقه نکرده‌اند ولی یک قسمتش را باید جنابعالی توجه بفرمایید که این چهل میلیون ریال و یا چهار میلیون تومان از کیسه ملتی در می‌آید که شانزده میلیون پا برهنه دارد همان طور که جناب آقای آزاد اینجا تذکر فرمودند کاری کنید که این چهار میلیون تومان را ملخ‌های دو پا از بین نبرند و ملخ‌های پردار و خطرناک در جای خود باقی بمانند این است که مخصوصاً در این قسمت باید توجه کاملی بشود اولاً در انتخاب مأمورین صد در صد توجه بشود و یکی دیگر این که توجه بشود که این چهل میلیون ریال همه صرف فوق‌العاده و خرج سفر نشود و مخصوصاً توجه آقای وزیر کشاورزی به این قسمت جلب شود که نسبت به موضع آذربایجان به خصوص دفع آفت سردرختی آذربایجان یک توجهی بشود که اینک میکروب سردرختی آذربایجان را به قدری تهدید می‌کند که من می‌ترسم تا چند سال دیگر سردرختی در آذربایجان وجود نداشته باشد و این سم‌ها و دواهایی که برای دولت تهیه می‌شود هر سال قیمت آن را نسبت به سال گذشته دو برابر می‌گیرند و علاوه بر این او را در دسترس رعایا و زارعین و باغداران نمی‌گذارند که صد در صد از اول سال شروع به مبارزه بکنند این قسمت را خواهش می‌کنم توجه بیش‌تری بفرمایید و تصور می‌کنم که اعتبار زیادی هم لازم ندارد و اگر هم لازم دارد زودتر توجه بفرمایید انجام بشود برای این که آذربایجان تمام محصولش سردرختی است و این سردرختی از بین می‌رود این قسمت را توجه بفرمایید که چون کفایت مذاکرات شده و تصور نمی‌کنم کسی مخالف این موضوع باشد و احتیاج ندارد که بنده مفصل در این قسمت صحبت بکنم.
رئیس- پیشنهادی راجع به کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای صدرزاده به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی راجع به لایحه تقاضای اعتبار برای مبارزه با ملخ تمنا می‌کنم بعد از بیانات یک نفر مخالف و یک نفر موافق به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود،
نظیر همین پیشنهاد از طرف آقایان کشاورزصدر و ملک‌مدنی رسیده است.
(گفته شد- مخالفی نیست)
وزیر کشاورزی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
وزیر کشاورزی- بنده از توجه آقایان نمایندگان محترم به این موضوع و از تسریعی که در این امر شده است خیلی متشکرم، موضوع ملخ متأسفانه اولین دفعه نیست که به ایران هجوم کرده است اگر آقایان به خاطر داشته باشند در ۱۳۰۸ هم مملکت ما مواجه با هجوم ملخ شد و حتی ملخ تا نزدیکی‌های شهر تهران آمد در جاده‌ها وقتی عبور می‌کردند مقدار زیادی ملخ دیده شد دو مرتبه در سال ۱۳۲۲ گویا باز مواجه با هجوم ملخ بود و خوشبختانه وزارت کشاورزی موفق شد که جلوگیری از ملخ بکند
از هفت هشت سال به این طرف همان طور که یک مرتبه دیگر هم خدمت آقایان عرض کرده بودم ملخ دریایی هر ده سال یک مرتبه یا کمتر یا زیادتر به ایران هجوم می‌آورد و یک آفت بین‌المللی است از عربستان و هندوستان و از آنجاها حرکت می‌کند و به مقدار زیادی به ایران می‌آید و الان هم مطابق اطلاعاتی که در دست است تمام سواحل جنوب ایران در معرض هجوم ملخ است و وقتی که ملخ در حال پرواز باشد وسیله‌ای برای جلوگیری نداریم ما نهایت دقت را کردیم و پیش‌بینی کردیم مأمورین فنی هم همه جا گذاشتیم که همه جا نقشه‌برداری کنند و جاهایی که ملخ تخم‌گذاری می‌کند آنجا را مراقب باشند که بعد از این که ملخ از تخم بیرون آمد ما بتوانیم مبارزه کنیم و با نهایت تأسف سطحی که آلوده به ملخ شده است به قدری زیاد است که ما امید نداریم که خودمان به تنهایی موفق بشویم که مبارزه با ملخ بکنیم و خوشبختانه وزارت جنگ هم موافقت کرده است کمک‌هایی از حیث وسایل حمل و نقل به ما بکند اقدامی‌که ما کردیم این است که سبوس و آرد جو به مقدار کافی تهیه کردیم ودر آن جاهایی که آلوده به ملخ است تقسیم کرده‌ایم و وسایل حمل و نقل را هم مرتب کرده‌ایم و مأمورین درست هم انتخاب کرده‌ایم و البته بنده اطمینان می‌دهم که حداقل صرفه‌جویی هم بشود و خود بنده هم متوجه هستم که البته دولت پول ندارد بودجه را که برای این کار باید تأمین بکند به سختی می‌تواند تهیه بکند، درآمد زیادی ندارد و بایستی صرفه‌جویی بکنیم و بنده نهایت مراقبت را خواهم داشت که واقعاً صرفه‌جویی بشود و جلوگیری از ملخ بشود راجع به سایر آفات هم جناب آقای رضوی فرمودند با نهایت تأسف سن هم از جمله آن آفات است که در این چند سال مارا دچار زحمت کرده است با نهایت تأسف سابقاً فقط در اطراف تهران سن دیده می‌شد در کوه‌های گرمسار و قره‌آغاج، بنده خودم فکر می‌کنم که در قدیم هم در سایر جاها بوده و چون وسایل ارتباط نبوده یا برای این که مردم اطلاع نداشته‌اند این طور تصور می‌کرده‌اند که این آفت نتیجه خشکسالی و یا سرما است ولی این مطلب که سابقاً سن نبوده است گمان می‌کنم صحیح نیست چنانچه در یادداشت‌های مرحوم معتمدالدوله فرهاد میرزا اشاره به سن در فارس شده است و ما البته هنوز وسایل مؤثری برای جلوگیری از سن نداریم تنها راهی که هست این است که چون آنها زیر بوته‌ها جمع می‌شوند باید آنها را از زیر بوته‌ها جمع بکنیم و حشره‌ای که پیدا شده و خیلی به این حشره امیدواریم به وسیله آنها پراکنده بکنیم در هر حال خواه در فارس خواه در سایر جاها وزارت کشاورزی تا آن حدودی که قدرت دارد با آفات مبارزه می‌کند ولی مطلبی که بنده می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم و آقایان هم همراهی کنند این است که مادام که مردم هم در دفع آفات همراهی نکنند وزارت کشاورزی نخواهد توانست که ریشه آفات را از بین ببرد چون وزارت کشاورزی وسیله تهیه می‌کند و در آذربایجان و شیراز یا جاهای دیگر خود رعایا که مستقیماً از این کار متنفع می‌شوند بایستی کمک بکنند و وزارت کشاورزی راهنمایی بکند که بشود این آفات را در مملکت از بین برد و الا وزارت کشاورزی با بودجه محدودی که دارد موفق نخواهد شد که این کار را بکند در هرحال بنده از توجهی که آقایان دارند متشکرم و امیدوارم که موفق بشویم به موقع خودش البته این آفت را از بین ببریم.
