مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ مهر ۱۳۲۷ نشست ۱۰۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۵
جلسه: ۱۰۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه چهارم مهر ماه ۱۳۲۷
فهرست مطالب:
۱. تصویب صورت مجلس
۲. بیانات قبل از دستور آقای نخست وزیر
۳. طرح پیشنهادی آقایان نمایندگان راجع به یک‌دوازدهم شهریور ماه و تصویب آن
۴. موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده و چهل دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱. تصویب صورت مجلس
صورت جلسه را آقای فولادوند (منشی) به شرح زیر قرائت کردند:
دو ساعت قبل از ظهر روز پنجشنبه اول مهر مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت شد
اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین بااجازه آقایان: محمد دادور - سلطانی - نورالدین امامی - اورنگ - اخوان - دکتر معظمی - ابوالحسن رضوی - فرج‌الله - آصف - احمد بهادری - نصرت‌الله اسکندری - حائری‌زاده - سالار بهزادی - محمدحسین نواب - فتحعلی افشار - نیک‌پی - حاج امین.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: اردشیر شادلو - ضیاء ابراهیمی - جواد عامری - قبادیان - عزیز زنگنه - تولیت - رفیع - کامل ماکویی - آقا خان بختیار - امیر تیمور - دکتر عبده - حسین وکیل - مسعود ثابتی - شهاب خسروانی - یمین اسفندیاری - گلبادی - فاضلی - دکتر ملکی - صفا امامی - دکتر دفتری.
دیرآمدگان بااجازه - آقایان: دکتر راجی - دکتر طبا - حسن مکرم - عرب شیبانی
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمدحسین قشقایی - بیات - حسن اکبر - صاحب‌جمع - معتمد دماوندی - ذوالفقاری - منصف - بهبهانی - نراقی - گرگانی - محمدعلی مسعودی - خسرو هدایت - شریعت‌زاده - نیکپور - قهرمان - اسدی - صاحب‌دیوانی
آقای آزاد راجع به وصول مالیات مزروعی و آقای مهدی ارباب در باب اسکناس‌های مفقود شده و آقای اسلامی راجع به تعطیل جلسات تذکری دادند و صورت مجلس تصویب شد.
آقای آزاد به عنوان نطق قبل از دستور اظهار نمودند که قحطی مصنوعی در کشور ایجاد گردیده و به علت قدغن حمل و نقل غله مردم دچار وحشت شده‌اند و چون هر وقت سیاستی بوده موضوع نان پیش آمده این بار معلوم نیست مربوط به نفت است یا چیز دیگر و سپس در موضوع یاغیان جنوب و رقابت روس و انگلیس در تشکیل قزاقخانه و پلیس جنوب و تحریکات اخیر در این دو جهت شرحی ایراد و اعتراض نمودند که چگونه با پرداخت ۳ میلیون لیره ارز دولتی به حیات داودی اجازه تشکیل شیلات جنوب داده شده است.
آقای وزیر جنگ در پاسخ آقای آزاد گفتند ایلات ایران همیشه خادم مملکت بوده‌اند و ضمن اشاره به تحصن اهالی بوشهر از گرسنگی گفتند برای آبادی بوشهر در قسمت تأسیس دستگاه شیلات کمک شده است.
آقای اردلان با اشاره به مسئولیت مشترک وزرا در صدور تصویب‌نامه خرید هشتصد تن شکر از بازرگانان وارد کننده اعتراض نموده گفتند این موضوع در کابینه آقای حکیمی مورد توجه و اقدام قرار نگرفت و دولت فعلی بدون
توجه به کسر بودجه کشور مبلغ هشتصد هزار تومان از عایدات مسلم دولت بخشیده است به علاوه این مبلغ بازپرداخت شده و دو میلیون و ۹۹۵ هزار ریال هم بابت گواهینامه از وارد کنندگان دریافت نگردیده است.
آقای فرامرزی نسبت به اظهارات آقای آزاد راجع به عشایر و پاسخ وزیر جنگ توضیحاتی داده گفتند ایلات و عشایر ایرانی اصلاً در حفظ منافع ملی و مملکتی وطن‌پرست‌ترین افراد هستند ولی با ادامه زندگی ایلی فارس آبادشدنی نیست چون هر ده سال یک مرتبه جنبش عشایری آبادی‌ها را ویران می‌کند سپس با اشاره به اقدامات عشایر در خلع سلاح نظامی‌ها و تصرف گمرک و شهر و ضبط شصت هزار گونی قند و شکر و معامله دولت با ایشان گفتند البته عشایر باید تربیت شوند ولی مماشات بی‌جا نیز موجب ازدیاد شرارت و خرابی مملکت است و نباید در مقابل ارتش قوای مسلح دیگری وجود داشته باشد.
آقای دهقان گفتند بین ایلات و عشایر مردان وطن‌پرست وجود دارد و عشایر آذبایجان با شجاعت اثبات وطن‌پرستی کردند و از ایشان باید تشویق کرد و سپس اضافه نمودند که مردم از مجلس تقاضا دارند که دولت‌ها را در طریق اصلاحات اساسی تقویت کند.
آقای وزیر جنگ نیز از وطن‌پرستی عشایر شرح مبسوطی بیان داشته معتقد بودند که قبل از ارتش فرهنگ از ارکان اصلیه مملکت است و در تربیت عشایر وطن‌پرست باید کوشش کرد و به همین نظر اولین دبستان شبانه‌روزی را در خرم‌آباد برای تربیت فرزندان الوار ایجاد کردند.
آقای محمدحسین قشقایی راجع به بیانات آقای فرامرزی شرحی اظهار نمودند که بر اثر دزدی‌ها و غارتگری‌ها نباید همه را متهم ساخت زیرا این قبیل حوادث در اطراف تهران نیز واقع می‌شود به علاوه وضع سه سال مملکت و فارس را فراموش کرده‌اید که اگر اقدامات نهضت‌کنندگان فارس نبود کسی قدرت اعاده اوضاع عادی را نداشت و تقاضا نمودند کمیسیونی برای رسیدگی به این موضوع تشکیل شود.
در این موقع نیم ساعت قبل از ظهر تنفس اداه شد و مقارن ظهر مجدداً مجلس تشکیل گردید آقای نخست وزیر آقای گلشائیان را به وزارت دادگستری و آقای وارسته را به وزارت دارایی و آقای اشرفی را به وزارت اقتصاد ملی و آقای دکتر شادمان را به وزارت کشاورزی معرفی و علاوه نمودند که وزارت کشور را خودشان عهده‌دار خواهند بود.
طرح تقدیمی نمایندگان برای پرداخت یک‌دوازدهم قرائت و فوریت آن مطرح شد.
آقای دهقان به عنوان مخالف گفتند چند جلسه صرف بودجه کشور شده و اکنون تصویب یک‌دوازدهم تصویب بودجه را معوق می‌گذارد.
آقای نخست وزیر اظهار نمودند اجرای اصلاحاتی که در برنامه وعده شده موقوف به وضع درآمد و مخارج مملکت است و تأخیر تصویب بودجه برای دولتی که نخواهد اتلاف وقت کنید مفید نمی‌باشد بالاخص که تصویب این دوازدهم‌ها معطوف به مصوبات مجلس نیست.
آقای دکتر شفق گفتند با استدلالات آقای نخست وزیر راجع به یک‌دوازدهم موافق نیستند و چون اکثریت مجلس به تصویب سریع بودجه علاقمند است تصویب دوازدهم و پرداخت حقوق مستخدمین مانع تصویب بودجه نخواهد بود
بیست دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم و به روز یکشنبه محول گردید
رئیس - آقای صفوی نسبت به صورت نظری دارید؟
صفوی - خیر قبل از دستور عرض مختصری داشتم
رئیس - آقای فرامرزی نسبت به صورت مختصری نظری دارید؟
عبدالرحمن فرامرزی - بله عرض کنم راجع به صورت مذاکرات مجلس و انتشارات در بین مردم بنده عرضی دارم و آن این است که مذاکرات مجلس را که مردم در روزنامه‌ها می‌خوانند آنچه اینجا قید شده و چاپ می‌شود در دست اغلب مردم نمی‌رسد متأسفانه مخبرین جراید هم نمی‌شنوند و دور هستند. غالباً آنچه یک کس می‌گوید نمی‌نویسند (صحیح است) آنچه فکر می‌کنند که این وکیل چه گفتند می‌نویسند مثلاً همان عرایضی که بنده روز پنجشنبه گفتم آنچه منتشر شده بود به کلی برخلاف آن چیزهایی بود که بنده عرض کردم مثلاً من اسم هیچکس را نبردم من هیچ اعتراضی که چرا دولت از اینها پذیرایی می‌کند نکردم برای این که البته دولت صلاح می‌داند که این کار را بکند و مطابق مصلحت کرده و من اعتراض به این قسمت ندارم خیلی دیگر از مطالب بنده را به کلی چیز دیگر نوشته بودند آنچه را که بنده گفتم ننوشته‌اند از این جهت می‌خواستم استدعا بکنم یا ترتیبی داده شود اگر ممکن است اینجا در همان روز دو نسخه به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات که عصر منتشر می‌شود و روزنامه‌های دیگر از آنها می‌گیرند طوری بشود که برسد و یا این که اجازه بفرمایید مخبرین این دو روزنامه ببینید همین نزدیکی‌ها یک جایی بنشینند که بتوانند بشنوند نطق آقایان وکلا را و همین صورت جلسه را هم که خود آقایان مرقوم فرموده‌اند بنده نگفتم که ده سال یک مرتبه عشایر نهضت می‌کنند و نمی‌گذارند آباد بشود همین الان نمی‌گذارند آباد بشود گفیم بر فرض این که یک امنیت موقتی هم باشد مردم آبادی بکنند باز یک قضیه‌ای پیش می‌آید که یک جنبش عشایری می‌شود و خراب می‌شود و الساعه که بنده همین جا ایستاده‌ام عشایر نمی‌گذارند فارس آباد شود و الان در راه‌های فارس راهزنی می‌شود و در این چند روز قریب بیست فقره راهزنی شده است چطور من می‌گویم ده سال یک مرتبه خراب می‌شود؟
رئیس - اینجا مکرر گفته شد که مناط اعتبار مذاکرات مجلس شورای ملی صورت مجلس مختصر و مفصل مجلس است که در روزنامه رسمی درج می‌شود و روزنامه‌جات هر چه بنویسند مسئولش مجلس نیست یعنی باید در همین قسمت‌هایی که ذکر می‌شود نوشته شود و الا چیزهایی که گفته‌اید و نوشته نشده در صورت مشروح مجلس البته هست آقای دهقان نسبت به صورت مجلس نظری دارید؟
دهقان - بله بنده در بیانات قبل از دستور از خدمات شایان تقدیر سربازان و افسرانی که در پناهگاه‌های مرزی دیده بودم در اینجا اظهار تشکر کردم در بیانات من نوشته نشده استدعا می‌کنم که اصلاح بشود.
رئیس - البته این صورت مجلس مختصر مذاکرات است. دیگر بیانی نسبت به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد - خیر) در تابلو نوشته شده عده برای رأی ۷۵ نفر در صورتی که ۷۳ نفر صحیح است بنابراین صورت مجلس جلسه پیش تصویب می‌شود چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (نمایندگان - دستور، دستور) آقای نخست وزیر بیاناتی دارید بفرمایید.
