مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ دی ۱۳۲۴ نشست ۱۷۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویبنامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات- اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آئین‌نامه‌ها - بخش نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
سال اول - شماره ۲۵۸ مدیر: سیدمحمد هاشمی نماینده مجلس شورای ملی - ۲شنبه ۱۰ دی ماه ۱۳۲۴
دوره چهاردهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۴۵۷
جلسه ۱۷۶
صورت مشروح مجلس روز ۱شنبه نهم دی ۱۳۲۴ نشست ۱۷۶
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس ۵ شنبه ۶ دی ماه را آقای هاشمی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
۳۰ دقیقه به ظهر مجلس به ریاست آقای ملک مدنی نایب رئیس تشکیل و صورت مجلس روزهای پیش که به عنوان تنفس تعطیل شده بود قرائت گردید.
اسامی غائبین – غائبین با اجازه – آقایان: علی اقبال- دولت آبادی- حیدر علی امامی- اسکندر مقدم- بهبهانی- تهرانی
غائبین بی اجازه- آقایان: خاکباز- کفائی- آصف- امیرابراهیمی- تولیت- بوشهری- شهاب- سید ضیاءالدین طباطبائی- جواد مسعودی- حسن اکبر- صیف پور- بهادری- گنابادی- شریعت زاده- معدل- رفیعی- ایرج اسکندری- مهندس پناهی- دکتر آقایان- آرداشس آوانسیان- مراد آریه- قشقائی
دیر آمدگان با اجازه- آقایان: جلیلی- دکتر اعتبار- ذوالقدر- گرگانی- علی دشتی- مهندس فریور- لنکرانی
دیر آمدگان بی اجازه- آقایان: بیات – مؤید- قوامی- نقابت- اخوان- عامری سنندجی- صمصام- تیمورتاش- قبادیان- ایپکچیان – پوررضا
آقای مجد ضیائی راجع به حضور نمایندگان در مرکز تقاضا نمودند تلگرافی از طرف مقام ریاست مخابره شود آقای ساسان راجع به پرونده آقای حسین نفیسی که قرار منع تعقیب صادر شده از وزارت دادگستری سئوال نمودند.
آقای لنکرانی به عنوان اینکه مانند یک وکیل وظیفه شناس دادگستری از حقوق ملت و موکلین خود دفاع می‌کنند در صورت مجلس به تلگرافی که عصر پنجـشنبه گذشته به ایشان رسیده و در اولین جلسه روز شنبه پیشنهاد تشکیل جلسه خصوصی کرده بودند اشاره نمودند که می‌خواستند با توضیحاتی ایجاد حسن تفاهم کنند و آقایان فقط از لحاظ وظایفی که در حفظ مصالح وطن شان دارند مطالعه نمایند چرا خوانده نشده حتی در جلسه بعد هم خوانده نشده تا به همت آقایان این مشکلات حل شده باشد و تأکید نمودند که لازم است در این موقع مهم بر اثر همکاری صمیمانه فقط از لحاظ ملت ایران مشکلات حل و عقد شود سپس تذکر دادند که پس از تصویب یک دوازدهم در بقیه مواد لایحه مذاکره و مطالعه بیشتری داشتند و به منظور اینکه مسئولین اوضاع گذشته را مورد تعقیب قرار دهند به مناسبت ماده اول لایحه پیشنهادی داده بودند اگر ماده اول بوده چرا خوانده نشده‌است و بعد به سئوالی که راجع به تعقیب مسئولین موضوعت پیشنهادهای دولت آمریکا داده بودند اشاره نمودند که هنوز جواب داده نشده در این موقع ماده ۱۱۰ نظامنامه قرائت شد و آقای لنکرانی عریضه جمعی از طلبکاران حاجیه ربابه را تقدیم مقام ریاست نمودند و معتقد بودند که دولت باید طلب مردم را بدهد و از هر که محکوم می‌داند بگیرد و سپس عریضه ورثه از یوسف هزاره‌ای را تقدیم نمودند که در جلسه دیگر خوانده شود و صورت مجلس تصویب شد.
آقای فولادوند عریضه کارمندان حکمی و قراردادی را تقدیم مقام ریاست نمودند.
آقای روحی راجع به تأخیر تشکیل جلسه تقاضا کردند پیشنهادی که تقدیم شده‌است قرائت شود.
آقای وزیر دارائی تقاضا نمودند تکلیف قرارداد برتن وودز در این جلسه معلوم شود.
آقای رفیع راجع به تلگرافی که از گیلان رسیده لازم می‌دانستند که فوراً مورد توجه قرار گیرد و دولت جواب مساعد بدهد.
آقای وزیر دادگستری توضیح دادند که در هیئت دولت مطرح و تصمیم لازم اتخاذ شده بهتر است زودتر تکلیف پیشنهاد آقای وزیر دارائی معلوم شود.
آقای دکتر کشاورز با طرح لایحه موافق بودند و ضمناً به توقیف بدون محاکمه چند روزنامه اشاره نمودند که به خلاف منشور ملل متفق است.
گزارش کمیسیون دارائی و کمیسیون امور خارجه مربوط به شرکت دولت ایران در صندوق و بانک بین‌المللی قرائت شد.
آقای نقابت توضیح دادند که پیشنهادهای مربوط به قراردادها در کمیسیون مطرح می‌شود و در مجلس بدون مباحثه به تصویب می‌رسد و نسبت به لایحه اخذ رأی بعمل آمد و تصویب گردید.
آقای نایب رئیس راجع به اصلاح آئین نامه و پیشنهادی که برای تشکیل جلسات به قید دو فوریت داده شده بود اظهار داشتند که این اصلاح بعمل آید و پیشنهاد قرائت شد.
آقای لنکرانی پیشنهاد ختم جلسه دادند.
آقای دکتر زنگنه در اطراف تصویب قانون شرکت ایران در بانک بین‌المللی توضیحاتی دادند و نظر داشتند که موضوع تصویب قراردادها بدون مذاکره در مجلس ایجاد سابقه نکند.
آقای مهندس فریور نیز موافق بودند.
و آقای دکتر معظمی معتقد بودند کافی است که آقای رئیس اعلام کنند این موضوعت سابقه‌ای نخواهد شد و آقای رئیس نظر مجلس را اعلام کردند.
آقای لنکرانی در اطراف پیشنهاد ختم جلسه راجع به ترتیب طرح و تصویب همین قانون اشاره نمودند.
آقای مهندس فریور پیشنهاد نمودند در آخر پیشنهاد آقایان نمایندگان در ترتیب تشکیل جلسات اضافه شود کسر حقوق شامل کسانی نیز خواهد شد که نیم ساعت قبل از ختم جلسه از مجلس خارج می‌شوند در این موقع بختم جلسه اخذ رأی تصویب شد و جلسه بروز یکشنبه نهم دی ماه محول و دستور بقیه لایحه و طرح مربوط به جلسات مقرر شد.
رئیس - آقای نقابت راجع به صورت جلسه نظری دارید؟
نقابت - خیر قبل از دستور عرضی داشتم
رئیس- آقای لنکرانی راجع به صورت جلسه نظری دارید؟
لنکرانی- عرض خیلی مختصری است بنده قسم مهم مشوقم در آن جلسه که اعتراض به صورت جلسه کردم علاوه بر آن مقدماتی که عرض شد نتیجه آن بود که نظرم می‌آید در پایان عرایضم عرض کردم که ملت ایران به این نمایندگانی که به کنفرانس صلح فرستاده شده اعتماد ندارند و تصریح کردم اگر قبول ندارند حکومت نظامی را الغاء کنند تا از مردم بپرسیم از اول دوره چهاردهم تا بحال مردم به امید اینکه این مجلس سر و کارش با کنفرانس صلح خواهد بود یک امیدواری هائی متوجه اشخاصی می‌شد الآن من احساس می‌کنم که مملکت من، مملکت شما مملکت همه بطور مرموزی در اختیار عناصر مرموزی قرار گرفته من حاضر نیستم که مملکت من...
رئیس- راجع به صورت جلسه بفرمائید
لنکرانی- عرض کردم این نوشته نشده چون قسمت حساس این بوده‌است و استدعا دارم که این نوشته شود چون قسمت حساس این بوده. عرض کردم و تکرار می‌کنم که نوشته شود که ملت ایران به این نماینده‌ها اعتراض دارند و حکومت نظامی را الغا کنند تا از مردم بپرسیم و آزادی بدهند تا این موضوع روشن بشود تا معلوم بشود این همه غافلگیری که شده‌است این عملی که در کابینه آقای بیات راجع به کنفرانس سانفرانسیسکو اجرا شد و حالا هم اجرا شد وسط این نگرانی‌ها یک مرتبه این بیرون آمده‌است.
تهرانچی- بنده هم اجازه خواسته بودم
رئیس- راجع به صورت جلسه‌است؟
تهرانچی- خیر قربان یک ورقه استیضاحی است می‌خواستم تقدیم بکنم که اجازه بفرمائید قرائت بشود.
رئیس- نسبت به صورت جلسه اعتراضی نیست؟ (اظهار شد- خیر) (عده کافی نیست) آقای صادقی نسبت به صورت جلسه اعتراضی دارید؟
صادقی- تا اکثریت نیست بنده یک عرض مختصری راجع به بانک ملی ایران که مورد علاقه همه کشور است و وضعیتی که برای شعبه بانک ملی تبریز پیش آمده‌است دارم..
رئیس- آن راجع به صورت جلسه نیست.
صادقی- اطمینان می‌دهم که عرایضم بیش از چهار پنج دقیقه طول نکشد و باز اطمینان می‌دهم که مطلبی که مخالف نظر آقایان باشد عرض نخواهم کرد استدعا می‌کنم اجازه بفرمائید عرض کنم.
رئیس- عده‌ای از آقایان قبل از شما اجازه خواسته‌اند.
صادقی- پس بعد از تصویب صورت جلسه اجازه بفرمائید عرض کنم که بیش از چهار پنج دقیقه طول نخواهد کشید و مطلبی که مطابق میل آقایان نباشد عرض نخواهم کرد.
رئیس- در صورت جلسه نشر دیگری نیست؟ (اظهار شد – خیر) صورت جلسه تصویب شد. بنده می‌خواستم به استحضار آقایان برسانم که در چند جلسه‌ای که بنده حاضر نبودم در اثر کسالت بود اینجا مشغول کارهای اداری مجلس بودم و بطوری که آقایان مسبوقند که در اثر کارهای دو سال نیمه از انتخابات تهران تا امروز دچار کسالت شده بودم به بنده گفتند بودند کمتر کار بکنم به این جهت کمتر حاضر شدم و حالا هم شاید هفت هشت روزی به دستور آقایان اطباء مشغول یک معالجه جدی بشوم خواستم عرض کنم اینکه حاضر نمی‌شوم برای این است و در خارج مشغول یک کارهای بیشتری هستم (امینی- ان‌شاءالله بلا دور است) آقایان ده دوازده نفر اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (تهرانچی- استیضاح بنده را بخوانید) (حاذقی- بنده پیشنهادی کرده‌ام) (دکتر کشاورز- استیضاح خوانده بشود) دستور هم راجع به وقت مجلس است حالا استیضاح آقای تهرانچی خوانده می‌شود بعد راجع به نطق قبل از دستور رأی می‌گیریم.
- تقدیم ورقه استیضاح از دولت از طرف آقای تهرانچی و قرائت آن
۲- تقدیم ورقه استیضاح از دولت از طرف آقای تهرانچی و قرائت آن
(پیشنهاد آقای تهرانچی بشرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشآمدهای اخیر آذربایجان و اغتشاشات روزافزون در قسمت‌های دیگر کشور که بکلی حاکمیت و اقتدار مأمورین را در آن نقاط از بین بده و عدم توانائی دولت در جلوگیری از آن و اصلاح اوضاع اسفناک ادارات و دوائر دولتی و قوانین مملکتی و رفع مشکلات سیاست خارجی و ندادن استعفا با تذکراتی که مکرر داده شده اینجانب را ناچار به استیضاح نمودن دولت جناب آقای حکیمی می‌نماید بلکه نتیجه‌ای به سیاست فعلی ایشان که عبارت از دست روی دست گذاشتن و نظاره کردن اوضاع اسف آور کشور است خاتمه داده شوند. چون تأخیر در تعیین وقت استیضاح و تلف نمودن وقت ممکن است کار را بجائی رساند که هیچگونه اقدام و علاج مفید واقع نگردد، متمنّی است مقرر فرمایند هر چه زودتر تعیین وقت گردیده و اعلام فرمایند تا استیضاح بعمل آید.
رئیس- فرستاده می‌شود. عرض کردم ده دوازده نفر اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند
حاذقی- بنده پیشنهادی کرده بودم.