رئیس- آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر- بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات دارم برای این که یک تذکر خیلی ضروری دارم می‌خواستم ضمن این مطلب عرض کنم و فرصتی هم به جناب آقای دکتر معظمی دادم که به عنوان مخالف با کفایت مذاکرات هر مطلبی دارند بفرمایند این مطلبی که بنده عرض می‌کنم مورد توجه کامل آقایان نمایندگان محترم می‌باشد به شرطی که آقای وزیر کشاورزی
توجه بفرمایند وآن این است که وزارت کشاورزی جا دارد و اقتصاد دارد که یک برنامه وسیعی داشته باشد برای مبارزه با آفات محصولات و حیوانات نه این که آنها را بگذارد یک وقتی که ملخ و سن آمد و ریخت به یک جایی آن وقت یک لایحه‌ای بیاورد و این لایحه هم ضرورت دارد تصویبش من‌باب مثال خدمت‌شان عرض می‌کنم که خودشان هم تصدیق دارند که یکی از مناطق بسیار بزرگ دامپروری که روغن و گوشت و خیلی از احتیاجات و پنیر و ماست مملکت را تأمین می‌کند منطقه لرستان است و دام لرستان است که اساس زندگی فقرا و رعایا و اشخاص بدبخت و بیچاره است هر کس ده تا یا بیست تا بز و میش دارد به وسیله آن ارتزاق می‌کند یا چهار پنج تا گاو چیز دیگری ندارد نه تجارتی هست نه کشاورزی کافی هست فقط همین است و به اعتقاد بنده در اکثر از نقاط ایران این موضوع دامپروری را باید مورد توجه قرار داد و یک صورتی وزارت کشاورزی به این امر بدهد که گاو و گوسفند از بین نرود سؤال می‌کنم از آقای وزیر کشاورزی که آقا در لرستان که تقریباً نصف دام ایران را دارد در آنجا تا حالا یک کپسول به یک گوسفند داده‌اند و یک گاو را سرم زده‌اند (غضنفری- ابداً) این تذکر بنده برای این بود که جنابعالی توجه بفرمایید و راجع به این قبیل امور قبلاً فکر کنید برنامه داشته باشید یک روز دیگر هم بنده اینجا عرض کردم و حالا در کمیسیون برنامه صحبت می‌کنیم با آقایان رفقا که اعتبار کافی هم در اختیار جنابعالی بگذارند ولی شرطش این است که جنابعالی این کار را بکنید، البته بنده روز اول که نمی‌خواستم عرض کنم ولی حالا مجبورم عرض کنم برای لرستان و مازندران و گرگان، در مناطقی که دامپروری است هنوز یک بهانه و یک فکر اساسی نشده است یک موضوع دیگر این است که و بنده این تجربه تلخ را دارم در زمان حکومت بیست ساله یعنی زمانی که اعلیحضرت فقید حیات داشت می‌دانید که خیلی مأمورین حساب می‌بردند و کمتر از حالا دزدی می‌شد در همان موقع بهترین فرصت و بهترین وسیله برای مأمورین دفع ملخ و دفع سن بود که در این راه چون کنترل دقیقی نیست سوء‌استفاده می‌کردند و به معنای واقعی دفع ملخ و سن نمی‌شد این عرض بنده بود و پیشنهاد می‌کنم که مذاکره کافی است و آقایان به من مراجعه کردند و تذکر دادند و رأی هم خواهم داد آقایان این موضوع را در نظر داشته باشید.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی- کار وزارت کشاورزی متأسفانه چون توی بیابان است به چشم کمتر می‌آید ما امسال موفق شدیم که دوازده میلیون واکسن بزنیم به گاو و گوسفند و در لرستان هم بنده الان خدمتتان می‌خواهم بگویم که در سر تا سر مملکت در جنوب و شمال و در تمام خراسان آن رفقای ما مطلع هستند که ما موفق شدیم طاعون گاوی را جلویش را بگیریم، در خراسان و مازندران و گرگان در اینجاها هر کدام از آقایان نمایندگان محترم میل داشته باشند بنده صورتش را خدمت آقایان تقدیم می‌کنم بنده البته هنوز از طرز کار وزارت کشاورزی راضی نیستم برای این که وسایل کار را نداریم ولی معهذا می‌خواهم خدمت آقایان عرض کنم که ما یک کارهایی را می‌کنیم و انتظار داریم که این عملیاتی که ما می‌کنیم مورد توجه آقایان باشد وزارت بهداری هم الان کمک می‌کند که وزارت کشاورزی در کارهای دامپزشکی داشت و یک بنگاهی مثل بنگاه رازی زیر نظر متخصصی که بیست سال است کار می‌کند و متأسفانه در این چند روزه ایران را ترک می‌کند و ما از او رضایت داریم گاو و گوسفند ایران که روی هم رفته شاید بیست و پنج میلیون هست ما ۱۲ میلیون گاو و گوسفند را واکسن زدیم متأسفانه آفات حیوانی و آفات نباتی به قدری زیاد است که با وسایل کمی‌که داریم و مدت کمی‌که از تأسیس وزارت کشاورزی می‌گذرد ما نمی‌توانیم به این زودی موفق شویم که این آفات را دفع کنیم معهذا بر ضد سیاه‌زخم و بر ضد طاعون و سایر امراض مبارزه می‌کنیم و درقسمت نباتات آفات پسته و آفات مرکبات متأسفانه یکی دو تا نیست وسایل کمی در دسترسمان هست و البته از آقای کشاورزصدر تشکر می‌کنم که تذکر دادند بنده آنجا را هم یقین دارم که ضمن این اقداماتی که در سایر نقاط مملکت شده (کشاورزصدر- در آنجا نشده) اگر هم در آنجا نشده با توجهی که آقایان دارند ما فعالیت‌شان را زیادتر می‌کنیم که آقایان همه انشاء‌الله از ما راضی باشند.
رئیس- مخالفی با کفایت مذاکرات نیست؟
دکتر معظمی- بنده مخالفم، آقای وزیر کشاورزی توجه بفرمایند بنده مخالفم با کفایت مذاکرات برای این بود که فرصت بشود یک سؤالی از آقای وزیر کشاورزی بکنم و آن این است که در زیر بودجه کشاورزی چهار میلیون تومان برای دفع آفات پیش‌بینی شده خواستم سؤال بکنم که مگر آن اعتبار تمام شده و کافی نبوده است که به این مبارزه بکنید و یک سؤال دیگر این است در این گزارشی که از قسمت برنامه به مجلس شورای ملی تقدیم شده مبالغی به عنوان دفع آفات نباتی پیش‌بینی شده است می‌خواستم سؤال بکنم که از این مبلغ چقدر امسال استفاده کردید و بعد هم بفرمایید آن اعتبارات مگر تمام شده است که مجدداً احتیاج به یک اعتبار تازه‌ای پیدا کرده‌اند اصولاً برای دفع آفات بنده موافق هستم و مخصوصاً در گلپایگان و خوانسار که وزارت کشاورزی امسال مأمورینی فرستاده بسیار خوب انجام وظیفه کرده بودند و از این جهت از موقع استفاده کرده تشکر می‌کنم.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی- ملخ دریایی ملخی است که برخلاف پیش‌بینی‌هایی که معمولاً برای دفع آفات می‌شود امسال پیش آمده چون ملخ دریایی جزو آن آفاتی نبود که در برنامه ما باشد ما از اعتبارات خودمان برای دفع آفات در غرب و مغان و گرگان و مازندران استفاده کرده و مبارزه می‌کنیم و اعتبار را مصرف می‌کنیم که مبلغی که در آن بودجه‌مان هست برای آفات مختلف یک قسمت سن، آفات مرکبات، آفات پسته، و یک قسمت‌های آزمایشی از این اعتباری که معمولاً داشتیم و امسال هم البته استفاده کردیم که از اعتبار سازمان برنامه ما یک اقدامات اساسی برای دفع آفات میوه کردیم که یک قسمت در خراسان بوده و جناب آقای عماد تربتی هم اطلاع دارند (عماد تربتی- صحیح است) که ما یک مأمورینی فرستادیم که در نقاط دورافتاده به ترتیب هم دفع آفات میوه کردیم که در سال‌های قبل نمی‌کردیم و از این اعتبار یک قسمت برای دفع آفات میوه و یک قسمت برای دفع آفت سن که معمولاً آن اعتباری که داشتیم در اطراف تهران مصرف کردیم و مقدارش هم کم بود و چون مقدار اعتبار کم بود و موفق نمی‌شدیم امسال از اعتبار سازمان برنامه هم برای این کار استفاده کردیم به طوری که ششصد هزار تومان برای دفع آفت سن مصرف شد و چهار صد هزار تومان ما نگاه داشتیم برای تربیت حشرات و دفع آفت در موقع بهار بنابراین چهار میلیون برای یک کاری است که پیش‌بینی نشده است و کار استثنایی است ولی از بودجه عادی برای این کار نمی‌توانیم استفاده کنیم (جواد مسعودی- تمام شده) بله تمام شده.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود به شرح ذیل قرائت شد پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل اضافه شود وزارت کشاورزی مکلف است در هر یک از مراکز کشاورزی وسایل مبارزه با دفع آفات نباتی را مرتب و مجهز به طور ثابت نگاهدارد فرهودی
نبوی- پیشنهاد خوبی است حیوانی را هم اضافه کنید.
