مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ امرداد ۱۳۲۲ نشست ۱۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۱۸۶
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ششم امرداد ماه ۱۳۲۲
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشور راجع به اصلاح قانون انتخابات به قید یک فوریت و تصویب فوریت آن
۳- قرائت و تصویب پانزده فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
۴- بقیه شور دوم لایحه آموزش و پرورش عمومی و تصویب آن
۵- تقدیم بودجه کل کشور و یک فقره لایحه دیگر از طرف آقای وزیر دارایی
۶- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و سه ربع پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز چهارم امرداد ماه را آقای (هاشمی) منشی قرائت نمودند.
(اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین با اجازه- آقایان: دکتر سمیعی، دادور، فاطمی
غایبین بی‌اجازه- آقایان: روحی، مرآت اسفندیاری، فیاض، طوسی، شهدوست، ارگانی، دکتر تاجبخش، مشیردوانی، شجاع، دکتر سنگ، مهذب، معتصم سنگ، فرشی، سلطانی، صادق وزیری، فتوحی، شباهنگ، نقابت، کامل ماکو، حریری، نصرتیان، فرمانفرماییان
دیرآمدگان بی‌اجازه- آقایان: تولیت، ناصری، اکبر، خسروشاهی، امامی
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس –در صورت مجلس نیست؟ آقای انوار
انوار – صورت مجلس یک سند رسمی و تاریخی است از برای بعد در جلسه گذشته اینجا بحث در قانون تعلیمات عمومی بود یک دفعه در وسط شور در قانون آقای اعتبار برخاستند و جوار آقای ثقه الاسلامی را راجع به پنبه دادند حالا می‌خواستم توجه بدهم و بگویم که ماها توجه داشته باشیم که این خارج از موضوع صحبت بود و یک عبارتی واقع شد که همه ماها توجه داشتیم که خارج از موضوع صحبت کردند و باید یک ترتیبی بشود که نظامنامه محفوظ بماند زیرا این یک امر فوق العاده بوده است و خارج از موضوع شد آقای وزیر کشاورزی بحث کرد و این از صورت مجلس باید خارج شود.
نبیل سمیعی میفرمائید نباید نوشته شود؟ حرفی است که زده شده است (صحیح است)
رئیس – اشکالی ندارد آقای صورت مجلس تصویب شد.
جمعی از نمایندگان – دستور دستور
{۲- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشور راجع به اصلاح قانون انتخابات بقید یک فوریت و تصویب فوریت آن }
وزیر کشور (آقای سمیعی) – بطوریکه آقایان نمایندگان محترم مستحضرند قانون انتخابات که در ادوار سابقه تصویب شده بود راجع به تشریفات قانونی و أخذ تعرفه یک تشریفات و چیزهایی قائل شده بود که تا بحال معمول بوده است و در موضوع تعرفه یک تشریفاتی دارد که باید انجام شود که حاضر نشوند و تعرفه بگیرند و بعد رأی بدهند البته تصدیق میفرمائید که اجرای این تشریفات امروزه یکقدری معطلی دارد (صحیح است) و تا برود توضیحاتی بدهد و تعرفه بگیرد و این جریانات طولانی می‌شود و معطلی دارد برای انتخابات (صحیح است) حالا اینجا وزارت کشور در نظر گرفته است که این عمل را تبدیل کند و تغییر بدهد چون البته اداره آمار و ثبت احوال در آنوقت تشکیل نشده بود و شناسنامه باشخاص داده نشده بود که بتوانند از روی شناسنامه اخذ رأی نمایند تعرفه را ترتیب داده بود ولی چون حالا کاملاٌ اداره آمار تکالیفش را انجام می‌دهد و همه اهالی شناسنامه دارند و با وجود شناسنامه دیگر احتیاجی به تعرفه نخواهد داشت بنابراین وزارت کشور در نظر گرفته است که بجای گرفتن تعرفه هرکس شناسنامه خودش را برد و ارائه داد بتواند رأی خودش را بدهد و انجمن هم مهر خودش را روی شناسنامه نمی‌زند که دیگر کسی نتواند جای دیگر هم رأی بدهد غرض روی همین نظریه لایحه را تقدیم می‌کنم با قید فوریت بمقام ریاست مجلس شورای ملی واستدعا می‌کنم تصویب شود (دکتر طاهری –فوریت دارد) بلی با قید فوریت است (صحیح است)
رئیس – لایحه خوانده می‌شود:
مجلس شورای ملی: چون در موقع تصویب قانون انتخابات مورخ ۲۸ خرداد ۱۳۲۹ قمری قانون ثبت احوال وجود نداشت برای تشخیص هویت انتخاب کنندگان قائل بدادن تعرفه شده‌اند که این عمل به تنهایی صرف نظر از اینکه مبالغ مهمی را بمصارف چاپ تعرفه و هزینه حمل آن به شهرستانها میرساند اوقات کارمندان انجمنها هم بیشتر مصروف نوشتن تعرفه می‌گردید و برگهای تعرفه پس از اخذ رأی هیچگونه اعتبار و ارزشی نداشت.
اینک وزارت کشور با توجه باینکه کلیه طبقات دارای برک شناسنامه هستند دادن تعرفه را بانتخاب کنندگان غیر لازم دانسته و چون ارائه برگ شناسنامه و ثبت آن در دفاتر انجمنها را مستغنی از هر گونه تشریفات دیگر می‌سازد ماده واحده زیر را بقید فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آنرا می‌نماید.
ماده واحده – مندرجات مواد ۲۱-۲۲-۲۳ قانون انتخابات راجع بدادن تعرفه ملغی گردید. و بجای آن انجمنهای نظارت انتخابات مکلفند نام و نام خانوادگی و سن و شغل و شماره شناسنامه را دردفتر انجمن ثبت و عین شناسنامه را به مهر انجمن مهمور ساخته بصاحبش مستر دارند و رأی دهنده رأی خود را بصندوق بیندازد
نخست وزیر وزیر کشور
رئیس – فوریت مطرح است موافقین با فوریت این لایحه برخیزند (اکثریت برخاستند) تصویب شد بکمیسیون مراجعه می‌شود.
{۳- قرائت و تصویب پانزده فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی }
رئیس – عرض کنم که یکعده از اقایان محاسباتشان در حسابداری معوق مانده است برای اینکه اجاره‌های مرخصی شان بتصویب مجلس نرسیده اگر مقرر بفرمائید قبل از ورود بدستور گزارش کمیسیون مرخصی خوانده می‌شود.
جمعی از نمایندگان – آخر جلسه
رئیس – آخر جلسه می‌گذارند آقایان می‌روند
صفوی – بنده مخالفم بگذارید آخر جلسه که این در ماده قانون تعلیمات اجباری تصویب شود
رئیس – آقا تفاوت ندارد آخر جلسه می‌گذارید میروید مرخصی آقای دشتی.
هاشمی – بجای صحبت اینها تصویب شده بود
صفوی – بنده مخالفم با این عمل رأی بگیرید آقا یعنی چه؟
نبیل سمیعی – آقا حق با آقای رئیس است چند دقیقه طول می‌کشد و تمام می‌شود.
هاشمی –چون اعلام شده است بجای این حرف‌ها خواهش می‌کنم موافقت بفرمائید خوانده شود و رأی گرفته شود.
(گزارش کمیسیون راجع بمرخصی آقای دشتی این قسم خوانده شد)
آقای دشتی درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ ۶ اردیبهشت ماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون می‌شود
رئیس – موافقین با مرخصی آقای دشتی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مرخصی آقای دکتر تاج بخش:
آقای دکتر تاجبخش درخواست ۱۵ روز مرخصی از تاریخ ۱۹ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود
رئیس – موافقین با مرخصی آقای دکتر تاجبخش برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای طوسی:
آقای طوسی درخواست چهل روز مرخصی از تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای طوسی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای مجد ضیائی:
آقای مجد ضیائی درخواست بیست و سه روز مرخصی از تارخ ۲۴ خرداد ۱۳۲۲ نموده‌اند که ده روز آن بواسطه عارضه کسالت بموجب گواهی پزشک معالج از حرکت ممنوع بوده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با بیست و سه روز مرخصی ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس – آقایان موافقین با مرخصی آقای مجد ضیائی برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای رفیعی:
آقای رفیعی درخواست چهل روز مرخصی از تاریخ دهم مرداد ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش بعرض می‌رسد.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای رفیعی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای مسعودی
آقای مسعودی در اثر کسالت عارضه و لزوم مسافرت از اول فروردین ماه ۱۳۲۲ سه ماه غایب بوده‌اند و اکنون در ضمن درخواست اجازه مقرری این سه ماه را به حساب شماره ۳۴۷۶۳ بانک ملی برای خیریه که بمصرف تأسیس پرورشگاه ایتام بضمیمه رسید تخصیص داده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده‌اند اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس – موافقین با درخواست آقای مسعودی برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای سمیعی
آقای نبیل سمیعی درخواست ۹ روز مرخصی از تارخ ۵تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای نبیل سمیعی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای جلائی
آقای جلائی بواسطه عارضه کسالت و ابتلای مرض دیابت بموجب گواهی پزشک معالج ۵۸ روز از تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۲۱ غایب بوده‌اند و درخواست اجازه نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی عذر ایشان را موجه تشخیص داده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود
رئیس- موافقین با مرخصی آقای جلائی برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای گودرزنیا:
آقای گودرزنیا بموجب درخواست تلگرافی از مقام ریاست مجلس شورای ملی برای حضور در کمیسیون‌های بذر و کارهای عشایر چهل روز از پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۲۲ در محل توقف کرده‌اند و اکنون درخواست اجازه نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس – موافقین با مرخصی آقای گودرزنیا برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای حریری.
آقای حریری بواسطه کسالت مزاج و احتیاج مبرم به معالجه و تغییر آب و هوا بموجب گواهی پزشک معالج درخواست دو ماه مرخصی از تاریخ ۱۶ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با توجه باینکه نماینده محترم در تمام مدت نمایندگی خود از مرخصی استفاده نکرده‌اند با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن به عرض می‌رسد.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای حریری برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای معدل.
آقای معدل درخواست ۴۳ روز مرخصی از تاریخ ۷ فروردین ۱۳۲۲ نموده‌اند و چون در این دوره تاکنون از مرخصی استفاده نکرده‌اند. کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس – موافقین با مرخصی آقای معدل برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای فتوحی:
آقای فتوحی بواسطه فوت مرحوم والدشان و اختلال امور خانوادگی درخواست ۴۰ روز مرخصی از تاریخ ۲۹ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای فتوحی برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای شباهنگ:
آقای شباهنگ بواسطه عارضه کسالت درخواست ده روز مرخصی از ۱۲ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای شباهنگ برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای فرمانفرمائیان:
آقای فرمانفرمائیان درخواست یکماه مرخصی از تاریخ ۸ تیرماه ۱۳۲۲ نموده‌اند. مقرری این مدت را هم به بیمارستان فیروز آبادی تخصیص داده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای فرمانفرمائیان برخیزنداغلب برخاستند) تصویب شد. گزارش مرخصی آقای ریگی
آقای ریگی برای انجام امور مهمه محلی درخواست ۴۰ روز مرخصی از تاریخ اول مرداد ماه ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارشش آن تقدیم می‌شود
رئیس- موافقین با مرخصی آقای ریگی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
{۴- بقیه شور دوم لایحه آموزش و پرورش عمومی از ماده سیزدهم و تصویب مجموع قانون}
رئیس – ماده سیزدهم لایحه تعلیمات عمومی خوانده می‌شود.
