مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ بهمن ۱۳۰۵ نشست ۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم
قانون اجازه اصلاح قوانین تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه به وزیر فعلی عدلیه |
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۶
جلسه: ۶۴
صورت مشروح مجلس مورخه پنجشنبه ۲۷ بهمن ماه ۱۳۰۵ مطابق ۱۴ شعبان ۱۳۴۵
فهرست مندرجات:
۱- قرائت خبر شعبه دوم راجع به انتخابات خوی و نمایندگی آقای ابوالقاسم خان رجالی و اظهار مخالفت آقای فرشی
۲- تصویب نمایندگی آقای حاج غلامحسین ملک بهبهانی از شیراز
۳- شور و مذاکره نسبت به لایحه وزارت عدلیه راجع به اصلاح قوانین اصول تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه به وسیله کمیسیونهای مرکب از اشخاص بصیر و تصویب قانون مزبور
۴- معرفی آقا میرزا یوسف خان مشار به سمت معاونت وزارت معارف از طرف از طرف آقای وزارت معارف
۵-معرفی آقای مصطفی‌قلی خان بیات به سمت معاونت وزرات داخله از طرف آقای وزیر داخله
۶- معرفی آقای رهنما به سمت معاونت وزارت فوائد عامه از طرف آقای وزیر فوائد عامه
۷- قانون اجازه اصلاح قوانین اصول تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه به وزیر فعلی عدلیه
(مجلس دوساعت وربع قبل ازظهر بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس سه شنبه ۲۵ بهمن ماه را آقای کلالی قرائت نمودند)
رئیس- نسبت بصورت مجلس ایرادی هست یانه؟
میرزا سید احمدخان اعتبار- اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید
اعتبار- بند ه را درصورت مجلس غائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتی که بنده کتبا استجازه کرده بودم
رئیس- ازکمیسیون استعلام می‌شود وبع داصلاح خواهد شد. آقای امیرحسین خان
امیرحسین خان – بند ه راغائب بی اجازه نوشته‌اند وحال آنکه درجلسه قبل بنده کسالت داشتم وکتبا هم ازمقام ریاست استجازه کرده بودم.
رئیس- این یکی هم اصلاح می‌شود. آقای نظامی
میرزا یدالله خان نظامی- بنده راهم غائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتی که بنده استدعای اجازه کرده بودم
رئیس- دیگرایرادی نیست ؟(گفته شد خیر)
رئیس- صورت مجلس تصویب شد. قبل ازاینکه موارددستور شویم دوفقره خبر ازشعبه وشعبه دوم یکی راجع بنمایندگی آقای ملک التجار بهبهانی ودیگری راجع بانتخابات خوی رسیده است قرائت می‌شود ورأی می‌گیریم. آقای زوار تشریف بیاورید.
(آقای زوار درمحل نطق حاضرشده راپرت شعبه) (دوم راراجع بنماینده خوی بمضمون آتی قرائت نمودند)
شعبه دوم چندین جلسه برای رسیدگی بدوسیه انتخابات خوی وماکو وسلماس ومرند وتعیین نماینده دوم آنجا تشکیل ویدوسیه وسوابق امربدقت رسیدگی بعمل آورد. شرح قضیه بطوریست که ذیلا بعرض مجلس می‌رسد.
دوسیه انتخابات مزبور دربدو افتتاح مجلس بشعبه شش رجوع شده بود. شعبه مزبروه نمایندگی آقای امامی راتصدیق نموده وراپرت آنرا می‌دهد ولی نظرباینکه انجمن نظارت خوی راجع بنماینده ثانی اشکال کرده واعتبرانامه نداده بود ووزارت داخله رفع اشکال را بنظر مجلس موکول کرده بود لهذا شعبه ۶ کمیسیون فرعی معین نمود که بتمام اوراق ودوسیه‌های مربوطه باین امر اعم ازآنچه دروزارت داخله است یامجلس رسیدگی نموده وراپورت د هد. کمیسیون مزبور پس از چند جلسه تحقیق ومراجعه بدوسیه اینطور راپورت می‌دهند. انجمن مرکزی خوی در۲۴ شعبان ۱۳۴۴ تشکیل گردید وانتخابات رابجریان انداخته وپس از استخراج آراء خوی وماکو وسلماس تلگرافی ازطرف حکومت بوزارت داخله در۱۲ اردیبهشت شده است که ازمجموع آراء سه محل مزبور آقای امامی دارای ۸۸۳۸ رأی وآقای میرزا ابوالقاسم خان رجالی دارای ۶۳۴۱رأی اوده وحائز اکثریت هستند بعد در۲۷ اردیبهشت حکومت اطلاع می‌دهد که انجمن مرکزی خوی آراء ماکو راباطل دانسته وبنابراین حائزین اکثریت آقایان امامی وحاج امین الاسلام رئیس انجمن خواهد بود. ازوزارت داخله دلیل ایضال راسؤال کرده‌اند انجمن در جواب می‌نویسد انتخابات رضایت بخش نبوده وبرخلاف قانون عمل شده است. در همان تاریخ شکایتی ازانجمن مرند بوزارت داخله می‌رسد که انجمن خوی پس ازاینکه آراء مرند راقرائت کرد ه است بعنوان اینکه دیرتر ازموقعیکه انجمن نظار مرکزی تعیین نموده است خاتمه یافته آن آراء راباطل نموده است درصورتیکه نظارمرند تأخیر رابعمل انجمن خوی وفرستاده آن نسبت می‌دهند.
درهرحال چون انجمن بعداز قرائت آراء وتشخیص حائزین اکثریت ازرأی خود عدول کرده ومخصوصا باتوجه باین نکته که آقای امین الاسلام رئیس انجمن بشخصه داوطلب بوده وازاین عدول استفاده میکرده است وزارت داخله قضیه راتعقیب ودلایل صریحی برای موارد نقض قانون تقاضا می‌کند حکومت ازانجمن خوی توضیح خواسته است انجمن ازدادن جواب مستقیم خودداری می‌کند واکثریت دو نتردید امامی را
تصدیق ونسبت دوم برأی وزارت داخله موکول می‌کند وضمنا پنج دلیل برای ابطال آراء ماکو ذکر کرده است وزارت داخله دوسیه عمل رابمجلس فرستاده وکمیسیون پس از ملاحظه به شرح ذیل اظهار عقیده می‌نماید:
انجمن مرکزی خوی به پنج دلیل آراء ماکو راپس از قرائت باطل کرده است دلایل پنجگانه هیچیک موجب ابطال انتخابات نمی‌شود. اعتراض اول آنست که یکی از شعب فرعی ماکو زیاد بوده است واین نسئله مخالفتی باقانون ندارد ودرنقاط دیگر نظایر زیاد داشته است عده شعب فرعی منوط به وسعت حوزه وکثرت جمعیت است وهرقدر برای رأی دهندگان تسهیل شود بهتر است.
اعتراض دوم اینکه انجمن فرعی اواچیق نائب الحکومه محل را درتعیین هیئت رئیسه انجمن خالت داده است اگرچه این امر برخلاف معمول است ولی باتوجه به سادگی اهالی محل عدم اهمیت مطلب نیز معلوم می‌شود زیرا اگر حکومت میخواسته است اعمال نفوذ کند وانجمن بآن تن در می‌داد بسهولت امکان داشت که میل واراده حکومترا در تحت صورت قانونی وبدون اشکال بیرون بیاورند
اعتراض سوم اینکه انجمن اوچیق سه روز بیشتر از مدتیکه انجمن مرکزی تعیین کرده تعرفه داده است اگر انجمن اتفاقا از مدت کاسته بود ویکعده راازحق انتخاب محروم می‌کرد بیشتر مورد ایراد بود ولی در صورتی که از این عمل عده بیشتری موفق بدادن رأی شده‌اند خلاف قانون نمی‌توان شناخت وانگهی بوضعیات هر محل انجمنهای محلی بهتر از انجمن مرکزی اطلاع دارند
اعتراض چهارم اینکه حمد الله خان ماکوئی عضو انجمن توقیف شده است وعوض آنرا که می‌بایست از اعضاء علی البدل معین شود از خارج انتخاب کرده‌اند این عمل برخلاف قانون واقع شده است ولی دخول یک نفر در انجمن که هشت نفرعضو اصلی آن باقی هستند نه تأثیری دراکثریت رأیانجمن داشته است ونه موجب ابطال رسمیت انجمن می‌شود ومخالفت وموافقت یکنفر درمقابل هشت نفر اثری نداشته است
اعتراض پنجم اینکه آراء شعب فرعی ماکورا درمحل خود استخراج نکرده وصندوق رابماکوآورده تحویل انجمن آنجا داده‌اند که درضمن آراء خود استخراج کرده‌اند وسستی این دلیل هم دراول نظر معلوم است وخواندن آراء انجمنهای فرعی دریک نقطه معمول است وخواندن آراء انجمنهای فرعی دریک نقطه معول ومجازاست. این بود اعتراضات قویه‌ای که انجمن مرکزی خوی برای ابطال آراء آنجا اظهار کرده است والبته تصدیق می‌فرمایند که این دلایل هیچیک موجب ابطال آراء نمی‌شود اما ارجع بآراء مرند که انجمن بعد ازقرائت وتشخیص حائزین اکثریت بعنوان تأخیر ابطال آنرارأی داده است. پس ازمراجعه بدلایلی که انجمن مرند اقامه نموده سبب این تأخیر فرستاده انجمن خوی بوده وبعلاوه بملاحظه پیش آمدن جشن تاجگذاری وتعطیل ازطرف ایالت یکهفته تمام ادارت وانجمن وغیره راتعطیل کرده‌اند دراین صورت ایرادی برانجمن مرند واردنیست وانگهی آیا ممکن نبود این ایراد راقبل ازقرائت آراء بنمایند. بطور کلی ازملاحظه دوسیه ودلایل انجمنهای فرعی ماکو ومرند اینطور مفهوم می‌شود که ابطال آراء ایندو نقطه خالی از نظرهای خصوصی نبوده است زیرا درغیر اینصورت رئیس انجمن خوی موفق بداشتن اکثریت نمی‌شدند ودلیل قوی همینکه آراء هرنقطه راپس ازقرائت باطل کرده‌اند بعلاوه معلو ممیشود خود انجمن ه مبقانونی بودن این تصمیم چندان مطمئن نبوده است زیرا قبل از اینکه اعتبار نامه آقای امامی را که حائز اکثریت بودند صادرنمایند انحلال خودرا اعلام نمود وباوجود نهایت علاقه‌ای که برعایت قانون داشتند چهارماه پس ازانحلال بآقای امامی اعتبارنامه داده‌اند یااین مقدمات دیگرتردیدی
باقی نمی‌ماند که آقای رجالی نماینده دوم خوی وماکو ومرند خواهند بود.