رئیس- آقای فرهودی
فرهودی- عرض کنم این روشی که در وزارت کشاورزی چندین سال است برای دفع آفات معمول است یک روزش رضایت‌بخش و مرتب نیست و از این جهت که البته وزارت کشاورزی مأمورینی دارد هر وقت آفتی بروز کند یا در میان حیوانات یا در میان نباتات آن مأمور اطلاع می‌دهد به وزیر کشاورزی، وزیر کشاورزی هم مدتی تحقیق می‌کند گزارش می‌خواهد، گزارش می‌رسد مدتی صرف تحقیق در این امر می‌شود بعد، بالأخره تصمیم می‌گیرند که مبارزه کنند موقعی که این تصمیم را می‌گیرند تازه آقایان مواجه می‌شوند که اعتباری نیست در تلاش برمی‌آیند که اعتباری تحصیل کنند و با وزارت دارایی و با دولت مذاکره می‌کنند کار به جایی می‌رسد که لایحه به مجلس می‌آورند بعد هم وقتی اعتبار تصویب شد مشغول می‌شوند در تهران به خرید لوازم سم و سم‌پاشی و چه و چه بعد یک اردویی را می‌فرستند البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که آفت منتظر نمی‌شود که یک همچو تشریفات اداری و عملی را طی بکنند تا این که آقایان وسایلشان به محل برسد، ترتیب صحیح این کار این است که وزارت کشاورزی با تجربیاتی که دارد با اطلاعاتی که دارد و می‌داند که آفات از چه قبیل است وسایل این کار را قبلاً داشته باشد در محل (صحیح است) بعد هم مأمورین را لازم نیست که مأمور دولتی باشند خود مردم محل کدخداها، مباشرین ضابطین را می‌توانند در هر ناحیه‌ای برای دفع آفاتی که معمولاً در آن ناحیه زیاد پیدا می‌شود تربیت بکنند وسایلش را هم آماده نگهدارند که وقتی که یک آفتی آمد به طور خودکار آن وسایل به وسیله آن دستگاه به کار بیفتد یعنی آن مردم تربیت شده برای این کار چون اگر خود مردم
را شرکت بدهید در این کار اتهاماتی که وارد می‌شود که سوء‌استفاده می‌شود پیش نمی‌آید مردم برای محصول خودشان و زندگی خودشان دارند مبارزه می‌کنند و اگر هم بخواهند سوء‌استفاده بکنند بلد هم نیستند وارد نیستند برای این که در اداره بزرگ نشده‌اند که ببینند سند خرج چطوری باید ساخت حلب خالی را چطوری به جای حلب نفت باید جا زد و کارهای دیگر بلد نیستند بنابراین نظر دولت و وزارت کشاورزی که دفع ملخ و دفع آفات است انجام می‌شود اما به این صورتی که الان هست بنده امیدوار نیستم که با تصویب این گونه اعتبارات باز هم به آن نتیجه صحیحی که آقای وزیر کشاورزی و دولت در نظر دارند موفق شویم و البته منظور من هم این نبود که به این پیشنهاد رأی گرفته شود چون این جزو وظیفه وزارت کشاورزی است که در هر جایی یک تشکیلات حاضر و مرتبی برای دفع آفات داشته باشد قصدم از تقدیم این پیشنهاد یک تذکری به آقای وزیر کشاورزی بود و امیدوارم که توجه بفرمایید و پیشنهادم را پس می‌گیرم (احسنت)
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
تبصره- دفع سن در صفحه همدان مشول این اعتبار خواهد بود. مخبر فرهمند.
رئیس- آقای مخبر فرهمند.
ابوالقاسم امینی- سن با ملخ جدا است.
مخبر فرهمند- ولی آفت است بنده هم آفتم عرض کنم که بنده پیشنهادی که کردم از نقطه نظر این بود که صفحه همدان مرکز زارعین و کشاورزان بوده و محصول زندگانی‌شان غله است چیز دیگری هم ندارند چند سال است که مبتلا به خشکسالی و گرفتاری قحط و غلا هستند که در سال گذشته وزارت دارایی مساعدت کردند و حتی دو هزار تن بذر دادند که هنوز نمی‌توانند آن را بپردازند آن وقت وقتی یک همچو جامعه‌ای تقریباً چهارصد هزار تن زارع و کشاورز و محصول زندگانی‌شان غله باشد و این محصول هم گرفتار آفت باشد زندگی او معلوم است که چیست حالا آفت‌هایی که ما عجالتاً گرفتاریم غالباً مأمورین غلاظ و شداد که می‌آید با این که غله ندارند مازاد از آنها مطالبه می‌کند آن هم یک بار از همه اینها سخت‌تر جایی است که سردسیر است سن آمده، سن آمده تمام صفحه همدان را مبتلا کرد بنده از آقای وزیر کشاورزی تشکر می‌کنم که تا اندازه‌ای که توانسته‌اند جلوگیری کرده‌اند یعنی دستور داده‌اند، موافقت کرده‌اند پول فرستاده‌اند ولی این کافی نیست برای این که اگر جدیت بیش‌تری نشود که محصول بیش‌تری به دست بیاید پانصد هزار نفر زارعین را به مرگ سوق می‌دهد برای این بود که بنده خواستم جلب نظر آقا را بکنم که بیشتر سعی بشود و در این قسمت فعالیت‌شان بیشتر باشد پیشنهادم را هم پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
مقام ریاست معظم تبصره ذیل را برای ضمیمه نمودن به ماده واحده پیشنهاد می‌کنم تبصره از اعتبار فوق نمی‌بایستی اتومبیل و وسایل نقلیه خریداری شود. نورالدین امامی
رئیس- آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی- عرض کنم بنده می‌خواستم این تبصره پیشنهادی را دو قسمت کنم که یکی هم عدم خریداری اتومبیل بود که این را فردا اتومبیل کادیلاک و بیوک به این عنوان خریداری نکند و یکی هم فوق‌العاده و خرج سفر که می‌خواستم آن را هم پیشنهاد بکنم ولی دیدم این غیر مقدور است بعد صلاح دیدم که از آقای وزیر دارایی تقاضا کنم که در این قسمت ایشان اشکال‌تراشی کنند و این را به جوانمردی و فتوت خودشان واگذار می‌کنم و از این جهت پیشنهاد نکرده‌ام که ایشان صد در صد در این قسمت توجه بکند ولی وسیله نقلیه یعنی اتومبیل سواری نباید برای این کار خریداری شود ممکن است یک کامیونی مورد احتیاج باشد ولی نبایستی از این اعتبار برای مدیر کل‌ها و رؤسای درجه اول اختصاص بدهند و اتومبیل بخرند و به قول آقای مخبر فرهمند صفحه همدان را سن از بین ببرد و آقایان اتومبیل سوار بشوند و از مزارعی که سن آمده بگذرند این است که می‌خواستم آقایان توجهی بفرمایند که از این پول اتومبیل خریداری نشود.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- عرض کنم اظهارات جناب آقای نورالدین امامی البته از نظر صرفه‌جویی و جلوگیری از ولخرجی بسیار بسیار به مورد بود و تذکر بسیار صحیحی است اما می‌خواستم حضورشان عرض بکنم که به همان دلیل که فرمودند که در نظر داشتم پیشنهاد بکنم که هزینه سفر و فوق‌العاده پرداخت نشود روی همان نظر می‌خواستم پیشنهاد بکنم که ایشان از پیشنهاد خودشان صرف نظر بکنند چون این ملخ‌ها در تمام طول صحاری عریض و طویل جنوب ایران در تمام طول خلیج پراکنده است و تصدیق بفرمایند برای حمل و نقل موادی که بایستی به جهت مبارزه با این حشرات تهیه شود از قبیل سبوس کنجاله و سموم و غیره ذلک بایستی که وسیله نقلیه باشد (نورالدین امامی- کادیلاک) اتومبیل کادیلاک در تمام دوایر دولتی ایران به استثنای یکی که آقای نخست وزیر سوار می‌شوند وجود ندارد عرض کنم می‌خواستم بگویم که اتومبیل سواری خریداری نخواهد شد کامیون و جیپ خریداری می‌شود و از طرف مأمورین وزارت دارایی منتها درجه دقت به عمل خواهد آمد که به هیچ‌وجه من‌الوجوه ولخرجی و تفریطی در این کار نشود. (احسنت)