۲. بیانات قبل از دستور آقای نخست وزیر
نخست وزیر - در جلسه گذشته آقای اردلان یک مطلبی فرموده بودند راجع به خرید شکر ایشان توجه‌شان به یک معامله بخصوص بود به این جهت خواستم مختصر توضیحی عرض کرده باشم که ذهن آقایان نمایندگان روشن شده باشد آقای دکتر اعتبار هم سؤالی کرده بودند البته راجع به بقیه معاملاتی که راجع به شکر شده بود که آن هم جوابش داده خواهد شد اما راجع به آن معامله‌ای که ایشان اشاره کرده بودند بنده هر چند خودم حاضر نبودم ولی آن قدر که در جراید خواندم و آن قدری که امروز در صورت جلسه به اختصار اشاره شده بود عرض کنم که مطالبی که فرمودید با حقیقت وفق نمی‌دهد ایشان حساب‌هایی کردند که حساب‌شان اصلاً منطبق با واقع نیست سال گذشته یک مقدار زیادی برای احتیاجات مملکت شکر خریداری شد که خود بنده در وزارت داریی بودم از وقتی که حکومت سابق یعنی حکومت آقای قوام مستعفی شد با این آخر که بنده آمدم فقط پنج هزار تن شکر خریداری شده بود و حال آن که یک مقدار زیادی مصرف شده بود و البته برای تأمین احتیاجات مملکت به همان تدریجی که فروخته می‌شود اجناس بایستی خریداری بشود و در ظرف این مدت چیزهای عجیب و غریبی در جرایدار نوشتند که اگر بنا تمام اموری که نوشته می‌شود تکذیب شود یک دولت دیگری باید بیاید و اینها را تکذیب کند متصل ما می‌بینیم که در جراید نوشته می‌شود که دولت مشغول مذاکره نفت است با دولت آمریکا یک کلمه‌اش با حقیقت وفق نمی‌دهد که بنده بگویم اینها تکذیب می‌شود اصلاً دولت آمریکا نه از طرف سفارت نه از طرف مأمورین دیگر وارد مذاکره نیستیم نه کتباً نه شفاهاً نه راجع به بلوچستان و نه راجع به جاهای دیگر! اصلاً بنده خدمت آقایان عرض می‌کنم به صریح‌ترین وجهی که موضوع ندارد تا این که شاخ و برگ داشته باشد! نوشته‌اند که دولت ده هزار تن شکر خریده است دولت از کی خریده است آقا؟ از افراد ایرانی جز یک کلمه که عبارت باشد از ۸۰۰ ر ۹۰۰ تن که خریداری شده (در این موقع از خارج در مجلس صدای تظاهراتی شنیده می‌شد) (آزاد - چه خبر است آقای رئیس‌الوزرا؟) شما خبر دارید از دیشت اطلاع دارید و بنده می‌خواستم از شما بپرسم اما راجع
به این هشتصد نهصد تن که می‌فرمایید بعد از این که دولت مشغول کار شد و قرار شد شکر بخرد به تمام فروشندگان شکر در خارجه مراجعه کرده بود قیمت‌های مختلف دادند اقل قیمتی که حاضر شدند شکر به ما بفروشند ۳۹ لیره بود و ۲۰ هزار تن شکر از خارجه فروشنده در ۳۹ لیره خریده می‌شود آن روزی که خریده شد حداقل قیمت بود به استناد تصویب‌نامه‌ای که در ۱۳۲۴ صادر شده بود اجازه داده بودند اگر اشخاصی بتوانند خارج از سهمیه‌ای که برای دولت ایران معین شده است شکر بخرند و وارد کنند می‌توانند هر کیلویی ده ریال به عنوان سود بازرگانی به دولت بدهند و بیاورند به بازار و بفروشند یک عده معدودی من‌جمله این چند نفر تاجر ایرانی جمعاً در حدود ۸۰۰ تن شکر وارد کرده بودند بعد وقتی حساب کردند دیدند برایشان صرفه ندارد که بیاورند ماند می‌خواستند خارج کنند و دولت در ظرف این مدت اجازه نداده بود که ببرند جای دیگر بفروشند نه می‌توانستند ببرند و نه می‌توانستند بیاورند بیرون بفروشند موقعی که دولت بیست هزار تن شکر خرید از خارجه به ۳۹ لیره به آنها هم پیشنهاد کردیم که هشتصد تن شکر خودشان را به ۳۶ لیره بفروشند آقایان هم تا به حال موافقت نکرده‌اند و بر این اصل تصویب‌نامه‌ای صادر شد و به وزارت دارایی ابلاغ شد آقایان هم تا این تاریخ موافقت با این که این معامله را بکنند نکرده‌اند حالا اگر این خرید شکر آب فرات است که گفت تمام وحوش و طیور بیابان بدهند و به فرنگی بدهند اما به اولاد علی ابن ابیطالب ندهند بنده عزضی ندارم! اگر دولت ایران باید برود به چهار گوشه دنیا به ۳۹ لیره شکر بخرد اما به چهار نفر تاجر ایرانی که هنوز هم بایان وجود که در ۳۶ لیره از ایشان خریده می‌شود معلوم نیست بدهند ایراد خواهند کرد این مطلب دیگری است! (مکی - نذر داشتند؟) حالا آمدیم سر این مطلب قلم بردارید حساب بفرمایید ۳۶ لیره می‌افتد از قرار کیلویی چهار قران و سه عباسی یا سیزده شاهی. دولت این شکرها را می‌خرد از قرار کیلویی چهار قران و سه عباسی و شد هفده قران این تفاوت همان یک تومانی است که می‌فرمایید (اردلان - این طور نیست آقا) شما حساب‌تان یک طور دیگری است! انشتین تازه‌ای هستید! و حساب ما حساب حساب تازه‌ای نیست حساب ارقام است مطابق حساب ارقام ریاضیون عادی دنیا است عرض می‌کنم وقتی ما یک چیزی را می‌خریم چهار قران و سیزده شاهی و می‌فروشیم هفده قران تفاوتی که اینجا هست آن یک تومان است مگر یک تومان دیگر بفرمایید بگویم کیلویی چهار قران و سه عباسی شکر می‌فروشند. می‌فرمایید یا شکرشان را بگیریم به کیلویی چهار قران و سه عباسی بعد یک تومان هم از آنها دستی بگیریم که ضرر نکنیم؟ بنده که از این حساب چیزی سر در نمی‌آورد! آقا بنا بود یک تومان بدهند بیاورند بیرون بفروشند خوب چهار قران و دهشاهی و یک تومان می‌شود چهارده ریال ما که می‌فروشیم هفده ریال! بنده از این طرز بیانات شما چیزی نمی‌فهمم شما این تصویب‌نامه را زیر کردید رو کردید بالا کردید پایین کردید سرش استیضاح از دولت کردید اما این تصویب‌نامه‌ای را که شما استیضاح کردید در ماده اولش نوشته است شکری که وارد می‌شود اسعارش را صد درصد می‌دهند آن وقت آن روز که اینجا صحبت می‌فرمایید. می‌فرمایید که اسعار شکر را یا باید شصت درصد داد یا سی درصد داد صد درصد داد، چرا این طور می‌فرمایید: شاید که می‌فرمایید این قدر مطاله کردم فراموش فرمودید آن تصویب‌نامه ارز را که دولت را هم استیضاح کردید! چرا آن ماده اولش را نمی‌خوانید! در ماده اول آن نوشته است برای شکر صد درصد ارز می‌دهند حالا چرا باید در این مورد شصت درصد باشد یا چهل درصد باشد باید صد درصد ارز آزاد باشد آن سطر اولش را چرا فراموش می‌کنید (اردلان - پس با چه خریده‌اید آقا؟) آقا می‌گویم دولت شکر خریده است ۳۹ لیره از سایرین و از آقایان هم سه لیره کمتر خریده است حالا هنوز هم تسلیم نیستند عرض کردم اگر بنده می‌دانستم که اکثریت مجلس شورای ملی مطابق میل شما رفتار می‌کند (مهندس رضوی - کار مجلس نیست) می‌گفتم که اینها را ببرند بیرون (اردلان - نخیر آقا این طور نیست) هشتصد هزار تومان به مملکت ضرر زده شده است این قابل این قدر دنبال کردن نیست آقا چهار قران و سه عباسی می‌خریم هیجده ریال می‌فروشیم این یک تومان در همین ۱۸ ریال است و این خلاصه مطلب است (اردلان - آقای رئیس بنده اجازه می‌خواهم) اما راجع به کار بودجه خواستم عرض کنم که در جلسه پریروز حضور آقایان مفصلاً توضیح عرض کردم که دولت برای انجام تعهداتی که در مقابل مجلس شورای ملی راجع به اجرای برنامه خودش کرده است احتیاج به این دارد که هر چه زود تر تکلیف بودجه کل کشور معین شود به آن صورتی که باید تصویب شود (معتمد دماوندی - بودجه ناقص است) به این مناسب بود که استدعا کردم هر طور هست آقایان لطف بفرمایند به هر صورتی که باید بودجه تصویب بشود از طرف دیگر نمایندگان محترم مجلس شورای ملی به این عقیده بودند که برای معطل نکردن حقوق مستخدمین یک‌دوازدهم بگذارنند بعد از این که در این دو روزه در خارج صحبت کردیم با فراکسیون‌ها و امروز صبح کردیم با نمایندگان فراکسیون‌ها و امروز صبح هم با نمایندگان فراکسیون‌ها البته هم آقایان اعضای محترم فراکسیون‌ها متوجه نظر دولت شدند و ضرورت تعیین و تکلیف قطعی بودجه را به هر صورتی که اکثریت مجلس شورای ملی تصویب می‌کند فرمودند و هم دولت هم کاملاً موافق است که تکلیف مستخدمین از حیث دریافت حقوق‌شان معلوم شود به همین جهت وقتی که نمایندگان محترم فراکسیون‌ها امروز صبح بعد از قرار و مذاکره‌ای که شد توافق فرمودند که من‌بعد هفته‌ای پنج جلسه تشکیل شود و مرتباً و منحصراً به کار بودجه برسند و تکلیف بودجه روشن شود و دولت هم بتواند به کارهای خودش برسد و شروع به اصلاحات در مملکت بکند بنابراین دولت هم موافقت کرد که امروز داده بشود.
اردلان - آقای رئیس ایشان توهین فرمودند اجازه بفرمایید بنده طبق ماده ۱۰۹ جواب بگویم.
رئیس - بفرمایید.
اردلان - بنده از آقایان نمایندگان محترم و جناب آقای نخست وزیر استدعا می‌کنم همان طوری که بنده فرمایشات ایشان را استماع کردم عرایض بنده را هم توجه بفرمایند ایشان به بنده توهین فرمودند که حساب بنده با حقیقت وفق نمی‌دهد حالا بنده خدمت آقایان روشن می‌کنم که حساب بنده صحیح است یا حساب ایشان آقا می‌فرمایند که یک تصویب‌نامه‌ای در ۱۳۲۴ صادر شده است که اگر یک تاجر ایرانی شکر وارد گمرک ایران کرد کیلویی یک تومان بدهد و این شکر را بردارند مال خودشان هشتصد تن شکر در گمرکات موجود است که می‌شود هشتصد هزار کیلو کیلویی یک تومان می‌شود هشتتصد هزار تومان دولت مطابق تصویب‌نامه می‌بایست این پول را بگیرد و این شکرها را آزاد بگذارد دولت آقای هژیر آمده‌اند می‌گویند عوض ۳۹ لیره ما ۳۶ لیره خریده‌ایم در هر تنی ۳ لیره ارزان‌تر خریدیم سه سیزده تومان می‌شود ۳۹ تومان ایشان از یک طرف ۳۹ تومان به نفع مملکت اقدام کرده‌اند از طرف دیگر تنی هزار تومان به مملکت ضرر زده‌اند یعنی در هشتصد تن ۳۱ هزار تومان به نفع مملکت معامله کرده‌اند و در مقابل هشتصد هزار تومان به ضرر مملکت حساب از این واضح‌تر چه می‌شود یعنی بنده می‌گویم جنابعالی اگر این هشتصد تن شکر را به این تجار می‌دادید هشت صد هزار تومان می‌گرفتید شما نگرفتید در مقابل می‌گویید من سه لیره ارزان‌تر خریدم (نیکپور - این طور نیست) آقای نیکپور شما بفرمایید اینجا صحبت کنید. آقای هژیر می‌فرمایید ما برای احتیاجات مملکت این کار را کردیم شما آقا اگر احتیاج دارید چرا هر روز رادیوتان جار می‌زند که دولت در هر کجا هر میزانی که مردم تقاضای شکر بکنند شکر زرد موجود است و می‌فروشد. مگر کارخانه‌جات ۶ ماه بیکار نیستند تمام شکرهای زرد را می‌توانستید با شکر سفید تبدیل بکنید شما اصلاً احتیاج نداشتید شکر بخرید هشتصد هزار تومان به مملکت ضرر می‌زنید آن وقت می‌گویید حساب بنده غلط است موضوع ارز شما در آن موقع که تصویب‌نامه صادر کردید گواهینامه برایش نبود شما خودتان تصویب‌نامه صادر کردید که اگر کسی جنسی بخواهد وارد کند باید گواهینامه بخرد هزار لیره به آنها پول دادید بدون گواهینامه این حسابش غلط است قضاوتش با ملت ایران است.
رئیس - آقای نخست وزیر.