طوسی- بنده مخالفم
رئیس- با چه مخالفید؟
طوسی- با ورود به دستور مخالفم
دکتر کشاورز – بنده هم با ورود در دستور مخالفم
رئیس- آقای دکتر شفق
دکتر شفق- عرض کنم خواه قبل از دستور و خواه بعد از دستور تمام کارها باید در حدود وقت انجام یابد اول باید کارهائی که در این دو سال یعنی قریب به دو سه سال نتوانستیم انجام بدهیم در این دو ماه انجام بدهیم (صحیح است) یعنی سر وقت باید جمع بشویم و در حین وقت کاری انجام بدهیم یا قبل از دستور یا بعد از دستور راجع به این قسمت به امضای هفتاد نفر از آقایان سه چهار روز است یک پیشنهادی تقدیم داشته‌ایم استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند آن پیشنهاد خوانده بشود و رأی بگیریم که ما بدون اشکال تراشی و رجوع نظامنامه و امثال آن در این قسمت که یک دستوری است در این دو ماه استفاده کنیم هفتاد نفر موافق هستند که ما سر وقت حاضر بشویم و در این قسمت آخر دوره مجلس شورای ملی یک کاری بکنیم بعد وارد مطالب دیگر بشویم جز در حین وقت هیچکاری را نمی‌شود انجام داد.
رئیس- آقا پیشنهاد شما جزو دستور است حالا اگر مجلس در دستور وارد شد همان را مطرح خواهیم کرد آقای رحیمیان مخالف هستید؟
دکتر کشاورز- بنده مخالف هستم
رحیمیان- بنده مخالف با دستور هستم و عرایض بنده چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد اگر اجازه بفرمائید عرض کنم.
رئیس- نوبه آقا نیست.
رحیمیان- بنده عرایضم بیش از چند دقیقه طول نخواهد کشید اجازه بدهید عرایضم را عرض بکنم.
رئیس- قبل از شما اجازه خواسته‌اند.
امینی- آقای رئیس رأی بگیرید.
رئیس- رأی می‌گیریم به ورود در دستور. آقایانی که موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین همان دستور است.
- اخطار آقای کامبخش راجع به طرح لوایح
۳- اخطار آقای کامبخش راجع به طرح لوایح
کامبخش- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
حاذقی- بنده راجع به طرح سه دوازدهم پیشنهادی کرده بودنم.
رئیس- آقای کامبخش بفرمائید
کامبخش- قبل از اینکه ماده اخطار را که پرسیدند خدمتتان عرض کنم می‌خواهم این موضوع را عرض کرده باشم که اساساً اخطار نظامنامه‌ای به عقیده بنده محتاج به این نیست که ما ماده‌ای را که بهش استناد می‌کنند بگویند به جهت اینکه بنده خوب می‌دانم که اگر به من توهینی شد از طرف کسی من حق دارم از خودم دفاع کنم فرض کنید که در آن وقع متوجه نبودم که این ماده ۱۰۹ است اخطار بکنم دلیلی ندارد که بگویند حتماً شما بایستی ماده را ذکر بکنید تا اینکه بتوانید اظهار بکنید پس بنابراین من اظهار خودم را می‌کنم اگر واقعاً چنین چیزی در نظامنامه نبود بفرمائید بنده سر جایم می‌نشینم. موضوعی که الآن مورد اسناد بنده‌است که اخطار کردم این است که الآن بنده نمی‌دانم کدام ماده نظامنامه‌است ولی یک چنین چیزی هست که اگر لوایحی مراجعه شود به کمیسیون‌ها و در اوقات مقرره و در مدت معین به آن لوایح رسیدگی نشود و آن لوایح را نیاورند به مجلس خود مجلس شورای ملی حق دارد آن لایحه را در جلسه عمومی اش مطرح بکند و رسیدگی بکند (طوسی- صحیح است) حالا بنده ماده اش را درست نمی‌دانم کدام است یک ماده‌ای در نظامنامه هست نمی‌دانم آن ماده ماده بیست پنج است بیست شش است چه ماده‌ای ایست؟ یک سلسله از لوایح همینطور در کمیسیون‌ها باقیمانده که بنده راجع به این لوایح خواهش می‌کنم حالا که کمیسیون‌ها علاقه‌ای ندارند به این لوایح تصویب بشود، باید بیاید به مجلس شورای ملی. یکی از آن لوایح راجع به آسیب دیدگان حریق زدگان قزوین است. یک لایحه‌ای است آورده‌اند مدت‌ها است در کمیسیون مانده‌است هیچ چیز مهمی همی نیست فقط یک قیام و قعود لازم دارد پانصد هزار تومان اجازه خواستند وام بدهند مطابق مقررات به اشخاصی و آن هائی که آسیب دیده‌اند و بعد هم وام را مستهلک کنند و این تصور نمی‌کنم یک موضوعی باشد که محتاج باشد در کمیسیون در اطراف آن زیاد صحبت بشود. اگر می‌آوردند در مجلس شورای ملی کار ده دقیقه بود در ده دقیقه این موضوعت انجام پیدا می‌کرد ((صحیح است) بنده فکر می‌کنم این حالا خارج نیس از آن اخطاری که کردم (طوسی- ماده ۲۵ است) بلی ماده ۲۵ منظور بنده ایراد نیست و واقعاً بنده نمی‌خواهم ایرادی گرفته باشم ولی در مجلس شورای ملی آنچه من فکر می‌کنم ما یک لوایحی را به ضرر این مملکت در یک نشست گذراندیم آنوقت لوایحی که به نفع مردم است و مردم انتظار دارند و چشم خودشان را دوخته‌اند به مجلس شورای ملی معلوم نیست که آن لوایح در کجا مانده‌است و چطور شده‌است. توی کمیسیون‌ها دفن شده‌است و آنوقت با این وضعیت میل دارند که مردم از ما راضی باشند از دولت ما راضی باشند از مجلس راضی باشند. من اینجا تقریباً بیست هزار نفر آسیب دیده‌اند در این جریان و ما هیچگونه کمکی نکردیم حتی کمک شخصی هم نکردیم جز چند نفر از آقایان در مجلس شورای ملی کسی کمک شخصی هم نکرد یک چیزی دیگر هم هست از جمله لوایحی که باقی مانده‌است لایحه کارمندان پیمانی است که معلوم نیست کی می‌خواهند به مجلس بیاورند همینطور مدت‌ها است که در کمیسیون مانده‌است و من کاری ندارم که در مرکز آقایان هر روز گرفتارند در اینجا و در حیاط مجلس شورای ملی می‌بینید که هستند جمعند و خواهش می‌کنند که این لایحه را بگذرانند صرف نظر از این از ولایات همه روزه تلگراف می‌رسد و این تلگرافی است که الآن از قزوین رسیده‌است از طرف کارمندان پیمانی آنجا و با لحن فوق‌العاده عصبانی این تلگراف را کرده‌اند و من هم حق می‌دهم عصبانی بشوند برای اینکه ما تمام قدرت خودمان را صرف آزادی کُشی کرده‌ایم صرف این کردیم که روزنامه‌ها را توقیف بکنیم و درب کلوپ ببندیم ولی به مردم چیزی نمی‌دهیم.
حاذقی- آقای رئیس بنده پیشنهاد کرده‌ام که لایحه سه دوازدهم مطرح بشود.
رئیس- عرض کنم آقا این اخطار نظامنامه‌ای وارد بود و البته نمایندگان می‌توانند لوایحی که رد کمیسیون‌ها مانده‌است خودشان پیشنهاد کنند و اگر پیشنهاد کنید البته اگر قبول شد طرح می‌شود (طباطبائی- همچو چیزی نیست) این مسئله موضوع بحث نیست ایشان یک اخطار نظامنامه‌ای کرده‌اند راجع به دستور باید رأی بگیریم، آقای ملک مدنی
ملک مدنی – برای اطلاع جناب آقای کامبخش می‌خواستم عرض کنم که این لایحه که راجع به آسیب دیدگان قزوین در مجلس تقدیم شده‌است در کمیسیون بودجه هم طرف توجه‌است و کمیسیون نظر خودش را به مجلس خواهد داد بسیار لایحه مفیدی هم هست و بسیار نظریه صحیح بوده حتی دیروز که جلسه داشتیم مذاکره شد و با سایر لوایح دیگر حاضر شده‌است که به مجلس تقدیم شود متأسفانه مجلس نمی‌تواند که این لوایح را بگذارند ملاحظه کنید که چقدر لوایح مفید و لازم از کمیسیون بودجه خبرش داده شده و جزء دستور مجلس است و برای استحضار جنابعالی هم عرض می‌کنم که قسمت مربوط به این موضوع در کمیسیون معطلی پیدا نکرده‌است و راجع به کارمندان پیمانی هم بنده خودم از اشخاصی هستم که با نظر جنابعالی موافق هستم و باید برای این‌ها یک فکری کرد برای اینکه این‌ها یک مردمی هستند که بعضی از آن‌ها ۱۵ سال ۱۶ سال سابقه دارند و بلاتکلیف هستند باید مجلس و دولت برای این‌ها یک فکری بکند. نظر ما دیروز در کمیسیون بودجه این شد که با کمیسیون دارائی تشریک مساعی کنیم و یک خبری تهیه کنیم و به مجلس خبرش را بدهم.
کامبخش- بنده پیشنهاد می‌کنم که این لایحه همین الآن مطرح و به آن رأی گرفته شود.
رئیس- این لایحه حاضر نیست می‌ماند برای جلسه بعد و در جلسه آینده جزء دستور می‌گذاریم.
حاذقی- بنده پیشنهاد کرده‌ام لایحه سه دوازدهم مطرح شود.
رئیس- الآن مجلس رأی داد بعد از اظهارات آقای دکتر شفق که وارد دستور شویم و دستور هم ابتدا طرح مربوط به نظامنامه‌است. بعد لایحه سه دوازدهم
حاذقی- اجازه بفرمائید بنده اینجا یک توضیحی بدهم (دکتر معاون- آقای وزیر دارائی تشریف ندارند) بنده موافق هستم ولی مقصودم این بود که عوض گذراندن وقت با این حرف‌ها مشغول یک کاری بشویم.
رئیس- آقای وزیر دارائی هم که نیستند.
فداکار- من از وزارت کشاورزی الآن یک سال است یک سئوالی کرده بودم و الآن هم آقای وزیر کشاورزی هستند برای جواب اجازه بفرمائید که مطرح بشود (حاذقی- ایشان یک ماه و نیم است که وزیر کشاورزی هستند و شما یک سال پیش سؤال کرده‌اید)
هاشمی- مجلس رأی به ورود در دستور داد و حالا پیشنهاد آقای دکتر شفق در جلسه گذشته داده‌اند خوانده و مطرح می‌شود.
- مذاکره در باب طرح طرز تشکیل جلسات مجلس و تصویب پیشنهاد ارجاع امر به هیئت رئیسه
۴- مذاکره در باب طرح طرز تشکیل جلسات مجلس و تصویب پیشنهاد ارجاع امر به هیئت رئیسه
رئیس- بخوانید (به شرح زیر خوانده شد)
- پیشنهاد آقای دکتر شفق – امضاء کنندگان ماده واحده ذیل را به دو فوریت پیشنهاد می‌کنیم تا آخر دوره چهاردهم جلسات مجلس مرتباً ساعت ۱۰ منعقد می‌گردد و نمایندگانی که تا ده و ربع بدون عذر موجه در جلسه حضور بهم رسانند نصف مقرری روزانه آنان کسر و نام آنان در صورت جلسه و روزنامه رسمی اعلان می‌شود.
مهندس فریور- یک اصلاحی هم پیشنهاد فرموده‌اید
مجد ضیائی- بنده پیشنهاد کرده‌ام
رئیس- آقای لنکرانی مخالفید؟
یکی از نمایندگان- اجازه بفرمائید آقای دکتر شفق بدواً توضیح بدهند
لنکرانی- توضیح بفرمائید.
رئیس- آقای دکتر شفق توضیحی دارید بفرمائید.
