مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ امرداد ۱۳۲۳ نشست ۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۴
جلسه ۵۲
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۲ امرداد ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - اظهارات آقایان: کام بخش، نائب رئیس و دکتر شفق راجع به کمیسیون فرهنگ
۳ - تقدیم یک فقره لایحه از طرف اقای وزیر بهداری
۴ - مذاکره در دستور
۵ - طرح و تصویب اعتبارنامه آقای جمال امامی از خوی و ماکو
۶ - قرائت گزارش شعبه ۴ راجع به نمایندگی آقای عباس پاشا تیموری از خوی و موکول شدن آن به جلسه بعد
۷ - تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای جمال امامی
۸ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۲۳ کل کشور
۹ - تقدیم یک فقره طرح قانونی از طرف آقای دکتر شفق
۱۰ - موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
مجلس دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای امیر تیمور (نائب رئیس) تشکیل گردید.
صورت مجلس روز پنجشنبه ۱۹ امردادماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه - آقایان: بیات - خاکباز - رحیمیان
غائبین بی اجازه - آقایان: افخمی - مظفرزاده - دکتر اعتبار - شجاع - نقابت - کفایی - آصف - صمصام - فتوحی - قبادیان - ظفری - ساسان - سیف‌پور - دکتر عبده - دشتی - ظهرانچی - معدل - حشمتی - عدل.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: گیو - طباطبایی - تجدد - گنابادی - دهقان - کام‌بخش - رفیعی - صدریه - گله‌داری.
- تصویب صورت مجلس
۱ - تصویب صورت مجلس
نائب رئیس - در صورت مجلس اعتراضی هست؟ آقای ساسان جنابعالی نسبت به صورت جلسه فرمایشی داشتید؟
ساسان - بنده جلسه قبل متعذر بودم به وسیله تلفون هم اطلاع دادم معذلک بنده را غائب بدون اجازه نوشته‌اند.
نائیب رئیس - بسیار خوب اصلاح می‌شود. آقای گله‌داری.
گله‌داری - بنده را جزء دیرآمدگان نوشته‌اند در صورتی‌که بنده از اول وقت حاضر بودم.
نائب رئیس - اصلاح خواهد شد. آقای تجدد. تجدد - بنده را هم جزء دیرآمدگان نوشته‌اند در صورتی‌که بنده از اول وقت در مجلس حضور داشتم.
نائب رئیس - اصلاح خواهد شد. آقای عدل.
عدل - بنده را هم جزء غائبین بی‌اجازه نوشته‌اند در صورتی که بنده راجع به یک پیش‌آمدی که در خانواده اتفاق افتاده بود نتوانستم بیایم و معذور بودم به مقام ریاست هم اطلاع دادم در صورت مجلس غائب بی‌اجازه نوشته‌اند.
نائب رئیس - اصلاح می‌شود صورت مجلس تصویب شد. عده‌ای از آقایان اجازه خواسته‌اند که قبل از دستور صحبت بکنند. (بعضی از نمایندگان - دستور دستور) اگر اجازه می‌فرمایند آقایان مذاکراتشان را بفرمایند.
- اظهارات آقایان: کام‌بخش، نائب رئیس و دکتر شفق راجع به کمیسیون فرهنگ
۲ - اظهارات آقایان: کام‌بخش، نائب رئیس و دکتر شفق راجع به کمیسیون فرهنگ
کام‌بخش - بنده تذکر نظامنامه‌ای دارم. اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - راجع به چه آقا؟
کام‌بخش - راجع به کمیسیون‌ها است طبق ماده ۲۵ آیین‌نامه داخلی
نائب رئیس - بفرمایید.
کام‌بخش - در قسمت اخیر ماده ۲۵ نوشته است تمام کمیسیون‌های ماده (۱۵) باید دو ماه به دو ماه صورتی از خلاصه اعمال خودشان در مجلس علنی تقدیم نمایند و صورت مزبوره در روزنامه طبع خواهد شد هر طرح یا لایحه قانونی که به کمیسیون‌ها راجع می‌شود باید راپرت آن منت‌ها در ظرف دو ماه از تاریخ ارجاع داده شود و الا صاحب لایحه حق دارد از مجلس درخواست کند که مباحثه آن را جزو دستور مجلس قرار دهند الان بیش از دو ماه است که طرح مربوط به دانشکده دامپزشکی به کمیسیون فرهنگ مراجعه شده است و بنده بارها خواهش کرده‌ام که تذکر داده شود در اینجا حضور پیدا کنند و الان عرض می‌کنم هر موقع که کمیسیون فرهنگ تشکیل شده است تا به حال هیچ‌کدام حاضر نشده‌اند و تقاضا می‌کنم از مقام ریاست یا تذکر بدهند که اقایان حاضر بشوند و یا اگر معذورند استعفا بدهند از آن کمیسیون که ما بتوانیم کار کنیم والا غیر ممکن است کار کمیسیون حل بشود. فقط چند نفر حاضر می‌شوند و بقیه حاضر نمی‌شوند. تا حال اساساً یک جلسه فقط حاضر شدند که رئیس و منشی و نائب رئیس انتخاب شدند بنده این موضوع را تذکر می‌دهم که کمیسیون تشکیل داده شود و اگر چنانچه لازم شد در مجلس مطرح شود.
نائب رئیس - تذکر داده خواهد شد.
دکتر شفق - بنده رئیس کمیسیون فرهنگ هستم اجازه می‌خواهم توضیح بدهم...
نائب رئیس - آقا این موضوع مطرح نیست.
دکتر شفق - مختضراً عرض می‌کنم تا آقایان مطلع شوند اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - عرض کردم مطرح نیست آقا.
دکتر شفق - در باب کمیسیون فرهنگ بنده تا کنون ۵ مرتبه کارمندان کمیسیون را دعوت کردم و از قراری که خود آقایان هم اطلاع دارند اعضا کمیسیون‌های دیگر هم بدبختانه جمع نمی‌شوند و آقای بهبانی هم الساعه می‌فرمایند که کمیسیون دادگستری هم بیشترشان جمع نمی‌شوند و به موجب اطلاعی که بنده دارم به استثنای کمیسیون بودجه شعبه‌ها و کمیسیون‌های دیگر اعضاءشان جمع نمی‌شوند جا دارد که هئیت رئیسه و خود نمایندگان محترم اهتمام بفرمایند که کمیسیون‌ها مرتباً اجتماع کنند.
- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر بهداری
۳ - تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر بهداری
نائب رئیس - آقای وزیر بهداری فرمایشی دارید؟
وزیر بهداری - (آقای دکتر مالک) خاطر متحرم آقایان مسبوق است که در کشور ما چندی است ادویه‌های اختصاصی و داروهای طبی درست می‌کنند ما برای این‌که این نوع داروها تحت کنترل وزارت بهداری باشد و از لحاظ بهداشت مورد اطمینان باشد و مضر جهت عامه نباشد لایحه جهت کنترل و جلوگیری از مصرف داروهای فاسد شده تهیه شده است که برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد نمایندگان - بسیار خوب
نائب رئیس - به کمیسیون ارجاع می‌شود.
- مذاکره در دستور
۴ - مذاکره در دستور
نائب رئیس - پیشنهادی آقای دهستانی فرموده‌اند که
خوانده می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم. لایحه بهداری جزء دستور شود.
نائب رئیس - آقای دهستانی
دهستانی - عرض کنم گمان نمی‌کنم که در این قسمت از طرف آقایان راجع به لایحه بهداری مخالفی باشد بنده هم همچو اصراری ندارم از وزارت دارایی هم کسی حاضر نیست چون آقای وزیر بهداری تشریف دارند و این لایحه هم مختصر است اگر آقایان اجازه می‌فرمایند جزو دستور شود و بعد گزارش کمیسیون بودجه مطرح شود.
نائب رئیس - آقای فاطمی جنابعالی مخالف هستید؟
فاطمی - بلی آقا بنده با لایحه بهداری مخالف نیستم که جزء دستور گذاشته شود ولی لایحه راجع به بودجه ناتمام است و این کار مربوط است به کمیسیون بودجه مجلس اول لایحه بودجه را که مورد مذاکره هم واقع شده است تقاضا می‌کنم بگذرانند بعد هم لایحه بهداری مطرح شود.
مهندس فریور - بلی آقا به ترتیب تقدم و تأخر لوایح قرائت شود.
دهستانی - بنده هم موافقت می‌کنم بعد از بودجه جزو دستور شود.
- طرح و تصویب اعتبارنامه آقای جمال امامی از خوی و ماکو
۵ - طرح و تصویب اعتبارنامه آقای جمال امامی از خوی و ماکو
نائب رئیس - پیشنهادی از طرف آقای دولت آبادی رسیده است که اعتبارنامه آقای جمال امامی مطرح شود البته آقایان موافقت می‌فرمایند که مطرح شود آقای کام بخش بفرمایید قرائت کنید.
(آقای کام‌بخش به جای آقای امیرتیمور مخبر شعبه چهارم گزارش انتخابات حوزه خوی و ماکو را راجع به نمایندگی آقای جمال امامی به شرح زیر قرائت نمودند.)
شعبه چهارم در تاریخ شنبه ۲۷ خردادماه ۲۳ برای رسیدگی به پرونده انتخابات خوی و ماکو تشکیل و جریان انتخابات طبق صورت مجلس و محتویات پرونده به نحوی است که توضیح می‌شود.
در تاریخ ۲۲ / ۵ / ۲۲ سی‌وشش نفر از طبقات شش‌گانه اهالی از طرف فرماندار برای تعیین انجمن نظارت انتخابات دعوت در جلسه مزبور اعضا اصلی و علی‌البدل معلوم و آقای حاجی امی‌الاسلام هاشمی به ریاست انجمن تعیین می‌شوند. بدواً از طرف انجمن مقداری آگهی و تعرفه با قانون و آیین‌نامه مطابق آنچه در ادوار قبل معمول بوده به شعب فرعی ارسال که آگهی‌ها را الصاق و انتخابات را شروع کنند و حسب‌الدستور شماره ۱۲۲۸/۵۵۴۸ وزارت کشور مقرر می‌شود جریان انتخابات تا ورود بازرس تعطیل شود و انتخابات از تاریخ ۱۰ / ۶ / ۲۲ تعطیل تعطیل می‌شود بعدا استانداری استان چهارم ضمن دستور شماره ۴۰۳۶ - ۲۰/۶/۲۲ استانداری آگهی انتخابات برای دفعه دوم در تاریخ ۵ / ۱۰ / ۲۲ منتشر می‌شود که در تاریخ ۲۰ دی‌ماه توزیع تعرفه و اخذ رأی شورع شود و انجمن مدت توزیع تعرفه را پانزده روز مقرر می‌دارد که در پنجم بهمن ماه تمام شود و برای دفعه دیگر به شماره ۱۰۶ استانداری مقرر می‌دارد که انتخابات تعطیل شود و بعدا ضمن دستور شمار ۴۱۲۵ مقرر می‌شود که انتخابات را شروع کنند. و در تاریخ ۱۰ بهمن ۲۲ آگهی می‌شود که از ۱۵ بهمن تا بیست وپنجم توزیع تعرفه و اخذ رأی می‌شود و تقلیل مدت از ۱۵ روز به ده روز بر حسب دستور تلگرافی شماره ۴۴۷۸ ۱۶/۱۰/۲۲ استاندار چهارم بوده که به نظر ایشان مدت ۱۵ روز برای توزیع تعرفه و اخذ رأی زیاد بوده و ۱۰ روز را کافی دانسته‌اند و استدلال کرده‌اند که در رضائیه هم مدت هفت روز بوده است. و انجمن مرکزی به استناد این دستور و این استدلال با تقلیل مدت موافقت و مقرر می‌دارد در انجمن‌های فرعی و شعب هم نیز مدت از ۵ الی ۷ روز تجاوز نکند. و چون مقرر بوده از طرف انجمن مرکزی نمایندگانی به حوزه‌های فرعی و شعب برای تشکیل انجمن و امور مربوطه بروند و به واسطه بارش برف و سردی هوا عزیمت نمایندگان در موعد مقرر مقدور نگردیده لذا انجمن موافقت می‌کند که توزیع تعرفه و اخذ رأی از بیستم بهمن شروع شود و مراتب برای اطلاع عامه آگهی می‌شود در انجمن فرعی ماکو اختلافاتی ظاهر و بعضی از اعضا انجمن به علت غیرقانونی بودن جریان مسعفی که از اعضا علی‌البدل به جای آنان معلوم می‌شوند و رئیس انجمن با چند نفر دیگر مجدد از عضویت مستعفی و دیگری به ریاست انجمن تعیین و شروع به کار می‌کنند در حوزه شاهپور بعد از ۲ روز از توزیع تعرفه و اخذ رأی انجمن تعطیل می‌شود و مجددا که شروع به کار می‌کند دو روز علاوه بر مدتی که مقرر بوده به توزیع تعرفه و اخذ رأی مشغول می‌شوند در حوزة مرند به واسطه اختلافات انجمن از مدت مقرره دو روز کمتر توزیع تعرفه و اخذ رأی می‌شوند. در حوزه ایوغلی هم یک روزه علاوه بر مدت مقرره توزیع تعرفه می‌شود و علاوه شناسنامه رأی‌دهندگان را انجمن ملاحظه نموده و مهر نکرده و به همین ملاحظه انتخابات حوزه مزبوره را انجمن مرکزی صحیح ندانسته و رد و قبول آن را به نظر مجلس شورای واگذار نموده است. در حوزه چای پاره به علت آن که عده از ساکنین قراء اطراف مسلحانه برای اخذ تعرفه و دادن رأی به مرکز انجمن آمده بودند انجمن دو روز بعد از مدت معینه به توزیع تعرفه و اخذ رأی پرداخته و مدت در حوزه مزبور ۳ روز بوده است و مجموعا در حوزه انتخاببه خوی و ماکو و شعب فرعیه ۲۴۰۳۱ ورقه تعرفه توزیع و اخذ رأی شده و اقای جمال امامی خوئی با اکثریت ۱۵۴۸۲ رأی به نمایندگی مجلس شورای ملی تعیین شده‌اند و در تاریخ ۱۸ / ۲/ ۲۲ که انجمن مرکزی برای رسیدگی به شکایات را وارد ندیده و رسیدگی به شکایات را موکول و انحلال خود خود را اعلام کرده است شعبه چهارم هم پس از رسیدگی و مداقه در محتویات پرونده صحت نمایندگی آقای جمال امامی را با اکثریت تصویب و گزارش آن به شرحی است که معروض شده.
نائب رئیس - آقایانی که گزارش شعبه چهارم را راجع به نمایندگی آقای جمال‌امامی از خوی و ماکو صحیح می‌دانند قیام بفرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- قرائت گزارش شعبه ۴ راجع به نمایندگی آقای عباس پاشا تیموری از خوی و موکول شدن آن به جلسه بعد
۶ - قرائت گزارش شعبه ۴ راجع به نمایندگی آقای عباس پاشا تیموری از خوی و موکول شدن آن به جلسه بعد
نائب رئیس - گزارش دیگری از شعبه به عرض می‌رسد.
(آقای کام‌بخش گزارش انتخابات حوزه خوی و ماکو را به نمایندگی آقای عباس پاشا تیموری به شرح زیر قررائت نمودند.)
جریان انتخابات خوی و ماکو به نحوی است که در گزارش قبل معروض شد و شعبه چهارم صحت نمایندگی آقای عباس پاشا تیموری را که دارای ۱۳۷۰۱ رأی بوده‌اند تصدیق نموده و خبر آن اینک تقدیم می‌شود.
نائب رئیس - آقای فرخ
فرخ - مخالفم.
نائب رئیس - آقای حکمت
رضا حکمت - موافقم.
نائب رئیس - خوب به جلسه آینده موکول می‌شود اجازه می‌فرمایند گزارش کمیسیون بودجه مطرح شود و آن را بگذرانیم بعد هم البته اگر آقایان هم فرمایشاتی داشته باشند. مجال خواهد بود که بفرمایند.
یمین اسفندیاری - اجازه‌های گذشته محفوظ است آقا؟
نائب رئیس - بلی آقا محفوظ است.
- تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای جمال امامی
۷ - تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای جمال امامی
جمال امامی- اجازه می‌فرمایید؟ بنده یک عرضی دارم.
نائب رئیس - بفرمایید.
جمال امامی - بنده سؤالی دارم اجازه بفرمایید قرائت کنم. سؤال بنده راجع به مصاحبه‌ایست که آقای دکتر میلسپو با مدیر روزنامه ستاره کرده بودند و به نظر آقایان رسیده است بنده هم آن روزنامه را آورده‌ام. اگر اجازه بفرمایید متن سؤالم را قرائت کنم.
جمعی از نمایندگان - بفرمایید.
جمال امامی - جناب آقای نخست‌وزیر در شماره ....
(عده از نمایندگان - بماند به بعد)
نائب رئیس - مانعی ندارد نماینده سؤال خود را می‌تواند در مجلس بخواند (صحیح است) بفرمایید آقا.
جناب آقای نخست‌وزیر
در شماره ۱۸۵۳ روزنامه ستاره شرحی به عنوان مصاحبه با دکتر میلسپو درج شده که قطعا تاکنون از نظر جنابعالی گذشته است. در این مصاحبه آقای دکتر بالحنی که برای هر ایرانی شریف و علاقمند به استقلال میهن فوق‌العاده توهین‌آور و زننده‌ایست خود را ضامن و حافظ استقلال ایران قلمداد کرده و صراحتا اظهار داشته که اگر وجود شریف ایشان نبود استقلال کشور از طرف متفقین ما یعنی دولت‌های انگلیس و شوروی پایمانل می‌گردید و یا این‌که در اثر هرج و مرج داخلی از طرف قوای بین‌المللی اشغال می‌شد.
آقای نخست‌وزیر: دکتر میلسپو مستخدم و مواجب‌گیر دولت ایران است و جنابعالی به عنوان رئیس دولت مسئولیت اعمال و اظهارات کارمندان دولت را در مواردی که اصطکاک با حیثیت و آبروی کشور دارد به عهده دارید به این دلیل مکلف بودید که این خدمتگذار گستاخ را متوجه سازید که وی منحصراً به عنوان مشاور مالی و رئیس دارائی استخدام شده و در قرارداد استخدامی وی صراحتا قید گردیده که حق دخالت در امور سیاسی کشور ایران را ندارد. همچنین به عنوان یک ایرانی با حیثیت و شریف می‌بایستی به او گوشزد کرده باشید که ضامن و حافظ استقلال ایران در درجه اول همان تعصب ملی و حس ملیتی است که در طی چندین هزار سال این کشور را از کنار پرتگاه‌های سهمگین به سلامت به کنار برده و در صعب‌ترین حوادث تاریخی که بسیاری از ملل قدیمه را از پای درآورد و ایران را زنده و پایدار نگهداشته و منشا یک تاریخ طولانی درخشانی می‌باشد که نظیر ان در دنیا ندرته دیده می‌شود و در درجه دوم قول و امضا متفقین ما است.
آقای نخست‌وزیر: می‌بایست آقای دکتر میلسپو را که گویا به کلی از حقایق تاریخی و سیر تمدن جهانی بی‌اطلاع هستند تذکر می‌دادید که تمدن دنیای امروز که ملل راقیه جهان این همه بدان میندازند از تمدن عالی و روح فناناپذیر ایران سرچشمه گرفته و امثال دکتر میلسپو ناچیزتر و کوچکتر از آنند که ضامن استقلال چنین کشوری بشوند.
آقای نخست‌وزیر: راست است که ملت ایران ارزش فراوانی برای دوستی ووداد آمریکا قائل است و ملت آزادمنش آمریکا علمدار آزادی و طرفدار حق حاکمیت ملل و اعلام کننده منشور اتلانتیک می‌داند ولی این دوستی و حسن نظر نسبت به مبادی عالی تمدن آمریکا ایجاب نمی‌کند که هر لاطائی و عمل ناشایستی را از طرف دکتر میلسپو که محققا مغایر افکار عمومی یک ملت آزاد است تحمل کنیم.
بنابراین خواهشمندم در مجلس شورای ملی حاضر شده در پیشگاه نمایندگان پاسخ دهید که در قبال این اظهارات دکر میلسپو که تماس با استقلال و حق حاکمیت ما دارد دولت چه عکس‌العملی از خود نشان داده و چه اقداماتی معمول داشته است.
مهندس فریور - احسنت.
نائب رئیس - به آقای نخست وزیر ابلاغ می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۲۳ کل کشور
۸ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه سال ۱۳۲۳ کل کشور
محمد طباطبایی - آقا دستور راجع به چیست؟
نائب رئیس - راچع به گزارش کمیسیون بودجه است و اجازه‌های جلسه قبل محفوظ است و اگر آقای طباطبایی توجه می‌فرمودند. محتاج به سؤال نبود.
گزارش کمیسیون بودجه مطرح است آقای مهندس فریور جنابعالی مخالف هستید؟
مهندس فریور - بلی عرض کنم که بنده آن روز به عنوان مخالف با کفایت مذاکرات دلائل مخالفتم را با این طرح به عرض آقایان رساندم چهار قسمت است این راپرت کمیسیون بودجه یکی قسمت الف که عبارتش را بنده می‌خوانم:
مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که تا موقع تصویب قطعی بودجه سال ۱۳۲۳ درآمدهای پیش‌بینی شده دولت در بودجه تقدیمی برای سال مزبور وصول شود. این از لحاظ مراعات قانون اشکالی ندارد یک عملی است که می‌شود این قسمت البته قابل اعتراض نیست لکن کمیسیون بودجه از لحاظ این که عمل مطابق مر قانون بشود این را پیشنهاد کرده و اشکالی ندارد و در قسمت ب که می‌نویسد. اعتبارات اضافی که در بودجه ۱۳۲۳ پیش‌بینی شده و تأخیر تصویب آنها ممکن است مضر به اصلاحات کشور باشد پس از تصویب کمیسیون بودجه در حدود اعتبارات پیشنهادی دولت قابل پرداخت است. بنده ایراد دارم ایرادم از این لحاظ است که اختیار بدهد مجلس به کمیسیون بودجه که آن آخرین کلمه با کمیسیون بودجه باشد و از خودش سلب اختیار بکند این به نظر بنده مطابق با اصول نیست حق این است که بودجه‌ها برود در کمیسیون بودجه و کمیسیون مطالعاتش را بکند بعد بیاورد به مجلس آخرین کلمه یعنی تصویب با رد حذف یا قبول جرح با تعدیل با خود مجلس باشد حالا اقای مخبر کمیسیون دلایلی آوردند به این مضمون که فعلاً امسال پنج‌ماه از سال می‌گذرد و بعضی اعتبارات در بودجه ۲۳ پیش‌بینی شده است اعتبارات زائد بر ۲۲ که برای پیشرفت کارها لازم است و ما اگر صبر کنیم تا موقعی که بودجه کل کشور بگذرد ممکن است چند ماه طول بکشد آن وقت دیگر موقع منقضی شده است و این اعتبارتی که در بودجه امسال پیش‌بینی شده است در بودجه ۲۳ نخواهیم داشت مثال هم آوردند مثلاً چهل تا کامیون برای وزارت بهداری یا مبلغی برای آّبیاری این نظر هم قابل توجه است و می‌شود به این نحوی که شما می‌خواهید با پیشنهادی که حالا عرض می‌کنم اصلاح کرد اعتبارات اضافی که در بودجه ۲۳ پیش‌بینی شده و تأخیر تصویب آنها ممکن است مضر به اصلاحات کشور باشد کمیسیون بودجه گزارش آن را در حدود اعتبارات پیشنهادی دولت طی لایحه مخصوصی به مجلس خواهد داد و پس از تصویب مجلس قابل پرداخت است به این ترتیب هم آن عملی که کمیسیون بودجه نظر داشته است می‌شود و هم مراعات اصول شده است یعنی کمیسیون بودجه مطالعاتش را کرده و آورده به مجس درنیرمو (Derniermot) یعنی آن کلمه آخرش با مجلس است این در کمیسیون بودجه که با آقای عمادالسلطنه فاطمی هم صحبت شد موافقت می‌کنم در مورد بند ج به کمیسیون اجازه داده می‌شود که در بودجه‌های تفصیلی پیشنهاد شده از طرف دولت جرح و تعدیل‌های لازم را بنماید و بودجه هر وزارتخانه را تحت یک ماده برای تصویب رقم کل آن به ضمیمه صورت جزء برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم نماید در مطلبش بنده هیچ حرفی ندارم که دانه‌دانه بودجه‌های وزارتخانه‌ها که می‌آید کمیسیون بودجه مطالعه بکند جرح و تعدیلی بکند اگر تصویب کرد بیاورد به مجلس ولی با عبارت (برای تصویب رقم کل آن) مخالفم اگر ما یک‌دفعه احازه دادیم به کمیسیون بودجه و تصریح کردیم که بعد مجلس فقط حق دارد راجه به رقم کلش صحبت کند حق مداخله در اجزای بودجه را از خودمان سلب کرده‌ایم این است که بنده پیشنهاد کردم که این عبارت برای تصویب رقم کل آن حذف شود و عبارت آن این طور شود و بودجه هر وزارتخانه را که تحث یک ماده به ضمیمه صورت جزء برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم کنند این را هم بنده با آقای مخبر کمیسیون صحبت کردم ایشان موافقند و من خیال می‌کنم که همه آقایان هم موافق باشند برای این که هیچ‌کس مخالف با این نیست که این حق از مجلس شورای ملی سلب نشود در قسمت دال اساساً من با تمامش مخالفم نوشته شده است که مادام که بودجه‌های جزء هر وزارتخانه مطابق بنده ب. ج. و به تصویب مجلس شورای ملی نرسیده هزینه کشور بر طبق قانون ۱۲ مصوب پرداخته شود. این عبارت اجازه می‌دهد به مجلس که تا آخر سال ۱ ۱۲ و ۲ ۱۲ تصویب کند و همین‌طور بپردازد دیگر اصلاً مجالی برای رسیدگی مجلس باقی نمی‌ماند باز ما آخر هر ماه که ۱ ۱۲ را تصویب می‌کردیم احتیاطاً یک قری هم می‌زدیم که چرا ۱ ۱۲ را آوردید آن حق قر را هم از خودمان داریم سلب می‌کنیم و تصویب این قسمت موجب خواهد شد به طور کلی با ارجاع این حق به کمیسیون که اولاً بعضی بودجه‌هایی که مورد نظر مجلس است مثل بودجه‌های اقتصادی را به مجلس نفرستند. کارشان هم که لنگ نمی‌ماند آخر ماه به آخر ماه هم ۱ ۱۲ را می‌گذرانند این است که بنده سه پیشنهاد کردم یکی پیشنهاد اصلاح قسمت ب است به آن‌طوری که عرض کردم اگر خرجی لازم است در اعبتار ۲۳ هم پیش‌بینی شده است کمیسیون بودجه مطالعه‌اش را بکند نظر بدهد به مجلس و مجلس تصویب می‌کند آقا یک لایحه می‌آورد که چهل تا کامیون برای بهداری لازم داریم مجلس هم که با یک ورقه سفید رأی می‌دهد این کاری ندارد از قسمت ج هم آن تصویب رقم کل آن را حذف کنیم که در قسمت اجزاء بودجه هم مداخله مجلس سلب نشد و از بین نرود و یک پیشنهاد دیگری هم کردم که قسمت دال از ماده واحده حذف شود آن وقت بنده موافق می‌شوم با این گزارش.
بعضی از نمایندگان - صحیح است.
مخبر کمیسیون بودجه - اولاً در دو قسمت اول که آقای مهندس فربور فرمودند راجع به اعتبارات اضافی کمیسیون هم عین نظری که آقا فرمودند همین نظر را دارد نظر کمیسیون این است که دولت یک اعتباراتی را لازم داشت برای یک خرج‌های لازمی این را زودتر بدهند که بتوانند ازش استفاده کنند نظر کمیسیون این بود و این را هم که ما فهمیدیم که البته نظر اکثریت آقایان این است که ما این را علیحده بیاوریم به مجلس به پیشنهاد آقای مهندس فربور موافقت خواهیم کرد راجع به قسمت ب همین‌که آقا فرمودند البته بنده به تصویب صورت کل آن ولی اصل منظور ما هم همین بود منظور این بود که هر بودجه را علیحده بیاوریم به مجلس و شاید از بودجه‌هایی که رسیده بودجه وزارت پیشه و هنر زودتر به مجلس بیاید می‌آید اینجا با یک صورت ضمیمه با یک ماده علیحده و مورد بحث واقع می‌شود منظور ما هم همین بوده است حالا آقا با رقم کل مخالف بودند ما هم آن را برمی‌داریم در قسمت دال هم نظر کمیسیون با نظر آقا موافق است که حذف شود.
نائب رئیس - پیشنهادی از آقایان نبودی و دکتر طاهری رسیده است که مذاکرات کافی است پیشنهاد آقای دکتر طاهری قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود مذاکرات کافی باشد و پیشنهادها مطرح شود.
ایرج اسکندری - بنده مخالفم.
نائب رئیس - آقای اسکندری بفرمایید.
اسکندری - این گزارشی که تنظیم شده این در حقیقت بودجه کل کشور است که آورده‌اند و اینجا مطرح کرده‌اند دیگر مذاکرات کافی است معنی ندارد این بودجه مملکتی است که می‌خواهند بگذرانند و ما را در یک امپاسی بگذارند که بعد ما هیچ راجع به بودجه حرفی نتوانیم بزنیم بنده عقیده‌ام این است که این امر مهم و معضلی مثل بودجه را نمی‌شود با مذاکرات کافی است ذهن مردم را بست و ما اگر بخواهیم این بودجه بودجه را به همین بی سرو صدایی بگذرانیم این طور نمی‌شود و بایستی ملت ایران و مردم بفهمند که اصل بودجه چیست و ملت ایران بداند که در مقابل این بودجه چه مبارزه و چه فداکاری شده دیگران نخواستند گوش بدهند والا این بودجه را نمی‌شود این طور از مجلس گذراند بدون سروصدا این است که بنده با کفایت مذاکرات مخالم.
نائب رئیس - آقای دکتر طاهری توضیح می‌فرمایید برای این پیشنهاد؟
دکتر طاهری - این که آقای اسکندری فرمودند که این بودجه کل مملکتی است که تصویب می‌شود اتفاقاً برعکس و برخلاف این است زیرا بودجه کل کشور که آمده است مطابق این لایحه بایستی بعد بیاید و تصویب شود.
ایرج اسکندری - اجازه پرداخت داده شده است.
دکتر طاهری - ابداً توجه بفرمایید آن قسمت دال که اجازه می‌دهد پرداخت شود آن قسمت حذف می‌شود بنابراین موضوع پرداختی در بین نخواهد بود و بودجه‌های دیگر را هم که کمیسیون بودجه رسیدگی می‌کند می‌آید و باید با اجازه مجلس تصویب شود از این جهت این بودجه کل کشور نیست که می‌گذرد این اجازه‌ایست از مجلس که چطور رسیدگی بکند بودجه را و چطور تهیه بکند و مذاکره هم به اندازه کافی شده است هر چه گفته می‌شود تکرا مکررات است و برای اصلاح این طرح آقای مهندس فریور توضیح دادند کمیسیون بودجه هم موافق است و هر کدام از آقایان پیشنهادی دارند بفرمایند.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای نبوی و آقای دکتر طاهری موافقند و مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند؟ (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای دهستانی.
طباطبایی - پیشنهاداتی که جلسه قبل داده شده مقدم است.
نائب رئیس - آقای هاشمی.
هاشمی - سابقاً بنده عرض کرده بودم پیشنهاداتی که به ترتیب دست بنده می‌رسد نمره می‌گذارم بعد آقای رئیس ملاحظه می‌فرمایند و پیشنهادهایی که به دست بنده رسیده بود راجع به بندهای آخر ماده است از این جهت پیشنهادات واصله را به ترتیب که مطابق با قسمت و بندها است به بنده مرحمت می‌فرمایند و من می‌خوانم بنابراین اعتراضی به بنده وارد نیست. (صحیح است)
نائب رئیس - پیشنهاد آقای دهستانی
پیشنهاد می‌کنم: نظر به این‌که وزارت کشاورزی در پیشرفت امور کشاورزی کشاورزی تأثیری که باعث ترقی باشد ننموده و چون وجود آن وزارتخانه به منزله دارالعجزه و جز تحمیل هزینه به خزانه دولت و اشکال تراشی برای طبقه کشاورزان کوچکترین فایده ندارد لذا پیشنهاد می‌کنم وزارت کشاورزی به وزارت بهداری تبدیل و تصفیه مبلغ اعتبار آن را کمیسیون بودجه بالمناصفه بین وزارت فرهنگ و وزارت بهداری تقسیم و به بودجه این دو وزارتخانه اضافه نماید.
نائب رئیس - آقای دهستانی.
دهستانی - پیشنهاد بنده این بود که نصف اعتبار بودجه وزارت کشاورزی به بهداری و فرهنگ اختصاص داده شود آقایان تعجب خواهند کرد که یک نفر زارع و یک نفر کشاورز چرا مخالف با وزارت کشاورزی است رو به وزارت کشاورزی یک رویه‌ایست که نه تنها فایده به حال کشاورزان ندارد بلکه صددرصد به ضرر آنها است بنده اگر بخواهم شرح بدهم وضع وزارت کشاورزی را باور بفرمایید شرم‌آور است خجالت می‌کشم عرض کنم برای این که هر یک از زارعین یا مالکین کاری در وزارت کشاورزی داشته باشند جز اسباب اذیت و اشکال تراشی تأثیری برای جامعه ندارد سابق یک اداره کشاورزی بی‌ریشه را می‌بردند و نمایش با علیحضرت رضا شاه پهلوی می‌دادند پس از رفتن او درخت‌ها خشک می‌شد و یک پول هنگفتی خرج می‌شد و یا این‌که در قصرها مشغول گل‌کاری بودند و باور بفرمایید که میلیون‌ها در این مدت خرج وزارت کشاورزی شده است به خدای احدواحد که کوچکترین تأثیری نداشته بلکه به جامعه کشاورزان خسارت زیاد وارد آورده است البته نباید انصاف را از دست داد بنگاه سرمسازی در حصارک یک اداره خوبی است دبستان و دبیرستان کشاورزی البته باید باشد ولی تصدیق بفرمایید آقایانی که ۱۱ میلیون پول از این وزارتخانه می‌گیرند تا به حال چه کار کرده‌اند این وزارتخانه به منزله دارالعجزه است آقایان حاضر نشوند یازده میلیون پولی را به یک وزارتخانه بدهند که کوچکترین تأثیری برای مردم نداشته این ۱۱ میلیون را نصف کنید نصف از آن به وزارت بهداری و نصف دیگر را به وزارت فرهنگ بدهید که این قانون تعلیمات اجباری را اجرا کند گمان می‌کنم صددرصد به نفع و فایده مردم این کشور است اصراری هم ندارم در این قسمت (دکتر رادمنش - اگر اصرار ندارید چرا وقت مجلس را تلف می‌کنید) برای این که ممکن است کمیسیون بودجه هم همین نظر را داشته باشد ممکن است اگر آقایان موافقت نداشته باشند عیناً به کمیسیون بودجه بفرستند که وقتی که بودجه آنها آمد نظر خود را خواهند گرفت.
مخبر - به طوری که آقای دهستانی فرمودند البته کمیسیون بودجه هم توجه دارد و این اختیار هم که گرفته شده برای جرج و تعدیل و برای کم و کسر کردن مخارج زیادی است. کمیسیون بودجه برای اطلاع سایر آقایانی که پریروز مذاکراتی کردند عرض می‌کنم باز است می‌توانند بیایند آنجا حضور پیدا کنند و مذاکراتی که در آنجا می‌شود بشنوند عرض کردم کمیسیون بودجه باز است برخلاف سایر کمیسیون‌ها آقایان نمایندگان می‌توانند بیایند آنجا و مذاکراتی که در آنجا می‌شود بشنوند (طباطبایی - کمیسیون‌های دیگر هم باز است.)
مخبر - کمیسیون‌های دیگر بسته است البته اگر نظری داشته باشد تشریف بیاورند و نظر خود را در آن سو کمیسیون‌ها بدهند و امیدوارم که کمیسیون هم مورد توجه قرار دهد فعلا هم اگر ما موافق باشیم جایش اینجا نیست و حق این است بودجه وزارت کشاورزی که می‌آید به مجلس آن وقت ممکن است مذاکره بشود و چون جایش اینجا نبود همان‌طور که خودتان فرمودید تشریف بیاورید البته امیدوارم که نظریات شما مورد توجه واقع بشود.
نائب رئیس - آقای دهستانی رأی گرفته شود یا مسترد می‌دارید.
دهستانی - مسترد نمی‌کنم مسکوت بماند و برود به کمیسیون.
نائب رئیس - بسیار خوب پیشنهادی از طرف آقای طباطبائی رسیده قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم قسمت ب ماده واحده حذف شود.
نائب رئیس - آقای طباطبایی توضیحی دارید بفرمایید.
محمد طباطبایی - عرض می‌کنم اولاً امیدوار هستم آقای فاطمی مخبر کمیسیون از مطالبی که در این باب گفته می‌شود واقعاً رنجش پیدا نکنند (مخبر - بنده چه رنجشی پیدا می‌کنم) زیرا شما در کمیسیون بودجه یک نظری غیر از نظر عمومی مثل آقایان که ندارید چه فرقی دارد که این راپرت و این فورمول تصویب شود یا مجلس آن‌را رد کند از لحاظ شخص آقا عرض می‌کنم که من در جلسه گذشته عرض کردم هر کاری که ما می‌کنیم بایستی با موازین قانونی با اصول با سیره و با سوابق یک قدری نزدیک باشد کارهایی که بی سابقه است و مطالعه کاملی در آن نشده اگر بگذرد به ضرر مملکت است به علاوه یک سوابق نامطلوبی را خدای نکرده ممکن است باقی بگذاریم که در آینده به ضرر مملکت تمام بشود این قانون آن هم قانون اساسی با هر شکلی یا هر تعبیری با هر توضیحی بشود و به نظر من این صحیح نیست (صحیح است) اصل ۱۸ قانون اساسی می‌گوید تسویه امور مالیه جرح و تعدیل بودجه که در این لایحه بالصراحه نوشته شده تغییر در وضع مالیات‌ها و رد و قبول عوارض و فروعات همچنان ممیزی‌های جدیده که از طرف دولت اقدام خواهد شد به تصویب مجلس خواهد بود (فاطمی - ما هم همین را می‌گوییم) اولاً اینجا نه همچو سابقه هست نه همچو قاعدة نه همچو قانونی که مجلس به یک کمیسیون اجازه بدهد (مهندس فریور - اجازه را برگرداندیم) اجازه بفرمایید خود لایحه تمام برخلاف قانون است اجازه بدهید آقا که با پیشنهادتان یک موافقتی شده نباید از نظر کلی و عقیده خودتان منحرف بشوید این لایحه که مطرح شده خواه تصویب شود و خواه رد شود بودجه مملکتی نیست و در هر حال بودجه مملکتی جای تصویبش مجلس شورای ملی است اگر این طور نبود در تمام سوابق ۱۳ دوره مجلس هر کجا که دولت از لحاظ گذراندن بودجه به مضیقه می‌افتد به جای این لایحه یک دوازدهم و دو دوازدهم و سه دوازدهم که به مجلس می‌آمده ممکن بود مجلس اجازه بدهد به کمیسیون بودجه که همین کار را بکند ولی این عمل و این رویه صحیح نیست و برخلاف قانون اساسی ملاحظه بفرمایید حتی در اصل صدم متمم قانون اساسی دیدم که می‌نویسد هیچ مرسوم و انعامی به خزانه دولت حواله نمی‌شود مگر به موجب قانون حتی انعام اگر برای یک جایی باشد که به یک مستخدمی یک انعامی بدهند مصرح است که باید با تصویب مجلس باشد (فاطمی - کسی انکار ندارد آقا) اگر انکار ندارید بیایید و موافقت بفرمایید که بودجه را که کمیسیون مشغول عمل رسیدگی است و تا آخر مرداد هم قانون دوازدهم برای پرداخت حقوق و اعتبارات گذشته است و دولت می‌تواند پرداخت بکند اجازه بفرمایید بودجه‌ها را کمیسیون رسیدگی کند و به مجلس گزارش بدهد تا در هر بودجه مجلس وارد اقلام شده و به جز مورد رسیدگی قرار دهد. (صحیح است) اگر فرض بفرمایید و شاید این طور هم هست که یکی دو ماه هم ممکن است این مطلب به طول بیانجامد از حیث پرداخت یک یا دو دوازدهم دیگر بدهید و با دقت به بودجه‌ها رسیدگی کنید و به مجلس گزارش بدهید و با دقت به بودجه‌ها رسیدگی کنید و به مجلس گزارش بدهید دولت خودش هم هیچ اصراری ندارد من نمی‌دانم این کمیسیون بودجه چه اصراری دارد و به اصطلاح آتشی‌تر از دولت است آقای وزیر دارایی دو جلسه است که اینجا حضور دارند و هیچ حرف نمی‌زنند برای این‌کار دولت یک قانونی آورد تا آخر مرداد دست و پایش باز است اگر در شهریور هم دولت به مضیقه اتاد باز برای آن مطابق تمام سوابق یک ماده واحده برای یک دوازدهم و دو دوازدهم هم خواهد آورد و الا این لایحه به نظر من صحیح نیست این تطبیق با سوابق و اصول نمی‌کند پس بیایید این لایحه را نگهدارید آقای فاطمی و یگذارید باشد اگر دولت لازم می‌داند مطابق فورمول ۱ ۱۲ و ۲ ۱۲ به مجلس می‌آورد و ما آن لایحه را تصویب می‌کنیم یکی دو ماه هم دولت می‌تواند پرداخت بکند قطعاً بعد بودجه کل از کمیسیون بودجه می‌گذرد و می‌آید به مجلس و دیگر این مطلبی که گویا اقای فریور هم تصدیق کردند که (بودجه را کمیسیون بودجه تیکه تیکه بیاورد به مجلس) این یک چیز تازه است اقا و به هیچ نحو سابقه ندارد بودجه کل باید برود به کمیسیون و از کمیسیون به مجلس گزارش داده شود و بیاید به مجلس و در تمام فصول و مواد کلیات بودجه چه باید صحبت بشود و اگر مجلس خواست می‌تواند تقاضا بکند که بودجه‌های تفصیلی هر یک از وزارتخانه‌ها هم جزء جزء بیاید به مجلس شورای ملی و مورد رسیدگی و تدقیق قرار گیرد (صحیح است) این بود که پیشنهاد کردم حذف قسم ب و قسمت ج را از وسط لایحه اگر هم ناچار باشیم و اگر بخواهیم این لایحه راتصویب بکنیم از دو نظر یکی این که قسمت الف ماده واحده استکه اجازه می‌دهد که تا موقع تصویب قطعی بودجه سال ۲۳ درآمدهای پیش‌بینی شده برای بودجه تقدیمی وصول شود این اجازه باشد به نظر من اگر چنانچه این دو قسمت یعنی ب و ج از وسط لایحه حذف شود به نظر بنده قسمت اول لایحه که درآمدهای سال ۲۳ را دولت بتواند وصول کند مانع قانونی نخواهد داشت اخر ماده هم قسمت دال چون مفید است به این که ۲ ۱۲ و ۱ ۱۲ موافقت و پرداخت شود آن هم با اجازه مجلس باز هم به نظر من عیبی ندارد اما آن دو قسمت وسط ماده برخلاف قانون و برخلاف اصول است و برخلاف سوابق است.
نائب رئیس - آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - عرض می‌کنم که آقایان نسبت به این گزارش که از طرف کمیسیون بودجه رسیده است بی‌لطفی می‌کنند با این که موادش را درست مطالعه نمی‌کنند با این که مخصوصاً توجه نمی‌فرمایند در صورتی که تمام این مواردی را که ما اینجا ذکر کردیم برای این است که عملی را که کمیسیون بودجه می‌کند تمام مطابق اصول و موازین باشد عرض کنم مطالبی را که از مجلس شورای ملی درخواست کرده‌ایم در این گزارش چهار موضوع است یک قسمت این است که اجازه بدهند به ما و ما هم اجازه بدهد به ما و ما هم اجازه بدهیم به دولت که درآمدها را طبق صورتی که به مجلس شورای ملی پیشنهاد کرده‌اند (و عبارت از کلیه عوایدی است که وضع شده) این درآمدها را وصول کند منتهی در قانون اساسی ذکر شده و پیش‌بینی کرده است که درآمدها را هم سال به سال بایستی مجلس شورای ملی تصویب کند بنابراین بودجه جه در اول سال بیاید چه حالا بیاید و چه سه ماه دیگر بیاید به مجلس شورای ملی غیر از این که لیست قوانین مالیاتی تصویب شده است کار دیگری نمی‌کند بنابراین در قسمت این ماده واحده که ما پیش بینی کردیم برای این است که آن مالیات‌هایی را که دولت وصول کرده است مطابقت با قانون اساسی داشته باشد و آن قوانینی را که ما داریم مثل قانون مالیات بردرآمد یا سایر قوانین مالیاتی دولت مالیات‌هایش را وصول کند و این نظر کمیسیون بوده است که یک اصلی را احترام کرده باشد به این جهت ما کاری برخلاف قانون اساسی نکرده‌ایم (صحیح است) و اما در قسمت دوم درخواست کردیم یک اعتباراتی که برای مملکت ضروری است اجازه بدهیم که آن اعتبارات ضروری را دولت خرج کند در اینجا چرا این کار را کردیم چون بودجه هم در موقع معین تقدیم مجلس نگردیده است بودجه‌های تفصیلی را هم مطابق رأی خود مجلس در ۱۵ مرداد داده‌اند و بودجه‌های اقتصادی را هم به مجلس شورای ملی رأی داده است که در ۱۵ شهریور ماه بدهند بنابراین تا ما بیاییم مطالعه کنیم و گزارش ان را به مجلس بدهیم که سال تمام شده است. مثلاً وزارت بهداری احتیاج به ۴۰ میلیون دارد و بعضی مخارج ضروری دیگری هم دارد که با این ترتیب اگر اینها بماند کارشان فلج می‌شود و در این قسمت هم آقای مهندس فریور پیشنهاد کردند که این را هم به مجلس شورای ملی گزارش بدهیم و وقتی که ما اجازه خواستیم مطابق اصول این بودجه را دفعتاً به مجلس بیاوریم اعتبار اضافی که ما نمی‌دهیم چون بودجه را ما مشغول مطالعه هستیم و نمی‌توانیم این کار را بکنیم از مجلس شورای ملی ما اجازه خواستیم چون نمی‌توانیم این کار را بکنیم به ما اجازه بدهند که ما این اعتبارات اضافی را فعلاً‌بیاوریم از مجلس شورای ملی بگذرانیم بنابراین در این کار هم ما هیچ کاری برخلاف قانون نکرده‌ایم اما در قسمت ج یعنی در قسمت بودجه‌های تفصیلی در اینجا هم کاری که ما کرده‌ایم راجع به بودجه و درخواستی که کرده‌ایم کار خلاف قانونی نیست و در واقع این هم کاری است که همه ساله می‌شد منتهی با یک تفاوت همه ساله بودجه کل مملکتی را یک‌جا تقدیم مجلس می‌کردند ولی امسال ما اجازه خواستیم که چون این اصل کلی را نمی‌توانیم رد بکنیم پس اجازه بدهند که بودجه‌ها را یکی‌یکی رسیدگی و جرح و تعدیل و تصویب بکنیم و گزارش آن را به عرض مجلس برسانیم چون ما مشغول مطالعه هستیم و شش ماه هم از سال گذشته اگر ما ناچار بشویم که بودجه هر وزارتخانه را جداگانه بیاوریم یک لایحه که در مجلس مطرح می‌شود ماده به ماده تصویب می‌شود بعد هم از دستور خارج می‌شود و بعد رأی داده می‌شود و رسیدگی به جزء آن مدت‌ها طول خواهد کشید و ما برای این که مراعات اصول کلی را کرده باشیم کمیسیون بودجه آمده است یک همچو اجازه را از مجلس شورای ملی خواسته است که در بودجه‌های تفصیلی و پیشنهادی جرح و تعدیل لازم را نموده و بودجه هر وزارتخانه را با صورت جزء برای تصویب تقدیم مجلس نماید یکی دیگر قسمت آخر است که مربوط به ۱ ۱۲ و ۲ ۱۲ است در اینجا ما متوجه شدیم که ممکن است تمامی بودجه‌ها را مطالعه کرده باشیم و یکی دو وزارتخانه باقی مانده باشد کمیسیون فکر کرد که اگر برای دو وزارتخانه ۲ ۱۲ است در اینجا ما متوجه شدیم که ممکن است تمامی بودجه‌ها را مطالعه کرده باشیم و یکی دو وزارتخانه باقی مانده باشد کمیسیون فکر کرد که اگر برای دو وزارتخانه ۲ ۱۲ بیاورد شاید صلاح نباشد ولی آقایان اگر حالا در نظر دارند ممکن است که پیشنهاد حذف آن را بفرمایند ولی در هر حال اگر آقایان موافقت فرمایند که قسمت دال تصویب شود ضرری نخواهد داشت به همان دلیلی که عرض کردم حالا چرا ما این کار را کردیم مکرر آقای مخبر تشریف داشتند مذاکره شد بودجه مملکتی را وقتی که به مجلس دادند یک ارقام درآمد و یک ارقام خرج را دادند و بودجه مملکتی هم در موقع مقرر به مجلس نیامده است وقتی هم که بودجه را به مجلس آوردند مثل ۲۰ سال پیش به یک صورت چهاردیواری دادند نه با یک ارقام درآمد و یک ارقام خرج و برای و برای این که ما تمام آنها را بفهمیم از دولت درخواست کردیم که بودجه‌های تفصیلی را بیاورد و بودجه تفصیلی را هم وقتی آوردند کمیسیون بودجه به این امر مواجه شد که در وزارتخانه‌ها هیچ‌کدام تشکیلات و سازمان اساسی و صحیحی ندارند که ما این بودجه‌ها را بگذاریم جلومان و تطبیق بکنیم با آن صورت سازمان غیر از وزارت دادگستری که یک قانون سازمان دارد و الا وزارتخانه‌های دیگر سازمان ندارد یک اداراتی دارند یک بودجه درست شده است یک قسمتی را تحمیل کردند یا به میل وزیر درست شده است یا تحمیل شده است در هر حال یک عده ارقام دارد و برای کسر این ارقام هم کار آسانی نبود آقا که ما قلم در دست بگیریم و یک ارقامی را حذف کنیم و به عنوان بودجه به آقایان گزارش بدهیم بنابراین با در نظر گرفتن این مطالب کمیسیون بودجه در چندین جلسه بهترین طریق همین را دید و بالاخره این پیشنهاد را کرد و گمان می‌کنم که بهترین طریقی است که ما می‌توانیم طوری تهیه کنیم که این بودجه سرمشق برای سال آتیه باشد و الا اگر می‌خواستیم مقل سال‌های قبل بودجه را بگذرانیم سال آتیه هم بودجه نخواهیم داشت و تمنا می‌کنم که آقایان تصویب بفرمایند.
نائب رئیس - اگر اجازه بفرمایید پیشنهادات دیگری هم که رسیده است قرائت بشود تا چنانچه اگر آقایان موافقت بفرمایند رأی گرفته شود (صیحیح است) پیشنهادی از آقای مهندس فریور رسیده است قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم قسمت قسمت ب به طریق زیر اصلاح شود.
اعتبارات اضافی که در سال ۱۳۲۳ پیش‌بینی شده و تأخیر تصویب آنها ممکن است مضر به اصلاحات کشور باشد کمیسیون بودجه گزارش آن را حدود اعتبارات پیشنهادی دولت طی لایحه مخصوص به مجلس خواهد داد و پس از تصویب مجلس قابل پرداخت است.
نائب رئیس - آقای مهندس فریور.
مهندس فریور - بنده توضیحم راعرض کردم و چون مورد قبول و موافقت آقای مخبر کمیسیون هم هست دیگر عرضی ندارم مقصودم از این پیشنهاد این است که کمیسیون بودجه یک لایحه تهیه کند برای مخارج ضروری و بیاورد به مجلس که در مجلس مورد تصویب واقع شود و بعد از آن قابل پرداخت باشد.
نائب رئیس - اقای مخبر - موافقید.
مخبر - بلی
نائب رئیس - پیشنهادی هم از طرف آقای دکتر اعتبار و آقای مهندس فریور و آقای فرمانفرماییان راجع به حذف بند دال ماده واحده رسیده قرائت می‌شود. (مهندس فریور- راجع به بند ج هم بوده است) ببخشید یک پیشنهادی هم از آقای مهندس فریور راجع به بند ج رسیده است یکی دیگر از آقای طباطبایی هم پیشنهادی راجع به بند ج رسیده است که قرائت می‌شود مال آقای طباطبایی مقدم است. خوانده می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم قسمت ج حذف شود. طباطبایی
نائب رئیس - آقای طباطبایی
طباطبایی - بنده توضیح که عرض کردم مربوط به همین پیشنهاد بود.
نائب رئیس - خوب چون عده برای اخذ رأی کافی نیست پیشنهاد آقای فریور را قرائت بفرمایید.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در قسمت ج عبارت (برای تصویب رقم کل آن) حدف شود.
مخبر - موافقم
نائب رئیس - پیشنهاداتی راجع به حذف بند دال ماده واحده از آقای مهندس فریور - دکتر اعتبار و فرمانفرماییان رسیده قرائت می‌شود.
مخبر - قرائت لازم ندارد بنده موافقت می‌کنم.
نائب رئیس - پیشنهادی از طرف آقای فرهودی رسیده است که قرائت می‌شود بعد هم پیشنهاد آقای نراقی.
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر اضافه شود.
تبصره - مدت اختیار اعطایی به موجب این ماده دو ماه است و کمیسیون بودجه مکلف است منتهی تا دو ماه گزارش بودجه کل مملکتی و بودجه‌های جزء را به مجلس شورای ملی تقدیم دارد.
نائب رئیس - کمیسیون بودجه واقعاً یک زحمت خیلی بزرگی را به گردن گرفته و می‌خواهد بودجه مملکتی را اصلاح کند ولی البته این زحمتی را که کمیسیون به عهده گرفته است و ما همه تشکر می‌کنیم باید طوری باشد که به نتیجه صحیح برسد و از اصول هم منحرف نشود عرض کنم که بودجه دقت در ارقام کوچک و رسیدگی به اقلام جزء کلیه وزارتخانه‌ها و سازمان کشور است و این از مختصات مجلس شورای ملی است ملاحظه بفرمایید در ممالک دیگر در انگلستان که یک مملکت دموکراسی است اصلاً در پارلمان انگلستان کمیسیون بودجه ندارند فقط در موقع رسیدگی به بودجه رئیس مجلس جایش را می‌دهد به رئیس کمیسیون و آن اسباب و آلاتی که علامت مخصوص میز رئیس است آن را هم از روی میز رئیس برمی‌دارند و نمایندگان همه در جای خود هستند و در فرد مواد بودجه در تمام ارقام بحث می‌کنند و نظر می‌دهند ولی این قسمت را هم بایستی در نظر بگیریم که بودجه‌های مملکت انگلستان مرتب شده است ولی در اینجا مطابق سوابقی که هست و تجربیاتی که حاصل شده آقایانی که چند دوره وکیل بوده‌اند می‌دانند که این طرز عملی نیست که تمام ارقام را رأی بگیریم این است که بنده عرض می‌کنم که اساس اشکال بودجه تهیه آن از طرف دولت که شده است و مانده است مطالعه کمیسیون بودجه و این مطالعه را هم که بنده الان پیشنهاد کردم که در ظرف دو ماه کمیسیون بودجه بکند و اول بودجه کل و بعد بودجه‌های جزء را بیاوردبه مجلس و این برای این است که بودجه کل مملکتی از بودجه وزارتخانه‌ها ترکیب می‌شود ولی بودجه کل را هم باید بدهند برای این که در بودجه کل مملکتی ارقام و اعتباراتی است که جزء اعتبارات عمومی و اعتبارات دولت است و مربوط به وزارتخانه‌ها نیست بنابراین این کمیسیون بودجه باید اول بودجه کل کشور و بودجه مملکتی را بدهد بعد بودجه حزء وزارتخانه‌ها را به مجلس تقدیم دارد به این ترتیب هم نظر کمیسیون بودجه عمل می‌شود و هم اصلاحات اساسی در مملکت می‌شود و هم این که یک بودجه‌های صحیحی می‌گذرانیم و از اصول هم کاملاً منحرف نشده‌ایم و وظیفه نمایندگی را که رسیدگی به ارقام جزء بودجه مملکت است رعایت کرده‌ایم.
نائب رئیس - چون عده برای اخذ رأی کافی است بدواً رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای طباطبایی آقایانی که به پیشنهاد آقای طباطبایی راجع به حذف قسمت ب از ماده واحده موافقت دارند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد آقایانی که با پیشنهاد دیگر آقای طباطبایی برای حذف قسمت ج ماده واحده موافقت می‌فرمایند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. راجع به پیشنهاد آقای فرهودی آقای فاطمی اگر جوابی دارید ممکن است بفرمایید.
فاطمی - بنده از یک چیز خیلی متاسفم و نمی‌دانم که این قصور در بیان بنده و سایر رفقای بنده بوده یا از نوشتن این گزارش یا از عدم توجه آقایان هنوز آقایان می‌فرمایند که اختیار می‌دهیم به کمیسیون بودجه که بودجه‌ها را تصویب کند ما که همچو اختیاری نخواسته‌ایم که کمیسیون بودجه یک بودجه را تصویب کند و بدهد به دولت ما منظورمان این است که کمیسیون حق داشته باشد یک جرح و تعدیل‌هایی بکند در بودجه مثلاً آقای نراقی که خیلی علاقه‌مندند الان هم مذاکره می‌کردند راجع به اجرای قانون تعلیمات اجباری ما می‌توانیم یک محلی را پیدا کنیم و اضافه کنیم و برای اجرای قانون تعلیمات اجباری بدهیم به دولت اما این که می‌گویید دو ماه من نمی‌توانم همچو تعهدی را بکنم تا دو ماه شما می‌فرمایید که بودجه کل هم تا دو ماه بیاید بنده نمی‌توانم بنده عرض کردم برای ۱۵ روز دیگر یک بودجه می‌آید و برای ده روز دیگر یک بودجه دیگر والا نمی‌شود که تا دو ماه همه بودجه‌ها بیاید آقا بودجه کل را بنده تعهد می‌کنم اما یک قلم دیگر که خود شما در کمیسیون بودجه موافق هستید بودجه اقتصادی است و ما نمی‌توانیم تعهد کنیم که تا دو ماه دیگر بتوانیم بودجه اقتصادی را رسیدگی شده بیاوریم به مجلس بنده همچو تعهدی را نمی‌توانم بکنم.
نائب رئیس - آقایانی که با پیشنهاد آقای فرهودی موافقت دارند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) قابل توجه نشد پیشنهادی هم در همین زمینه از طرف آقای دکتر کشاورز رسیده است اجازه می‌فرمایید قرائت شود و مختصر تفاوتی با پیشنهاد آقای فرهودی دارد. پیشنهاد آقای دکتر کشاورز را قرائت کنید:
(به شرح زیر قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که در آخر بند ج ماده واحده اضافه شود که اعتبار این ماده واحده تا آخر شهریورماه ۱۳۲۳ خواهد بود.
نائب رئیس - آقای دکتر کشاورز
دکتر کشاورز - ملاحظه بفرمایید این که بنده پیشنهاد می‌کنم برای این ماده واحده مدت معینی تعیین شود از نظر اعتبار ماده واحده است همان طور که اغلب آقایان مخالفین با ماده واحده تذکر دادند تصویب این ماده واحده به کلی اختیاراتی را که به عهده نمایندگان مجلس شورای ملی از نظر بحث و تصویب بودجه کل مملکتی است سلب می‌کند با تصویب این ماده واحده به طور غیر محدود به دولت اجازه داده می‌شود که تمام مالیات‌هایی که در نظر دارد وصول کند و تمام مخارجی را که صلاح می‌داند خرج بکند و در عین حال برای برای خاطر این که در موقع تصویب یک دوازدهم یا دو دوازدهم‌ها دیگر از طرف مجلس شورای ملی دولت تحت فشار واقع نشود به این که بودجه‌هایش را بیاورد به مجلس ما تصویب کردن دو دوازدهم‌ها را هم اختیارش را می‌دهیم به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی و این یک مرضی است ببخشید کم‌کم دارد در ایران به طور مسری تا به مغز مملکت که قاعدتاً باید مجلس شورای ملی باشد سرایت می‌کند و این مرض سلب اختیارات و سلب آزادی است از آنجا به این جا شروع شده سلب آزادی افراد از نظر اجتماعات سلب آزادی از جراید از نظر نوشتن چیزهایی را که صلاح می‌دانند برای مملکت بالاخره سلب اختیارات از خود نمایندگان مجلس شورای ملی به دست خود نمایندگان مجلس شورای ملی بنده یک نکته را الان به عرض آقایان می‌رسانم که یک دفعه به نظرم آمد آقایان البته اطلاع دارند که روز جشن مشروطیت بنا بود بنده یک صحبتی را در پشت رادیو بکنم راجع به مشروطیت ایارن اولاً به من تذکر دادند که بایستی نطق خودتان را بنویسید برای این که....
نائب رئیس - آقای دکتر راجع به موضوع پیشنهادتان خواهش می‌کنم صحبت کنید.
دکتر کشاورز - نخیر بنده راجع به سلب آزادی از مجلس شورای ملی صحبت می‌کنم. مقصود این است که این سلب آزادی از افراد کم‌کم طوری می‌شود که سلب آزادی از نمایندگان هم می‌شود و وکیل را هم مانع از حرف زدن پشت رادیو می‌شوند.
نائب رئیس - آقای دکتر عرض کردم از موضوع خارج نشوید.
دکتر کشاورز - خود وکیل هم اختیار مسلمی را که قانون اساسی به او داده است که هیچ مقامی حق رسیدگی بودجه مملکتی را ندارد به غیر از مجلس شورای ملی از خودش سلب می‌کند و این پیشنهادی که بنده کردم برای مدت به همین جهت بود که دست دولت در این کار باز نباشد.
مخبر - بنده خیلی متأسفم که آقای دکتر کشاورز با هوش فوق‌العاده‌ای که دارند اینجا مخصوصاً خلط مبحث فرمودند برای این که ما این را مخصوصاً به منظور اصل ۹۴ قانون اساسی که در آنجا ذکر می‌کند که هر گونه مالیاتی بایستی با تصویب مجلس باشد یکی از جهاتی که این لایحه را آوردیم همین است این که فرمودید به موجب این ماده دولت مالیات‌هایی را که دلش می‌خواهد می‌گیرد هیچ همچو چیزی نیست دولت یک بودجه‌ای به شما داده است این مالیات‌ها هم تمام از روی قانون است. مالیات بر درآمد است که قانون دارد. مالیات‌های دیگر انحصارات تمام قانون دارد. (دکتر کشاورز- پس اجازه لازم ندارد بنده هم همین را می‌گویم) اجازه بدهید مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی در هر سالی باید این اجازه را مجلس بدهد دولت هم مالیات‌ها را بگیرد مجبور هم هست بگیرد یعنی اگر هم نگیرد چرخ‌های مملکت لنگ می‌شود. اگر این مالیات‌ها را نگیرد این یک دوازدهم‌ها را از کجا می‌دهد. پس هر مالیاتی را که دلش می‌خواهد نمی‌تواند بگیرد و مالیات‌هایی را که به موجب قانون است و از مجلس گذشته است می‌گیرید. و اما این که فرمودید مخارجی را هم که دلش می‌خواهد می‌کند این هم نیست برای این که اگر آن قسمت دال باقی بود مطابق اسفند گذشته می‌توانست از آن اعتبارات استفاده کند ولی این قسمت دال را که حذف کرده‌ایم دیگر این توهم آقا هم از میان می‌رود حالا می‌فرمایید تا آخر شهریور بشود بنده عرض کردم یکی از مسائل مهم کارهای اقتصادی و بازرگانی ما است که بنده عرض می‌کنم ابداً مقدور نیست که ما تا دو ماه دیگر هم بتوانیم آن را بدهیم برای این که بودجه‌های اقتصادی هم هنوز نیامده است اصل ضرب‌الاجلی هم که اینجا مجلس کرده است پانزدهم شهریور است پانزدهم شهریور باید بودجه‌ها را به کمیسیون بدهند دو سه ماه هم لااقل طول می‌کشد که در کمیسیون بودجه‌های اقتصادی رسیدگی بشود بودجه‌های اقتصادی غیر از بودجه‌ها اداری است خیلی مهم است وقت زیاد لازم دارد بنابراین با این وقت غیرمقدور است و این که بنده اینجا عرض کنم بسیار خوب تا آخر شهریورماه تقدیم می‌کنم چون برخلاف واقع است نمی‌توانم چنین قولی را بدهم و بنده حداقل با پیشنهادهای آقای مهندس فریور موافقم.
دکتر کشاورز - بسیار خوب بنده مسترد می‌کنم.
نائب رئیس - آقای اسکندری قسمت حذف ج و ب را مجلس موافقت نکرد ولی پیشنهاد دیگری که فرمودید به عرض مجلس می‌رسد.
پیشنهاد آقای اسکندری
پیشنهاد می‌کنم از بند ج ماده ماده واحده کلمه جرح و تعدیل حذف شود.
نائب رئیس - آقای ایرج اسکندری
ایرج اسکندری - من اساساً همان طور که عرض کردم با تمام این گزارش مخالفم ولی حالا که می‌بینم انیجا کمیسیون بودجه مشغول جرح و تعدیل هستند عقیده‌ام این است که این قسمت جرح و تعدیل هستند و عقیده‌ام این است که این قسمت جرح و تعدیل که در قسمت بند ج نوشته شده است مطابق قانون اساسی جرح و تعدیل بودجه تغییر در وضع مالیات‌ها رد و قبول عوارض و فروعات و همچنین ممیزی‌هایی که از طرف دولت اقدام می‌شود بایستی با تصویب مجلس شورای ملی باشد بنابراین این اختیار دادن به کمیسیون بودجه که از پیش خودش جرح و تعدیل لازم را بکند به نظر من این مخالف قانون اساسی است بنابراین برای رعایت قانون اساسی باید این جمله اولی گزارش حذف شود و گمان می‌کنم که مانعی هم نداشته باشد برای این که مطابق قانون اساسی است و آقای مخبر هم چون به قانون اساسی وارد هستند موافقت می‌فرمایند.
مخبر - عرض کنم همین یک کلمه دیگر باقی مانده است که از این لایحه حذف کنیم تا لایحه به کلی از بین برود همین یک کلمه را دارد و اصل اساسی هم همین موضوع جرح و تعدیل بوده است این هم برخلاف قانون اساسی نیست برای این که شما اجازه نمی‌دهید جرح و تعدیل بکنند و اجرا بکنند جرح و تعدیل می‌کنند بعد گزارش را به مجلس می‌آورند روزی که به مجلس آوردند می‌خواهید مخالفت کنید می‌خواهید موافقت کنید اکثریت پیدا کنید رد بکنید قانون اساسی گفته است این جرح و تعدیل‌ها با مجلس است ما هم که نه گفتیم با مجلس نیست اگر کمیسیون بودجه تصویب کرد گزارش آن به مجلس می‌آید تا مجلس تصویب نکند رسمیت ندارد.
نائب رئیس - رأی بگیریم؟
ایرج اسکندری - پیشنهادی از آقای نراقی رسیده که به عرض مجلس می‌رسد:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده افزوده شود:
تبصره - کمیسیون بودجه باید در ظرف دو ماه از تصویب این قانون درباره هر یک از انحصارات دولتی گزارشی حاوی نکات زیر به مجلس تقدیم دارد.
۱ - مقدار محصول سالیانه جنس مورد انحصار.
۲ - هزینه دولت و میزان انتفاع دولت از آن انحصار
نراقی - یکی از موضوعات مهمی را که مردم انتظار داشتند مجلس حل خواهد کرد موضوع مشکل انحصارها بود که در بعضی از موارد اسباب زحمت مردم و اسباب زحمت کشور شده است مثلاً انحصار پنبه آقایان می‌دانند در ۱۳۱۲ که دولت این پنبه را ضبط کرد و قبضه کرد مقدار محصولش مطابق دفاتری که خود دولت داشته است رسیده بود به چهل هزار تن ولی سال گذشته مقدار جمع‌آوری شده در تمام مملکت به هشت‌هزار تن رسیده است همین‌طور امسال مسلماً کمتر از این عاید خواهد شد در این موقع که ما محتاج هستیم ضروریات اولیه زندگی را از خارج وارد کنیم مجبوریم پنبه را برای کرباس و طناب و جوال از ممالک دور دست وارد کنیم همین‌طور انحصارهای دیگر مثل انحصار توتون، مملکت ایران همیشه توتون صادر می‌کرده است ولی آقایان در روزنامه ملاحظه فرمودید که رئیس انحصار دخانیات اخیراً رفته بود به ترکیه و سه هزار تن توتون از ترکیه خریده که حمل بشود با نبودن وسایل نقلیه با عدم وسیله باید این چیزها را از خارج بخریم در صورتی که اگر خوب اداره بکنند یا اگر آزاد بود طبعاً به میزان محصول سال قبل هم افزوده می‌شد و در این موقع ما می‌توانستیم به واسطه فروش اضافه‌اش که مورد احتیاج دنیا است مقدار زیادی از ضروریات خودمان را تهیه کنیم و بودجه به این هنگفتی که الان دارد می‌گذرد هیچ موردی پیدا نخواهد شد باید مجلس امعان نظری در مورد انحصارها بکند و برای هر انحصاری هم نمی‌شود یک لایحه علیحده تهیه کرد که ما الغاء و انحصار پنبه پیشنهاد کردند که در کمیسیون‌ها فن شد. بنده پیشنهاد کردم که کمیسیون بودجه موظف است تا دو ماه در مورد هم انحصاری یک گزارش تنظیم بکند به مجلس بدهد که این جنس مورد انحصار محصول سالیانه‌اش چقدر است مثلاً در مورد پنبه ذکر بکند که محصول آن چند هزار تن است فایده‌اش چقدر است فروشش چقدر است بیاید به مجلس درش بحث بشود اگر مجلس موافقت کرد که باقی باشد آن انحصار و اگر موافقت نکرد که مملکت از شر آن انحصار راحت خواهد شد.
ملک مدنی - اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - آقای ملک مدنی بفرمایید.
ملک مدنی - موضوع انحصارات که آقای نراقی فرمودند یک مطلبی است که در این دو سه ساله اغلب در مجلس مورد بحث بوده و نظریات مختلفی راجع به این که وجود این انحصارات در این موقع ضرورت دارد و یا خیر اظهار شده ولی آنچه که ما دیدیم تا به حال به جایی نرسیده است مخصوصاً لایحه انحصار پنبه سابقاً وقتی به مجلس آمد مجلس قیافه موافقی نشان نداد و در واقع می‌توان گفت که از دستور خارج شد حالا در این موقعی که گزارش بودجه کل مملکتی را ما به مجلس تقدیم می‌کنیم ارقام درآمد انحصارات هم در رقم بودجه کل مملکتی هست همین‌طور مخارج آن هم در قسمت مخارج هست سال گذشته وزارت دارایی بودجه‌های بازرگانی را به کمیسیون بودجه نداد و همین‌طور روی این موضوع عمل کرد ولی ما امسال صورت بودجه بازرگانی را خواستیم بیاورند و قطعاً خواهند آورد بنده خیال می‌کنم اگر آقای نراقی هم توجه داشته باشند در موقعی که گزارش بودجه مملکتی را به مجلس می‌آوریم که حاوی درآمد و هزینه است این قسمت انحصارات هم در آن موقع مجلس می‌تواند تعیین تکلیفش را بکند یعنی وقتی درآمد انحصارات خوانده می‌شود اگر مجلس موافق نباشد رأی نمی‌دهد و می‌توانند تقاضی کنند که این رقم حذف شود یا در حوزه پنبه یا سایر موارد و به نظر بنده احتیاجی به این پیشنهاد نیست که کمیسیون برای هر یک از انحصارات یک گزارشی علیحده بدهد و اگر هم بخواهند از جریان موضوعات مطلع بشوند در همان موقع ممکن است سؤال بکنند که آقای مخبر کمیسیون یا یکی از افراد کمیسیون که از جریان اطلاع دارند مطالب را به عرض مجلس برسانند که مجلس مطلع و روشن باشد و البته قضاوت با مجلس است و اگر چه آقای فاطمی توضیحات کافی دادند ولی این مطالب تمام در موقع به عرض مجلس می‌رسد و هیچ‌کاری کمیسیون بدون اطلاع مجلس نخواهند کرد شبهه نشود که این اختیاراتی که به کمیسیون داده شده کمیسیون تصویب می‌کند و اجرا می‌کند و مجلس هم بی‌خبر می‌ماند خیر این طور نیست تمام جزئیات درآمد و هزینه و بودجه‌های تفصیلی خبرش به مجلس داده می‌شود و مجلس در هر فصلی می‌تواند بحث کند و صحبت کند.
مخبر کمیسیون بودجه - بنده هم نظرم همان بود که آقای ملک مدنی فرمودند برای مزید اطمینان آقا عرض می‌کنم که در کمیسیون بودجه همه همین نظر را دارند ولی این طوری که پیشنهاد فرمودید ما نمی‌توانیم قبول کنیم برای این که یک شرطش این است که دولت هم این اطلاعات را به ما بدهد دولت تا پانزدهم شهریور بودجه‌های جزء را به ما می‌دهد و این اطلاعات را در دسترس ما می‌گذارد شما به طور خصوصی ممکن است در کمیسیون تشریف بیاورید ببینید و در مجلس هم وقتی مطرح می‌شود ممکن است سؤال بفرمایید توضیح داده شود.
نائب رئیس - نظر جنابعالی تأمین است آقای نراقی؟
نراقی - بنده یک مذاکراتی هم دارم.
نائب رئیس - نظر جنابعالی با بیاناتی که فرمودند تأمین است آقا حالا اگر موافقت بفرمایید که محتاج رأی نیست پیشنهاد دیگری از آقای نراقی رسیده که قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده افزوده شود.
تبصره - به کمیسیون بودجه اختیار داده می‌شود در ضمن جرح و تعدیل بودجه کشور مبلغ لازم برای اجرای قانون تعلیمات عمومی در سال ۱۳۲۳ منظور نماید.
نائب رئیس - آقای نراقی
نراقی - بنده متذکر هستم که نماینده حق پیشنهاد خرج ندارد بنده هم پیشنهاد خرجی نکرده‌ام پیشنهاد کرده‌ام که به کمیسیون بودجه اختیار داده شود در ضمن جرح و تعدیل بودجه کشور مبلغی را که برای اجرای تعلیمات عمومی در سال ۱۳۲۳ پیش‌بینی کرده است وزارت فرهنگ تأمین بکند و منظور بکند آقای وزیر دارایی اگر خاطرشان باشد در موقع طرح برنامه دولت پشت همین تریبون تعهد کردند که ما امسال اجرا خواهیم کرد قانون تعلیمات اجباری را و آقای نخست‌وزیر هم در مجمع فارغ‌التحصیل‌های دانشسرای عالی رسماً تعهد کردند. یک وزیر یا رئیس دولت وقتی در یک موردی تعهد اخلاقی کردند باید پابند به آن تعهد شان باشند و اگر نتوانستند اجرا کنند می‌گویند خداحافظ والا وزیر را که نمی‌شود بیرونش کرد اگر نتوانست کاری بکند خودش می‌رود عقب کارش نه این که بگوید چون دو میلیون نتوانستیم تهیه کنیم در بودجه هزار میلیون تومانی برای فرهنگ از این لحاظ این وظیفه قانونی را امسال انجام ندادیم به موجب قانون تعلیمات عمومی دولت مکلف بوده است امسال موجبات اجرای قانون تعلیمات عمومی را فراهم کند دو میلیون و چهارصد هزارتومان بیشتر برای اجرای این قانون امسال لازم نیست بودجه کل کشور جمعش یک‌هزار و سی میلیون تومان است در یک‌هزار و سی میلیون تومان به سهولت می‌شود دو میلیون تومان تهیه کرد این است که خواهش می‌کنم با این پیشنهاد بنده که تکلفی هم نیست تکلیفی هم نیست موافقت بفرمایند.
مخبر - عرض کردم که اعضای کمیسیون همه همین نطر را دارند و شاید یکی از جهاتی که اجازه خواسته‌اند برای جرح و تعدیل همین است ولی جهتی که بنده نمی‌توانم قبول کنم این است که کمیسیون حذفش را قبول می‌کند برای این که کم کردن را ما می‌توانیم ولی اضافه کردن را دولت یا وزیر مسئول باید اضافه بکند اضافه اعتبارات کشاورزی یا فرهنگ باید باموافقت دولت باشد بنده به آقا اطمینان می‌دهم بدون این‌که این پیشنهاد را آقا بفرمایند هر نظری که باشد ما در کمیسیون عملی می‌کنیم به علاوه الان ما نمی‌توانیم بدانیم چقدر صرفه‌جویی می‌کنیم آخر کم کردن و زیاد کردن هم کار آسانی نیست این چند روزه مذاکرات زیادی شد که اگر یک اداره را منحل کردند یک عده بی‌کار شدند باید یک فکری هم برای آنها کرد آنها را چطور باید مشغول کرد یک نظریاتی هم هست در کمیسیون که بنده نمی‌توانم تذکر بدهم یک راه‌هایی پیش‌بینی شده از حیث تقاعد از حیث سایر کارها برای این که ترتیب کارها هم باید جامع باشد همه جا را بپاییم و الا نمی‌توانیم برای خاطر یک قسمت مشکلاتی در یک قسمت دیگر تهیه بکنیم من به آقا اطمینان می‌دهم که این نظر آقا کاملاً تأمین می‌شود برای این که در کمیسیون هم مکرر این نظر گرفته شده که ما در بودجه‌ها جرح و تعدیلی بکنیم آن وقت البته نظریه آقا هم کاملاً تأمین خواهد شد.
ملک مدنی - اجازه می‌فرمایید؟
نائب رئیس - آقای ملک مدنی بفرمایید.
ملک مدنی - عرض کنم نظر آقای نراقی نظر بسیار خوبی است کمیسیون هم با این نظر موافقت می‌کند راجع به تعلیمات عمومی درکمیسیون مذاکره شد کمیسیون حاضر است که از صرفه‌جویی‌ها در درجه اول راجع به تعلیمات عمومی که قانون هم گذشته و باید اجرا شود و به طوری که آقای مخبر فرمودند برای این که خود آقای نراقی قانع باشند بنده هم عرض می‌کنم که نظر آقا تأمین می‌شود در کمیسیون موافقت بفرمایند که همین مذاکرات آقای مخبر و بنده را در اینجا اتخاذ سند بفرمایند ما در کمیسیون این کار را می‌کنیم خود جنابعالی در موقعش که ما خواستم جرح و تعدیلی بکنیم تشریف بیاورید در کمیسیون با موافقت آقای کفیل وزارت فرهنگ انشاء‌الله این نظریه آقا را تأمین می‌کنم برای این که تمام اعضای کمیسیون با نظر آقا مواففند.
نراقی - با اطمینان به فرمایشات آقایان بنده پیشنهادم را فعلاً مسکوت می‌گذارم.
نائب رئیس - پیشنهاد آقای نجومی قرائت می‌شود.
بنده پیشنهاد می‌کنم سوفراکسیون‌های کمیسیون بودجه در موقع رسیدگی به بودجه هر یک از وزارتخانه‌ها از آقایان نمایندگان که عضو کمیسیون بودجه نیستند ولی اطلاع بیشتری دارند دعوت نموده و نظریات آنان را مورد استفاده قرار بدهند.
نائب رئیس - آقای نجومی اگر توضیحی دارید بفرمایید.
نجومی - عرض کم که بنده به دو نظر این پیشنهاد را کردم در درجه اول تخفیفی در پیشنهادات داده خواهد شد در درجه دوم آقایانی که عضو کمیسیون نیستند. و ممکن است راجع به یک موضوعی اطلاعات بیشتری داشته باشند قبل از این که گزارش تهیه شود حاضر بشوند در کمیسیون پیشنهاداتی بدهند که بعد مجبور نشوند در مجلس پیشنهاداتی بکنند و البته این ترتیب کار را سبک‌تر می‌کند.
مخبر - متأسفانه همه آقایان مثل جنابعالی نیستند که داوطلب باشند تشریف بیاورند البته این بسته به نظر خود آقایان نمایندگان است هر یک از آقایان که نظری راجع به وزارتخانه خاصی دارند تشریف بیاورند توضیحاتی بدهند البته نظر آقایان اهم کمیسیون مورد توجه قرار خواهد داد.
نائب رئیس - نظر آقایان تأمین شد.
نجومی - بلی مسترد می‌کنم.
نائب رئیس - پیشنهادی از آقای آزادی رسیده است خوانده می‌شود.
بنده پیشنهاد می‌کنم بند هـ به شرح زیر به گزارش کمیسیون بودجه الحاق شود.
هـ:به کمیسیون بودجه اجازه داده می‌شود که طبق لایحه آبیاری کشور و لایحه تعلیمات اجباری مصوب مجلس شورای ملی اعتبار لازم را برای سال ۱۳۲۳ در بودجه منظور فرمایند.
نائب رئیس - آقای آزادی
آزادی - یکی از نواقص کارهای اساسی مملکت که همیشه مورد تذکر است و انتقاد می‌شود این است که ما برای اصلاحات برنامه نداریم اگر برنامه داشتیم می‌توانستیم برای هر موضوعی برنامه‌های ۵ ساله و ۱۰ ساله همان‌طور که سایر ممالک قدم‌هایی برمی‌داند ما هم برداریم. خوشبختانه در دوره گذشته دو قدم اساسی برداشته شد که برنامه اصلاحات کشور را در دو قسمت معین می‌کند یکی برنامه آبیاری ده ساله کشور و یکی برنامه تعلیمات اجباری راجع به موضوع تعلیمات اجباری که آقای نراقی بحث کردند بنده دیگر عرضی نمی‌کنم چون آقای مخبر نظرشان را تأمین کردند اما در موضوع آبیاری باز لازمست که تذکر بدهم خدمت آقایان که مهمترین کاری که لازمست است ما در این کشور عملی بکنیم موضوع آبیاری است مملکت ما در این فلات بی‌آبی واقع شده است که همیشه قحطی و خشکسالی در اثر نبودن آب کافی ایجاد کنیم که وسیله راحتی اهالی را فراهم کنیم و مملکت را ازین بدبختی نجات بدهیم امسال آقایان ملاحظه می‌فرمایید که به واسطه نبودن آب در جنوب در اغلب نقاط کشور مثل محلات ساوه و حتی قسمت شمال و غرب که آب زیاد لازم ندارد دچار چه زحمت‌ها و اشکالاتی شده و حتی قتل‌ها و خونریزی‌ها شده در اثر نداشتن آب و حتی شهر تهران پایتخت مملکت در اثر بی‌آبی دچار چه اشکالاتی شده است وزارت کشاورزی از چندی پیش متوجه این موضوع شد و یک برنامه ده ساله معین کرد که دولت‌ها موظف باشند که این کار را اجرا کنند متأسفانه در بودجه سال ۱۳۲۲ این منظور تأمین نشده و یا انی که وزارت کشاورزی هم در بودجه پیش‌بینی کرده بودند وزارت دارایی موافقت نکردند و گفتند موافقت نمی‌شود به واسطه این که ما اعتبار نداریم (مهندس فریور - امسال موافقت کردند) اینست که بنده پیشنهاد کردم که چون مجلس شورای ملی یکی از وظایفش نظارت در اجرای قوانین است و اگر این قوانین که از مجلس شورای ملی گذشته است دولت اجرا نکند مجلس باید نظارت بکند و دولت را مکلف بکند که اجرا کند بنابراین بنده پیشنهاد کردم که کمیسیون بودجه اختیار داشته باشد که اگر اعتبار کافی برای سال ۱۳۲۳ راجع به آبیاری و سایر قسمت‌ها دارند... این موضوع را منظور بکنند حالا اگر آقای مخبر بفرمایند که این بسته به قبول دولت است دولت این را پیشنهاد کرده است دولت این لایحه را آورده و گذرانده و باید کمیسیون بودجه نظارت بکند که این لایحه اجرا بشود.
مخبر - این منظور آقا حاصل شده منظور اولیشان قبلاً حاصل شده و منظور دومشان هم همین‌طور که آقای مهندس فریور پیشنهاد کردند هم مربوط به کشاورزی است هم مربوط به فرهنگ است هم مربوط به بهداری است و البته در مواقعی که بودجه‌ها تصویب می‌شود این اضافه اعتبارات هم منظور خواهد شد.
نائب رئیس - آقای آزادی تأمین شد نظر شما؟
آزادی - بلی مسترد می‌کنم.
نائب رئیس - پیشنهادی از آقای فرمانفرماییان رسیده است که قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌شود که درآمدهای اقتصادی و راه‌آهن تبریز در عوائد کل معلوم باشد.
نائب رئیس - آقای فرمانفرماییان
فرمانفرمائیان - بنده در اینجا مخصوصاً یک تذکری به کمیسیون بودجه دارم که در دوره گذشته یعنی دوره سیزدهم آن عمل را نکردند یعنی خود دکتر میلسپو در کمیسیون بودجه موافق نشد که این کار بشود و آن این است که بنده تذکر می‌دهم اگر این کار را می‌کردند دیگر پیشنهاد بنده مورد نداشت ولی نکردند و بنده این پیشنهاد را می‌کنم یکی بودجه بنگاه کل راه‌آهن است که یک قلم خیلی درشتی که پارسال در حدود صد میلیون تومان می‌شد این صد میلیون تومان نه در جمع منظور بود و نه در خرج اسمی از او دیده می‌شد این صحیح نیست آقا این باید جزء درآمد کل مملکتی منظور بشود هیچ معنی ندارد که یک بودجه کلی که به مجلس می‌آید باز یک بودجه‌های فرعی و خانه خانه درست بکنیم یک بودجه مال راه‌آهن باشد و یکی مال بنگاه دیگری این معنی ندارد از این نقطه نظر است که بنده تذکر می‌دهم اگر آقایان این کار را کمیسیون بودجه کرده است که پیشنهاد بنده مورد ندارد اگر نکرده است که بنده تقاضا می‌کنم که اکثریت مجلس موافقت بکنند که کمیسیون مکلف باشد این کار را بکند.
مخبر - عرض کنم که این نظر را کمیسیون داده و اکثریت حاصل شده ولی بودجه‌های اقتصادی هنوز نرسیده و تا ۱۵ شهریور باید برسد و اگر نظر آقا هم نبود ما جدیت می‌کردیم همین منظور را عملی کنیم و ما به همین ترتیب بودجه را تنظیم می‌کنیم و به مجلس تقدیم می‌کنیم.
نائب رئیس - نظر جنابعالی تأمین است.
فرمانفرماییان - بسیار خوب مسترد می‌کنم.
نائب رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده واحده یا اصلاحاتی که به عمل آمده آقایانی که موافقت دارند ورقه سفید می‌دهند.
(اخذ آراء به عمل آمد و بعد از استخراج نتیجه به قرار زیر اعلام شد)
ورقه سفید با اسم ۶۱ - ورقه کبود ۱۴ ورقه سفید علامت امتناع یک.
اسامی موافقین - آقایان: هاشمی -مخبر فرهمند - دولت‌آبادی - ذکایی - سرتیپ‌زاده - مقدم - فرود - تهرانی - دکتر مجتهدی - حاذقی - دکتر کیان - خلعتبری - گله‌داری - اسکندری - دکتر آقایان - سنندجی - ابوالحسن‌صادقی - طوسی - گرگانی - حیدرعلی امامی - مهدی عدل - شکرالله صفوی - عباس مسعودی - خلیل دشتی - دکتر زنگنه - مهندس فریور - ذوالفقاری - دکتر طاهری - امینی - اردلان - نبوی - دکتر معاون - مجدضیایی - مراد اریه - دکتر شفق - دکتر اعتبار - دکتر معظمی - ساسان - خواجه‌نصیری - فاطمی - عامری - مهندس پناهی - محمدتقی اسعد - صدریه - صدرقاضی - محسن‌افشار صادقی - جلیلی - تیموری - نراقی - فرمانفرمائیان - گیو - مرآت اسفندیاری - ملک مدنی - امیر ابراهیمی - مؤید ثابتی - تیمور تاش - کاظمی - دهستانی - جمال امامی - فولادوند - بهادری.
اسامی مخالفین - آقایان، رفیعی - دکتر مصدق - محمد طباطبایی - رضا تجدد - پروین گنابادی - فرخ - ایرج اسکندری - کام بخش - شهاب فردوسی - دکتر کشاورز - دکتر رادمنش - فداکار - فیروز آبادی - ارداشس اوانسیانس.
نائب رئیس - عده حضار موقع اعلام رأی ۸۸ به اکثریت ۶۱ رأی موافق در مقابل ۱۴ رأی مخالف و یک رأی ممتنع تصویب شد حالا اگر آقایان اجازه می‌فرمایند لایحه مربوط به بهداری مطرح می‌شود.
فرخ - بنده مخالفم آقا.
نائب رئیس - بفرمایید.
فرخ - لایحه بهداری آخر وقت است و مقداری وقت مجلس را خواهد گرفت یکی دو موضوع است که بایستی به عرض مجلس برسد این موضوع‌ها چیزی نیست ممکن است که بعد مطرح بشود.
نائب رئیس - برای آقا مجال و فرصت خواهد بود که بعد از طرح این لایحه فرمایش خودتان را به عرض مجلس برسانید آقای نبوی فرمایشی داشتید؟
نبوی - بنده معتقدم که هر چه به ترتیب در دستور قرار داده می‌شود به همان ترتیب هم باید مطرح شده و مذاکره شود اگر هر روز دستور را عوض کنند البته به نتیجه نمی‌رسیم یکی از موضوعات مهمه طرح مربوط به غله است که یک قسمت از آن مقصود حاص شده است و یک قسمت آن که مربوط به نان و آرد است آن در درجه اول است استدعا می‌کنم بفرمایید اول آن لایحه را مطرح کنند بعد به لایحه بهداری می‌رسیم چند لایحه قانونی مهم دیگر هم است که وزارت جنگ به آنها احتیاج شدید دارد و دو ماه است که جزء دستور گذاشته شده است و تاکنون مطرح نشده الان وقت هم کافی نیست ۵ دقیقه بیشتر به ظهر نمانده است و این لایحه بهداری هم امروز تمام نخواهد شد و اکثریت هم نیست پس اجازه بدهید که آنها مطرح شود.
نائب رئیس - متأسفانه اکثریت نیست بفرمایید که تشریف بیاورند.
- تقدیم یک فقره طرح قانونی از طرف آقای دکتر شفق
۱۰- تقدیم یک فقره طرح قانونی از طرف آقای دکتر شفق
نائب رئیس - آقای دکتر شفق فرمایشی دارید آقا؟
دکتر شفق - آقایان سابقه دارند که در باب صحبت از اعتبارنامه‌های بعضی از آقایان نمایندگان در باب تفسیر اصل هفتم قانون اساسی اختلاف نظری بود در این باب پیشنهادی تهیه شده است که در حدود ۵۴ نفر از آقایان نمایندگان امضا فرمودند تقدیم می‌دارم که تصمیمی اتخاذ شود.
نائب رئیس - چون عده کافی نیست برای اخذ رأی به کمیسیون ارجاع می‌شود آقای دولت آبادی طرحی را هم که شما تقدیم کرده بودید اگر موافقت بفرمایید به کمیسیون ارجاع می‌شود.
عده از نمایندگان - عده کافی نیست.
نائب رئیس - پیشنهادی از آقای هاشمی برای ختم جلسه رسیده است اگر آقایان موافقت بفرمایند پیشنهاد آقای هاشمی به عرض مجلس برسد بنده خواهش می‌کنم در اولین فرصت آقایان موافقت بفرمایند شعبه‌ها تشکیل بشود راجع به طرح تقدیمی آقای طوسی که مورد موافقت قرار گرفته است که از هر شعبه دو نفر برای رسیدگی به آن طرح تعیین بشود و این کمیسیون تشکیل بشود (صحیح است) حالا پیشنهاد آقای هاشمی قرائت می‌شو....
حاذقی - بنده مخالفم.
هاشمی - بنده پیشنهاد دهنده راجع به ختم جلسه هستم.
بادی اول توضیح بدهم آقایانی که طرفدار تشکیل مجلس هستند در اول وقتی که مقرر شده شرطی هم داشت آن شرط این بود که مقارن ظهر جلسه ختم شود البته وقتی که از طرفی از ساعت نه و نیم شروع بفرمایید تا یک و نیم بعداز ظهر هم نمی‌شود کار کنیم از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم که جلسه ختم شود.
- موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
۱۱ - موقع و دستور جلسه آتیه - ختم جلسه
نائب رئیس - اگر اجازه می‌فرمایید جلسه را ختم کنیم.
جلسه آتیه پس فردا روز سه‌شنبه دستور هم طرح اعتبارنامه آقای تیموری و بعد هم لایحه وزارت بهداری.
مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد.
نائب رئیس مجلس شورای ملی - امیر تیمور
قانون
حدود اختیارات کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی در مورد رسیدگی به بودجه‌های سال ۱۳۲۳ کل کشور
ماده واحده - الف - مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که تا موقع تصویب قطعی بودجه سال ۱۳۲۳ درآمدهای پیش‌بینی شده دولت در بودجه تقدیمی برای سال مزبور وصول شود.
ب - اعتبارات اضامی که در بودجه ۱۳۲۳ پیش‌بینی شده و تأخیر تصویب آنها ممکن است مضر به اصلاحات کشور باشد کمیسیون بودجه گزارش آن را در حدود اعتبارات پیشنهادی دولت طی لایحه مخصوصی به مجلس خواهد داد و پس از تصویب مجلس قابل پرداخت است.
ج - به کمیسیون بودجه اجازه داده می‌شود که در بوجه‌های تفصیلی پیشنهاد شده از طرف دولت جرح و تعدیل‌های لازم را بنماید و بودجه هر وزارتخانه را تحت یک ماده به ضمیمه صورت جزء برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم نماید و پس از تصویب تمام بودجه‌های تفصیلی بودجه کل کشور را که شامل درآمد و هزینه مملکتی باشد تنظیم و به تصویب مجلس شورای ملی برساند.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و دوم اَمرداد ماه یک‌هزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمدصادق طباطبایی