ماده سیزدهم – هر گاه در نقاطی که تعلیمات عمومی اجباری اعلام گردیده آموزگار و کمک آموزگار تربیت یافته بقدر کافی موجود نباشد وزارت فرهنگ می‌تواند کسانی را که لااقل دارای گواهی نامه شش ساله ابتدائی یا تحصیلاتی معادل آن باشند بآموزگاری چهار کلاس اول ابتدائی و کسانی که تحصیلات سه ساله اول متوسطه یا معادل آنرا دارا می‌باشند بآموزگاری کلاسهای ۵و ۶ ابتدائی با رعایت جهات اخلاقی و استعداد آنان برای تدریس انتخاب و بطور قرار داد استخدام نموده بکار بگمارد.
رئیس- آقای انوار.
انوار- این ماده که مورد بحث شد و این جا یک مذاکراتی شد و یک تعریضاتی شد که بنده اجازه خواستم که جواب آن تعریضات داده شود و اصل آن نظری هم که ما داشتیم بیان نشد و سوءظنی هم حاصل شد یکنفر از رفقای ما که من نسبت بایشان سمت ارادت دارم و فرمایشاتشان را هم از روی ارادت تلقی کردم و ایشان گفتند که فلانکس در هم چیز تخصص دارند نه من در همه جیز تخصص ندارم من بدبخت هستم که از اول که زنگ می‌زنند میآیم می‌نشینم و این لوایح را مطالعه می‌کنم و بهمان حالتی که در مجلس خواندم می‌برم در منزل مثل مدرسه شب مطالعه می‌کنم و اینها یک مسائل شیمی و فیزیک نیست که من اطلاع نداشته باشم و یک مسائل جبر و مقابله نیست مسائل مثلثات و مربعات نیست که اختصاصی بخواهد ارشمیدس بخواهد راجع به تجارت است –راجع به کشاورزی است- راجع به معارف است- بدبختانه بنده هم اهل معارف بوده‌ام و اهل مدرسه و مدرس بودم تمام این مقامات را طی کرده‌ام اگر در معارف صحبت نکنم اینجا مطلع نباشم در کجا مطلع هستم بنده را نیز خدا عمر دهد ملایم (خنده نمایندگان) خدا شاهد است من هیچوقت از آن چیزی که می‌دانستم خارج نشدم و در دنیا کاری که خارج از موضوع باشد نمی‌کنم موضوعی را که ما در نظر داشتیم خدای واحد شاهد است که از نظر اهمیت مقام استادها و مقام دبیرها و مقام آموزگاران است نظر ما این بود که همان جوری که از برای مهندسین قائل شدیم که یک قانون مخصوصی آورده شود از برای اینها هم قانونی آورده شود که همشان در تحت آن قانون مقامشان معلوم شود نهایت آقای وزیر فرهنگ که بنده نسبت بایشان یکقدری اعتقاد دارم یک سیاستی در اینجا بیان کردند که من می‌خواهم این مملکت را به مقام علمی خودش برسانم می‌خواهم تمام مملکت را ازبهره علم و فضیلت بهره مند کنم ما هم آمدیم دست بالا زدیم هم بآقای طباطبایی حمله کردیم و هم به هر کسی که در این لایحه صحبت کرد که تو مخالف با علم هستی ای داد بیداد همه از میدان در رفتند کم کم از موضوع این درآمد که همه مقدمات برای این ماده بوده است و یک تقسیماتی قائل شدند که ما نفهمیم و ندانیم که غرض چه چیز است و منظور چه چیزاست که می‌خواهند این صحبتها را داخل هم بکنند اصلاٌ سیاست وزرای دانشمند ما این است که ما را می‌اندازند توی چاله و چوله (افشار- آقا آن گذشت) صبر کن آقا گذشت یعنی چه؟ این موضوع اسباب اذیت است من نمی‌خواهم در این چیزها وارد شودم بی التفاتی نکنید رای هم داده شد که این بجای آن باشد و این ماده را مطرح کنیم و موضوع شرح و بسط داده شود که از انزماج و از انموزج بودن خارج شود اگر اینرا اجازه نمی‌دهید یک تبره بنده پیشنهاد کردم و نظر بنده در پیشنهاد تبصره این است که آقای وزیر فرهنگ و رفقای بنده که در این باب جدیتی داشتند برای خاطر یک موضوع این است که مادر کمیسیون بودجه یک تصمیمی گرفتیم که عملی نشد و آن تصمیم این است که بیک نفر دو حقوق داده نشود (امیر تیمور-چرا عملی نشد باید بشود آقا) دست بنده و جنابعالی نیست نمی‌کنند دیگر چه باید کرد ما قرار دادیم در کمیسیون بودجه این موضوع گذشت که باید دو حقوق بیکنفر داده نشود از این نقطه نظر در اینجا مطابق اطلاعاتی که بما رسیده است اشخاصی هستند که باسامی مختلف دراینجا حقوق می‌گیرند از مرتبه دانشکده مرتبه دانشگاه مرتبه دبیرستان مرتبه دانشسرائی بلکه بعضی دو حقوق و سه حقوق بعضی چهار حقوق می‌گیرند آقای طباطبایی شرحش را دارند شاید بیان کنند این یک موضوع موضوع دیگر که میفرمائید هیچ چیز واقع نمی‌شود و مردم پاک و منزه هستند بنده شنیدم در این مدارس دو جور کلاس است یک کلاس عادی و یک کلاس فوق العاده قبل از اینکه زنگ کلاس زده می‌شود یک شاگردانی می‌آیند آنجا و درس می‌خوانند خارج از آن کلاسی که درس عمومی داده می‌شود و اگر کسی بخواهد آن درس را بخواند بایک یک پولی بدهد بنده شنیده‌ام اگر غیر از این است جواب بدهید در خارج از آن هم واقع می‌شود آخر این چه ترتیبی است آقا این معلم می‌آید قبل از کلاس درس می‌دهد بعد از کلاس هم درس می‌دهد (یکی از
نمایندگان-چه عیب دارند؟) این چه عیب دارد؟ بلی عیب دارد آقا چرا؟ بعلت اینکه وقت معلم در این حدود دو ساعت است این باید دارای تفریح دماغی باشد برای درس گفتن اینکه قوه اش در آن کلاس فوق العاده گرفته می‌شود این دیگر دارای نشاط نمی‌باشد برای کلاس خودش وقت او را چرا دو جا صرف می‌کنند اینجا که می‌گویند مجانی است اگر مجانی است چرا در آنجا پول داده می‌شود اینها یک عیبهایی است اگر باشد ولی ان شاءالله امیدوارم نباشد و اگر باشد باید مرتفع شود از این جهت بنای معارف ما بنای تعلیمات ما باید دارای یک بنای اخلاقی باشد بنای اخلاق حسنه از حیث جوان مردی راستگوئی و از حیث فضیلت اخلاقی که همیشه پدرهای ما داشتند اخلاقی که ایرانیان را در میان تمام ملل زنده نگه داشتند بود اینها زنده شود این نقطه نظر ما است (رئیس-آقای انوار می‌گویند خارج از موضوع است) عین موضوع است آقای اعتبارالدوله می‌آید یکساعت خارج از موضوع صحبت می‌کند در هر صورت تبصره پیشنهادی بنده را ملاحظه کنید.
وزیر فرهنک- بنده یکی از صفات آقای انوار که همیشه طرف توجه بنده بود و حسن تحسین و احترام نسبت به آن داشتم این بود که رعایت نظامنامه و انتظامات را می‌فرمودند وهر وقت دیگران منحرف می‌شدند ایشان تذکر می‌دادند حلا دیدم بدبختانه در این جا خودشان هم رعایت نکردند (انوار- چرا رعایت کردم) برای اینکه این تبصره که پیشنهاد فرمودند راجع به ماده ۱۲ و ماده ۱۲ تصویب شد و نمی‌شد راجع به آن پیشنهاد کرد (طباطبائی-امروز تصویب شد؟)خیر جلسه قبل (بعضی از نمایندگان تصویب نشد)(بعضی دیگر از نمایندگان- خیر تصویب شد)
هاشمی-در صورت مجلس تصویب آن بود.
انوار-نبود در صورت مجلس.
امیرتیمور-مانعی ندارد در ماده بعد پیشنهاد کنید آقا
نراقی-در ماده دیگری هم پیشنهاد کرد.
امیر تیمور-باین ماده هم می‌شود.
افشار-در این ماده نمی‌شود در ماده دیگر.
امیر تیمور-می‌شود چرا نمی‌شود.
وزیر فرهنگ-اولاٌ در آخر جلسه گذشته آنطور که بنده شنیدم آقای رئیس اعلام فرمودند که تصویب شد بعد در صورت جلسه هم که قرائت شد بنده شنیدم که خواندند تصویب شد بنابراین اگر مطلبی دارند باید بعنوان ماده الحاقیه پیشنهاد بفرمائید ولی آنرا هم استدعا می‌کنم پیشنهاد نفرمایند برای اینکه مورد ندارد آن ماده ۱۳ که فرمودند این مقدمات که فرمودند برای آن ماده بود و اجازه بفرمائید تکذیب کنم (انوار- نه خیر تکذیب نفرمائید) برای اینکه این ماده اولاٌ در شور دوم است و بطور طبیعی خود مجلس خود آقایان وکلاء پیشنهاد کردند و بطور طبیعی اضافه شد و چون آقای انوار موافق هستند باینکه باید وضع استخدامی معلمین بهبود حاصل کند و وضع صحیحی باشد گه در لایحه جداگانه باشد چه در لایحه بنابراین هیچ عیبی ندارد که راجع به حقوق طبقات معلمین که بالاخره همه آنها مؤثر و دخیل هستند یا مستقیم یا غیر مستقیم در اجرای لایحه تعلیمات عمومی باید تکلیف آنهامعلوم شود این لایحه باید معلم تهیه بکند و البته تمام صبقات معلمین باید کمک بکنند به ترتیب آموزگار و کمک آموزگار در هر حال بنده استدعا دارم همانطور که مکرر اصرار کردم که اگر آقایان در خود مواد نظری دارند بفرمایند و چون این لایحه واقعاٌ باید اجرا شود موافقت بفرمایند که بلکه ان شاءالله این قانون تصویب شود.
امیر تیمور-آقا یک مرتبه بخوانید تبصره آقای انوار را
رئیس- آقای منشور پیشنهاد دادید صبر کنید پیشنهاد را که خواندند آنوقت. آقای طباطبائی.
طباطبائی-عرض کنم بنده خودم موافق بودم که مخصوصا برای آموزگار و کمک آموزگار یک فکری شده باشد و حالا هم موافقم اما اینکه فرمودید ماده دوازدهم تصویب شد اینطور نیست یکی از آقایان پیشنهاد کردند که
ماده محذوفه بجای آن ماده ۱۲ که اینجا مطرح شد گذاشته شود و رویش بحث کنیم یک مقدار کمی در این باب صحبت شد و به پیشنهاد رأی گرفته شد به آقای هاشمی که مخبر کمیسیون بودند گفتیم بشمارید شمردند گفتند که ۵۰ نفر اکثریت است بایشان ایراد شد که مخبر هستند و این کار را نکنند و آقای نبیل مشغول شمردن شدند آقای رئیس هم قبلاٌ اعلان کردند که تصویب نشد آقای نبیل که مشغول بودند عده را شماره می‌کردند آقای انوار گفتند با ورقه رأی گرفته شود بهمان حال اختلاف باقی بود که بنده آنوقت از جلسه رفتن بیرون حالا من از آقایان تند نویسها پرسیدم که دو تا رأی گرفته شده یعنی بعد از آن رأی که گرفته شد باتردید بعد هم باز رأی گرفته شد یا خیر گفتند خیر حالا من نمی‌خواهم که تجدید مطلع کنم معنی آن تصویب این بود که آن ماده محذوفه بجای ماده ۱۲ که در شور دوم گذاشته شده است گذارده شود حالا اگر بنا است که صحبت شود آقایان اجازه بفرمایند که صحبت شود اگر نه باید آقای رئیس رأی بگیرید که آن ماده اساساٌ تصویب شود بعد برسیم بماده ۱۳.