نخست وزیر - آقا این یک موضوع مختصر این قدر گفتگو به نظر بنده ندارد ایشان یک اشتباهی می‌کنند هر کسی شکر وارد می‌کند در گمرک باید تومان بدهد در هر کیلو در صورتی که همچون چیزی نیست تصویب‌نامه می‌گوید اگر کسی می‌خواست شکرش را از انبار گمرک بیاورد به بازار و بفروشد کیلویی یک تومان می‌گیرند ما نمی‌توانیم مردم را مجبور بکنیم شکر را از انبار گمرک بیاورند بیرون تا به حال هم در ظرف چند ماه نیاوردند بیرون اگر می‌خواستند بیاورند البته ولی امر دائر است بین این که ما با آنها اجازه بدهیم بیرون بیاورند یا از آنها بخریم.
بنابراین اگر ما بخواهیم دست در جیب مردم بکنیم و مال مردم را بگیریم آن یک راه دیگری دارد و آن راهی را که شما می‌فرمایید طور دیگری است اگر از لحاظ ارز هم فرمایشی دارید وقتی که اعتراض می‌فرمودید استیضاح می‌فرمودید راجع به عرض بنده نخواستم بگویم ولی اگر صحبت ارز هست خواهش می‌کنم در راهروهای مجلس از بنده برای شرکت‌های مختلف دیگر ارز نخواهید.
رئیس - رسیده است از طرف آقای ساعد که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم یک‌دوازدهم امروز مطرح و از امروز به بعد همه روزه جلسات مجلس تشکیل و تا تصویب بودجه منحصراً اوقات مجلس مصروف به رسیدگی و تعیین تکلیف بودجه گردد - از طرف فراکسیون اتحاد ملی.
رئیس - آقای ساعد اگر توضیحی دارید بفرمایید.
ساعد - این توضیحی ندارد اگر مجلس موافقت بفرمایند یک‌دوازدهم را تصویب بفرمایید و جلسات هر روز باشد.
رئیس - آقای مکی.
مکی - پریروز مجلس در یک‌دوازدهم یک طرحی تقدیم مقام ریاست کرد که در حدود چهل نفر امضا کرده بودند و مقام ریاست هم راجع به یک‌دوازدهم به مخالف و موافق اجازه داده بودند و اعلام رأی شده بود و باید رأی گرفته شود آن وقت پیشنهاد قرائت شود.
رئیس - در جلسه پیش طرحی که آقایان داده بودند مطرح شد فوریتش هم مطرح شد و عده برای رأی کافی نبود (نمایندگان - حالا هم عده کافی نیست) کافی است رأی گرفته می‌شود به فوریت طرح (بعضی از نمایندگان - به این پیشنهاد رأی بگیرید) اول طرح یک‌دوازدهم است جلسه پیش این طور بود. آقایانی که با فوریت طرح روز پیش راجع به پرداخت یک‌دوازدهم موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد پس ماده واحده مطرح است، آقای مکی (تقی‌زاده - ممکن است بفرمایید ماده واحده قرائت شود) (ماده واحده مجدداً به شرح زیر قرائت شد)
مجلس شورای ملی - از نظر انقضای شهریور ماه و رفع بلاتکلیفی کارمندان دولت و پرداخت حقوق آنان و تأمین احتیاجات ضروری وزارتخانه‌ها و ادارات ماده واحده زیر را به قید فوریت تقدیم می‌نماییم.
ماده واحده - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و هزینه‌های مستمر و غیرمستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر هزینه‌های کشور و مصارف عمرانی و تولیدی و عام‌المنفعه را در شهریور ماه ۱۳۲۷ در حدود اعتبارات اسفند ماه ۳۲۶ و با رعایت تبصره ۱ ماده واحده قانون مصوب آبان ماه ۱۳۲۴ و سایر قوانین و مقررات مالی و کمک هزینه کارمندان کشوری و لشگری را مطابق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه از درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید (به امضای عده‌ای از آقایان نمایندگان)
رئیس - آقای مکی
مکی - بنده اول می‌خواستم از اکثریت مجلس شورای ملی که موافقت فرمودند طرح یک‌دوازدهم امروز مطرح شود تشکر می‌کنم زیرا غالب مستخدمین دولت همه‌شان مستأجر هستند و مؤجرین هم پی یک بهانه‌ای می‌گردند که چند روز پرداخت مال‌الاجاره تعویق بیفتد و بروند اجراییه صادر کنند و مستأجرین را بلند کنند و از این که مجلس شورای ملی به گرفتاری کارمندان دولت توجه کرد و زودتر تکلیف یک‌دوازدهم را معین کرد بنده به هم خود متشکرم و اما در کلیات این بودجه بنده یک عرایضی دارم که به عنوان مخالف خدمت آقایان عرض می‌کنم و تمنا می‌کنم که توجه مخصوص مبذول بفرمایید اگر مطالب صحیح بود تصدیق بفرمایید و اگر هم صحیح نبود بعد از خاتمه عرایض بنده هر یک از آقایان که اعتراضی دارند بیایند اینجا مطالبی که دارند به سمع مجلس شورای ملی برسانند. بنده با این بودجه مخالف هستم با یک‌دوازدهم بودجه‌ای هم که می‌دهند مخالف هستم چون ملاکش یک‌دوازدهم بودجه هفتصد میلیونی است که جنابعالی بودجه کلش را تقدیم مجلس کرده‌اید (دهقان - مال سال گذشته است) به هر حال مال اسفند ۲۶ است این به مأخذ اسفند ۲۶ است چند دفعه هم ما اینجا رویش رأی داده‌ایم به املاک و مأخذ ۲۶ هم مخالف هستم (دهقان - پس چرا طرح دادید) بنده امضا نکردم ولی تشکر کردم برای این که وضعیت مستخدمین آخر در همین طرح یک مقدارش مربوط به حقوق مستخدمین است یک مقدارش هم بعضی هزینه‌هایی است که پرداخت می‌شود بنده با پرداخت حقوق مستخدمین موافق هستم با آن هزینه‌هایی که صرف خواهد شد مخالف هستم روی این اصل است که عرایضی عرض می‌کنم بودجه تفظیم شده که در حدود صد و هشتاد میلیون یا دویست میلیون تومان کسر دارد اگر ما بخواهیم بودجه کل کشور را روی این و طیره بگذرانیم مسلماً در آخر سال دولت دچار یک وضعیت مالی یعنی دچار یک افلاس مالی خواهد بود به این معنی که در حدود دویست میلیون تومان کسر دارد. این کسر را از کجا جبران خواهد کرد؟ یا مجبور است که طبق یک لایحه‌ای یک قرضه‌ای بکند و یا مجبور است که یک عوارض و مالیات‌هایی در نظر بگیرد و بیاورد به مجلس شورای ملی پیشنهاد بکند و مجلس شورای ملی هم تصویب بکند وضع فعلی کشور ما اجازه نمی‌دهد که ایجاد هیچگونه مالیاتی برای مردم کشور کرده باشیم زیرا وضع مالی مردم به قدری بد است و وضع وصول مالیات هم به طوری استثنا قائل شده که تمام این مالیات‌ها را از طبقه چهارم و سوم مملکت خواهد گرفت و مملکت را برای یک بیچارگی و بدبختی آماده خواهد کرد زیرا وقتی مردم نداشته باشند مالیات بدهند و فشار هم زیاد باشد اینها ناچار لشگر انقلاب را تهیه خواهند کرد و این به صلاح مملکت ما نیست و ما مجبوریم که برای کاستن هزینه زندگی و رفاه طبقه سوم و چهارم مملکت یک فکر آنی و فوری کرده باشیم و با این ترتیب نه تنها ما فکری نکرده‌ایم بلکه به بدبختی و بیچاگی آن هم عملاً کمک کرده‌ایم پس ایجاد مالیات که نمی‌توانیم بکنیم می‌آید سر قرضه خارجی و داخلی وقتی ما آمدیم دویست میلیون یا صد و هشتاد میلیون تومان کسر بودجه را تصویب کردیم پس بنابراین مجبوریم در این زمینه رأی بدهیم که دولت قرضه بگیرد (صفوی - آقای مکی یک‌دوازدهم مطرح است) راجع به همان یک‌دوازدهم عرض می‌کنم پس روی این اصول بنده یک عرایضی داشتم که می‌خواستم در بودجه کل کشور کرده باشم و چون آقایان به کفایت مذاکرات رأی دادند مجال نشد این بود که در این یک‌دوازدهم خواستم به سمع مجلس شورای ملی برسانم که آقایان توجه فرموده باشند یکی از بیچارگی‌های دیگر که امسال گریبان مردم کشور ایران را گرفته وضعیت محصول و وضعیت نان مردم کشور ایران را گرفته وضعیت محصول در غالب نقاط ایران خوب شده (یک نفر از نمایندگان - محصول خوب شده ولی نان بد است) در کرمانشاه خوب شده در شرق خوب شده در غالب نقاط محصول خوب است و الان هم که بنده اطلاع پیدا کردم این خوب است و الان هم که بنده اطلاع پیدا کردم این ازدحامی که صدایش شنیده می‌شود یک دسته از مردم جمع شده‌اند و یک مقداری هم نان برداشته‌اند آورده‌اند که به اطلاع آقایان برسانند که وضع نان تهران این است (سلطانی - نان تهران که از تمام ولایات بهتر است) اگر در ولایات بدتر باشد دیگر چشم دولت روشن. همه ساله مقدار زیادی زیان اداره غله نان را می‌دهیم و دربودجه دولت هم هست خاصه امسال که تنی ۷۰ تومان هم بنده طوری که دیده‌ام به قیمت غله افزوده‌اند بنابراین مقدار زیان دولت در غله زیادتر خواهد شد (آزاد - ۱۲ میلیون ریال پارسال بود) امسال مسلماً با تنی ۷۰ تومان که زیاد کردند من حساب نکردم ولی قطعاً یک شیفر زیادی را نشان خواهد داد از دو حال خارج بشود اگر دولت بخواهد ضرر این قسمت را جبران کند باز این قسمت هم در بودجه کل کشور پیش‌بینی نشده بنابراین بر این ۱۸۰ میلیون کسری افزوده خواهد شد و یا اگر بخواهد قیمت نان را افزایش بدهد این برخلاف گفته و برنامه خود دولت آقای هژیر است که یکی از موادش تنزل هزینه زندگی بود یعنی اگر نان گران شد طبیعی است که که هزینه زندگی گران خواهد شد پس ایشان بدیهی است که عملاً برخلاف برنامه خودشان که داده‌اند اقدام نمی‌کنند اگر بخواهند قیمت نان را بیافزایند پس باید ضررش را جبران کنند اگر بخواهند ضرر را جبران بکنند این را آقایان باید بدانند که این مقدار ضرر روی دویست میلیون تومان خواهد آمد و اصلاً معلوم نیست ملت ایران که در حدود ۷۰۰ میلیون تومان مالیات می‌پردازد خود مردم نمی‌دانند برای چه مالیات ازآن‌ها گرفته می‌شود و دولت هم که پولی از مردم می‌گیرد خرج مردم نمی‌کند چند روز پیش یک کسی از دوستان بنده که از جزیره هنگام آمده بود یک شرحی از وضعیت بیچارگی و بدبختی مردم هنگام می‌گفت این جزیره در سال ۱۳۰۸ در حدود یازده هزار یا ده هزار جمعیت داشت و الان تمام جمعیت جزیره هنگام منحصر شده است به سیصد نفر که این سیصد نفر تمامش لخت و برهنه هستند غذا ندارند تغذیه اینها به وسیله ماهی‌های مرده‌ای است که هنگام جزر
و مد به ساحل ریخته می‌شود و این ماهی‌های مسموم را اهالی جزیره می‌خوردند و این سیصد نفر هم تا آخر سال شاید یک نفر از آنها باقی نماند و همه‌شان راه دیار عدم را پیش بگیرند. کشوری که در حدود هفتصد میلیون از مردم مالیات می‌گیرد آن وقت در یک قسمت‌هایش این طور مردم با فقر و بدبختی و بیچارگی دست به گریبان هستند و هر روز یک دسته زیادی از اینها به دیار عدم می‌روند من می‌خواستم خاطر آقایان محترم را به این موضوع جلب کرده باشم که مجلس شورای ملی مظهر ملت ایران است هر بدبختی هر بیچارگی هر سعادتی که به مردم ایران روآور بشود بنده خیال می‌کنم که به مجلس شورای ملی ایران رو آورده است اگر بدبختی برای مردم روآور بشود مسلماً مجلس شورای ملی مسئول خواهد بود اگر سعادتی هم برای ملت ایران پیش بیاید افتخار آن با مجلس شورای ملی است و اسباب سعادت مجلس شورای ملی خواهد بود بنده خیال می‌کنم هیچ یک از آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی حاضر نیستند که یک چنین مردمی در یک چنین جزیره‌ای با آن وضع بدبختی و پریشانی جان بدهند و آن وقت ما در اتومبیل‌های ۴۹ و ۴۸ در کارخانه‌ای مجلل‌مان بنشینیم و هیچ فکری به حال بدبختی و بیچارگی آنها نکرده باشیم دولت این پولی که می‌گیرد باید خرج اینها کرده باشد غالب نقاط ایران مثل جزیره هنگام است (دکتر مصباح‌زاده - بنادر جنوب ایران تمام شبیه به جزیره هنگام است) (صحیح است) یک قسمت از طبس بنده شنیدم که مردم به قدری در آنجا به حال بدبختی و بیچارگی دارند زندگی می‌کنند که هر عابر و رهگذری بی‌اختیار رقت می‌کند (سزاوار - همه جا این طور است) در تمام نقاط ایران این بدبختی‌ها هست و تمام اینها مسئولش هیئت حاکمه است اگر ما یک هئیت حاکمه دلسوز داشته باشیم خدا می‌داند که ایران بهترین موقعیت‌ها را دارد زیرا می‌تواند که اصلاحات را شروع بکند و به قول یکی از رجال کشور می‌گوید اصلاحات این مملکت سهل و ممتنع است و کشور ما اگر یک رجال باشخصیتی داشته باشد اصلاحات را با کسانی می‌تواند اجرا کند و اگر نداشته باشد و فاقد شخصیت‌های بزرگ باشد نمی‌تواند اصلاحات را شروع کند بلکه ممتنع و محال است و ایران در عین حال بهترین موفقیت‌ها و بدترین موقعیت‌ها را دارد. روی همین جهت که عرض کردم اگر هیئت حاکمه خوبی داشته باشد مهم‌ترین موقعیت‌های جغرافیایی و اقتصادی و سیاسی را دارد و اگر هیئت‌های حاکمه خوبی نداشته باشد بدترین موقعیت‌های جغرافیایی و سیاسی و اقتصادی را خواهد داشت بنده شنیدم که دولت آقای هژیر که جدیتی هم دارند برای انجام و به موقع اجرا گذشتن برنامه هفت ساله و علاقه دارند که یک کارهای عمرانی در کشور بشود بنده شنیدم در کاشان تمام اهالی کاشان سرمایه‌های خود را جمع کردند که در حدود پنجاه هزار دوک نخ‌ریسی و دو هزار دستگاه نساجی وارد کنند مدتی است که اینها این پول را جمع کرده‌اند و یک شرکت سهامی به آن بزرگی را تشکیل دادند ولی دولت به آنها ارز نمی‌دهد در صورتی که همین برنامه هفت ساله یا پنج ساله که تقدیم مجلس شده پیش‌بینی شده است که ما یک مقدار زیادی کارخانه نخ‌ریسی و دوک ریسندگی وارد می‌کنیم برای برنامه هفت ساله به فکر یک قرضه‌ای افتادند ولی اینجا مردم خودشان ۳۲ میلیون تومان جمع‌آوری کرده‌اند می‌خواهند یک کارخانه‌ای درست کنند (آشتیانی‌زاده - مردم نیستند همه‌اش سی و پنج نفر هستند) ماحصلش این است که این پولی که آنها جمع کرده‌اند که کارخانه وارد کنند یک مشت مردم می‌روند سر کار و از بیکاری جلوگیری می‌شود جلوی فقر و بدبختی گرفته می‌شود جلوی لشگر انقلاب گرفته می‌شود و مملکت هم از یک مقدار واردات نخی بی‌نیاز خواهد شد. هر که بخواهد بیاورد کار خوبی است دولت باید کمک بکند ولی متأسفانه دولت کمک نمی‌کند و به آنها ارز نمی‌دهد که اینها این کارخانه را بیاورند و در عین حال در برنامه هفت ساله‌اش پیش‌بینی کرده که با قرضه وارد این مملکت بکند شما دویست و پنجاه میلیون تومان می‌گویید خرج برنامه پنج ساله است از طرق مختلفه وقتی یک دسته مردم حاضر باشند اگر دولت قبول بکند که اینها بروند کارخانه نساجی و دوک ریسندگی بیاورند مستغنی بکنند کشور را از یک مقدار زیادی از واردات بنده خیال می‌کنم که این یک قلم بزرگی است که اجازه ندهند که یک شرکت بزرگی که بنده شنیدم در حدود هزار نفر و بلکه بیشتر و بایستی به آنها ارز داده شود که اینها بتوانند کارخانه‌جات‌شان را وارد کنند و اینها کمک به عمران و آبادی و قوه اقتصایی و تولیدی کشور کرده باشند (باتمانقلیج - وقتی دولت می‌دهد مورد حمله قرار می‌گیرد) بنده با کار مثبت کردن موافق هستم دولت هر کی می‌خواهد باشد حتی دولت آقای هژیر هم که بنده از اول مخالف بودم و امروز هم مخالفش هستم اگر یک کار مثبتی کردند خدمتی برای مردم انجام دادند بنده موافق هستم و به تمام طرح‌های‌شان هم رأی خواهم داد ولی عرض کردم چون در برنامه که در جبین این کشتی نور رستگاری نمی‌دیدم و نمی‌بینم رأی مخالف دادم بنده هر لایحه مفیدی که تشخیص بدهم به نفع مملکت ایران است رأی موافق خواهم داد بنده خصومت شخصی که با آقای هژیر نداشتم بلکه قبل از این که ایشان رئیس‌الوزا بشوند بنده به ایشان ارادت هم داشتم و دوست هم بودم و اگر ایشان موفق شدند و خدمتی کردند باز هم دوست خواهم بود همچنین بنده در جراید این دو سه روزه شنیدم که راجع به بندر معشور یک تصویب‌نامه‌ای یا یک تصمیمی دولت گرفته است که خط بندر معشور را واگذار بکند به کمپانی نفت به طوری که بنده اطلاع پیدا کردم این کار در حدود دو میلیون و نیم تومان خرج دارد در عوض آنها باید ۱۰ سال از این خط مجاناً استفاده بکنند بنده خیال می‌کنم که این موضوع امتیاز خاصی باشد و بایستی مجلس شورای ملی این را تصویب کند با تصویب‌نامه نمی‌شود این اجازه را داد که از بندر معشور آنها خط بکشند و ده سال استفاده مجانی بکنند و بعد یک مشت آهن‌پاره گذاشته بروند زیرا مالکوموتیو راننده و سایر وسایل‌مان در آن خط کار خواهد کرد و آنها از اینها مجاناً استفاده خواهند کرد و بعد از ۱۰ سال هم یک مشت چوب پوسیده و ریل پوسیده به ما تحویل خواهند داد و بنده خیال می‌کنم که اگر این بندر احتیاجی داشته باشد که این خط کشیده شود بایستی خود دولت ایران تحمل مخارجش را بکند و بعد هم روی تناژی که معمول هست کرایه بگیرد اگر آنها خواستند استفاده کنند بایستگی صرفه و غبطه وزارت راه و بنگاه هست و از این راه استفاده می‌برد یا نمی‌برد و الا با صدور تصویب‌نامه هیئت دولت واگذار کردن یک چنین خطی به یک کمپانی خارجی که به یک قسمتش مال ایران است بنده خیال می‌کنم که این خلاف قانون اساسی است و هیئت دولت اجازه صدور چنین تصویب‌نامه‌ای را ندارد یک قسمت دیگر که می‌خواستم به اطلاع آقایان نمایندگان محترم برسانم راجع به مالیات بر درآمداصناف است غالب اصناف این کشور دچار مزاحمت هستند و خود آقایان مسبوق می‌باشند که مأمورین مالیات بر درآمد یعنی مأمورین وصول مالیات بر درآمد چه جوری اجحاف و تعدی می‌کنند اخیراً دولت یک لایحه‌ای آورد به مجلس برای اصناف و پیشه‌ورارن و بازرگانان که کمیسیون قوانین دارایی هم قسمت اعظم آن را تصویب کرد و گزارش آن را هم تقدیم مجلس شورای ملی کرده است که آقایان بایستی این قسمت را توجه کنند و زودتر تکلیف این مالیات بر درآمد را تعیین کنند تا تماس مأمورین دولت با مردم کم شود و دیگر برای پرداخت یک مختصر وجهی پاتیل دکان حلواپزی را حراج نکنند بنده در این بودجه یک تبصره‌ای را پیشنهاد کردم که آن قسمت که مربوط به مالیات اصناف است و شنیدم که دولت آقای هژیر هم قبول می‌کند که ضمیمه این یک‌دوازدهم بشود و همین امروز مجلس شورای ملی جزو یک‌دوازدهم تکلیف این کار را معین کند که دیگر به طبقه اصناف که در اکثریت هستند تعدی و اجحاف نشود و ما بتوانیم عملاً تعدی و اجحاف به اصناف را جلوگیری کرده باشیم طبقه اصناف کشور که بنده خیال می‌کنم از این ۷۰۰ میلیونی که ملت ایران مالیات می‌پردازد و پانصد و چند میلیون آن را از این طبقه مخصوصاً به انواع و اقسام می‌گیرند مالیات بر درآمد می‌گیرند از روی سیگارشان می‌گیرند از روی قندشان می‌گیرند از روی پارچه‌شان می‌گیرند از روی اجاره‌ای که می‌دهند از آن عوارض می‌گیرند و قس علیهذا تمام مالیات این مملکت را بنده خیال می‌کنم پیشه‌ور و کسبه و این قبیل طبقات می‌پردازند اگر مجلس شورای ملی یک توجهی بکند و امروز آن قسمتی را که مربوط به پیشه‌وران است موافقت بکند که جزو یک‌دوازدهم تصویب شود با همان ترتیبی که کمیسیون قوانین دارایی تصویب کرده دولت هم موافقت کرده است تا یک فکری برای اینجا شده باشد که اینها در اجرا یا در ادارات مالیات بر درآمد دچار زحمت و بدبختی نشوند چندی قبل یک دسته‌ای از اتوبوس‌ها آمدند اینجا و اعتصاب کرده بودند آقای مهندس رضوی آقای حائری‌زاده و بنده و یکی دو نفر را خواستند دو خط اتوبوس بودند که اعتصاب کرده بودند در یک ماه قبل آقای معدل هم معاون پارلمانی بودند ما از ایشان خواهش
کردیم که بیایند به شکایت یک عده‌ای که شاکی هستند رسیدگی بکنند با حضور رئیس بازرسی مجلس و آقای مهندس رضوی آقای حائری‌زاده و آقای معاون نخست وزیر آنها اعتراف کردند که در هر روز از هر اتوبوسی ۷ تومان رشوه می‌گیرند ۱۴۰۰ اتوبوس در تهران است و هزار و چهارصد و هفت تومان می‌گیرند و از تاکسی‌ها هم به همین عناوین می‌گیرند البته این در موقعی بود که رئیس شهربانی تغییر نکرده بود بنده خیال می‌کنم که انشاء‌الله جلوگیری شده باشد ولی خواستم عرض کنم که به ملت ایران علاوه بر این مالیات‌هایی که در قانون پیش‌بینی شده این قبیل باج و خراج‌ها هم تحمیل می‌شود و این ملت قابلیت تحمل این همه فشار را ندارد (صحیح است) و هر چه زودتر بایستی هیئت حاکمه ما یک فکری بکند که از این فشار طاقت‌فرسا که پشت ملت ایران را خم کرده است ملت ایران خلاص شود و اگر مجلس شورای ملی توجه نکند بنده یک روز خیلی بدی را پیش‌بینی می‌کنم که پیش‌بینی آن روز و حدوث آن روز نه به صلاح ملت ایران است و نه به صلاح مجلس شورای ملی ایران پس تا وقت نگذشته است علاج واقعه را بایستی مجلس شورای ملی قبل از وقوع بکند (صحیح است) بایستی هیئت حاکمه ما نسبت به ملت ایران یک قدری حس ارفاقش زیادتر بشود و از تحمیلات به ملت یک قدری بکاهد باید حداقل آزادی فردی و اجتماعی را در مملکت تأمین کرد و حداقل معیشت را برای طبقه سوم و چهارم تأمین نمود تا بتوان جلوی تمام حوادث را گرفت (مهندس رضوی - معیشت طبقه سوم و چهارم الان به حداقل رسیده است بفرمایید حداقل قابل قبول) منظورم این است که حداقل اینها هم الان تأمین نیست. بنده چون می‌دانم که همه آقایان علاقه دارند که زودتر یک‌دوازدهم بگذرد و بلکه امروز مستخدمین بتوانند حقوق بگیرند زیاد مزاحم آقایان نمی‌شوم و عرایض خودم را خاتمه می‌دهم فقط یک موضوع را توجه می‌دهم به دولت آقای هژیر که به طوری که بنده اطلاع دارم در حدود ۱۲ میلیون تومان پول عوارض بنزین در وزارت دارایی جمع شده است برای آسفالت‌کاری راه‌ها و مدتی است که این آسفالت‌کاری متوقف مانده است بنده خیال می‌کنم که اگر شروع به آسفالت‌کاری راه‌ها بشود هم یک دسته بیکار سر کار می‌روند و هم راه‌های ما از این وضع بدی که دارد نجات پیدا می‌کند و هم کمک به ترافیک و حمل و نقل مملکت شده است این را هم استدعا می‌کنم که آقای هژیر توجه بفرمایید و دستور بدهند که با این پولی که جمع شده زودتر آسفالت راه‌ها را شروع کنند و بین شهرها را جاده‌هایشان را آسفالت کنند، یک موضوع دیگر هم بنده می‌خواستم توجه ایشان را جلب کنم موضوع ساختمان وزارت کشاورزی است تاکنون به کرات نامه‌های متعدد به آقایان نمایندگان رسیده جناب آقای دکتر معظمی هم در جلسه قبل این را اظهار کردند که این مؤسسه ایست برای ایجاد مسلول آفتاب ندارد نور ندارد و کارمندانی که آنجا کار می‌کنند یکی بعد از دیگری مسلول می‌شوند و همه دارند به آسایشگاه‌های مسلولین می‌روند بنده می‌خواستم این موضوع را در آنجا عرض کرده باشم و توجه دولت را در اینجا عرض کرده باشم و توجه دولت را جلب کرده باشم که دولت برای رفاه کارمندان خودش یک توجه بیشتری داشته باشد که این بنگاه‌ها را که بنگاه ایجاد مسلول است در آن را ببندد و ۱۶ هزار تومان هم که اجازه می‌دهد این پول را یا بدهد جای بهتری بگیرد که آفتاب داشته باشد و یا یک جایی را ساختمان بکند، اینجا نه آفتاب دارد نه زمستان دارد نه تابستان، و هیچ چیز ندارد جز این که یک عده مسلول جمع کند تکلیف این را زودتر معین کنید (مهندس رضوی - آنجا یک دستگاه جاروب هم ببرند این خطر تا اندازه‌ای رفع می‌شود) این همه ساختمان در این کشور هست یک جای دیگر را بگیرید، این وزارت دارایی همه‌اش خالی است. یک موضوع دیگر هم که بنده می‌خواستم عرض کنم موضوع ذغال‌سنگ ما است قبل از شهریور ۲۰ در زمان شاه سابق چندین مرتبه کارخانه‌جات دولتی ما که جزو وزارت پیشه و هنر بود پیشنهادهایی به شاه سابق کرد که اگر با گازوییل و نفت سیاه بسوزانیم به صرفه و صلاح وزارت اقتصاد ملی خواهد بود ولی اگر این کار را بکنند تمام معادن ذغال‌سنگ ما از کار خواهد افتاد و یک مقداری بر بیکاران مملکت افزوده خواهد شد، پورسانتاژ این کار را حساب کردند دیدند تفاوت زیادی ندارد که به جای زغال‌سنگ نفت سیاه را به کار ببرند بعد از شهریور متأسفانه این حساب را نکردند و تمام کارخانه‌جات ما یکی پس از دیگری پس از شهریور از مصرف زغال‌سنگ خارج شده و به وسیله گازوییل می‌سوزند این کار یک مقداری از کارگزان را بیکار کرده و معادن زغال‌سنگ ما را تعطیل نموده از این گذشته اگر یک روز کمپانی نفت نخواست به ما نفت سیاه بدهد تمام کارخانه‌جات ما خواهد خوابید بنده خواستم راجع به این موضوع هم توجه دولت را جلب کرده باشم که یک فکری بکند لااقل تا این اندازه که این کار را کردند کافی است و بعد از این اجازه ندهند که کارخانه‌جات زغال‌سنگی ما تبدیل به نفت شود و سوختنش را تبدیل به نفت نکنند، در در خاتمه می‌خواستم عرض کنم که این موضوع نان تهران هم که سرو صدای مردم را در آورده دارد به جای بدی می‌کشد دولت باید هر چه زودتر وضع نان مردم را بهتر کند و تکلیف نان تهران را روشن کند در سیلو هم این طور که فرمودند جنس زیادتری دارند که این طور اسباب مزاحمت فراهم نشود غالب کارمندان مجلس و مستخدمین جزء مجلس به من می‌گفتند که ما دیروز از صبح تا غروب دنبال نان می‌گشتیم اگر می‌خواهید مردم را سرگرم کنید که یک فکر دیگری نکنند آن کسانی که می‌خواهند فکر دیگری بکنند می‌کنند. این اوضاع ناگواری، که پیش آمده نه به صلاح مجلس است و نه به صلاح دولت پیش از این هم بنده عرضی ندارم.
نخست وزیر - اجازه بفرمایید.
رئیس - بفرمایید؟
نخست وزیر - بنده خدمت آقایان تصدیع زیادی فقط یک مطلب راجع به بندر معشور فرمودند بنده می‌خواهم عرض بکنم که نه چنین تصویب‌نامه‌ای صادر شده و نه چنین تصمیمی گرفته شده است بنابریان خیال‌تان از این بابت راحت باشد راجع به نان تهران باید یک مختصر توضیحی عرض کنم یک بار دیگر هم به عرض آقایان رساندم که در اول تیر ماه موجودی شهر یعنی موجودی غله تهران هشت هزار تن بود در صورتی که پارسال اول تیر ۵۰ هزار تن بود (یکی از نمایندگان - الان چقدر است) الان ۵ هزار تن است یعنی می‌فرمایید همه را بدهم آن وقت قحطی می‌شود عرض کردم اسباب نگرانی نیست بنده همان طور که ۸ هزار تن را از اول تیر تا به حال رساندم یعنی مصرف شد و جایش گذاشتم البته باز هم خواهم گذاشت و اگر تحریک بکنند بنده در مقابل تحریک هم از میدان در نمی‌روم این مطلب را عرض کرده باشم ولی این توضیحی که حضور آقایان عرض می‌کنم از جهت روشن شدن ذهن آقایان است و الا دولت که کار خودش را می‌کند در موقع محصول بعد از آن که تصویب فرمودید که مازاد غله گرفته شود اگر به نقاط غله‌خیز اجازه داده شود که غله‌شان را به نقاط دیگر و هر جا که می‌خواهند حمل کنند تعهد از بین می‌رود بعد کسری که می‌شود از کی بگیریم قحطی می‌شود در مملکت ما ناچار هستیم در نقاط غله‌خیز تعهد بگیریم بعد اجازه بدهیم به جای دیگر حمل کنند این عمل دولت که ضرورت است و غیر از این هیچ راه دیگری هر چه فکر کردم نیست منتج دو نتیجه است یکی این که در نقاط غله‌خیز چون خروج غله در داخله مجاز نیست اگر بخواهند خارج کنند قاچاق محسوب می‌شود و هر کس این کار را نمی‌تواند بکند قیمت گندم در بازار آزاد می‌آید پایین پس آن صاحب غله فریاد می‌کند که اجازه بدهید که هر جا می‌خواهم ببرم، یک مقدار زیادی از این شکایات که از ولایات می‌رسد از صاحبان غله است ولی بنده چاره ندارم مادام که تعهد را نداده‌اند یعنی نان مردم در تمام سال تأمین نیست بنده نمی‌توانم اجازه بدهم که غله را حمل کنند (صحیح است) همین عمل یک اشکال دیگر در نقاطی که باید غله‌شان از جای دیگر بیاورند ایجاد می‌کند یعنی چون به آنها اجازه داده نمی‌شود که غله را به آن نقاط ببرند خواه و ناخواه غله می‌رود بالا و مردم شکایت می‌کنند که آقا غله رفته بالا، مادامی که بنده آنجا تعهد را نگیرم این جا غله نمی‌توانم بدهم اما نتیجه چه می‌شود در نتیجه این عمل دولت تعهداتی که لازم است گرفته شود و این سد و بندها آزاد می‌شود یعنی قیمت غله از نقاطی که می‌خواهند غله بیاورند پایین می‌آید و در نقاطی که می‌خواهند صادر کنند بالا می‌رود یک تفاوتی ایجاد می‌شود و در نتیجه برمی‌گردد به حال عادی، این که مدام فریاد می‌کنند سر غله و محصول، وضع غله این است بعد چه خواهد شد؟ درست عکس این مطلب است عرض می‌کنم این موضوع تحریک است که می‌خواهند نگذارند ما بتوانیم غله را جمع کنیم یک عده از ملاکین ذی‌نفوذ تحریک می‌کنند که آقا هیاهو کنید که دولت فرصت نداشته باشد که حالا که باید تعهدی بگیرد، نگیرد تا در زمستان تمام مردم را به قحطی برسانند بنده در مقابل این هیاهو نمی‌توانم تعهد نگیرم بنده می‌ایستم و می‌گیرم اما راجع به نان تهران، آقایان همه می‌دانند امسال ۲۰ روز الی یک ماه در تمام مملکت سال به اصطلاح عقب بوده یعنی بارندگی دیر شده گندم دیرتر رسیده، هیچ سالی زودتر از اواخر آبان یا لااقل اواسط آبان گندم خارج از حوزه تهران به تهران نمی‌رسد ۲۰ روز را هم که حساب کنیم می‌شود آخر آذر با تمام این احوال برای این که ما دارای یک سیلوی تقریباً خالی شدیم
در اول تیر هر چه ممکن بود اداره غله زحمت کشیده است برای این که امروز حمل غله را نقاط خارج تهران تسریع کند و این عمل هم دو علت دارد یکی این که از خارج هم گندم بیاید تا رقابتی بشود با مالکین حوزه تهران گندم تهرات قیمتش پایین بیاید یکی دیگر این که گندم حوزه تهران را تنها نمی‌شود پخت یعنی از پخت بد در می‌آید همین است که می‌بیند و می‌گویند که گندم خارج و گندم غریب را باید دست گندم تهران زد تا نان تهران خوب شود بنده که گندم خارج کرمانشاه یا همدان یا آذربایجان را که باید دست گندم حومه تهرات بزنند تا مردم بخورند (یکی از نمایندگان - بفرمایید گندم سیلو چه شد؟) دادند آقا، ما پارسال ۲۱۰ تن یعنی ۱۰ تن در تهران به دکان‌های ناتوایی می‌دادیم و ۲۰ تن هم به ارتش که در روز می‌شد ۲۱۰ تن حالا ۳۱۷ تن در روز داده‌اند بنده که مسئول تمام کارهایی که کرده‌اند که نمی‌توانم باشم بفرمایید کمیسیونی تعیین کنید بیایند ببینند چه کرده‌اند بنده که می‌توانم مسئول تمام کارهای گذشته‌ها تا زمان آدم ابوالبشر باشم اگر تشخیص می‌خواهید بفرمایید نماینده معین بفرمایید برود رسیدگی کند اگر بنده مسئول هستم مجازات شوم اگر دیگری مسئول هست مجازات بشود. با این ترتیب من دیگر نمی‌توانم کاری کنم ناچار باید حتی‌المقدور سعی کنم گلیم مملکت را از آب بیرون بکشم ولی به این حال که آقا خدا هم قادر نیست در هر صورت باید وسایل کار را انجام داد تا رسید به یک جایی با هیاهو و اضطراب کاری انجام نمی‌شود آقا این دکان‌های نانوایی هم باید عرض کنم انواع و اقسام در آنجا تحریک است این دکان نانوایی از خشکش می‌برند و از ترش می‌برند باید جلوگیری کرد اما صاحب دکان نانوایی دکاندار آن ترازودار نیست که بشود به سهولت جلوگیری کرد جوازهایی که گرفته‌اند به جای داشتن دکان آزاد یا دکان دولتی از تمام طبقات هستند و خیلی به ندرت خود ترازودار صاحب دکان است بنده می‌فرمایید آنچه کردند تمام را از بنده می‌خواهید بنده می‌توانم عمل بکنم اما به شرطی که بایستی اگر سه روز اعتصاب کردند شهر نان نداشت نگویید بنده مملکت را دچار قطحی کرده‌ام شما بایستید من می‌کنم (مکی - صورتش را بفرستید) صورتش که اشکالی ندارد می‌فرستم بنده در تمام دورانی که در وزارت دارایی بودم یک دانه جو از دکان نانوایی ندادم صورت می‌خواهید بفرستم آقا ببینید رورنامه‌نویس طبقات مختلف موثر در مملکت اشخاص ذی‌نفوذ در شهر کسانی که مدام تحریک می‌کنند همین‌ها صاحب دکان هستند بنده دیگر راه‌ها را قطع نمی‌کنم مملکت دچار قطحی می‌شود آقایان فریاد می‌کنند که چرا قحطی شده اینها دارند می‌میرند به تدریج داریم می‌رویم که هم به این مقصود برسیم و هم مملکت دچار قحطی نشود چون می‌بینید تحریک می‌کنند بنابراین برای اصلاح اگر اصلاح می‌خواهید باید بایستید در مقابل این تشنجات آیا شما تصور می‌کنید می‌شود اصلاحی بر ضد مستخدم، مستخدم زائد بیکاره کرد یا اصلاحی بر ضد مقامات متنفذ کرد بدون سروصدا؟ این امر از محالات هست اگر از این هیاهو بترسید مملکت کارش به جایی نخواهد رسید همیشه کار بر همین منوال است (مکی - مردم چه گناهی دارند) این تحریک است این نانی که می‌آورند بگویید از کدام دکانم می‌آورند بنده در حضور آقایان می‌روم درست می‌کنم این تحریک است امروز ۴۰۰ تن از غله کرمانشاه را به هر زحمتی بود رساندند و به تدریج می‌رسانند و در ظرف ده روز این وضع نان اصلاح خواهد شد ولی آقا بنده تحریک را نمی‌توانم اصلاح کنم جلوگیری از تحریک این است که نان را که می‌آورند و بنده عرض می‌کنم از کدام دکان نانوایی خریداری شده است تا بروم رسیدگی کنم آقا در ۷۰۰ دکان نانوایی که بنده نمی‌توانم بروم این یک معجونی است که درست کرده‌اند دستی برای این که بیایند تحریک کنند اما حقیقت واقعه را بنده عرض می‌کنم که ایراد یک قدری وارد است امروز ۴۰۰ تن از کرمانشاه به تاکستان رسیده و فردا به تهران خواهد رسید و این موضوع حل می‌شود (آشتیانی‌زاده - آقاصورت کلیه آنها و روزنامه‌نویس‌ها را بدهید) گندم به سیلوی تهران می‌رسد و این مشکل در ظرف ده روز حل می‌شود
رئیس - آقای مخبر
دکتر مصباح‌زاده - نماینده محترم آقای مکی بیاناتی راجع به بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها فرمودند قبل از ایشان هم بعضی از آقایان نمایندگان راجع به این موضوع اظهاراتی کردند بنده لازم می‌دانم که جواب عرض کنم اصولاً ما دو بودجه داریم یکی بودجه چهاردیواری یکی بودجه تفصیلی وزارتخانه‌ها از چندین سال به این طرف رسم بوده که ابتدا دولت بودجه چهاردیواری را به مجلس تقدیم می‌کرد و پس از تأمین اعتبار برای هر یک از وزارتخانه‌های مربوط بودجه خودشان را به میزان آن اعتبار می‌گرفتند و بعد بودجه تفصیلی را برای تصویب به مجلس می‌فرستادند امسال هم نظیر سال‌های گذشته است آنچه که تاکنون به مجلس آمده و به کمیسیون بودجه ارجاع شده همان بودجه چهاردیواری‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها هنوز به مجلس نیامده هنوز به کمیسیون بودجه نرسیده است تا کمیسیون بودجه به آن رسیدگی کند و بنابر تکلیف قانونی که دارد دستور چاپ آن را بدهد بنابراین این شایعه‌ای که هست این که می‌گویند کمیسیون بودجه تعمد دارد که بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها را منتشر نکند این کذب محض است چنین چیزی نیست حتی کمیسیون بودجه به وزارت دارایی نامه‌ای نوشته و بودجه‌های تفصیلی را مطالبه کرده ولی هنوز نرسیده است و بنده دو روز قبل اطلاع حاصل کردم که جناب آقای نخست وزیر دستور اکید فرموده‌اند که بودجه تفصیلی را هر چه زودتر به مجلس بفرستند (دهقان - باید بودجه چهار دیواری تصویب شود) ایشان دستور فرمودند هر چه زودتر به مجلس بفرستند البته به محض این که تهیه شد می‌فرستند ایشان این دستور را فرمودند برای این که کار زودتر انجام شود بنابراین از طرف کمیسیون بودجه قصوری نشده است این یک مطلب، مطلب دیگر این است که آقای مکی فرمودند که من مخالف طرح یک‌دوازدهم هستم برای این که وضع کشور خوب نیست. هرج و مرج اقتصادی است باید وضع بهبودی حاصل کند بنده عرض می‌کنم به همین دلایل جناب آقای مکی توجه بفرمایید جواب جنابعالی را عرض می‌کنم فرمودید که مخالف طرح یک‌دوازدهم هستند برای این که وضع مملکت خوب نیست اوضاع مملکت خوب نیست بنده عرض می‌کنم که به همین دلایلی که جنابعالی فرمودید اکثریت مجلس تصمیم گرفت که امروز به یک‌دوازدهم رأی بدهد که حقوق مستخدمین پرداخت شود پس از آن با فراغت و مجال کافی به بودجه رسیدگی شود این کسری بودجه تأمین بشود نظریات آقایان را این جا مطرح بکنیم و رسیدگی شود و با کمک و همکاری دولت یک بودجه‌ای صحیح یک بودجه که کسر نداشته باشد یک بودجه‌ای که مخارج عمرانی آن متناسب با مخارج اداری‌اش باشد یک بودجه‌ای که باعث افتخار مجلس ۱۵ باشد به یادگاری بگذرانیم از این جهت است که بنده فکری می‌کنم اگر منظور جنابعالی هم اصلاحات باشد باید موافقت بکنید که این یک‌دوازدهم همین امروز مطرح شده و تصویب شود و بعد هم ضمن طرح بودجه نظری که دارید بیان خواهید فرمود اما مطلبی که فرمودید راجع به جزیره هنگام و بنده مترصد بودم که جناب آقای نخست وزیر هم در این باره تذکری بفرمایند و یک وعده‌ای بدهند بنده عرض می‌کنم جزیره هنگام تنها نیست به این وضع تمام بنادر ایران و تمام جزایر ایران به بدترین وضع افتاده امروز آقایان نمایندگان جنوب هم اطلاع دارند روزانه برای ما تلگراف می‌رسد که صدها نفر از اشخاص دارند مهاجرت می‌کنند برای این که خود تیمسار سپهبد امیر احمدی که به بوشهر تشریف بردند اینجا بیاناتی کردند بنده عرض نمی‌کنم که اگر به بندرعباس تشریف ببرند بدتر از آنجا خواهند دید به جزیره قشم تشریف ببرند بدتر خواهند دید تمام بنادر جنوب و جزایر ایران بکلی از هستی مردمش ساقط شده‌اند ویرانه‌هایی بیش نیست چند روز پیش بنده این مطالب را به آقای نخست وزیر عرض کردم ایشان وعده فرمودند که یک کمیسیونی را مأمور خواهند کرد که برای اصلاح بنادر و جزایر ایران یک طرحی پیشنهاد کنند بلکه از این بدبختی که مردم آن سامان دچارش شده‌اند جلوگیری به عمل آید بنده این عرض را که می‌کنم از طرف مردم و از طرف یکی از نمایندگان بنادر جنوب است و استدعا می‌کنم از جناب آقای نخست وزیر که به این موضوع توجه مملکتی اقداماتی بفرمایند که زندگی در اینجاها تأمین شود و مردم روزانه مهاجرت نکنند.
نمایندگان - مذاکرات کافی است رأی
رئیس - آقای فولادوند
آشتیانی‌زاده - رأی آقا رأی مذاکره کافی است.
فولادوند - آقای آشتیانی‌زاده که با بنده مخالف نبودند که داد بزنند تا مذاکره کافی است بنده از ایشان گله دارم بنده به طوری که آقایان نمایندگان محترم مستحضر هستند همیشه در مجلس فهرست‌وار و به زور خلاصه حرف می‌زنم زیرا عقیده‌ام این است که این گناهی بزرک است که یک وکیل بخواهد وقت مجلس را برای یک چیزهای کوچکی یا چیزهای بزرگی ده ساعت ۱۵ ساعت سه جلسه
چهار جلسه بگیرد مجلس این طور گفته می‌شود که در جزیره قشم این طور می‌شود در لار آن جوری می‌شود کجا مردم خون می‌خورند گندم گیر اشخاص نمی‌آید و و و........... اگر ما به جای حرف زدن یک مقداری همت صرف کنیم به دولت‌ها وقت بدهیم خودمان را منظم کنیم خدا شاهد است که وضعیت مملکت ما از این بهتر خواهد شد، اگر ما بخواهیم هر روز که یک دولتی آمد به جهتی خصوصی یا غیرخصوصی به آن حمله کنیم بی‌شک وضع روز به روز بدتر می‌شود (صحیح است) اما راجع به گندم بنده اول می‌خواهم این موضوع را برای آقایان روشن کنم ماشاء‌الله هم آقای رئیس‌الوزرا خوب حرف می‌زنند هم دوست دارند صحبت کنند و نوبت به ماها نمی‌رسد و حرف ما بعد از ایشان آن رونق را دیگر نخواهد داشت جناب آقای نخست وزیر بنده دوست داشتم ایشان راجع به گندم توضیح بدهند تا بنده که یک مالک هستم یک توضیحی بدهم بنده یک نصیحتی دارم از پدرم که می‌گفت فرزند هیچ وقت اظهار فقر و بی‌چیزی مکن هیچ کس به تو یک شاهی نمی‌دهد دوستان تو متأثر می‌شوند دشمنان تو شاد خدا شاهد است من یک مردی هستم که با قناعت خودم الحمدالله چیزدار هستم چرا بگویم امروز بد شده: گدایم و چیزی ندارم نخیر بنده مفتخرم که از راه درستی و پاکدامنی چیز دارم بنده بیچیز هم نیستم زندگی متوسط خوبی دارم (احسنت) اما راجع به گندم بنده مالک هستم و تعهد می‌دهم مالکین البته دوست دارند تعهد کم بدهند و هم دوست دارند گندم آزاد شوند تا در هر نقطه‌ای که گران‌تر است ببرند بفروشند مالک را وقتی می‌خواهی از آن تعهد بگیری باید دروازه‌های خروجش را ببندی وقتی که بستی گندم ارزان می‌شود در یک حوزه کوچکی وقتی جلوی دروازه بستند مالک که نمی‌تواند گندم را ترشی بریزد گندم شش ماه که بماند می‌پوسد و خراب می‌شود وقتی جلوی دروازه‌اش را گرفتند نمی‌تواند گران بکند می‌آید تعهدش را می‌دهد و اگر دولت بخواهد جلوی گندم را در داخله باز بگذارد حتی من به خصوص هم ضرر می‌کنم ولی والله این به ضرر مملکت است من آقای نبوی را همیشه به آنها احترام می‌کنم این پیشنهادی که آقای نبوی کردند چون مالک نیستند نمی‌دانستند که اگر جلوی دروازه را باز کنند دولت نمی‌تواند تعهد بگیرد که گندم بدهند و گندم خرواری صد تومان می‌رسد به سیصد تومان یعنی مصلحت دولت همین است منتها بنده یک تذکری باقای نخست وزیر می‌دهم تمام فشار برای این است که دولت گندم را به تهران بیاورد این کمکی است که به دولت می‌کند دولت اجازه بدهد که این کار را بکند با این حال بنده فشاری هم ندارم اگر مصلحت هست بکنید اگر مصلحت نیست نکنید برای روشن شدن موضوع ناچار به تذکر مقدمه‌ای هستم صرفنظر از این که خدمت نمایندگی را برای خدمت به کشور پذیرفته‌ایم به کلام الله مجید سوگند یاد کرده‌ایم که جز خدمت به مملکت و حفظ قانون اساسی و مشروطیت منظور دیگری نداشته باشیم و برای رعایت این امر وظایف زیادی داریم که از آن جمله است: ۱ - منظم حاضر شدن در مجلس شورای ملی اکثریت نینداختن آن (صحیح است) دوم اقدام به تصویب لوایح مفید دولت که اهم آنها لایحه بودجه است سوم حمایت از دولت‌هایی که به آنها رأی اعتماد می‌دهیم تا بتواند این مملکت پهناور و اهالی بیچیز آن را حفظ و اداره نماید و استقلال کشور را حمایت کند و حتی وفاداری نسبت به مقام اعلیحضرت همایونی (صحیح است) بنده افتخار دارم که تاکنون توانسته‌ام در برابر سوگندی که یاد نموده‌ام عمل نمایم و تأسف دارم که به مناسباتی چند نتیجه مطلوبه به نفع کشور حاصل نشده بنده معتقدم که اکثریت و اقلیت مجلس بایستی آزادانه آنچه به صلاح مملکت می‌دانند در اینجا گفته و به مرحله عمل برسانند ولی بسیار متأسف می‌شود اگر این گفتار و رفتار عمداً به ضرر مملکت تمام شود عمداً از آن جهت عرض کردم زیرا بشر نمی‌تواند از اشتباه مصون باشد یکی از اموری که بنده را از جریان مجلس ۱۵ متأثر و مأیوس می‌کند از اکثریت انداختن مجلس است که ده دوازده نفر فقط به میل شخصی خود حقوق مملکت را تضییع می‌کنند و صد نفر نماینده را بدنام می‌کنند به طوری که آقایان ملاحظه می‌فرمایند بدون این که بعضی از نمایندگان درحال اوبستروکسیون باشند جلسات مجلس را از اکثریت می‌اندازند گاه می‌شود روزی ده مرتبه عده برای مذاکره در رأی کافی نیست در صورتی که ساعات کار مجلس در ظرف چهل و هشت ساعت دو الی سه ساعت بیشتر نیست حتی به حال مقام ریاست بسیار متأسفم زیرا این مرد محترم از بی‌نظمی مجلس به قدری به تنگ آمده است که حدی برای آن متصور نیست چند روز پیش صورت مذاکرات جلسه ۵۷ دوره چهارم مجلس را قرائت می‌کردم ملاحظه شد یکی از نمایندگان اعلام نمود که عده برای مذاکره کافی نیست در جواب ایشان عین بیانات مرحوم موتمن‌الملک را قرائت می‌کنم
«رئیس - بلی جلسه را ختم می‌کنم ولی قبلاً بنده باید عرض کنم که دیگر به این مجلس نخواهم آمد مجلسی که بدین ترتیب اداره شود و ده دوازده نفر بخواهند به میل خودشان حقوق مملکت را معوق بگذارند من در آن مجلس حاضر نمی‌شوم و همین حالا استعفای خود را خدمت آقایان تقدیم می‌دارم که برای خودتان یک نفر دیگر انتخاب کنید»
آشتیانی‌زاده - آقای رئیس شما هم این کار را بکنید
رئیس - بنده هم حاضرم رغبتی ندارم به این مجلس که سرکار تشریف دارید
فولادوند - در این مجلس می‌خواهیم انجام وظیفه کنیم ما قسم به قرآن خوردیم آقا زحمت کشیدیم اکثر رفقای‌مان که شاید خود بنده هم از آنها هستم رفتیم به موکلین و اشخاص ذی‌نفوذ و غیره التماس کردیم که آقابگذارید ما وکیل شویم خدمت می‌کنیم خدمت من امروز این شده است که بنده هر روز عمل فراش را انجام می‌دهم باید بروم بیرون بگویم آقا محض رضای خدا مجلسم از اکثریت افتاده بیایید می‌گویند آقا قهوه‌ام را می‌خورم می‌آیم.
آقا قهوه را باید منزل خورد شما را به وجد انتان این هم شد کار به حضرت عباس آبروی‌مان رفت ما یک سال است که توی این مجلسیم و هنوز یک بودجه را نتوانسته‌ایم تصویب کنیم بنده یک مستخدمی هستم که به عکس عقیده آقای مکی که آن روز فرمودند من در کرمان مدعی‌العموم بوده‌ام و در رشت و اصفهان و در تهران و در یزد هم نمایندگان این ولایات هستند من آقا یک مردی هستم که می‌گویم اگر یک کسی ادعا کرد من یک قران نه این که حقیقت داشته باشدفقط ادعا کرد که من به فولادوند یک قران داده‌ام هر یک قران را یک تومان می‌دهم (صحیح است) من را آقای مکی نمی‌تواند با این حرف‌ها بدنام کنند مادامی که من در این مجلس هستم ومتاثر هم هستم و می‌بینم عمان جزیره قشم و فلان و فلان در اثر این کار خرابست آقا ایراد بر رئیس‌الوزرا گرفتن و نگذاشتن رئیس‌الوزرا و دولت را که کار بکنند این که جزیره قشم را آباد نمی‌کند (احسنت) نفت چیه آقا مسخره نکنید مملکت را شما که خودتان زور خودتان را می‌دانید زور حرف‌تان را هم می‌دانید من مخالفم شما اگر راست می‌گویید ۵۰ نفرتان بلند شوید بروید آبادان روی نفت بخوابید بگویید ما وکیل ملت هستم نمی‌گذاریم ببرید سرمان را ببرید این چیست که هی نفت نفت حرف زیادی می‌زنید بروید آنجا بخوابید اگر توانستند نفت شما را ببرند شما حق می‌گویید مسخره کرده‌اید مملکت را والله با این رفتار تاریخ‌مان از بین می‌رود والله دشمنان ایران خوشحالند که ما این کارها را می‌کند‌ها را می‌کینم (صحیح است - احسنت)... حالا چرا بنده با کابینه آقای هژیر موافق هستم بنده دلیلم را عرض می‌کنم یک عده‌ای مخالفند چون آقای نخست وزیر یک عده‌ای را گفته‌اند که روزنامه ننویسند یک عده‌ای دکان نانوایی داشته‌اند گفته‌اند نانوایی نداشته باشند یک عده‌ای را جواز نداده‌اند مخالفند - بنده معتقدم و امتحان کرده‌ام و می‌گویم که این آقا هژیر آدم درستی است و من آدم درست را دوست دارم اگر کسی گفت که صد تومان ۱۰ هزار تومان از کسی گرفته هر کس گفت و آمد به من ثابت کرد من بی‌وجدانم اگر به ایشان مخالف نشوم ولی اگر ایشان را بریده مگر پشت سر ایشان در شاه عبدالعظیم اشخاص درست‌تر سراغ دارید؟ آقا سر اشخاص چیزها را به مزایده نگذارید من حرفی ندارم.
اینجا اشتباه نشود - من به جناب آقای قوام‌السلطنه همیشه احترام می‌کنم این را بدانید بنده منظورم کابینه ایشان نبود - اما بنده با این یک‌دوازدهم از این جهت مخالفم زیرا با وضعیت فعلی مجلس البته می‌دانم مستخدمین بعضی‌شان بی‌چیزند و فعلاً محتاج به پولند ولی با وضعیت فعلی مجلس و ۱۵ ماه امتحان من می‌دانم تا ما رأی به یک دوازدهم دادیم آقایان دیگر نمی‌آیند در اطراف بودجه حرف بزنند می‌گویند و تعهدم می‌دهند ولی والله من اطمینان ندارم تمام این مستخدمین آمدند پیش بنده چون بنده سابقه استخدام هم دارم گفتند که بعضی از وکلا شرف ما را برده‌اند هر ماه می‌گویند اینها بیچاره‌اند اینها گدایند به این بینواها رحم کنید محض رضای خدا آن قدر به ما تهمت نزنید ما خدمت می‌کنیم و آخر برج هر حقوق‌مان را می‌خواهیم چقدر به ما تهمت می‌زنید و تحقیر می‌کنید آقایان بنده به این جهت با یک‌دوازدهم مخالفم که وقتی ما این را تصویب کردیم نمی‌آیند بنشینند و به بودجه رأی بدهند و یا در اطرافش حرف بزنند که بعد بگویند
آقای رئیس‌الوزرا ما شما را که آوردیم شما چه خدمتی انجام دادید وقتی این طور باشد آقای نخست وزیر می‌گویند شما چه اعتباری به بنده دادید و چه تقویتی از من کردید؟ در ظرف دو ماه هشت دفعه مرا استیضاح کرده‌اید شما بنده را نه اگر یک نفر معصوم را هم بیاورند باز نمی‌تواند کاری بکند باینحال چون اکثریت آقایان می‌خواهند بنده برای این که تابع اکثریت باشم قبول می‌کنم این دفعه قدری برخلاف همیشه صحبتم طولانی شد - یک عده‌ای از افسران بازنشسته شرحی نوشته‌اند که دو نوع حقوق بازنشستگی داده می‌شود به یک عده‌ای کمتر و به عده‌ای بیشتر چرا؟ ما چه گناهی کرده‌ایم که در ظرف عمر خدمت کرده‌ایم به ما کمتر بدهند و به دیگران به موجب تصویب‌نامه بیشتر من با یک عده‌ای از آقایان افسران و مخصوصاً با آقای سرلشگر کوپال که من ایشان را مرد درستکاری می‌دانم (صحیح است) و چند روز پیش اتفاقاً ناهار را خدمت ایشان بودم گفتم که این افسران چیز دارند که این پول را از جیب ملت ایران می‌خواهند یا این که بی‌چیزند که ما برویم اقدام کنیم قسم خورد که شاید دو یا سه نفر اینها چیز داشته باشند و الا تمام اینها فقیرند و اگر به اینها هم کمک نشود اینها هم مثل سایرین از بین می‌روند - یادداشت‌های دیگر زیادی هم داشتم ولی حرف نزدم برای این که آقایان رحمی به این مملکت و به این مردم و به اهالی آن جزیره‌های بیچاره بکنند و بگذارند این مجلس کار بکند و وقت مجلس را دو ساعت نگذارند آقا هر دولتی می‌خواهید بیاورید ولی باید از دولت تقویت کرد - شما اگر یک دولت بهتری پیدا کردید آقایان مخالفین من هم می‌آیم با شما ولی با حرف من حاضر نیستم موافقم را صرفنظر کنم (احسنت - احسنت)
رئیس - پیشنهاد مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت گردید)
پیشنهاد می‌کنم که پس از بیان یک مخالف و یک موافق در کلیات مذاکرات کافی است پیشنهادها مطرح شود - حاذقی
جمعی از نمایندگان - مخالفی نیست.
ریاست محترم مجلس شورای ملی. پیشنهاد می‌کنم به طرح یک‌دوازدهم رأی گرفته شود و پیشنهادهایی که رسیده است ضمیمه بودجه کل کشور شود که بعداً مورد بحث قرار بگیرد. محمد ساعد
دکتر اعتبار - این برخلاف نظامنامه است (پیشنهاد آقای دکتر شفق به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم در صورت امکان از مذاکرات و دادن تبصره پیشنهاد در باب یک‌دوازدهم خودداری شود و در موقع بحث بودجه کل کشور مطرح شود.
رئیس - هر دو یک جور است آقای دکتر شفق توضیحی دارید؟ بفرمایید.
دکتر شفق - توضیح زیادی ندارم عرض کنم از قراری که همین امروز هم بنده شنیدم آقایان نمایندگان فراکسیون‌ها و اغلب نمایندگان محترم متحدالقول هستند که در باب بودجه کل کشور تسریع شود و اگر امکان داشت چنانچه بنده هم در روز پنجشنبه پیشنهاد نمودم و امروز هم جناب آقای ساعد پیشنهاد کردند استثنائاً در این دوره دو ساله یک دو هفته لااقل هفته‌ای ۴ پنج روز جمع شویم استثنائاً دو هفته هم بشود کافی است اگر این مسئله تحقق خواهد داشت که یقین دارم تحقق خواهد داشت اجازه بفرمایید این موضوع را به حکم فوریت و ضرورتش این را مقدم شمرده‌ایم دیگر خودمان به تأخیر نیدازیم الان یک ربع بعد از ظهر اگر شروع کنیم قرائت پیشنهادهای که رسیده و بنده اطلاع دارم که ۹۰ درصد یا ۹ در ده این پیشنهادها مربوط به بودجه کل کشور است و چیز نادری است در این پیشنهادها که مربوط به این طرح باشد (فرامرزی - این طور نیست) خوب این نقض غرض است آقای فرامرزی خوبست جنابعالی هم موافقت بفرمایید امروز صبح از وزارت خارجه تلفنی به بنده شد از طرف آقای معاون وزارت خارجه که چون شما رئیس کمیسیون خارجه هستید دو موضوع خیلی فوری و ضروری است راجع به فلان سفارتخانه و فلان موضوع این را بگذارید توی یک‌دوازدهم بنده هم می‌توانم آقای فرامرزی ۵ شش پیشنهاد فوری تهیه کنم که یکی هم همین است - بنده به ایشان در جواب گفتم که امروز موافقت بفرمایید این یک‌دوازدهم بگذرد چون غرض اصلی از یک‌دوازدهم منحصراً پرداخت حقوق مستخدمین است پس ما این غرض را نقض بکنیم و برویم صحبت فلان سفارتخانه را بکنیم از فردا مرتباً جمع می‌شویم و بودجه را می گذارنیم این است پیشنهاد بنده و این هم با توافق حل می‌شود اگر آقایان سعی داشته باشند پیشنهادها مطرح شود.
رئیس - آقای دکتر اعتبار.
دکتر اعتبار - عرض کنم این یک پیشنهادی نیست که بشود به آن رأی گرفت یعنی از آقایان می‌شود تمنا کرد که از دادن پیشنهاد خودداری کنند و الا نمی‌شود داده شود که وکیل پیشنهاد ندهد این برخلاف نظامنامه است خواهش می‌کنم که ایشان پس بگیرند.
کشاورز صدر - پیشنهاد آقای ساعد هم بود که برود جزء بودجه کل کشور.
مخبر (آقای دکتر مصباح‌زاده) - بنده خواستم عرض کنم که منظور این نیست که این پیشنهادها مطح نشود و درباره آن صحبت نشود برعکس ما خواستم که امروز فقط به ماده واحده برای پرداخت حقوق مستخدمین رأی گرفته شود بقیه تمام این پیشنهادات ضمن بحث در بودجه کل کشور مطرح خواهد شد و مورد تصویب یا رد مجلس قرار خواهد گرفت بنابراین این که گفته می‌شود این پیشنهادات کنار گذاشته شود معنایش این نیست که مطرح نشود فقط در تاریخ طرح پیشنهاد صحبت است به جای این که الساعه مورد بحث قرار گیرد فردا یا امروز عصر که جلسه تشکیل دادید مطرح خواهد شد و بنده تصور می‌کنم با تصمیمی که امروز نمایندگان فراکسیون‌ها گرفته‌اند و واقعاً به جاست که هر چه زودتر پرداخت حقوق مستخدمین را تصویب کنند برای این که بنده خودم به خاطر دارم که در یکی از ماه‌های گذشته موقعی که یک‌دوازدهم مطرح بود و دو سه روز از تاریخ تصویب گذشته بود در همین تلفن‌خانه مجلس بنده رفتم تلفنی بکنم دیدم تلفن‌های پشت سر هم می‌شود و این تلفن‌چی مجلس مرتباً می‌گفت تصویب شد تصویب شد گفتم چی تصویب شد گفت از وزارتخانه دولتی از ما می‌پرسند که آیا اجازه دادند حقوق ما را بپردازند یا نه بنده خیال می‌کنم که صلاح باشد فعلاً به این موضوع رأی بدهیم چون بلافاصله بودجه مطرح می‌شود و این پیشنهادات هم مورد بحث قرار می‌گیرد (یکی از نمایندگان - چند تا پیشنهاد است؟) ۱۴ پیشنهاد است
یکی از نمایندگان - بخوانید آقا - تند خوانده شود
رئیس - چون بلافاصله بودجه مطرح می‌شود تمام این پیشنهادات جزء بودجه قرائت می‌شود بسته به نظر مجلس است
دکتر اعتبار - آقا رأی نمی‌شود گرفت
کشاورزصدر - دفعه دیگر هم سابقه داشت
رئیس - مجلس این کار را کرده
کشاورز صدر - آقا چرا نشود رأی گرفت؟
دکتر اعتبار - ممکن است که آقایان نمایندگان توجه بفرمایند که چون ۱ - ۱۲ مطرح است پیشنهاد ندهند ولی شما نمی‌توانید رأی بگیرید که نمایندگان پیشنهاد ندهند
رئیس - مجلس شاید رأی بدهد
دکتر اعتبار - مجلس نمی‌تواند رأی بدهد
رئیس - این کار در مجلس کرده‌اند سابقه دارد
محمدعلی مسعودی - در یک‌دوازدهم اردیبهشت این کار شده است
رئیس - به همین جهت پیشنهاداتی که آقای مهندس رضوی و سایرین کرده بودند همان طور ماند این کار سابقه دارد و مجلس کرده اتفاقاً آن روز من هم نبودم به علاوه الان بودجه در دست اقدام است و بلافاصله مطرح می‌شود و تمام آن پیشنهادات قرائت می‌شود و تکلیفش معلوم می‌شود
دکتر اعتبار - پیشنهاد را بخوانید و رأی بگیرید
رئیس - اگر شما مخالفت‌تان را پس بگیرید همین طور عمل می‌شود محتاج به رأی نخواهد بود
فرامرزی - پس بنده مخالفت می‌کنم
رئیس - پس رأی می‌گیرم و بسته به نظر مجلس است یک دفعه قرائت می‌شود
(پیشنهاد به شرح سابق قرائت شد)
رئیس - رأی می‌گیرد به این پیشنهادی که از طرف آقای ساعد و آقای دکتر شفق رسیده است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین چون یک ماده است با ورقه راجع به یک‌دوازهم حال رأی گرفته می‌شود پیشنهادی هم هست راجع به تعیین وقت مجلس عده حاضر ۷۵ نفر
(اخذ و استخراج آرا به عمل آمده به عمل آمده و نتیجه به قرار زیر اعلام شد)
رئیس - از ۷۵ نفر عده حاضر با ۶۵ رأی موافق طرح یک‌دوازدهم تصویب شد.
اسامی موافقین: آقایان: اسلامی - معین‌زاده - باقری - ابوالفتح دولتشاهی - افخمی - شکرالله صفوی - ابوالقاسم امینی - عبدالله عدل اسفندیاری - دهقان - وثوق - گرگانی - صاحب‌جمع - قوامی - احمد فرامرزی - بهاء‌الدین کهبد - مهدی ارباب - علی وکیلی - برزین علی‌محمد غضنفری - کشاورز صدر - ملک مدنی - بوداغیان - دکتر فلسفی - لاهوتی - ارباب گیو - لیقوانی - دکتر طبا - گنجه - سلطان‌العما - دکتر مصباح‌زاده - مهدی باتمانقلیج - صاحب‌دیوانی - ساعد ظفری - مهدی مشایخی - هاشم وکیل - مرتضی شریف‌زاده - سزوار - محمود محمود - دکتر رضازاده شفق - مهدی صدرزاده - موسوی - دکتر راجی
محمدعلی مسعودی - محسن گنابادی - علی بهبهانی - شریعت‌زاده - اردلان - ابوالفضل حاذقی - عباسی مامقانی - شهاب خسروانی - امامی اهری - عبدالحسین نیکپور - کفایی - احمد رضوی - عبدالحمن فرامرزی - پالیزی - ملکی - منصف - اسدی - دکتر امینی - دکتر آشتیانی - ابولحسن صادقی - فوالدوند - جواد عامری
مخالف: آقای عباس اسکندری
ورقه سفید یک
۵. موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود
(به شرح زیر شد)
پیشنهاد می‌کنم یک‌دوازدهم امروز مطرح و از امروز به بعد نیز همه روزه جلسات مجلس تشکیل و تا تصویب بودجه منحصر اً اوقات مجلس مصروف به رسیدگی و تعیین تکلیف بودجه ۱۳۲۷ گردد.
از طرف فراکسیون اتحاد ملی محمد ساعد
دکتر شفق - عرض کنم که شنبه را استثنا بفرمایید
شریعت‌زاده - مخالفم
رئیس - به استثنای شنبه آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده - می‌خواستم عرض کنم که در هیئت نمایندگان فراکسیون‌ها این پیشنهاد از طرف من شده است که بعد از تصویب یک‌دوازدهم پنج روز در هفته جلسه برای تصویب بودجه مملکتی تشکیل شود ولی بنا نبود که این را پیشنهاد بکنیم این در فراکسیون تصویب شده بود
رئیس - تا رأی گرفته نشود قطعی نیست
یکی از نمایندگان - تعیین جلسه با رئیس مجلس است
رئیس - پس مخالفی نیست
معتمدد دماوندی - بنده مخالفم
تقی‌زاده - برای بنده مجهول است که چرا آقای رئیس مجلس نمی‌توانند بفرمایند فردا مجلس هست یعنی آیا در نظامنامه چنین چیزی هست یا در جای دیگری چنین چیزی است ایشان هر روز می‌توانند حکم بکند که فردا جلسه است (صحیح است) سه چهار مطلب بود که امروز اجازه خواستم عرض کنم بعضی چیزها است که یواش یواش دارد بدعت می‌شود یکی آن که گفته می‌شود که آقایان بیرون نروند صبر کنند رأی‌ها را بشمارند برای این که عده کافی نبود بنده نمی‌دانم چه دلیلی دارد برای شمردن آرا با قسم خوردن کسی در مجلس باید عده در مجلس اکثریت شود فعلاً برای اینها عرضی ندارم عرض کنم که اختیار مطلق در دست حضرتعالی است که بفرمایید فردا جلسه می‌شود این پیشنهاد خواندن درست نیست (صحیح است)
رئیس - چون وقت مجلس مدتی شب بود برای صبح رأی دادند و هفته‌ای سه روز هم معین کردند این بود که بنده به مجلس مراجعه کردم و در آخر ماده ۱۱۵ هم تصریح کرده که باید در آخر وقت تعیین روز دستور مجلس را آقایان نظر بدهند حالا که مخالفی نیست؟
عباس اسکندری - چرا آقا بنده مخالفم
معتمد دماوندی - بنده هم مخالفم آقا
امامی اهری - فرضاً هم که مخالف باشند تصویب و نظر رئیس کافی است
دماوندی - بنده دلیل مخالفتم این است که آقا چه بودجه‌ای را تصویب کنیم بودجه‌ای که ۲۰۰ میلیون کسری دارد
رئیس - از فردا هر روز به استثنای شنبه که آقای دکتر شفق گفتند جلسه برای تصویب بودجه خواهد بود ساعت ۹
(جلسه نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
تصویب‌نامه‌ها
شماره ۱۲۷۸۲ ۵ - ۷ - ۲۷
وزارت دارایی:
هیئت وزیران در جلسه ۳۱ ماه شهریور ماه ۱۳۲۷ برطبق پیشنهاد شماره ۵۶۱۳۹ وزارت کشور تصویب نمودند که از تاریخ صدور این تصویب‌نامه عوارض زیر:
۱. از بهای محصول کوره‌پزی ۱۰%
۲. از بهای تمبر مصرفی دفاتر اسناد رسمی ۲۵%
۳. از هر درشکه در ماه سی ریال از هر دوچرخه پایی و هر عرابه یک اسبی ماهی ده ریال و از هر عرابه دو اسبی ماهانه ۲۰ ریال
۴. از صادر کنندگان اجناس زیر:
از پروانه قطع اشجار و چوب جنگلی هر متر مکعب ۵۰ ریال
از ذغال هر تن یکصد ریال
از هیزم هر متر مکعب ۲۵ ریال
از روغن نباتی هر ۱۶ کیلو و نیم ۵ ریال
از انواع و اقسام پوست حیوانات غیره اهلی هر عدد ۵ ریال
به نفع شهرداری گرگان دریافت شود
تبصره - از تاریخ صدور این تصویب‌نامه عوارضی که به موجب تصویب‌نامه‌های جداگانه سابقاً برقرار شده و در این تصویب‌نامه مذکور است ملغی خواهد شد
تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است
م - ۳۸۴۱ نخست وزیر