نورالدین امامی- بنده با این توضیح پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس- استرداد کردند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده سطر اول به جای مبارزه با ملخ دریایی قید شود با انواع ملخ‌ها. امامی‌اهری
وزیر کشاورزی- بنده قبول می‌کنم.
رئیس- به هر حال رأی می‌خواهد و تا عده برای رأی کافی شود آقای اهری بفرمایید توضیح بدهید.
امامی‌اهری- عرض کنم بنده خیلی به اختصار توضیح می‌دهم با در نظر گرفتن این که این مملکت ما مملکت کشاورزی است و مملکت ما وقتی روی سعادت خواهد دید که اصول کشاورزی ما از این وضع و رویه‌ای که کاملاً حالت بدویت (پریمیتیف) دارد خارج شود (شوشتری- فارسی بگویید) اول عرض کردم بدویت علاوه بر سایر مواهبی که خداوند متعال به ما داده یکی هم از آن مواهب این اراضی وسیع و وسایلی است که متأسفانه استفاده نمی‌کنیم با توضیحاتی که جناب آقای فرهودی دادند متأسفم که وزارت کشاورزی از نظر زارع و کشاورز هنوز آن موقعیت خودش را نتوانسته است بشناساند (صحیح است) بنده در همین امسال از مسافرتی که به آذربایجان کرده بودم آنجا به بنده مراجعه کردند و اظهار کردند که مقدار زیادی ملخ آمده به اینجا و همین جریان را خدمت جناب آقای کشاورزی تذکر دادم اگر نظر مبارکتان باشد بعد از مراجعت از مسافرت عرض کردم که در نقاط مغان و ارسباران ملخ‌هایی آمده و مردم متوحش بودند و می‌گفتند که علاوه بر سایر آفاتی که این چند ساله آنها دچار بودند این قسمت ملخ هم اگر ریشه‌کن نشود و مبارزه نشود اسباب زحمت فوق‌العاده‌ای برای اهالی ایجاد می‌کند آقای وزیر کشاورزی آنچنان توجهی را که من انتظار داشتم به خرج ندادند در این مورد این بود که بنده پیشنهاد کردم که از این مبلغ و از این اعتبار اگر در سایر نقاط مملکت ملخ مراکشی، ملخ بومی کشاورزی را تهیه می‌کند در این قسمت‌ها هم توجهی بفرمایید که خوشبختانه خودشان توجه داشتند و قبول کردند و امیدوارم که آقایان هم با تصویب این پیشنهاد کمکی بفرمایند.
رئیس- آقای سعید مهدوی
سعید مهدوی- بنده با این توضیحاتی که آقای وزیر کشاورزی دادند مخالفم این مبلغ برای مبارزه با ملخ دریایی هم کافی نیست و بنده با این شرط موافقم که در اینجا قید شود بعد از این که خطر این ملخ دریایی مرتفع شد آن وقت از این اعتبار به جای دیگر هم داده شود (صحیح است) برای این که حساب تو در تو خواهد شد و در موقعی که خطر ملخ دریایی وجود دارد خواهند گفت که ما خرج کردیم و اعتبار نداریم نمی‌توانیم و در آن موقع هم به گذراندن اعتبار دسترسی ندارند لذا بنده با این شرط موافقم که در آن قید شود که تا رفع خطر ملخ دریایی در جای دیگر خرج نشود
رئیس- آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی- البته آن پیشنهادی که شد و ما قبول کردیم ملزم نخواهیم بود که حتماً خرج مبارزه با ملخ دیگری بکنیم دیگر این اعتبار اضافه می‌آید چون جای تردید نیست که آنچه مورد خطر شدید است ملخ دریایی است و در صورتی که ما اضافه آوردیم خرج سایر جاها می‌کنم (شوشتری- اگر کم آوردید چه می‌کنید) اگر کم آوردیم دو مرتبه تقاضای اعتبار می‌کنیم و از دولت می‌گیریم اما را جع به فرمایشاتی که آقای فرهودی فرمودند بنده هم توجه داشتم، یک تشکیلات به صورت واحد برای ولایات داریم می‌دهیم که در تمام مراکز یک مأموریتی داشته باشیم که یک برنامه کاملی داشته باشد که مطابق آن برنامه
بتوانند کارهای خودشان را انجام بدهند ولی متأسفانه باید عرض کنم که وسایل ما محدود است استدعای از آقایان این است که برخلاف آنچه که گفته می‌شود در وزارت کشاورزی آقایان باید تشریف بیاورند و بنده توضیحاتم را خدمتتان عرض کنم که ما در حدود بودجه که داریم به اندازه کفایت کار می‌کنیم همه بودجه ما خرج پرسنل نمی‌شود صرف خرج سفر و فوق‌العاده نمی‌شود بلکه در مقابل پولی که می‌گیریم کار هم می‌کنیم و هر چه آقایان تشویق بفرمایند ما بهتر کار می‌کنیم و بنده استدعا می‌کنم که در موقعی که بودجه وزارت کشاورزی در کمیسیون بودجه مطرح است و دولت پیشنهاد می‌کند مثل عملی که با نهایت تأسف امسال شد بودجه کشاورزی را کم نکنید برای این که ما بتوانیم با دفع آفات مبارزه بکنیم مخصوصاً آن موقع خدمت جناب آقای دکتر معظمی و جناب آقای دکتر کیان عرض کردم که یک میلیون نسبت به سال گذشته به ما اجازه بدهید بودجه ما را کسر نکنید اگر شما می‌فرمایید که این مملکت مملکت کشاورزی است و باید کار کشاورزی بشود باید وسایل کار را هم به ما بدهید هر توضیحی که آقایان در این زمینه بخواهید با نهایت احترام قبول می‌کنم و خدمتتان عرض می‌کنم ولی اگر وزارت کشاورزی پول وسیله نداشته باشد در مملکتی که تمام انتظار آقایان از کشاورزی است و انتظار دارند که سطح تولید مملکت بالا برود ما اگر وسیله نداشته باشیم چه از دستمان بر خواهد آمد استدعا دارم که توجه بیش‌تری آقایان نسبت به وزارت کشاورزی بفرمایند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای امامی‌اهری با همان صورتی که پیشنهاد کردند که ملخ عمومی باشد آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