نایب رئیس- آقای دکتر مصدق فرمایشی دارید؟
دکتر شفق- بنده چون عقیده دارم که مجلس اگر بخواهد کار کند باید وقت وسیعی برای کار داشته باشد و آن وقت وسیع را جز برای کار و برای صحبت‌های ضروری و چیزهای دیگر صرف نکند. به این لحاظ خودم در این باب مقتضی نمی‌بینم مفصل صحبت کنم حقیقت امر این است که مجلس خیلی وقت ضایع کرده‌است عده زیادی هر روز ساعت نه و نه و نیم حاضر می‌شوند و تا ساعت نیم به ظهر بیکار و معطل اند و وقت یک کشور را ضایع می‌کنند. اگر این مسئولیت متوجه شخص ما بود اهمیت نداشت ولی این یک مسئولیت ملی است و هر ساعت از این ساعات عمر مجلس در این موقعت مغتنم است مال ملت است، ما مسئولیت وجدانی داریم مسئولیت قانونی داریم. در اوایل سال بنده موضوع وقت را تعقیب کردم و چون معتقد بودم که بدون وقت و زمان و مجال نمی‌شد کار کرد ولی عمل نشد و بنده مأیوس شدم ولی این اواخر می‌بینم که اغلب آقایان نمایندگان توجه دارند به این موضوعت و استدعا می‌کنم در این باب تصمیم قطعی بگیرید شاید بعضی از آقایان درباره این پیشنهاد خواهند فرمود که در آئین نامه مجلس همین قیود و شروط است، من منکر آئین نامه نیستم و این پیشنهاد هم تأیید و تأیید می‌کند آئین نامه را، این پیشنهاد اختصاصی که دارد ساعت را تعیین می‌کند در باب ساعت بعضی‌ها از هشت و نیم و نه هم صحبت می‌کنند ولی ما فکر کردیم معقول ترین ساعتی که همه می‌توانند برسند بدون عذر موجه ساعت ده‌است. اینکه فرمودید رأی هم بدهند کافی نیست آن هائی که این پیشنهاد را کرده‌اند ساعت ده باید حاضر بشوند آن هائی که حاضر نمی‌شوند حتماً باید مردم توسط روزنامه‌ها این اشخاص را بشناسند مگر آقایانی که معذور باشند مردم باید این‌ها را بشناسند (دکتر رادمنش- مردم این‌ها را شناخته‌اند) تا اینکه وقت یک کشور ضایع نشود و بنده امیدوارم بدون اشکال آقایان موافقت کنند و عمل کنند و عملاً هم دیده شد چند روزی که ساعت ده حاضر شدیم چون وقت داشتیم حداقل سه ساعت وقت داشتیم خیلی کارها گذشت ولی حالا خیلی دیر ما حاضر می‌شویم و وقت ضایع می‌شود (صحیح است)
امینی- بنده مخالفم
لنکرانی- وقتی با یک موضوعی شخص مخالف باشد به طریق اولی با فوریت آن مخالف خواهد بود شاید در بادی امر ایجاد توهم کند که چرا من با یک همچو طرحی و فوریت آن دارم مخالفت می‌کنم اولاً این نکته را عرض کرده باشم که این ماده قانون و این پیشنهاد تهدید خواهد بود برای آن هائی که در این مجلس ضعف اقتصادی دارند واِلا فرض می‌کنم (من اینجا را نمی‌گویم مجلس‌های دیگر و ممالک ثروتمند را می‌گویم) برای آن‌هایی که عایدات یک روزشان به اندازه حقوق شاید دو سال آقایان ممکن است باشد برای آن‌ها فرق نمی‌کند و علاوه بر این خیال می‌شود برای سایرین ضامن خرج هم موجود باشد ولی برای ضعفای مجلس ضامن خرج هم موجود نیست من این را انصاف می‌خواهم و علت اینکه صحبت‌ها جلسه دیر تشکیل می‌شود این است که همیشه مجلس ایران طرف عصر تشکیل می‌شده‌است و خدا شاهد است اگر حالا هم جلسات را عصر قرار بدهید بدون تقید به این قیود جلسات تشکیل خواهد شد (صحیح است) نکته دیگر را هم ملاحظه کنید این آقایان وزراء را هر یک را ازشان بپرسید چه کار کرده‌اند حق نداریم بپرسیم برای اینکه همه اوقات شان اینجا پیش ما می‌گذرد موقع کار و وقت اداری شان اینجا پیش ما می‌گذرد مقصودم تذکر بود مقاومت نبود آقای دکتر شفق توجه فرمودید موافقم با نظرتان ولی راه حل این است (دکتر شق- بنده هم موافقم با اینکه بعد از ظهر‌ها باشد) پس اگر اینجور باشد آقایان هم موافقت کنند بنده عرضی ندارم و کوتاه کردم مطلب را.
امینی- بنده اخطار نظامنامه دارم
رئیس- چون یک پذیرائی داریم بنده باید بروم آن اتاق آقای ملک مدنی تشریف بیاورید (در این موقع آقای رئیس محل ریاست را ترک و آقای ملک مدنی نایب رئیس به مقر ریاست جلوس نمودند)
امینی- اخطار بنده هم راجع به همین موضوع است.
لنکرانی- آقایان هم موافقت کردند عصرها جلسه باشد.
دکتر شفق- بنده هم اگر آقایان موافقت بفرمائید موافقم
نایب رئیس- اجازه بفرمائید. آقای امینی مطابق کدام ماده اخطار دارید؟ بفرمائید.
امینی- اخطار بنده در زمینه ماده ۱۰۹ است نسبت به کلیه مجلس بنده گنه مندم از آقای دکتر شفق که در ضمن توضیح نمی‌فرمایند وکلای مجلس قبل از ساعت نه و نه و نیم در مجلس هستند منتها در کولوارهای مجلس مجلس اغلب مشغول بحث سیاسی هستند یا در فراکسیون‌ها هستند چرا این را نمی‌فرمایند؟ و چرا آقای دکتر شفق ما عادت کرده‌ایم که هر وقت توضیح می‌دهیم همه را آلوده می‌کنیم در ساعت نه و نیم اغلب در مجلس اکثریت هست و به همین منظور هم بود که بنده قبل از آقای لنکرانی اول مجلس پیشنهاد کردم که جلسات را به بعد از ظهر موکول بکنند که آقایان وزراء هم از کارشان باز نماند و فعلاً خواستم این مطلب را عرض کنم که آقایان فرمایشی نفرمایند که اسباب دلسردی بشود واِلا بنده مخالفتی با اصول موضوع ندارم.
نایب رئیس- موضوعی که فعلاً مطرح است مربوط به قبل از ظهر و بعد از ظهر نیست تعیین جلسه قبل از ظهر یا بعد از ظهر با خود مجلس است هر موقعی را که مجلس خواست تعیین نمی‌کند. این فعلاً یک اصلاح نظامنامه‌ای است اگر آقایان با آن موافقت فرمودند آخر جلسه معین می‌کنم که جلسات صبح باشد یا عصر و رأی می‌گیریم هر طور آقایان موافقت فرمودند اجرا می‌شود جای آن اینجا نیست
دکتر معاون – در این پیشنهاد نوشته شده‌است ساعت ده صبح
اقبال- اصلاً اینرا بگذارید کنار جلسه را بعد از ظهر قرار بدهید مطلب تمام می‌شود.
هاشمی- بنده توضیحی دارم اجازه می فرمائید؟
نایب رئیس- بفرمائید.
هاشمی- آقایان اصل طرح خوانده شده‌است سه چهار پیشنهاد هم راجع به اصلاح آن رسیده‌است اگر در اصل طرح مخالفی نیست اجازه بفرمائید پیشنهادها را بخوانیم نظریات آقایان نمایندگان که تأمین شد ماده را منقح می‌کنیم و رأی می‌گیریم.
نایب رئیس- آقای طباطبائی موافقید با مخالف؟
محمد طباطبائی – بنده مخالفم.
نایب رئیس- فعلاً نوبت موافق است آقای زنگنه
دکتر زنگنه- بنده هم مخالفم
نایب رئیس- آقای دکتر عبده
دکتر عبده- موافقم. بنده معتقدم که اگر مجلس باید کار بکند باید یک ترتیبی بدهد که آقایان نمایندگان در وقت مقرر حاضر بشوند و این یکی از فکرهای خوبی است که آقای دکتر شفق مبتکرش بوده‌اند و خوب است آقایان همکاران محترم موافقت بفرمایند که این طرح بگذرد منتها بنده یک نظر اصلاحی دارم چون در اصل طرحی که پیشنهاد شده قید شده‌است ساعت ده بنده می‌خواستم این قسم اصلاح شود و طوری نشود که در هر موقع که از طرف مجلس برای جلسه وقت تعیین شد و وکلا حاضر نشوند مشمول این بشوند (بعضی از نمایندگان- دو ماده هست) اگر هست که بنده عرضی ندارم و اگر ندارد بنده نظرم این است که قید شود.
نایب رئیس- اول باید به فوریت اول و دوم رأی گرفته شود بعد وارد اصل موضوع شویم چون آقای رئیس رأی نگرفتند (صحیح است) آقایانی که موافقند با فوریت اول این طرح قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است. آقایانی که با فوریت دوم ….
لنکرانی- بنده مخالفم
نایب رئیس- بفرمائید.
لنکرانی- آقای پیشنهاد دهنده آقای دکتر شفق بودند و عده‌ای از آقایان هم امضاء کرده‌اند و بوسیله آقای دکتر شفق تقدیم شده خود ایشان که وسیله تقدیم بودن متذکر شدند که اگر موکول به عصر شود و اگر مجلس برای عصر تصمیم گرفت احتیاجی به این طرح نیست (حاذقی- چرا آقا احتیاج هست) خود آن آقا می‌گویند نیست احتیاج کدام است اجازه بفرمائید مذاکره این بود که مجلس از این محظور نجات پیدا کرده باشد. خدا می‌داند منظور این است آقایان می‌دانند که چندی قبل یک ورقه به امضای زیادی رسیده بود راجع به جلسه عصر خود آقایان هم الآن فرمودند که اگر جلسات عصر باشد تأخیر نمی‌شود که محتاج باشیم به این جریمه و این چیزها اجازه بفرمائید الآن از خود آقای دکتر شفق بپرسیم اگر ایشان هم موافق بودند این پیشنهاد را پس بگیرند و یک پیشنهاد دیگر بدهند که جلسات عصر باشد و مطلب تمام می‌شود.
دکتر معظمی- اجازه می فرمائید؟
نایب رئیس- آقای لنکرانی صحبتتان تمام شد (لنکرانی – بلی) آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی- عرض کنیم اگر آقای لنکرانی تأمل بفرمایند متوجه می‌شوند نظر ایشان از تقدیم این پیشنهاد این بود که ساعت مجلس معین باشد و بعد هم از نظر نظامنامه دست مجلس بسته نشود این است که بنده یک پیشنهاد اصلاحی تقدیم کرده‌ام و عبارت از این است که در روزهای مقرر ساعت ده صبح یا چهار بعد از ظهر اینطور عمل بشود یعنی اگر مجلس رأی داد به صبح ساعت ده صبح و اگر به بعد از ظهر رأی داد ساعت چهار بعد از ظهر. به این ترتیب بعد از موافقت مجلس با آن نظر تکلیف موقع جلسات را هم معین می‌فرمایند که یا ساعت ده صبح باشد یا چهار بعد از ظهر
لنکرانی- با این هم بنده مخالفم
نایب رئیس- برای اطلاع آقای لنکرانی و سایر آقایان عرض می‌کنم که اول باید به دو فوریت طرح رأی گرفته شود که قابل طرح در مجلس باشد. این طرحی است که آقایان داده‌اند اول باید مجلس رأی بدهد که با دو فوریت مطرح شود و هر یک از آقایان نظری دارند راجع به اصلاح عبارتی و لزومی و عدم لزومش بعد باید حرف بزنند (صحیح است) آقایانی که با فوریت دوم این طرح موافقند قیام فرمایند. (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. پیشنهادها خوانده می‌شود.
نقابت- مذاکره نشده‌است
پوررضا- بنده یک ساعت است که اجازه خواسته‌ام
لنکرانی- بنده جلوتر از همه اجازه خواسته‌ام.
نایب رئیس- این اجازه هائی است که نوشته شده‌است. آقای نقابت بفرمائید
نقابت- عرض کنم تأسف بنده در اینجا است که در آخرین ساعات دوره چهاردهم یک کارهای مهم [(صحیح است) و اساسی در مملکت داریم و تمام افکار عمومی متوجه مجلس شورای ملی است (صحیح است) و با حال اضطراب و پریشانی نگاه می‌کنند که آقایان چه تصمیمی خواهند گرفت و همه انتظار دارند که دولت آقای حکیم الملک که در بیست روز قبل وعده کردند که اگر موفقیت حاصل نکنند می‌آیند و می‌گویند و کار را روشن می‌کنند و خواهند گفت (صحیح است) در یک موقعی ما تازه برنامه می‌نویسیم که ساعت ده بیائیم یا ساعت پانزده (صحیح است) اگر رفیق عزیز آقای دکتر شفق این پیشنهاد را در روز اول دوره چهاردهم کرده بودن با کمال حسن نیت می‌پذیرفتیم و به عقیده بنده امروز باید تمام آقایان وکلا از صبح تا آخر وقت در مجلس حاضر باشند (مهندس فریور- ولی چه کنیم؟) اعم از اینکه که کاری باشد یا نباشد چرا؟ برای اینکه جلساتی که تشکیل می‌شود این جلسات متعاقب یک سلسله مذاکرات و توافق‌هایی است که بین آقایان در کلیات امور می‌شود به هر صورت نظر آقای دکتر شفق به عقیده بنده مقدس است برای اینکه با حسن نیت منظورشان این بوده‌است که تسریعی در کار و تنظیمی در وقت مجلس باشد البته با آن استدلالی که آقای لنکرانی کردند البته بی‌فایده هم ممکن است باشد چون کسی که احتیاج ندارد به شما یک ثلث هم از مقرری او کسر بکنید و چه یک نصف اثری ندارد و به این جهت بنده برای احترام به این نظر که یک نظری است با حسین نیت تقاضا می‌کنم آقای دکتر شفق دو مطلب را موافقت بفرمایند یکی اینکه بجای ساعت ده قید شود هر کس در موقع مقرر حاضر نشود معادل نصف حقوقش کسر می‌شود چون در نظامنامه کسر شدن نصف حقوق نیست اما مبداء را باید موعد مقرر گذاشت. شاید شما بجای ساعت ۹ مقرر کردید ساعت ۱۰، شش صبح آنرا باید برایش فکر کرد که مبداء باید موعد مقرر باشد. این یک نکته‌ای است که اگر قبول بفرمائید بهش اضافه بشود آنوقت نظر آقای لنکرانی هم تأمین می‌شود، زیرا وقتی که گفتیم موعد مقرر نظر مجلس نباید این باشد که جلسات عصر باشد عصر ممکن است ۴ یا ۵ بعد از ظهر بفرمائید، هر کس از موعد مقرر نیم ساعت تأخیر کند نصف مقرری روزانه‌اش کسر می‌شود این کار به این صورت رفع اشکال می‌کند. نکته دومی هم را که تقاضا کردم اضافه بفرمائید افزودن کلمه عذر موجه‌است (مجد ضیائی- پیشنهاد کرده‌ایم) آن را هم تقاضا می‌کنم که آقایان در نظر بگیرند (هاشمی- آقایان پیشنهاد کرده‌اند) اگر نوشته شده‌است بنده عرض ندارم.
مجد ضیائی- پیشنهادها خوانده شود.
نایب رئیس- اگر موافقت می فرمائید پیشنهادها خوانده شود. مخالفی که نیست؟
لنکرانی- بنده مخالفم
نایب رئیس- نوبت شما نیست آقای لنکرانی
لنکرانی- بنده اول اجازه خواسته بودم و نوبت بنده‌است.
نایب رئیس- این دیگر چیزی است که نظر کسی درش باشد و کسی بخواهد نظر خاصی اعمال کند
لنکرانی- یواشکی دارد مطلب مسخ می‌شود.
نایب رئیس- در پیشنهاد ممکن است هر نظری دارید بفرمائید. آقای طباطبائی نوبت جنابعالی است.
طباطبائی- بنده وقتی اجازه خواستم موقعی بود که بدون اینکه تشریفات مجلس اینجا بعمل بیاید داشتند رأی می‌گرفتند در اصل این لایحه همان وقت خواستم تذکر بدهم که دو فوری است این لایحه فوریت اول دارد و فوریت دوم دارد و در موقعی که فوریت‌ها مطرح است پیشنهادی نکنند و خواستم آقایان توجه کنند که چرا مجلس کار نمی‌کند این جلسه نمونه همین است که چرا مجلس موفق بکاری نمی‌شود (صحیح است) و یک پیشنهادی هم داده شده بود آنرا هم بعد پشیمان شدم و پس گرفتم خواستم یک تجربه‌ای کرده باشم ببینم آقایان واقعاً می‌خواهند لوایح را بگذرانند یا مقصود دیگری است. بنده پیشنهاد کرده بودم که نطق قبل از دستور موقوف بشود و عرض می‌کنم اگر بفرمائید که اگر خلاف نظامنامه‌است حرف من هم برخلاف نظامنامه‌است ولی وقتی آقایان رأی می‌دهند موافق نظامنامه و قانون می‌شود خواستم پیشنهاد کنم که تا آخر این دوره که یکی دو ماه بیش باقی نمانده صحبت قبل از دستور موقوف شود، پیشنهاد هم موقوف برای اینکه لوایحی که می‌رود به کمیسیون هر کس هم که حک و اصلاح دارد می‌رود به کمیسیون (مهندس فریور- و اضافه فرمائید صحبت هم موقوف) صحبت در اصل لوایح و در قانون دیگر موقوف نباشد صحبت متفرقه البته موقوف می‌شود مطابق قانون هم موقوف هست منتها عمل نمی‌کنند اما این مطلب ملاحظه بفرمائید که چقدر نپخته‌است فرمودند اینطور نوشته شده‌است یا باید بنویسند گفتند بنویسند که هر کسی اگر نیم ساعت دیرتر از موقع مقرر آمد نصف مقرری اش گرفته می‌شود خوب اگر یک کسی یک ساعت دیرتر آمد چکارش می‌کنید؟ (پور رضا- دو برابر) در اینجا نیست بنظر بنده این نظر خیلی خوب نبود این طرح را می‌بایستی می فرستادید به محاسبات و تطبیق می‌گردید با یک ترتیبی با یک اصولی. یک کسی که ده دقیقه دیر آمده اگر بنای جریمه‌است بقدر ده دقیقه باید جریمه شود یک کسی که یک ساعت دیر آمده‌است بقدر یک ساعت باید جریمه شود در خود نظامنامه اگر ملاحظه فرمائید یک ترتیبی برای این کار اتخاذ شده هر کس هر چقدر که دیر آمد به همان اندازه جریمه می‌شود حتی اگر کسی نبود سه مرتبه در رأی شرکت نکرد بیرون رفت در نظامنامه پیش بینی شده‌است نظامنامه کسر ندارد نقص در نظامنامه نیست نقص در خود ما است عرض می‌کنم اینکه گفته می‌شود که وکلاء دیر می‌آیند دیر نمی‌آیند در ساعت نه، نه و نیم همه اینجا حاضر هستند ولی زنگ جلسه را مقارن ظهر می‌زنند و معلوم نیست برای چه آقای رئیس آنجا نشسته مشغول کارهای خودش است نواب رئیس هم مثل ما مشغول صحبت هستند هیچ‌کس هم نیست که بگوید زنگ را بزنند. اینرا دیگر برایش چه فکر می‌کنید اگر در آمدن به مجلس شما نگاه کنید یک ورقه چاپی هست که آقایانی که می‌آیند در آنجا یادداشت می‌شود این جلسه صد و هفتاد و ششمین (۱۷۶) جلسه‌است که ما اینجا هستیم شما ببینید قبلاً تحقیق بکنید اینطور نیست که وکلا ساعت ۱۱ بیایند در مجلس از ساعت نه الی نه و نیم صبح همه در مجلس حاضر هستند ولی زنگ جلسه را دیر می‌زنند آنوقت این ماده‌ای که می‌گذرد اینجا اصلاح این نقص را نمی‌کند علاج این معنی را نمی‌کند یک ماده‌ای هم باید بگذرانید که اگر زنگ را دیر زدند هیئت رئیسه بعداً مجازات بشوند (یکی از نمایندگان- یک تبصره پیشنهاد بکنید) خلاصه عرضم این است که این کار بی نتیجه‌است با اینکه دو فوریتش هم تصویب شده‌است اجازه بفرمائید برود به کمیسیون محاسبات و یک فرصتی درش پیدا بشود خاصه وقتی که آقای لنکرانی فرمودند عصرها جلسه تشکیل بشود آقایان هم موافقت فرمودند خود آقای دکتر شفق هم موافق هستند که عصر بشود و به این ترتیب رفع محظور و غیب خواهد شد بنابراین اگر بنا شود جلسات عصر تشکیل بشود این ماده واحده برای صبح تنظیم شد، آقایان صرفنظر بفرمائید برویم وارد در دستور بشویم.
نایب رئیس- آقای طباطبائی بنا نبود بیائید یک مطالبی را که خیلی روشن واضح است رویش بحث کنید و بر خلاف بیان کنید. اینجا معمولاً نیم ساعت به ظهر هر روز جلسه اکثریت پیدا می‌کند چرا جنابعالی بر خلاف حقیقت می فرمائید آقای رئیس دارد کاغذ امضا می‌کند نواب رئیس هم دارند می‌گردند نخیر، شما نمی آئید توی مجلس، صورت هست ساعت به ساعت صورت بر می‌دارند اگر شما می‌آمدید به مجلس که مجلس اکثریت پیدا می‌کرد فوراً زنگ جلسه زده می‌شد جنابعالی اگر مجلس غفلت می‌کند متوجه رئیس مجلس نکنید کفایت مذاکرات پیشنهاد شده‌است آقای طوسی بفرمائید.
طوسی- بنده تعجب می‌کنم که ما دو سال است بدون تکلیف داریم ار می‌کنیم بدون انجام وظیفه می آئیم می‌رویم حالا هم این پیشنهاد شده یا عصر یا صبح. به هر طریق دو ساعت هم باید برای این صحبت کنیم آنوقت هم می‌گویید که ما کار زیاد داریم و کار انجام نشده داریم. آقا یک مخالف و یک موافق حق دارند صبحت کنند گفته شد بعد از ظهر همه موافقت کردند یک رأی بگیرید و تکلیف را روشن کنید.
نایب رئیس- آقای لنکرانی شما مخالفید با کفایت مذاکرات (لنکرانی – بلی) بفرمائید.
لنکرانی- بنده متأسفم یک حقیقتی را که آقایان همه تصدیق دارند شاید خود آقا هم تصدیق داشته باشند و احترام کافی نمی‌شود و آن این مطلب است که هم آقا، آقای طباطبائی فرمودند و هم آقایان دیگر و آن این است که این پیشنهاد برای این بود که مشکل دیر آمدن رفع شود و بعد آقایان نظرشان این بود که با تبدیل صبح به عصر این مشکل از بین می‌رود چرا وقت مجلس صرف یک قانون زائدی می‌شود (صحیح است) آخر ببینید این مثل اینکه یک مؤثر غیر مشهودی دارد تأثیر و تفتین می‌کند در اینکه به این حقیقت توجه نشده باشد آقای من، این قانون برای این بوده‌است و حالا این منظور تأمین شده‌است با تبدیل به عصر این آقای دکتر شفق و این هم آقایان ما هم همیشه یادمان هست که جلسه‌ها همیشه عصر بوده‌است (پوررضا- در ماه رمضان فقط نه همیشه) (زنگ رئیس) اجازه بفرمائید مجلس‌های گذشته عصر بود قربان الآن هم باشد آقایان می‌گویند اگر مجلس عصر بشود دیگر این قانون لازم نیست (صحیح است)
یمین اسفندیاری- بنده مخالفم با عصر
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات در کفایت مذاکرات یک موافق و یک مخالف بیشتر نمی‌توانند صحبت بکنند (یمین- بنده مخالفم با عصر) صحبت در عصر نیست صحبت کفایت مذاکرات است آقایانی که موافقند با کفایت مذاکرات قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا پیشنهادها خوانده می‌شود و قبل از ظهر و بعد از ظهر اینجا تکلیف معلوم می‌شود.
تهرانچی- آقای یمین با بعد از ظهر مخالفند.
پوررضا- بنده هم مخالفم
حاذقی- آقا پی در پی بفرمائید پیشنهادها را بخوانند.
هاشمی- اکثر پیشنهادها اصلاحات لفظی است جز یک پیشنهاد که ضمیمه خود طرح واصل شده از آقای مجد ضیائی که ایشان در اصل ماده تغییر داده‌اند و الآن می‌خوانم.پیشنهاد می نمایم:
- ماده واحده- نمایندگانی که تا ساعت ۱۰ صبح بدون عذر موجه در تالار جلسه حاضر نشوند نصف مقرری آن روز از حقوق آن‌ها کسر خواهد شد و نام او در صورت جلسه قید و در مجله رسمی اعلام خواهد شد همینطور کسانی که بدون عذر موجه و اجازه قبل از ختم جلسه از تالار جلسه خارج بشوند و مجلس را از اکثریت بیندازند مقررات فوق درباره آن‌ها اجرا خواهد شد این ماده تا اصلاح نظامنامه قابل اجرا است.
نایب رئیس- آقای مجد ضیائی
مجد ضیائی- چون در نظامنامه آقای نقابت یک نکته‌ای را فرمودند که در نظامنامه کلیه وقت مقرر قید شده‌است خواستم بنده عرض کنم که در اینجا یک نکته ایست که هر کس که از اول جلسه بیاید در آن مال آقای دکتر شفق قید شده بنده آن آخرش را هم نوشتم که هر کس که در موقعی که جلسه ختم نشده بیرون برود او هم شامل آن مقررات بشود فقط یک چیزی که ندارد موضوع عصر است و اگر آن عصر را الحاق کنید و مرقوم بفرمائید گمان می‌کنم همه آقایان موافقت می‌کنند و این اصلاح نظامنامه‌ای است و بنده خیلی با فکر این را نوشته‌ام.
نایب رئیس- آقای یمین جنابعالی با این پیشنهاد مخالفید؟
یمین اسفندیاری - بنده با جلسات عصر مخالفم زیرا که اولاً بیاناتی که آقای طباطبائی فرمودند دو قسمتش حقیقتاً صحیح است زیرا که وقتی ما یک اقدامی می‌کنیم متأسفانه اطراف کار را متوجه نیستیم و یک پیشنهادی می‌دهیم. چرا بنده مخالفم با عصر (فداکار- آقا اینجا موضوع عصری در بین نبود) اجازه بفرمائید به بنده اجازه داده‌اند صحبت کنم (صدای زنگ) چرا در وسط حرف بنده صحبت می‌کنید؟
نایب رئیس- آقای یمین صحبت تان را بفرمائید صحبت بین الئنین نکنید.
یمین اسفندیاری- اولاً این را گفتند که آقایان وزراء در وزارتخانه هایشان کار دارند به مجلس می‌آیند و اگر کاری هم نداشته باشند اکثر از آقایان وکلا در وزارتخانه‌ها مزاحم شان نباشند و بعد هم راجع به قضیه خود مجلس، مجلس با این دستگاهی که دارد اگر شما صبح‌ها برای کارمندان و مستخدمین مجلس مرخصی بدهید دوایر دولتی که باز است و مجلس هم با دوایر دولتی کار دارد از کارشان باز می‌مانند و اگر بخواهید بگویید که اشخاصی که در مجلس کار می‌کنند هم صبح بیایند وهم بعد از ظهر از ساعت ۴ یا ۵ بعد از ظهر تا ساعت ۸ و۹ بعد از ظهر باشند یک بی انصافی است بنده هم تمنّا می‌کنم اگر آقایان موافقت می‌فرمایند این لایحه در جلسه آتیه مطرح بشود و نسبت به این موضوع در محاسبات یک تجدید نظری بشود و یک راهی باز بشود که هم ما کار بکنیم و هم آن منظوری که آقایان دارید عملی شود واِلا به اینصورت که شما دارید این را می گذرانید خود مجلس از اکثریت خواهد افتاد و بالاخره به آن نظری که دارید موفق نمی‌شوید.
لنکرانی- فقط اداره تقنینیه عصر می‌آید پیشنهاد را بخوانید آقا این پیشنهاد را دوباره بخوانید.
نایب رئیس- پیشنهاد دوباره خوانده می‌شود؟ (لنکرانی- بلی خوانده بشود) آقای تیمورتاش و آقای حسن اکبر از جلسه بیرون تشریف بردند بگوئید بیایند تو.
هاشمی- پیشنهاد آقای مجد ضیائی که تقاضای خواندنش را مجدداً کرده‌اند این است:
- ماده واحده- نمایندگانی که تا ساعت ۱۰ صبح بدون عذر موجه در تالار جلسه حاضر نشوند نصف مقرری آن روز از حقوق آن‌ها کسر خواهد شد و نام او (این او نیست، نام ایشان باید باشد) و نام ایشان در صورت جلسه قید و در مجله رسمی اعلام خواهد شد. همینطور کسانی که بدون عذر موجه و اجازه قبل از ختم جلسه از تالار جلسه خارج بشوند و مجلس را از اکثریت بیندازند مقررات فوق درباره آن‌ها اجرا خواهد شد و این ماده تا اصلاح نظامنامه قابل اجرا است.
مجد ضیائی- آقای یک توضیحی بنده دارم.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مجد ضیائی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد (مهندس فریور- آقا نوبت بنده را دادید به آقای یمین) در پیشنهاد یک نفر موافق و یک نفر مخالف بیشتر نمی‌تواند صحبت کند.
هاشمی- پیشنهاد دوم که به امضای قریب ۳۰ نفر از آقایان رسیده ولی به عقیده بنده شباهتی با قانون ندارد یک تصمیم شخصی است. حلال بنده می‌خوانم: ما امضا کنندگان از این ببعد در ساعت ۱۰ صبح در ایامی که برای تشکیل جلسه معین شده اعم از اینکه زنگ زده شود یا نشود در اتاق جلسه حاضر می‌شوم و ۲۰ دقیقه برای تحصیل اکثریت توقف می نمائیم اگر عده کافی نشد جلسه را برای آن روز ترک کرده و از مجلس خارج می‌شویم.
نایب رئیس- این قابل طرح نیست تصمیم شخصی است پیشنهاد بعد را بخوانید.
هاشمی- پیشنهاد آقای معظمی: پیشنهاد می‌کنم پیش از کلمه مرتباً در ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود: در روزهای مقرر ساعت ۱۰ صبح یا چهار بعد از ظهر
نایب رئیس- آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی- اجازه بفرمائید (پوررضا- بنده مخالفم) عرض کنم پیشنهاد بنده. پیشنهادی که بنده تقدیم داشتم چون جزو نظامنامه‌است و بعضی وقت‌ها ایجاب می‌کند مجلس صبح باشد و بعضی اوقات عصر، بنده پیشنهاد کردم که ساعت مجلس صبح باشد یا بعد از ظهر باشد، بنده پیشنهاد کردم که جلسات در ساعت مقرر باشد اگر صبح باشد ساعت ده اگر بعد از ظهر باشد ساعت چهار بعد از ظهر. هر دو قسمت مراعات شده ممکن است در آخر هر جلسه مجلس رأی بدهد که چگونه تصمیم بگیریم مجلس بعد از ظهر باشد یا صبح.
نایب رئیس- آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری- بنده با جلسه عصر مخالفم زیرا ادارات تمام از صبح تا ظهر هستند علاوه بر آن ادارات مجلس هم از صبح تا یک ساعت بعد از ظهر کار می‌کنند پس باید ادارات را هم از بعد از ظهر کرد و این مبالغی خسارات از حیث بودجه دارد علاوه بر این در شب بواسطه چراغ و این وضعیت گرفتاری است و زحمات زیاد است آقایان هم همه کار دارند برای بنده صبح و عصر فرق نمی‌کند یک عده صبح هم می‌آیند و عصر هم می‌آیند ولی بدبختانه یک عده گرفتاری‌هایی دارند نه صبح می‌آیند و نه عصر. بنده با همان صبح موافقم و با عصر کاملاً مخالفم.
اردلان- آقا تمام وقت امروز مجلس به این حرف‌ها گذشت.
هاشمی- دو جزء دارد پیشنهاد آقای دکتر معظمی یکی در روزهای مقرر وی کی در ساعت ده صبح
مهندس فریور- اجازه بفرمائید ایشان با جزء اولش مخالفت کردند بنده با جزء دومش مخالفم
نایب رئیس- فرق نمی‌کند. آقایانی که موافقند با پیشنهاد آقای دکتر معظمی قیام فرمایند (عده برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد آقای دکتر کشاورز
- پیشنهاد می‌کنم که وقت جلسات مجلس در طرح پیشنهادی ساعت چهار بعد از ظهر باشد برای اینکه جلسات تا آخر شب ادامه یابد و کار بیشتر انجام شود (همهمه نمایندگان)
نایب رئیس- آقایان خواهش می‌کنم بقدری سکوت و آرامش مجلس را رعایت بفرمائید یکی کی مطرح می‌شود. آقای دکتر بفرمائید.
دکتر کشاورز- بنده قبل از مذاکره در اطراف پیشنهاد خودم اجازه می‌خواهم با آقایان نمایندگان محترم عرض کنم که نیم ساعت است (بعضی از نمایندگان – یک ساعت است) سه ربع ساعت قریب یک ساعت است مجلس شورای ملی تشکیل شده و با اینکه وضع دنیا و وضع مملکت ایجاب می‌کند که آقایان نمایندگان توجه بیشتری به امور مملکت بکنند یک ساعت وقت مجلس صرف این می‌شود که صبح جلسه باشد یا عصر باشد یا ساعت ده باشد یا چهار بعد از ظهر و تمام صحبت‌های عده‌ای از نمایندگان روی این محور چرخ می‌زند که نمایندگان مجلس شورای ملی ایران را وادارند به وظیفه معمولی و عادی وکالتشان عمل بکنند بیست و دو ماه از وقت مجلس می‌گذرد بیست دو ماه در این مجلس کاری برای این ملت ایران انجام نشد (صحیح است) و این مردم نه کرند و نه کور. مردم می‌فهمند که اگر امروز نمایندگان مجلس به فکر این افتاده‌اند که یک کاری ظاهراً یا واقعاً برای ملت انجام بدهند به چه مناسبت است مردم این را می‌دانند نه کرند و نه کور. می‌دانند که یک چیزهایی در ایران منتشر شده و این یک عده از نمایندگان را که تا کنون به وظیفه نمایندگی شان عمل نمی‌کردند مجبور کرده از این ببعد به فکر بیفتند که به وظیفه خوشان عمل بکنند (یمین اسفندیاری- اینطور نیست) اجازه بفرمائید آقای یمین الآن به آقای فداکار می‌فرمود ید که بگذارید حرف بزنم (یمین اسفندیاری- صحیح است ولی اگر وارد این بحث بشویم همه می‌خواهند حرف بزنند) اما این مطب نباید وقت مجلس شورای ملی و یک مملکتی را یک ساعت بگیرد. الآن در این مملکت قضایائی اتفاق افتاده که از لحاظ ملت ایران مهم است. الآن دولتی در سر کار است که نتوانسته منویات ملت را بر آورد. این دولت الآن درست رویه دولت سابق را را در نظر گرفته و عمل دیکتاتوری خودش را دارد تحمیل می‌کند. به مردم احزاب را بسته نگاه می‌دارد تمام روزنامه‌ها را توقیف کرده‌اند.
نایب رئیس- آقای دکتر کشاورز خواهش می‌کنم راجع به اصلاح آئین نامه صحبت بفرمائید.
دکتر کشاورز- من ناچارم از این فرصت استفاده کنم چون اجازه نطق به من نمی‌دهند من ناچار شدم این استفاده را بکنم.
نایب رئیس- حالا خواهش می‌کنم در اطراف پیشنهاد صحبت بفرمائید.
دکتر کشاورز- چشم، وارد توضیح پیشنهاد می‌شوم. اگر طرحی از طرف آقایان نمایندگان پیشنهاد شده‌است منظور این است که ظاهراً یا معناً از این ببعد نمایندگان می‌خواهند کار بکنند و برای اینکه کار بکنند وقت لازم دارند و برای اینکه وقت باشد آمده‌اند گفته‌اند ساعت ده نمایندگان در مجلس حاضر باشند فرض کنیم این طرح هم تصویب شد آقایان هم آمدند به مجلس ساعت یک بعد از ظهر طبیعی است که وکیل باید اجازه داشته باشد برود منزل یعنی سه ساعت بیشتر فکر نکند. اگر واقعاً آقایان می‌خواهند کاری انجام بدهند و تظاهر نیست ساعت چهار بعد از ظهر وقت جلسه را تعیین کنید و تا ساعت ده شب هم بنشینند کار بکنند (صحیح است) حالا من کاری ندارم که اگر جلسات شش ساعت شد آیا واقعاً شش ساعت کار می‌کنیم یا نه اما اگر واقعاً راست می‌گوییم و می‌خواهیم برای ملت کار کنیم از ساعت ده تا یک بعد از ظهر نمی‌شود. این حداکثر سه ساعت است و این فقط برای ظاهرسازی است برای اینکه مردم را گول بزنیم. اگر می‌خواهید کار بکنید وقت جلسه را چهار بعد از ظهر قرار بدهید و تا ساعت ده هم بنشینید کار بکنید.
پوررضا- بنده با این پیشنهاد مخالفم اجازه می فرمائید؟
نایب رئیس- نوبت آقای دکتر زنگنه‌است زودتر اجازه بگیرید آقا (پوررضا- بنده سه دفعه هم آدم خصوصی آنجا عرض کردم که تبعیض نکنید) آقا اول دکتر زنگنه اجازه گرفته‌اند (پوررضا- خیال کردم بدون عینک نمی‌بینید اما حالا می‌بینم بی عینک می‌بینید ولی اغماض می‌کنید). حالا در یک پیشنهاد دیگر مخالفت کنید آقای دکتر زنگنه بفرمائید.
دکتر زنگنه- بنده در تمام این مباحث یک مطلب بریم حل نشد و بیشتر هم برای این آمدم اینجا که این مطلب را عرض کنم و آن این است که بنده می‌بینم وقتی هفتاد نفر امضاء می‌کنند طرحی را که آقای دکتر شفق تهیه کردند شاید دومی یا سومی بنده بودم که امضاء کردم و گفتم خوب این بر علیه عده‌ای است که حاضر نمی‌شوند بعد دیدم که هفتاد نفر این را امضاء کردند یعنی هفتاد نفر می‌گویند باید ساعت ده آمد و یک بعد از ظهر رفت این واقعاً چیز مضحکی است هفتاد نفر شکایت دارند. از کی شکایت دارند نمی‌دانم از بقیه هفتاد نفر شکایت دارند یا از خودشان بنده می‌خواهم عرض کنم از خودشان شکایت دارند. اگر از خودشان شکایت دارند که اصلاً موضوع ندارد هر کدام آقایان که امضاء کرده‌اند به احترام همین امضاء ساعت ده تشریف بیاورند دیگر محتاج به قانون نیست (صحیح است) این است طرز عمل و فکر ما که بنده در همین مجلس دیده‌ام و بعد هم می‌بینم بقدری سهل است امضاء کردن ما که هیچ اشکالی ندارد هر کس یک طرحی دستش بگیرد در توی این حیاط بگرداند همه امضاء می‌کنند (دکتر معظمی- نه همه اینطور نیستند) بله بنده فقط آقای دکتر معظمی را دیده‌ام که همه را امضاء نمی‌کنند و بعد هم دیدم که حق با ایشان بوده و نباید امضاء کرد (فداکار- همه اینطور نیستند آقا) به جهت اینکه معلوم می‌شود امضاها همینطوری است برای دوستی است یا برای احترام آقای دکتر شفق امضاء می‌کنند ولی اگر واقعاً صحت داشته باشد که هفتاد نفر امضاء کرده‌اند که ساعت ده بیایند دیگر قانون لازم ندارد اما ملاحظه کردید (یک نفر از نمایندگان- خودتان امضاء کرده‌اید) بله بنده عرض کردم دومیش یا سومیش بودم و همیشه بنده حاضر بوده‌ام و هیچ وقت غایب نبوده‌ام و اما اصل مطلب اینکه می فرمائید نصف مقرری اش را کم کنند نصف مقرری به عقیده بنده هیچ فایده‌ای ندارد زیرا آن اشخاصی که نمی‌خواهند بیایند لابد یک کار بهتری که ارزش بیشتر و عایدی اش بیشتر است دارند یک کسی کاری دارد که بیش از ده تومان که نصف مقرری اوست ارزش دارد این جریمه درباره او هیچ مؤثر نخواهد بود. بنده اینجا یک ماده از نظامنامه داخلی سابق مجلس شورای ملی را برای اطلاع آقایان قرائت می‌کنم بنده خیال می‌کنم همچو چیزی در اوایل مجلس هم بود مؤثر بود. ماده ۴۰ نظامنامه سابق مجلس شورای ملی راجع به مجازات‌ها می‌گوید: درجه سوم حاضر نشدن در تکالیف مقرره‌است مثل اینکه یکی از اعضاء در ده اجلاس متوالیه بدون عذر صحیح از حاضر شدن مجلس تقاعد کند در این صورتمجلس به او تکلیف خواهد کرد که از عضویت استعفا کند. اگر بعد از تکرار تکلیف استعفا تا سه مرتبه استعفا نکرد از عضویت خلع می‌شود عضو دیگری بجای او انتخاب می‌شود و این عضو از وکلای هر طبقه و ایالتی باشد در صورت اقتضای فرصت باید همان طبقه و ایالت بدل او را تعیین کنند و قبل از تعیین هیئت مجلس از او وکالت خواهد. خلاصه این طرحی است که آنوقت گذشت، این طرز فکر آنوقت بوده‌است یعنی اگر یک وکیل ده مرتبه حاضر نشده‌است اصلاً وکیل ملت حساب نمی‌شود. امروز ما از اول مجلس هزارها از این مجلس دیدیم که تشکیل نشده‌است بعد هم که اصلاح می‌کنیم می‌گوییم ده تومان ازش جریمه کنید. در همین مجلس دو مرتبه تصمیم گرفتند، تصمیم گرفته شد که ساعت مقرر ساعت نه باشد، بعد از ظهر باشد، پیش از ظهر باشد هر ساعتی که مجلس تصمیم گرفت هیئت رئیسه بیایند بنشینند بعد از یک ربع ساعت اگر مجلس تشکیل نشد بلند شوند و بروند و همان روز جریمه بکنند به عقیده بنده این نظر مؤثرتر و صحیح‌تر است یعنی همان نظر آقای طباطبائی راجع به هیئت رئیسه تأمین می‌شود یعنی مجلس ساعت ۹ تشکیل شود دو جلسه آقای رئیس تشریف آوردند ولی جلسه سوم از بین رفت بنده گمان می‌کنم این ماده را هم بگذرانید در جلسه سوم و چهارم هم از بین می‌رود آقایان هیئت رئیسه سر ساعت نه تشریف بیاورند بنشینند اگر جلسه تشکیل نشد بعد از یک ربع ساعت پا بشوند و بروند و هر کس حاضر نشده‌است حقوق تمام روزش ضبط شود یعنی این تصمیم که عرض کردم مطابق نظامنامه‌است و احتیاج به گذراندن قانون نیست فقط تصمیم است که باید هیئت رئیسه مجلس بگیرد که باید بنشینند و سر ساعت ۹ و ۱۰ دقیقه از اینجا پا شوند بروند بیرون و به حسابداری بگویند آقایانی که تشریف نیاوردند حقوق شان کسر شود با این طرز ممکن است یکی دو جلسه مجلس تشکیل نشود ولی جلسه سوم حتماً تشکیل خواهد شد با کمال اطمینان (نمایندگان- رأی رأی)
پوررضا- آقای ملک بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
دکتر کشاورز- پیشنهاد بنده همان چهار بعد از ظهر باشد.
پوررضا- معمولاً پیشنهادی که می‌شود یک نفر پیشنهاد دهند توضیحی می‌دهد و یک نفر هم مخالفت می‌کند آقای دکتر کشاورز روی این طرح پیشنهاد کرده بودند که اوقات جلسه علنی از چهار ساعت بعد از ظهر بشود و آقای دکتر زنگنه به عنوان مخالف صحبت کردند اینشان راجع به بعد از ظهر صحبت کردند
هاشمی- اینکه کارها اینطور بد از مجلس می‌گذرد دلیلش همین است.
نایب رئیس- آقای دکتر زنگنه هم مخالف بودند.
پوررضا- ایشان یک کلیاتی بیان فرموند که جلسه باید ساعت نه تشکیل شود.
نایب رئیس- ایشان بیان کردند جلسه ساعت نه صبح تشکیل بشود دلیل این بود که با پیشنهاد آقای دکتر کشاورز مخالفت داشتند.
پوررضا- این مخالفت تعبیر است که از دریچه فکر آقا ممکن است تراوش بشود والا در بیان ایشان چنین چیزی نبود.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر کشاورز راجع به تشکیل جلسات از چهار بعد از ظهر ببعد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای مهندس فریور قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم موضوع از دستور خارج شود (دکتر کشاورز- مخالفم)
مهندس فریور- بسیار جای تأسف است یک ساعت وقت گرفته می‌شود بدون نتیجه علتش هم این است که ما عملی که می‌کنیم متدیک نیست و اگر ما عمل مان را متدیک بکنیم به نتیجه می‌رسد واِلا نمی‌شود. مطالب مخلوط شده‌است یکی می‌گوید صبح با او مخالفت می‌شود پیشنهاد کردند عصر آنهم رد شد، آقای دکتر معظمی هر دو را پیشنهاد کردند یا صبح یا عصر آن هم مخالفت شد و رد شد به این جهت بنده پیشنهاد خروج از دستور می‌کنم. پیشنهاد می‌شود که صبح بیائیم و عصر بیائیم در هر دو صورت هم مخالفت می‌شود برای این است که مطلب پخته نیست یکی می‌گوید چهار، دیگری می‌گوید اگر چهار و نیم بگذارید من مخالفت نمی‌کنیم یکی هم می‌گوید ساعت پنج بگذارید. نه صبح اش معلوم است نه عصرش، نه جریمه اش معلوم است. آخر این بجائی نمی‌رسد. والله بنده یکی از امضاء کنندگان این پیشنهاد هستم صبح هم باشد می‌آیم عصر هم باشد می‌آیم من کاری بجز وکالت ندارم ما از اول دوره مجلس هم تا حالا غیر از یک جلسه شما فقط یک قدری دیر آمده‌ام هیچ جلسه دیگری دیر نیامده‌ام ولی اینکه طرز طرح موضوع نیست.
حاذقی- سه دوازدهم مطرح شود.
نایب رئیس- آقا صحبت نفرمائید آقای امیر تیمور بفرمایند.
امیر تیمور- به اعتقاد بنده برای کار مملکت و کار کشور وقت نباید تعیین کرد مادام که کار است در مجلس باید تمام نمایندگان بلکه کلیه مستخدمین تمام اوقات خودشان را صرف کار مملکت بکنند اگر کار باشد صبح هم بیایند ظهر هم بیایند و عصر هم بیایند و شب‌ها باید بیایند و به بهترین وجهی وظایف خودشان را انجام بدهند و بعلاوه تجربه به مان نشان داده‌است که تنها با قانون و نظامنامه وظایف انجام نمی‌گیرد ایمان و اعتقاد لازم است شما صد تا قانون بیاورید، دو هزار تا نظامنامه هم بگذرانید نتیجه ندارد شاید ایران از این لحاظ قانونی ترین مملکت دنیاست است از بس قانون داریم. ایمان لازم است، اعتقاد لازم است (فداکار- آنهم که که نیست) و بعلاوه نباید وقت تعیین بکنیم هر قدر در مجلس کار باشد و این مملکت کار داشته باشد و آقایانی که قبول مسئولیت و انجام وظیفه کرده‌اند باید تمام وقت را حاضر شوند. باید تمام اوقات را کار کنند حالا شما بیائید وقت معلوم کنید که صبح یا چهار بعد از ظهر باشد بنده خوم با پیشنهاد آقای مهندس فریور کمال موافقت را دارم و تمنا دارم از دستور خارج شود وقت هم تعیین نشود و آقایان هر وقت که کاری باشد حاضر شوند برای انجام وظیفه خودشان این است عرض بنده و لایحه سه دوازدهم را مطرح بکنید.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به خروج از دستور (نمایندگان- عده کافی نیست) (مهندس فریور- این هم طرز کار کردن ما است الآن هم عده کافی نیست) (با ورود چند نفر از نمایندگان عده کافی شد) رأی می‌گیریم به خروج از دستور این طرح پیشنهادی آقایان. آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای عبده قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دکتر عبده بشرح زیر قرائت شد):
- پیشنهاد می‌کنم نمایندگانی که در موقع مقرر در جلسات کمیسیون‌های مجلس شورای ملی حضور بهم نمی رسانند نیز مشمول مقررات این ماده خواهند بود.
نایب رئیس- بفرمائید آقای دکتر عبده
دکتر عبده- عرض کنم بنده وقتی این پیشنهاد را کردم که بنا بود در ماده پیبشنهادی اصلاحی بشود و نوشته شود نمایندگانی که در وقت مقرر حاضر نمی‌شوند مشمول مقررات این ماده هستند. منظور بنده این بود که جلوگیری بشود از این نقص عمومی که در کار ما است و آن این است که بطوریکه آقایان استحضار دارند اغلب کمیسیون‌ها تشکیل نمی‌شود و بنده خودم عضو کمیسیون دادگستری هستم و در آنجا کارهائی داریم، مکرر بعضی از رفقای ما حاضر نشدند و اکثر نشد و برای اینکه آن اشکال پیش نیاید بنده فکر کردم که اگر یک مقرراتی، مجازاتی برای کسانی که در موعد مقرر در جلسه مجلس شورای ملی حضور پیدا نمی‌کنند در نظر می‌گیرند، همان مجازات و مقررات را هم نسبت به کسانی هم که در جلسات کمیسیون‌ها حضور پیدا نمی‌کنند در نظر بگیرند (یک نفر از نمایندگان- در نظامنامه هست) حالا بهر حال منظور بنده این بود که تذکری داده شود به آقایان که در جلسات کمیسیون‌ها حاضر بشوند (یمین اسفندیاری- آقا حالا راجع به مجلس بفرمائید) اگر خیال می‌کنید مقرراتی در این باب هست و کافی است بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم.
نایب رئیس- پس گرفتید؟ (دکتر عبده- بلی) پیشنهاد آقای مظفرزاده قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم جمله زیر به انتهای ماده واحده اضافه شود همچنین است در صورتی که پس از رسمی شدن جلسه هر نماینده‌ای قبل از اعلام ختم جلسه از مجلس خارج شده و جلسات را از اکثریت بیندازد (هاشمی- این مخالفی ندارد) (صادقی- بنده مخالفم آقا).
نایب رئیس- آقای مظفرزاده
مظفرزاده- این قضیه توضیح از واضحات است. برای اینکه همه می‌دانیم که فرضاً زنگ جلسه زده می‌شود همه جمع می‌شویم ولی بدون اجازه و بدون عذر موجه خارج می‌شویم و جلسه از اکثریت می‌افتد و این هم خیال می‌کنم بین آقایان مخالفی نداشته با شد، ضمناً بنده از فرصت استفاده می‌کنم اگر آقایان اجازه بدهند، در جلسه پریروز جناب آقای رفیع یک تلگرافی از طرف اهالی گیلان به مجلس تقدیم نمودند و قرار بود که این تلگراف امروز اینجا قرائت بشود بنده خواهش می‌کنم که اگر آقایان موافقت کند و اجازه بدهند بنده اینجا این تلگراف را بخوانم و توضیح مختصری هم بدهم یک فرصتی برای آقایان پیدا می‌شود افکار خودشان را منظم کنند و بعد هم این ماده واحده با یک صورت بهتری تصویب شود. از هیئت رئیسه استدعا می‌کنم اگر اجازه می‌فرمایند این تلگراف را بخوانم و یک توضیح کوچکی بدهم.
نایب رئیس- آقای مظفرزاده خواهش می‌کنم بعد از تصویب ماده بخوانید.
حاذقی- من از نظر کمیسیون عرایض اطلاعی داریم اگر اجازه می فرمائید عرض کنم
نایب رئیس- بعد بفرمائید آقای مظفرزاده
مظفرزاده- خوب می فرمائید بعد از تصویب این ماده واحده عرض کنم بسیار خوب بعد عرض می‌کنم.
نایب رئیس- آقای صادقی
صادقی- آقای رئیس آقایان نمایندگان بنده بهیچوجه نظر مخالفت با این طرح یا سر وقت آمدن به مجلس نداشتیم بنده همین‌قدر می‌خواهم این را عرض کنم هم تماشاچی هم مردم بدانند ما‌ها که کمتر حرف می‌زنیم نمی‌خواهیم شرکت داشته باشیم در این قبیل و در این جریانات. والله ما خسته شدیم ما اصلاً نمی‌خواهیم با صحبت هم خودمان را آلوده کرده باشیم.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای مظفرزاده. آقایانی که موافقند با این پیشنهاد قیام فرمایند … (رحیمیان- آقا ول کنید برویم راحت باشیم) (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. دو تا پیشنهاد رسیده‌است بنظر بنده بد نیست. پیشنهاد آقای هاشمی، پیشنهاد می‌نمایم که نامه‌های جلسه پیش قرائت شود.
مرآت اسفندیاری- موقعش حالا نیست آقا
نایب رئیس- یک پیشنهادی آقایان کرده‌اند که این کار به هیئت رئیسه مراجعه شود با حضور رئیس حسابداری گزارش تهیه و به مجلس داده شود. (لنکرانی- بنده مخالفم از همانش می‌ترسم) پیشنهاد آقای مجد ضیائی قرائت می‌شود.
(شرح زیر قرائت شد)
- این ماده و پیشنهادها رجوع شود به هیئت رئیسه با حضور رئیس محاسبات اصلاح شده و گزارش آن را توزیع نمایند تا رأی کافی گرفته شود (اردلان- بنده مخالفم با این پیشنهاد)
نایب رئیس- آقای مجد ضیائی بفرمائید.
مجد ضیائی- چون این مسئله مورد مخالفت آقایان است و در این بحث کارگزینی و حسابداری بیشتر مطلع هستند و واردند بنده، عرض نکردم که به مجلس نیاید بنده آنجا نوشتم وقتی که یک لایحه جامعی درست کردند بعد بیاورند به مجلس و بعد از آن در جلسه آتیه رأی بدهند واِلا این لایحه عوض اینکه وقت ما را محدود نکند بیشتر وقت ما را خواهد گرفتن.
نایب رئیس- آقای لنکرانی مخالفید؟
لنکرانی- بله بنده مخالفم
نایب رئیس- بفرمائید.
لنکرانی- دو ماه و کسری از عمر این مجلس باقی‌مانده‌است (یک نفر از نمایندگان- سه روز طول می‌کشد) آنرا نمی‌گویم، سر مشروطیت را بریدید دفنش هم کردید ختمش را هم گرفته‌اید هیچ فکر نمی‌کنید که مطابق قانون اساسی اصول مشروطیت تعطیل بردار نیست. دو ماه مانده‌است مشغول این حرف شدید اکثریت مجلس با پیشنهاد عصر موافق است افراد خاصی از لحاظ زندگانی شخصی شان و افرادی بالاخص از لحاظ و دلائلی که بنده می‌دانم مخالفند. آقا همیشه مجلس ایران غالباً عصرها بوده‌است همه جای دنیا مجلس عصرها است به چه مناسبت شما حاضر نیستید، آقا می‌گوید به کمیسیون برود ما از آن کمیسیون می‌ترسیم. کدام کمیسیون، آقا همین کمیسیون‌ها است که این بلاها را به سرمان در می‌آورد، برای نجات از شر کمیسیون‌ها در این مجلس مطرح کرده‌ایم چرا دست از جان ملت براین بر نمی‌دارید آخه (خنده نمایندگان) می گویند کمیسیون، کدام کمیسیون؟ همان کمیسیون‌هایی است که همیشه خطر بوده‌است. کمیسیون یعنی سلب اختیار از مجلس، کمیسیون یعنی دسته بندی‌های کوچکتر که بهتر بشود مقاصد را اجرا کرد مجلس و اداره قوانین ربط به محاسبات ندارد. مجلس اداره قوانین آقا این‌ها حاضرند این‌ها که صبح نمی‌آیند یک اداره قانونی دارند. آن هائی که صبح هستند و با ادارات روابط دارند صبح می‌آیند، آن هائی که صبح نمی‌آیند عصر می‌آیند تمام شد و رفت بنده پیشنهاد کردم از ۵ عصر اگر قبول نشود بنده به هر عنوانی که باشد می‌آیم دلایل مخالفت افراد را درست نقطه گذاری می‌کنم و خواهم گفت (یکی از نمایندگان- حالا بگویید) حالا نمی‌خواهم بگویم
نایب رئیس- آقای لنکرانی بفرمائید سر جای خودتان این حرف‌ها چیست یک پیشنهادی شده ایشان یک حرف‌هایی می‌زنند که اصلاً وارد نیست و آقایان هم تأیید می‌کنند یک اظهاراتی کرده‌اند و یک ایرادی هم آقایان کرده‌اند بایستی رأی گرفته شود رأی می‌گیریم پیشنهادی که این طرح پیشنهاد راجع شود به هیئت رئیسه، آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. هیئت رئیسه خودش مطالعه می‌کند. آقای وزیر عدلیه فرمایشی دارید؟ بفرمائید
- تقدیم لایحه تشدید مجازات رانندگان از طرق آقای وزیر دادگستری
۵- تقدیم لایحه تشدید مجازات رانندگان از طرق آقای وزیر دادگستری
وزیر دادگستری- این یک لایحه مختصری است راجع به تشدید مجازات رانندگان. البته آقایان مسبوق هستند غالباً اتفاقاتی می‌افتد که این‌ها باید یک قسمتی متوجه به وظیفه خودشان باشند. تقدیم می‌کنم که به کمیسیون ارجاع شود.
نایب رئیس- به کمیسیون ارجاع می‌شد. آقای وزیر جنگ
حاذقی- آقای رئیس این سه دوازدهم را مطرح بفرمائید
نایب رئیس- آقای حاذقی دائماً صحبت می‌کنید بنده که اینجا نشسته‌ام موظف هستم و حالیم می‌شود یک وزیر که تقاضا می‌کند یک لایحه‌ای اینجا تقدیم بکند من به ایشان اجازه ندهم (صحیح است) بفرمائید.
- تقدیم دو فقره لایحه راجع به قانون نظام وظیفه و شهداء نظامیان از طرف آقای وزیر جنگ
۶- تقدیم دو فقره لایحه راجع به قانون نظام وظیفه و شهداء نظامیان از طرف آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ - در دوره سیزدهم تقنینیه اصلاحاتی در قانون نظام وظیفه شد و از آن تاریخ ببعد هم مطابق قانون جدید عملیاتی ادامه یافته ولی در بعضی موارد نظر به اینکه تغییراتی در آن داده شده‌است که یک قدری لوث شده این و بعضی چیزها محتاج به تفسیر است. این است که دو لایحه کوچکی است برای تفسیر آن مواد تهیه شده‌است و امیدوارم که در کمیسیون طرح شود در صورتی که کاملاً بجا هست تفسیر حقیقی آن را به ما اعلام بکند که بر طبق آن رفتار بکنیم. چندی قبل هم آقایان نمایندگان محترم به بنده فرمودند که لایحه‌ای راجع به شهداء تقدیم بکنم. نظر به اینکه تقاعد آن‌ها (لنکرانی- شهدای کجا آقا) بسیار کم است و با این حقوق بازماندگان آن‌ها نمی‌توانند زندگی بکنند بنابراین پیشنهاد آنرا به قید یک فوریت تقدیم می‌کنم، معهذا اگر مجلس شورای ملی ملی میل داشته باشد تعقد بیشتری بفرمایند به قید دو فوریت تصویب بفرمایند مزید بر امتنان خواهد شد.
- بیانات آقای مظفرزاده راجع به تلگراف اهالی گیلان و قرائت تلگراف
۷- بیانات آقای مظفرزاده راجع به تلگراف اهالی گیلان و قرائت تلگراف
نایب رئیس- دو سه فقره تلگراف و نامه هست که آقایان علاقمندند (دکتر اعتبار- آقا این لایحه باید خوانده شود) اجازه بفرمائید این نامه‌ها خوانده شود چون به آقا مظفرزاده گفتم بعد خوانده می‌شود و آن وقت این لایحه طرح می‌شود آقای مظفرزاده آن تلگرافی که آقای رفیع تقدیم کرده‌است به مجلس می‌خواهید خوانده شود.
مظفرزاده- اجازه بفرمائید بنده خودم بیایم بخوانم.
نایب رئیس- بفرمائید.
مظفرزاده- این تلگرافی که به عرض مجلس شورای ملی رسیده‌است لازم است که قبلاً عرض بکنم که این از طرف تمام طبقات گیلان امضاء شده‌است و از مالکین گیلان و تجار درجه اول و محترمین و نمایندگان مطبوعات، اعضاء حزب وسیع توده، حزب میهن، اتحادیه شهر که یک تشکیلات رسمی است و حزب جنگل تمام این‌ها امضاء کرده‌اند و بنابراین در آن مقدمه‌ای که نوشته شده‌است این تلگراف به نام یک میلیون گیلانی است (صحیح است) و حالا می‌توانم عرض بکنم که این یک میلیون گیلانی به نام ۱۵ میلیون ملت ایران این تلگراف را به عرض مجلس شورای ملی رسانده‌اند.
نایب رئیس- بخوانید آقا
مظفرزاده- ممکن است بخوانند بعد بنده توضیح می‌دهم.
هاشمی- خط در هم بر هم خوانده نمی‌شود. خلاصه‌اش را بفرمائید.
مظفرزاده- بنده خلاصه‌اش را عرض می‌کنم. عرض می‌کنم ماده اول این تلگراف تقاضای اولش این است که مجلس شورای ملی موافقت بکند که یک حکومتی روی کار بیاید که تمام افراد آن حکومت مورد اعتماد کامل قاطبه ملت ایران باشد و آن حکومت هم قادر باشد که ارتش ایران را مثل یک ارتش ملی اختیار او را به دست بیاورد توضیح این قضیه این است که البته همه می‌دانیم که آقای حکیمی نخست وزیر یک رجل خیلی ملی است و در کابینه ایشان هم شاید دو سه نفر از وزراء هستند که مورد اعتماد قاطبه ملت ایران می‌باشند ولی در عین حال این را هم می‌دانیم که بعضی از وزرای کابینه ایشان طرف سوءظن بعضی مقامات ملی ایران هستند و مجموعاً این کابینه را نمی‌شود گفت یک کابینه ملی است. (قبادیان- اسم ببرید آقا) (فاطمی- عقیده خودشان را می گویند) آقای حکیمی خیال کرده‌اند این کابینه‌ای که دارند افکار عمومی را ساکت کرده‌است و با این طرز می‌توانند مشکلات کار این مملکت را اداره بکنند، اما ما‌ها خومان بخوبی می‌دانیم که بدبختانه وضعیت سیاست مملکت به یک مرحله بن بستی رسیده‌است و ما از هیئت‌های دولت خودمان یک اشخاص آزادی نخواستیم یعنی منظورمان از هیئت دولت این نیست که وزیر بنشیند پشت میز وزارت، ابلاغ استخدام و انفصال و اضافه حقوق و این چیزها را صادر کند اصولاً این کارها را از وظایف هیئت دولت خارج است زیرا هیئت دولت در واقع یک دستگاه سیاسی مملکت است که باید دستگاه داخله مملکت را با اوضاع خارجی تطبیق بدهد و در حقیقت مشکلات سیاسی و مشکلات اداری مملکت را رفع کند نه یک افرادی باشند که مثل یک مدیر کل آنجا ابلاغ صادر کنند. حالا ما الآن می‌بینیم که آیا این خاصیتی را که ما از هیئت دولت انتظار داریم این هیئت فعلی دارا هستند یا خیر؟ ما الآن می‌بینیم بجای این بحث در مسائل داخلی کشور جز همان امضاء کردن‌ها کار دیگری ندارند و در مسائل خارجی هم که تصور می‌کنیم همه اعتراف دارید که به یک مرحله بین بست رسیده‌ایم که مصلحت مملکت ایجاب می‌کند که یک راه حلی برای این کار پیدا کنیم، راجع به ارتش هم که ما خودمان می‌دانیم که هیئت محترم دولت در ارتش ایران هیچ نفوذی ندارد ارتش ستاد ارتش دارد که آن سی خودش است و ملت و دولت هم بسی خودش هیچ کاری بهم ندارند حتی در بعضی موارد هم که آقای نخست وزیر اوامری برای فرماندار نظامی صادر کند به آنهم گویش نمی‌دهند (فیروزآبادی- آقا قشون اجانب نمی‌گذارد)
نایب رئیس- آقای مظفرزاده مختصر بفرمائید.
مظفرزاده- بسیار خوب، حالا همه منتظر بودند که بعد از کنفرانس مسکو هیئت دولت ما بیاید اینجا و با کمال صداقت بگوید که آیا موفق شده‌اند مشکلات کارها را حل کنند یا خیر؟ و اگر آقای حکیمی که خودش اغفال شده‌است یا هنوز هم امیدی دارد که کارها را اصلاح بکند بیاید این را صریح بگوید یا آن چند نفر وزرائی که در کابینه ایشان هستند و ما به آن‌ها اعتماد داریم آن‌ها بیایند و بگویند آقا این کابینه نتوانسته‌است کاری از پیش ببرد ما از این کابینه خارج می‌شویم و به این ترتیب ملت ایران بداند و بفهمند که وضع مملکت در چه حال است. آقای نسخت وزیر به یک قسمت از تلگراف پاسخ داده‌اند ولی این قسمت اولش را که مهمترین قسمت‌ها بود مسکوت گذاشته‌اند در قسمت‌های دیگر هم اگر اجازه بفرمائید بنده بطور مختصر عرض کنم.
نایب رئیس- مطالب اساسی را بفرمائید قرار شد تلگراف خوانده شود.
مظفرزاده- بنده توضیح کوچکی دارم خیلی مختصر است ماده دوم این است تقاضای اهالی گیلان این است که ادارات کشوری و لشگری ما از عناصری که باعث بدبختی‌های ما بوده‌اند تصفیه شود به این ماده هم آقای نخست وزیر در جواب تلگرافی خودشان هیچ اشاره‌ای نکرده‌اند در صورتی که از ابتدای دوره چهاردهم چه در مجلس و چه در خارج مجلس و چه در مطبوعات این تقاضای عامه ملت ایران است که بالاخره به این گرفتاری‌ها به این بدبختی‌ها خاتمه داده شود اینجا هم جوابی نداده‌اند قسمت سومش هم راجع به تقاضای اخراج آقا سید ضیاء است از مملکت. اینجا برای اینکه ما آقای سید ضیاء را بشناسیم خوب است یک قدری برگردیم به عقب و ببینیم که سید ضیاء امروز و پیشه وری امروز این‌ها در ۲۰ سال قبل چه شخصیت هائی داشته‌اند همه می‌دانیم که وقتی قرارداد وثوق الدوله در ۱۹۱۹ بسته شد در آنوقت تمام احساسات ملت ایران بر علیه این قرارداد بودئ جز یک روزنامه‌ای که با کمال شدت و با کمال وقاحت در میان این قلیان احساسات ملت دفاع می‌کرد از این قرارداد، این روزنامه رعد بود. روزنامه آقای سید ضیاءالدین. اما در آنوقت ما پیشه وری را هم در گوشه‌ای از گوشه‌های مملکت پیدا می‌کنیم که در آنوقت چه رُلی داشت. ما در آن روزها پیشه وری را می‌بینم که در بین مجاهدین جنگل تفنگ بدست گرفته‌است و بر علیه عاقدین این قرارداد و دشمنان ایران آنجا مبارزه می‌کند. این طرف می‌بینیم که سید ضیاءالدین دفاع می‌کند از قرارداد، در آنطرف پیشه وری در بین یک عده از مجاهدین با تفنگ بر علیه قرارداد مبارزه می‌کند. حالا الآن هم بعد ز ۲۵ سال باز می‌بینیم که یک پیشه وری در یک قسمت مملکت آمده‌است و از حقوق ملت ایران دفاع می‌کند (حاذقی- اینطور نیست) (همهمه نمایندگان)... (صدای زنگ رئیس)
بعضی از نمایندگان- اینطور نیست آقا قانون اساسی را پامال کرده‌است.
دکتر کشاورز- وکیل در اظهار عقیده آزاد است بگذارید صحبتش را بکند.
مهندس فریور- بگذارید صحبتش را بکند بعد شما بیائید جواب بدهید.
مظفرزاده- پیشه وری هیچ‌وقت نگفته‌است که باید مملکت یاران تجزیه شود پیشه وری هیچ‌وقت نمی‌گوید آذربایجان از ایران مجزا شود شما‌ها نمی‌گذارید حقیقت در اینجا گفته شود من آنوقت سید ضیاء را شناختم همین آقای سید ضیاء که امروز می‌گوید پیشه وری می‌خواهد مملکت را تجزیه کند...
نایب رئیس- آقای مظفرزاده تمنی می‌کنم خاتمه بدهید و تلگراف را بدهید به بنده بخوانم.
مظفرزاده- یک میلیون ملت ایران یک چیزی گفته‌اند من می‌خواهم توضیحی بدهم یک ساعت اینجا شروور گفتیم بگذارید یک قدری هم مطالب را روشن کنیم آقای حاذقی وظیفه بنده است که این‌ها را بگویم تا مردم بفهمند مطلب چیست.
نایب رئیس- آقای مظفرزاده بفرمائید سر جایتان تلگراف را بخوانند (آقای هاشمی تلگراف را بشرح زیر قرائت نمودند) توسط جناب آقای سید محمد صادق طباطبائی مجلس شورای ملی توسط جناب آقای حکیمی نخست وزیر هیئت دولت پس از رونوشت‌ها و جرائد امضاء کنندگان زیر که از کلیه طبقات جامعه و سازمان‌های متشکل گیلان به نمایندگی از طرف یک میلیون گیلانی برای رفع تشنجات اخیر کشور و ایجاد یک محیط آرام و امیدبخش در کشور عزیز خود ایران مستدعیات زیر را به نام خدای تعالی بر طبق اراده ملت به پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و مجلس شورای ملی و هیئت دولت عرض داشته و رجاء واثق داریم که هر چه زودتر به دریافت پاسخ‌های عملی و فوری از طرف دولت و مجلس نائل گردیم.
۱- تشکیل یک دولت ملی که تمام افراد آن مورد اعتماد قاطبه مشروطه خواهان ملیون ایران بوده تا در اصلاح امور و حل مشکلات داخلی و خارجی ایران باشد و مخصوصاً بتوانند ارتش ایران را در تحت اراده ملت و حکومت ملی کشور قرار دهند.
۲- تصفیه فوری و جدی هیئت حاکمه از لشکری و کشوری و برکنار نمودن اشخاصی که با سیاست‌های شوم خود کشور ما را از لحاظ داخلی و خارجی به بن‌بست امروز کشانده‌اند.
۳- سلب مصونیت و محاکمه و مجازات سید ضیاءالدین طباطبائی که بیش از هر مفسد دیگری سعی در یک طرفه کردن سیاست خارجی و بازی کردن با حیثیات ملی ما کرده‌است.
۴- حال که دولت در اثر فشار افکار عمومی اجازه تهیه مقدمات تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی را داده‌است تأیید می‌کنیم که اعضاء این انجمن‌ها باید از روی میل کلیه مردم انتخاب شوند و انجمن‌ها حق نظارت در کلیه امور هر ایالت را داشته باشند.
۵- آزاد گذاردن هرگونه فعالیت‌های مشروطه طلبانه برای کلیه طبقات در تمام ایران و الغاء حکومت نظامی و آزادی کامل مطبوعات و اجتماعات طبق قانون اساسی
۶- الغاء قانون تحریم انتخابت که با روح قانون اساسی مباینت دارد و شروع فوری انتخابات مجلس شورای ملی ایران
۷- تخصیص دادن نصف درآمد مالیاتی گیلان برای عمران و آبادی و سایر امور عام المنفعه این ایالت در خاتمه برای جلوگیری از هرگونه عواقب و سوء تفاهمی تمنی داریم که به مستدعیات حقه تمام اهالی گیلان هر چه زودتر ترتیب اثر داده شود و پاسخ‌های مستدعیات فوق را بوسیله جناب آقای استاندار گیلان به اطلاع کلیه گیلانیان که همیشه طالب آرامش و اصلاح امور بوده و هستند برسد (قریب دو صفحه و نیم امضاء)
حاذقی- توضیح دارم.
نایب رئیس- مطرح نیست آقای وزیر جنگ بفرمائید. جنابعالی متوجه باشید راجع به شهدا اساساً یک لایحه در کمیسیون تهیه شده‌است و یک شوری است اگر مقصودتان این است که به کمیسیون نرود ممکن است فوریت را تقاضا کنید.
وزیر جنگ- راجع به لایحه که در خصوص شهدا تشکیل شده بود چون به اطلاع بنده رسید که در کمیسیون بودجه یک لایحه یک ماده طرح شده‌است ولی البته به کاملی این پیشنهادها نیست بنابراین بنده موافقت دارم که این برود به کمیسیون بودجه و این لایحه که تقدسم شده‌است تطبیق بدهند اما راجع به اظهاراتی که آقای مظفرزاده راجع به ارتش کردند که ارتش مطیع دولت نیست بنده جداً تکذیب می‌کنم (کامبخش- ما جداً تأیید می‌کنیم) و به عرض شورای ملی می‌رسانم که ارتش کاملاً مطیع دولت است و بس (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) (بعضی از نمایندگان- اینطور نیست) دلیل عمده آن است که روزی که کابینه آقای حکیمی آمد سر کار ایشان تصمیم گرفتند عفو عمومی بکنند و یک عمده اشخاص مفسده جو که در این شهر توقیف بودند به قید کفیل و مرخصشان کردند برای اینکه تصور می‌کردند دست از فساد بردارند و یک عده از آن‌ها فرار کردند و الآن در همین اطراف شهر اسباب فتنه و فساد شده‌اند این بود که جناب آقای حکیمی آن ارفاقی که ابتدا جائز دانستند آن ارفاق را دیگر جائز ندانسته و دستور دادند به وظیفه قانونی خود عمل بکنند. راجع به جراید یک عده از جراید از روز اولی که این کابینه تشکیل شد از توقیف خارج شدند برای اینکه ثابت شود دولت هیچ نظری به دست راست و دست چپ ندارد و از آقایان مدیران جراید هم درخواست شد که در مصالح مملکت و بر طبق مرام دولت و اصلاحات صحبت کنند، این وضعیت دوام داشت بعد این وضعیت بهم خورد و قرار شد با اشخاصی که مخالف قانون اساسی قیام کردند مطابق قانون با آن‌ها رفتار شود.
دکتر کشاورز- سرلشگر ارفع مخالف قانون رفتار کرده است.
کامبخش- شما چه می‌دانید قانون اساسی چیست.
دکتر کشاورز- شما حق ندارید به یک نفر مدیر روزنامه توهین کنید.
لنکرانی- گریز پاها خجالت نمی‌کشند.
دکتر کشاورز- عوض اینکه وزیر فرهنگ بلند شود و علت توقیف یک روزنامه را بگوید وزیر جنگ می‌گوید.
نایب رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آتیه پس فردا، دستور لایحه سه دوازدهم
یک ساعت و ربع بعد از ظهر جلسه ختم شد
رئیس مجلس شورای ملی
سید محمد صادق طباطبائی