پس ازاینکه کمیسیون فرعی راپورت تحقیقات خود رابشعبه داد مصادف باانقضاء مدت شعبه شده وپس ازتجدید شعبات مطلب بشعبه دوم رجوع رجوع گردید شعبه مزبوره وهمان اقدامات شعبه ششم سابق راتجدید رسیدگی وتحقیق دردوسیه معلو م نماید. این کمیسیون نیز پس ازمطالعات عمیقه راپورتی بشعبه دویم مراجعه می‌شود این شعبه نیز پس ازمذاکرات ابتدائی کمیسیون فرعی برای مطالعه درمحتویات دوسیه معین نموده این کمیسیون هم درمرتبه ثالث تحقیقات کامل بعمل آورده وچهارنفر از اعضاء کمیسیون فرعی باستثناء آقای فرشی با راپورت شعب سابق موافقت نمودند وچند جلسه هم درشعبه مذاکره شد وبالاخره در ۲۵ بهمن شعبه باحضور دوازده نفر از اعضاء تشکیل وباتفاق آراء نمایندگی آقای ابوالقاسم خان رجالی را از طرف خوی وماکو ومرند وسلماس تصدیق می‌نماید
میرزا یئسفخان عدل – آقای زوار. این وکیل عهد آزادیست
زوار – فرمایشی دارید؟ اگر فرمایشی دارید بفرمائید باحرفتان را پس بگیرید
رئیس – آقای فرشی
حاجی میرزا آقا فرشی – بنده مخالفم
رئیس – می‌ماند برای جلسه بعد. راپرت شعبه پنجم راجع باعتبار نامه آقای حاجی غلامحسین ملک التجار بهبهانی از شیراز قرائت می‌شود
(آقای عراقی احضار شده راپرت شعبه پنجم را راجع باعتبار نامه آقای حاج غلامحسین ملک التجار بهبهانی به مضمون آتی قرائت نمودند)
شعبه پنج در تاریخ ۱۷ امرداد بدوسیه انتخابات شیراز وتوابع رسیدگی کرده درتاریخ ۱۵ اسفندماه ۱۳۰۴ والی ایالت فارش مطابق ناده ۱۴ قانون انتخابات از سی وشش نفر دعوت مدعوین از بین خود نه نفر برای عضویت اصلی نه نفر برای عضویت علی البدل انتخاب وپس از نشر اعلان در موعد مقرر شروع بدادن تعرفه و اخذ رأی نموده مطابق شرحیکه در خبرهای سابق بعرض مجلس مقدس رسید در نتیجه قرائت آراء مأخوذه آقای حاجی غلامحسین ملک التجار بهبهانی باکثریت ۳۶۰۱۸ رأی بنمایندگی دوره ششم مجلس شورای ملی انتخاب شدند شعبه پس از رسیدگی نمایندگی آقای حاجی غلامحسین را تصدیق وخبرآن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود؟
رئیس – رأی گرفته می‌شود بنمایندگی آقای ملک التجاره از شیراز آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند)
رئیس – تصویب شد
(لایحه تقدیمی از طرف وزیر عدلیه بشرح ذیل خوانده شد)
مقام مقدس مجلس شورای ملی شید الله ارکانه البته نمایندگان محترم تصدیق خواهندفرمود که افکار عامه ونظریات مجلس وتصمیم دولت همیشه متوجه اصلاحات قوه قضائیه بوده وتشکیلات موجوده را برای تأمین نظریه اصلاحی کافی نمی‌دانستند واضح است که اساس این اصلاحات مبتنی بردو اصل است:
رفع نواقص قوانین که بموجب تجزیه وعمل مشهود گردیده واصلاح تشکیلات عدلیه از حیث صلاحیت اشخاص باآن مقدمات یقین است که قبول مسئولیت امور عدلیه برای کسی که طالب تأمین این نظریه باشد کار آسانی نموده ومستلزم این خواهد بود که وزیر عدلیه
نقشه برای اصلاحات اساسی در نظر بگیرد وبرای اجرای آن آنچه را لازم میداند بکند واختیاراتی راکه ضروری می‌بینند از مجلس مقدس بخواهد بادر نظر گرفتن این نکات وبامید اینکه چون نمایندگان محترم باصلاح امور قضائی باهمیت می‌دهند از هیچ قسم مساعدتی مضایقه نخواهند فرمود ونظر باینکه اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام مأمورین وصاحنمنصبان مؤسسات قضائی واداری عدلیه محتاج بیک اصلاحات اساسی فوری است وتا این زمینه ودر باب انتخاب اشخاص اختیاراتی که از طرف مجلس مقدس بوزیر مسئول داده نشود هیچ اصلاحی مقدور نخواهد شد ماده واحده ذیل باقید دوفوریت تقدیم می‌گردد:
ماده واحده – وزیرفعلی علیه مجاز است بوسیله کمیسیونهائی مرکب از اشخاص بصیر موادی راجع باصلاح اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه تهیه وبموقع اجرا بگذرد تا پس ازآزمایش در عمل بمجلس شورای ملی پیشنهادنماید. کمیسیونهای مذکوره چهارماه پس از تصویب این قانون منحل می‌شوند، (مواد فعلی اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای فوق الذکر در ظرف چهار ماه پس از تصویب این قانون تغییر نکرده است بقوه خود باقی است)
تبصره – وزیرفعلی عدلیه می‌تواند اشخاصی راکه لازم میداند اعم از اینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشند یانه برای مؤسسات اداری ومحاکم عدلیه انتخاب نموده مؤسسات ومحاکم راازاین اشخاص دائر نماید
این اختیار برای مدت چهارماه ازتصویب این قانون است
رئیس الوزراء (حسن) وزیرعدلیه (داور)
رئیس- فوریت اول مطرح است. آقایبهبهانی
آقا میرزا سیداحمد بهبهانی – بنده از دو نقطه نظر بفوریت این لایحه مخالفم، یکی ازآن دونقطه نظر این است که این ماده واحده درنتیجه یک عملیاتی بمجلس آمده است که توافق آن عملیات وموافقت آن عملیات بااصول قانون اساسی وقوانین جاریه مملکتی احراز نشده بلکه تصور می‌شود برخلاف آنهاست وحالا این یک مبحثی است ا لبته ممکن است یکعده تصورکنند که مخالف نبوده است ولی البته وقتی موقع شد اصولی که دراین باب ناطق بمخالفت است وموادی که ناطق بمخالفت است اظهار خواهد شد آنوقت هم البته نظر اکثریت حاکم است یک نظر دیگر بنده درمخالفت راجع باهمیت است اینجا یک تشکیلاتی بوده است، این تشکیلات راروی یک نظریاتی که بنده نمیدانم چه مبدائی داشته بهم زده‌اند ...
وزیرعدلیه- اصلاح
بهبهانی- آیا نظر اصلاح ملازم باانحلال می‌شود؟
حالا اگردرمواد صحبت شد البته عرایض طرفین گفته خواهد شد وآقایان هم حکمیت خواهند کرد علی العجاله این ماده واحده چند چیزمهم دارد: یکی این است که می‌گوید پس از آزمایش بمجلس شورای ملی خواهد آمد البته تصدیق می‌فرمایند که اعراض وانفس مردم را نمی‌شود موردامتحان قرارداد.
یاسائی- بیست سال امتحان کردند
بهبهانی- شما درموقع خودتان بفرمائید. یک تشکیلاتی بود ه است وآن تشکیلات بهم خورده وحالا می‌خواهند یک تشکیلات جدیدی بیاورند البته چنانچه یک وزیرعدلیه بایک هیئت دولتی می‌خواهد بگوید ک همن برحسب مسئولیت خودم یک نظریاتی دارم وبعنوان اصلاحات یک اقداماتی خواهم کرد البته وکیل هم یک نظریاتی دارد وباید درآن نظریات شرکت داشته باشد وعمیقانه درصحت وعدم صحت آن نگاه کند وعقاید خودرا بگوید. پس این یک موضوعی است که نمی‌شود باین فوریت عنوان وطرح شود. یکی دیگر این است که می‌فرمایند: مواد فعلی اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای
فوق الذکر درظرف چهارماه پس ازتصویب این قانون تغییر نکرده بقوه خود باقی است. این کمیسیونها درظرف این چهارماه باید همه این تشکیلات ومحاکمات واستخدام قضات وهمه اینها راترتیب بدهند. البته اگر آقای وزیرعدلیه نتوانند دراینجا عنوان کنند وجهه نظرشان روی چه قسمت است وچطور می‌خواهند تغییر بدهند البته درکمیسیون می‌توانند نظریات خودشان رااظهار کنند. واین قسمت بایک نظر توافقی ازکمیسیون به مجلس بیاید اینهائی راکه می‌خواهند تغییربدهند. یک تشکیلاتی راکه ازروی یک فکرها ویک رویه‌ها وبلکه ازروی امتحانات سایرین داده شده میگیوند این تشکیلات غلطبوده است وباید بهم زد. یک کمیسیونی ولو اینکه مطلع هم باشد درخارج بنشینند بدون اینکه نظریه ازآقایان وکلاء ونمایندگان جلب کنند یک تشکیلاتی بدهود یااینکه یک قانو محاکماتی بنویسند این رادر نظر اول بدون اینکه بالاخره معلوم شود آن نظریه راکه می‌خواهند اتخاذ کنند چیست نمی‌شود عمل کرد.
عمادی- قید بصیر برای همین است. بصیر که میگویند برای همین است
بهبهانی- ماه مخودمان رابصیرمیدانیم. البته هرکس درمرتبه خودش خودرابصیر میداند یکی دیگر قسمت آخراست. وازآن گذشته قانون استخدام وقانون محاکمات اصولی است مدونه واینها همه یک ترتیباتی است امتحان شده اگر بخواهند اینها رابهم بزنند البته سوابق استخدام مردم هم دراین قضیه بهم می‌خورد واین بهم خوردن سوابق استخدام مردم موجب مخالفت بایک قانون استخدامی است علاوه براین قسمت آخرش که می‌گوید آقای وزیر عدلیه یاکمیسیون مختارباشند ازاشخایکه سایقه دارند یاندارند انتخاب بکنند. مدتی زحمت کشیده شده قانون استخدام نوشته شده حال این قانون استخدام رابچه موجب باید دراینخصوص الغاء کنندو بعد یک اشخاص بی سابقه رابیاورند دریک محاکماتی که البته تصدیق می‌کنید سایقه لازم دارد؟ محاکمه ازچیزهائی است که سابقه لازم داردیک اشخاص بی سابقه رابیاورند اعراض واموال وانفس مردم را بدست آنها بدهند صحیح نیست باین جهت بنده بافوریتش مخالفم وتصورمیکنم که آقایان هم موافقت بکنند که این ماده واحده بکمیسیون عرلیه برود ودرآنجا آقایان مذاکراتی راکه لازم است دراین قضیه بکنند وراه نظر وترتیبی راکه درنظر دارند آقای وزیر عدلیه برای اصلاح این امور درنظر بگیرند وبعد بیاورند بمجلس واگر یک روز دوروز یک هفته هم اینکار بتأخیر بیفتد بعد ازاین قضایائی که واقع شده چندان اهمیت ندارد.
وزیرعدلیه- بیاناتی که ازبرای بتأخیر انداختن یابکمیسیون فرستادن فرمودند چند قسمت داشت یکی این بود که این لایحه دردنباله یک عملیاتی بمجلس آمده است که آن عملیات بنظر نماینده محترم مخالفت بااصول قانون اساسی داشته است. اگراشاره باین مسئله نکرده بودند وردمجلس صحبت این نشده بود که یک وزیری یکی کاری کرده است برخلاف قانون اساسی البته وارد درمذاکره آن عملیات ولو بطور اجمال نمی‌شدم ولی البته خود نماینده محترم به بنده حق خواهند داد که وقتی یک چنین عبارتی رافرمودند بنده از عمل برای اینکه هیچ اشتباهی بکسی نشود ازعملیکه ازروی یک نیت پاکی کرده‌ام (بعضیازنمایندگان – صحیح است) مدافعه کرده باشم چند کلمه عرض کنم ...
بهبهانی- دلیل می‌خواهد
وزیر عدلیه – بادلیل عرض می‌کنم. اولا اگر درنظر آقا باشد قانون اساسی اظهار نمی‌کند که بایدحکما فلانقدر محکمه باشد فلانقدر تشکیلات باشد ای نتشکیلات رانمیشود کمو زیاد کرد می‌گوید قاضی را نمی‌شود منفصل کرد مگر بحکم قانون. بنده کاری که کرده‌ام عبارت بوده است ازانحلال تشکیلات عدلیه یکشهر. کاریست که
مکرر دراین مملکت سابقه داشتند بااینکه عده محاکم راکم وزیاد کرده‌اند بااینکه اصلا تشکیلات یک شهریرا منحل کرده‌اند فقط دراینجا یک مسئله هست که باید آنرا عرض کنم وزودهم ازاین قسمت بگذرم (چون باارادتی که خود آقا میدانند بنده بایشان دارم البته نیمخواهم درای نقضایا وارد یک مباحثاتی بشوم که خیلی طولانی بشود) وآن این است که فرمودند نمیدانم ازروی چه نظری اینکار شده. غرض راازمردم بپرسید. از همه بپرسید. ازهر کسیکه می‌خواهید بپرسید. ازاین شهربپرسید.
بعضی ازنمایندگان-صحیح است
بهبهانی- ولو مردم موافق باشند جهت قانونی لازم دارد.
وزیرعدلیه- بنده بااطلاع خودتان بشهادت خودتان میل نداشتم وزیرعدلیه بشوم. بنده تمام این مسائل ومسائلی راکه ممکن است بعدپیش بیاید پیش بینی می‌کردم بنده می‌دانستم این عدلیه که ازاول مشروطیت که مردم آمدند خواستند کاری بکنندوپدرمحترم شمابانی آن بود برای این بود که عدالت خانه درست کنند همین مشروطیت ازروزیکه آمد وپایه عدالتخانه راخواست بزمین بگذارد ازآنروز تابحال یک تشکیلاتی شد وکارها بیک ترتیبی شد وامور بیک شکلی جریان پیدا کرد که مردم ناراضی وهمه مأیوس وهمه بدبخت وبیچاره شدند
بعضی ازنمایندگان – صحیح است
وباوجود اینها بنده می‌دیدم همینطور می‌ماند خوب چرا می‌ماند؟
یک چیزی راک ههمه برخلاف آن بودند چطورباقی مانده؟
برای اینکه بنده می‌دانستم یک اشخاص مؤثر ویک اشخاص متنفذ ازآن اساس تقویت می‌کنند حمایت می‌کنند وای بحال آن کسی که تهور بخرج بدهد ودست به آن اساس بزند بنده اینها رامیدانستم بهمین جهت بود که بنده نمی‌خواستم وارداینکار بشوم بالاخره عجالتا کاری است شده آنروز که بنده اینکار راقبول کردم پیه همه صحبتها همه تهمت‌ها همه حرفها همه مخالفتها وهمه چیزهائی راکه ممکن است دنباله آنهابیاید ب هتن خودم مالیدم
عمادی- هیچ تهمتی نیست
وزیرعدلیه – بنده نشستم. فکرکردم وراهی برا یاصلاح این قوه وترتیب ایندستگاه ندیدم مگراینکه اساسا بگویم عجالتا ای نتشکیلات منحل وروی یک اسا س دیگری یک بنائی بگذاریم ومدعی هستم که اگرسنک جلوپای بنده انداخته نشود
اگربطور مستقیم یاغیرمستقیم بابنده مخالفت نشود اگربایک روح صمیمانه زیربال این کسیکه آمده است وی کچنین مسئولیتی رارویدوش خودش گذاشته است بگیرند
اگربافکر اصلاح کمک بشود بنده مدعی هستم که آنوقت باندازه که مصالح موجوده دراین مملکت اجازه می‌دهد باندازه که هرکس نگاه کند بگوید بهترازاین نمی‌شد ساخت، چون خدای من شاهد است وبهر چه تصور کنید پیش من مقدس است من بایک نیت پاکی میخواهم یک کاری کنم نه نظرخصومت است ونه ملاحظه ازهیچکس ومی خواهم یک کاری کرد هباشم که هم به مملکت خدمت کرد ه باشم واگربتوانم بله نظر شخصی ام این است که یک نیک نامی هم ازبرای خودم تحصیل کرده باشم واین نظری بود که بنده راوادار باینکار کرد وپیش ازاین آزمایش وامتحان درعمل بمجلس پیشنهاد می‌شود وصحبت کردند ازمسئله تشکیلات که خوب که خوب چندین سال تجربه شده حالا تازه بگویند بد است؟ بله بله بنده میخواهم این کفررابگویم وبگویم این تشکیلات غلط است سرمن رابایدبرید ؟می‌فرمایند بعد از چند سال تجربه میگویند غلط است. بلی بعد ازتجربه معلوم شده است که غلط است اگر ازاول معلوم بود غلط است که این کار
نمی‌کردند پس از چند سال تجزیه معلوم شده است که این تشکیلات بااوضاع واحوال مملکت ما تناسب درستی ندارد. اما اینکه فرمودند اموال مردم رانمیشود مورد آزمایش قرارداد اموال مردم مورد خیلی چیزهای دیگرگذاشته شده است وما نباید تابحال گذاشته باشیم.
بعلاوه اینها قسمتهائی است که باید درخود ماده داخل این مذاکرات شد وراجع بفوریت نیست وبعقیده بنده بیش از ای نراجع باین قسمت نباید صحبت کرد می‌فرمایند مسئله مهم است وباید برود بکمیسیون عدلیه ودرآنجا مشاورشود. بنده هم کاملا تصدیق دارم مسئله مهم است ولی بدبختانه ناچارم ازآقا خوواهش مرانخواهند پذیرفت وهمچنین ازسایر آقایان که امروز دو فوریت راتصویب بفرمایند بجهت اینکه امروزباید اینکاربگذرد ومعلوم شود که باید یک کاری باین عدلیه دارند این دستگاه بسته. مردم هم معطل ت ااین مسئله برود بکمیسیون وجلسه کمیسیون اکثریت پیدا بکند یانکند. چه بشود خلاصه یک ماه دوما هطول بکشد وبنده هم مسئول این وضعیات باشم آنوقت بگویند (این بود) خوب معلوم است. بنده هم نمی‌توانم این ترتیب راقبول کنم وتمنی می‌کنم ازآقایان که مذاکرات دراین خصوص رابیش ازاین طول ندهند ولطف بفرمایند وهمین امروزرأی بدهند ومجلس دراین موضوع تکلیف رامعین کند وامیدوار هستم که اگرآقایان موافقت بفرمایند کار ی بکنم که اسباب بی ابروئی خودم نباشد
جمعی ازنمایندگان –مذاکرات کافی است
آقا سیدیعقوب- بنده مخالفم
رئیس- نسبت بکفایت مذاکرات مخالفید
آقا سیدیعقوب- بلی
رئیس- بفرمائید
آقا سیدیعقوب- بنده چون اجازه ندارم وارد دراصل مسئله بشوم ولی صبح هم خدمت آقای وزیر عدلیه عرض کردم که بند هخودم راحقیقتا سرپل صراط می‌بینم این مسئله واقعا کارمشکل وسختی است ولی بنده خواستم دراطراف این موضوع صحبت بشود ومخالف وموافق بیشتر ازاین صحبت بدارند که زمینه مطلب دردست بیاید ومعلوم شود که چه نظریاتی است وبمحض اینکه یک نفر مخالف اظهاری کرد وآقای وزیر عدلیه هم صحبت کردند نگوئیم مذاکرات کافی است
عمادی – دراصل ماده مخالفتتان رابفرمائید
رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- اکثریت است. پیشنهاد شده است ک هبفوریت قسم اول باورقه رأی بگیریم
(دوفقره پیشنهاد بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم راجع بفوریت اولباروقه اخذ رأی شود. شریعت زاده. دکترسنک. دادگر وحائری زاده. دیوان بیگی
رئیس- رأی گرفته می‌شود بااوراق بفوریت قسم او یعنی یک شوری. آقایانیکه بتصویب کنند. اوراق سفید خواهند داد وکسانی که رد می‌کنند اوراق کبود (اخذ آراء بعمل آمده نتیجه ترتیب ذیل حاصل گردید)
ورقه سفید علامت قبول ۶۹ ورقه کبود علامت رد ۳
رئیس- عده حضار صد ویک باشصت ونه رای تصویب شدفوریت قسم دوم مطرح است. آقای آقا سید یعقوب
آقا سیدیعقوب- خود مجلس شاهد است که دراین مسئله راجع باوضاع مختل عدلیه بنده شرح مفصلی در
اینجا عرض کردم وحقیقتا درموضوع ترتیبات عدلیه باندازه آنروز صحبت کردم که بعضی از نمایندگان محترم دراینجا به بنده نوشته بودند که راجع بمحاکم صحبت نکنید که شاید بعضی چیزها واقع نشود. ولی بینی وبین الله ازهرحیث باعث نگرانی بود واز آنطرف هم چون بند ه سابقه ارادت بآقای داور (وزیر عدلیه) دارم ودردوره چهارم وپنجم هم مخصوصا دریک فراکسیون بودیم نظر ایشان رابنی وبین الله تصدیق می‌کنم وحقیقتا خودم رادراینموضوع متحیر میدانم وقلب بنده می‌لرزد که الان مجلس یک رأی بیک ماده که آقای وزیرعدلیه پیشنهاد کرده‌اند بدهد واین ماده مطرح شود وازمجلس بگذرد وبینی وبین الله ازیک بفعه خواند بنده درست ملتفت نشدم. طبع وتوزیع هم که نشده واین لایحه‌ای که دادند خطی بود ولایحه رابنده ندیده‌ام وحقیقتا نمیدانم اینماده بچه ترتیب تنظیم شده واختیارات تاچه اندازه است ومطلب چیست؟ وحقیقتا بنده یکی ازکارهای خیلی اساسی وواجب میدانم که قوه قضائیه ما بهتر واکمل وبالاتر ازاین بشود که بیشتر ازاین عدلیه ما مورد حمله واقع نشود وبیش از این هم مورد طعن وضرب مردم واقع نشویم. بنده این را فوز عظیم میدانم وامیدوارم آقای داور وزیر عدلیه موفق بشود که یک خدماتی بکند ولی این جور طرح اوردن راگمان نمی‌کنم صورت خوبی داشته باشد وتصورمیکنم خود آقای وزیرعدلیه هم بابنده موافقت بکنند وازاکثریت مجلس هم که هم هاش پی درپی تصدیق می‌کنند بند ه تقاضا می‌کنم که این جور نباشند یک طرحی یایک لایحه‌ای آمده است بمجلس درست است که یک بنائی خراب است بنده هم تصدیق می‌کنم که این بنا بقدری خراب است که فوق او تصور نمی‌شود ولی مملکتی که شوروی واقع شد برای چیست ؟اگرمملکت استبدادی است بامریکنفر تمام زیر وزیربشود ولی مملکت شوروی است برای اینکه مسئله رابیشتر تحت شورقراربدهیم. بنده اگر بخواهیم عرض بکنم میگویند یکنفر است ومخالف ایت بله مخالفم ولی مجلس که کاملا بااید وزیر عدلیه موافقت دارد ومیخواهد ازاو تقویت کند بنده هم این وزیرعدلیه راآدم بیغرض میدانم ومیل هم دارد یک خدماتی بکند ولی میل دارم که این لایحه تحت شور بیاید ولااقل طبع وتوزیع بشود وتاروز یکشنبه مجالی باشد که درآن مطالعه بشود زیرا حقیقتا بنده ماده راندیده‌ام فقط آقای امیرتیمور یکدفعه ماده راخواندند وچون حکومت شوروی است لله خوب است صبر کنند. بنده نمی‌خواهم بدولت حمله کنم فقط درد کار راعرض می‌کنم. قوه قضائی است جوانی آمده ودامن همت برکمر زده ومیخواهد این قوه قضائیه رادرست کند وبنده ه ممیخواهم دراین عقیده شریک ایشان باشم ولی عرض می‌کنم که این ماده راخوب است طبع وتوزیع کنند وبرای روز یکشنبه مطرح شو دتا بابصیرت تام همه مان دررأی دادن شریک باشیم.
دکتر سنک- سوادش راخدمتتان می‌فرستیم
آقا سیدیعقوب- آقا اجازه بدهید بنده عرض خودر ابکنم صحبت شما همان آرائی است که همیشه می‌دهید وبرمن غلبه دارید. بنده عرض می‌کنم بطوریکه خودتان هم تصدیق دارید. بنده عرض می‌کنم بطوریکه خودتان ه متصدیق دارید یک مردی واردمیدان مبارزه شده است این میدان مبارزه بزرگی است وحقیقتا کارمشکلی است واین شخص پشتیبان لازم دارد وپشتیبانان اورأی می‌دهند ولی مقصود این است که طوری نباشد که فردا اورامتزلزل کنند
بنده وقتی که رأی بدهم دیگر ممکن نیست اگرسرم راببرند ازرأی خودم برگردم بنده صبح رأی نیمدهم وعصری برگردم بنده میخواهم بابصیرت ومطالعه این کار بگذرد ودراصلاح عدلیه شریک داور باشم ازاینجهت تقاضا دارم که اکثریت مجلس موافقت بفرمایند بااین استدعای من که این لایحه طبع وتوزیع شو دوبرای روز یکشنبه مطرح شود که ماهم که مخالف هستیم شاید
بتوانیم دراین موضوع موافقت کنیم.
این بود عرایض بنده چون اینها یک مسائلی است که حقیقتا مهم است ومحتاج بنظر کردن است واینم اده وتبصره رایکدفعه قرائت کردن مطلب حل نمی‌شود. حکومت حکومت شوروی است ونظر اکثریت درامور شرط است. بنده بهیچوجه مخالف بااصلاح عدلیه نیستم خدا کند یک همچو روزی راکه عدلیه اصلاح شود بیینم. معروف است گفتند کورازخدا چه می‌خواهد گفت: دوچشم روشن البته عدلیه باید خوب باشد تادراینجا بنده بآقای رئیس الوزراء بگویم آقا دنیا کاپیتولاسیون داشته باشیم؟ بنده اینجا فریاد خواهم زد وخواهم خواست همینطور که چینی‌ها بضرب شمشیر کاپیتولاسیون راپایمال کردند وماهم باید ازبین ببریم. ماتاکی باید دچار این ننگ باشیم وتاکی باید ایران دچار این ننگ باشد ک هقضاوت خارجه درمملکت ماباشد که قضاوت خارجه درمملکت ماباشدبنده ازخدا میخواهم که یک روزی عدلیه اصلاح شود
بعضی ازنمایندگان – صحیح است
وزیرعدلیه- بدون تعارف بنده میخواهم نسبت بسهم خودم ازآقای آقا سید یعقوب تشکرکنم /واقعا این قبیل مذاکرات تنها چیزی است که علاوه براراده وفکرخودم آدم ممکن است شخص راتشویق بکند وکمک بکند که یک راهی راکه انسان می‌خواهد برود اورا تعقیب ودنبال بکند والبته ازسابقه ایشان درآزادی خواهی غیر ازاین چیزها انتظار نباید داشت. بنده هم دراساس قضیه که فرمودن دباید مشورت ومطالعه کرد حرفی ندارم ولی ازطرف دیگر بآن ملاحظه‌ای که بنده می‌کنم میخواهم ازایشان خواهش کنم واین ورقه راکه موجود است الان خدمتشان خواهم داد تااورا درست ملاحظه بفرمایند وباآن هوش تندی که ایشان دارند همین چن دسطری ک هاینجا است الان ممکن است ملاحظه لفرمایند سایرآقایان ه مکه مطالعه فرموده‌اند بگذارند همین امروز تکلیف این قضیه معلوم شود
رئیس- آقای یاسائی
یاسائی- موافقم
رئیس – آقا ی افسر
افسر- بند هتوضیحی میخواهم اجازه میفرمائید؟
رئیس- راجع بفوریت است
افسر- بلیبنده ماده رادرست ملتفت نشدم توضیحی میخواهم
رئیس- دخالت درفوریت دارد
افسر- بلی دخالت دررأی بند ه نسبت بفوریت دارد
رئیس – بفرمائید
افسر- دراینجا که نوشته شده است مستخدمین تازه خواهند آورد هیچ اشاره نشد ه است که بامستخدمین سابق چه خواهند کرد، دیگر اینکه این قانون راکه می‌خواهند درآن آزمایش کنند استیناف وتمیز خواهد داشت یانه محکمه ساد ه خواهد بود؟ خوب است اجمالا یک توضیحی بدهند که مرا مستحضر فرمایند چون اگر اینطور باش دبنده فوری نمیدانم وعقیده‌ام این است که باید دوشور بشود وبکمیسیون ه مبرود و. اگر غیر ازاین باشد بنده هم موافقم
رئیس- گمان نمی‌کنم این مسئله درفوریت مداخله داشته باشد.
آقای یاسائی
یاسائی- سؤالاتی راکه آقای افسر فرمودند چند قسمت بو د یکی اینکه این اشخاصی راکه بدون سابقه دعوت می‌کنند آن اشخاص سابق راچه خواهند کرد؟ بعد از مسابقه وامتحان البته اگر اشخاص سابق بدرد
قضاوت خوردند که می‌مانند والا درقسمتهای اداری عدلیه مشغول خدمت خواهند شد. شغل منحصر به تشکیلات قضائی ومحکمه نیست. ما مخصوصا پارکه‌ها ومستنطقین راقاضی نشناختیم. شعبه‌های ثبت اسناد داریم. کارها وادارات دیگراست که ممکن است بآنها آنکارها رابدهند قسمت دیگر که فرمودند این بود که درتشکیلات محاکمی که می‌دهند استیناف وتمیزداردیاخیر /این مسئله درقانون اساسی پیش بینی شد ه است ویک ماده صریحا هست که درمراکز ایالات محاکم استیناف تشکیل می‌شود این بدیهی است. منتهی تشکیلات بسیط ترخواهد بود مثلا الان محکمه استیناف چها رتاعضو دارددرآتیه شاید کمتر ازچها رعضو بشودالان درتهران چهارپمج محکمه است. آنوقت شایدیکی برود کرمانشاه ویکی برود به بوشهر وازاین قبیل اصلاحات وجرح وتعدیلها بشود. زمینه ومتن مطلب همان است ومنتهی یک اصلاحاتی که بنفع مردم خواهد بودبعمل خواهد آمد یک مسئله دیگر که آقای آقا سید یعقوب فرمودند (وبنده هم ازایشان تشکر می‌کنم وهمه فرما یشاتشان هم موافقت بود) راجه به اینکه حکومت شوروی است. باید خدمتتان عرض کنم که اگر این لایحه (یعنی ماده واحده) رابخوانند ملاحظه خواهند فرمود که درآنجا مخصوصا قید شده است :کمیسیونهائی تشکیل می‌شود وهمین یعنی شوروی است. یعنی بشور اشخاص بصیر یک کمیسیونهائی برای اصلاح قانون محاکمات وبرای اصلاح قانون تشکیلات عدلیه وبرای قانون استخدام قضات معین می‌شود یک کمیسیون برای اصلاح قانون محاکمات. یکی برای اصلاح قانون تشکیلات ویک کمیسیون برای قانون استخدام قضات واین سه چهارکمیسیون می‌نشینند واصلاحاتی که درقوانین لازم است می‌کنند وانشاءالله موافقتی درکارحاصل می‌شود وهیچ نگرانی هم ندارد.
بعضی ازنمایندگان – مذاکرات کافی است
بهبهانی – بنده مخالفم
رئیس- باکفایت مذاکرات مخالفید ؟بفرمائید
بهبهانی- بنظربنده مطلب خیلی مهم تراز آن است که بایک مذاکرات جزئی درش رأی داده شود. بالاخره ی کماده راک هفقط یکنفر ازوزراء یآقای آقا سیدیعقوب دادند وسایر آقایان نمایندگان هیچ ندید هاند. نسنجیده‌اند. مجلس دریک همچو مسئله ک هبالاخره زیرو رو کردن یک عدلیه که مرجع امورمملکت است می‌خواهد دخالت بکند ویک رأی بدهد بنده تصورمیکنم بهتراین است که اکثریت اقلا اجازه بدهند که مخالفین حرفهای خودشاترا بزنند وبعقید هبنده اینطور که یکنفر موافق ویکنفرمخالف حرف بزنند ورأی گرفته شود کار خوبی نیست.
رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات (اکثربرخاستند)
رئیس- تصویب شد. پیشنهاد شد هاست باورقه رأی گرفته شود قرائت می‌شود
(دوفقره پیشنهاد بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که بفوریت دوم رأیباورقه گرفته شود. نوبخت – جوانشیر- حائری زاده –فرشی
پیشنهاد می‌کنم راجع بفوریت ثانی باورقه اخذ رأی شود. شریعت زاده – دکترسنک – دادگر- دیوان بیگی- حائری زاده
رئیس- آقای دکترمصدق
دکترمحمد خان مصدق- بند هدراصل موضوع عرض داشتم
رئیس- درموقعش اشاره خواهید فرمود. رأی گرفته می‌شود بفوریت قسمت دوم باورقه. آقایانی که موافقند اوراق سفید خواهند داد
(اخذ استخراج آراء بعمل آمده نتیجه بقرارذیل حاصل شد)
اوراق سفید علامت قبول ۷۳ ورقه کبود علامت رد ۳
رئیس- عده حضار ۹۹ باکثریت ۷۳ رأی تصویب شد
اصل ماده مطرح است. ماده واحده قرائت می‌شود (بشرح آتیقرائت شد)
ماده واحده – وزیرفعلی عدلیه مجازاست بوسیله کمیسیونهای مرکب ازاشخاص بصیر موادی راجع باصلاح اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه تهیه وبموقع اجرا بگذارد تا پس ازآزمایش درعمل بمجلس شورای ملی پیشنهاد نماید
کمیسیونهای مذکوره چهارماه پس ازتصویب این قانون منحل می‌شوند (مواد فعلی اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای فوق الذکر درظرف چهارماه پس ازتصویب این قانون تغییر نکرده بقوه خود باقی است)
تبصره – وزیرفعلی عدلیه می‌تواند اشخاصی راکه لازم میداند اعم ازاینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشند یانه برا مؤسسات اداری ومحاکم عدلیه انتخاب نموده مؤسسات ومحاکم راازآن اشخاص دائر نماید.
این اعتبار برای مدت چهارماه ازتصویب این قانون است
رئیس الئزراء. حسن وزیرعدلیه –داور
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی- مذاکراتی که اینجا می‌شود درترتیب این قانون وفوریت این قانو وضمنا تصدیق عملیات سابقه هم می‌شود. اینها روی اصل اصلاحات است والبته این مطلب مسلم است چنانچه همه آقااین هم شاید موافق باشند که عدلیه محتاج بیک اصلاحاتی است وبنده هم دراین باب مخالف نبودم وکاملا معتقدم که عدلیه محتاج بیک اصلاحاتی است ولی اختلاف نظر درطریق اصلاح است.
آقای وزیرعدلیه می‌فرمایند این اصلاح راصلاح دانستم وکردم بملاحظه اینکه مردم تصدیق می‌کردند باینکه عدلیه اصلاح لازم دارد. بنده هم تصدیق می‌کنم ومردم هم تصدیق می‌کنند باینکه باید عدلیه اصلاح شود ولی باید قوانین موضوعه واصول قانون اساسی رادرنظر داشتک ه راخ اصلاح عدلیه بوسیله انحلال عدلیه است! یااصلاح عدلیه باید بموجب قانون وترتیبات قانونی بشود؟ فقط خواستن بنده یامردم یا وزیرعدلیه کافی نیست برای انحلال عدلیه چرا؟ برای اینکه بند ه تصورمیکنم انحلال عدلیه موجب قانونی می‌خواهد وعلاوه براینکه درقوانین جاریه هیچ بآن موجب اشاره نشده یک اصولی ازقانون اساسی ویک موادی ازمواد قوانین جاریه رامن برخلاف این انحلال میدانم. اگربنا بود که فقط خواستن مردم بامحتاج بودن باصلاحات کافی باشد البته تصدیق می‌کنند بعد ازآنکه مردن اعلیحضرت پهلوی راخواستند ممکن بود بدون آنکه تشکیل مجلس مؤسسان بشود ونظر حافظه ونظر حفظی نسب تبقانون داشته باشند بگویند من شاهم داعی نبود که این همه ترتیبات قراربدهند، این همه زحمتها که کشیده شد برای این بود ک هقاون دست نخورد. قانون اساسی یک قانونی است ک ههمه ماها ملتزم شده‌ایم شرعا وعرفا بحفظ آن. البت هتصدیق می‌کنند که عدلیه یکی ازاساس واجزاء اساسی مشروطیت است ئاساس مشروطیت جزء وکلا تعطیل بردار نیست انحلال عدلیه تعطیل یک قوه ازقوای مملکتی است. انحلال عدلیه تعطیل اساس مشروطیت است واینکه آقایان اینجا نسبت می‌دهند ومی گویند این مسئله سابقه دارد. بنده تصورمیکنم هرسایقه که برخلاف اصوب قانون اساسی باشد یابرخلاف ماده ازمواد قوانین جاریه باش دبرخلاف است ومشروعیت قانونی ندارد ومادام که این قوانین بقوت خود باقی هستند نمی‌توان اساس مشروطیت رامتزلزل وتعطیل کرد. اساس مشروطیت برحسب مواد قانون اساسی که همه ماها به حفظ آن قسم خوردهایم جزء وکلا تعطیل بردارنیست چه برسد باینکه منحل شود. البته تصدیق می‌فرمایند که
انحلال بالاتر از تعطیل است این اولا وثانیا اینکه فرق است بین ولایات ومرکز. اگردریک چائی عدلیه موافق قانون یامخالف قانون تعطیل شد هباشد این مربوط به مرکز نیست ..
عمادی – ولایات بامرکز چه فرقی دارد!
بهبهانی- دارم عرض می‌کنم. اگراجازه بفرمائید عرضم رابکنم ممکن است بعد تصدیق یاتکذیب بفرمائید اولا اگر عدلیه یک جائی رامنحل بکنند یااینکه تعطیل نمایند جلوی محاکمات مردم و مرجعیت مردم گرفته نمی‌شود چرا؟ برای اینکه برحسب قوانین جاریه می‌توانند دعاوی وتظلمات که دارند به عدلیه نزدیکتر رجوع کنند ولی در مرکز این طور نیست. وقتی عدلیه مرکز را از بین بردند جمع محاکم عدلیه از استیناف و تمیز و ابتدائی وصلحیه از بین می‌رود. اساس مشروطیت یک پایه بزرگش روی قضاوت و قوه قضائیه است و در عرض دو قوه دیگر است و حاکم بر دولت و بر وزر است وقتی این قوه از بین رفت آنوقت آن ماده از قانون اسا سی که می‌گوید :اساس مشروطیت جزء و کالا تعطیل بردار نیست معنیش چیست؟ از آن طرف فرق است بین تیطیل عدلیه یک جائی و اخلال عدلیه. چون گاهی شنیده می‌شود که میگویند روزهای تعطیلی چطور عدلیه نیست؟ ممکن است چند روز عدلیه تعطیل باشد. این صحیح است اما تعطیل غیر از اخلال است فرق این جا است که یک مدعی عمومی محکمه دیوان عالی تمیز ولو اینکه تعطیل هم بشود در موقع تعطیل هم حق دخالت در کار دارد. شب هم که مدعی العموم توی رختخوابش می‌خوابد مدعی العموم است روز هم که توی محکمه می‌آید مینشیند مدعب العموم است، پس اگر یک جایی جنحه یا جنایتی اتفاق بیفتد ولو اینکه عدلیه هم تعطیل باشد مدعی العموم می‌تواند دخالت کند ولی وقتی که عدلیه منحل شد این حیثیت از او گرفته می‌شود اینجا است که اساس مشروطیت تعطیل شده است درقانون یک اقتدار برای هیئت مقننه وهیئت قضائیه وهیئت مجریه قائل شده‌اند والبته آقایان تصدیق می‌فرمایند که قواء واستقلال وحاکمیت قوه مقننه بالاتر ازدو قوه دیگر است وبعد از آن یک استقلال وحاکمیتی برای قوه قضائیه هست. چرا این دوقوه راباین درجه اختیارداده‌اند ؟درروزیکه این قانون نوشته شده است یک قوم وخویش ویک سابقه با اعضاء عدلیه یاباوکلاء مجلس که نداشته‌اند! این اقتدار لازمه این دو قوه بوده است. برای اینکه قوه مقننه باید من جمیع جهات وحیثیات آزا دباشد تابتواند عقاید خودش را آزادانه بگوید. قوه قضائیههم درقسمت محاکمات مردم وحکومتی که می‌کند شریک است بااو. پس قوه قضائیه باید بجمیع الجهات آزاد ومستقل باشدواگر ملاحظه بفرمائید چه درقانون اساسی وچه درقوانین جاریه یک استقلال فوق العاده برای این دوقوه قائل شده‌اند که آن استقلالی که برای این دوقوه است برای قوه مجریه نیست. بلکه قوه قضائیه راحاکم قررداده‌اند برقوه مجریه وقوه مجریه این حکومت رابه قوه قضائیه ندارد ونباید هم داشته باشد برای اینکه قوه قضائیه باید آزاد باشد زیرا اگر یک قاضی بترسد ازاینکه اگر من بروفق نظرخودم آزادانه عقیده خودم رابگویم موردنظرفلان وزیر یافلان بالاتر یافلان هیئت دولت واقع می‌شوم هرگز نمی‌تواند برویه آزادی درحقوق مردم فصل خصومت کند. بلی بنده هم میخواهم عرض کنم که قوه قضائیه باید اصلاح شود ولی البته آقایان درنظر دارند که درقوانین جاریه برای اصلاح قوه قضائیه بک پیش بینی هائی شده است وبهتر است که آقای وزیرعدلیه یاهیئت دولت حاضره بطریق قانون حلوی این بی قانونی رامیگزفتند. اولا محکمه انتظامی بود. ممکن است آقای وزیرعدلیه بفرمایند این محکمه انتظامی فاید ه نداشت واجزایش خوب نبودند بسیارخوب این اعمال قوه که درمسئله انحلال عدلیه کرده‌اند این اعمال قوه رادرانحلال محکمه انتظامی
می‌کردند ومحکمه انتظامی صحیحی تشکیل می‌دادند وهریک ازقضاوت واشخاصیکه مظنون ومتهم بودند درتحت محاکمه می‌کشیدند وبحکم محکمه وقانون آنهار امنفصل می‌کردند که دیگر جای حرف هم باقی نباشد.
عمادی- دوسال طول می‌کشید
بهبهانی- هرچقدر ه مطول بکشد باید حفظ اصول قوانین راکرد. باید قانون اساسی راکه ما برای حفظ آن قسم خوردهایم تعطیل ونقض نشود.
بعضی ازنمایندگان –نقض نشده است
بهبهانی- اشتباه می‌کنید! اساس مشروطیت که جزأ وکلا تعطیل بردار نیست چیست؟ اساس مشروطیت سه قوه است: قوه قضائی، قوه مقننه، قوه مجریه ودرحکومت مشروطه برحسب قانون این سه قوه رادرعرض همدیگر تأسیس کرده منتهی قوه مقننه رابالمباشره افراد ملت تشخیص می‌کند. رأی می‌دهند، رأی می‌گیرند آراء خوانده می‌شود وهرکس اکثریت داشت وکیل می‌شود و باین قوه مقننه اجازه داده شده است ک هقوه قضائیه تشکیل کند ازراه تدوین مواد قانونی که آن موا دقو هقضائیه راتشکیل می‌دهد وبالاخره هیئت مجریه راه مقوه مقننه تشکیل می‌دهد ودرهرحال این سه قوه درعرض هم می‌باشند واساس مشروطیت که جزئا وکلا تعطیل بردارنیست عبارت ازاین سه قوه است ولا غیره. پس همانطور که عرض کردم بهتر این بود که آقای وزبرعدلیه بیایند ووارد شوند دراینکه اصلاحات این قضایا رابطور قانون وازراه قانو ن بکنند. اولا محکمه انتظامی تشکیل بشود ثانیا محکمه انتظامی راکافی نمی‌دانستند ونظری درتشکیلات داشتند یک قوانین برای تشکیلات جدید چنانچه درنظرشان هست می‌آوردند به مجلس ومجلس هم همانطوریکه می‌بینید عاشقانه چیزیرا که درنظر گرفته‌اند اصلاح عدلیه است وسایر چیزها رافراموش کرده‌اند ممکن بود درآن موقع هر دو جه ترا درنظر بگیرند وآقای وزیرعدلیه موافقت بکنند یابادولتی که طرف اعتماد مجلس است موافقت بکنند وآن وقوانین راکه می‌آوردند می گذراندند آنو. قت یک بنای غیر صحیحی را (که بنده هم تصدیق دارم) خراب می‌کردند واین بنای صحیح را بجایش درست می‌کردند آنرا بر می‌داشتند واین رابجایش می‌گذارند میگویند بنای عدلیه خراب بود من هم تصدیق دارم وتصدیق بنده هم این است که محتاج باصلاحات بو دتصدیق ایشان هم روی همین قسمت است که محتاج باصلاح بو دولی بنای عدلیه، یک بنای خرابی رایک بنای نا صحیحی را، یک بنائی که علی العجاله یک اساسی دارد ویک کاری می‌کند آن بنا رابرداشته‌اند وبانتظار یک امر موهومی که هیچ نمی‌شود تصور کرد آن بنائی ک هایشان می‌سازند بعد از امتحان چطور درمی اید واساسا تصورنمیکنم آن بنا ازروی یک نظر بیطرفی ساخته شود. چون نمیدانم ازاین اشخاص صالح که ایشان درنظردارند که را قصد کرده‌اند وکه راخواهند آورد واشخاص صالحی راکه ایشان درنظر دارندشاید درمجلسشورای ملی نمی‌توانند بگویند بنده پیشنهاد کردم که برود بکمیسیون چون در کمیسیون می‌توانند اشخاصی رابگویند ودرکمیسیون ممکن بود نظروخیال خودشان را بگویند. اشخاص صالح ممکن است یک عده‌ای بنظربنده بیاید وبنظر ایشان یک اشخاص دیگری وهرفرد ازآقایان نمایندگان ممکن است کسانی درنظرشان صالح باشند وبالاخره بنده نمیدانم این اساس نیمه کاره راکه برداشتند بامیدواری کدام اساس مستحکم محکمی مارأی بدهیم. البته آقایان تصدیق خواهند رکد که وقتی ک هیکمنزلی هرابه باشد ولی قابل سکون تباشد وفی الجمله قابل حفظ اموال باشد نباید آنرا خراب بکنند درصورتیکه هیچ چیزی راهنوز بجای آن درنظر نگرفته‌اند ومیخوتاهند فکر بکنند که چه چیزیرا جای آن بگذارند وبرحسب تصدیق خودشان بموجب همین شرحی که درماده واحده نوشته‌اند هیچ نمی
توانند تصدیق کنند که آن موادی راکه می‌نویسند یاتشکیلاتی راکه می‌دهند بهتر از این تشکیلات باشد زیرا می‌نویسند: ما آزمایش می‌کنیم وبعد ازآزمایش بمجلس می‌آوریم ...
این معلوم است اگرآزمایش کردند ..
عمادی – همچو نیست
بهبهانی- نوشته‌اند. همچو نیست؟ میگویند ما آزمایش می‌کنیم وبعد ازآزمایش بمجلس می‌آوریم. خیلی خوب آزمایش کردندودیدند که یک بنای صحیحی نیست آنوقت آن بمای ناقص رابمجلس می‌آوردند؟ خیرنخواهند آورد البته درآن هم باید جرح وتعدیل کنند وانوقت در اینجا نوشته‌اند تا چهارماه اگر آن اساس مؤسس نشد آن تشکیلات سابق بقوه خودش باقی است دراینصورت بند ههیچ نمی‌توانم تصدیق کنم باینکه اولا یک تشکیلاتی که سالها دراین ممکلت جاری بوده قریب هزارماده برای آن تشکیلات نوشته شده وآن مواد بموقع اجرا گذاشته شده وآزمایش شد هوبالاخره اینها رابدون هیچ سابقه تصدیقی ازطرف نمایندگان. اقلا آقایان تصدیق می‌کنند که معوق گذاشتن این تشکیلات عدلیه واینهمه قوانین ومواد قانون عدلیه که تعطیل شده بتصدیق مجلس نشده اینقدرش که قدرمسلم است که آقای وزیرعدلیه همه اینها راتعطیل کرده‌اند بدون اینکه هیچ مراجعه‌ای بمجلس بکنند یااینکه ازمردن بپرسند بااینکه بند ههم عاشق اصلاحات عدلیه هستم بااینکه آقایان هم عاشق باصلاح عدلیه هستند آخر فکر کنید که یک اساس مؤسس وجاری رابچه قانون حق دارند تعطیل کنند؟ ما هنوز تصدیق بمعوق مانده این مسئله نکرده‌ایم که حالا بگویئم اگر کمیسیون نتوانست کاری بکند تشکیلات سابق باز بقوه خودش باقی است ومادام آقایان توجه نکنند وحقیقتا ازروی یک فکر ورویه ویک نظری راجع بدرنظر گرفتن اصلاحات عدلیه باموافقت قانون وباتصدیق قانون وموافقت مواد واصول قانون اساسی اتخاذ نکنند بنده نمیدانم چه صورتی پیدا خواهد کرد بلی البته دراینصورت بند ه هم موافقم که اینکار رابکنند دیگر اینکه اینجا می‌نویسند ازاشخاص صالح این کمیسیونها تأسیس می‌شود وبعداز آنکه یک نظریاتی گرفتند آن نظریات رابموقع آزمایش می‌گذارند بعد به مجلس می اورند بالاخره بنده بعد ازاین مراتی که عرض کردم بآقای وزیرعدلیه عرض می‌کنم چه ضرر دارداولا این اشخاص صالح راکه درنظر گرفته‌اند اینجا بگویند کیست؟ اینها کیها هستند؟ البت هتصدیق می‌کنند ک هاشخاص صالح درهمه طبقات هستند وحتی درعدلیه بیشتر ازسایر جاها هستند. درعدلیه اشخاصی هستند که هیچ سابقه سوء ندارند. درعدلیه اشخاصی هستند ک هاطلاعاتشان ازجریان قانونی خیلی بیشتر ازبنده وشما است درعدلیه اشخاصی هستند که سالها است بطرفداری ملت ومشروطیت وحکومت ملی شناخته شده‌اند وهیچ لکه‌ای بدامان آنها نخورده درعدلیه اشخاصی هستند که تاکنون یکنفر یایک شخص یایک فلان نتوانسته‌اند بآنها ولو برخلاف یک اتهامی بزند نظرشان بآنهاست؟ نمیدانم، برای اینکه میگویند اشخاص صالح، صالح بانظر کی؟ من نمیدانم درخارج عدلیه ه ماشخاصی هستند که آنها هم همین طور مثل آقای پیرنیا وآقای مصدق السلطنه مثل آقای پیرنیا ی حاضر آقای مدرس وامثال ذلکاشخاصی هستند که هم ازقانون مطلعند وهم ازنظریات مردم مطلعند وهم مردم بآنها اطمینان دارند غرضشان ازاشخاص صالح اینه ااست؟ نمیدانم بالاخره ممکن است رویاین اشخاص صالح .. . نمی‌خواهم بگویم ایشان یک اشخاصی غیر صالحی راخواهند آورد خیر ولی تصور می‌کنم یک اشخاصی بنظر ایشان ممکن است صالح باشند اما بنظرجامعه صالح نباشند بعد ازاینکه این قانون تصویب شد برفرض اینکه اشخاص بنظر من وبنظر عموم واتفاق مجلس صالح نباشند آیا
هیچ حق دارند بایشان بگویند شما بنا بو داشخاص صالح بیاورید اینها راچرا آوردید؟ میگو یند حق تشخیص صلاحیت بامن است. بنده عرض نمی‌کنم مخصوصا می‌روند یک اشخاص غیرصالحی رامی آورند اما البته تصدیق می‌کنید که ممن است اشتباه بکنند، سهو بکنندگذشته ازاینها دراین باب یک چزهائی دیگرو حرفهای دیگر گفته می‌شود که هیچ میل ندارم آن حرفها رابزنم باانتساب بدهم بکسی. لذا بنده بااین ترتیب واینصورت باماده واحده بکلی مخالفم مخصوصا باآن قسمت آخرکه می‌خواهد بکلی اساس قانون استخدام رادرماده عدلیه تمام کند واینرا هم بنده هیج صلاح نمیدانم وبالاخره قوه قضائیه یک مملکتی بدست یکنفر هرچه عاقل باشد بدست یکنفر هرچه خیرخواه باشد بدست یکنفرهرچه محل توجه عمومی باشد بنده صلاح نمیدانم واین راآقایان تصدیق می‌کنند که باید فوری ملاحظه کرد ودریک چنین امرمهمی باین تندی که بردوفوریت رأی ودرماده هم بدون اینکه بقول آقای آقا سید یعقوب هیچکس مطالعهدرآن کرده باشد یااینکه نظریبکند که آخر این چه جوراست فورا برخیزید و بنشینند بنده تصور میکنک این یکقدری خارج ازوظیفه ما است ویکقدری بیشتردقت لازم است. یکقدری بیشترتوجه توجه بحال مردم ازم است باوصف این بنده تصدیق می‌کنم عدلیه محتاج باصلاح است وباید اصلاح بشود ولی ازراه قانون وبطریق قانون وازراه بصیرت وبامشورت مردمان بصیر بامعلومات کهع محل توجه عامه باشند والا باین ترتیب بنده تصور نمی‌کنم قابل اصلاح باشد.
وزیرعدلیه- نماینده محترم فرمودند درابتدای بیاناتشان که شاید آقایان موافق بااین باشند که عدلیه اصلاح شود. بنده کلمه شاید رااصلا می‌گویم صحبتش راهم نکنند (قطعا هیچکس پیدا نخواهد شد (بنده قسم می‌خورم) که بیاید بگوید من بااصلاح عدلیه مخالفم)
بهبهانی- همه بااصلاحات موافقند شاید ه مندارد
وزیرعدلیه- اما .. صحبت درسر اما است. ایران رااما کشته. البته ممکن نیست اشخاصی پیدا بشوند وبگویند فلان ترتیب یافلان قضیه یافلات رویه را من اصلا قبول ندارم. همه میگویند صحیح است. مسلم است، ما هم موافقیم. شبها هم خوابمان نمی‌برد، اما (خنده نمایندگان) عرض می‌کنم که آقا راجع بمسئله انحلال فرمودند که آیاطریقه دیگری غیر ازراه انحلال نبود البته ممکن است بنظر کس دیگر یابعقل دیگری راه دیگری می‌رسید ولی بنده آنچه فکر ومطالعه کردم بنظربنده راه دیگری نیامد حا لاهم این مسئله یک مسئله ایست که شده وبنده هم همچو خیال می‌کنم که خیلی کارمشکلی خواهد بود. که بقول یک کسی این بمبی که بنده انداخته‌ام امروز هم اگر ازخدمت آقایان مرخص بشوم تازه یکنفرهرقدر هم بخواهد بافکر آقا موافقت بکند وبگوید باید باسلام وصلوات این آقایان دوباره بیایند نمی‌شود ونخواهد شد بالاخره دراین موضوع بعد صحبت می‌کنیم بنده می‌توانستم ازچند کار یک کار بکنم: یکی اینکه اصلا کار باینکار‌ها نداشته باشم بروم بشو موزیر عدلیه ویک مدتی ه مباندازه‌ای که آقایان موافقت بکنند آنجا بنشینم وکسی راهم باخودم مخالف نکنم. یکی هم اینکه بخیال اصلاح بیفتم لیکن بیک طریق دیگری – محکمه انتظامی وتفتیش واین صحبتها – آنوقت فکر کردم دیدم خوب آقایان دیگر هم که تا حالا وزیرعدلیه شد هاند لابد آنها هم خیالاتی داشتند که اصلاحاتی بکنند وموفق نشده‌اند. البته نمی‌توانم خیال بکنم که انها مقصود نداشته‌اند که اصلاح بکنند آنها ه ملابد رفته‌اند وآنجا نشسته‌اند وخواسته‌اند کاربکنند ولی بهبهانی طریق معموله خودمانی: انشاءالله ببینیم، چه می‌شود، بتدریج چه خواهد شد. بنده مرداین کارنبودم ..
بهبهانی- مطابق قانون
وزیرعدلیه- قانون آخربنده رانیز خدامرگ دهد ملایم. بنده هم قانون خوانده‌ام می‌فهمم بالاخره فتوای آقا
درباب قانون آن است فتوای بنده این است وبالاخره گمان می‌کنم اکثریت مجلس هم بگوید موافق قانون است (بعضی ازنمایندگان – صحیح است) فرمودند عدلیه اساس مشروطیت است یعنی قوه قضائیه است مگرآقا بنده منکرش شده‌ام؟ مگرخدای ناخواسته کسی اینجا هست که بیاید بگوید قوه قضائیه برای این مملکت لازم نیست؟ صحبت دراین است که می‌خواهیم یک قوه قضائیه پیدا کنیم بمعنای صحیح این کلمه (بعضی ازنمایند گان – صحیح است) وبعلاوه این تشکیلات که مکرر دراین مملکت تغییر کرده یکروز بیک شکلی بهم خورد ویکمرتبه دیگر هم بیک شکل دیگر بهم خوردواین دفعه سوم است شاید اینهم ازنقطه نظر اینکه هیچ دوئی نیست که سه نشود پیش آمد ولی درهرحال همه صحبت درساختن بعدش است والبته تصدیق میفرمائید که دردوره پیش وقتیکه عدلیه خراسان منحل شد آقا درمجلس تشریف داشتید خبرهم که مخفی نمانده بود چطور شد آن روز حرف نزدید ؟یا اینکه تهران خاصه است سایر شهرها خرجی؟ بنده که این اصل را قبول نکرده‌ام. بسیارخوب چطورشد امروز ک هبنده میخواهم اینمسئله راانجام بدهم آقا اینهمه حرارت میفرمائید ؟اینقدر اصرار میفرمائید. درفوریتش نبای درأی داد دوفوریت دومش هم مخالفت میفرمائید (بنده خیلی غذر میخواهم که درمقابل آقا شخصا این عرایض رامیکنم) ولی این فرمایش راکه میفرمائید – خوب عدلیه مشهد راهم که پارسال تمام تشکیلاتش رامنحل کردند چر اآنوقت نفرمودید؟ اگرنظر مهر بوزیر عدلیه وقت بوده است بنده چه بیارادتی کرده‌ام؟ اگر نظر بحفظ قانون بوده خوب قانون ک هفرق ندارد بین تهران وخراسان. حالا می آئیم سریک نکته که فرمودند (اشخاص بصیر کیها هستند) واین اشخاص بصیر رابنده اسم ببرم عرض کنم بنده خیلی فکر کردم ودرنوشتن اینماده حقیقت واقع را عرض می‌کنم وبالاخره این عقیده راپیدا کردم (خیلی ساده) مرگ یکمرتبه !شیون یکمرتبه! یااینکه مجلس شورای ملی به شخص بنده که متصدی این امرشده‌ام (حالا ممکن است یک کسی راازاقصی نقاط عالم اسمش رانشوند بیاورند واین اختیاراترا باو بدهند) ولی بنده که درخدمت آقایان بوده‌ام می‌آیم مدعی می‌شوم که این کارها رامیکنم آقا آنچه راک هبنده لازم میدانم نه آنچه راکه آقایان تشخیص می‌دهند ممکن است آنکارها لازم باشد ولی آنها ازبنده ساخته نمی‌شود بنده باین وسیله می‌توانم کاربکنم واینطور تصورکردم که اگر این اختیارات رامجلس مقدس شورای ملی به بنده بدهد ممکن است موفق بشوم واینکار رابکنم حالا اگر یک طریق دیگری بنظر آقایان می‌رسد ممکن است اساسا درش بحث شود ولی بنده نظرخودم راعرض میکم بند ه در این مملکت یک تجربه‌های کلی دارم وتصورمیکنم دریک همچو موردی بنده اسم یکی ازاشخاص راببرم همانوقت ممکن است اشکالاتی پیبش بیاید ولو اینکه. بند ه بهترین خوبها رااسم ببرم. بنابراین حالا بهیچوجه داخل دراین قسمت وجزئییاتش نمی‌شوم. راجع بانحلال عدلیه ه مخوبست حالا که عدلیه منحل شد هاست هیچ صحبتش راهم نکنید. یک وزیر دیگرهم اگرفردا بیاید مگرعدلیه راازنو تشکیلبدهد ولیاین عدلیه منحل شده. خوب حالا میخواهم ببینیم که اشخاصی رااینجا هم اسم نبردیم. چون فرمودند اینجا نمی گوئید درکمیسیون بگوئید. بنده ازهمین می‌ترسم زیرااگر کار بیاید درکمیسیون عدلیه چون آنجا یکقدری خصوصی تر وخودمانی تر صحبت می‌کنیم ممکن است بنده یک اشخاصی رابگویم وآقایان یک اشخاص دیگر رابگویند واشخاصیرا هم که آقایان میگویند خیلی خوب باشند ولی بنظر بنده آن اشخاص خوب نباشند واتفاقا بنده مسئولم. مسئولیت رامیدانید که اگر معمولا یک حرفی رایکقدری متعارفی وملایم بگیریم اتفاقا وضعیات طوری دیگر می‌شود مسئولیت معنای خاصی وعمیقی دارد شوخی نیست بنده مسئولم. خوب آقا
اگربنده مسئولم شما تمام وسائل کاررا باید بنظر شده بگذارید. بنده که اصراری ندارم خدای احد وواحد شاهد است که بند ه اصراری ندارم. آقایان امروز بفرمایند که این رویه ات رانمی پذیرم ازهمین جا خداحافظر می‌کنم ومرخص می‌شوم واستعفایم راتقدیم می‌کنم بنده بعقیده‌ام اینطور رسید که دراین مملکت چه عیب دارد که یک نفر ایرانی اهل این مملکت بیاید وخودش رابه آب وآتش بزندو سعی کند یک چیزی از آب بیرون بیاورد البته اگرگذاشتند وشد بهتر ازاین ولی بنده ازاول بارچرا یک چیزی بگویم که برنخورد یابگویم سنک می‌خواهند پیش پایم بیندازند. خیر می‌گویم اگریک طریقی می‌خواهند جلوی پایبنده بگذارند که قلم پای بنده حاضرنست ازآنجا برود نخواهم رفت نه هیچ نده رابه هیچ نستان کاری نیست نمی‌خواهید ایم اختیارات رابدهید؟ ندهید اگر ازبنده قبول می‌کنید این مسئله راکه یک کاری بتوانم بکنم اینطور میخواهم اگرمیل ندارید البته مختارید البته مجلس شورای ملی است آقایان سابقه دارند تجربه دارند. زندگانی اجتماعی دارند قوانین اساسی رامیدانند فکرمردم وملت هستید. قانون رامیدانید. حفظ قانون رادرنظر دارید البته آنوقت چرا باید یکی کسی که امده است می‌گوید من میخواهم اینطور کاربکنم وبعقیده شما یک نگرانی هائی را تولید کند اختیار بدهید و درآخر اینرا هم عرض کنم که فرمودند خوب اگر دیدیم این آدم یک اشخاصی راانتخاب کرد که واقعا صلاحیت ندارند یاباشتباه یابهرترتیب دیگرآنوقت چه می‌شود؟ هیچ طوری نخواهد شد. آنوفت آقایان دراین مجلس یامیشوند سؤال ممکن است بکنند استیضاح ممکن است
آقا سیدبعقوب- استیضاح رانفرمائید (خنده نمایندگان)
وزیر عدلیه –خیر –خودم حس می‌کنم که اکثریت مجلس شورای ملی نمی‌خواهد وآن شخص راغیرصالح میداند وبنده هم یک کاری کرده‌ام وخبط شده واینکار پیش نمی‌رود خودم می‌روم ولی امروز شما هرچه بگوئید من می‌گویم شما حق ندارید بطور مساعده اعتراض کنید. من که هنوز کاری نکرده‌ام امرهم که امر قطعی نیست –انتخاب وکیل برای مجلس شورای ملی نیست که برای دوسال باشد که خدای نکرده بعد اگر کاری کرد شما نتوانید کاری بکنید خیر- یکعده اشخاصی رایک روزی بموجب اجازه که مجلس داد ه است آورده است وقتی دیدند بد انتخاب شده آن وزیررا می‌اندازند بیرون ویک وزیر دیگر می‌آید (چون درمورد خودم بود این عرض راکردم) وآن تشکیلات رابهم می‌زنند وآن اشخاص وکمیسیون رابهتر ودرست تر انتخاب می‌کنند وخلاصه بشکل دیگر درمی اوردند. اینها یک چیزهائی نیست که تصور کنید اگرامروز آمدید یک کاری راکردید خدای نکرده دنیا بهم خورد خیر- اختیار دردست شما است بااین مقدمات بنده تصور می‌کنم که جای نگرانیهای فوق العاده نباشد حالا هم بسته است بنظرآقایان.
جمعیازنمایندگان –مذاکرات کافی است (بعضی گفتند –کافی نیست)
چرئیس- آقای حاج شیخ بیات. راجع بعدم کفایت فرمایشی دارید؟
آقا میرزا نصرت الله (بیات) –آقای آقا سید یعقوب اظهار می‌کنند استیضاح ممکن است
رئیس- آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب- اینکه آقای بیات اجازه شان رابه بنده دادند برای این بود که چون بنده مخالفم اکثریت مجلس رحم نمی‌کند. ازاین نظر اظهار نکردند. ولیبنده عرض می‌کنم اینماده که آقای وزیرعدلیه پیش بنده فرستادند وملاحظه کردم بعضی پیشنهاد‌ها دارم ویقین دارم بعضی ازآقایان هم نظریاتی دارند ازاینکه یک نفر مخالف حرف بزند و
یک نفر موافق تصدیق کند نمی‌شود
اینهمه عجله نداشته باشید. دو رأی بفوریت اول ودوم گرفته شده ومسلم هم امروز رأی خواهند داد ولی بازعقیده بنده همان است که عرض کردم وخود آقای وزیرعدلیه هم فهمیدند که عرض بنده ازنظر مخالفت نیست ازنظراین است ک هقضیه درست حل شود که نگویند اقلیت دراینجا بوده است ازاینجهت است که عرض می‌کنم بیشتر دراطرافش صحبت شود
رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات. آقایان موافقین قیام فرمایند (عده قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد. چون بعضی ازآقایان اجازه خواسته‌اند اگرمجلس موافق است چند دقیقه تنفس داده شود
جمعی ازنمایندگان صحیح است
(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله نیمساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس- آقای دکتر مصدق مخالف هستید؟
دکتر مصدق- بند هعرضی ندارم
رئیس- آقای شریعت زاده
شریعت زاده – موافقم
رئیس – آقای حاج آقا رضا (رفیع)
رفیع –موافقم
رئیس- آقای خواجوی
خواجوی- بنده موافقم
رئیس- آقای مهدوی
آقا رضا مهدوی – موافقم
رئیس- آقای افسر
محمد هاشم میرزا (افسر) بنده یک سؤالی ازآقای وزیرعدلیه داشتم ومی خواستم ازاین جریان وتشکیلاتی که می‌خواهند بدهند مسبوق شوم که بدانم مخالف باشم یاموافق وآنوقت هم درفوریت می‌خواستم حرفبزنم که سوء تفاهم شد وآقای یاسائی هم تصور کردندبنده قانون اساسی رانخوانده‌ام بند ه میدانم که درقانون اساسی محاکم استیناف برای ایالات هم هست وهمه اینها درآنجا هست ولی بنده می‌خواستم بدانم که نظریه آقای وزیرعدلیه دراین موضوع چیست ؟وهمان طوریکه درامور شرعیه وقتی بشرع رجوع می‌شود قابل استیناف وتمیز نیست درامور عرفیه هم می‌خواهند ترتیباتی بدهند که حتی الامکان به حکمیت ساده بگذرد ومخالفتی هم باقوانین نداشته باشد وبالاخره ترتیبی بدهند که محتاج به استیناف وتمیز نباشد چنانکه درامور شرعیه محتاج نیست یاخیر؟ اگر اینطور است بنده موافقم واگرنیست ک هبنده مخالفم – حالا نظریاتشان رابفرمایند تا بعد بنده عرضم رابکنم
وزیر عدلیه- عرض کنم – اگر بطور کلی واصولی سؤال بفرمایند که آیا نظر این خواهد بود که درطرز تشکیلات واصول محاکمات حتی الامکان تا آنجائی که هردو نظر رعایت بشود یعنی یک قطع وفصل دعاوی بسرعت بشود یکی دیگر اینکه تأمین عدالت هم بشود.
چون البته بسرعت می‌شود قضایا راحل کرد ولی خیلی اوقات ممکن است که قسمت دوم تأمین نشده باشد. اگر درحدود ایندو شرط که هم باحقاق حق نزدیک بشود وهم بسرعت کار بگذرد. البته دراینحدود آنچه که تصمیم لازم گرفته خواهد شد همانطور که بنده عرض کردم این تشکیلات عیب دارد واین تشکیلات پیچ وخم وطول وتفصیلش خیلی است وباید کاری بکینم که این پیچ و خم‌ها کم شود ومحاکمات
ساده تر وسریعتر شود وبطورکلی عرض می‌کنم ولی بطور مفصل درجزئیات بخواهند صحبت بکنم نمی‌شود حالا مورد ندارد وضمنا موقع رامغتنم می‌شمرم واین قسمت راتذکر می‌دهم چون درخارج اطاق درموقع تنفس بنده احساس کردم که بعضی ازنمایندگان محترم یک نگرانیها راجع بیک قسمتهائی داشتند وحالا هم که عرض می‌کنم برای این است که خدمت آن آقایانی که نرسیدم وهمان نگرانیها راداشتند بگویم که وقت مجلس گرفته نشود واین فرمایشات رانکنند. چون اعتراض کردند واظهارنگرانی نمودند وکه این کمیسیونهائیکه می‌آیند ممکن است یک قانونی بگذرانند راجع بفلان قسمت ازاصول محاکمات وچون اسم آزمایش دربین است پنج روز بعد خدای نخواسته (چون باید تمام اینها را درقانون پیش بینی کرد) ازنقطه نظر اینکه فلان محاکمه راباو کمک کرده باشند یابفلان صاحب دعوی همراهی کرده باشند آنماده راتغییر بدهند وی کماده دیگر جای آن می‌گذارند. برای اینکه جلوگیری ازاین نگرانیها بشود یک فورمولی بنده درست کرده‌ام وبه یعضی ازآقایان هم عرض کردم وحالا هم باز عرض می‌کنم که اگر آقایان اظهار مخالفتی دارند متوجه باین قسمت باشند که اضافه خواهد شد که این کمیسیونهائی که معین می‌شوند برای اجرای آن موادی که درنظر می‌گیرند اولا یک مدتی معین بکنند که مثلا پس ازده روز یابعد ازیک ماه این ماده که الان ابلاغ می‌شود بموقع اجراء گذارده خواهد شد که مردم تکلیف خودشان رابدانند ویکی دیگر اینکه وقتی که ابلاغ شد وجریان پیداکرد دیگر این کمیسیون حق تجدید نظر درقانون ندارد تابیاید بمجلس ومجلس تکلیفش رامعین کند. اینرا هم تذکر دادم ک هبدانند وبنده این قسمت رابعد اضافه خواهم کرد.
رئیس- آقای زوار پیشنهاد کفایت مذاکرات راکرده‌اند
(بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد کافی بودن مذاکرات رامینمایم
رئیس- رأی گرفته می‌شود بکفایت مذاکرات آقایانیکه تصویب می‌کند قیام فرمایند (اعلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. (خطاب بوزیر عدلیه) آن فورمول راخوبست التفات کنید بعد رأی بگیریم
وزیر عدلیه- بله الان
آقا سید یعقوب- بند ههم یک پیشنهادی عرض کردم (ماده واحده بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده- وزیرفعلی عدلیه مجاز است بوسیله کمیسیون هائی مرکب ازاشخاص بصیر موادیراجع باصلاح اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه تهیه وبموقع اجرا بگذارد تاپس ازآزمایش در عمل بمجلس شورای ملی پیشنهاد نماید، کمیسیونهای فوق برای اجرای موادی که تصویب می‌نمایند مدتی معین می‌کنند که پس ازانقضاء آنمدت مواد مصوبه بموقع اجرا گذاشته می‌شود وپس ازابلاغ کمیسیونها درآن مواد دیگرحق تجدید نظر نخواهند داشت
کمیسیونهای مذکوره چهارماه پس ازتصویب این قانون منحل می‌شوند
مواد فعلی اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای فوق الذکر درظرف چهارماه پس از تصویب این قانون تغییر نکرده به قوه خود باقی است
تبصره- وزیرفعلی عدلیه می‌تواند اشخاصیرا که لازم میداند اعم ازاینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشند یانه برای مؤسسات اداری ومحاکمه عدلیه انتخاب نموده ومؤسسات ومحاکم راازآن اشخاص دائر می‌نماید این اختیار برای مدت چهارماه ازتصویب این
رئیس- پیشنهاد‌ها قرائت می‌شود (بترتیب ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم درتبصره عوض کلمه اعم ازاینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشد یانه نوشته شود اعم از اینکه دروزارت عدلیه سابقه استخدام داشته باشد یاوزارتخانه دیگر (یعقوب الموسوی)
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- گرچه درخارج هم بآقای وزیر عدلیه عرض کردم ولی میخواهم وجهه نظرم رابعرض مجلس برسانم. وجهه نظربنده چنانکه نماینده‌های محترم دید هاند درهرجا من مواظب هستم ک هیک خرج زیادی برای مملکت فراهم نشود این قانون استخدام که ما نوشتیم آنهائی که مشمول آن هستند. مکرر هم عرض کرده‌ام. بهیچ قوه نمی‌شود آنها راخارج کرد. واین عبارت که نوشته شده است. اعم ازاینکه سابقه استخدام دولتس داشته باشد یانه (قطع نظر ازاینکه یک ماده کنتراتی درقانون استخدام ذکر شده که آن ماده ازاصول قانون استخدام بیشتر رفته وهمه وزارتخانه‌ها هم گرفتارند وچقدربرای مستخدمین کنتراتی بودجه مملکت را زیاد کرده‌اند) این هم یک باب وسیع دیگری باز می‌کند. بنده خودم که یک نفر ازاعضاء کمیسیون بودجه هستم بعرض مجلس میرسانم که ما سیصد وپنجاه هزارتومان کسربودجه داریم این ماده رااینجا میگذرانیم پس فردا بقدری ازمدارس متوسطه وعالیه دراینجا زیاد هستند ک هوزیرعدلیه دیگران رابزحمت یم اندازد. بنده می‌ترسم دراینجا باز یک باب دیگری ویک مخارج دیگری بواسطه این کلمه زیا دبشود. این است که بنده اینجا پیشنهاد کردم که نوشته شسود اعم ازاینکه سابقه دروزارت عدلیه داشته باشند یادروزارت خانه دیگر ۰ ویامنتظرین خدمت سایر وزارت خانه‌ها (چنانچه درکمیسیون بودجه آقای وزیرمالیه هم تشریف داشتند آقاییاسائی هم تشریف داشتند) ما بودجه کارگذاری رابکلی منحل کردیم وزیرا خودمان رامحتاج بآن ندیدیم. همینها قضاوت کرده‌اند ودرمحاکم کارکرده‌اند وسابقه هم دارند. تمام نظربند ه این است که یک بودجه اضافه تحمیل نشود حالا اگربنده راقانع می‌کنند ک هبربودجه چیزی اضافه نشود وتحمیلاتی بممکلت نشود عرضی ندارم ولی پیشنهاد بند ه ازاین نظربود که عرض کردم.
وزیرعدلیه- عرض می‌کنم نظرآقای آقا سید یعقوب یکمظری است که رعایتش برهروزیری یاوکیلی لازم است والبته حتی الامکان باید خرج زیادی نتراشید وایشان مخصوصا کسی هستند که درپشت این تریبون سرکیسه ملت را محکم گرفته‌اند ولی خودشان تصدیق دارند که اگر خرجی لازم شد نباید طفره زدبنده اینجا اطمینان می‌دهم که تا حدی که ممکن باشد ما اشخاصی که صلاحیت داشته باشند ازبین همین مستخدمین دولت خواهیم آورد. اما ازآقا اجازه میخواهم ک هبگذارند دست دولت بازباشد. ما حتی الامکان ازخارج کسی رانخواهیم آورد ولی اگراتفاق افتاد ویک کسی بدرد اینکار خورد حیف است که ما اوراکنار بگذاریم وقطعا عده اینهات هم زیاد نخواهند بود وروی هم رفته شاید ما بیش از پنجاه شصت نفر از خارج نیاوریم فرضا که صد نفر هم بیاوریم و یک خرج مختصری هم برای این کار بکنیم تازه در مقابل نفع بزرگی که جا می‌دهند بنده گمان نمی‌کنم اهمیتی داشته باشد و با این شرط خوب است آقای آقا سید یعقوب با ما هم راهی کنند و قدری سر کیسه ملت را شل کنند
رئیس – آقای دادگر موافقید؟
دادگر – خیر مخالفم
رئیس – آقای یاسایی
یاسایی- بنده‌ام با پیشنهاد مخالفم بااصل ماده موافقم.
رئیس- آقای شیروانی؟
شیروانی – باپیشنهادمخالفم.
ر ئیس – آقای افسر
افسر- بنده هم مخالفم
آقاسیدیعقوب – استردادمی کنم
رئیس- استردادکردند. پیشنهادآقای مدرس (اینطورخوانده شد)
پیشنهادمی کنم آخرماده به ترتیب ذیل اصلاح شود موادفعلیه اصول تشکیلات ومحاکمات و استخدام عدلیه مادام که بوسیله کمسیونهای فوق الذکر وتصویب مجلس شورای ملی با کمیسیون عدلیه تغییر نکرده به قوه خود باقی است ودرعین حال موالدمصوبه کمسیون‌ها موقتا معمول بهاخواهدبود
رئیس- آقای مدرس
مدرس- گرچه پیشنهاداست وآقای رئیس اجازه نمی‌فرمایند که درپیشنهادخیلی صحبت بشود ولی بنده عقیده‌ام این است که هریک ازاشخاص که یک خیالی بجهت اصلاح درکله اش افتاد بایداورا آزادگذارد که آن خیال خودش رااجراکند تاشایدانشا، الله الرحمن نتیجه ازآن حاصل شود درماده واحده عقیده بنده این بودکه هیچ صحبت نداریم وبگذاریم همینطوریکه نظرخودشان است مجلس رای بدهند لکن یکی دونکته رابنده بی تناسب ندیدم که صحبت کنم. دراین مجلس خیلی‌ها آمدند واختیار تام خواستند وبآنها داده شد. مابخاطر داریم رئیس الوزرا هاآمدند واختیارات تام خواستند. قانون ۲۳ جوزا را دیدیم خلاصه خیلی اختیارات تام دیدیم حالا هم عیبی ندارد که یک اختیاراتی هم بآقای داور بدهیم ولی دو نکته راباید خدمت ایشان عرض کنم وگمانم این است این دونکته رانمیشود صحبت نداشت. یکی اینکه متجاوز ازده سال است یک قانونی مرتب شده. اهل خبره، کمیسیون عدلیه. یک مستشاریکه آوردیم وقریب صد هزار تومان باو پول دادیم همه دراو نظرکردند (وقانون امتحانی درست کردند) ویک قوانین رابموقع اجرا گذاردند. ازاینکه وضعیت عدلیه ماهم حالا خوب نیست حرفی نیست ولی حالاباید کاری بکنیم که آنچه که داریم تایک چیزی جای آن نگذاشته‌ایم آنها را کان لم یکن نکنیم. اگرانشاءالله این کمیسیونها موفق شدند ویک قوانین ولوایحی ترتیب دادند وآنها رابموقع آزمایش گذاشتند ودرضمن هم تقدیم مجلس شورای ملی یاکمیسیون عدلیه باجازه مجلس شورای ملی آنها راتصویب کرد هرچه را که ازاین قوانین جدیدتصویب کردند ومقابلش ازاین قوانین فعلی کسرومحو نمائید. امابمجردیکه کمیسیونها رأی دادند که این قوانین جدید بموقع اجراگذارده شود نمی‌شود این قوانین فعلی را کان کم یکن تصورکرد الغاء این قوانین بای دبتصویب مجلس یاکمیسیون عدلیه باشد بهمان ترتیب که هرچه ازاین قوانین رامجلس یاکمیسیون تصویب کرد ازقوانین فعلی کسرنماید این بود مفاد نظریه بنده ک هپیشنهاد کردم.
وزیرعدلیه- بنده اولا ازبعضی ازآقایان رفقا که اجازه خواسته‌اند ومیخواهند بعنوان موافقت صحبت بکنند که کارزودتر بگذرد خیلی غذر میخواهم که همه صحبترا خود بنده می‌کنم ودراینجا این نظریراکه آقای مدرس فرمودند بنده هیچ مانع مقصود نمی‌بینم. امروزه یک قوانین وقواعدی هست وما اصلاحاتی راکه درقوانین می‌کنیم حاضریم که آن اصلاحاتی راکه
بموقع اجرا می‌گذاریم بمجلس پیشنهاد کنیم والبته تاوقتیکه مجلس یاکمیسیون عدلیه مجلس بآن رأی نداده است اسم قوانین فعلی رانباید قوانین ملغی شده گذاشت منتها معطل وموقوف الاجرا می‌نماید وقوانینی که بموقع آزمایش گذارده می‌شود بمجلس می‌آید وتکلیفش رامجلس معین خواهد کرد وچون مقصود بنده هم همین است وبامقصود آقای مدرس یکی است بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم وازآقایان موافقین هم خواهش می‌کنم موافقت بفرمایند
یکنفر ازنمایندگان- خوب است یکمرتبه دیگر قرائت بشود .(بشرح فوق قرائت شد)
رئیس- قبول فرمودید؟
وزیرعدلیه- بلی
رئیس- پیشنهاد آقای فیرزآبادی قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که کمیسیونهائیکه تشکیل می‌شود مرکب بوده باشد ازشش نفر که بتصویب مجلس سه نفر ازوکلاء وسه نفر ازخارج معین شوند ورئیس عدلیه هم حق دارددو نفر خودشان معین کنند که مجموع هشت نفر بشوند
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- چون وزارت عدلیه مجبوراست کمیسیونهائی معین کند که آن کمیسیونها راجع به تشکیلات نظریات خودشان رامعین کنند بهترش این است که این اشخاص ازمخالف وموافق باشند تاکار زودتر بگذرد. ازاین جهت نظربنده این است که سه نفر ازوکلای مجلس وسه نفر ازخارج این شش نفر بانتخاب خود مجلس باشد ودونفر هم خود وزیر عدلیه انتخاب کند که مجموع این اشخاص هشت نفر باشند واین هشت نفر بنشینند وزودتر کاررا درست کنند.
رئیس- آقای وزیر عدلیه: نسبت باین پیشنهاد چه میفرمائید؟
وزیر عدلیه- حقیقتش این است که بنده نمی‌توانم این پیشنهاد راقبول کنم ودلائل زیادی دارم که اگر لازم شد بعد عرض خواهم کرد ولی همینقدر بطورخلاصه عرض می‌کنم که خوب است اجازه بدهند وروی همان اصلی که آقای مدرس فرمودند این ترتیبی که فعلا هست وپیشنهاد شده دیگر بهم نخورد وتصویب شود
رئیس- رأیگرفته می‌شود به پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب قرائت می‌شود (اینطور خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم درماده واحده اضافه شود هرماده راکه کمیسیونها تصویب کردند باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد.
آقا سیدیعقوب – این ماده راکه آقای وزیرعدلیه پیشنهاد کرده ومجلس می‌خواهد رأی بدهد بنده قرائت می‌کنم تاآقایان درنظر داشته باشند. نوشته است (اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدا م عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای فوق الذکر درظرف چهارماه پس از تصویب این قانون تغییرنکرده بقوه خود باقی است) آنوقت کمیسیونها برای تشکیلات خود وزارت خانه‌ها وتشکیلات محاکم موادی راتنظیم می‌کنند ووزارت عدلیه مجبوراست آن مواد رااجرا کند. دراین ماده هیچ نوشته نشده است که آن موادیرا که کمیسیونها تصویب می‌کنند بتصویب مجلسشورای ملی باید برسد ازاینجهت بند ه پیشنهاد کردم کمیسیونهائی که مأمور ازبرای تنظیم این مواد هستند برای تشکیلات ومحاکمات وقانون استخدام باید آن مواد بتصویب مجلس شورای ملی برسد والا لازم
می‌آید که غیر ازقوه مقننه قوه دیگری دخالت دروظایف قوه مقننه کرده باشد حالا اگرآقای عدلیه می‌فرمایند که آن پیشنها د آقای مدرس این نظریه بنده راتأمین می‌کند یعنی این را میرساند که موادیرا که کمیسیونهای چهارگانه تصویب می‌کنند باید بتصویب مجلس هم برسد که بنده پیشنهاد خودم رااسترداد می‌کنم والا اگراینطور نباشد ووزیر عدلیه آن مواد رابدون تصویب مجلس شورای ملی بموقع اجراء گذارد بنده جدا مخالفم زیرا آنچه عرض کردم لازم می‌آید که غیرازقوه مقننه دیگری مداخله دروظایف قوه مقننه بکند
وزیرعدلیه- لازم است عرض کنم که بند هتصور نمی‌کنم هیچوقت خیالم این بوده که دروظائف قوه مقننه دخالت کنم وپیشنهادی هم که آقای مدرس فرمودند وبنده هم قبول کردم گمان می‌کنم تمام این نظریات رامیرساند وتأمین می‌کند
آقا سید یعقوب- پس بنده استرداد می‌کنم (خنده نمایندگان)
آقا سید یعقوب- اما بنده مطالعه می‌کنم که قانون درست بگذرد شما مطالعه نمی‌کنید این خنده ندارد!
رئیس- پیشنهاد دیگر آقای مدرس (اینطورخوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم نوشته شود: پس ازآزمایش مدت ششماه
رئیس- آقای مدرس
مدرس- عرض می‌شود چون (آزمایش) درماده بود ومعلوم نیست که آزمایش برای چند مدت است ازاین جهت بنده این پیشنهاد راکردم وبخودشان هم عرض کردم وگمان می‌کنم ششماه هم درقوه خودشان ببینند که این مواد وقوانین رابموقع عمل بگذارند.
وزیرعدلیه- بنده با مد ت ششماه هم موافقم
رئیس- پیشنهاد آقای بهبهانی (بمضمون ذیل قرائت شد)
دراعضاء کمیسیونها بنده پیشنهاد مینمائیم بانظرهیئت دولت باشد
رئیس- آقای بهبهانی
بهبهانی – عرض می‌کنم اینجا یک مذاکراتی راجع باعضاء کمیسیونها شد وآقای وزیرعدلیه نخواستند عرایض بنده رارد کرده باشند ولی دراینجا فرمودند نمی‌توانم بگویم برای اینکه محظورات دارد ولی البته این محظورات رادربین خودشان وبین همکاران خودشان وآقایان وزراء ندارند لهذا بنده اینطور پیشنهاد کردم وتصور می‌کنم خودشان هم این پیشنهاد راقبول بفرمایند که اعضاء کمیسیون هارا بانظر هیئت وزراء قراربدهند واین مسئله رادرجلسه هیئت وزراء مطرح کنند ودرآنجا رأی بگیرند
وزیرعدلیه- عرضی که بنده میخواهم یکنم خیلی مختصراست ومحتاج بآمدن پشت تریبون هم نبود ولی چون دوسه دفعه اینجا برای مخالفت بااظهارات آقای بهبهانی آمدم ومتأسفانه بعنوان مخالفت جواب فرمایشات آقا را دادم این دفعه آمدم برای اینکه خوش وقتانه بافرمایشات آقا موافقت کنم البته بدیهی است که بنده هیچوقت مطلبی راپیش خودم نگه نخواهم داشت ومحرمانه نخواهد بود ودرخیلی ازموارد ازنظریات آقایان وزراء استفاده خواهم کرد وهمچو تصور نشود که اگربنده درخارج مشورت کنم به بنده برمیخورد البته بنده باآقایان وزراء مشاوره می‌کنم واین پیشنهاد راهم قبول می‌کنم
رئیس- دیگر پیشنهادی نیست باید نسبت بماده رأی بگیریم
وزیر معارف- بنده باپیشنهاد آقای بهبهانی مخالفم
یکنفرازنمایندگان- نمی‌شود مخالفت کرد وزراء مسئولیت مشترک دارند
وزیرمعارف- حق دارم مخالفت کنم بهمان دلیلی که مسئولیت مشترکه می‌خواهد ایجاد شود شما این اختیارات رامیدهید بوزیر فعلی عدلیه ومصلحت دراین است که مجلس قیود زیادی برای لوث شدن مسئولیت ایجاد نکند. شما بهیئت وزراء چه کاردارید؟ وزیرعدلیه کاملا طرف اعتماد هیئت وزرا است. اگرخودشان بخواهند مشورت کنند آن یک موضوع دیگری است ولی دراین ماده واحده بنده هیچ موجی نمی‌بینم که وزیر عدلیه ملزم باشد که هیئت وزرا راهم داخل این مسئولیت بکند وبنده بااین ترتسی مخالفم
وزیر عدلیه – اجازه میفرمائید ؟عرض کنم راه حلی که بنظر بنده می‌رسد که هم مقصود آقای بهبهانی تأمین شده باشد وهمچون آقای وزیر معارف بااین ترتیب موافقت ندارند برای حل قضیه بهتر این است که آقا پیشنهاد خودشانرا پسبگیرند وبند هبایشان اطمینان می‌دهم که بدون مشورت رفقای خودم هیچ کاری نکنم.
رئیس- (خطاب بآقای بهبهانی) مسترد فرمودید؟
بهبهانی – بلی مسترد می‌دارم
رئیس- پیشنهاد شده است باورقه رأیگرفته شود
وزیرعدلیه- اجازه میفرمائید ماده واحده خوانده شود
رئیس- خوانده می‌شود وبعدرأی گرفته می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده واحده –وزیرفعلی عدلیه مجاز است بوسیله کمیسیونهائی مرکب ازاشخاص بصیر موادی راجع باصلاح اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه تهیه وبموقع اجرا بگذارد ت اپس ازآزمایش درمدت ششماه بمجلس شورای ملی پیشنها د نماید. کمیسیونهای مذکوره چهارماه پس ازتصویب این قانون منحل می‌شوند. کمیسیونهای فوق برای اجرای موادی ک هتصویب می‌نمایند مدتی معین می‌کنند که پس ازانقضاء آنمدت مواد مصوبه بموقع اجرا گذاشته می‌شود وپس ازابلاغ کمیسیونها درآن مواد دیگرحق تجدید نظرنخواهند داشت. مواد فعلی اصول تشکیلات ومحاکمات واستخدام عدلیه مادام که بوسیله کمیسیونهای فوق الذکر وتصویب مجلس شورای ملی یاکمیسیون عدلیه تغییرنکرده بقوه خود باقی است ودر عین حال مواد مصوبه کمیسیونها موقتا معمول بهاخواهد بود
تبصره- وزیرعدلیه می‌تواند اشخاصی راکه لازم میداند اعم ازاینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشند یانه برای مؤسسات اداری محاکم عدلیه انتخاب نموده مؤسسات ومحاکم راازآن اشخاص دائر می‌نماید.
رئیس- رأی گرفته می‌شود باین ماده وتبصره بااوراق. آقایانیکه موافقند ورقه سفید خواهند داد والا ورقه کبود
(دراین موقع اخذ واستخراج آراء‌بعمل آمده نتیجه اینطور حاصل شد)
ورقه سفید علامت قبول ۸۱ ورقه کبود علامت رد ۳
رئیس- عده حضار صد ویک با کثریت هشتا د ویک رأی تصویب شد. آقای وزیرمعارف
وزیرمعارف- آقای میرزا یوسفخان مشار رابسمت معاونت وزارت معارف واوقاف وصنایع مستظرفه معرفی می‌کنم.
وزیرداخله – آقای مصطفی قلیخان بیا ت را بمعاونت وزارت داخله بمجلس شورای ملی معرفی می‌کنم
رئیس- پیشنهاد ختم جلسه شده است (بعضی ازنمایندگان – صحیح ایت) چون فردا روز عید است برای شرفیابی وعرض تبریک حضوراعلیحضرت همایونی بای دنه نفر بحکم قرعه معین شوند
(اقتراع بعمل آمده وآقایان مفصله الاسلامی بحکم قرعه معین شدند)
آقای محمد هاشم میرزا افسر- آقای میرزا علی کازرونی – آقای طباطبائی وکیلی – آقای آقا سید یعقوب- آقای دادگر- آقای آقا سید زین العابدین فومنی – آقای مفتی – آقای ملک مدنی – آقای میرزا عبدالباقی جمشیدی
رئیس- آقای وزیر فوائد عامه اظهاری دارید؟
وزیر فوائد عامه – بنده کاری ندارم ولی چون آقایان وزراء معاونین خودشان رامعین کردند وبنده درنوبت ثانی اینکاررا نکرد ه بودم باعتبار اینکه همان مرتبه اولی کافی بوده است. حالا هم درثانی آقای رهنما رابمعاونت خودم معرفی می‌کنم.
رئیس- جلسه آتیه روز یکشنبه دستور هم لایحه تأسیس بانک
(مجلس تقریبا یکساعت ونیم بعد ازظهر ختم شد)
قانون
اجازه اصلاح قوانین اصول تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه به وزیر فعلی عدلیه مصوب ۲۷ بهمن ماه ۱۳۰۵ شمسی
ماده واحده - وزیر فعلی عدلیه مجاز است بوسیله کمیسیون‌هایی مرکب از اشخاص بصیر موادی راجع به اصلاح اصول تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه تهیه و به موقع اجرا بگذارند تا پس از آزمایش مدت شش ماه در عمل به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید کمیسیونهای مذکوره چهار ماه پس از تصویب این قانون منحل می‌شوند.
مواد فعلی اصول تشکیلات و محاکمات و استخدام عدلیه مادام که به وسیله کمیسیونهای فق‌الذکر و تصویب مجلس شورای ملی با کمیسیون عدلیه تغییر نکرده به قوه خود باقی است و در عین حال مواد مصوبه کمیسیونها موقتاً معمول بها خواهد بود. کمیسیونهای فوق برای اجرای موادی که تصویب می‌نمایند مدتی معین می‌کنند که پس از انقضاء آن مدت مواد مصوبه به وقع اجرا گذاشته می‌شود و پس از ابلاغ کمیسیونها در آن مواد دیگر حق تجدید نظر نخواهد داشت
تبصره - وزیر فعلی عدلیه می‌توانند اشخاصی را لازم میداند اعم از اینکه سابقه استخدام دولتی داشته باشد یا نه برای مؤسسات اداری و محاکم عدلیه انتخاب نموده و مؤسسات و محاکم را از آن اشخاص دایر نماید این اختیار برای مدت چهار ماه از تصویب این قانون است
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و هفتم بهمن ۱۳۰۵ شمسی به تصویب مجلس شورای رسید.
حسین پیرنیا: رئیس مجلس شورای ملی