تبصره- مبارزه بهاره با سن دشت همدان و ساوه از این اعتبار تأمین خواهد شد پیراسته
رئیس- آقای پیراسته
پیراسته- بنده منظورم از تقدیم این پیشنهاد با کمال تأسف باید عرض کنم شکایتی است که از وزارت کشاورزی دارم وزارت کشاورزی با کمال تأسف باید عرض کنم که آن طوری که بایستی به همه توجه ندارد منظورم شخص وزیر کشاورزی نیست منظورم دستگاه وزارت کشاورزی است سه سال است که دشت همدان و ساوه را سن تهدید می‌کند هر سال وقتی مراجعه شده است یک پرونده‌ای تشکیل داده‌اند یک مأموری هم فرستاده‌اند فوق‌العاده‌ای هم داده‌اند و یک تشویق‌نامه هم صادر کرده‌اند و نتیجه‌ای هم گرفته نشده است بنده منظورم از تقدیم این پیشنهاد به دست آوردن یک فرصتی بود که در پیشگاه مجلس از این تبعیضی که در وزارتخانه‌ها می‌شود تظلم بکنم دولت مال همه جا است بایستی خودش به فکر بیفتد که کجا اهمیت دارد. نه این که به فشار فلان وکیل یا فلان متنفذ محلی دولت مجبور بشود که برای دفع آفات توجهی بکند بنده می‌خواستم عرض کنم که باید ترتیبی داده شود که این تبعیض از بین برود و آقایان به این پیشنهاد توجه بفرمایند که در هر نقطه‌ای که لازم است وزارت کشاورزی خودش صلاح می‌داند اقدام کند در ساوه انار که محصول آنجا است در این ۳ سال در اثر سرمایی که شده است از بین رفته فقط محصول‌شان گندم است که آن هم هر سال سن از بین می‌برد آن وقت وقتی مراجعه می‌کنند می‌گویند بهار باید اقدام کرد و وقتی در بهار تقاضا می‌شود می‌گویند پاییز باید جلوگیری کنیم باز که می‌رویم می‌گویند بهار باید مبارزه کنیم و نتیجه بهار به پاییز و بهار به پاییز است که همین طور می‌ماند و فقط تشویق‌نامه صادر می‌شود و علاوه هیچ کاری نشده و بنده دیگر چیزی عرض نمی‌کنم اگر غیراز این است آقای وزیر کشاورزی بیایید بفرمایید ولی مسلم بدانید که تا به حال کوچک‌ترین قدمی برای آن نقطه برداشته نشده است.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- با نهایت تأسف چون اعتباری برای دفع ملخ خواسته شده این اعتبار را نمی‌توانیم برای کارهای دیگر مصرف کنیم بدون این که بنده انکار داشته باشم در قسمت سن توفیقی که لازم است برای ما حاصل نشده و اگر ما یک قسمت از مملکت را به یک قسمت برای دفع آفتی دیگر مقدم داشته‌ایم از جهات فنی است چرا؟ برای این که در یک قسمت از نقاط مملکت مثل فارس و اصفهان و همدان و سایر جاهایی که سن پیدا شده در آنجاهایی که سن به یک مقدار متراکم و متفرق در یک سطح وسیعی نشده باشد موفق می‌شویم که مبارزه بکنیم ولی اگر در یک هکتار صد تا سن متفرق باشند برای ما صرف نمی‌کند جمع‌آوری و بنده تصور نمی‌کنم که وزارت کشاورزی مبارزه با سن را در پاییز به بهار وعده داده باشد برخلاف چیزهایی که به بهار وعده می‌دهند چون موقع دفع سن بهار نیست و در جاهایی که مناسب این کار بوده است و وضعیت فنی اجازه می‌داد ما این کار را کردیم اگر جناب آقای رضوی هم شکایت از فارس دارند شکایت مربوط به عمل وزارت کشاورزی نیست بلکه وضعیتی است که خود سن دارد یعنی متأسفانه سن در آنجاها متفرق است و حرکت ایلات که وقتی از کنار بوته‌زارها و از کنار آنها حرکت می‌کنند سن را حرکت می‌دهند و مبارزه را مشکل می‌کند بنده معهذا وعده می‌دهم که نهایت توجه را بکنیم و از همان اعتباراتی که داریم تقاضای جناب آقای پیراسته را تأمین بکنیم و احتیاج نباشد که اعتباری که مقدارش محدود است و برای خطر عمومی‌کشور است ما آن اعتبار را مصرف این کار بکنیم و استدعا می‌کنم پیشنهادشان را پس بگیرند.
پیراسته- بنده با توضیحاتی که آقای وزیر کشاورزی دادند پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای قبادیان به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم وزارت کشاورزی مکلف است که از بودجه پیش‌بینی شده در دفع سن و ملخ در قسمت کرمانشاهان اقدام نموده که از این حیث اسباب خوش‌وقتی زارعین و دفع آفت شده باشد. عباس قبادیان
رئیس- آقای قبادیان
قبادیان- یک توضیحاتی لازم است عرض کنم که آقای وزیر کشاورزی مطلع بشوند آقای وزیر کشاورزی توجه کنید بنده این پیشنهاد را نه از نقطه این که فارس احتیاج به مبارزه با ملخ دریایی ندارد کردم همه ما معتقد هستیم که لایحه‌ای که دولت تقدیم کرده است بسیار مفید است و دولت هم خوب متوجه شده است البته بایستی مبارزه شدید با ملخ دریایی مخصوصاً در قسمت فارس بشود اما خود آقایان اطلاع دارند که کرمانشاه حاصل‌خیزترین نقاط کشور است که همیشه از قدیم از کرمانشاه اغلب شهرستان‌های ایران استفاده کرده‌اند و اگر به وضع غله کرمانشاه توجه زیادی از طرف وزارت کشاورزی نشود لطمه زیادی به ارزاق عمومی کشور وارد می‌شود ما سالی در حدود پنجاه شصت هزار تن برای امرار معاش اهالی مرکز و جنوب گندم می‌فرستیم پس بنابراین اگر یک آفتی در قسمت کرمانشاه بروز بکند بایستی وزارت کشاورزی از نقطه نظر اهمیت غله آن استان بیشتر توجه بکند سن در قسمت کرمانشاه بروز کرده است ملخ هم چندین سال است که خود جنابعالی اطلاع دارید در آنجا هست خوشبختانه آقای امیر پرویزی که رئیس کشاورزی آنجا هستند با نهایت درستی و صداقت کار کرده (صحیح است) و بنده از اینجا از ایشان اظهار تشکر می‌کنم و مخصوصاً وزارت کشاورزی را متوجه می‌کنم که از این مأمورین لایق قدردانی بکنند ولی آقا وسایل کافی در اختیار آنها نیست الان در قسمت هرسین در قسمت سنقر و کلیایی و کلهر سن بروز کرده است و ملخ هم هنوز در این قسمت کاملاً دفع نشده است بنابراین اگر چنانچه توجه عاجلی نشود سال دیگر کلیه کشاورزان از بین خواهند رفت و به ارزاق عمومی‌کشور هم لطمه وارد خواهد آمد بنده از این نقطه نظر این پیشنهاد را دادم و اینجا گفتم که نسبت به دفع آفت کرمانشاهان یک توجه عاجلی وزارت کشاورزی بکند.
رئیس- آقای رضوی
رضوی- بنده تصور می‌کردم در ضمن مذاکراتی که از اول شد آقایان توجه فرمودند که این اقدام و این پیشنهاد مربوط به یک عمل سریعی است که اگر در موقع خودش انجام نگیرد اساساً دیگر فایده‌ای ندارد (صحیح است) و ضرر هم درست است که همان طوری که همکار محترم آقای صدرزاده فرمودند ابتدا به فارس و جنوب می‌رسد ولی اگر بنا شد ملخ دریایی وارد شد هیچ کجای مملکت را سالم نمی‌گذارد از این جهت بنده معتقدم که تمام کسری‌هایی که وزارت کشاورزی دارد و تمام غفلت‌هایی که در گذشته شده ما دراین مختصر بحث نکنیم اگر آقایان اجازه بدهند این را امروز تصویب بکنیم و بعداً تقاضا می‌کنم از مقام ریاست که روز دوشنبه و یا وقت دیگری را تعیین بفرمایند اختصاصاً برای همین قبیل سؤالات و مذاکرات لازم مربوط به آفات و سایر قسمت‌های کشاورزی که با شرح و بسط کامل انجام بشود بنده از آقایان محترم استدعا می‌کنم هر کدام پیشنهادهایی دارند که از این قبیل است استرداد بفرمایند چون وقت دیر می‌شود آقایان هم شاید کار داشته باشند آن وقت اکثریت نخواهد داشت و امروز این قانون تصویب نمی‌شود. با مقدماتی وزارت کشاورزی و وزارت دارایی تقاضا کردند عده‌ای از آقایان نمایندگان هم پیشنهاد کردند که بلکه امروز
این قانون بگذرد و حالا هم تقاضای ما این است که مساعدت و بزرگواری بفرمایند که امروز این قدم برای کمک به کشاورزان و بقای فلاحت کشور برداشته بشود (صحیح است)
قبادیان- آقای وزیر کشاورزی در این قسمت توضیح بفرمایند که ما اطمینان پیدا کنیم.
وزیر کشاورزی- در موقعی که آقایان نمایندگان کرمانشاه راجع به سن صحبت می‌فرمودند بنده استدعا کردم به وزارت کشاورزی تشریف آوردند و آقای امیر پرویزی را هم ضمناً خواستم تهران و در یک کمیسیونی با حضور آقایان بحث شد آقای قبادیان گویا مسافرت بودند آقایان تشریف داشتند ما آنجا صحبت کردیم اعتباراتی که لازم بود حواله کردیم و در نتیجه اقداماتی به عمل آمد و بنده باز قول می‌دهم با همان اعتبارات کم وزارت کشاورزی در آنجا کارهایی که لازم باشد بکنند و بنده استدعا می‌کنم که جنابعالی پیشنهادتان را پس بگیرید.
قبادیان- پس گرفتم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای صفایی به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم جمله (تهیه وسایل ومقدماتی و) از ماده واحده حذف گردد صفایی.
رئیس- آقای صفایی بفرمایید.
صفایی- پیشنهاد بنده را ممکن است آقایان توجه نفرموده باشند اول اصل پیشنهاد را عرض می‌کنم و بعد علتش را. ماده واحده نوشته است: برای تهیه وسایل مقدماتی و مبارزه با ملخ بنده پیشنهادم این است که (تهیه وسایل مقدماتی) حذف شود یعنی ماده این طور بشود: برای مبارزه با ملخ دریایی الی آخر دلیلش چیست؟ برای این که در ماده واحده وقتی نوشته بشود برای مبارزه با ملخ اینها همه جزئش است این (تهیه وسایل مقدماتی) با وضعیت کشاورزی که ما اطلاع داریم که واقعاً این وزارتخانه به قدر پشیزی برای ملت ایران مفید نیست (همهمه نمایندگان) اجازه بفرمایید ادارات کشاورزی در استان ما جز این که یک مشتی اشخاص پشت میز نشسته باشند و آخر برج حقوق بگیرند هیچ فایده‌ای در این کشور از وجود آنها مترتب نیست و سراسر وزارت کشاورزی را که مراجعه بکنید در وقت اداری هیچ کس پشت میزش نیست برای این که هیچ کس کاری ندارد در صورتی که فقط و فقط کار وزارت کشاورزی دفع آفات نباتی و حیوانی است و وقتی هم که یک آفتی پیدا می‌شود یک لایحه‌ای می‌آورند جلومان می‌گذارند که اعتبار بگیرند یک وزارتخانه‌ای که باید کارش و عملش دفع آفات نباتی و حیوانی باشد این وقتی که یک ملخ در ساوه پیدا بشود یک پیشنهاد دویست هزار تومانی می‌آید و وقتی ملخ دریایی می‌آید یک اعتبار چهار میلیونی می‌آید (پیراسته- در ساوه خرج نشده) بنابراین بنده چون از وزارت کشاورزی چشمم آب نمی‌خورد و احساس می‌کنم حالا یا ضعف تشکیلاتش است یا خیر علل دیگری دارد که وزارت کشاورزی نمی‌تواند به وظایفش عمل کند بنده از این جهت این پیشنهاد را کردم از همه مهم‌تر کارهای فنی به اشخاص غیر فنی داده می‌شود مثلاً در امور جنگلبانی متخصص حسابداری می‌رود یا مهندس برق می‌رود در امور جنگلبانی کار می‌کند (مسعودی- صحیح می‌فرمایید این فرمایشات‌شان کاملاً صحیح است) یادداشت فرستاده‌اند که بهانه کردی صحیح است این بهانه بود برای اطلاعاتی که داشتم فرصت پیدا کردم که از موقع استفاده کنم و عرایضم را بکنم به هر حال در وزارت کشاورزی اصولاً افراد فنی به کار گمارده نمی‌شوند مثلاً ملاحظه می‌فرمایید که یک نفر متخصص در تبلیغات می‌آید رئیس اداره آبیاری می‌شود چیز عجیبی است اداره آبیاری در این کشور متخصص امور تبلیغات رئیسش می‌شود بنده اگر بخواهم اسامی اشخاصی که غیر فنی هستند و در رأس کار هستند عرض بکنم شاید همه نظرشان این باشد که نظری در کار است اتفاقاً من معتقدم هر کس بی‌نظر حرف بزند یک مقداری صحیح نیست هر کس هر حرفی که می‌زند باید با نظر باشد این علل و این اوضاع و احوال بنده اجازه داده است که این جمله را پیشنهاد بکنم که (تهیه وسایل مقدماتی) حذف بشود زیرا معتقدم که وزارت کشاورزی ممکن است با این جمله تمام پول را در تهران خرج بکند برای امور غیر مفید و اسمش را بگذارد تهیه مقدمات و وسایل مبارزه بنابراین چه ضرری دارد ما ماده واحده را این طور تهیه بکنیم برای مبارزه با ملخ هر چه لازم داشته باشند باید عمل بکنند و این جمله را حذف بکنند و ضمناً از آقای وزیر کشاورزی که واقعاً شاید دل‌شان بخواهد برای این وزارتخانه کاری انجام بدهند ولی اوضاع و احوال بهشان مجال نمی‌دهد خواهش می‌کنم توجه داشته باشند تشکیلات اداری‌شان را طوری بکنند که به درد بخورد خوب در این کشور آقای مهدوی که متخصص در امور کشاورزی هستند و واقعاً یک مرد صحیح‌العمل و کاردانی هستند (صحیح است) اگر این اصلاحات را انجام ندهند منتظر کی باشیم؟ یک وزیری که در کار وارد نیست انجام بدهد؟ لذا بنده از ایشان خواهش می‌کنم با حسن نیتی که در کار دارند شخصاً اگر موانعی دارند و یا علل خارجی نمی‌گذارد کارها را انجام بدهند بفرمایید تا ما آن علل خارجی را مرتفع بکنیم زیرا مسلماً ایشان حسن نیت دارند و می‌خواهند کار بکنند (احسنت)
رئیس- آقای وزیر دارایی فرمایشی دارید بفرمایید.
وزیر دارایی- بنده عرضی ندارم.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی بفرمایید.
وزیر کشاورزی- جناب آقای صفایی یک مشت گله فرمودند که هیچ وارد نبود و بنده باید عرض کنم که ما آنچه لازمه سعی و کوشش است می‌کنیم و البته موانع هم داریم و در عین حال بنده از اظهار لطف‌شان تشکر می‌کنم و چون بنده هیچ نظری ندارم از این مبلغ سوء‌استفاده‌ای بشود و یا تبعیضی بشود بنده موافقت می‌کنم که آن جمله هم حذف بشود چون جناب آقای صالح هم یادداشتی فرستاده بودند که این پول چه جور مصرف خواهد شد بلی قربان اعتباری داریم بلکه در سایر اعتبارات هم مسئول برنامه‌ای باشیم که حتی‌الامکان این اعتبارات صرف خرج سفر و فوق‌العاده نشود و خرج وسایل نقلیه و تهیه سم و سبوس و عمل کردن بشود چون بایستی در بیابان‌ها بروند یک عده کارگر سم و سبوس را مخلوط بکنند و بعد هم در دویست هکتار ارضی را بپاشند بنابراین آقایان توجه خواهند فرمود که برای این کار چقدر وقت لازم است به هر حال بنده اینجا اطمینان می‌دهم که نهایت سعی و کوشش در صرفه‌جویی خواهد شد (صحیح است)
رئیس- آقای معدل بفرمایید.
معدل- بنده از این نظر دو کلمه را عرض می‌کنم که آقایان باید توجه بکنند وقتی یک قسمت از مملکت در معرض خطر است مثلاً حالا که ملخ هجوم آورده مردم آنجا فوق‌العاده در زحمت هستند و از رفقای دیگر که در اینجا هستند انتظار دارند که در این موارد کمک بکنند ما به طور کلی مواجه با این امر هستیم که وقتی که از در مجلس بیرون می‌رویم محصولمان کم است مثلاً الان همین موضوعی که امروز همه آقایان تشخیص می‌دهند که فوق‌العاده در کار کشاورزی مؤثر است و برای ساکنین جنوب الان فوق‌العاده اثر عظیم دارد با این مماطله‌ای که می‌کنیم و با این پیشنهاداتی که می‌کنیم به تأخیر می‌افتد بنده غالب نظریات آقایان را می‌بینم اساسی است الان این پیشنهادی را که آقای صفایی فرمودند وقتی خوانده شد دیدم که واقعاً پیشنهاد صحیح و خوبی است و بسیاری از پیشنهاداتی که اینجا خوانده می‌شود همه به جای خود صحیح است ولی درست فکر بفرمایید این مثل کسی است که یک تب چند درجه‌ای دارد دیگری در آن موقع خیلی مطالب در آن موقع خیلی مطالب حساس و حسابی را بخواهد آن موقع بگوید شما از نظر رفقایتان هم که شده موافقت و مساعدت بکنید بنده الان می‌بینم که آقای رئیس در این محظور هستند که دائم این لوحه عدد کافی را نشان نمی‌دهد و ما به زحمت بلند می‌شویم می‌رویم رفقایمان را پیدا می‌کنیم می‌آوریم ولی همچه که آمدند تو باز کس دیگر پیشنهادی می‌دهد و نتیجه حاصل نمی‌شود یکی دو تا مطلب اساسی هست که اینها وقت و زمانش می‌گذرد و بنده استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند که زودتر این کار تمام بشود.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی پیشنهاد را قبول کردند رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای صفایی آقایانی که موافقند بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای مهدی ارباب به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم
بلوچستان از سم‌پاشی مستثنا باشد ارباب
رئیس- آقای مهدی ارباب بفرمایید.
مهدی ارباب- بنده این مدتی که افتخار همکاری با آقایان محترم را در مجلس شورای ملی دارم می‌بینم که اعتباراتی که تصویب می‌شود به تنها جایی که هیچ نمی‌رسد یا خیلی کم می‌رسد آن بلوچستان بدبخت است در آنجا آقایان شاید شنیده باشند یا توجه فرموده باشند قریب هزار کیلومتر مجاور با سر حد دریا است آنجا بیشتر از هر کجا در معرض خطر ملخ دریایی است کمتر از هر کجا به آنجا توجه می‌شود به اضافه ابتدا می‌بایستی هزینه‌ای برای ایجاد محصول در آنجا فراهم کرد تا از خطر دور بشود من از حضور جناب آقای وزیر دارایی استفاده می‌کنم یک نفر رئیس کشاورزی بلوچستان و سیستان اخیراً اعزام داشته‌اند که بایستی
هزار کیلومتر شاید ایاب ذهاب بکنند و این آدم یک جیب یا یک وسیله نقلیه ندارد حالا چطور از بمپور برود به سیستان از سیستان برود ببمپور چه جور وظیفه‌اش را انجام دهد کراراً هم بنده از وزارت دارایی قبل از تصدی ایشان تقاضا کردم و توجهی نشد وقتی که بنا شد که هیچ توجهی نشود بهتر این است که آقای وزیر کشاورزی هم مجوز قانونی داشته باشند و اقلاً برای فورمالیته اگر یک اتومبیل رفت برای سم‌پاشی یک بلوچ بیچاره گرسنه مجبور نباشند زور بزند و اتومبیل آقایان را از گودی بیرون بیاورد و از شن خارج کند حالا اگر نمی‌خواهند که مجوز قانونی داشته باشند بنده پس می‌گیرم پیشنهادم را
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای دکتر هدایتی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به جای تبصره ماده واحده قرار گیرد.
تبصره- وزارت کشاورزی مکلف است اعتبار لازم برای این قبیل آفات در بودجه سال ۱۳۳۰ پیش‌بینی نماید دکتر محمدعلی هدایتی
اردلان- اگر بودجه مطرح بشود تمام اینها حل می‌شود.
رئیس- آقای دکتر هدایتی بفرمایید.
دکتر هدایتی- عرض بنده هم همین است آقای اردلان در ذیل ماده واحده تبصره‌ای است به این شرح ...
هر مبلغ از اعتبار مزبور در سال آینده مورد مصرف پیدا کند از درآمد عمومی سال مزبور قابل تعهد و پرداخت خواهد بود بنده می‌خواهم عرض کنم که این تبصره با اصول بودجه‌نویسی مخالفت دارد برای این که اینجا جناب آقای وزیر کشاورزی این طور توضیح دادند و آقایان نمایندگان محترم هم تأیید فرمودند مخصوصاً جناب آقای معدل که این اعتبار و این خرج فوریت دارد و به علت هجوم ملخ دریایی است اگر واقعاً همین طور است خوب این اعتباری که برای امسال ضرورت دارد اینجا پیشنهاد بفرمایید برای سال ۱۳۳۰ معنی ندارد از ماده‌ای که امسال تصویب می‌کنیم در سال ۱۳۳۰ خرج بکنیم این را در ضمن بودجه سال ۱۳۳۰ همان طوری که آقای اردلان فرمودند پیش‌بینی بکنید بودجه آقا معنیش این است پیش‌بینی دخل و خرج هر چقدر که دخل هست در مقابل هم یا کمتر خرج پیش‌بینی می‌کنند معنی ندارد که امسال ما خرج آینده را پیش‌بینی بکنیم راجع به سال آینده هر چه هست باید ضمن بودجه سال ۱۳۳۰ پیش‌بینی شود همین مطلب را پیشنهاد کردم که هر مبلغ از اعتبار سال مزبور اگر چیزی باقی بود اضافه بشود بر بودجه سال ۱۳۳۰ و برای مبارزه با ملخ دریایی و یا هر آفت دیگری و با سن اعتبار لازم پیش‌بینی شود ضمناً چون بنده عادت ندارم که وقتی موضوعات عمومی مطرح است در جزئیات وارد بشوم ولی برای این که از همکاران محترم عقب نمانده باشم توجه جناب آقای وزیر کشاورزی را جلب می‌کنم به این که شدیدترین آفت سن سال گذشته در غار و فشاپویه از طرف ورامین و مخصوصاً خود ورامین بود غار و فشاپویه و ورامین انبار غله تهران را تشکیل می‌دهد ولی به هیچ‌وجه من‌الوجوه توجه لازم به آنجا نشده بود بنده استدعا می‌کنم که بودجه لازم را برای مبارزه سن در ورامین و غار و فشاپویه در سال ۱۳۳۰ پیش‌بینی بفرمایید.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- عرض کنم تقریباً در یک ماه قبل وقتی که همکار محترم من جناب آقای وزیر کشاورزی راجع به کار ملخ تقاضای اعتبار فرمودند با بنده در این موضوع وارد مذاکره شدند بنده تصور می‌کردم که اگر احیاناً بنده با این تقاضا موافقت نکنم و لایحه‌ای راجع به این موضوع به مجلس تقدیم نکنم این تقدیم نکردن لایحه با این موافقت یک ذنب لایغفری بشود (شوشتری- گناه بشود) با این خطری که جنوب ما را تهدید می‌کند یک چیزی بود که در آن موقع جا داشت آقایان نمایندگان محترم سخت‌ترین حملات را به دولت می‌فرمودند روی این نظر با وجود تمام مضیقه‌هایی که داریم آقایان نمایندگان محترم و بالاخص آقایانی که عضویت کمیسیون بودجه را دارند مستحضر هستند مع‌الوصف وزارت دارایی موافقت با این کار را کرد و با قید یک فوریت آورد و مکرر هم بنده از جناب آقای رئیس محترم مجلس تقاضا کردم که این لایحه را از نظر فوریت زودتر مطرح بفرمایند (صدرزاده- ایشان قصوری نفرموده‌اند) حالا متأسفانه می‌بینم یک چنین کاری عقب می‌افتد آقایان در نظر داشته باشند اظهاراتی که اینجا می‌فرمایند غالباً صحیح و به موقع است تذکراتی است که باید به دولت داده شود و دولت هم خوش‌وقت خواهد بود که این تذکرات را بشنود و البته عمل هم خواهد کرد ولی چون قانون بودجه در پیش است و شاید در ظرف این چند روزه مجلس محترم تصویب بکند که مطرح بشود بنده تصور می‌کنم اگر این قبیل پیشنهادها را موکول بکنند که در موقع طرح بودجه مطرح بشود بهتر خواهد بود (صحیح است) و بنابراین از نظر فوریت امر چون علاوه بر گزارشاتی که به وزارت کشاورزی رسیده است بنده هم مکرر تلگراف دارم که در تمام قسمت‌های جنوب ملخ هجوم کرده است یک قسمت تالار آمده است تا نزدیکی فیروزآباد آمده است از بلوچستان هم تجاوز کرده است و چون تا این لایحه به تصویب نرسد وزارت دارایی نمی‌تواند این اعتبار را بپردازد بنده استدعا می‌کنم که در اصل موضوع لطفاً آقایان محترم رأی بدهند و اظهاری هم که جناب آقای دکتر هدایتی فرمودند برخلاف مقررات بودجه‌ای نیست چون اصولاً بعضی از اعتبارات هست که مربوط به یک سال نمی‌تواند باشد عمل مبارزه با ملخ ممکن است در ماه‌های اول سال باشد در این قسمت سابقه هم دارد بودجه‌های ساختمانی و راه‌سازی را هم اجازه داده شده است که اگر امسال تمام نشد سال‌های آینده بسازند این کار سابقه دارد بنابراین استدعا می‌کنم مسترد بفرمایند که اصل موضوع زودتر تصویب شود (دکتر هدایتی- بنده پس گرفتم).
رئیس- یک پیشنهاد دیگر بیشتر نیست قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای ملک‌مدنی به شرح زیر قرائت شد)
تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایم سازمان برنامه به وجوهی که باید به کشاورزی پرداخت نماید عشر آن مبلغ برای دفع آفت سن اختصاص داده شود.
رئیس- آقای ملک‌مدنی بفرمایید.
ملک‌مدنی- عرض کنم با بیاناتی که آقایان فرمودند که لازم است هر چه زودتر این لایحه تصویب بشود بنده برای موافقت با نظر آقایان پیشنهادم را پس می‌گیرم خوشبختانه تذکرات لازم را هم آقای وزیر کشاورزی دادند که موضوع سن یک موضوع اساسی است و خود آقایان می‌دانند و دراین مورد بحث نمی‌کنم و کاملاً با نظر رفقای پارلمان موافق هستم که هر چه زودتر بگذرد ولی این آفت سن در قسمت غرب مملکت صدمات زیادی به کشاورزی زده است که باید اقدام مؤثری برای دفع آن بفرمایند بنده می‌خواستم که یک تذکری بدهم و پیشنهاد را استرداد می‌کنم.
رئیس- لایحه با دو پیشنهادی که قبول شده است برای نظر مشورتی به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس- آقای پیراسته طبق ماده ۹۰ اجاره خواسته بودند پیشنهادی رسیده که لایحه اسکناس هم با فوریت مطرح بشود آقای پیراسته بفرمایند.
پیراسته- آقایان دارند می‌روند اجازه بفرمایید برای جلسه آینده بماند.
رئیس- آقایان بیرون نروید ۲۰ دقیقه دیگر وقت مجلس مانده بفرمایید آقای پیراسته
قبادیان- آقای پیراسته بگذارید برای پس فردا.
پیراسته- من موافقم اگرجناب آقای رئیس موافقت بفرمایند.
رئیس- ۲۰ دقیقه وقت باقی است.
پیراسته- آقایان خسته هستند.
رئیس- خود آقایان هی می‌گویند مقررات و آیین‌نامه رعایت شود خودشان هم مراعات نمی‌کنند ۲۰ دقیقه دیگر از وقت مجلس باقی مانده می‌گویند جلسه را ختم کنید.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت