مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۲
جلسه نود و دوم
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه هفدهم قوس ۱۳۰۳ مطابق دهم جمادی الاولی ۱۳۴۳
مجلس دو ساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر بریاست آقای معتمن الملک تشکیل گردید
صورت مجلس یوم یکشنبه پانزدهم قوس را آقای اقبال الممالک قرائت نمودند
رئیس- آقای نظم الملک (اجازه)
نظم الملک- بنده را جزو دیر آمدگان بی اجازه نوشته اند در صورتی که بنده استجازه کرده بودم .
رئیس- مراجعه بکمیسیون شده باید از کمیسیون تحقیق شود . آقای تدین راجع بصورت مجلس است ؟
تدین- بنده بعد از تصویب صورت مجلس عرض دارم .
رئیس- آقای حائری زاده (اجازه)
حائریزاده- بنده هم قبل از دستور عرض دارم .
رئیس- آقای رهنما
رهنما-بنده هم قبل از دستور عرض دارم .
رئیس- آقای میرزا عبد الوهاب راجع بصورت مجلس است ؟
حاج میرزا عبد الوهاب- خیر قبل از دستور عرض دارم .
رئیس- نسبت بصورت مجلس ایرادی نیست ؟
(اظهاری نشد)
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده مقصودم یک تذکری است به آقایان نمایندگان و مخصوصاً به مقام محترم ریاست راجع به حقوق عقب افتاده بعضی مدارس با اینکه مجلس از بابت سنبله و میزان هرکدام یک دوازدهم تصویب کرده که پرداخته شود . معذلک مطابق اظهاراتی که آقایان معلمین میکنند حقوق برج سنبله آنها را نداده اند برج میزان را هم بطریق اولی البته تصدیق میفرمائید در این موقع زمستان و سختی با این ملت حقوق مقتضی نیست نسبت به حقوق آنها یک اقدامات جدی نشود همچنین یک عده از زنها و فقرای بیچاره که حقیقة بنده را به ستوه آورده اند (از نقطه نظر اینکه بنده در کمیسون بودجه هستم) راجع به شهریه هاشان و بنده میخواهم تقاضا کنم اگر آقایان تصویب میفرمایند از طرف مجلس تذکری بوزارت مالیه داده شود که عطف توجهی نسبت بآنها بشود .
(بعضی گفتند صحیح است)
جمعی از نمایندگان- خوب است داخل دستور شویم .
رئیس- آقایان موافقید داخل دستور بشویم ؟
(گفتند بلی)
رئیس- ماده دوم راپرت کمیسیون بودجه مطرح است .
آقای جاج میرزا عبد الوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبد الوهاب- عرایضی که بنده میخواهم عرض کنم اغلبش را آقای شیروانی تذکر دادند ولی یکی دو قسمت باقی است که آن روز مذاکره نشد و بنده باید عرض کنم یکی راجع بمخارج انتفاعی است که اینجا دو هزار دویست تومان هم بهش اضافه کرده اند آنروز هم عررض کردم این مخارج انتفاعی یک چیزهائی است که به درد مملکت نمیخورد مثلا برای ضرابخانه مینویسند هزار تومان منافعش را هم مینویسند هزار تومان یا برای همدان مینویسند مخارج انتفاعی خالصجات همدان در صورتی که همدان خاصه غیر انتفاعی ، ندارد انتفاعیش را نمیدانم دارد یا ندارد ولی غیر انتفاعی ابداً ندارد یکی هم راجع بوزارت مالیه است و مطابق آن حسابهائی که آنروز کردند بنده هم معتقدم که این صدی چهل برای مخارج مالیه خیلی زیاد است یکی دیگر راجع بمخارج وزارت داخله است که در این بودجه این قدر برایش خرج میکنند و بنده مخالفم مثلا این نظمیه که بودجه اش یک کرور است چرا جلوگیری از این چیزهائی که در شهر اتفاق می افتد نمی کند چرا این مزخرفاتی که در روزنامه ناهید و غیره می نویسند جلوگیری نمی کند و حال آنکه وظیفه نظمیه است که اینقبیل اشخاص را جلب نموده محاکمه و مجازات کند دیگری راجع بعدلیه است ، عدلیه که بنا شد احکامش بلا اجرا بماند اینقدر بودجه لازم ندارد الان در مرکز سه چهار کرور حقوق مردم بلا اجرا مانده در همدان بنده اطلاع دارم تقریباً سیصد چهارصد هزار تومان حقوق مردم بلا اجرا مانده اگر بنا باشد احقاق حق مردم نشود دیگر عدلیه برای چیست ؟ و اگر بنا است که احقاق حق مردم بشود چرا اینقدر عرایض مردم بلا تکلیف مانده ؟ یکی دیگر ایضاً راجع باوقاف است اینجا تقریباً بیست هزار تومان برای اوقاف نوشته اند که مخارجش است در صورتی که ادارات معارف در ولایات کار زیادی ندارند و همان رئیس معارف میتواند اوقاف را هم رسیدگی کند حالا شما اینجا یک بودجه برایش معین میکنید که بگویند البته مخارج لازمی دارد آنوقت در مقابلش یک نیم عشری هم بگیرند خیر هیچ لزومی ندارد که بیست هزار تومان خرج کنند نیم عشر اوقاف را هم بگیرند همان رئیس معارف محل بکارها هم رسیدگی کند ، از صبح تا غروب رؤسای معارف بیکار نشسته اند خوب است این کارها را هم رسیدگی کنند مسئله دیگر راجع باستهلاک دیون دولتی است ، آنروز هم عرض کردم این استهلاک دیون دولتی آیا راجع بقروض دولتی هم هست یا نیست اگر میفرمائید راجع بقروض خارجی است جهت اینکه خارجه مقدم بر داخله است چیست ؟ و اگر راجع بقروض داخلی هم هست آنرا بفرمایند تا بنده متقاعد بشوم قسمت دیگر راجع بپست و تلگراف است آنروز هم عرض کردم حالا هم عرض میکنم یک وزارت پستی که نتواند یک تمبر را اداره کند اینقدر بودجه برای چه بهش میدهند الان دو سه ماه است که تمام کاغذهای مردم بدون تمبر است مثلا بنده خودم پرپروز کاغذی بردم به پستخانه سه راه امین حضور (گاهی هم آدمهایم میبردند) همین قدر یک مهری زد روی کاغذ که نوشته بود سه راه امین حضور و از بنده پول گرفت گفتم بدهید به صندوق بیاندازم جواب داد خیر خودمان میفرستیم بنده حقیقتاً اطمینان ندارم که آیا میرسانند یا نمیرسانند باز موقعی که تمبر بود در مقابل پول یک تمبری بپاکت میزدند ولی الان سه ماه است که ابداً تمبر نیست و تمام کاغذهای مردم را فراهم کند نه اینکه کاغذهای مردم را بیاندازند آنجا رسید رسید نرسید نرسید این است که بنده با اینترنت مخالفم
نجات- اگر نرسید آنوقت بفرمائید
حاج میرزا عبد الوهاب- خیر نمیرسد بیست کاغذ فرستاده ام و نرسیده است ثابت میکنم
عماد السلطنه (مخبر)- اعتراضاتی را که فرمودید دفعه اولش نبود دو سه مرتبه این اعتراضات را فرمودند بنده هم جواب عرض کردم باز هم جواب عرض میکنم از قسمت آخر هم میگیریم تا اول اولا اجع نبودن تمبر اعتراضاتی فرمودند در صورتی که بودن و نبودن تمبر دلیل بر این نمیشود که ما بوزارت پست و تلگراف بودجه ندهیم بعد شرحی فومودند که کاغذ را می گیرند و یک مهری میزنند و معلوم نیست که میرسد یا نمیرسد اگر جنابعالی حالا اطمینان ندارید آنوقت هم که کاغذ را میدادید و سه شاهی یا سیصد دینار تمبر رویش میزدند آنوقت بچه جهت اطمینان داشتید در مقابل بشما یک وثیقه ای که نمیدادند تمبر میزدند و کاغذ را میانداختند توی صندوق پستی این اعتراضات وارد نبود و باید اصول اداره و ترتیب کار منظم باشد و این کار را هم بنده نمیتوانم تصدیق کنم که کاغذهائی که به پستخانه میدهید بمقصد نمیرسد و گمان میکنم نظیرش هم تا کنون اتفاق نیفتاده راجع باستهلاک دیون دولتی فرمودند آنروز هم عرض کردم این راجع بداخله نیست راجع بدیون خارجی است که دولت دارد و به تصویب مجلس هم رسیده است لیره است که تسعیر میشود بقران و تعدیه میشود دیگر راجع ببیست و پنج هزار تومان اوقاف فرمودند این بیست و پنجهزار تومان چیز اضافه نیست این جزو همان بودجه معارف است و وزارت معارف خودش قبول کرده که معادل بیست هزار تومان از هشتصد هزار تومان بودجه اش را بمصرف اوقاف ولایات برساند و خود آقایان که نمایندگان ولایات هستند میدانند اداره معرف تنها نمی تواند باوقاف هم برسد خود اوقاف یک شعب مخصوصی از قبیل تحقیق و غیره لازم دارد که نبودنش اشکال برای مردم تولید میکند وانگهی شما یک چیز علاوه نمیدهید وزارت معارف خودش یک صرفه جوئیهائی کرده و مبلغ بیست هزار تومان خرج آن محل میکند از نقطه نظر آسایش مردم یکی هم راجع ببودجه عدلیه و اجرا نشدن احکام فرمودند عرض میکنم اجرا نشدن یک حکم یا دو حکم باعث نمیشود که ما بودجه عدلیه را به تأخیر بیندازیم بعلاوه حضرتعالی برخلاف آقایان نمایندگان که می فرمایند بودجه عدلیه چرا اینقدر کسر شده است میفرمائید این مقدار زیاد است و باید کسر شود
حاج میرزا عبدالوهاب- خیر بنده عرض میکنم زیادش کنید کار هم بکنند
مخبر- یکی دیگر باز راجع ببودجه وزارت مالیه فرمودند بودجه وزارت مالیه را مطابق صورتی که بکمیسیون بودجه فرستادند صورت مقایسه چهار ساله را فرستاده بودند و بودجه مالیه در هذه السنه اضافه بر سنوات سابق نشده است بعلاوه فعلا در این موقع آخر سال که ما میخواهیم بودجه را تقویت کنیم نمیتوانیم این مسئله را تصدبق یا تکذیب کنیم اضافه بر سال گذشته هم که شما چیزی نمیدهید بنابراین خواهش میکنم آقایان مخالفت نفرمایند و این بودجه زودتر تصویب شود و بودجه های جزء برای سال آتیه بمجلس میآید آنوقت در آنجا هر نظری دارید بفرمائید که این شعبه از فلان اداره لازم نیست و در مجلس پیشنهاد کنید وقتی اکثریت مجلس رأی داد رد میشود والا اینکه بطور کلی میفرمائید این مبلغ زیاد است اینکه نمیشود مثلا آقا میفرمایند دو میلیون باید داد دیگری معتقد است دومیلیون و نیم کس دیگر معتقد است سه میلیون پس با اینترنت یک اساس صحیحی نمیشود اتخاذ کرد قسمت دیگر راجع بخالصه همدان و مخارج انتفاعی فرمودند دو سه مرتبه عرض کرده ام که این یک سهوی بود که از طرف نویسنده وزارت مالیه شده بود و بنده خودم یکی از اشخاصی بودم که در کمیسیون این مسئله را اعتراض کردم بعد از طرف وزارت مالیه توضیح دادند که این مبلغ از بابت کرایه جنس خالصجات انتقالی همدان است که باین اسم نوشته شده است اصل موضوع این است
رئیس- آقای دست غیب (اجازه)
یک نفر از نمایندگان- غائبند
رئیس- آقای مفتی (اجازه) صدر العلما
مفتی- آقایان مخالفین اکثر اعتراضاتی که بر این بودجه ذکر کردند لهذا بعقیده بنده دیگر هرچه در این خصوص گفته شود مکررات است و عقیده بنده اینست که اگر مجلس داخل اصلاحات بشود و در رشته عمل بیفتد و قسمتهای بودجه را اصلاح کند بهتر و مناسبتر است از اعتراضاتی است که نسبت ببودجه بشود لهذا بنده اجالتاً عرضی ندارم
رئیس- آقای جاج عز الممالک (اجازه)
حاج عز الممالک- بنده مخالفت خودم را در کلیات نسبت ببودجه حاضره عرض کردم . نظریه ام هم هیچ تغییر نمی کند . در قسمت ماده اول هم که از نقطه نظر مخالفت عرض کردم برای این بود که عایدات و مخارج در یک ماده معین شده بود و از طرف مقام محترم ریاست این مطلب اظهار شد آقای مخبر هم قبول کردند و تفکیک شد و در این قسمت نظریه بنده تأمین شد . قسمت دیگر مخالفت بنده نسبت بخرج از دو نقطه نظر بود که آنهم از طرف دولت و کمیسیون بودجه تأمین شد یکی اینکه حداقل حقوق که سی و دو تومان بود سی تومان شده بود و تمام اعضاء وزارت خانه ها کسر حقوق پیدا میکردند بعد مجدداً از طرف دولت پیشنهاد کمیسیون هم قبول کرد و همان سی و دو تومان شد . قسمت دوم هم راجع بمخارج انتفاعی بود که بنظر بنده از مخارج انتفاعی مالیه قدری کسر شده بود و چون بعد اصلاح شد . لهذا دیگر در قسمت خرج مخالفتی ندارم و رأی موافقت میدهم
(جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
(بعضی دیگر- کافی نیست)
رئیس- رأی گرفته میشود ..
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس- بنده با کفایت مذاکرات مخالفم اجازه میفرمائید ؟
رئیس- بفرمائید .
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس- عرض میکنم تمام این ادارات و تمام این مخارج برای این است که یک عده اشخاص زنده بمانند تا اینکه یک چیزی بدهند یا یک چیزی بگیرند و در این بودجه ابداً برای صحیه مملکت یک شاهی منظور نشده است و لااقل باید در یک همچو مطلب مهمی یکنفر از نمایندگان مذاکره بکند تا معلوم شود دولت در این خصوص چه اقدامی خواهد کرد در صورتیکه هنوز کسی مذاکره نکرده . بنابراین بنده با کفایت مذاکرات مخالف هستم . لااقل خوب است دو سه نفر حرف بزنند و از طرف دولت یا مخبر جواب بدهند تا عقاید آقایان معلوم شود و مردم بدانند که اقلا در فکر زندگانی آنها هم هستند
رئیس- رأی گرفته میشود بکفایت مذاکرات .
مشاور اعظم- اجازه بفرمائید پیشنهاد بنده قرائت شود .
رئیس- باید با کفایت مذاکرات رأی کرفته شود بعد .
مشاور اعظم- آنوقت نمی توانیم حرف بزنیم .
رئیس- چرا . رأی میگیریم- بکفایت مذاکرات . آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند .
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- معلوم میشود کافی است . پیشنهاد آقای مدرس :
(اینطور خوانده شد)
پیشنهاد میکنم فقره سیزدهم بترتیب زیر نوشته شود :
وزارت معارف و اداره کل صحیه (۷۸۰۰۰۰ تومان)
رئیس- آقای مدرس (اجازه)
مدرس- مقصود بنده همان اظهاری است که آقای حاج میرزا عبدالوهاب کرده اند این بیست هزار تومانی که بوزارت معرف علاوه کرده اند هیچ لزومی ندارد چون یک فلسفه منظورش است و آن این است که آقایان بعضی شان شکایت میکنند که چرا ادارات ما کم است یا چرا تشکیلاتمان زیاد است ولی من هواخواه کمی هستم و اصلاح . یعنی این کم را درست بکنند بعد توسعه بدهند نه اینکه توسعه بدهند بعد اصلاح کنند . لهذا همانطوری که اظهار فرمودند بهتر این است که مأمورین معارف در هر نقطه که هستند بمقداری که قانون اجازه داده است در امر اوقاف رسیدگی و نظارت کنند . دیگر یک مأمورین زیادی و علیحده برای اوقاف در هر ده و قصبه را بنده مخالفم یعنی اقتضا هم ندارد . بر فرض هر که نیم عشر اوقاف را تصویب کنید باز هم این بیست هزار تومان زیاد است و لزومی ندارد
مخبر- خود آقا میدانند که اگر بنا باشد برای کلیه ایالات و ولایات ایران ادارات اوقاف تأسیس شود این مبلغ بیست هزار تومان کافی نیست و اینکه میفرمایند ادارات معارف در ولایات بامور اوقاف هم رسیدگی کنند نمیشود- برای اینکه وزارت معارف خودش یک تشکیلات مخصوصی دارد و اوقاف هم یک تشکیلات مخصوصی از قبیل شعبه تحقیق و غیره و اگر چنانچه بمعارف محول شود وقتی حساب کنید برای یک شعبه تحقیقش معادل همین مبلغ باید خرج شود ولی ممکن نیست ادارات معارف با حالیه شان بتوانند بامور اوقاف رسیدگی کنند
رئیس- رأی میگیریم بقابل توجه بودن .
یک نفر از نمایندگان- دوباره قرائت بشود .
(بشرح سابق خوانده شد)
رئیس- آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد پیشنهاد آقای یاسائی:
(بمظمون ذیل قرائت شد)
مقام منبع ریاست مجلس شورایملی :
بنده پیشنهاد میکنم . راجع بمبلغ (۱۹۶۴۹۵ تومان) شهریه اشخاصی که اسایم آنها در چهار صفحه زمیمه ذکر شده و بتسویب مجلس شورای ملی نرسیده است حذف گشته مبلغ مذبور بوزارت فوائد عامه تخصیص داده که بمصرف شوسه کردن راه زواری تهران تا مشهد برسد : (یاسائی)
یاسائی- اجازه بفرمائید اسامی قرائت بشود بعد بنده توضیح بدهم .
تدین- هنوز موضوع را نفهمیدم چیست
رئیس- توضیح تان را بدهید بعد اگر لازم شد اسامی قرائت میشود .
یاسائی- اگر چه آقایان زود زود میفرمایند مذاکرات کافی است ولی این کافی است بمنزله این است که ما راجع به بودجه مملکتی که اساس مملکت است ورقه کبود بدهیم برای اینکه ما نمی توانیم نظریات خودمان را در جرائد بنویسیم البته ما هر یک نظریاتی داریم باید در مجلس بگوئیم . سؤال کنیم . توضیح بخواهیم تا قانع بشویم و ممکن است در نتیجه این مذاکرات موافق بشویم . خلاصه بنده پیشنهاد کردم این صد و نود و شش هزار تومان و کسری که شهریه بعضی اشخاصی است که در دوره فترت بدون هیچ مجوز قانونی و بدون استحقاق از طرف دولتهای وقت داده شده است و هیچ فلسفه ندارد قطع شود و این اشخاصی هم که این شهریه ها را میگیرند مطابق تحقیقاتی که من کرده ام خدماتی بدولت و ملت نکرده اند که در مقابل یک پاداشی به آنها داده شود . طرز وصول مالیات را هم البته آقایان میدانند که چطور مأمورین مالیه وصول میکنند همین مالیاتی را که پنجقران پنجقران یک تومان یک تومان دو تومان دو تومان جمع میکنند و از مردم فقیر و پریشان میگیرند یک مرتبه مبلغ پانصد تومان در ماه شهریه میدهند به فلان آقا که در پارکش خوش بگذراند . بنده که نمیتوانم بهمچو چیزی رأی بدهم که از مردم فقیر مالیات سرشماری و خانواری بگیرند و باین اشخاص بدهند (و پیشنهادی هم کرده ام که این مالیات سرشماری را که از فقرا میگیرند . اگر آقایان مساعدت بفرمایند اساساً ملغی شود) مأمورین غلاظ شداد مالیه بکمک نظامیان پنجقران پنجقران جمع آوری کنند آنوقه یکمرتبه آقایان وکلا پانصد تومان پانصد تومان ببخشند به این اشخاص بدون استحقاق البته دادن شهریه باید براثر یک خدماتی باشد . مثلا فلان شخص برای دولت خدماتی کرده زحماتی کشیده و بعد مریض و مفلوک شده است دولت ناگیزیر است از عهده مخارج او بر آید . ولی اشخاصی که هیچوقت بمملکت خدمت نکرده بلکه بعضی اوقات خیانت هائی هم بمملکن کرده اند . بجامعه ضرر زده اند . با مشروطیت زدیت کرده اند و دم از استبداد میزدند . بر علیه حکومت ملی یک قدمهائی برداشتند سزاوار نیست که ما بیائیم و تصویب کنیم که ماهی دویست تومان سیصد تومان . پانصد تومان بآنها داده شود آنهم عرض کردم بدون استحقاق که بروند و خوش بگذرانند . آخر در ایران چه زحمتی ؟ چه کاری ؟ از این قبیل اشخاص خیلی هستند
شیروانی- مثل سالار الدوله یاسائی- بنابر این بنده پیشنهاد کردم اگر آقایان تصویب بفرمایند این مبلغ از قلم شهریه ها کسر و مجزا شده و ضمیمه بودجه وزارت فوائد عامه بشود بنابراین دویست هزار تومان را بمصرف شویه کردن راه طهران بمشهد برسانند که اقلا یک راه زواری و اتومبیل روی بشود اگر دو سه سال مجلس اینگونه مخارج را تصویب کند که بمصرف امور عام المنفعه برسد از قبیل شوسه کردن راه و غیره در ظرف دو سه سال این راه ها شوسه شده و اسباب رفاهیت مردم میشود . خرج بیهوده هم که نشده ملت هم راضی است . بنده برای استرحام آقایان یک مثلی میزنم و یک قصه را بطور خلاصه عرض میکنم : در یکی از دهات که نمیخواهم عرض کنم کجا است بنده با یکی از مأمورین دولت که گویا رئیس معارف یا رئیس اوقاف آن محل بود میگذشتیم دیدیم در آن ده دیوار یک خانه خراب شده است و میان خانه پیدا است صاحب خانه از استخوان دست و کله حیوانات مرده و چرب برای خانه اش دیوار درست کرده است این بدبخت آنقدر پول نداشت که یک تکه دیوار گلی جلو خانه اش بکشد تا ناموسش از نگاه اجنبی محفوظ باشد ناچار شده است استخوان حیوانات را جمع کرده است که این دیوار را درست کند . در عین حال که بنده و رفیقم آن منظره را تماشا میکردیم دیدیم یک نفر تحصیلدار مالیه و یک نفر نظامی برای گرفتن مالیات سرشماری که گویا هفت قران و دهشاهی بیشتر نبود ایستاده بودند و معلوم شد که دو سه روز است اسباب زحمت او شده بودند . ما مراجعه کردیم بخانه این بیچاره دیدیم هیچ نیست و دارائی او خدا شاهد است پنج تومان نمیشد آنوقت هفت قران و دهشاهی را میخواستند بالاخره یک تکه کاسه مسی آورده پیش ما گرو بگذارد و آن پول را بدهد و بیک ترتیبی ما مأمور را رد کردیم رفت . خلاصه اینکه مالیاتی که اینطور از ملت گرفته میشود بچه استحقاق و از روی چه حقی میخواهید بدهید باین مفخوارها و اشخاصی که اخلال میکنند بمصالح مملکت که بروند خوشگذرانی کنند خدا شاهد است ملت راضی نیست من بصدای بلند میگویم . وزیر مالیه- بنده کاملا موافقم باین که بمفتخور نباید پول داد . در مجلس چهارم هم موضوع گفتگوی شهریه بمیان آمد بنده همین مطلب را تصدیق کردم و عرض کردم که بمفتخور نباید پول داد ولی همانوقت هم عرض کردم دولت مخالفت ندارد و اگر مجلس بخواهد به بعضی اشخاص معین شهریه ندهد ما اصراری نداریم . ولی اینطور پیشنهادی که میفرمایند که یک مبلغ کلی از شهریه ها کسر شود تصور میکنم اسباب اشکال بشود . حاجتی هم باین مسئله نباشد . این اعتباری که برای شهریه ها پیش بینی شده است آقایان ملاحظه کرده اند که دویست بلکه ۲۲۴ هزار تومان از اعتباری که سال گذشته برای شهریه ها داشتیم کمتر است و این کار را هم مثل سایر کارها باید تدریجاً اصلاح کرد . ملاحظه بفرمائید اگر میخواهند این مقداری که از شهریه ها کم میکنند بیک مصرف دیگری برسانند چنانکه در ضمت توضیح هم فرمودند بنده یاد آوری میکنم که حالا تقریباً آخر سال است و فرضاً هم اگر یک مبلغی از این شهریه ها کم کنند بآن مصرفی که منظور دارند موقعش گذشته است که در امسال این کار را بکنند ولی در سال آتیه ممکن است و بهتر این است حالا این اندازه که محل شهریه ها است تصویب بفرمایند و اگر در اقلام شهریه ها نضری دارند اصلاح نمایند والا این طور که پیشنهاد می فرمایند دولت نمیداند چه بکند . فرضاً دویست هزار یا صد هزار تومان یا صد و پنجاه هزار تومان لذا اعتبار شهریه ها کم بکنند این اعتبار که کم میشود دولت از کی کم بکند . بعلاوه این را تصدیق میفرمائید که در میان همین شهریه بگبیرها مستحق هم هستند و همچو نیست که همه مفتخور باشند بلکه قسمت آن بکسانی داده میشود که استحقاق دارند . بنده عرض میکنم کاش از روز اول هیچ داده نشده بود حالا هم از این ببعد باید سعی کرد که بکسی بیهوده داده نشود و بدون اینکه کسی خدمتی کرده باشد باید از خزانه دولت باو داده نشود . این اصل کاملا صحیح است و بنده هم از همه کس بیشتر موافقم اما نه بطوریکه صدمه اش بکسی نخورد که استحقاق داشته باشد ...
یاسائی- از ۵۰ تومان ببالا را بنده عرض کردم.
وزیر مالیه- و خوب است این اعتبار را تصویب بفرمائید که در بودجه باشد برای شهریه بگیرها و اگر در واقع یک شهریه بگیرهائی هستند که آقایان مستحقشان نمی دانند آنها را رد بفرمایند و صرفه هم که از این راه حاصل شد مقرر بفرمایند بخرج دیگری که لازم است رسیده شود والا یکجا یک مبلغی از شهریه ها کم کردن درد را دوا نمیکند و باز ممکن است صدمه اش بیک اشخاصی بخورد که منظور نظر شما نیست .
یاسائی- اجازه میفرمائید یک سوء تفاهمی شده است و
رئیس- رأی میگیریم بپیشنهاد
یاسائی- آنصورت را بخوانند
رئیس- اسامی را یاسائی- بلی
رئیس- باید اجازی بگیریم اگر اجازه دادند قرائت میشود ..
یکنفر از نمایندگان- مجدداً قرائت شود .
(پیشنهاد آقای یاسائی بشرح گذشته قرائت شد)
یاسائی- این جزء پیشنهاد بنده است که اسامی قرائت شود .
رئیس- رأی میگیریم باینکه اسامی قرائت شود . آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند .
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد . رأی میگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای یاسائی آقایان موافقین قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد . پیشنهاد آقایان روحی و میرزا آقا خان
(بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد میکنم شهریه هائی که بیش از پنجاه تومان است قطع شود .
روحی- توضیحات کافی آقای یاسائی دادند . ما یک مالیات نامشروعی میگیریم و بیک مردمانی مفت و مجانی میدهیم . این انصاف نیست و بنده مخالفم که این پولها باین اشخاص داده شود لهذا خواهش میکنم آقایان وضعیت مملکت را در نظر بگیرند و همانطوری که ما میخواهیم نیم عشر را کم کنیم و هفتاد هزار تومان پول خانواری و سرشماری را کم کنیم . بهمین تناسب یکقدری از عایدات را مفتی بکسی ندهند . و لااقل در انتظار هر دو اش یک فلسفه داشته باشند نه اینکه یک عایدی را گرفت و یک مخارجی برایش جعل کرد !
مخبر- اگر چه آقای وزیر مالیه حالا در جواب آقای یاسائی فرمودند که بطور کلی نمیشود . هر شهریه بگیر مفت خور گفت . آقا میفرمائید که من مخالفم بمفت خور داده شود ..
یاسائی- مجلس اجازه بدهد که صورت خوانده شود مجلس که نیمگذارد !
(همهمه بین نمایندگان- )
(صدای زنگ رئیس)
تدین- شما معلم هستید قاضی نیستید .
شیروانی- مجلس حق ندارد که اجازه ندهد که صورت خوانده نشود !
مخبر- آنوقت پیشنهاد میفرمائید که کلیه شهریه ها و بطور کلی از پنجاه تومان ببالا قطع شود چه دلیل دارد ؟ ! دلیلتان اینست که از پنجاه تومان بپائین میگیرند و ابداً استحقاق دارند و شاید همان اشخاصی که دویست تومان بیشتر میگیرند خیلی استحقاق دارند این چه دلیلی است که شما میفرمائید ؟ !
شیروانی- ملت بدبخت است .
رئیس- رأی میگیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
(عده کمی برخواستند)
رئیس- قابل توجه نشد- پیشنهاد دیگر .
(بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد میکنم- قسمت شهریه ها موقوف و پس از آنکه صورت جزء شهریه بگیرها از طرف کمیسیون بودجه تهیه و طبع و توضیع شد بعد در آن باب رأی گرفته شود . افشار
افشار- اولا معلوم نیست که بودجه سال آینده کی بمجلس خواهد آمد . اگر ما میدانستیم کی بمجلس خواهد آمد صبر میکردیم تا یک مدتی پس از آنکه شهریه بگیرها حقوقشان را میگرفتند نظزیات خودمان را در بودجه سال آینده عرض میکردم . ولی چون بنده تصور میکنم تا شش ماه اول سال آینده هم بودجه بمجلس نخواهد آمد از این جهت پیشنهاد میکنم صورت جزء شهریه بگیرها طبع و توضیع شود تا مجلس اشخاص شهریه بگیر را در نظر بگیرد که کی ها هستند که استحقاق دارند و کیها استحقاق ندارند آنهائیکه ندارند مال آنها را بزنند و سایرین را مجلس تصویب کند .
رئیس- آقای معتمد السلطبه- (اجازه)
معتمد السلطنه- بنده با این پیشنهاد مخالفم و علت مخالفت من اینست که صورت شهریه ها در دوره چهارم طبع و توزیع شده است حالا هم گمان میکنم در اداره تقنینیه حاضر است اگر میخواهید از آن رو نگاه کنید صورت مشروحش در کمیسیون بودجه هم حاضر است ممکن است بکمیسیون بودجه مراجعه شود در این صورت علت ندارد که این قسمت از مخارج را حذف کنیم و بگذاریم برای مدت غیر معینی .
رئیس رأی گرفته میشود- آقایانیکه پیشنهاد آقای افشار را قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس تصویب نشد . پیشنهاد آقای آسید جلال یک قسمتش رد شده در قسمت دیگری رأی میگیریم
(بشرح ذیل خوانده شد)
مقام محترم و ریاست مجلس شورایملی
بنده پیشنهاد میکنم شهریه و وظایفیکه در سال زیادتر از ششصد تومان میشود بریز و تفصیل تقدیم مجلس شود که در هر یک از اقلام علیهده رأی کرفته شود .
آقا شیخ جلال- توضیحات این پیشنهادات همان هائی است که آقایان فرمودند من باب اینکه اقایان تصور نفرمایند که این کار طول میکشد . بنده تجربه کردم بین ششصد تومان و زیادتر . کمتر ششصد تومان را مجلس رأی بدهد و از آن ببالا که ممکن اشخاص متمول صاحب آن حقوق باشند در هر یک از آنها مجلس علیهده رأی بدهد .
مخبر- بهمین دلیلی که خودشان آوردند (برای اینکه بعضی ها تصور نکنند مدتی وقت لازم دارد) همین پیشنهاد که خودشان فرمودند شاید چندین جلسه وقت لازم دارد برای اینکه ایشان پیشنهاد میفرمایند آنچه که اضافه بر شصد تومان است علیهده رأی بدهند صورتش هم بملس بیاید در حالیکه همانطوریکه آقای معتمدالسلطنه توضیح فومودند جنابعالی و آقایانیکه خیلی دقیق هستند در اقلام شهریه ها میتوانند بکمیسیون بودجه مراجعه کنند و یکی از راپورتهائی را که سال گذشته طبع شده است یا صورتیکه امسال اوردند و در کمیسیون موجود است مطالعه بفرمایند آنوقت اگر در بعضی اقلام آن نظر داردند پیشنهاد بفرمایند و الا باینطور گمان نمیکنم عملی باشد .
رئیس- آقایانی که این پیشنهاد را تصویب میکنند قیام فرمایند .
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد . پیشنهاد آقای شیروانی .
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد میکنم- قسمت شهریها از ستون مخارج موضوع شود و بکمیسیون ارجا شود . تا مفتخورها را از مستحقین تشخیص بدهند .
شیروانی- اینجا برای یک عده از مستحقین سنگ به سینه زده میشود این مستحقین هفت ماه شهریه شان را آقایان تصویب کرده اند و رأی داده اند ولی دو ماه بیشتر بآنها داده نشده ...
وزیر مالیه- اینطور نیست پنج ماه داده اند- شیروانی- همین طور است وقتی عرض بنده تمام شد صحبت کنید بعضی هم شاید کمتر بعضی هم شاید سه ماه گرفته اند وزارتخانه های دیگر را هم (غیر از معلمین که اینجا هستند دو ماه و سه ماه حقوق نداده اند و وزارت مالیه یکماه زیادتر از آنچه تصویب شده گرفته اند
وزیر مالیه- این را هم تکذیب میکنم .
شیروانی- بسیار خوب بعد تکذیب کنید- بنده عرض میکنم مستحقین را که اینقدر بر ایشان اینجا حرف زده میشود حقوقشان را نداده اند بعد هم نمیدهند هر وقت دلشان میخواهد میدهند غیر مستحقین را هم هر وقت بخواهند فوری میدهند- آن کسی را هم که آقای معتمد السلطنه فرمودند یک پارک پنجاه هزار تومانی دارد- جلو جلو هم گرفته است . از جاهای دیگر هم گرفته بعضی آقایان اعضاء کمیسیون بودجه هم اصرار دارند که این بودجه باین خوبی که بمجلس آورده اند برنگردد بکمیسیون و تصویب شود . بسیار خوب برای اینکه جمع نظر آقایان بشود یعنی باین بودجه رأی داده شود و برنگردد بکمیسیون این قسمت را موضوع میکنم و ببقیه اقلام ستون خرج آقایان رأی بدهند این قسمت برود بکمیسیون و اشخاصی که نظریاتی دارند بروند بکمیسیون بودجه و اظهار کنند که فلان آقا مفت خور است و آن یکی مستحق است .بالاخره با نظر کمیسیون بودجه مفتخورها از مستحقین تفکیک میشوند . و بمستحقین زود تر رأی داده میشود دیگر بسته بنظر آقایان است که معاون وزارت مالیه – نسبت باصل موضوع عرضی ندارم فقط برای اینکه رفع اشتباه از آقای شیروانی کرده باشم لازم است عرض کنم که شهریه ها تا برج سنبله حواله اش صادر شده است و پرداخته اند . ممکن است در میانشان چند نفری باشند که هنوز دریافت نکرده اند ولیکن تا برج سنبله پرداخته شده است وزارت مالیه هم بیش از آنچه در مجلس تصویب شده حقوق نداده است .
رئیس – آقای تدین ( اجازه )
تدین – بنده اولاً مقتضی نمی دانم از نقطه نظر حیثیت و عظمت مجلس یک کلماتی گفته شود که بجای آن کلمات میتوان یک کلمات دیگری را گفت ۰۰۰
شیروانی – جای مفتخور چه می شود گفت ؟
تدین – بجای مفتخور میشود گفت غیر مستحق ولی اینطور کلمات بعقیده شخصی بنده مناسب با عظمت و ابهت موقع مجلس درایملی نیست طرز استدلال را باید عوض کرد برای اینکه حیثیت یک مقام مصون بماند . اظهار عقیده آزاد است در صورتیکه تماس باحیثیت یک مقام عالی نکند . از آنکه میگذریم آقایان متأسفانه در دوره چهارم نبودند . بنده در دوره چهارم بودم یک عده از آقایان هم بودند مدتی هم در کمیسیون بودجه دورهُ چهارم بودم و بقدری همین موضوع شهریه بگیرها طرف توجه بود که مافوق آن متصور نیست قریب چهار ماه بلکه زیادتر موضوع شهریه بگیرها در کمیسیون بودجه مطرح بود . بالاخره راه حلی خواستند پیدا کنند تا آخر کمیسیون و مجلس موفق شدند باینکه قانونی وضع کردند آن قانون در آن کتاب کبیر هم هست و ترتیباتی قرار دادند که از یک تومان تا پنجاه تومان ببالا از هر تومانی یک مبلغی کم بکنند همین کار را هم کردند . بنده منکر نیستم که شاید در بین این اشخاص یک اشخاصی هستند که ۰۰
یک نفر از نمایندگان – آن مال مستمری ها بود .
تدین – خیر شهریه ها حالا مطرح است شاید یک اشخاصی باشند که مستحق نباشند و تردیدی نیست اما بهمین سهولت و باین پیشنهاد فوراً این قضیه حل می شود ؟!! خیر نمیشود . بنده در این جا این جمله را عرض میکنم . یک سال است یا ده ماه است تقریباً که مجلس باز شده است و تکالیف خودمان را هم میدانیم بعلاوه در نظامنامه داخلی تکالیف کمیسیون بودجه معین شده است و بودجه هم آمده است کمیسیون بودجه هم باز است تمام آقایان هم به کمیسیون بودجه دسترسی داشتند حالا که آخر سال شده است و هفت ماه یک دوازدهم را مجلس تصویب کرده است تازه حالا میفرمایند برگردد بکیمیسیون بودجه . کمیسیون بودجه چه کار کند ؟!!! در اینجا مثل بعضی آقایان مثل بعضی اشخاصی است که در تابستان بفکر زمستان هستند خانه خود را باید کاه گل بکنند میگویند باشد . زغال می خواهند باشد . بمحض اینکه باران زمستان شروع کرد و دیدند آب از گوشه اطاق سرازیر است آنوقت با کمال عجله میگویند باید کاه کرد . سوراخ را باید گرفت . شیروانی اگر هست باید بطانه کرد . هشت ماه نه ماه است که این مسائل در جریان است و آن آقای محترم میفرمایند که نمی گذارند حرف بزنیم و مذاکرات زود کافی میشود . خیر آقا زمینهُ فکر را از دست هیچکس نگرفته بودند . کمیسیون بودجه هم باز بود ممکن بود مراجعه کنند . بالاخره کمک فکری بکنند . پیشنهاد بکنند . ولی حالا هیچ تأثیری ندارد . بنابراین از اینکه میگذریم بسیار خوب شما یک مبلغی را قطع کردید ( آنهم راهش این نیست باید برود دقت کافی بشود ) این مبلغ هر چه پنجاه هزار تومان یا چهل هزار تومان . ( آن صد و نود هزار تومان هم اشتباه است . آن مال یک سال است در صورتیکه مجلس هفت ماهش را تصویب کرده مگر اینکه رأیش را نقض کند ) خیال می کنید واقعاً یک پولی خواهد شد که مستقیماً صرف یک مؤسسه بشود ؟ از این جا گرفته میشود و میز و نیمکت برای سایر جاها درست خواهد شد بنابراین بنده کار ندارم و در عین اینکه تصدیق میکنم عرض میکنم که حالا فایده ندارد . این کمیسیون بودجه سه ماه و نیم دیگر بیشتر از عمرش باقی نیست موفق نمیشود کمیسیون آتیه هم موفق نمیشود مگر اینکه بالاخره یک فکرهای اساسی بکنیم . بهمین سهولت و آسانی یک پیشنهاد قابل توجه بشود و برگردد عملی نمیشود . من چون این را عملی نمیدانم مخالفم .
رئیس – آقایانیکه پیشنهاد آقای شیروانی را قابل توجه می دانند قیام فرمایند .
( چند نفری برخاستند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد جمعی از آقایان قرائت می شود .
( بشرح آتی قرائت شد )
پیشنهاد میکنم : مقام محترم ریاست قبل از اخذ رأی در شهریه ها مقرر فرمایند اقلام آن بجز و اسامی و توزیع بشود تا آقایان نمایندگان از جزئیات آن اطلاع حاصل کرده رأی بدهند . ( قائم مقام . حسن ملک التجار . صولت السلطنه . هرمزی . مصدق الملک . صدر العلما‍ء مفتی . اخگر . امیر اشرف . جلال الدین . یاسائی . میرزا آقا . سردار منتصر . کازرونی )
رئیس – آقای قائم مقام ( اجازه )
قائم مقام – توضیحات این پیشنهاد را آقای افشار دادند . بنده بآقایانی که خیلی حرارت دارند که شهریه ها بگذرد همینقدر تذکر میدهم که اصرار ایشان تر را هم به آتش خشک خواهد سوخت . اغلب آقایان نمایندگان بشهریه ها رأی نخواهند داد این است که حق سایرین هم از میان میان خواهد رفت . این را طبع و توزیع بکنند تا رأی دهندگان بفهمند که به چه کسی رأی میدهند و هر کس را مستحق میدانند رأی بدهند هر کس را نمی دانند رأی ندهند و بقیهُ توضیحات را آقایان دادند .
مخبر – اولاً اینکه فرمودند اغلب آقایان بشهریه ها رأی نمیدهند مجلس امروز مدلل داشت که اغلب آقایان رأی میدهند ۰۰۰
بعضی از نمایندگان – ( باهمهمه ) خیر اینطور نیست .
بعضی دیگر – همینطور است .
( صدای زنگ رئیس )
مخبر – و ثانیاً بنده دیدم آقایانی که این جا امضاء کرده اند عده شان بیش از ده دوازده نفر نیست . صورت شهریه ها هم در سال گذشته طبع شده و صورتش در اداره تقنینیه موجود است مراجعه بفرمایند یک صورت از اداره تقنینیه بگیرند . بهر حال صورتها حاضر است اگر خودتان هم تشریف نبرید بنده موقع تنفس میروم یک نسخه میگیرم بآقایان تقدیم می کنم ملاحظه بفرمایند و فعلا این پیشنهاد را پس بگیرند .
رئیس – آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند
( عدهُ قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد .
مخبر – پیشنهاد آقای روحی
( اینطور قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم که شهریه هائی که بیش از صد تومان است قطع شود .
حاج میرزا عبدالوهاب – مال بنده مقدم است .
رئیس ( خطاب بروحی ) – صحیح است مال ایشان مقدم است
( پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب بشرح ذیل خوانده شد )
بنده پیشنهاد میکنم تا برجی شصت تومان از شهریه ها داده شود بقیه حذف شود عبدالوهاب الرضوی بنده عرض میکنم ( پارسال هم عرض کردم ) که اخذ بغیر حق و اعطای بغیر مستحق شرعاً و عرفاً مذموم است . مثلاً مالیات گرجی دوزی یک وقتی هفتصد تومان بوده است ولی حالا از آن صنف چیزی باقی نمانده و یک نفر است مأمور می آید می گوید باید هفتصد تومان را بدهی . صنف روغن چراغی یک وقتی در ایران روغن خیلی مصرف می شده حالا یک مثقال روغن چراغ در تمام ایران مصرف نمیشود و یک روغن چراغی هست برای بعضی کارها می آیند میگویند چهار صد تومان باید بدهی از آنها میگیرند بعد بیک عده ای که آقایان اغلبشان را نمی شناسند کورکورانه رأی میدهند . دیگر اینکه میگویند میخواستید در کمیسیون بودجه بگوئید . در کمیسیون بودجه هم میرفتیم بایستی چرت بزنیم . مثلاً میگویند طبع شده است بلی بنده هم دارم و چون میدانم چه اقلامی است رأی نمیدهم . ولی یکعدهُ آقایان که در دورهُ چهارم نبوده اند و امسال آمده اند و نمی دانند شما میگوئید عجالتاً ورقه سفیدت را بده اول رأی بده بعد برو ببین که بچه اقلامی رأی داده ای بنده نمیدانم فلسفهُ این ترتیب چیست آقای تدین می گویند که باید در بهار شیروانی را بطانه کنی حالا امروز می کنی . بودجه حالا آمده آیا میشود بنده قبل از قاضی بمنبر بروم ؟
رئیس – آقای مدرس ( اجازه )
مدرس – بنده چون جدم و پدرم و خودم و اولادم از این نانها نخورده ایم و انشاء الله الرحمن هم نخواهیم خورد ولو اینکه در راه خدمت بمملکت کشته شوم راضی نیستم مجلس شورای ملی برای اولاد من شهریه معین کند . برود گدائی کند .لکن این فرمایشاتی که آقایان می فرمایند نسبت باداره کردن خانه شخصی است و البته اگر کسی خانه شخصی داشته باشد یک چیزی که پیدا می کند باندازهُ آن جای خرج را پیدا کند این دخلی بعالم مملکت داری ندارد مملکت داری یک خرجهائی دارد و آقای ذکاءالملک فرمودند یک کلمهُ حسابی را هم ما نمی خواهیم بشنویم . سابق بر این هم امورات یک وضعیاتی داشته و اسمش را استبداد گذاشته بودند که بعقیدهُ من مشروطه بود و یک وضعیاتی بود . یک پولهائی را میگرفتند . یک قدرش را میخوردند یک قدرش را بجا یا بیجا میدادند . آمدند آنوضعیات را تغییر دادند و به یک وضعیات جدیدی تبدیل کردند . حالا البته اگر بعقیده شما چیزهای بدی هم بوده است باید بتدریج خوبش کرد و دفعتاً نمی توانید خوبش کنید و اما اینکه آقای تدین میفرمایند بعضی الفاظ مناسب نیست صحیح است و بعلاوه پارسال این شهریه ها کلمه بکلمه در کمیسیون بودجه مطرح شد و خیلی هم در آنها مذاکره شد و بعقیدهُ من عشرش هم داخل در این مفاهیمی که بعضی میگویند نیست . هیچکس پول بیجا نه در زمان استبداد و نه در غیر استبداد بکسی نمی دهد . مثلاً یک کسی پدرش خدمتی کرده است اولادش یک مبلغی بعنوان شهریه میگیرد یا یک کسی کمالاتی تحصیل کرده بوده است یک مبلغی بعنوان شهریه به او میداده اند و دو سه دست گشته است حالا اسمش را میگذارند مفتخور . خیر اینطور نیست مملکت داری مخارج دارد و مخارج هم همه اش این نیست که صبح چهار قران بدهند بعمله که تا شام کفه بکشد بسا هست که یک پولی را حالا باید بدهند تا اینکه ده سال دیگر فایده اش را ببرند یا ده سال پیش از این داده اند و حالا باید استفاده ببرد . بنده جداً با این کلمه که آقای ذکاء الملک فرمودند که باید اینکار بتدریج درست شود موافقم و این حرفها هم آنقدر فایده نخواهد داشت و اینکه آقایان میفرمایند این پولها از بعضی اصناف ضعیف گرفته میشود این هم خیلی بد است آنها را هم ترک نمایند و نگیرند و اگر این شهریه ها را هم ندهند خرج چکاری بکنند . آیا این چهل کرور عایدات را که میگیرند بجایش خرج می کنند که این صد و پنجاه هزار تومان را میخواهند ندهند خرج کنند بنده معتقدم که نه عایدات ما کما هو حقه از روی عدل است و نه مخارجمان لهذا باید هر دو را بتدریج اصلاح کرد و تقاضا میکنم این صحبتها را بگذاریم برای سال آتیه و آنوقت در این قسمت نظریاتی بکنید مثل دورهُ قبل که از مازاد پنجاه تومان ، تومانی چهار قران کم کردند . شاید در سال آتیه موفق شوند که زیادی آنها را بتدریج کم کنند و حالا این حرفها موقعیت ندارند .
رئیس – رأی گرفته میشود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالوهاب آقایانی که موافقند قیام فرمایند .
( عده ای برخاستند )
رئیس – قابل توجه نشد آقای روحی ( اجازه )
روحی – توضیحات کافیه در اطراف شهریه ها داده شده و بنده فقط میخواهم جواب بعضی از اظهارات آقای مخبر را عرض کنم فرمودند پنجاه تومان کفایت از برای مخارج اشخاص مستحق نمی کند بنده عرض میکنم صد تومان ببالا را که دولت مکلف نیست بدهد و با صد تومان هم بخوبی میشود در این مملکت گذران کرد . بنابراین بنده پیشنهاد کردم که شهریه های از صد تومان ببالا قطع شود دیگر بسته برأی مجلس است که هر طوری رأی میدهند بدهند .
مخبر – اینجا سوء تفاهم شد بنده اینطور که جنابعالی فرمودید عرض نکردم بنده عرض کردم با اشخاصی هستند که شهریه شان پنجاه تومان است و ممکن است مستحق نباشد و بر ایشان زیاد باشد و با اشخاصی هستند که شهریه شان دویست تومان یا بیشتر است و با این حال برای آنها کم باشد و حالا باز در جواب جنابعالی میخواستم عرض کنم همانطور که آقای مدرس فرمودند کار باید تدریجی باشد . آیا شما متوقع هستید که از یک میلیون و بیست و چهار هزار تومان بیشتر از دویست و بیست و چهار هزار تومان کم کنید دیگر میخواهید چقدر کسر کنید ؟
رئیس – رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای روحی .
یکنفر از نمایندگان – مجدداً قرائت شود .
( مجدداً بشرح فوق قرائت شد )
رئیس – آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام نمایند
( عدهُ قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد دیگری از طرف آقای محمد ولیمیرزا رسیده است قرائت میشود
( بشرح آتی قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم که کمیسیونی مرکب از شعبات انتخاب بمعیت دولت و کمیسیون بودجه باقلام شهریه و مستمری مراجعه و برای سنه آینده در ضمن بودجه پیش بینی لازم را فقط برای مستحقین بدارد .
رئیس – آقای محمد ولیمیرزا ( اجازه )
بعضی از نمایندگان – خارج از موضوع است .
رئیس – توضیح بدهند تا معلوم شود .
محمد ولیمیرزا – بطوریکه آقای مدرس فرمودند این اصلاح باید بتدریج بشود و نظر نمایندگان هم همین است و بتدریج هم قدم برداشته شده است و همانطور که آقای مخبر فرمودند در سنهُ ماضیه مبلغ شهریه و مستمری یک میلیون و بیست و چهار هزار تومان بود و در هذه السنه مبلغ آن هشتصد هزار تومان شده و البته در یکسال دویست هزار تومان کسر کردن میتوان گفت که یک قدم عملی است و بنده برای اصلاح اصل موضوع اینطور بنظرم رسید که برای سنه آتیه یک کمیسیونی از شعبات انتخاب شود و بودجهُ سنه آینده را باید کمیسیون بودجه و دولت از حالا شروع بکنند و یک توجه جدی باقلام آن بفرمایند ۰۰۰
رئیس – این راجع به سال آتیه است .
محمد ولیمیرزا – بلی برای سال آتیه این کار بشود و مقصود بنده هم عرض همین دو کلمه بود و پیشنهادم را پس می گیرم .
رئیس – پیشنهاد دیگری از طرف آقای روحی و شیروانی و میرزا آقاخان رسیده است قرائت می شود
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم شهریه ها تا پنجاه تومان تمام و از پنجاه تومان ببالا تومانی دو قران کسر شود و ضمیمه بودجه صحیه گردد .
رئیس – آقای شیروانی ( اجازه )
شیروانی – این پیشنهاد آقای روحی را که بنده امضاء کردم برای قسمت آخر آن بود که ضمیمه معارف شود بنده میبینم از یک طرف صحیه و معارف ما در مضیقه است و از یک طرف آقای مدرس میفرمایند باید کار بتدریج بشود . آخر تدریجی هم از یک وقتی باید شروع شود شروعش از حالا است اگر یک قران از یکی از این اقلام شهریه کم کنید خودش یک کمکی است و بنده معتقدم کسانی که استحقاق دارند باید بآنها شهریه بدهند و خوبست تومانی دو قران بمعارف مملکت کمک بکنید و امسال که یک مبلغ زیادی از بودجه معارف کسر شده است و آن نیم عشر اوقاف را هم مالیه ضبط کرده است . اقلاً باید یک کاری کرد که ادارات معارف نخوابد و همان اشخاصی که بنظر آقایان مستحق هستند ممکن است تومانی دو قران بمعارف این مملکت بدهند . دیگر بسته بنظر آقایان
رئیس – آقای شیخ الاسلام ( اجازه )
شیخ الاسلام ملایری – بنده با اظهارات آقای شیروانی مخالفم حالا اسامی بعضی از اشخاصی که شهریه بگیر هستند عرض میکنم . مثلاً یکی از اشخاص شهریه بگیر آقای حاج مخبر السلطنه است .
مخبر – اسم نبرید .
شیخ الاسلام – باید اسم برد . مخبرالسلطنه در این مملکت بصحت عمل زندگی کرده است و عمر خودش را صرف خدمت بدولت نموده است و دولت ماهی دویست تومان و خورده ای بعنوان شهریه به او میدهد . یکی دیگر از شهریه بگیر ها آقای نیرالملک است . یکی دیگر ورثه صنیع الدوله است یکی دیگر حکیم الملک است و اگر صحت عمل در این مملکت صورت خارجی دارد باید از آنها قدردانی کرد.
رئیس – آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام نمایند
( عده ای قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال
( بشرح زیر قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم که به مسئولیت کمیسیون بودجه و دولت بمستحقین از شهریه بگیرها مقدار لازم که زیادتر از مقدار مقرریست داده شود و مازاد قطع شود .
رئیس – آقای آقا شیخ جلال ( اجازه )
آقا شیخ جلال – البته همهُ ماها تصدیق داریم که اکثریت مجلس با این قضیه موافق است ولی در عین حال باید تصدیق کرد که در آتیه یک مسئولیتی متوجه ما خواهد بود که خیلی سنگین است و بنده تصور میکنم که این بودجه نیست و علناً میگویم که کمیسیون بودجه بوظیفه خودش قیام نکرده است و شش ماه بودجه مملکتی را معطل گذاشته است و مطابق راپرتی که داده شده است یک دلایلی که ما را قانع کند که کمیسیون کار کرده است و به مجلس نداده و حقیقتاً کمیسیون در این شش ماه کار نکرده است و دو ماه بدو ماه راپرت نداده است . در صورتی که مطابق صریح نظامنامه هر کمیسیونی باید دو ماه بدو ماه راپرت عملیات خودش را به مجلس بدهد تا اینکه مجلس از اشکالاتی که در ضمن عمل پیش می آید مستحضر شود و معنی راپرت این است که باید حقایق و علل و جهانی که مدخلیت در رأی دارد آنها را ذکر کند . کمیسیون بودجه یک راپرت مجملی تقدیم مجلس کرده است که بهیچوجه نمیشود در آن دقت کرد . آخر ما وکیل هستیم مسئولیت داریم و نباید از یکنفر وکیل شخصی کمتر بقضایا اهمیت بدهیم . مثلاً میگویند بیست و چهار میلیون دخل یا خرج را تصویب کنید و وقتی که موقع تجزیه میشود و پیشنهاد تجزیه می کنند بر خلاف صریح ماده نودونه نظامنامه اجازه نمیدهند و وقتی که بموجب مادهُ دیگر می گوئیم در تفسیر این ماده نظامنامه رأی گرفته شود باز رأی گرفته نمیشود . بنده عرض می کنم که آقایان باید در نظر بگیرند که فوق این اکثریت خدا و مردم است و بالاخره این اکثریت در یک محکمه وجدانی ممکن است مورد نظر واقع شود . آخر به چه مسئولیت رأی بدهم که به فلان کس شهریه بدهند یا ندهند ، در صورتی که نمیدانم مستحق است یا نه . آقایان می فرمایند کمیسیون بودجه باز بوده است . ترتیبات و نظامات داخلی مجلس باید تمام این قضایا را پیش بینی کند یعنی باید راپرت کمیسیون بودجه حاوی تمام دلائلی که سبب گرفتن شهریه می شود باشد به این جهت است که این پیشنهاد را تقدیم مجلس کردم که نظر به اطمینانی که جامعه به کمیسیون بودجه دارد و این کار را به آن رجوع کرده اند لااقل مستحق را از غیر مستحق تشخیص بدهند و آنهائی را که کمیسیون بودجه مستحق دانست تصویب و بقیه را رد کنیم .
تدین – اجازه میفرمائید ؟
رئیس – پیشنهاد تنفس شده است .
تدین – اجازه بفرمائید بنده توضیح بدهم بعد تنفس داده شود
رئیس – آقایان اجازه میفرمایند بعد از توضیح آقای تدین تنفس داده شود ؟
جمعی از نمایندگان – صحیح است .
رئیس – آقای تدین ( اجازه )
تدین – بنده مقصود از پیشنهاد نماینده محترم را اینطور تشخیص دادم که برای اثبات مقصود ادله نداشتند سوای حمله بکمیسیون بودجه این یک چیز تازه ایست راپرتی که کمیسیون بودجه داده است طبع شده و یقیناً به خود نمایندهُ محترم هم داده شده است و اگر وقت مطالعه میداشتند و مطالعه میکردند تصدیق میکردند که اصول مشکلات را کمیسیون بودجه در مقدمه راپرت عنوان کرده است و فقط بنده متأسف هستم از اینکه تمام راپرت هائی که از کمیسیون ها داده میشود مطالعه نمیشود و حتی در روزی هم که جزء دستوراست پهلوی بنده نیست آنوقت در بین مذاکرات یک فکری جلوی چشم من میگذرد و بهمین جهت است که حرفها چندان موثر نمیشود . در چندین جلسه قبل هم عرض کردم و آقایان هم تصدیق فرمودند که کمیسیون بودجه تصوری در وظایف خود نکرده و همهُ قضایا را خودتان بهتر میدانید و تا آن اندازه هم که مقتضی بوده بلکه مافوق آن کوشش برای تنظیم بودجه کرده است . اما این یک چیز تازه ایست که هیچ معمول نبوده است که در یک مجلس یک نفر نماینده بیک قسمت از اعضاء حمله کند !! این را بنده حمل نمی کنم مگر بر قصور در استدلال و دلیل . از این میگذرم قضیهُ یک بام و دو هوا شده است . همیشه بنده عقاید خودم را راست میگویم و عرض می کنم که اصول گم شده و پر نسیب ملحوظ نیست . در جاهای دیگر آنهائی که موافق حکومت هستند و تشکیل اکثریت میدهند و میگویند ما موافق دولت هستیم این حرفها را نمی زنند در جاهای دیگر اصول اینطور نیست .
شیروانی – اینطور نیست .
تدین – ولی این ترتیب یک بام و دو هواست . این حقایق را بنده باید بگویم آن اشخاصی که اکثریت را تشکیل میدهند و به دولت اعتماد دارند قضایا را قبلاُ به طور خصوصی حل میکنند بعد در مجلس می آورند ۰۰۰
شیروانی – اینطور نیست .
تدین – اجازه بدهید بنده حرفم را بزنم باید در عمل وارد شد اینها اصول است بروید از آنهائی که از اصول دنیا مطلع هستند تحقیق کنید تا به شما بگویند و اگر هم چنانچه اعتماد ندارید علناً بگوئید این ترتیب به درد نمی خورد ۰۰۰
آقا شیخ محمد علی الموتی – اعتماد داریم حرفمان را هم میزنیم .
تدین – خیر اینطور نمیشود این کوسه و ریش پهن است . این قرمه سبزی بی گوشت است .
الموتی – خیر با گوشت است .
یاسائی – بالایعه اوزان و مقادیر کی مخالفت کرد ؟
تدین – در آن لایحه از نقطه نظر علمی بنده مخالف بودم و بعد خواهم گفت که دلیلش چه بود علی ای حال اینکه دلیل نیست . اگر دلیلی دارید بگوئید کمیسیون بودجه بوظایف خودش عمل کرده است .
شیروانی – عمل نکرده است
تدین – بالاخره باید حافظ نظامات مجلس باشیم و نظامنامه که بر همهُ ما حکومت دارد باید آن را محترم بشماریم . بنده استدعا میکنم ماده ۱۱۲ را قرائت نمایند و خواهش میکنم آقای رئیس هم این ماده را اجراء کنند
( آقای اقبال الممالک بشرح ذیل قرائت نمودند )
ماده ۱۱۲ – کلیتاً قطع کلام و استعمال الفاظ زشت و تعرضات شخصی و هر گونه حرکات و نمایشاتی که موجب بی نظمی مجلس باشد ممنوع است
تدین – یکی از مواردی که این ماده باید اجراء شود در ماده دیگر است .
یکنفر از نمایندگان – برای همه .
رهنما – بگذارید حرفشان را بزنند چیز غریبی است
تدین – بنده از آقای رئیس تقاضا کردم نظامنامه را اجرا بفرمایند .
رئیس – بنده اگر بخواهم نظامنامه را اجراء کنم باید همه روزه یا بمؤاخذه رأی بگیرم یا راجع به اخطار باقید در صورت مجلس .
مخبر کمیسیون بودجه – پس تکلیف ما چیست ؟
تدین – بنده عرض میکنم که مجلس شورای ملی نبایدالعباذبالله مثل میدان کاه فروشها باشد ما رأی دادیم و شما را به ریاست انتخاب کردیم و نظامنامه هم باید اجرا شود و نظامنامه هم بر تمام ماها حکومت دارد . اول درباره خود من اجرا کنید بعد درباره هر کس که منحرف میشود اینطور که نمیشود .
رئیس – در مجلس گذشته یک شخصی به یک کمیسیونی نسبت بی شرافتی داد بنده به موجب نظامنامه رأی گرفتم پنج نفر بیشتر قیام نکرد و چون اینطور شد بنده یک قدری ملاحظه میکنم برای اینکه چیزی که بنده پیشنهاد میکنم مجلس رأی ندهد بمنزله عدم اعتماد است از این جهت بنده خودداری میکنم .
تدین – ما همیشه اعتماد داشته ایم و داریم و خوب بود آن کمیسیون استعفا میداد . حالا هم بنده خواهش میکنم نظامنامه را اجراء بفرمائید اگر طرف توجه نشد بنده از کمیسیون بودجه استعفا میدهم و گمان میکنم همه رفقا استعفا بدهند .
نجات – خوب است تنفس داده شود
رئیس – چند دقیقه تنفس داده می شود .
( در این موقع جلسه به عنوان تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید )
رئیس – آقای آقا شیخ جلال می خواهند مطابق نظامنامه توضیحی بدهند
آقا شیخ جلال – چون اظهارات بنده را بر خلاف واقع جلوه داده اند این است که بنده عرض میکنم تعرض من نسبت به کمیسیون بودجه فقط راجع به این بوده است که موافق قانون در ظرف دو ماه توضیحات و راپرت خودش را به مجلس نداده است و راجع به یک بام و دو هوا بنده همیشه معتقد بودم که یک بام و یک هوا است .
رئیس – آقا این توضیح نیست . این جواب است . آن ایرادی هم که فرمودید که کمیسیون دو ماه به دو ماه باید راپرتش را بمجلس بدهد آن راجع بکمیسیون بودجه نیست راجع به کمیسیون هائی است که در ماده ۱۵ اسامی آنها نوشته شده است . رأی گرفته میشود به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال ۰۰۰
آقا شیخ جلال – بنده استرداد می کنم .
رئیس – پیشنهاد آقای شیروانی قرائت میشود و گمان میکنم این پیشنهاد هم مخالف رائی است که مجلس داده است .
( به شرح زیر قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم که شهریه ها از بودجه خارج شود و جداگانه در آن صحبت شود .
رئیس – شهریه ها جزء ماده دوم بود و مذاکره شد و بکفایت مذاکرات هم رأی داده شد حالا اگر توضیحی دارید بفرمائید .
شیروانی – جزء ماده اول بود .
رئیس – خیر ماده دوم است .
شیروانی – اگر اینطور است عرضی ندارم .
رئیس – در فقره هجدهم از ماده دوم هم مذاکراتی شد و نسبت به کفایت مذاکرات هم رأی داده شد .
شیروانی – اجازه میفرمائید ؟
رئیس – بفرمائید
شیروانی – این پیشنهادی که بنده کردم مقصودم این است که قسمت شهریه ها بکلی از بودجه مملکتی خارج شود بنده پیشنهاد کردم که در بودجه جداگانه رأی بگیریم و در این قسمت در کمیسیون بودجه مذاکره شود و پیشنهادات آقایان هم بکمیسیون برود و در آنجا توافق نظر حاصل شود و بمجلس بیاید .
رئیس – عقیده کمیسیون چیست ؟
مخبر- کمیسیون نمی تواند بپذیرد برای این که این قسمتی را که آقای شیروانی می گویند نمیشود و در قسمت خرج هم یک مرتبه که رأی نخواهند داد .
رئیس – مقصود ایشان این است که باز هم مذاکره شود . رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای شیروانی ۰۰۰
شیروانی – استرداد می کنم .
رئیس – پیشنهاد آقا میرزا یدالله خان قرائت میشود
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد می کنم که مبلغ هشتصد هزار تومان پیشنهادی دولت راجع بشهریه و مستمریات تصویب و رای گرفته شود .
رئیس – مخالف نظامنامه است . پیشنهاد آقای طهرانی قرائت میشود
آقا شیخ محمد علی طهرانی – بنده دو پیشنهاد کرده ام یکی را که یک امضاء دارد پس می گیرم آن یکی که چند امضاء دارد خوانده شود .
رئیس – یک امضائی را مسترد میکنید ؟
طهرانی – بلی .
رئیس – پیشنهاد آقای سردار فاخر قرائت میشود
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم : شهریه ها و مستمریات تا حدود ماهی یکصد تومان پرداخته شود . زیادتر از این مبلغ صورتش طبع و بین نمایندگان توزیع شود تا پس از اطلاع از اقلام رأی داده شود .
سردار فاخر – بنده می بینم که مراد از همهُ‌این پیشنهاد ها که از طرف عده ای از آقایان میشود مقصود این است که یک اقلام درشتی تصور میکنند . بین این هشتصد هزار تومان هست که نمی خواهند به آنها رأی بدهند والا با مبالغ جزئی کسی مخالفت ندارد و حقیقتاً هم نمی شود به آنها گفت بدون اینکه از جزئیات مطلع شوید رأی بدهید این است که بنده پیشنهاد کردم برای اینکه حقوق اشخاص ضعیف از بین نرود بیشتر از ماهی صد تومان صورتش طبع و نشر شود تا آقایان هم مسبوق شوند و رای بدهند و گمان میکنم اگر جنبه عملی را هم در نظر بگیریم زودتر انجام داده شود .
مخبر – این نظریه را خوب بود آقای سردار فاخر در کمیسیو بودجه میفرمودند و با اینکه خودشان عضو کمیسیون هستند بهیچوجه همچو چیزی در کمیسیون نفرمودند و اگر اشتباه نکرده باشم خودشان هم به این اقلام رأی داده اند . مجدداً بنده نمی خواهم دلائلی را که عرض کرده ام تکرار کنم ولی عرض میکنم نمیشود گفت اشخاصی که از ماهی صد تومان بیشتر دارند استحقاق ندارند ممکن است استحقاقشان بیشتر از اشخاصی باشد که ماهی پنجاه تومان . شصت تومان دارند این را بنده مکرر عرض کرده ام و بعلاوه گمان میکنم نظیر این پیشنهاد رد شده است .
سردار فاخر – رد نشده است .
رئیس – رای میگیریم پیشنهاد آقای سردار فاخر . آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( چند نفری قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای دولت آبادی قرائت میشود .
( بمضمون ذیل خوانده شد )
بنده پیشنهاد میکنم شهریه هائی که اقلام بزرگ را تشکیل میدهند و متعلق است به اشخاص متمول در چند ماه آخر این سال داده شود بمدارس ملیه مرکز و ولایات تا برای سال آینده تکلیف قطعی شهریه ها معلوم شود .
دولت آبادی – بنده متأسفانه از ابتدا که این لایحه جمع و خرج آمد به مجلس موفق نشدم چند کلمه عرض کنم حالا هم این پیشنهاد را کردم که بتوانم در ضمن مطالب خود را عرض کرده باشم . بنده نگاه میکنم می بینم آقایانی که مخالفت با این لایحه کرده اند نظریاتشان غالباً صحیح است و شاید آنهائی هم که مخالفت نکرده اند خیلی از این نظریات را دارند چه در دخل و چه در خرج ولیکن رعایت می کنند مصلحت وقت موفقیت به اصلاحات را برای سال آتیه که یکی از آنها هم خود بنده هستم . بنده اگر ورقه سفید روی این مواد بالایحه میگذارم روی این لایحه نیست .روی مصلحت وقت و موفقیت باصلاحات است و اگر بدانیم در سال آتیه این لایحه به همین ترتیب و صورت و ترتیب خواهد بود قطعاً از حالا تصویب نمی کنیم ولی امیدواری دارم که با جدیت آقایان عظام و نمایندگان محترم این ورقه که گذشت بزودی شروع کنیم بعملیات برای سال آینده و خیلی از نظریاتی که داریم و قابل اصلاح است اصلاح بشود بلکه بتوانیم در سال آینده یک کتابی دست مردم بدهیم تا بفهمند چه باید بدهند کی باید بدهند . چطور باید بدهند بلکه یک قدری بدبختی مملکت بر طرف بشود . بنده نگران هستم و میترسم آنقدر صحبت متفرقه در میان بیاوریم که دست آخر همینطوری که امسال نشد سال آینده هم موفق باصلاح بودجه نشویم . این مال اساس کار آمدیم بر سر شهریه ها بنده هم جزء آقایانی هستم که با بعضی از اقلام این شهریه ها مخالفم و میل دارم اگر شروع کردیم باصلاحات آن مخارج تبدیل شود بیک کارهای عام المنفعه از این جهت پیشنهاد کردم که چند ماه آخر سال که مجلس هنوز تصویب نکرده است ( گذشته ها را داده اند شاید بفرمایش بعضی از آقایان زودتر هم گرفته اند ) این چند ماهی که به آخر سال مانده کسانی که هیچ احتیاج ندارند به این شهریه ها خودشان کرم کنند بدهند به مدارس ملی که همه پریشان و فقیر هستند که یک وجه جمعی مابین این کارها باشد . کمیسیون بودجه یا دولت هر طوری که صلاح میداند چند قلم از اقلام بزرگ که متعلق به متولین است آنها را بدهند به مدارس ملی مرکز و ولایات که در کمال حسرت هستند تا در سال آینده موفق شویم به اصلاحخ بودجه و اصلاح شهریه ها و تعیین تکلیف قطعی آنها . این به خاطر بنده رسید و پیشنهاد کردم و هر چه زودتر این لایحه را یک ورقه سفید رویش بگذاریم یا طور دیگر نمیدانم بهر حال صحبتش را هم بگذاریم و عطف بمسابق کنیم . بشرط اینکه آینده را اصلاح کنیم این است که آقایان را متوجه میکنم به آن تبصره که برای این کار نوشته شده بود و من در آن شرکت داشتم که ما به این شرط رأی میدهیم که عطف بر ماسبق شود و بی فاصله شروع کنیم باصلاحات بودجه که یگانه وظیفه ما است بلکه این مردم بدبخت را از این بی تکلیفی بیرون بیاوریم .
مخبر – قسمت اول فرمایشات آقای دولت آبادی البته صحیح است اما به پیشنهادی که کرده اند تصور میکنم نمیشود رأی گرفت چون ایشان نوشته اند چند قلم از اقلام . کدام اقلام ؟ مال کی ؟ اسمش چیست ؟ یک مبلغ معینی برای شخص معینی که در پیشنهادتان نیست . فقط پیشنهاد میفرمائید چند نفر متمول کلمهُ متمول را بنده نمی فهمم آن کسی که میخواهد متمول را از غیر متمول تشخیص بدهد که این متمول است آن یکی نیست به این جهت من خیال میکنم اصلاً این پیشنهاد عملی نیست و نمیشود درش رأی گرفت .
رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای دولت آبادی . آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند
( عدهُ قلیلی قیام نمودند )
رئیس – تصویب نشد . پیشنهاد آقای اخگر قرائت میشود
( به اینطریق خوانده شد )
بنده پیشنهاد میکنم قلم هیجدهم ( وظایف ) از سایر اقلام تجزیه شود و بسایر اقلام رای داده شود قلم راجع به وظایف بماند برای بعد تا اقلام جزء آن را آقایان نمایندگان به دقت ملاحظه فرمایند و بعد از روی اطلاع رای داده شود .
اخگر – البته آقایان تصدیق میفرمایند که انسان به چیز مجهول نمی تواند رأی بدهد خیلی از آقایان هستند که در دورهُ چهارم نبوده اند و اطلاع ندارند که این صورت شهریه ها در کمیسیون بودجه هست یا در اداره تقنینیه هست حالا میخواهند رأی بدهند به یک چیزی که هیچ نمی دانند موضوعش چیست و به کی داده میشود . در مجلس وقتی بنا میشود مثلاً ده تومان شهریه برای ورثه حسین آقا معین شود طبع و توزیع می شود مابین وکلاء تقسیم میشود و با مطالعه رأی میدهند . ولی با یک قلم هشتصد هزار تومانی چطور میشود قائل شد که بدون اطلاع رأی بدهند به عقیدهُ بنده رائی که بی اطلاع داده شود بی جا است و برای اینکه آقایانی که در دورهُ چهارم تشریف نداشتند و اطلاع ندارند که طبع و توزیع شده بود وقت داشته باشند که بروند آن لایحه را ملاحظه کنند و اقلام جزء آن را ببینند و مستحق و غیر مستحق را تشخیص بدهند . بنده پیشنهاد میکنم که این یک قسمت شهریه ها بماند برای جلسه بعد و راجع به سایر موادی که مخالفتی نیست رأی داده شود که از این جلسه تا موقع جلسه دیگر آقایانی که صورت را ندیده اند بتوانند ببینند و برای جلسه آتیه رأی بدهند و الا اشخاصی که اطلاع ندارند مجبور میشوند به اقلام خرج رأی ندهند و این بر خلاف میل اشخاصی است که میخواهند بودجه تصویب شود و من هم یکی از اشخاصی هستم که مخالف با این بودجه نیستم در صورتی که مجبور شوم به یک قلم هشتصد هزار تومانی رأی بدهم ناچارم که به تمام اقلام این بودجه رأی ندهم و این خوب نیست .
رئیس – رأی گرفته میشودبه پیشنهاد آقای اخگر آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند
( عدهُ کمی برخاستند )
رئیس – تصویب نشد . پیشنهاد جمعی از آقایان قرائت میشود
( بشرح ذیل قرائت شد )
اینجانبان پیشنهاد مینمائیم که هر شهریه که قبل از کابینه اخیر وثوق الدوله معین شده است داده شود و آنچه در کابینه مزبور و کابینه های بعد داده شده است پس از طبع نشر آن جزء به جزء رأی داده شود . محمد علی طهرانی . عبدالله یاسائی . میرزا آقاخان . ا-ب . شیروانی . معظم السلطان . مهدی زاهدی .
رئیس – آقای طهرانی ( اجازه )
آقا شیخ محمد علی طهرانی – بنده در دورهُ اول در کمیسیون مالیه بودم در دورهُ اول بودجهُ مملکت را خرج و تعدیل کردند و مبلغی کسر کردند در حالیکه آنوقت چهار کسر در کسر داشتند بدون اینکه یک پول مالیات وضع کنند بودجه را خرج و تعدیل کردند در ادوار متأخره بواسطه خاطر اینکه یک سال و دو سال سه سال افتتاح نمیشد بعضی از هیئتهای وزراء بواسطه یک سری از حوادثی که اتفاق می افتاد و جماعتی حمله می کردند موافق مصلحت مملکت یک شهریه هائی از برای یک اشخاصی معین میکردند . مخصوصاً در کابینهُ اخیر وثوق الدوله که تأسیس شد در این مملکت و مصارف شد با نبودن مجلس یک کارهائی پیش آمد و یک هیاهوهائی شد و خیلی از مستمریات بصورت شهریه درآمد از برای آن اشخاصی که خیلی قادر و صاحب چیز و صاحب مکنت و صاحب نفوذ بودند و ماه به ماه تومان به تومان بآنها داده اند در حالی که زنهای بیوه زن بدبخت که صد تومان یا ده تومان در سال مستمری داشتند تومانی دو ریال هم به آنها داده نشد و خیلی شهریه ها در دورهُ فترت برقرار شد . بعد همینطور به طریق اجمال آوردند بمجلس و به طریق اجمال گذاردند .آقای مدرس فرمودند که کار را بتدریج باید کرد بنده عرض میکنم در مقابل فرمایش ایشان که در دوره اول بتدریج کار کردند و آن اندازه که لازم بود شهریه یا حقوق از برای مردم تعیین شد بعد بتدریج زیاد شد . چیزهائی را در دوره های بعد . در دوره های فترت . در دوره های ارتجاع معین شده است غیر مشروع بوده است و همچنین در دورهُ چهارم هم که تصویب کرده اند موقعی بود که بنا بمثل معروف سکاکی را بجنایت گیر آوردند . چهار روز به آخر مجلس مانده بود یک صورتی برداشتند آوردند اینجا و محض اینکه زودتر کارش را بکند آوردند و گذراندند و بالاخره چون اکثر این شهریه ها از مبادی غیر مشروعه بواسطه خاطر تقاضای حکومتهای وقت معین شده نه از برای استقلال و سیاست ملی مملکت بنابراین بنده پیشنهاد میکنم که . تا زمان کابینه اخیر وثوق الدوله هر چه شهریه که رسماً در دورهُ اول شهریه بود ( مثل برای مرحوم بهبهانی و طباطبائی حقوق معین شد یا از برا ی سالار ملی و سردار ملی حقوق معین شد ) اینها باید داده شود لیکن از آنوقت ببعد چون در تحت فشار آزادیخواهان بوده اند . بعضی از حکومتها شهریه هائی ببعضی از شکمها داده اند که آنها شکمشان را پر کنند و حرف نزنند آنها تماماً مسکوت عنه بماند نمیگویم در بین اینها فقیر نیست بیچاره نیست لیکن آنها را جزء به جزء صورت بنویسند و بمجلس بیاورند . البته بعضی ها هستند مثل شخص آقای مستوفی الممالک که خدمت کرده اند و بپاک دامنی رفتار کرده اند . ( زمزمه بین نمایندگان ) طهرانی باید دو مقابل تصویب کنیم غرض این است که بنده پیشنهاد میکنم تا زمان وثوق- الدوله هر شهریه که بوده است رأی بدهیم از آن زمان باین طرف جزء بجزء رأی داده شود هر کس صالح است رأی میدهیم و هر کس صالح نیست رأی نمیدهیم . زیرا ما نمی توانیم ببینیم که از این ناخنهای رعیت بدبخت باید خون بیرون بیاید و یک قران حلقه دار که زیور گردن زنهای آنها است مالیه برود بگیرد و سیصد تومان وچهارصد تومان بی جهت بیک جماعتی داده شود که هیچ مقید برای این مملکت نیستند . این مخالف اصول مملکت داری و مخالف قسمی که ما خورده ایم .
مخبر – اظهارات آقای طهرانی یک قسمتش از روی بی اطلاعی است اگر مراجعه میفرمودند بصورت شهریه ها و اقلام جزء این ایراد را نمیفرمودند بعلاوه بر خلاف اینکه بنده میل ندارم اسم هیچ فردی در این زمینه برده شود ایشان اسم اشخاص محترمی را در اینجا میبرند در صورتیکه آن چیزی هم که میفرمایند واقعیت ندارد . اقلام مهمی هم که در کتابچه مستمریات هست یک قسمتش مال قبل از زمان آقای وثوق الدوله است ابداً مربوط به زمان وثوق الدوله نیست ولی یک قسمتش راجع بزمان وثوق الدوله است و همانهائی که در زمان وثوق الدوله است در زمان کابینه آقای مشیرالدوله هم هست در زمان آقای مستوفی الممالک هم هست . اینها چیزهائی نیست که مضر بحال مملکت باشد یک چیزهائی است که بعد از تحقیقات و تفتیشات زیادی که کرده اند و مصالح وقت و مصالح مملکت را در نظر گرفته اند به یک اشخاصی شهریه داده اند . آنوقت آمدیم سر دورهُ چهارم . جنابعالی یک انهامی به دوره چهارم زدید فرمودید در دو سه روزه آخر مجلس راگیر آوردند . اینطور نیست کتاب قانون اینجا هست ملاحظه بفرمائید راجع بمستمریات و شهریه ها سه چهار قانون از مجلس گذشته در بودجهُ دوره چهارم بنده خودم عضو کمیسیون بودم کمیسیونهائی معلوم شد و باقلام جزء رسیدگی کردند . خواستند داخل تحقیقات و اقلام شوند بیک اشکالات مفصلی برخوردند . بالاخره بعد منجر شد به آن رائی که مجلس داد که تا چه مبلغ را تمام بدهند و چقدرش را تومانی چهار قران کم بکنند و بالاخره در نهایت آزادی مجلس رای خودش را داد و خیلی مجلس چهارم بیشتر از جنابعالی دقت میکردند و تمام اینها هم از روی فهمیدگی و نظر بمصالح مملکتی بوده است .
رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای طهرانی آقایانیکه با پیشنهاد ایشان موافقند قیام کنند .
( عدهُ قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای شیخ جلال
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد می نمایم که کمیسیون بودجه صورت شهریه هائی را که در ماه زیادتر از یکصد و پنجاه تومان میشود با نظریات خود بمجلس بیاورد که مجلس از روی بصیرت رأی بدهد .
رئیس – بفرمائید .
آقا شیخ جلال – بنده تصور میکنم که نظر مخالفت بنده وعده از اشخاص ناشی از بی اطلاعی از صورت شهریه ها است والا اینقدر در اطراف این موضوع مذاکره نمیشد و بنده هم کاملا موافق بودم که اقلام شهریه ها جزئاً و کلاً بنظر آقایان نمایندگان محترم رسیده و هر طوری که در نظر دارند در آنها رأی بدهند . ولی چون این قسمت تامین نشده این است که پیشنهاد کردم . شهریه هائی که زیادتر از صد و پنجاه تومان است کمیسیون بودجه صورت تفصیلی بدهد و نظریات خودش را هم در ضمن آن راپرت بمجلس تقدیم دارد تا مجلس هر طور که مقتضی بداند رأی بدهد .
رئیس – یک پیشنهاد دیگری رسیده است که مقدم است قرائت میشود پیشنهاد
آقای یاسائی بمضمون ذیل قرائت شد .
مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی دامت شو کته
بنده پیشنهاد میکنم شهریه اشخاص ذیل مقطوع گردد شاهزاده اعتضاد السلطنه ۵۰۰ تومان – آصف السلطان ۲۰۰ تومان - امیر بهادر جنگ ۱۴۰ تومان - امیر کبیر ۵۰۰ تومان – امین الملک ۲۰۰ تومان – اولاد حاج امام جمعه خوئی ۱۳۰۰ تومان – تاج السلطنه ۸۰ تومان – حسام السلطنه ۱۱۰ تومان – حشمت الدوله ۱۴۰ تومان – حکیم الملک ۲۰۰ تومان – شاهزاده سالارالدوله ۵۰۰ تومان –سراج الدوله ۱۰۷ تومان – میرزا سلیمان خان ۱۴۰ تومان – شجیع السلطان ۱۰۰ تومان – شاهزاده شهاب الدوله ۱۴۰ تومان – صاحب اختیار ۲۷۰ تومان – صدر الملک ۵۶ تومان – ضل السلطنه ۱۴۰ تومان – ظهیرالاسلام ۱۱۰ – شاهزاده عضد السلطان ۵۰۰ تومان – عظمة الدوله ۱۷۰ تومان – علاء الملک ۲۳۰ تومان – آقا سید علی آقا یزدی ۱۴۰ تومان – شاهزاده عمید الدوله ۱۱۰ تومان – فهیم الدوله ۱۷۰ تومان – فخر الملک ۱۴۰ تومان – کمال الوزرا ۱۴۰ تومان – مجدالسلطنه ۱۴۰ تومان – حاج محتشم السلطنه ۳۲۰ تومان – مجد الملک ۲۰۰ تومان – آقا سید محمد امام جمعه ۱۴۰ تومان – میرزا محمد علی خان مستوفی ۱۴۰ تومان – مخبرالسلطنه ۲۰۰ تومان – مستشار الدوله ۳۹۱ تومان – مستشار السلطان ۱۴۰ تومان – مستشار السلطنه ۲۰۰ تومان – معاون الدوله ۱۴۰ تومان – شاهزاده معتضدالسلطنه ۱۱۰ تومان – حاج معین الدوله ۱۴۲ تومان – ممتاز الدوله ۲۶۰ تومان – نصر الملک ۲۰۰ تومان – شاهزاده نصرة السلطنه ۵۰۰ تومان – حاج نصیر السلطنه ۱۴۰ تومان – نظم السلطنه ۱۱۰ تومان – نیر الملک ۲۲۰ تومان که جمعاً چهل و پنج است .
رئیس – آقای مشار اعظم پیشنهاد کرده اند جلسه ختم جلسه عرضی دارم .
رئیس – پس بگذارید اول آقای مشار اعظم توضیح بدهند . آقای مشار اعظم .
مشار اعظم – در مجلس چیزی که بیش از همه اهمیت دارد همان حفظ احترام مجلس است و باید صورت کار را طوری منظم کرد که اسباب ایراد و انتقاد نباشد البته در جمع و خرج مملکت آقایان نمایندگان خیلی باید نظر داشته باشند و یک مخارجی را که بیهوده میدانند باید آن را قلم بکشند و حذف کنند اما باید توجه کرد که مخارج بیهوده یعنی مخارجی که در ملکت عبث است و مربوط باین شهریه ها نیست اگر برای مملکت صرفه جوئی بخواهید بکنید بنده خیلی موارد را میتوانم نشان بدهم که باید آنها را حذف کنند و حال آنکه یقین دارم هیچکدام میل ندارید به آن مواقع توجه نمائید و واقعاً اگر مملکت باید منظم بشود و این احساسات در نمایندگان هست .
رئیس – راجع به ختم جلسه توضیح بدهید .
مشار اعظم – راجع به ختم جلسه عرض میکنم این احساساتی که امروز در مجلس پیدا شده است خیلی بروح عمومی ما سکته وارد میکند . این است که بنده پیشنهاد میکنم امروز از این احساسات صرف نظر شود و اجازه بفرمائید که نمو این احساسات را بجلسه دیگر محول کنیم .بلکه بعد هم که در مجلس خارج شدیم پیش خودمان قضاوت کنیم که محتاج به این حرفها نباشیم این است که بنده پیشنهاد کردم و امیدوارم آقایان هم موافقت بفرمائید که فعلاً جلسه ختم شود .
رئیس – آقای سهام السلطان ( اجازه )
سهام السلطان – بنده در قسمت فرمایشات آقای مشار اعظم که پیشنهاد ختم جلسه کرده اند عرض میکنم چون یک مقداری از فرمایشات راجع بختم جلسه نبود و در واقع یک نصیحتی بود بنده در قسمت ختم جلسه عرض میکنم . چون حالا بیست دقیقه بیشتر از ظهر نگذشته است و جلسه هم که خیلی دیر تقریباً دو ساعت بظهر تشکیل میشود یک کار کردیم تنفس داده شد و مجدداً تشکیل شد و حالا یکقدری صحبت کرده ایم پیشنهاد ختم جلسه میشود . بنده عرض میکنم که در قسمت صبح مجلس دیر تشکیل میشود لااقل خوبست تا یکساعت ، یکساعت و نیم بعداز ظهر کار کرده باشیم و بعقیدهُ بنده باید یکساعت ، یکساعت و نیم بعداز ظهر جلسه ختم شود .
رئیس – رأی میگیریم به ختم جلسه آقایان موافقین قیام فرمایند
( اکثر نمایندگان برخاستند )
رئیس – تصویب شد بقیهُ مذاکرات و پیشنهادها میماند برای روز پنج شنبه
( مجلس نیم ساعت بعداز ظهر ختم شد )
رئیس مجلس شورای ملی مؤتمن الملک .
منشی – علی اقبال المالک .
منشی – معظم السلطان .