هاشمی (مخبر)- آیا سابقه دارد وقتی یک پیشنهادی را وزیر و مخبر کمیسیون قبول کردند روی آن پیشنهاد رأی گرفته بشود یا نه؟ (بعضی از نمایندگان – بلی آقا بلی) اگر اینطور است خوب بجای ماده ۱۲ دولت این ماده ۱۳ را پذیرفت که شور اولش کذشته است آقایان بعنوان مخالف و موافق وارد شدند بمذاکره کردن و مذاکره شد آنوقت بهمان پیشنهاد آقای رضوی که عبارت باشد از ماده ۱۳ سابق شور اول رأی گرفته شد و تصویب شد در صورت مجلس امروز هم که قرائت شد که تویش تصریح داشت که مورد تصویب آقایان واقع شد و تصویب شد یعنی تصویب مؤکد و مکرر حالا استیناف قهقرائی یعنی چه؟ مظلب را بنده می‌شکافم خلاصه مطلب این است که در لایحه تعلیمات عمومی اگر حقوق معلمین درست نشود اگر این وضع مغشوش آموزگاران و دبیران بیک صورت یکنواخت و منظمی در نیاید و یک اندازه توجه بحقوق معلمین کشور نشود این قانون ممکن نیست اجرا شود در نتیجه این قانون بیک عده مردمان گرسنه ذیحق و مردمانی که دیگر حالشان بجائی رسیده است که جای گفتن ندارد باید مساعدت شود حالا اگر میل دارید به قهقرا برگردد و تصویب نشود بنده در قبال مجلس عرضی ندارم و به نظر مجلس وا گذار می‌کنم.
رئیس – آقای نراقی
نراقی – عرض کنم این ماده ۱۳ که بجای ماده ۱۲ این قانون گذاشته شد و تصویب شد روز گذشته یک عده از آقایان با آن مخالفت می‌کردند نمیدانم واقعاٌ منظوری درش بود یا نسبت به معلمین و جامعه فرهنگی‌ها بی لطف بودند والا تصویب شد و تصویبش هم از طرف مقام ریاست اعلام شد و درصورت مجلس امروز هم دو مرتبه تصویب آن بتصویب رسید دیگر تجدید مطلع کردن درآن ماده بخصوص یک اعمالاٌ نظر و یک اعمال عرض را میرساند و من از آقای طباطبائی تمنی می‌کنم که شما که خودتان را فرهنگی و نویسنده میدانید اجازه نفرمایید که بدست شما به پای شما عناصری که سوء استفاده می‌خواهند بکنند و اعمال غرض بکنند و وسیله شوند برای تعویق اینقانون و استفاده کنند و موجبات تأخیرش را فراهم کنند آقای افشار و آقای رضوی پیشنهاد کردند که این ماده ۱۳ بحای ماده ۱۲ قانون گذارده شود روی این پیشنهاد بحث مفصل شد در صورتیکه یک نفر پیشنهاد دهنده باید صحبت کند و مخبر کمیسیون جواب بدهد آقای دشتی آقای دکتر طاهری آقای طباطبایی بنده آقای وزیر فرهنگ آقای مخبر کمیسیون همه صحبت کردند روی متن ماده ۱۳ نه روی پیشنهاد بعد هم آقای رئیس اعلام رأی فرمودند و تصویب شد که آن ماده جای این ماده شور دوم را بگیرد (صحیح است) دیگر تجدید مطلع کردن آن مورد ندارد و حالا باید ماده ۱۳ شور دوم مطرح و مذاکره شود
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- بنده هم می‌خواستم عرض کنم وقتیکه
ماده پیشنهاد شده و موافقت شده بنظر بنده موردی ندارد و مشخصات با مقام ریاست است که مطلبی اگر بتصویب رسیده نظامات مجلس با مقام ریاست است پیشنهاد شد ومذاکره شد و تصویب شد دیگر تجدید این مطلب را کردن بنظر بنده یک سابقه بدی خواهد بود اگر تصویب شده دیگر موضوعی ندارد و حالا تجدید این مطلب بنظر بنده یک سابقه بدی است که در مجلس مورد ندارد. اگر تصویب شده است که دیگر بحثی ندارد. بنده خواستم از نظر اصول این را عرض کنم که اگر تصویب شده است دیگر صحبت در آن موضوعی ندارد.
رئیس- در اینکه ماده ۱۳ تصویب شده است بجای ماده ۱۲ شبهه‌ای نیست (صحیح است)
پیشنهاد دکتر ملک زاده
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم
تبصره- وزارت فرهنگ می‌تواند اشخاصی را که دارای تحصیلات عالیه هستند و مدت ۱۰ سال در یکی از دانشکده‌ها و یا دانشسراها تدریس نموده‌اند دارای رتبه اداری هستند با تبدیل رتبه اداری به رتبه استادی بسمت استاد دانشگاه انتخاب نماید.
رئیس- آقای دکتر ملک زاده
دکتر ملک زاده- عرض کنم که اگر چه در جلسات قبل بطور تفصیل در اطراف این لایحه و علاقمندی که مجلس شورای ملی حقیقه به تعلیمات عمومی و تشویق اهل علم دارد بحث شد فقط بنده منظورم از این تبصره این است که وقتی مملکت به آن مقاصد عالیه خودش نائل می‌شود که از هر فردی به آنچه که در خور آن است و معلومات دارد و تخصص دارد در فن خودش و در تحصیل خودش استفاده کند. الآن بنده هیچ سابقه‌ای ندارم در کارهای فنی و اگر بنده را در کارهای مالی و اقتصادی بگذارند استفاده‌ای که از وجود من نمی‌شود ضرر هم متوجه خواهد شد توجه بفرمائید بنابراین منظور من این بود که الآن یک عده زیادی هستند که آقا دارای تحصیلات عالیه هستند و مقام فرهنگی کشور می‌تواند از موقعیت و معلومات آنها استفاده کند و در ادارات کشوری مشغول یک کارهایی هستند که هیچگونه تناسبی با وضعیت و اطلاعات آنها ندارد و هیچگونه استفاده‌ای هم از وجود آنها نمی‌شود. توجه بفرمائید (آقا که مشغول مذاکرات خصوصی هستند) این است که منظورم از این پیشنهاد این است که عده‌ای در این مملکت هستند که در این ادارات ۲۰ یا ۱۵ سال سابقه دارند و این اشخاص دارای تحصیلات عالیه هستند که نتیجه‌ای برای فلان اداره ندارد و اینها را وزارت فرهنگ می‌تواند مقام استادی بدهد و از آنها استفاده بیشتری بکند. بدبختانه باز هم باید پیشنهاد بکنم که ما در یک مملکتی هستیم که اشخاصی که سواد ابتدائی ندارند سمت استادی دارند. بنده خواستم پیشنهاد کنم که از وجود اینها یعنی کسانی که تحصیلات عالیه دارند وزارت معارف بتواند استفاده بکند یعنی اشخاصی که دارای تحصیلات عالیه هستند و از مدارس عالیه تصدیق داشته باشند یا از مدارس عالیه هم تصدیق نداشته باشند ولی ۱۰ سال سمت استادی در دانشگاه داشته باشند ولی استخدام رتبه‌ای باشد و دارای رتبه اداری باشد با تغیر رتبه آنها به رتبه استادی دولت اختیار داشته باشد و بتواند از وجود آنها استفاده کند. این را در صورتیکه ضرری هم ندارد موافقت می‌کنید مختار هستید نمی‌کنید هم مختار هستید.
رئیس-آقای ملک مدنی
ملک مدنی- موضوع این لایحه راجع به تعلیمات عمومی است و به عقیده بنده بهیچ وجه مربوط به این تبصره پیشنهادی آقای دکتر ملکزاده نیست. برای اینکه این مسئله استخدام مستخدمین و معلمین و استادان دانشگاه و دانشیاران و غیره یک مطلبی است که باید در کمیسیون مربوطه خودش و بجای خودش تعیین بشود. ما داریم حالا یک قانونی راجع بع تعلیمات عمومی میگذرانیم اگر بخواهیم تمام اصلاحات قانون استخدام کشوری از تعیین استاد و دانشیار و سایر قسمتها را در اینجا بگذاریم موردی ندارد بنظر بنده و بر خلاف اصل
است و همانطور که بنده عرض کردم ما باید رعایت اصل را بکنیم و هر مطلبی در جای خودش باید کفته شود و این فایده ندارد و بنده خیال می‌کنم نظر آقای دکتر ملک زاده در صورتیکه وارد و صحیح است جایش در محل کمیسیون فرهنگ است که خودشان هم فرمودند اینجا ما یک قانونی داریم راجع به تعلیمات اجباری و داریم می‌گذاریم و بعلاوه این باید در کمیسیون مطرح بشود و موافقت بشود و از نظر رئیس کل دارائی بگذرد از نظر اینکه ممکن است تأثیری در بودجه هم داشته باشد بنظر بنده این تبصره در اینجا مورد ندارد.
وزیر فرهنگ (آقای دکتر سیاسی)- راجع به پیشنهاد آقای دکتر ملک زاده و همچنین راجع به بسیاری از پیشنهادهای دیگری که راجع به موضوع استادها و دانشیارها شده است بنده خواستم عرض کنم که یک لایحه جداگانه‌ای بنده تنظیم کرده‌ام و حاضر هم هست و عنقریب یعنی در جلسه دیگر تقدیم مجلس می‌کنم. اگر بنا باشد این قسمت هائی که علیحده باید برای آن فکری بشود در این لایحه گذارده بشود این لایحه از موضوع اصلی خودش خارج می‌شود. بنده لایحه دیگری تنظیم کرده‌ام و عنقریب تقدیم مجلس می‌کنم که تمام این قسمتهای مربوط به دبیران و استادان در آنجا تأمین خواهد شد. بنابراین استدعا می‌کنم از آقای دکتر ملک زاده که پیشنهاد خودشان را استرداد بکنند.
دکتر ملک زاده- بنده توضیح دادم آقای رئیس اجازه میفرمائید؟
رئیس- شما که توضیح خودتان را دادید آقا.
دکتر ملک زاده- بنده مخالفم از نظر اینکه هر وقت یک چیزی که لازم است و باید تصویب شود اشخاصیکه نظر مخالف اظهار می‌کنند تصدیق می‌کنید البته یک راهی برای آن پیدا می‌کنند و مجلس هم تصدیق می‌کند و می‌رود به کمیسیون و با کمال تأسف در آنجا از بین می‌رود. بنده عقیده دارم اینها یک چیزهائی است که نمی‌شود منکر شد علم را نمی‌شود منکر شد نمی‌شود از علم طرفداری نکرد بنده می‌گویم آقا یک اشخاصی عالم و فاضل هستند شما باید حداکثر استفاده را از آنها بکنید و می‌توانید بکنید و مجبور هستید این کار را بکنید. بنده می‌گویم اشخاصی که دارای تحصیلات عالیه باشند و می‌گویم ۱۰سال ۱۵ سال سمت استادی داشته باشند می‌گویم که از مستخدمین دولتی باشند می‌گویم شما می‌توانید با تغیر رتبه کشوری آنها به رتبه استادی شما آنها را بعنوان استاد استخدام کنید و آن استفاده حقیقی را از معلومات آنها بکنید. بنده می‌گویم که حداکثر استفاده را از این اشخاص بکنید من نمی‌فهمم این دیگر با نظر آقایان است نه موضوع بودجه است برای اینکه رتبه دارند و وزیر هم وقتی که مزایای مالی او را در نظر گرفت اختیار دارد در این تبصره و اگر صلاح دید می‌تواند این کار را بکند. بنده زیر پا گذاردن این اصل را جز مخالفت با اصول فرهنگی چیز دیگری نمیدانم و پیشنهاد می‌کنم که رأی گرفته شود
رئیس- می‌گویند که این پیشنهاد جایش اینجا نیست این موضوع مخالفت نیست
دکتر ملک زاده- خیر آقا جایش اینجاست استدعا می‌کنم رأی بگیرید
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر ملک زاده آقایان مخالفین برخیزند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد.
پیشنهاد آقای منشور
پیشنهاد می‌کنم آخر سطر سوم از ماده ۱۳ جمله “یا تحصیلاتی معادل آن هستند” حذف شود. زیرا عملاٌ ثابت شده وقتی که مأخذ و مقیاس صحیحی برای تعیین درجه تصحیلات و شرایط استخدامی معلمین و غیره در دست مجریان قانون نباشد و منجزا روی آن عمل ننمایند نظر شخصی و اعمال نفوذ باعث بی ترتیبی و تبعیض حاصل شده نقض غرض می‌شود
جمعی از نمایندگان- پس گرفتند پس گرفتند (همهمه نمایندگان)
مخبر- آقا بجای این صحبتها اجازه بفرمایید روی پیشنهادشان صحبت کنند
منشور – آقا بنده پس نگرفتم اجازه بفرمائید صحبت کنم. (رئیس – بفرمائید) بنده مختارم که در اطراف پیشنهادم یک توضیح کوچکی عرض کنم اینکه نوشته است تحصیلاتی معادل آنها باشد بعد ذکر شده است اگر در محلی لازم بشود برای تدریس در کلاسهای ۳و ۴ کسانی که معادل تحصیلات ۶ ساله ابتدایی خوانده‌اند می‌توانند تدریس بکنند و نوشته است که اشخاصی که دارای معلومات ۶ ساله ابتدایی هستند یا آنهایی که معادل آن دارا باشند. بنده نمیدانم معادل تحصیلات ۶ ساله ابتدایی چه چیز است کمتر است یا بیشتر و کمتر از آن دیگر چه چیز است چهار ساله یا پنج ساله ابتدایی است؟ اینجا نوشته شده است معادل آن وقتی که شما نوشتید معادل و تصدیق در دست ندارد این قسمت می‌رود روی همان آخوندها و کسانی که در سابق بودند و متوسل به این و آن می‌شود و یک کاغذهایی با آقای وزیر می‌نوشتند و برای خود یک شغلی پیدا می‌کردند و حالا هم نتیجه اش این می‌شود که هر شخص که یک چیزی بتواند بنویسد یک آدمی که اصلاٌ تحصیل نکرده است همین آقایان که اینجا هستند می‌آیند خدمت آقای وزیر و خواهش می‌کنند که این مرد فاضلی است و برود شاگردها را درس بدهد و این عینا همان مسئله‌ای پیش می‌آید که درقسمت طبیب‌های مجاز پیش آمد و بعد ملتفت شدند که یک کار خوبی نکرده‌اند. شما اجازه را بکسانی بدهید که فلان مقدار تحصیلات را تمام کرده باشند تا دیگر اشکالی پیش نیاید
وزیر فرهنگ- برای اطمینان خاطر آقای منشور توضیح می‌دهم که مراد از این ماده این است که اگر کسی تصدیق شش ساله ابتدایی در دست نداشت امتحانی از او بکنند و معال آن باید سواد داشته باشد بنابراین مقصود از معادل کمتر نیست یعنی اگر تصدیق ۶ ساله ابتدایی را نداست ولی امتحانی داد و معلوم شد که تحصیلات آن معادل ۶ ابتدایی است او انتخاب خواهد شد.
منشور- اگر مقصود از معادل امتحان است که بنده پس می‌گیرم.
رئیس – موافقین با ماده ۱۳ برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده چهاردهم
ماده ۱۴- بکمک آموزگاران و آموزگاران و دبیرانیکه در خارج از محل اقامت خود خدمت می‌نمایند باید از طرف دولت منزل داده شود و در غیر اینصورت کرایه خانه متناسب هر محل به تشخیص وزارت فرهنگ و بر طبق آئین نامه مخصوص علاوه بر حقوق و فوق العاده‌های دیگر با آنها پرداخته خواهد شد.
رئیس – آقای امیر تیمور
امیر تیمور – عرض کنم بنده در ماده قبل اجازه گرفته بودم واقعاٌ موضوع تبصره ماده ۱۳ در شور اول هم بآقای وزیر فرهنگ تذکر دادم که در ولایت ما یک اشخاص دانشمند و با کمالی داریم که وزارت فرهنگ می‌توانند از وجود آنها استفاده بکند و آنها در ردیف آموزگاران جدید یا دبیرانی نیستند که مستخدمین رسمی باشند و دارای رتبه باشند اینها جزء مستخدمین قرار دادی هم نیستند مثلا الآن در مشهد یک عده زیادی از دبیران هستند که از دانشمندان هستند که نه رسمی هستند و نه قرار دادی اینها را وزارت فرهنگ باید کاری کند که زندگیشان تأمین بشود و از وجودشان استفاده بشود
وزیر فرهنگ – برای اطمینان خاطر آقای امیر تیمور عرض می‌کنم که قید شده است قرار دادهای جدید و این جدید را در نتیجه تذکر جنابعالی قید کرده‌ایم و نظر آقا کاملاٌ تأمین است و آنهایی که هستند باقی خواهند بود
رئیس – آقای آزادی
آزادی – عرض کنم بنده نسبت باین ماده موافقت دارم البته بایستی که آموزگارانی که می‌روند به ولایات وسائل زندگی آنها را فراهم کرد از حیث منزل چون در زحمت هستند البته وزارت فرهنگ باید فراهم کند این وسائل را ولی آقا یک موضوعی است که اینجا لازم است عرض کنم و آن موضوع اشخاصی است که در خارج از محل اقامت خدمت می‌کنند این یک موضوع مهمی است که باید آقای وزیر فرهنگ توضیح بدهند که چگونه خارج از محل اقامت
را معین می‌کنند؟ از روی شناسنامه حق اشخاص را معین می‌کنند؟ زیرا ممکن است یک شخصی تولد یافته در کرمان باشد ولی در اصفهان زندگی بکند از روی شناسنامه هم معلوم نیست و ممکن است از روی شناسنامه سوء استفاده بشود زیرا تشخیص دادن این که خارج از محل اقامت زندگانی می‌کند یا در محل اقامت زندگانی می‌کند مشکل است و این را چه جور تعبیر می‌کنید که ایجاد سوء استفاده نشود؟ بنده خواستم از آقای وزیر فرهنگ استدعا کنم که این موضوع را توضیح بدهند که این چه جور عمل می‌شود.
وزیر فرهنگ – بنده خوشوقت هستم که آقای آزادی اول اظهار موافقت فرمودند با این ماده و بعداٌ توضیح خواستند یکی از مشکلات کار ما این است که دبیران و آموزگاران ما که در ولایات هستند دچار یک زحمت فوق العاده هستند از حیث اینکه جا ندارند چون آقا موافق هستند بنده فقط یک توضیحی عرض می‌کنم که مقصود ما از اشخاصی که خارج از محل اقامت هستند مثلاٌ کسی است که در تهران مقیم است و در موقع تحصیل خانه و زندگی اش در تهران است ولی وقتی که دانشسرا را تمام کرد او را بخواهند بفرستند به قم البته قم خارج از محل اقامت او است چون در این محل خودش تنها نیست و کسانی دارد و خویشاوندانی دارد و معلوم است که اصل او از کجا است و بعلاوه معلوم است که در کجا تحصیل میکرده است مثلاٌ آموزگاری در دانشسرای کرمان درس میخوانده است او را فرستاده‌اند به بم یا رفسنجان این بم یا رفسنجان خارج از محل اقامت او است و باو یک فوق العاده داده خواهد شد ولی البته جزئیات این امر یک قدری مهم است اجازه بفرمائید در کمیسیون فرهنگ که خود جنابعالی هم حضور دارید این را بیشتر تصریح بکنیم که معلوم بشود محل اقامت چه چیز است و تعریف محل اقامت را در آئین نامه‌های مربوطه خواهم کرد و تصریح خواهم کرد که دیگر اسباب اشکال نشود.
رئیس-آقای رضوی
رضوی- بنده موافقم
مخبر-چون همه محصلین از ولایات می‌آیند و تحصیل می‌کنند بعد از ۱۰ سال یا ۱۲ سال ممکن است استخدام کنند آنها را و از همان جا که اول آمده بودند و اصل آنها از آنجا است محل اقامت آنها را تعیین می‌کنند و بعلاوه در کمیسیون فرهنگ در نظامنامه هم محل اقامت تعیین می‌شود.
رئیس-رأی کرفته می‌شود بماده ۱۴ آقایان موافقین با این ماده برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۱۵
ماده پانزدهم- وزارت فرهنگ آئین نامه هائی را که برای اجرای این قانون لازم خواهد بود پس از تصویب کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی بموقع اجرا خواهد گذاشت.
رئیس-پیشنهاد آقای موقر:
نظر باحتیاج شدیدی که ملت ایران به تسریع در آموزش و پرورش عمومی دارد و حال آنکه لایحه تعلیمات عمومی که متضمن برنامه ۱۰ ساله است وافی باین مرام نیست وزارت فرهنگ باید همان طرز عمل و فعالیت تعلیماتی که کشورهای آمریکا علاوه بر تعلیمات عمومی برای آموزش و پرورش سریع افراد ملت اتخاذ کرد و در مدت بسیار کوتاهی مخصوصاٌ تمام روستائیان و کشاورزان را باصول زندگی جدید و بهداشت و کشاورزی و تعلیم و تربیت آشنا ساخت و توفیق بزرگی از این روش نوین نصیب ملتهای آمریکا گشت و آنها را باین درجه ترقی و تعالی رسانید اتخاذ نماید و فورا مورد عمل گذارد بنابراین پیشنهاد زیر را بنام تبصره تقدیم می‌کنم:
تبصره- وزارت فرهنگ مکلف است علاوه بر اجرای لایحه تعلیمات عمومی هیئتهائی مخصوص برای تعلیم و تربیت سریع روستائیان و کشاورزان در آشنا ساختن آنها باصول زندگانی جدید و بهداشت و ادوات کشاورزی جدید و غیره تعیین و همه ساله بتمام قراء و قصبات اعزام دارد.
رئیس- آقای موقر
موقر-عرض کنم راجع باین موضوع در اروپا وقتی متوجه شدند که لایحه تعلیمات عمومی کافی نیست که به
تنهائی منظور را تأمین کند این بود که یک سیستم خیلی تازه ایجاد کردند و وضعی انتخاب کردند که اینها اعضائی بودند از متخصصین بهداشت و کشاورزی و تعلیم و تربیت که آنها در مرکز جمع می‌شدند و در هر سال مجمع معین داشتند ۱۰ ده ۲۰ ده ۳۰ ده شرکت می‌کردند و اینها اشخاص روشن فکر و تحصیل کرده را جمع می‌کردند و بآنها تعلیم می‌دادند که طرز زندگی روستائی چطور باید باشد و اینها خودشان سعی می‌کردند که از این ده بآن ده ببرند و در یک سال شاید یک هیئت ۵ نفری به ۵۰ ده سرکشی می‌کرد و شاید ۱۰۰ هیئت به پنجهزار ده سرکشی می‌کردند و آخر سال جمع می‌شدند در مرکز و گزارش خودشان را می‌دادند. حالا بنده تصور می‌کنم که این لایحه تا عملی بشود ۱۰ سال طول می‌کشد و آن روستائی باید در این مدت بالاخره محروم بماند و این انصاف نیست باین جهت بنده پیشنهاد کردم علاوه بر این لایحه این تبصره هم اضافه شود.
وزیر فرهنگ –این نظر البته یک نظر بسیار خوبی است ولی توجه داشته باشند نماینده محترم که این مرحله دوم کار تعلیمات است. در مرحله اول با سواد کردن مردم و باصول علمی آشنا کردن آنها و در درجه دوم این نظر است که پیشنهاد شده ولی چون این پیشنهاد مفیدی است ممکن است که این را بدهند در کمیسیون فرهنگ که در موقع تنظیم آئین نامه رعایت این موضوع هم بشود.
موقر-با این ترتیب بنده مسترد می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای رضوی:
اصلاح عبارت زیر را بماده ۱۵ پیشنهاد می‌کنم. بعد از این لازم خواهد بود کلمه (تهیه) علاوه شود.
رئیس- آقای صفوی
صفوی- عرض کنم این عبارت ماده ناقص است باید نوشته شود (تهیه) و پس از تصویب کمیسیون.
وزیر فرهنگ- بنده قبول می‌کنم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۵ باین اصلاح عبارتی که بعمل آمد موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
ماده الحاقیه پیشنهادی آقای نراقی و چند نفر از آقایان دیگر:
ریاست معظم مجلس شورای ملی
پیشنهاد مینمائیم ماده زیر که در شور اول لایحه تعلیمات عمومی تصویب شده و در شور دوم در کمیسیون حذف گردیده و در درجه اول اهمیت و لزوم قرار دارد در آخر لایحه تعلیمات عمومی بعنوان ماده ۱۶ قرار داده شود.
ماده ۱۶-وزارت فرهنگ می‌تواند آموزگاران و مدیران قرار دادی را که دارای گواهینامه دوره اول متوسطه و لااقل ۵ سال سابقه خدمت آموزگاری در مدارس دولتی باشند بعنوان آموزگار و در صورتیکه این گواهی نامه را نداشته ولی ۵ سال سابقه تدریس در مدارس دولتی داشته باشند بعنوان کمک آموزگار استخدام نماید و همچنین می‌تواند دبیران قرار داده را که دارای لااقل ۱۰ سال سابقه تدریس در دبیرستان باشند با رتبه دبیری بخدمت رسمی بپذیرد مأخذ تعیین درجه این کمک آموزگاران و آموزگاران و دبیران آخرین حقوقی خواهد بود که قبل از دیماه ۱۳۲۱ از وزارت فرهنگ دریافت داشته‌اند.
آزادی - ابوالقاسم نراقی - نوبخت - مجد ضیائی
رئیس- آقای نراقی
نراقی- دو ماده از این قانون تعلیمات عمومی در شور دوم در کمیسیون حذف شده بود یکی خوشبختانه بهمان کیفیت و بهمان صورت برگشت و مورد تصویب قرار گرفت و یکی دیگرش این است که بنده پیشنهاد کردم و استدعا می‌کنم از آقایان بعنوان تکمیل عنایت و لطف به فرهنگیان این ماده تصویب شود معلمین و آموزگاران دبستانها اینها کنتراتی هستند یعنی بطور قرار دادی مشغول خدمت هستند و سابقه خدمتشان از ۲۰ سال تا یکی دو سال است واقعا یک کسی ممکنست که ۲۰ سال عمرش را صرف تربیت بچه‌ها کرده باشد حالا می‌شود گفت که تو برو پی کارت و ما با تو
کاری نداریم؟ با اینکه دولت مکلف است تکلیفش را معین کند یا اینکه او را در عداد مستخدمین رسمی خودش قرار بدهد. این پیشنهاد در شور اول در کمیسیون تصویب شده است رویش تبادل فکری شده و مطالعه هم شده است اینست که بنده دو مرتبه پیشنهاد کردم که در شور دوم گذاشته شود و رویش رأی گرفته شود و چیزی هم در بودجه اضافه نمی‌شود و خواهش می‌کنم که تصویب بفرمایند هر آموزگار یا دبیری با همان حقوقی که دارد رتبه رسمی به او بدهند و صاحب رتبه رسمی بشود….
امیر تیمور- اینرا چرا کمیسیون حذف کرده است؟
نراقی- بهمان دلیلی که برای استخدام معلمین در نظر داشته که یک قانون مخصوصی بیاورد و این عیناٌ همان ماده پیشنهادی است که در شور اول بوده است …(اورنگ- همین ماده را بخوانید) توی گزارش شور اول هست حالا هم دو مرتبه می‌خوانم :ماده ۱۶- وزارت فرهنگ می‌تواند آموزگاران و مدیران قرار دادی را که دارای گواهینامه دوره اول متوسطه و لااقل ۵ سال سابقه خدمت آموزگاری در مدارس دولتی باشند بعنوان آموزگار و در صورتیکه این گواهی نامه را نداشته ولی ۵ سال سابقه تدریس در مدارس دولتی داشته باشند بعنوان کمک آموزگار استخدام نماید و همچنین می‌تواند دبیران قرار دادی را که دارای لااقل ۱۰ سال سابقه تدریس در دبیرستان و یا آنکه دارای دیپلم متوسطه و ۵ سال سابقه تدریس در دبیرستان باشند بارتبه دبیری بخدمت رسمی بپذیرد مأخذ تعیین درجه این کمک آموزگاران و آموزگاران و دبیران آخرین حقوقی خواهد بود که قبل از دیماه ۱۳۲۱ از وزارت فرهنگ دریافت داشته‌اند. (صحیح است) ملاحظه بفرمائید آموزگاران را گفتیم اگر تصدیق دوره اول متوسطه و ۵ سال سابقه خدمت آموزگاری رسمی دارند و اگر تصدیق ۳ متوسطه ندارند ولی ۵ سال سابقه خدمت دارند در مدارس دولتی آنها کمک آموزگار بشوند و اگر دیپلم متوسطه داشته باشند و ۵ سال سابقه خدمت دارند با رتبه دبیری و اگر دیپلم کامل متوسطه ندارند ولی ۱۰ سال سابقه دارند آنها هم بشوند دبیر این یکشاهی بر بودجه تحمیل نخواهد شد و امیدوارم که موافقت بفرمائید تصویب شود.
وزیر فرهنگ-این ماده پیشنهادی در شور اول در کمیسیون فرهنگ تصویب شده بود و بنده هم موافق بودم ولی چیزی که هست یک جمله در آن بود موقعیکه تصویب شد ولی حالا حذف شده است و آن این است که “دبیران قرار دادی را که صلاحیت دبیری آنان مورد گواهی شورای عالی فرهنگ بوده” این جمله حذف شده است در صورتیکه در شور اول بوده است و حالا هم اگر اضافه شود بنده موافقت می‌کنم.
نراقی- تعمد داشتیم در برداشتن آن.
اورنگ- از روی غفلت نبوده است.
نراقی- دبیری که در خراسان است چطور شورای عالی فرهنگ صلاحیت او را تصدیق کند؟
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- این مساعدت با طبقه پائین از آموزگاران است هم مجلس موافق است و هم کمیسون فرهنگ آقای وزیر فرهنگ هم از ایشان تقاضا می‌شود که همینطوری که پیشنهاد شده قبول کنند و اگر قبول نکند مجلس رأی می‌دهد و لایحه می‌رود به کمیسیون و از این جلسه عقب می‌افتد خودشان هم گفتند که در کمیسیون اینماده را گذاشتند در لایحه دولت نبود در کمیسیون که مطرح شد آقای وزیر فرهنگ هم موافقت کردند و این ماده گذاسته حالا هم خواهش می‌کنم با این پیشنهاد موافقت کنند و تصویب بشود.
وزیر فرهنگ- در هر صورت بنده نمی‌فهمم علت اینکه موافقت نمی‌کنند شورای عالی فرهنگ را چیست؟(تراقی-تأخیر می‌شود) چه تأخیری می‌شود؟ شورای عالی فرهنگ هم تصدیق می‌کند ولی اگر مجلس اصرار دارد بنده هم حرفی ندارم موافقم.
مخبر-بنده عقیده دارم اگر یک روزی یک مجلس و
مجمع رسمی بواسطه یک عواملی مورد پسند یک عده نشد الی الابد نبایستی منحل بشود و تشخیص با کی باید باشد؟ شورای عالی فرهنگ باید اصلاح بشود ولی معذالک امروز بنده این را قبول می‌کنم یکی دیگر مسئله‌ای که جناب آقای وزیر را توجه می‌دهم این است که پیشنهادهای بسیاری رسیده بود در قسمت اول همه را مورد توجه قرار بدهند در ائین نامه نسبت به معلمین چون ماده سیزده برگشت و ماده دوازده شد پیشنهاداتی شد راجع به معلمینی که رفته‌اند سه سال چهار سال پیش بواسطه اینکه حقوق معلمی کفاف زنگیشان را نمی‌داد شغل اداری قبول کرده‌اند ولی امروز که شما محتاج هستید حتما آنها را در نظر بگیرید و هر کس حاضر است برای معلمی قبول کنید و ازشان استفاده کنید و بنده هم این پیشنهاد را قبول می‌کنم.
وزیر فرهنگ- این را بعنوان ماده پانزده بگذارید
رئیس- موافقین با ماده پیشنهادی که ماده پانزده خواهد بود و ماده شانزده خواهد شد برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. شور در کلیات ثانی است. آقای طباطبائی
طباطبائی- بنده در کلیات این لایحه اول که مطرح بود مفصل صحبت کردم حالا هم وقت تنگ است عرض زیادی ندارم خواستم به آقای وزیر فرهنگ برای آخرین بار که اینجا صحبت از فرهنگ است عرض کنم توجه کامل به بودجه وزارت فرهنگ بفرمائید. همین حالا یکی از رفقا به من تذکر داد و یک ماده الحاقیه نوشته بود و چون دیدم آقایان نظر دارند که این کار زودتر تمام بشود ماده پیشنهادی را پس گرفتند فقط اکتفا کردم باینکه تذکر بدهم آقای وزیر فرهنگ در نظر بگیرند که این بودجه پانزده میلیونی که باسم فرهنگ داده می‌شود فقط برای مدرسه است و معلم و پذیرفتن محصل. اگر خدای نکرده بفرمایند در بودجه فرهنگ افراط و تفریطی نشده است و مصون بوده است از تعرض اشخاص یا نمی‌شود آنوقت بنده این پیشنهاد را فقط عرض می‌کنم. تجدید نمی‌کنم و پیشنهاد ما این بود خواستیم وزارت فرهنگ را مکلف کنیم باینکه در بودجه عمومی و بوسایل دیگر هر کس بهر عنوانی از بودجه قرهنگ پول گرفته و می‌گیرد اسامی آن اشخاص را منتشر کند برای اینکه هم آنها خجالت بکشند و هم دستگاه وزارت فرهنگ بدانند که این خون جگر پیر زنها است (آزادی- چرا خجالت بکشند؟) آنهائی که از بودجه فرهنگ بیخود پول می‌گیرند نباید خجالت بکشند؟!(آزادی- کتاب ترجمه کرده‌اند) من که صحبت کتاب نکردم صحبت از علما نکردم اگر عرض کردم اگر قضیه شرطیه است نتیجه این هم شرطیه است. اگر اشخاصی هستند که از وزارت فرهنگ بیخود و بیجهت سوء استفاده کرده‌اند (امیر تیمورـ و می‌کنند) و بفرمایش آقای امیر تیمور و می‌کنند آنها را خواستنم بدین وسیله جلوگیری کنیم زیرا از سایر افراط و تفریط‌ها که نتوانستیم جلوگیری کنیم که اتومبیلهای دولتی را بکارهای شخصی نگمارند نتوانستیم. اگر می‌گویند توانستیم در این باب عصری تشریف بیاورند بمیدان تجریش در گردشگاه اتومبیلها را آنجا ببینند. اما بودجه وزارت فرهنگ را میدانیم که مورد علاقه همه آقایان است اگر بتوانیم موفق بشویم بر همه مصائب و مشکلات موفق و چیره خواهیم شد و گرنه روزگارمان همین است که هست ودیگر توجهی است که باید باخلاق محصلین کرد مخصوصا مدارس دختران که در چند ماه قبل بنده چند مورد بخصوص را به آقا تذکر دادم و رفتید تحقیق کردید و جلوگیری کردید. لازم نیست آقا شما یک دختر بچه رسیده را شما بنشانید آنجا و یک نر خر را بیاورید آنجا سرود بآنها یاد بدهد و باد داشتش را به شما دادم، مردم دخترها را می‌فرستند بمدرسه برای اینکه سواد پیدا کنند اخلاق پیدا کنند علم بچه داری و خانه داری و در خانه ماندن و خانه داری کردن یاد بگیرند و الا سرود خواندن دختر در هیچ جای دنیا بدرد کی می‌خورد؟ مخصوصاٌ ما و این مملکتی که به این روز است. مطلب دیگری که به آقا پنج شش ماه قبل تذکر دادم و حالا موقعش است که یاد آوری کنم این است که در بعضی از مدارس (اگر
نخواهم بگویم در اکثر مدارس) عاملین خود مدرسه سوء استفاده می‌کنند یعنی فلان مدرسه که مجانی است شاگرد مدرسه می‌گویند میخواهی جلو بیفتی، میخواهی نمره خوب بتو بدهیم، باید قبل از وقت مدرسه و بعد از مدرسه ما کلاس داریم بیا فلانقدر بده تا بتو درس بدهیم یک عده که استطاعت دارند این کار را می‌کنند و با آنها کمال مساعدت را اولیای مدرسه می‌کنند و این کار تولید رقابت می‌کند که دیگران هم بآنها تاسی بکنند و آنهائیکه استطاعت ندارند نمی‌توانند از عهده این انتظارات برآیند با آنها طور دیگر رفتار می‌شود همان تفاوتی را که آقا در موقعیکه ماده دوم و سوم بنده صحبت کردم اشاره فرمودید و ازش احتراز کردید خواستم به آقا عرض کنم و از آقا خواهش کنم که اگر توجهی از طرف دولت مبذول بشود باصلاح اوضاع فرهنگی از لحاظ دستگاه فرهنگ تصور می‌کنم که آن ثمره کلی که از این لایحه بخواهند بهتر گرفته می‌شود.
رئیس- آقای مؤید احمدی
مؤید احمدی- بنده خیلی خوشوقتم که بحمدالله تعالی امروز این لایحه که بد خیر و صلاح جامعه ایرانی است بتصویب می‌رسد و خیلی تشکر می‌کنم اما دو سه موضوع است که بنده لازم دانستم در شور کلیات به آقای وزیر فرهنگ تذکر بدهم یکی را در شور اول عرض کردم مختصراٌ تکرار می‌کنم که شروع اجرای این لایحه را از دورترین نقاط مملکت قرار بدهید و بعقیده بنده تهران و اطراف تهران و شهرهای بزرگ البته دبستانها و دبیرستانها و آموزشگاه هائی دارد لکن جاهائی داریم که ابداً اسم مدرسه را نشنیده‌اند اول بعقیده بنده باید تعلیم اجباری را از آنجاها شروع بکنند و از اطرافش همینطور وسعت بدهند تا برسند بمرکز و عرض دوم بنده راجع به کتابها است. کتابهائیکه برای تعلیمات اجباری و عمومی تهیه می‌شود بعقیده بنده باید غیر از این کتابهائی باشد کا فعلاٌدر مدارس مجری است بعلت اینکه بنده صاف و پوست کنده می‌گویم این مدارسی که ما داریم کارخانه‌های آدم سازی است برای استخدام، از روز اول که مدرسه می‌رود باین خیال است که بیرون بیآید پشت میز اداره بنشیند این مملکت رو بزوال خواهد رفت دیگر بقال و قصاب و آهنگر و نجار نخواهد داشت تمام می‌خواهند بادارت بروند هم مردم در فشارند و هم دولت پس باید مردم را تشویق کرد بکشاورزی و کسب که بروند دنبال کنند لکن این کتابها چه شکل است یک روز هم عرض کردم بنده الآن حاضرم کتاب چاپ شده سال ابتدائی دو تا بچه را کشیده ناصر و منصور دو برادر بودند ناصر خوب بچه ایست و دنبال درسش است منصور بچه بدی است بعد کشیده است که آنها بزرگ شده‌اند ناصر پالتوئی پوشیده است کیفی در دست مدیر کل شده است و منصور سپور شده است تازه او هم که خوب درس نخوانده است بشغل دولتی رفته است تنه شغل پست یعنی شلوارش را بالا زده است آب می‌پاشد آقا این کتاب بدرد داهاتی نمی‌خورد باید یادش بدهند که چطور گندم بکارد چطور جو بکارد چطور درو بکند چطور تخم بریزد چه وقت کود بدهد کی جمع بکند اینها را باید به بچه‌ها یاد داد استدعا می‌کنم اینها را در نظر بگیرند و اجرا بکنند کتابها را اصلاح بکنند و الا عرض کردم بنده خیلی خوشوقت هستم که امروز موفق شدیم این لایحه تعلیمات اجباری و عمومی را که سی و شش سال است مرام عمومی است در این جلسه تصویب می‌شود
وزیر فرهنگ-تذکراتی که نمایندگان محترم داده‌اند البته مورد توجه وزارت فرهنگ خواهد بود این نواقصی که ذکر می‌کنند غالب آنها را ما اعتراف داریم که هست از جمله راجع به کتابها نواقصی هست که این کتابها بدون توجه نوشته شده است و آنطوری که باید از نظر تعلیم اطفال و آن منظورهائی که از تعلیم بایستی باشد تنظیم نشده است و برای اینکه آقایان بدانند و مطلع باشند که ما از حالا قبل از اینکه قانون تصویب شود اقدام کرده‌ایم نواقصی که در این کتابهای ابتدائی هست از بین ببریم کتابها یک و دو و سه و چهار بکلی عوض شده است و باید مطالب جدید و اشکال متناسب که غیر از شکل آن منصور و ناصر باشد
حاضر شده است و تا ده روز دیگر بکلی چاپش تمام می‌شود و نظر آقایان خواهد رسید و بنده از این موقع خواستم استفاده بکنم و از مجلس شورای ملی که تقریباٌ تصویب فرموده‌اند سپاسگزاری می‌کنم و برای کسانی که امید زیادی ندارند که قانون اجرا بشود می‌خواهم عرض کنم مأیوس نباشند این قانون باید اجرا بشود و اجرا هم خواهد شد و چون در روزنامه‌ها هم انعکاس داشت ناچارم توضیح عرض کنم که نوشته‌اند اول باید وسیله فراهم کنند بعد این را اجرا کنند حتی بعضی‌ها آن ضرب المثل معروف را تکرار کرده‌اند که می‌خواهند منار را بدزدید اول چاه را بکنید این آقایان یا اشتباه می‌کنند یا اینکه نظری دارند که یک نوع مغالطه می‌خواهند بکنند برای اینکه این قانون اگر توجه کرده باشند از اول تا آخر برای این است که ما وسیله فراهم کنیم این معلوم نیست که توجه نمی‌کنند یا تجاهل می‌کنند این قانون برای این است اگر هم خیال می‌کنند که از فردا یا دو سال دیگر تعلیمات اجباری است یک چنین چیزی نیست از امروز تا ده سال دیگر دولت‌ها مکلفند وسیله فراهم کنند در اغلب نقاط کشور شاید سال هفتم و هشتم و حتی در سال دهم بتوانیم وسیله فراهم کنیم و تعلیمات اجباری را اعلام کنیم. پس این قانون برای تهیه وسایل است و این آقایانی که می‌فرمایند اول وسایل فراهم کنیم یا اینکه تجاهل می‌کنند یا اینکه فرصت خواندن و دقت در این لایحه را نکرده‌اند یک موضوع دیگری که لازم است عرض کنم بعضی آقایان می‌فرمایند که بچه‌های فقیر و گرسنه و برهنه را چرا مجبور می‌کنید به مدرسه بروند اول رفع گرسنگی و فقر را بکنید باز اگر ما می‌گفتیم که از فردا بروند بمدرسه این صحیح بود عرض کردم ما ده سال مجال گذاشتیم وقت گذاشتیم اگر در عرض این ده سال خیال ندارند دولت شما آقایان وسایلی فراهم کنید که ملت ایران از این فلاکتی که دارد خلاصی پیدا کند اگر انتظار ندارند البته بنده می‌گویم که اجرای قانون تعلیمات اجباری بسیار مشکل خواهد بود ولی من تصور می‌کنم که ما قصد نداشته باشیم باید نقشه‌هایی بکشیم هم برای اصلاح اوضاع کشاورزی صحیح این کشور که مردم را ا ز این وضع بیرون بیاوریم و امیدواریم تا سال دیگر اینگونه اطفال گرسنه پیدا نشود موضوع دیگر که خواستم عرض کنم این است که بعضی‌ها می‌گفتند والدین اطفالی که این اطفال وسیله ارتزاق آنها هستند در مضیقه خواهند افتاد تصدیق میفرمائید که این فکر امروز دیگر طرفدار ندارد و در همه جای دنیا امروز برای اطفال یک حقوقی قائل هستند و برای دولت هم یک تکالیفی حقوق اطفال این است که از تعلیمات اولیه استفاده کنند و بروند تحصیل کنند تکلیف دولت هم این است که بآنها این تربیت را بدهد و من خیلی خوشوقت هستم که مجلس شورای ملی این حق را با این قانون برای اطفال تعیین و ثبت فرمودند و این تکلیف را هم برای دولت معین کردند که دولت‌ها از این ببعد مکلف هستند اطفال را در مدارس بپذیرند و اطفال از این حق محروم نشوند بنابراین در خاتمه بنده باز از مجلس شورای ملی تشکر می‌کنم که این قانون را تصویب فرمودند و ما از همین فردا شروع به اجرای آن خواهیم کرد
جمعی از نمایندگان – انشاءالله
رئیس – آقای رضوی
رضوی- عرض کنم در موقعی که شور اول این لایحه گذشت بنده از ماده آخر استفاده کردم و یک مقدار تذکراتی عرض کردم که یک قسمت از آنها البته باز بوسیله همکاران محترم تذکر داده شد و یک موضوعش باز بعقیده بنده لازم است که مورد گفتگو قرار بگیرد تمام سعی و کوشش باید این باشد که این افرادی که فعلاٌ جوانان و بچه‌های این مملکت را تشکیل می‌دهند و در آینده نزدیکی بنا است مردانی بشوند که لااقل استعداد این را داشته باشند که برای حفظ حیثیات مملکت کار بکنند تربیت اولیه شان باید در همین دبستانها بشود و بنابراین مراقبت در تربیتشان مهمترین امری است که برای دولت خاصه برای وزارت فرهنگ لازم است و این مراقبت انجام
نمی‌گیرد مگر اینکه معلم خوب باشد با تربیت و با اخلاق باشد و اگر احیاناٌ نسبت بوصع معلم درست مواظبت نشده باشد نمی‌شود امیدوار بود که ما یک شاگردان خوبی برای مملکت خودمان داشته باشیم. عرض کنم یکی دو مطلب راجع به آقایان آموزگاران بود که اینها در کار زندگی خودشان حرف حسابی داشتند و بحمدالله در مجلس شورای ملی موافقت شد و پیشنهاد شد و وزارت فرهنگ هم قبولآ کرد برای اینکه تأمین زندگی فعلی و آینده آنها هر دو فراهم بشود این ماده شانزده را در قانون گذاشت بنابراین دیگر ایرادی از برای آقایان آموزگاران باقی نیست که آنها بتوانند بگویند که چون حقوق آنها کافی نیست این تعلیمات اجباری را درست توجه نمی‌کنند و مملکت هم انتظار دارد که آنها با اطمینان خاطر بوظیفه خودشان ادامه دهند. اما یک موضوع دیگری که لازم است در خود قانون تأمین بشود موضوع تربیت دینی است که در ماده اول درسش بحث شده بود ولی با قید سستی رویش صحبت شد بنده تصور می‌کنم که با این وضع بیست ساله و با این وضعی که امروز در دنیا حکمفرما است ثابت شده باشد که دین رل مهمی را در اوضاع دنیا بازی می‌کند و بنده مخصوصاٌ انتظار دارم که وزارت فرهنگ در نظر بگیرند که تعلیمات این شاگردان مراقبت کامل بشود. اما یک موضوع دیگر که بنده نبودم و آقای روحی فرمودند موضوع اصلاح خط بود اگر چه از موضوع بحث ما خارج است ولی چون در مجلس صحبت شده اگر امروز ما که لایحه تعلیمات مطرح است گفته نشود دیگر فرصت برای گفتن آن نیست تصور می‌کنم این فکر برای ممالکی که دارای سابقه طولانی نیستند و یک ادبیات کهنی ندارند البته تغییر خط یک چیز مهمی نیست و مشکل نیست این است که بهر قسم که بخواهند می‌توانند خط را و زبان را تغییر بدهند اما یک مملکتی که دارای ادبیات کهنی است و همین زبان فارسی که ما با آن حرف می‌زنیم و می‌نویسیم دنباله زبان پهلوی است که از سابق داشتیم (بعضی از نمایندگان- مطرح نیست آقا) (افشار-ما خط لاتین را میگوئیم بهتر است) من باب تذکر عرض می‌کنم که این یک بودجه لازم دارد در حدود یک میلیارد تا بشود تمام این کتابهائی را که از دانشمندان و بزرگان ایران با این خط از راست بچپ نوشته شده است برگردانید (جمعی از نمایندگان- آقا مطرح نیست) یک آدمی هستم که مراقبت داشته باشیم خدای نخواسته اگر چنین بشود اگر ده سال بیست سال بگذرد یک مستشار می‌خواهیم برای خواندن کتاب سعدی و گلستان (بعضی از نمایندگان- مطرح نیست آقا) تذکر است آقا ما هر روز یک مقدار حرفهای مربوط می‌شنویم اجازه بدهید بنده هم یک قدری حرفهای نا مربوط بزنم حالا از اطراف سر و صدا بلند می‌شود مختارید هر چه میفرمائید در هر حال غرض بنده این است که این مطلب یک موضوع شومی نیست که بشود بواسطه یک گفتار و یک بحث در جای دیگر فردا بیایند بگویند یک خطی درست کردیم این یک موضوعی است که هر کس که علاقمند است بافتخارات قدیم ایران و ما بین شعرا و دانشمندانی که برای این مملکت موجب افتخار هستند و ما می‌توانیم آنها را در هر جای دنیا ارائه بدهیم راضی نیست و راضی نمی‌شود که خط فارسی از این شکلی که هست تغییرو تبدیل پیدا کند حالا بنده چون در این لایحه تعلیمات عمومی یک ارتباط جزئی داشت لازم بود تذکری عرض کنم
رئیس- آقای ثقه الاسلامی
ثقه الاسلامی- بنده خاستم از آقای وزیر فرهنگ در موقع گذاشتن این لایحه تشکر کنم برای اینکه هر پر گرامی و هر چیزی که کاشته می‌شد بعد که آن وزیر می‌رفت آنهم از بین می‌رفت ولی ایشان در این چند ماهه که اینجا هستند این قانون تعلیمات اجباری را که منتها آرزوی ایرانیان بود آوردند و گذراندند ولی بنده خواستم از موقع استفاده کنم که اگر چه ایشان توجه مخصوص دارند باید بیشتر توجه داشته باشند و آن مسئله فرهنگ استانها و شهرستانها است و خیلی هم هستند چون آقایانی که در طهران هستند نزدیک بمنبع هستند و بیشتر استفاده می‌کنند ولی آنهائی که در شهرستانها
هستند آنها کمتر استفاده می‌کنند در صورتیکه تمام بودجه مملکت را همه شهرستانها می‌دهند این را بنده از آقای وزیر فرهنگ استدعا می‌کنم که با توجه مخصوص و تخصصی که در کار فرهنگ دارند و در واقع این قانون هم یکی از شاهکارهای ایشان است توجه بیشتری بطرف آذربایجان که بیشتر مستحق این موضوع هستند بفرمایند خصوصا‍ٌ در دهات و شهرها که در آنجا معلمین خوب بگمارند مثلاٌ در شهرستانهای آذربایجان در سال قبل عده زیادی از شاگردان نتوانستند امتحان بدهند و در امتحانات شرکت کنند و این تقصیر از شاگردان نبوده است بلکه معلمین را دیر می‌فرستند و در سر موقع بآذربایجان اعزام نمی‌کنند و دیر می‌رسند این است که وقتی این جاها کلاسها در شهریور ماه شروع می‌شود در آذربایجان در ماه آبان بلکه آذر شروع می‌شود بکار و سه ما عقب می‌افتند و آنوقت نمی‌توانند امتحان بدهند و عقب می‌مانند و اسباب زحمت همه شاگردان می‌شود آموزگار هم در زحمت است این است که خواهش می‌کنم توجهی بفرمایند مخصوصاٌ در مورد آذربایجان که مدارس مرتبی در دهات تأسیس شود و زبان فارسی که زبان ملی ماست تعمیم پیدا کند راجع به معلمین آقای نراقی فرمودند که اینجا بیست تومان سی تومان می‌گیرند در آذربایجان جاهائی داریم که ده تومان دوازده تومان بلکه کمتر می‌گیرند بلکه بعضی جاها هست که هفت تومان می‌گیرند خوب ملاحظه بفرمائید که با این هفت تومان چطور می‌تواند زبان فارسی را یاد بدهد و تعلیمو تربیت بدهد اطفال را؟ مخصوصاٌ خواهش می‌کنم در این قسمت هم توجه بفرمائید که آذربایجانیها را از خودتان ممنون کنید.
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- یک تذکری لازم است راجع به تناقض مختصری که بین ماده یازده و دوازده این قانون پیش آمد کرده است این جا بطور توضیح داده شود چون ماده یازده که تصویب شد کمک آموزگار را آنجا می‌نویسد حقوقش نصف آموزگار است یا بیشتر یا کمتر ولیکن این مربوط بود باینکه یعنی راجع بوقتی که ماده سیزدهم شور اول بجای ماده دوازدهم در لایحه دوم قرار نگرفته بود ولی وقتی بنا شد ماده دوازدهم لایحه شور دوم حذف شود و ماده سیزدهم شود اول بجای آن قرار گیرد و همینطور هم شد و تصویب شد کمیسیون هم قبول کرد وزیر هم موافقت کرد این ماده دوازدهم جدید اشل کاملی برای کمک آموزگار رسماٌ تعیین شده است و اینجا نوشته است معادل حقوق رتبه یک اداری است و این یک مختصر تناقضی دارد با آخر ماده ۱۱ که جلوتر نوشته شده و تصویب شده است این جا لازم است مجلس متذکر باشد که مطابق ماده ۱۲ که بعد از ماده یازدهم تصویب شده است ملاک همان اشل ماده ۱۲ است (صحیح است) که در اینجا تصریح شده است حقوق کمک آموزگار مطابق با رتبه یک اداری است (هاشمی مخبر کمیسیون- صحیح است)
وزیر فرهنگ- صحیح است و اگر مجلس شورای ملی موافقت دارند آن جمله آخر ماده یازدهم باید حذف شود چون ماده سیزدهم شور اول بجای ماده دوازدهم تصویب شده است بنابراین آن جمله آخر ماده یازدهم که می‌گوید حقوق این کمک آموزگاران در آغاز کار از نصف حقوق آموزگارانیکه گواهی نامه دانشسراها را دارند تا آخر ماده باید حذف شود چون این در موقعی بود که ماده سیزدهم شور اول بجای ماده ۱۲ گذاشته نشده بود حالا که اینطور شده است باید آن قسمت آخر ماده یازدهم که خاندم حذف شود (صحیح است)
مخبر- صحیح است باید حذف شود
رئیس- رأی گرفته می‌شود بمجموع مواد این لایحه با حذف این جمله که گفته شد از آخر ماده یازدهم و ماده سیزدهم شور اول بجای ماده دوازدهم بضمیمه یک ماده الحاقیه آقایان که موافقت دارند برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
جمعی از نمایندگان- مبارک است.
{۵- تقدیم بودجه کل کشورو یک فقره لایحه دیگر از طرف آقای وزیر دارائی}
وزیر دارائی- (آقای بیات)- لایحه بودجه کل سال ۱۳۲۲ کشور را تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم یک لایحه دیگر هم هست از طرف رئیس کل دارائی که برای همکاری خودشان استخدام یک عده دیگر را لازم دارند هر دو لایحه را تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم
جمعی از نمایندگان- چه خبر است. چقدر؟
رئیس- هر دو لایحه به کمیسیون رجوع می‌شود. آقای وزیر کشور فرمایشی داشتند؟
وزیر کشور- تقاضی می‌کنم لایحه استخدام تیمر من مستشار شهربانی که حاضر است جزو دستور جلسه آتیه مجلس شورای ملی گذاشته شود.
رئیس- بطوریکه آقایان اطلاع دارند روز سه شنبه روز عید مبعث حضرت ختمی مرتبت است از طرف وزارت دربار هم برای شرفیابی و عرض تبریک ساعت سه و نیم قبل از ظهر را تعیین وقت کرده‌اند (صحیح است)
- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه
{۶- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه}
رئیس- اگر اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) چون روز شنبه تعطیل است لایحه آقای وزیر کشور هم باید برای دستور حاضر شود جلسه آتیه را روز سه شنبه یازدهم مرداد چهار ساعت به ظهر معین می‌کنیم (صحیح است)
{مجلس نیم ساعت بعد از طهر ختم شد}
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری
قانون
راجع به آموزش و پرورش عمومی اجباری و مجانی
ماده اول – دولت مکلف است از سال ۱۳۲۲ تا مدت ده سال تعلیمات (آموزش و پرورش) ابتدائی را در تمام کشور بتدریج عمومی و اجباری سازد.
ماده دوم – دوره تعلیمات ابتدائی اجباری شش سال است برنامه تحصیلات و کتابهای دبستانی با رعایت مقتضیات نقاط مختلف کشور ممکن است متنوع باشد تألیفات و طبع کتابها را وزارت فرهنگ با رعایت اصول آموزش و پرورش خاصه تربیت اخلاقی و تقویت حس دینی کودکان عهده دار خواهد بود
تبصره- وزارت فرهنگ می‌تواند تا زمانیکه وسائل کافی در اختیار ندارد و مقتضی میداند تحصیلات را در کلاسهای ۵و۶ اختیاری قرار دهد مشروط بر اینکه این مدت از تاریخ تصویب این قانون از پنج سال تجاوز نکند.
