تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی آریامهر
| درگاه شهبانو فرح پهلوی | تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
به دلیل شرایط سیاسی در ایران اشغال شده به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی پس از اینکه محمد رضا پهلوی ولیعهد ایران در مجلس شورای ملی سوگند پادشاهی خورد و پادشاه ایران شد، با اراده و خواست اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آیین و جشن تاجگذاری به زمانی در آینده فرافکنده شد که شاهنشاه آرامش خاطر یافته باشند که ملتشان در امنیت و رفاه اجتماعی و سیاسی بسر می‌برند. بدین روی در تاریخ ۴ آبان ماه ۱۳۴۶ در چهل و هشتمین زادروز محمد رضا شاه پهلوی در کاخ گلستان آیین تاجگذاری اعلیحضرت شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی برگزار شد و شاهنشاه سرانجام دیهیم پادشاهی را پس از بیست و شش سال بر سر خود نهادند. در این آیین شاهنشاه تاج بر سر علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی گذاشتند و علیاحضرت نایب‌السلطنه ایران شدند.
پادشاهی محمد رضا پهلوی ولیعهد ایران
در تاریخ سوم شهریور ماه ۱۳۲۰ نیروهای ارتش انگلستان و روسیه خاک ایران را اشغال کردند . هشتم شهریور ایران را نیروهای انگلیس و روسیه به سه بخش تقسیم کردند. بخش شمالی در اشغال شوروی بود. بخش جنوبی که منطقه نفتی ایران را نیز دربرمی‌گرفت در اشغال ارتش انگلیس درآمد. تنها منطقه میانی ایران یعنی تهران و پیرامون آن برای ایران باقی ماند. ۲۳ شهریور ماه ۱۳۲۰ سفیرهای انگلیس و روس به رضا شاه اولتیماتوم دادند که تا ۲۶ شهریور ساعت دوازده نیم‌روز باید کناره‌گیری کند و اگر کناره نگیرد، تهران اشغال خواهد شد، شاهنشاهی ایران از بین خواهد رفت و یک دولت اشغالی از شوروی و انگلیس بوجود خواهد آمد. بامدادان روز ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ ، رضا شاه از شاهنشاهی ایران به نفع ولیعهد بیست و یک ساله محمدرضا پهلوی کناره گرفت. ساعت نه و سی دقیقه ، مجلس شورای ملی کناره‌گیری رضاشاه را پذیرفت. ساعت ۴ پس از نیم‌روز، ولیعهد ایران، محمد رضا پهلوی در برابر مجلس شورا ملی و نمایندگان سوگند خورد و پادشاه ایران شد. [۱]
با این که رضا شاه بزرگ کناره‌گرفت، ۲۶ شهریور ماه ۱۳۲۰ ارتش‌های شوروی و انگلیس تهران را اشغال کردند و حکومت را زیر کنترل خود درآوردند. در ۵ آبان ماه سفیران شوروی و انگلیس به آگاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی رساندند که قدرت در دست ماست. پس از سه ماه در روز ۶ بهمن ماه ۱۳۲۰ مجلس شورا قانون قرارداد سه قوا در ایران را تصویب کرد. این قانون از سوی نخست‌وزیر محمدعلی فروغی دستینه شد و از سوی سفیران شوروی و انگلیس تایید نهایی گردید. بر پایه پیمان سه دولت تمامیت ارضی ایران و هم چنین بیرون رفتن ارتش شوروی و انگلیس در پایان جنگ جهانی دوم ایران تضمین شد. ایران نیز متعهد شد که با نیروهای شوروی و انگلیس همکاری کند، پروانه استفاده از راه‌های کشور و سیستم مخابراتی کشور را به شوروی و انگلیس بدهد و نیروی کارگر و ابزار مورد نیاز را برای شوروی و انگلیس فراهم آورد. شوروی و انگلستان روزنامه‌ها و رادیو را سانسور کردند تا ایرانیان درباره اشغال ایران و استفاده از منابع کشور آگاهی نیابند. در آذر ماه ۱۳۲۱ نیروهای امریکایی نیز وارد ایران شدند و آغاز به ساختن پرشن کریدور کردند. پرشن کریدور راهی بود از شمال به جنوب ایران که برای رساندن مهمات و دیگر ابزار جنگی از شاخاب پارس (خلیج فارس) تا دریای مازندران و سپس از آنجا به شوروی می‌رفت.
۹ آذر ماه ۱۳۲۲، در کنفرانس تهران روزولت، چرچیل و استالین اعلامیه سه دولت امریکا، بریتانیا و شوروی را دستینه کردند که در آن تضمین شد که قوای متفقین ایران را پس از پایان جنگ جهانی دوم ترک خواهند کرد و ایران خسارت جنگ برای این مدت را خواهد گرفت. پیش نیاز این قراداد این بود که دولت ایران به آلمان اعلان جنگ بدهد که ایران در ۱۷ شهریور ۱۳۲۲ آن را انجام داد. [۲]
پس از پایان جنگ جهانی دوم نیروهای امریکایی و انگلیس به تخلیه نیروهای خود از ایران پرداختند. استالین نیروهای خود را از ایران بیرون نبرد بلکه بسیار آشکار در آبان ماه ۱۳۲۴ به پشتیبانی از جنبش‌های جدایی‌خواهی بخش‌هایی از ایران پرداختند. ارتش شوروی از ورود نیروهای پلیس و ژاندارمری ایران به آذربایجان و کردستان جلوگیری کرد. کردها جمهوری مهاباد را با پشتیبانی شوروی علم کردند و در آذربایجان، جعفر پیشه‌وری با همدستی شوروی فرقه دمکرات آذربایجان را بر پانمود. بر پایه مدارک سازمان مخفی اطلاعات ارتش، استالین برنامه داشت که در تهران یک حکومت کمونیستی برقرار کند و این حکومت کمونیستی دست نشانده شوروی با اشغال دایمی ایران موافقت نماید و آن را تصویب کند.
سرانجام ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد از شوروی شکایت برد. درخواست دادخواهی ایران نخستین شکایت داده شده به شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. سرانجام استالین وادار به بیرون بردن ارتش سرخ از ایران شد و روز ۱۷ آذر ماه ۱۳۲۷ با اراده شاهنشاه آذربایجان از چنگال سرسپردگان استالین بیرون کشیده شد و غائله جداسازی‌ها و جاسوسی‌ها پایان یافت. با پیاده شدن برنامه‌های عمرانی و با آغاز برنامه عمرانی چهارم که اقتصاد ایران شکوفا شده بود و مردم ایران در رفاه و امنیت و آسایش زندگی می‌کردند، شاهنشاه برآن شدند که تاجگذاری را پس از ۲۶ سال در کنار مردم میهن‌دوست و شاهدوست ایران جشن بگیرند.
تغییر قانون اساسی
اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران درخواست تغییر در قانون اساسی را نمودند که برپایه آن شاه حق برگزیدن نایب‌السلطنه را داشته باشد و سن قانونی به سلطنت رسیدن ولیعهد بیست سالگی شود، و تا هنگامی که ولیعهد به بیست سالگی نرسیده است، نایب‌السلطنه در راس کشور قرار داشته باشد. در تاریخ ۱ شهریور ۱۳۴۰ تغییرات نام برده در قانون اساسی تصویب شد.
شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در این باره گفتند :
| « | «هنگامی که نیازهای اصلی و اساسی مردم ایران بر آورده بشوند و چهارچوب اقتصاد ایران گسترش یابد، می‌باید پای در راه تمدن بزرگ بگذاریم و این تغییرات در قانون اساسی راه ما را به سوی تمدن بزرگ هموار می‌سازد.»[۳] | » |
تاجگذاری
در روز ۴ آبان ۱۳۴۶ در چهل و هشتمین زادروز محمد رضا شاه پهلوی در کاخ گلستان آیین تاجگذاری اعلیحضرت شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی برگزار شد و شاهنشاه سرانجام پس از بیست و شش سال، دیهیم پادشاهی را بر سر خود نهادند. در این آیین، شاهنشاه تاج بر سر شهبانو فرح پهلوی نهادند و علیاحضرت نایب‌السلطنه ایران شدند.
شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در سخنان خود در آیین تاجگذاری فرمودند:
- خداوند متعال را شکرگزارم که به من امکان داده است در مقام شاهنشاهی ایران خدمتی را که در قدرت و توانایی من است نسبت به کشور و ملت خودم انجام دهم، و از درگاه احدیتش مسئلت دارم مرا در آینده نیز مانند گذشته در ادامه این خدمت موفق بدارد و ارشاد نماید. تنها هدف زندگی من ارتقای روز افزون کشور و ملت ایران است و آرزویی به جز این ندارم که استقلال و حاکمیت این مملکت را حفظ کنم و ملت ایران را به پای مترقی ترین و سعادتمندترین جوامع جهان برسانم و عظمت دیرینه این سرزمین و افتخارات تاریخی آن را تجدید کنم و در این راه در آینده نیز مانند گذشته حتی از بذل جان دریغ نخواهم داشت.
- در این هنگام که تاج سلطنت کهنسالترین شاهنشاهی جهان را بر سر دارم و برای نخستین بار در تاریخ شهبانوی ایران نیز تاج بر سر نهاده است خود را بیشتر از همیشه در کنار ملت عزیز شرافتمند و میهن پرست خویش احساس می‌کنم و آرزو دارم که همواره لطف و عنایت کامله الهی شامل حال این ملت و مملکت باشد. برای من این احساس مایه خوشوقتی و مباهات است که امروزه من با ملتم با پیوند قلبی ناگسستنی به یکدیگر پیوسته‌ایم و دست در دست هم در راهی که متضمن عظمت و ترقی و سعادت ایران است پیش می‌رویم.
- به روان پاک همه آنهایی که در طول هزاران سال با فداکاری و جانبازی خود استقلال و حاکمیت شاهنشاهی ایران را حفظ کردند و این ودیعه گرانبها را به دست ما سپردند درود می‌فرستم و از درگاه قادر متعال مسئلت دارم همه ما را توفیق عنایت فرماید که به نوبه خود کشوری سربلندتر و ملتی مترقی تر و جامعه‌ای سعادتمندتر به دست آیندگان خویش بسپاریم و ولیعهد مرا نیز در مسئولیت خطیری که به عهده او نهاده شده است همواره یاری فرماید.
تهران در جشن تاجگذاری
- Shahreza Ave crowning Jashn.jpg
خیابان شاهرضا تهران در جشن تاجگذاری
- Toopkhaneh square.jpg
میدان توپخانه تهران در جشن تاجگذاری
خیابان‌های تهران آذین بسته می‌شوند
قوانین
- قانون اجازه ضرب و انتشار سکه‌های مخصوصی به نام جشن فرخنده تاجگذاری اعلیحضرتین - مصوب ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی و ۳۰ فروردین ۱۳۴۸ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۸ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- قانون جریان قانونی سکه‌های تاجگذاری اعلیحضرتین - مصوب ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس شورای ملی و ۹ اردیبهشت ۱۳۴۹ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۹ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
منابع
پیوند به بیرون
- فیلم مراسم تاجگذاری محمدرضا پهلوی تهیه شده توسط وزارت دربار (از گوگل ویدئو)