وزارت فرهنگ مکلف است در برنامه این دو کلاس تجدید نظر بعمل آورده آموختن مقدمات حرف و صنایع و کشاورزی را با رعایت مقتضیات هر محل در آن بگنجاند.
ماده سوم – آموزش و پرورش در دبستانهای دولتی در تمام کشور مجانی است و بهیچ عنوان نباید از دانش آموزان وجهی مطالبه شود به دانش آموزان بی بضاعت کتاب درسی مجانی داده خواهد شد.
ماده چهارم – وزارت فرهنگ در نقاطیکه وسائل تعلیمات اجباری فراهم گردیده وزارت فرهنگ اجباری بودن آنرا در فروردین ماه پس از صحه ملوکانه اعلام می‌نماید.
ماده پنجم – در نقاطیکه طبق ماده چهارم اجباری بودن تعلیمات اعلام شده است اهالی مکلفند اطفال خود را که سنشان شش سال تمام باشد در شهریور ماه در دبستانها نام نویسی کنند هرگاه طفلی بواسطه بیماری نتواند در موقع مقرر مشغول بتحصیل شود ولی او موظف است او را بلافاصله پس از رفع نقاهت بدبستان معرفی نماید.
اطفال تا ده سال نیز در کلاس اول دبستان پذیرفته خواهند شد.
تبصره – اداره کل آمار مکلف است همه ساله آمار کودکان شش ساله نقاط مختلف کشور را بوزارت فرهنگ تسلیم نماید.
ماده ششم – هر گاه ولی طفل در موعد مقرر بدون داشتن عذر موجه طفل خود را برای تحصیل منظم بدبستان نسپارد علاوه بر اینکه۹ مجبور است غفلت خود را جبران کند به پرداخت ده ریال جریمه محکوم می‌گردد. وجه حاصله از این جرائم بمصرف تهیه کتاب و لوازم تحصیل برای دانش آموزان بی بضاعت خواهد رسید.
ماده هفتم – در هر نقطه که دبستان دائر می‌شود وزارت بهداری و شهرداری محل باید با نظر وزارت فرهنگ وسایل معاینه طبی دانش آموزان را بقسمی فراهم سازند که هر یک از آنان در عرض سال تحصیلی لااقل دوبار مورد معاینه پزشک واقع شود و نیز مکلفند وسائل مداوای مجانی دانش آموزان بی بضاعت خاصه مبتلایان تراخم را فراهم سازند
ماده هشتم – دولت مکلف است همه ساله اعتبارات لازم را در بودجه کل کشور برای ساختمان و تأسیسات و نگاهداری دبستانها و تربیت آموزگاران و بطور کلی تأمین اجرای این قانون در مدت مقرر پیش بینی نماید.
تبصره ۱- شهرداریها مکلفند در حدود قوانین مربوطه در تهیه وسائل ساختمان مدارس و توسعه معارف طبق آئین نامه مخصوص وزارت فرهنگ تشریک مساعی نمایند.
تبصره ۲- ساختمان همه دبستانها مطابق نقشه‌هایی خواهد بود که مهندسین مخصوص وزارت فرهنگ باید متناسب با آب و هوا و موقعیت نقاط مختلف کشور با رعایت اصول بهداشتی تهیه نمایند در قراء و قصبات ساختمان دبستانها با مساعدت مالکین طبق آئین نامه مخصوص بعمل خواهد آمد.
ماده نهم – برای تربیت و تهیه آموزگاران بعده کافی از اول سال تحصیل ۱۳۲۲ وزارت فرهنگ مکلف است اقدامات زیر را بعمل آورد.
الف – در سال اول دانش سراهای مقدماتی لااقل یک ثلث بیشتر از سالهای پیش دانش آموز واجد شرایط بپذیرد و در صورت لزوم کلاسها را متعدد کند.
ب – در شهرهایی که فعلاٌ دانش سرا نیست در صورت لزوم بتأسیس آن مبادرت نماید.
ج – در دانش سراها یا دبیرستانها یا دبستانها کلاسی بنام کلاس کمک آموزگاری تأسیس کند که شرط ورود بآن داشتن گواهینامه تحصیلات شش ساله ابتدایی و دوره اش یک یا دو سال باشد آموزگارانیکه لااقل پنجسال تدریس متوالی یا ده سال تدریس متناوب داشته باشند می‌توانند بدون شرط مذکور در این کلاسها پذیرفته شوند یک یا دوسالیکه برای دوره کلاسها معین گردیده جزو سابقه خدمت آنان محسوب خواهد شد.
ماده دهم – تحصیل در کلاسهای کمک آموزگاری مجانی خواهد بود بعلاوه کمک هزینه تحصیل که میزان آن را وزارت فرهنگ معین خواهد کرد بدانش آموزان پرداخته می‌شود دانش آموزان هنگام ورود تعهد کتبی خواهند سپرد که پس از فراع از تحصیل دو برابر مدت تحصیل را موظفاٌ آموزگاری کنند و الاسه برابر کمک هزینه دریافتی را بصندوق دولت بپردازند.
ماده یازدهم- دولت موظف است کسانی را که از کلاس کمک آموزگاری گواهینامه فراغ تحصیل گرفته‌اند و کمک آموزگار خوانده خواهند شد با رعایت شرایط مقرره در فقرات ۱و۳و۴ ماده دوم قانون استخدام کشوری دبستانها بخدمت بگمارد.
ماده دوازدهم – هر یک از مشاغل کمک آموزگار و آموزگار و دبیر دانشیار و استاد و پزشک بیمارستانی ضمیمه دانشکده پزشکی به ده پایه تقسیم می‌شود. جداقل مدت توقف در پایه‌های ۱تا۳ یکسال و در پایه‌های ۴تا۶ دو سال واز پایه ۷ به بالا سه سال خواهد بود- حقوق پایه یک کمک آموزگار برابر مقرری دریافتی پایه یک کمک اداری و حقوق پایه یک آموزرگاری یک برابر و نیم حقوق پایه یک کمک آموزگاری و حقوق پایک یک دبیری دو برابر حقوق پایه یک آموزگار و حقوق پایه یک دانشیاری سه برابر حقوق پایه یک آموزگاری خواهد بود.
در موقع ارتقاء از پایه‌ای به پایه بالاتر در مورد کمک آموزگاران و آموزگاران تا پایه ۵ یک پنجم حقوق پایه مادون و از پایه شش به بالا یک هشتم حقوق پایه مادون و در پایه‌های دبیری یک هشتم حقوق پایه مادون و در پایه‌های دانشیاری معادل یک دهم حقوق پایه مادون علاوه خواهد شد حقوق هر پایه استادی باندازه یک دهم از حقوق همان پایه دانشیاری بیشتری خواهد شد.
تبصره ۱- کمک آموزگاران و آموزگاران و دبیران که متأهل هستند ثلث حقوق پایه یک خود را بعنوان فوق العاده تأهل دریافت خواهند داشت.
تبصره ۲- وزارت فرهنگ می‌تواند از میان دبیران و با تصویب شورای دانشگاه از میان استادان و دانشیاران و دبیران دانشگاه کسانی رابرای ریاست ونظارت بر کلاسهای کمک آموزگاری و دانش سراها و دبیرستانها و همچنین برای بازرسی و خدمات فنی و معاونت دانشکده‌ها بر طبق آئین نامه مخصوص انتخاب نماید این اشخاص در مدت اشتغال بیکی
از این کارها تا پایه پنج نصف حقوق و از پایه شش به بالا ثلث حقوق پایه خود را اضافه دریافت خواهند نمود. این اشخاص موظفند تمام اوقات رسمی را بخدمات مرجوعه صرف نمایند و بهیچوجه حق اشتغال در بنگاه‌های دیگر دولتی و غیر دولتی نخواهند داشت.
تبصره ۳- مواد ۱۰ و ۱۱ قانون تربیت معلم مصوب اسفند ۱۳۱۲ و مواد ۱۲ و ۱۳ قانون تأسیس دانشگاه مصوب خرداد ۱۳۱۳ و ماده واحده مصوب پنجم آبانماه ۱۳۱۷ و مواد ۴و۵و۱۱ قانون اصلاح قانون تأسیس دانشگاه مصوب آبان ۱۳۱۹ و تبصره ۱ ماده اول قانون ششم آبان ۱۳۲۰ نسبت بآنچه با این ماده مغایرت دارد ملغی می‌باشد.
ماده سیزدهم – هرگاه در نقاطیکه تعلیمات عمومی اجباری اعلام گردیده آموزگار و کمک آموزگار تربیت یافته بقدر کافی موجود نباشد وزارت فرهنگ می‌تواند کسانیرا که لااقل دارای گواهینامه شش ساله ابتدایی یا تحصیلات معادل آن هستند به آموزگاری چهار کلاس اول ابتدایی و کسانیرا که که تحصیلات سه ساله اول متوسطه یا معادل آنرا دارا می‌باشند بآموزگاری کلاسهای ۵و۶ ابتدایی با رعایت جهات اخلاقی و استعداد آنان برای تدریس انتخاب و بطور قرار داد استخدام نموده بکار بگمارد.
تبصره – هیچگاه وزارت فرهنگ نمی‌تواند با داشتن آموزگار و کمک آموزگار تربیت شده باستخدام آموزگاران قرار دادی بپردازد و بطور کلی استخدام معلم قرار دادی جدید فقط در صورتی مجاز است که معلم رسمی مشمول این قانون و قانون تربیت معلم مصوب اسفند ۱۳۱۲ و قانون دانشگاه مصوب ۸ خرداد ۱۳۱۳ بقدر کافی موجود نباشد.
ماده چهاردهم – بکمک آموزگاران و آموزگاران و دبیرانی که در خارج از محل اقامت خود خدمت می‌نمایند باید از طرف دولت منزل داده شود و در غیر این صورت کرایه خانه متناسب هر محل بتشخیص وزارت فرهنگ و بر طبق آئین نامه مخصوص علاوه بر حقوق و فوق العاده‌های دیگر بآنها پرداخته خواهد شد.
ماده پانزدهم – وزارت فرهنگ می‌تواند آموزگاران و مدیران قرار دادی را که دارای گواهینامه دوره اول متوسطه و لااقل پنجسال سابقه خدمت آموزگاری در مدارس دولتی باشند بعنوان آموزگار و در صورتیکه این گواهینامه را نداشته ولی پنجسال سابقه تدریس در مدارس دولتی داشته باشند بعنوان کمک آموزگار استخدام نماید و همچنین می‌تواند دبیران قرار دادی را که لااقل دارای ده سال سابقه تدریس در دبیرستان و یا این که دارای دیپلم متوسطه و پنجسال سابقه تدریس در دبیرستان باشند با رتبه دبیری بخدمت رسمی بپذیرد و مأخذ تعیین درجه این کمک آموزگاران و آموزگاران و دبیران آخرین حقوقی خواهد بود که قبل از دیماه ۱۳۲۱ از وزارت فرهنگ دریافت داشته‌اند.
ماده شانزدهم – وزارت فرهنگ آئین نامه‌هایی را که برای اجرای این قانون لازم خواهد بود تهیه و پس از تصویب کمیسیون فرهنگ مجلس شورای ملی بموقع اجرا خواهد گذاشت.
این قانون که مشتمل بر شانزده ماده است در جلسه امر داد ماه یکهزار و سیصدو بیست و دو بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری