مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۶

مذاکرات مجلس شورای ملی ۴ بهمن (دلو) ۱۳۰۳ نشست ۱۱۶

جلسه ۱۱۶ صورت مشروح مجلس یوم شنبه چهارم دلو ۱۳۰۳ مطابق بیست و هشتم جمادی الثانیه ۱۳۴۳ مجلس دوساعت وربع قبل از ظهر بریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید ( صورت مجلس یوم پنج شنبه دوم دلو را آقای آقا میرزا جواد خان قرائت کردند ) .

رئیس-گویا در صورت جلسه مخالفی نباشد ؟ ( گفتند-خیر ) رئیس- دستور امروز اولا خبر کمیسیون بودجه راجع به مسیومولیتر است در کلیانش مخالفی هست ؟ آقا سید یعقوب - بند در آن صورت اسم خودم را نوشته ام . مخالفم . رئیس - بفرمائید .

آقا سید یعقوب- شاید در نظر آقایان نمایندگان محترم باشد که بنده یکنفر از نمایندگانی هستم که مامورین وظیفه شناس را فوق العاده ستایش و تحسین می کنم و مامورینی بلژیکی خدمت کرده و انجام وظیفه نموده اند خصوصاً از زمانی که مسیو نوز رئیس گمرکات شد گمرک مملکت ما را در تحت یک انتظامی در آورد همین طور پستخانه را لکن همة آقایان می دانند که این خدمت کردن در ازاء یک نعمتی بوده است دولت ایران نعمتی داده است آنها هم خدمت کرده اند و نسبت بهمدیگر طلبکارند نه بده کار .

یک کسی خدمتی کرده است دولت هم در ازاء آن نعمتی میدهد . مجلس شورای ملی و دولت هم در هر موقعی که بوده است نسبت بمستخدمین وظیفه شناس خودشان اظهار قدر دانی کرده اند لکن هر چیزی یک اندازة دارد ما که خدمت مجانی از کسی نخواسته ایم نعمت هم داده ایم در دوره چهارم قانون از مجلس گذشته راجع به کنترات مسیو مولیتر در تحت هفت ماده و موادش هم در این قانون بزرگ نوشته شده است از آن تاریخ تا کنونهم خدمت فوق العاده نکرده است همان خدمات سابقش را که تاسنه هزار وسیصدودو می کرده تا بحال هم ادامه داده است و یک کار بر جسته و یک کار فوق العاده نکرده که ما یک نعمت فوق العاده باو بدهیم و بیائیم پیشنهاد کنیم که فلان قدر دیگر اضافه باو داده شود و این لایحه جدیدی که از طرف دولت پیشنهاد شده است و خبری که از کمیسیون بودجه داده شده است به عقیده بنده یک امر زائدی است .

یک خدمت برجستة و امر بزرگی را که این مستخدم محترم بجا آورده که جلب نظر دولت را نموده و در مقام قدر دانی بر آمده کدام است ؟ که ما در ازاء آن بیائیم و یک چیزی اضافه کنیم خوبست ما یک قدری از عواطف خودمان جلوگیری کنیم و این اندازه ها بلند پروازی نکنیم .

مثلا ما ملاحظه می کنیم می‌بینیم مستخدمین ما نسبت بهمدیگر یک رقابت هائی پیدا کرده اند و یک چشم هائی بهم دوخته اند بمجرد اینکه نسبت بیکنفرشان ملاحظاتی فی الجمله زیادتی منظور شد نسبت بآن حرف دیگر هم باید ملاحظه شود . نظر باین عرایض و نظر باینکه بنده وظیفه شناسی مستخدمین بلژیکی را تقدیر می کنم دیگر نباید این قدر هم اضافه کنیم . آخر دلیلش چیست که ما بیائیم و یک حقوق زیادی قائل بشویم !!

این بودجة مملکتی بوده است که قلم بقلم عوائد و مخارج آن از نظر ما گذشته است همه هم میدانید که ما نسبت بمخارج فوق العاده در تحت مضیقه بوده ایم حتی نسبت بمعاونین وزارتخانه های خودمان که از اول آفتاب تا ساعت پنج از شب رفته گرفتار زحمات این مملکت هستند . باید پذیرائی بکنند . ملاقات بکنند . کارها را انجام بدهند در خصوص ماهی سیصد و پنجاه تومان آنها چقدر در این مجلس صحبت شد که مملکت پول ندارد این اندازه ها حقوق بدهد .

همینطور نسبت بروسای ادارات خودمان و با ایتکه بودجة تفصیلی بمجلس نیامد ولی بر سبیل اجمال که نماینده محترم ملاحظه کردند نسبت بهر مدیر اداره نسبت بهر رئیس دایره در این مجلس چقدر صحبت کردیم نه اینکه این صحبت ها از روی بخل بود .

بلکه باین عنوان بود که ما نماینده هستیم باید بطور دقت مخارج را در مقابل عواید تعدیل کنیم و نگاه دخل خودمان بکنیم و در مقابل آن دخل مخارج برای مملکت معین کنیم خلاصه ما نسبت بمسخدمین داخلی خودمان اینقدر فشار آوریم و جدیت کردیم و گاهی حملات پی در پی برئیس محترم و مخبر محترم کمیسیون بودجه و خود کمیسیون بودجه کردیم و همدیگر را محل ایراء و شمشیر و قریاد قرار دادیم برای اینکه کسر بودجه داریم و این همه دادوفریاد ها برای این بود که کسر بودجه داریم برای این دادوبیدادها در واقع از روی یک حقیقتی بود .

زیرا دیدیم یک میلیون و کسری بودجه مان کسر دارد و بالاخره وزارت عدلیه ناچار شد بعضی از شعبات عدلیه ولایات را منحل نماید بواسطه نبودن بودجه و گروه گروه مردم بیکار میشوند بواسطه نبودن بودجه و عواید . از آنطرف هم پی در پی معافیت نسبت بگمرکان قائل میشویم . بنده میخواهم عرض کنم که آقایان خوبست توجه بفرمایند . این مخارج و این پیشنهادات خرجی که دولت هی بکمیسیون بودجه پیشنهاد میکند کمیسیون بودجه تا چه اندازه میتواند قبول کند ؟

اکثریت مجلس برای این است که اگر کمیسیون بودجه در یک مضیقه گرفتار شد مجلس با او کمک کند تا بودجه مملکت تعدیل شود . بنده عرض میکنم مطابق این قانونی که در دوره چهارم مجلس تصویب شده است آیا بما اجازه میدهد که یک اضافه بدهیم ؟ مگر این قانون نسخ شده است یا این که این شخص یک خدمت فوق العاده است که ما باید آن را در نظر بگیریم ؟ بنده این قانون را اینجا می گذارم آقایان بعد از من ملاحظه بفرمایند اگر اینطور است که بما نشان بدهند پس مطابق این قانون و بنابراین که یک خدمت فوق العاده نشده است .

بنده عقیده ندارم که اضافه بشود بنده که یک نفر نماینده هستم بنام نمایندگی خودم تقدیر میکنم از خدماتی که مسیو مولیتر نسبت بوظیفه خود کرده ولی از مخبر محترم هم تقاضا میکنم در این باب چندان تعقیب نفرمایند . عمادالسلطنه- مخبر کمیسیون بودجه- بنده خیلی میل داشتم در موقعی که راجع بمسیولیتر مذاکره میشود .

اگر چه همانطور که آقای آقا سید یعقوب فرمودند خدمات کلیه مستخدمین بلژیکی قابل انکار نیست ولی مسیومو لیتر شخصاً یک خدماتی غیر از خدمات گمرکی کرده است . اگر فراموش نشده باشد در سال مجاعه خدمات مسیومولیتر در همین طهران و همین پای تخت قابل تقدیر است . همچنین سایر خدمات بیست و دو ساله او چه در طهران چه در تبریز و سایر نقاط ایران . اما اینکه مکرر فرمودند که چه چیز باعث شده است یک حقوق اضافی برای ایشان منظور شود برای استحضار خاطر آقا عرض میکنم که یک چیز فوق العاده منظور نشده .

ماده دوم آن که راجع بمنزل است شاید بنظر آقا تازه آمده . ولی این منزل همیشه بوده است و معمولا دولت منزلی که اجازه آن هشتاد تومان تجاوز نمیکند بلکه رؤسای گمرک می داده است مسیومولیتر هم این منزل را داشته است و در آتیه هم باید داشته باشد منتهی در پیشنهاد سابق غفلت شده بود و نوشته نشده بود . یکی هم مسئله جیی است و آن هم یک امتیازی است که بین رئیس گمرک و سایر مستخدمین گمرک است .

و اما راجع بماده اول این را اگر از نقطه نظر انصاف نگاه کنید تصدیق میفرمائید اگر مسیومولیتر این ۲۲ سال خدمتی را که در ایران کرده است در مملکت خودش میکرد شاید همین مبلغ بلکه زیادتر برای ایام پیری و بعد از خود او برای عیالش و اولادش منظور میداشتند و این یک چیز فوق العاده نیست . کمیسیون هم با اکثریت قریب باتفاق پیشنهاد دولت را برای تقدیر خدمات ایشان تصویب کرده است و امیدوارم مجلس شورای ملی هم با یک طرز خیلی خوبی که اسباب تشویق سایر مسخدمین و خدمتگذار باشد قبول بفرمایند .

بعضی از نمایندگان-مذاکرات کافی است . رئیس-رأی میگیریم برای دخول در شور مواد . آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند . (اغلب قیام نموده ) رئیس-تصویب شده در ماده اول مخالفی نیست . آقا سیدیعقوب-بنده مخالفم . رئیس-بفرمائید .

آقا سید یعقوب-این ماده اول راجع بمسئله حقوق تقاعدی است اینجا بنده می خواهم عرض کنم در صورتیکه مسخدم محترم در خدمت ایران پیر شود یعنی بستن تقاعدی که در قانون استخدام نوشته شده است برسد حق دارد و میتواند تقاضای تقاعد کند . در صورتیکه بستن شصت سال در خدمت دولت ایران برسد باید مطابق قانون استخدام کشوری درباره او رفتار شود وحالا چرا یک ماده جدا گانه برای اینکار نوشته اند . ما خوب نیست در هر امر جزئی یک ماده قانون وضع کنیم .

بنده عرض میکنم وقتی مستخدم بستن تقاعد رسید باید مطابق قانون استخدام کشوری با او رفتار شود و دیگر ماده جداگانه لازم ندارد و برای هر فردی نمی شود یک ماده جداگانه نوشت . مخبر-بنده از آقای آقا سید یعقوب تعجب میکنم که خودشان از کسانی بوده اند که قانون استخدام را وضع کرده اند . آیا قانون استخدام شامل حال مسیو مولیتر میشود . ؟

بعضی از نمایندگان-خیر مخبر-مسیو مولیتر یک نفر بلژیکی است که ما او را کنترات کرده ایم و اینقانون شامل حال او نمیشود . حالا در این ماده شرط میشود که هر گاه دولت ایران استخدام او را صلاح نداند این مبلغ را باو بپردازد . رئیس-آقای تدین.(اجازه) تدین-موافقم . رئیس-آقای شیخ العراقین زاده. شیخ العراقین زاده-بنده هم موافقم . رئیس-آقای داور (اجازه) داور-موافقم. رئیس-آقای محمدولی میرزا. (اجازه )

محمد علی میرزا-بنده هم موافقم رئیس-آقای حاج میرزاعبدالوهاب چطور ؟ حاج میرزا عیدالوهاب-بنده مخالفم . رئیس-بفرمائید. بعضی از نمایندگان-مذاکرات کافی است . رئیس-بعداز اجازه نمیشود گفت مذاکرات کافی است .

حاج میرزاعبدالوهاب-بنده عرض میکنم این مملکتی که فقر و فاقه احاطه اش کرده !!راه دور را هم نمیگویم همین پست دروازه تهران را عرض میکنم که مؤدیان مالیات چقدر بهشان سخت می گذرد که لحاف و فرش و اسباب هر چه دارند بزحمت میفروشند و مالیات دولت را میدهند .

وقتی هم مالیات مرکزیت پیدا کرده اینجا حاتم بخشی میکنیم که بمولیتر چقدر داده شود . بمسیو کوهن چقدر داده شود . اگر ما وکیل آن خورنده ها هستیم . وکیل دهنده ها هم هستیم بعلاوه از قراری که بنده شنیده ام ایشان وقتی که رئیس ارزاق بوده اند حالا نمیدانم چقدر خدمت کرده اند که بعضی از آقایان فرمودند ولی از قراری که بنده اطلاع یافته ام ایشان وقتی که رئیس ارزاق بوده اند حساب پانزده کرور را نداده اند. این یک فقره از خدمات ایشان است حالا چقدر مردم در آن سال تلف شده اند کاری ندارم .

ولی حساب آن وقت را هنوز نداده اند و ما حالا داریم اینجاه تصویب میکنیم که علاوه بر ماهی هفتصد تومان و کسری که مواجب میگیرد و فلانقدر هم اضافه به او داده شود . آخر این پول از کجا می آید و این ننلکت دارد روز بروز بطرف فقر وفاقه می رود و بنده نمیدانم این چه ترتیبی است . اگر مقصود اینست که یک عده مخصوصی متمول بشوند بفرمایند تا بنده هم بفهمم اگر هم نیست بفرمایند تا متقاعد شوم . رئیس-آقای سر کشیک زاده . ( اجازه )

سرکشیک‌زاده بنده فرمایشات آقای حاج میرزا عبدالوهاب را ملتفت نشدم ایشان گویا تصور کرده اند که دولت میخواهد یک پول دستی به موسیومولیتر بدهد خیر این در مقابل خدماتی است که تمام آقایان نمایندگان هم تصدیق میکنند که این شخص نسبت باداره گمرک چه خدماتی کرده است و الحق اداره گمرک که از بهترین ادارات دولت ایران است و دولت هم در مقابل این خدمت آمده است و پیشنهاد کرده است در صورتی که استخدام او را لازم نداند ماهی صدوهفتادوپنجتومان بایشان حقوق بدهد همین کار را هم شما نسبت بمستخدمین ایرانی که منتظر خدمت یا متقاعد هستند می کنید در صورتیکه خدمات موسیومولیتر هم قابل انکار نیست و علت ندارد که ما برای او حقوق قائل بشویم .

بعلاوه حضرت عالی از فقر مالیه صحبت کردید اینجا صحبت از فقر و بی پولی نیست . گفته می شود در صورتی که دولت استخدام این شخص را مقتضی نداند ماهیانه صدوهفتادوپنجتومان باوداده اید اشکالی هم ندارد .

بعضی از نمایندگان-مذاکرات کافی است . رئیس-رأی می گیریم به ماده اول . تدین-بنده پیشنهادی داده ام . رئیس-بلی آقای تدین پیشنهاد کرده اند که بعد از لفظ مولیتر رئیس کل گمرکات اضافه شود .

مخالفی ندارد ؟ ( گفته شد –خیر ) رئیس-رأی می گیریم بماده اول با این اصلاح . آقایانی که ماده اول را تصویب میکنند قیام فرمایند . (اغلب نمایندگان قیام نمودند ) رئیس-تصویب شد . ماده دوم مخالفی ندارد . آقا سیدیعقوب- بنده مخالفم . رئیس - بفرمائید .

آقا سیدیعقوب-بنده میخواهم تکلیف خودم را ادا کنم آقایان هم البته عقایدشان را اظهار میفرمایند . بفرمایش شاهزاده سلیمان میرزا که در دوره چهارم میفرمودند مسائلی که در سیاست است از مسائل اجتهادی است و هر کس نسبت بمقدماتی که راجع بیک مسئله تحصیل کرده است یک گمان و یک ظنی پیدا کرده است بنده عقیده دارم و عوض می کنم . بنده عرض میکنم با این خرج و با این فقر و پریشانی مملکت ما اینقدر مقتضی نیست که ما یک مخارج دیگری بر این مردم بدبخت تحصیل بکنیم ماده دوم این قانون همانطور که آقای مخبر هم فرمودند راجع بکرایه منزل است . صدراعظم ایران ماهی هشتاد تومان کرایه منزلش نیست آخر خوب است قسمتها را درتحت نظر در بیاورید من تصور میکنم اگر ما از جیب خودمان هم برویم و یک خانه اجاره نمائیم و مرتبه اعلای مشاغل دولت ایران را هم دارا بشویم هشتاد تومان نمیشود خوبست فکر این را هم بکنیم .

ببنده جمله بفرمائید و فکر بکنید . هر کس هر حرفی می زند مطابق با عقیده اش است . والا کسی را متهم نمیکند عرض میکنم بر این مملکت فقیر که سرتاسر او را فقر گرفته است مقتض نیست اینقدر مخارج تحصیل کنیم . حالا اگر میفرمائید تحصیل کنیم بنده عرضی ندارم .

رئیس-آقای معتمدالسلطنه موافقید ؟ معتمدالسلطنه-بلی رئیس-بفرمائید . معتمدالسلطنه . این جیره که بموسیومولیتر داده می شود . بعضی از نمایندگان-جیره نیست ماده دوم مطرح است . معتمدالسلطنه-بلی در ماده دوم چیز تازه اضافه نشده است از سابق مسیو مولیتر یک خانه داشته است که اجاره اش را دولت میداده و سایر مستخدمین گمرکی هم یا در ادارات دولتی سکونت دارند یا یک اجاره خانه میگیرند در این صورت گمان

میکنم مخالفت در این مورد اقتضا نداشته باشد . بعضی از نمایندگان-مذاکرات کافی است . رئیس-رأی می گیریم بماده دوم . آقاشیخ محمدعلی‌تهرانی-بنده پیشنهادی تقدیم کرده ام رئیس-آقای طهرانی پیشنهاد کرده اند اضافه شود مادام که مشغول خدمت دولت است . مخبر مانعی ندارد همین طور هم هست . رئیس-آقای آقاسیدیعقوب هم پیشنهاد کرده اند که ماهی پنجاه تومان بشود . مخبر-این را باید عرض کنم که فرضاً این پیشنهاد تصویب هم بشود نمیشود به آن عمل کرد برای اینکه خانه را خود دولت کنترات کرده است و دو سه سال دیگر بموعدش باقی است. آقاسیدیعقوب-اجازه میفرمائید توضیحی عرض کنم . رئیس-بفرمائید.

آقاسیدیقوب-بنده گمان نمیکنم که خانه را از بلژیک آورده باشند یا در ثبت اسناد ثبت کرده باشند که آقای مخبر میفرمایند ممکن نیست . بنده پیشنهاد کرده ام ماهی پنجاه تومان رأی میدهید بدهید نمیدهید ندهید دیگر کنترات کرده اند و از بلژیک خانه آورده اند یعنی چه ؟ بنده پیشنهاد کرده ام ماهی پنجاه تومان داده شود و با پنجاه تومان یک خانه خیلی خوبی می شود اجاره کرد.

مخبر-بنده از آقای آقا سیدیعقوب تقاضا میکنم همانطور که خودشان خواستند ببنده نصیحت کنند خودشان هم از نزاکت خارج نشوند خانه را از بلژیک نیاورده اند بنده هم همچو عرض نکرده ام خیر خانه در همین ایران است از بلژیک هم نیاورده اند اگر هم می آورند طوری نمیشد خیلی هم خوب بود و مذهب ما هم اجازه نمیدهد یک عقدی که بسته شد بدون دلیل بتوان فسخ کرد .

رئیس-رأی میگیریم باین اصلاح آقایانی که قابل توجهش می دانند قیام فرمایند . (جمعی قیام نمودند ) رئیس-قابل توجه نشد رأی میگیریم بماده دوم . قرائت می شود . (بشرح ذیل خوانده شد ) ماده دوم- دولت کمافی السابق منزلی شایسته که اجاره آن در ماه هشتاد تومان تجاوز ننماید باختیار موسیومولیتر مادامی که مشغول خدمت دولت است خواهد گذاشت . رئیس-آقایانی که این ماده را تصویب میکنند قیام فرمایند .(اغلب قیام نمودند )

رئیس-تصویب شد . در ماده سوم مخالفی نیست ؟ آقاسیدیعقوب-بنده مخالفم . رئیس-بفرمائید. آقاسیدیعقوب-بنده عرض میکنم نمیدانم این جیره عنوانش چیست ؟ مواجب سالی ده هزار تومان که عبارت از ماهی هفتصدوپنجاه تومان یا هشتصدتومان باشد برایش معین کرده اید دیگر این جیره برای چه چیز است . از این ماهی هفتصدوپنجاه تومان صدوپنجاه تومانش را خرج می کند شش صد تومانش را هم پس انداز نماید دیگران جیره برای چیست .

این عناوین که در قوانین ما رسم نبوده است خوب است به یک صنیعه واحد هر مبلغی که میخواهند بیاورند و از مجلس بگذارنند . نه اینکه یک جا حقوق،یکجا کرایه خانه،یکجاتقاعد،یکجاجیره ، بنده این عناوین را نمی فهمم خوب بود کمیسیون بودجه در تحت یک ماده هر چه را دولت پیش نهاد کرده بود تصویب میکرد . دیگر جیره بنده نمی دانم چه صورتی دارد . رئیس-آقای معتمدالسلطنه (اجازه )

معتمدالسلطنه-همانطور که آقای مخبر فرمودند جیره یک چیزی است که به مسیومولیتر داده میشود و یک مابه الامتیازی است بین رئیس گمرک و سایر مستخدمین گمرکو از سابق هم معمول بوده است فعلا هم که کنترات شده است البته بر قراری این جیره ضرورت دارد . بعضی از نمایندگان-مذاکرات کافی است . رئیس-کافی است ؟ (گفتند-بلی ) رئیس-پیشنهادی از طرف آقای مقوم الملک رسیده است قرائت میشود. (بشرح ذیل قرائت شد)

در آراء جیره مشارالیه که حذف شده است ماهی هفتاد وپنج تومان به حقوق کنتراتش افزوده شود بشرط اینکه پانزده کرور حساب ارزاق مدت تصدی خودش را در محاسبات کل بدهد . رئیس-بفرمائید .

مقوم الملک -در مدت تصدی ایشان در اداره ارزاق تقریباً پانزده کرور از مالیه ایران و جنس خالصجات در تصرفشان بوده است همچنین انبار و قریب پانزده کرور تومان در این مدت تصدی ارزاق در دست ایشان آمده است و تابحال حسابی نداده اند بنده عقیده مندم که اقلا این حساب پانزده کرور را در محاسبات کل ایشان بدهند بعد این جیره را رأی بدهند .حالا میل آقایان است که اورا کنترات کرده اند . خودشان میدانند میخواهند بدهند بدهند .

رئیس-آقای تدین ( اجازه ) تدین-بنده اطلاعی ندارم از اینکه این حساب داده شده است یا نه . مسئول رسیدگی باین امر هم مجلس نیست و این وظایف دولت است . دولت می‌باید رسیدگی کند و باین حساب خاتمه بدهد و علاوه بر اینکه این پیشنهاد اینجا موقعش نیست تصور میکنم این هفتادوپنج ریال را در ازاء آن حساب بزرگی که ایشان نشان دادند گرو کشیدن چیز مضحکی است که هفتاد وپنج تومان را در ماه ندهید تا وقتی که حساب پانزده کرور را بدهد .

این بنظر بنده یکقدری خالی از منطق است و این ماهی هفتادوپنج تومان هم چیز تازه نیست . در کنترات سابقش قبل از کنتراتی که در دوره چهارم تصویب شده است یعنی در اولی که کنترات شده است این مبلغ بوده است کلمه جیره را هم باصطلاح معمول نباید تلقی کرد .

عبارت از علیق و اینها نیست مقصود آن کمک خرجی است که باو داده میشود و تصور میکنم یک چیز تازه در این لایحه پیش بینی نشده است و تمام همان مسائلی است که قبل از کنترات دوره چهارم بوده است . منتهی در دوره چهارم بواسطه یک وضعیاتی ( که آقایانی که بوده اند میدانند ) و یک ترتیباتی بود که اینطور کنترات تصویب شد . ولی در ظرف این مدت البته آقایان تصدیق میفرمایند که اینها در خدمات خودشان قصوری نکرده اند و خیلی هم خوب وظایف خودشانرا انجام داده اند و وبارک الله تنها هم بعقیده بنده کافی نیست و احسنت و آفرین هم کافی نیست و چیز زیادی هم به مسیومولیتر داده نمیشود بلکه یک چیز معمولی بوده است که در تمام کنتراتها منظور بوده نهایت در دوره چهارم غفلت شده و حذف شده است و بنده عقیده ندارم اصلا مسائلی که از وظایف دولت است در جائی که نمیخواهد رسیدگی بیک کاری بکند اصولا مطرح شود .

رئیس-آقایانی که این پیشنهاد در اقابل توجه میدانند قیام فرمایند . ( چند نفری قیام نمودند .) رئیس-قابل توجه نشد پیشنهاد آقای طهرانی ( بشرح ذیل خوانده شد ) این بنده پیشنهاد میکنم که ماده سوم باین طریق اصلاح شود :

علاوه بر حقوق کنترات مسیو مولیتر ماهی هفتاد و پنج تومان اضافه داده خواهد شد . آقا شیخ محمد علی تهرانی-صیغه جیره را در یک موقعی وضع کرده اند ولی این یک لفظ مستهجلی شده خوبست اسم جیره را برداریم و بنویسیم علاوه بر حقوق او این هفتاد و پنج تومان را میدهد حقش هم هست که باو داده شود .

مخبر-این مسئله در کمیسیون هم مذاکره شد ولی چون یک اختصاصی است که بین رئیس گمرک است و سایر مستخدمین از این نقطه نظر است و الا این هم بنظر ما میرسید که بر حقوق او علاوه کنیم ولی این مربوط بحقوق نیست و یک چیز اختصاصی است که برئیس گمرکات داده میشود . رئیس-آقایانی که این اصلاح را قابل توجه میدانند قیام فرمایند ( عده کمی بر خاستند ) رئیس-قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای اعتبارالدوله . (بشرح آتی خوانده شد )

بنده پیشنهاد می کنم عبارت بطریق ذیل اصلاح شود در ازاء جیره مشارالیه که حذف شده است ماهی هفتاد و پنج تومان مدد معاش بایشان داده میشود . اعتبارالدوله-بطوریکه آقای تدین توضیح دادند و البته همینطور هم هست این وزراء جیره بایشان داده میشود حقوق کنتراتی این شخص مطابق قانونی که دارد در سال یک مبلغی اضافه میشود و این اگر باین صورت نوشته شود در حقیقت همان اضافه کنتراتی ایشان است که داده شده و در واقع سالیانه هم یک مبلغی بر حقوق ایشان اضافه میشود و چون مقصود مدد معاش است خوب است بهمان شکلی که مقصود است اصلاح شود .

مخبر-اگر یک کلمه ( تا انقضاء کنترات) بآن اضافه کنند آنوقت نمیتوانم قبول کنم . اعتبارالدوله-بنده هم قبول می کنم . رئیس-اقای میرزا بدالله خان پیش نهاد جنابعالی گویا همین پیشنهادی است که الان مذاکره شد . اقامیرزایدالله خان-مقصود بنده تامین شد دیگر عرضی ندارم . ( پیشنهاد آقای اعتبارالدوله ثانیاً با اضافه کلمه ( تاانقضاء کنترات ) بشرح ذیل خوانده شد ) بنده پیشنهاد میکنم :عبارت بطریق ذیل اصلاح شود در ازاء جیره مشارالیه که حذف شده است ماهی هفتاد و پنج تومان مدد معاش تا انقضاء کنترات بایشان داده میشود . بعضی از نمایندگان-تا انقضاء مدت

کنترات بنویسد بهتر است . مخبر-صحیح است . (مجداً پیشنهاد ایشان با اضافه لفظ مدت خوانده شد ) رئیس-کمیسیون قبول کرده-رأی میگیریم باین عبارت بضمیمه عبارت دیگری که در ماده سوم است . این قانون الی آخر ماده-آقایانی که ماده سوم را باینطریق تصویب میکنند قیام فرمایند . ( اکثر قیام نمودند ) رئیس-تصویب شد . در کیات مخالفی هست . آقای حائری زاده . ( اجازه ) حائری زاده-این لایحه بعقیده بنده ناقص است . لایحه را که دولت تقدیم مجلس کرده است مقدم در آن لایحه است که معلوم میشود این حرفهائی که حالا پیدا شده است مال یک کنتراتهائی بوده است که قبلا دولت با مسیو مولیتر داشته است و در موقعی که اداره ارزاق باو داده شده یک چیزهائی بعنوان تقاعد و اینها در آنجا نوشته شده عبارت لایحه دولت در صفحه دو مینویسد : قرینه هم برای فراموش و عدم تذکر از این نکته مشاهده میشود که در قانون مصوب مجلس از حقوق الغای کنترات ذکری نشده در صورتی که مطابق قاعده کلی که در همه جا معمول است در موقع الغای کنترات مدد معاش مخصوص از طرف دولت تهیه می شود .

حالا چون آن مواد کنترات نیست که من بدانم چیست و در مقدمه این لایحه دولت هم فراموش شدن را دلیل لغو نشدن تعهدات سابق قرار میدهند . بنده معتقدم که یک ماده الحاقیه اضافه شود که تعهداتی که دولت کرده بود غیر از این دو فقره که از مجلس گذشته از درجه اعتبار ساقط است که ثانیاً آن اسناد و مدارک قدیمه سند برای حقوق آتیه نشود . رئیس-آقای سهام السلطان . (اجازه)

سهام السلطان-گویا همانطوری که خود آقای حائریزاده فرمودند قانونی که در دوره چهارم گذشته ملاحظه نفرموده اند کنترات مسیو مولیتر بموجب قانونی که در مجلس چهارم گذشته تصویب شده است حالیه یک اضافاتی است که دولت پیشنهاد کرده که در واقع یک اصلاحی است بر آن کنترات و این اصلاح هم بر دو قسمت می شود . یکی خانه بود که ماهی فلانقدر اجاره خانه داده شود و یک هم حقوقی است که بعد از انقضاء مدت استخدام بایشان داده می شود .

این دو قسمت از آن کنتراتی که در دوره چهارم گذشته حذف شده و نوشته نشده است حالا این دو قسمت را دولت پیشنهاد کرده اضافه شود والا اصل کنترات همان است که مجلس چهارم تصویب کرده و امروز هم که ما این لایحه را تصویب کنیم هیچ جای اشکال برای ما نیست و تزلزلی هم آقا نباید داشته باشند از اینکه دولت یک چیز دیگری را قبول کرده باشد برای اینکه اصل لایحه تصویب مجلس چهار است .

رئیس-آقای آقاسیدیعقوب ( اجازه ) آقاسیدیعقوب-بنده خواستم از آقای مخبر سئوال کنم همان طوری که آقای سهام السلطان فرمودند در واقع این لایحه همان اصل لایحه سابق است . لیکن در همان لایحه سابق تصدیق می فرمائید که آن عبارت را ندارد ( خطاب بآقای مخبر ) و بنده گمان نمی کنم خارج از نزاکت شده باشم که شما زودتر عصبانی شدید دلیل اینکه هفتاد و پنج تومان را امسال زیاد کردیم چیست در صورتی که دولت هم زیاد نکرده بود دلیل این اضافه چیست ؟ ممکن است دلیلش را بفرمائید .

رئیس-آقا مذاکرات را جمع بکلیات است در کلیات مخالفی نیست ؟ حائری زاده-بنده ماده الحاقیه پیشنهاد کرده ام . رئیس-حالا نمی شود رأی میگیریم بخیر کمیسیون بودجه آقایان موافقین ورقه سفید والا ورقه کبود خواهند داد. ( پس از اخذ و استخراج آراء نتیجه بطریق ذیل حاصل شد ) ورقه سفید علامت قبول ۵۴ورقه کبود ۶

رئیس-یکی از آقایان اشتباهاً دو ورقه عوض یک ورقه داده است یکی از آنها محسوب شده است . عده حضار ۹۵ با ۵۴ رأی تصویب شد .

اسامی موافقین-آقایان : آقا میرزا سید حسن کاشانی-شیخ العراقین زاده-عظیمی-داور-سردارمفخم-عمادالسلطنه-سالارلشکر-امیراحتشام-سردارمعتمد-مدرس-شیخ الاسلام-ضیاءالاطباء-حاج سیدالمحققین-آقا شیخ محمد علی طهرانی-امیراعلم-ضیاءالواعظین-مشیرمعظم-تدین-قائم مقام الملک-روحی-صدرائی-سهام السلطان-مدیرالملک-آقامیرزا-سلیمان ایزدی-احیاءالسلطنه-کی استوان معتمدالسلطنه-مصدق الملک-قوام الدوله-احتشام الحکماء-سیف الله خان اسکندری-میرزایدالله خان-وحیدالدوله-دیوان بیگی-سهراب خان-سردارمنتصر-هرمزی-صدق السلطنه-سرکشیک زاده-مشاراعظم-رهنما-عدل الملک-ناصرالاسلام-اعتبارالدوله-اخگر-وکیلالملک-صدرالاسلام-مشیرالدوله-میرزاجواد خان-علائی .

اسامی مخالفین:آقایان مقوم الملک حاج آقا اسمعیل-مصدق السلطنه-حاج میرزاعبدالوهاب-آقاسیدمحیی الدین-آقاسیدیعقوب .

رئیس-خبر کمیسیون بودجه راجع به مسیو کوپن مطرح است . آقای حاج میرزاعبدالوهاب ( اجازه )

حاج میرزاعبدالوهاب-بنده عرض میکنم در صورتی که راجع بمستمریات ایرانی های مؤدیان اینقدر مخالفت و هیاهو شد و بعد هم که رأی دادند یک رأی موقتی دادند که برای امسال فقط باشد آن وقت برای یک مسیو کپنی که معلوم نیست کیست و یک حکمی داشته است .

اگر احکام قدیم را میخواند پس چرا این قدر مردم را اذیت میکنند که آقا فرمان تو قدیمی است !آقا مستمری توقطع شده است ! آقا نمی دانم چطور شده ! همه احکام را می ریزند دور اما برای مسیو کپنی که میشود یک حکمی را که از زمان استبداد بوده قرار میدهند آنوقت سالی فلان قدر شهریه یا مستمری باید باو داد . بنده عرض میکنم که باین فقر وفاقه مملکت ما که اجازه این تصویب را نداریم حالا می خواهند آقایان حاتم بخشی بکنند نمیدانم !

ولی با این فقر وفاقه که ملاحظه می فرمائید که هر روز باید دارالعجزه و دارالایتام درست کنیم و دهاتی که همه خراب شده و از بین رفته است یا نصفش نمانده بزور از آنها مالیات بگیریم و ببخشیم نمی دانم مطابق چه منطقی است از این جهة بنده مخالفم .

مخبر-استدعا میکنم آقایانی که مخصوصاً نسبت باین لایحه اعتراض دارند توضیحات بنده را کاملا دقت بفرمائید . دکتر کوپن فرانسوی ۲۱ مارس ۱۹۰۷ برای طبابت دربار استخدام شده است در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۱۹۰۹ بمناسبت تغیراتی که در مملکت حاصل شد آن کنترات از طرف دولت فسخ شد ولی آن کنتراترا یک شرط داشت و آن این بود که اگر قبل از انقضاء ده سال که مدت کنترات است این کنترات فسخ شود مادام الحیوة سالیانه ثلث مبلغ کنتراتی که در حق او بر قرار شود .

اصل مبلغ کنترات در سال هفت هزار تومان بود ثلث مبلغ میشود دو هزار وسیصد وسی وسه تومان درایت ئیل ۱۳۲۸ بر طبق همان کنترات یعنی شرطی که در آن کنترات اول شده بود که در صورتی که قبل از انقضاء مدت ده سال کنترات نسخ شود ثلث شود آن مبلغ مادام الحیوة درباره خودش و بعد در حق عیال او بر قرار شود فرمانی بر طبق این کنترات بامضای مرحوم عضدالملک نایب السلطنه صادر شده است که الان هم در این دوسیه موجود است وزارت مالیه هم بر طبق شرط همان کنترات قدیم بعد هم بموجب فرمانی که صادر شده بود همه ساله این مبلغ را در حق دکتر کوپن میپرداخت تا سال گذشته سال گذشته نظر باین که یک قانونی در دوره چهارم در ۳۲ جوزا ۱۳۰۲ مشتمل بر چهار بند از مجلس گذشت راجع بکلیه مستمریات اتباع خارجه باینطور که دولت مأموریت دارد مستمریات کلیه اتباع خارجه را با آن چهار ماده تطبین کند یکی این بود که آنچه قبل از ۱۳۲۴ بموجب فرمان بر قرارشده است .

یکی آنچه بموجب کنترات هائی که بتصویب مجلس شورایملی رسیده است . یکی آنچه در بودجه قوی ئیل ۱۳۲۵ منظور شده باشد . یکی آنچه بموجب تصویب نامه هیئت های دولت قبل از دوره چهارم باشد این مسئله با این قانون تصادم کرد چرا ! برای اینکه قبل از ۱۳۲۴ که نبود بموجب تصویب مجلس هم که نبود در بودجه قوی ئیل هم منظور نبود بموجب یک کنتراتی بود که بین دولت ایران و زمان وزارت خارجه مرحوم علاءالسلطنه بامضای ایشان با سفارت فرانسه منعقد شده بود و بعد هم بآن طریقی که عرض کردم فسخ شده بود و چون در کنترات شرط شده بود که در صورتی که زودتر از مدت ده سال فسخ شود یک ثلث آن باید مادام الحیوة درباره او بر قرار شود و بر طبق آن کنترات فرمانی بامضای مرحوم عضدالملک نایب السلطنه صادر و تاسنه ایت ئیل پرداخت شده در سنه انگوزئیل قصادم با این قانون کرده است که عرض کردم در ۳۲ جوزا گذشته است در هر حال این یک تعهد دولت ایران است و تصور هم میکنم مجبور بپرداخت باشیم .

بعضی از نمایندگان-بطور همهمه اینطور نیست . رئیس-آقای طهرانی نیستند؟ آقای سلطان العلماء . ( اجازه )

سلطان العلماء-بنده میل داشتم که آقای مخبر از اول ورود این شخص را بایران ذکر کنند که چه شد این شخص وارد شد و چکار بود و با کی وارد ایران شد . اینها را من میل داشتم که فرمودند و بنده چون درست مطلع نیستم آقای عظیمی

این بود که در این موارد آنطوری که مطلعند ذکر کنند این شخص دکتر محمد علی شاه بوده است میرزا یاشاه نمیدانم دکتر ایشان بوده است از تبریز آمده است بطهران در اینجا دستخطی صادر کرده و بموجب همان دستخطی که از طرف محمد علی شاه بایشان داده شده است . هفت هزار تومان و خورده حقوق داشته اند و بعد در زمان مرحوم عضدالملک این شخص کنترات شده است . در آن موقع دولت ایران مشروطه بوده است . اگر کنترات قانونی بود-همان طوری که می فرمائیند احتیاج نداشت این لایحه بمجلس بیاید و دکتر میلسپو رد نمیکرد و دولت می توانست ثابت کند که این کنترات قانونی است و باید بپذیرد . پس از آنکه بمجلس آمده است معلوم میشود قانونی نبوده است و کنترات را باید مجلس تصویب کند .

بنابراین دو هزار و سیصد و خورده بیک نفر اروپائی که فعلا در اینجا نیست و معلوم هم نیست که احتیاجی داشته باشد و شاید خود او هم راضی نباشد . باینکه از یک ملت فقیر ایران این اندازه حقوق باو داده شود . فقط شاید هوا خواهان او این خدمت را باو میکنند . هیچ شایسته نیست که ما این پول را با این فقر مملکت تصویب کنیم که مادام الحیوة باو داده شود و بعد هم بورثه اش بنده تصور میکنم ایشان افتخاری بخواهند پول بگیرند . چون خواسته اند برسانند که یک وقتی بدولت ایران خدمت کرده اند یادکتر سلطان بوده اند . بنابراین بنده کاملا با این پیشنهاد مخالفم و گمان میکنم اغلب آقایان هم مخالف باشند .

رئیس-پیشنهادی رسیده است قرائت می شود . ( بشرح ذیل خوانده شد ) بنده پیشنهاد می کنم : لایحه مستمری دکتر کوپن از دستور خارج شود . مدبرالملک رئیس-آقای دست غیب ( اجازه ) دست غیب-بنده نمیدانم آقای مبرالملک با لایحه موافقند یا مخالف ولی یک زمینه در مجلس پیدا شده است هر لایحه یا هر چیزی که راجع باضافه است و زمینه مجلس را میبنند بر رد است پیشنهاد میکنند از دستور خارج شود . شیروانی-برای مصالح مملکت است .

دست غیب-زمینه مجلس آنطوری که من می فهمم بر این است که این لایحه را رد کند . از این جهت پیشنهاد میکنند که از دستور خارج شود . در صورتی که بلاتکلیف ماندن بدتر از این است که بنظر آقا رد شود . متصل پول دادن در صورتی که من نمیدانم جهتش چیست معنی ندارد و همین امروز یا رد کنند یا قبول کنند که تکلیفش معلوم شود . رئیس-آقای مدبرالملک ( اجازه )

مدبرالملک-بنده هیچوقت تصور نمی کردم که آقای دست غیب قبل از آنکه بدانند این پیشنهاد برای چیست بیک طرزی بفرمایند که هیچوقت همچو چیزی نبوده و اساس نداشته است . بنده اولین دفعه ایست که پیشنهاد کرده ام این لایحه از دستور امروز خارج شود و هیچوقت هم عادتم نیست که از این پیشنهادها بکنم و اولین دفعه ایست که این پیشنهاد را کرده ام و خوبست در مخالفت و موافقت بیک قدری بهتر از این صحبت کرد . آقای شیروانی هم عادتا میگویند صحیح است .

چون برای مصالح مملکت است در صورتی که هنوز معلوم نیست که پیشنهاد بنده بر علیه یا برله مصالح مملکت است بنده می بینم یک لایحه بمجلس آمده و جزء دستور شده است و یقین دارم بدون آنکه از اساس آن اطلاع داشته باشند هیچکس رد و قبول آنرا نمی داند . بند پیشنهاد کردم از دستور امروز خارج شود تا دو سیه را که آقای مخبر ارائه دادند آقایان ببینند اگر حقیقتا صلاح است باین لایحه رأی بدهند و اگر صلاح نیست رأی ندهند . باین واسطه بنده این پیشنهاد را کردم .

رئیس-آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند . ( عده قیام نمودند ) رئیس-قابل توجه نشد .

مخبر-بنده در هیچیک از این مدافعانی که میکردم معمونم نبوده سندارائه بدهم امروز با اینکه بنده اینجا سندارائه دادم با این حال آقای سلطان العلماء با اینکه خودشان فرمودند من درست اطلاع ندارم باز در ضمن اظهاراتشان عرایض بنده را تکذیب کردند می فرمایند با کی آمده است . میفرمایند من اطلاع ندارم و آقای عظیمی می دانند .

اگر جنابعالی اطلاع ندارید که با کی آمده است بگذارید هر کسی که اطلاع دارد خودش بگوید . بلی ایشان طبیب محمد علی میرزا بوده اند ولی اینگناه او نیست که طبیب محمد علی میرزا بوده است . بعلاوه آقای سلطان العلماء می فرمایند مستمری او بموجب دستخط محمد علی میرزا بوده است خیر بموجب دستخط ایشان نیست و بموجب کنتراتی است که بامضای مرحوم علاء السلطنه وزیر خارجه آن زمان بوده است .

در ضمن کنترات شرط میکند که اگر قبل از انقضاء ده سال که مدت کنترات است مرا بخواهند از خدمت اخراج کنند مادام الحیوه باید ثلث این مبلغ را بمن بدهند اینهم یکقرار دادی است بین یکنفر تبعه فرانسه و دولت ایران و وزیر خارجه هم بنام دولت ایران این شرطرا قبول کرده است . حالا بنده عرض نمیکنم یک کار خیلی خوب یا بدی است . بهر حال این امر واقع شده است و از اینکارها خیلی است .

امروز شما نمیدانید بگوئید چرا در همچو موقع یکهمچو قضیه پیش آمده است یکنفر تبعه فرانسه نمیتواند بگوید من کنترات می شوم مشروط براینکه اکثریت مجلس رأی بدهد . خیر او فقط یک سند میخواهد که بامضای وزیر خارجه یا وزراء باشد و کنترات ایشان هم موعدش منقضی نشده است و فسخ شده است و بر طبق همان قرار دادی که بین او و دولت بوده است باید رفتار شود و بطوری ملاحظه میفرمائید در زمان نیابت سلطنت مرحوم عضدالملک فرمانی صادر شده بود اگر شما تمام قوانین دیگر را نقض میکنید این فرمان را هم نقض کنید و الا چه ایرادی به شخص دکتر کوپن وارد است و بنده گمان میکنم در مقابل تعهدی که شده است آن را نتوانیم رد کنیم با این حال باز بسته برأی آقایان است .

رئیس-تقاضای تنفس شده است . بعضی از نمایندگان با تنفس مخالفت کردند ) رئیس-رأی میگیریم آقایانی که با تنفس موافقند قیام فرمایند . ( عده قیام نمودند ) رئیس-تصویب نشد. آقای طهرانی ( اجازه )

طهرانی-بنده بدوهزار تومان یا پنجهزار تومان که مجلس بخواهد برای یکنفر تصویب کند چندان اهمیتی نمیدهم . لکن خیلی غریب است مجلس شورای ملی قسم خورده است و مکلف است مطابق قانون اساسی رفتار کند . در این مجلس گفته میشود که یکعده بدون امضاء مجلس چیزی را که حق مجلس است امضاء کنند .

تصویب کنتراتها از خصایص مجلس است و مجلس باید آنها را امضاء کند حالا چون اینکار را در دوره فترت کرده اند ما هم مکلف هستیم این راه را بغلط برویم ؟ این تکلیف شاقی است و گمان می کنم که مارا از وضعیت مجلسی خودمان خارج کند . ما باید در اینجا کنترات ها و امتیاز ها و قرار دادهائی که در دوره قترت بسته شده است حتماً رد کنیم و آن کسیکه این کار را کرده است خودش مسئول امضاء خودش است و مکلف است از مالیه خودش بدهد . چه علت دارد که از خرانه دولت ایران داده شود .

رئیس-رأی میگیریم بماده واحده .سلطان العلماء-بنده پیشنهادی دارم . رئیس-پیشنهاد آقای سلطان العلماء قرائت میشود . ( بشرح آتی قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم که در سال میلغ بیست تومان متمری در حق دکتر کوپن بر قرار شود . سلطان العلماء-همانطوری که در مستمریات بعضی از آقایان مذاکره شد بنده تصور میکنم که این مبلغ را خواسته اند بنا براین بنده مبلغ بیست تومان را برای افتخار کافی میدانم .

رئیس-رأی میگیریم . سلطان العلماء-بنده پیشنهادم را پس میگیرم . رئیس-آقای معتمدالسطنه پیشنهاد کرده اند چون دولت برای مدافعه حاضر نیست این لایحه از دستور خارج شود. آقای معتمد السلطنه اجازه ( اجازه ) معتمدالسلطنه-در این موضوع مخبر کمیسیون بودجه توضیحات مفصلی دادند و در کمیسیون بودجه هم مذاکراتی شد و از طرف دولت هم مدافعاتی شد و من چون یقین دارم که رد این خبر کمیسیون بودجه یک مشکلاتی برای دولت تولید میکند . جمعی از نمایندگان-اینطور نیست معتمدالسلطنه-از این جهت پیشنهاد کردم که از دستور امروز خارج شود و با حضور نماینده دولت لازم شد مطرح بشود .

بعضی از نمایندگان-عین این پیشنهاد رد شد . حاج میرزا عبدالوهاب-بنده اخطار نظامنامه دارم . رئیس-بفرمائید . حاج میرزا عبدالوهاب مطابق نظامنامه وقتی یک پیشنهادی رد شد دو مرتبه نباید پیشنهاد شود خروج از دستور کردند و رد شد حالا باید تکلیف

خود لایحه معین شود . رئیس-در هر آنی مجلس می تواند دستورش را بر هم زند . پیشنهادی در این باب شده است و بنده هم باید آنرا قبول کنم. رأی میگیریم . آقایانی که تقاضای آقای معتمدالسلطنه را تصویب میکنند قیام فرمایند . ( عده ای قیام نمودند ) رئیس-تصویب نشده پیشنهاد آقای زعیم . ( بشرح آتی قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم حقوقی که برای دکتر کوپن منظور شده فقط تا آخر هذه السنه پرداخته شود . زعیم-در مورد این لایحه دونظر است یکی اینکه چون بدون تصویب مجلس نباید کاری بشود وقراردادی بسته شود بدین لحاظ این پیشنهاد مورد اهمیت قرار داده نمی شود ولی از طرف دیگر احترام هر حکومتی در موقع خودش لازم است .بالاخره بنده هم با آقای معتمدالسلطنه در این قسمت موافقم . طهرانی-پس قرار داد وثوق الدوله هم صحیح است .

زعیم - بلی در موقع خودش صحیح است . آقا سید یعقوب ای وای!! آقاچرا این حرفها را در مجلس میزنید! (همهمه نما یندگان- صدای زنگ رئیس)

زعیم-بنده ذهنم متوجه قرار دادمعروف نبود. ذهن من متوجه این قرار داد یعنی این کنترات بود وبالاخره بنده باآقای معتمدالسلطنه در یک قسمت شریک هستم اگر چه این عرض از بنده گفتنش صحیح نبود . چون اقلیت و این حرفهامورد ندارد ولی ممکن است حقیقتاًدولت بواسطه مکا تباتی که با سفارت متبوعه دکتر کوپن نموده است یک التزامی در پرداخت این حقوق داشته باشد . (همهمه نمایندگان )

زعیم – اجازه بفرمائید برای احترام اینکه باید تمام این کارها و اینگونه قرار دادها به تصویب مجلس رسبده باشدوبرای اینکه محظوری فراهم نشده باشد باین جهت بنده پیشنهاد کردم که تا آخرهذه السنه بدهند واز آن طرف هم اخطارکنند که بعدها داده نخواهد شد.

رئیس- عقده کمیسیون چیست ؟مخبر-کمیسیون نمی تواند قبول کند وباز برای اطلاع آقایانی که یک اندازه از این قضیه شکایت دارند عرض می کنم که این حقوق در دوره دوم وسوم چهارم دربودجه جزء همان حقوق اتباع خارجه بوده وازتصویب مجلس هم گذشته است

رئیس- آقایانی که پیشنهاد آقای زعیم راقابل توجه میداند قیام فرمایند . عده ای بر خاستند . رئیس- قابل توجه نشده آقای حاج میرزا عبدالوهاب-(اجازه )

حاج میرزاعبدلوهاب-عرض کردم مذاکرات کافی است . رأی بگیرید . رئیس-میفرمائید پیشنهادها هم کافی است ؟( خنده نمایندگان) پیشنهاد آقای شریعت زاده ( اینطور خوانده شد )

بنده پیشنهاد میکنم در سال پنجاه تومان برای دکتر کوپن بر قرار شود . شریعت زاده-بنده اگر چه کسالت دارم ولی بواسطه اهمیت موضوع این پیشنهاد را کردم که من باب مقدمه شرحی بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم و آن این است که می بینم در بین بعضی از نمایندگان محترم یک فکری جریان دارد و آن این است که اگر دولت یا وزیر یا هر کس قرار دادها و تعهدات و بالاخره این قبیل اوراق را که مربوط بامور مالی مملکت است بدست هر کس بدهند این الزام آور است چون این فکر یک فکر خطرناکی است .

مدرس-الزام آور نیست . کی میگوید الزام آور است ؟ شریعت زاده-در بعضی ها این فکر هست . مدرس-خیر اینطور نیست . شریعت زاده-عرض کردم بعضی ها این تصور را میکنند نگفتم شما این تصور را می کنید . بنده می خواستم عرض کنم که هیچوقت هیچ اصل و هیچ قرار دادی که بر خلاف حدود قوانین مملکتی تنظیم شده باشد الزام آور نیست .

جمعی از نمایندگان-صحیح است . شریعت زاده-و اگر ما بخواهیم این فکر را تقویت کنیم از یک فکر مضری تقویت کرده ایم بنا براین بنده خواستم مجلس شورای ملی را توجه بدهم باینکه تقدیم این پیشنهاد باستناد آن دلایلی که آقای مخبر فرمودند قابل توجه نیست و باید رد شود ولی چون این شخص یک مدتی در این مملکت خدمت کرده است . اگر مجلس در سال پنجاه تومان برای او تصویب نماید ضرری ندارد و بنده پیشنهاد خود را استرداد میکنم .

رئیس-پیشنهاد آقای شیروانی قرائت میشود . ( بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم این حقوق تا مدت ده سال داده شود . شیروانی-پریروز اینجا یک پیش نهادی داده شد او یک ساعت حرف روی آن زده شد و آقای آقا سیدیعقوب اعتراض کردند و همه آقایان داد زدند .

در مسائل مهم باید حرف زده در مقابل بیست و سه میلیون بودجه که بمجلس آمد و در اطرافش مذاکره شد یک ملیون وصد هزار تومان بعنوان شهریه داده می شد و همین آقایانی که امروز با این لایحه مخالفت میکنند و در همین مجلس فریاد میزنند راجع بحقوق محمد علی میرزا ( کسی که باین مجلس توپ بسته است ) در اینجا رأی دادند آن وقت نسبت بمستمری یک کسی که گناهش این بوده است که طبیب پادشاه مملکت بوده و آمده است اورا معالجه کند و در سال فقط دو هزار و سیصد تومان باو داده میشود این طور احساسات بخرج داده می شود و فکر می کنم که این احساسات نتایج خوبی ندارد….

یکنفر از نمایندگان-این طور نیست . شیروانی-اجازه بگیرید بعد حرف بزنید . بلی بهمین محمد علی میرزا در سال هفتاد و پنجهزار تومان داده میشود . بسالارالدوله در سال مبالغی حقوق داده میشود . تمام اینها بر ضد حکومت ملی قیام کرده اند و شما برای آنها مواجب معین کردید .

آنوقت در موقعی که دولت ایران مشروطه بوده و پادشاه هم داشته و آن پادشاه هم قانون اساسی شما را تصویب کرده و دستخط او هم امروز بالای قانون اساسی هست دکترش را میخواهید حقوق ندهید و این حکایت گوسالة بسته است بخودش سالی هفتاد و پنجهزار تومان حقوق میدهید و بدکترش نمی دهید و میگوئید چون فلانی دکتر محمد علی میرزا بوده است و یک روز برای او یک نسخه نوشته نباید باو حقوق داد . این عجب منطقی است !! و من تصور نمیکنم بروز این احساسات در مقابل یک مسئله جزئی آنقدرها شئونات مجلس را نگاهدارد . شما دو هزار تومان حقوق بیک نفر خارجی میدهید آنهم یک خارجی که از نقطه نظر سیاست مملکت و حسن رابطه برای مملکت ما نافع است .

یک مسائلی است که بنده نمیتوانم در توی مجلس عرض کنم ولی اغلب آقایان مسیو قند . مملکتی که در یک موقعیت مخصوصی از نقطه نظر سیاست واقع است باید نسبت بدنیا همیشه صورت خوش نشان بدهد تا بتواند……(همهمه بین نمایندگان)

شیروانی-آقایان بگذارید حرف بزنم . یعنی چه !! اینجا که مدرسه نیست ! اینجا باید سیاست مملکت را حل کرد .

اینجا موقع این صحبت ها نیست که توی هم حرف بزنید . اینجا باید مصالح یک مملکتی را حفظ کرد تا حالا این پول داده میشده و امسال هم داده شده و همانطور که آقای زعیم فرمودند باید دید که اگر تا پنجسال ده سال دیگر هم ما این پول را بدهیم از نقطه نظر سیاست برای مملکت مضر یا مفید خواهد بود . یک قدری فکر کنید . هی آقایان توی پارلمان میگویند دولت فقیر. خیر. دولت ایران متمول است و اگر بگذارید دست دنیا بطرف این دولت دراز نشود این دولت از همه جا بیشتر ثروت دارد ولی عمده این است که ما خودمان بفقر خودمان اصرار داریم و بدنیا اعلام می کنیم که ما فقیر هستیم . این چه کاری است ؟! که فقر خودمان را بدنیا اعلام کنیم؟! مملکت ما یک مملکت پرثروتی است و باید با تمام دنیا حسن رابطه داشته باشد و همانطور که سایر ممالک با هم مربوطند و سرمایه های خود را در مملکت دیگر بکار میاندازند ما هم باید یکقدری در قضایا تفکر کنیم و برای دو هزار تومان آنقدر سخت گیری نکنیم و لگد نزنیم بآن ثروتی که ممکر است در مقابل اینجا ایجاد شود .

مملکت ما هیچ فقر هم ندارد ثروتمند هم هست ، همه چیز هم دارد . اگر آقایان روزنامه ها را بخوانند ملاحظه میفرمایند که نفت جنوب ایران چه ثروتی است . همه چیز هم دارد . اگر آقایان روزنامه ها را بخوانند ملاحظه میفرمایند که نفت جنوب ایران چه ثروتی است آنوقت دیگر نمیگویند مملکت ما بی چیز است و گدا هستیم. خیر گدا هم نیستیم ثروت هم داریم و تمام منابع ثروت هم در مملکت هست و باید فکر کرد که اگر دو هزار تومان بدهیم فقیر میشویم یا نه .

و اما اگر این پیشنهادی را که دولت کرده قبول کنیم خواهیم دید که برای مملکت چه فوایدی دارد و چقدر حفظ ثروت این مملکت را کرده ایم و بر عکس رد کردنش هم چه مضاری دارد . تصویب این پیشنهاد دو هزار تومان از بودجه این مملکت کاسته است و بجای یک میلیون و صد هزار تومان شهریه یک میلیون و صد و دو هزار تومان شده و تصور نمیکنم آنقدرها کیسة فقر این مملکت را تهی کند و آنوقت از یک کسی هم که باین مملکت برای خدمت آمده است قدردانی کرده ایم .

آقاسیدیعقوب-خلیها آمده اند . شیروانی-البته نظرها فرق دارد شما با این قبیل لوایح مخالفید با لایحه قبل هم مخالف بودید و بنده موافق بودم و به

لایحه قبل از همین نقطه نظر رأی دادم و باینهم بهمان دلایلی که عرض کردم رأی می دهیم و رد کردنش را هم برای مملکت مضر میدانم . رئیس-رأی میگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای شیروانی. آقایان موافقین قیام فرمایند . ( عدة بر خاستند ) رئیس-قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای مقومالملک . ( بشرح ذیل قرائت شد ) اینجانب پیشنهاد میکنم که ماهی پنجاه تومان به دکتر کوپن به عنوان مستمری داده شود . مقوم الملک-بعد از تحقیاتی که بنده کردم معلوم شد که ایشان در آذربایجان هم بعضی تعلیمات داده اند و برای اینکه از خدمت او قدرشناسی شده باشد بنده پیشنهاد کردم ماهی پنجاه تومان در باره ایشان بر قرار کنند و بنده عقیده مندم که ماهی پنجاه تومان برای ایشان کفایت میکند .

رئیس-عقیده کمیسیون چیست ؟ مخبر-کمیسیون نمی تواند قبول کند . رئیس-آقای سهام السلطان ( اجازه ) سهام السلطان-بعضی از آقایان که مخالفت با این لایحه می کنند از نقطه نظر این است که این لایحه مراحل قانونی خودش را سیر نکرده و این کنترات بهیچ وجه صورت قانونی بخود نگرفته است و همانطور که آقای شریعت زاده توضیح دادند .

البته وقتی که یک کنتراتی صورت قانونی نداشت ده تومان یا پنجاه تومان یا صد تومان و دویست تومان تفاوتی ندارد . مخالفت سر این است که این کنترات باید بتصویب مجلس رسیده باشد و در موقعی بوده است که مجلس هم بوده است و قانون محکوم می کند دولت را که اگر قرار دادی با خارجه می خواهد ببندد یا کنتراتی بندد باید بتصویب مجلس برسد و این کنترات چون بتصویب مجلس نرسیده رسمیت ندارد و از این جهت آقایان مخالفند و البته اگر هم الزامی هست باید آنکسی که این کار را کرده است از عهده بر آید و عقیده بنده این است که باید مجلس یک قدری در این باب جدیت کند .

چهار فقره ده فقره از این قبیل کنترات ها و قرار دادها را رد کند تا دیگر این اتفاقات نیفتد والا اگر ما این لایحه را تصویب کردیم یک سابقه می شود و هر روز دولت های وقت این کار را می کنند .

رئیس-آقایانی که پیش نهاد آقای مقوم الملک را تصویب میکنند..مقوم الملک-بنده پس میگیرم . پیش نهاد آقای رهنما بشرح ذیل قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم ماهی یک صد تومان از بابت سند ماضیه وهذه السنه در حق دکتر کوپن تأدیه شود . رئیس-بفرمائید.

رهنما-تقویم مرحوم حاج نجم الدوله را البته همه آقایان ملاحظه فرموده اند در ایران اغلب اینطور است ساعت های نحس و ساعت های خوب دارد و در همه کارها همینطور است . یکی در ساعت نحس بطهران وارد میشود کارش خراب می شود یا یک مطلبی در ساعت نحس بمجلس میآید بالعکس گاهی ساعت خوب است خوب می شود این دکتر کوپن گمان می کنم وقتی که وارد طهران شده است از همان ساعت های اولی بوده است و نحس بوده است و حالا هم دامن گیر شده است .

بنده به این قسمت احساسات تا یک اندازه حق میدهم دربارة مواقع که انسان نسبت بیک قضیه یک احساساتی دارد آن احساسات را تقسیم می کند بتمام اطراف آن قضیه . بلی اگر در اطراف قضایای محمد علی میرزا یک احساساتی است دکتر کوپن هم در زیر لواء محمد علی میرزا بوده است باید چوب هم بخورد . این صحیح است ولی از آن طرف همانطوریکه ساعات مؤثر است در کارها پارة مواقع هم در زندگانی یک ملتی مؤثر است و شاید یکی از مواقع هم همین امروز باشد . یک نفر دکتر فرانسوی آمده است باینجا و او را استخدام کرده اند .

حالا من قسمت قرار داد و این ها را عرض نمیکنم زیرا معنی ندارد قبل از آنکه مجلس تصویب بکند ولی او نمی‌دانسته است که وضعیان چه قسم است و چه خبر است و این جریان ها چیست . او آمده است بطهران و مدتی خدمت کرده است و دولت هم او را کنترات کرده است و این موضوع را به مجلس پیشنهاد کرده در کمیسیون بودجه تصویب شده و به مجلس هم آمده و قبلا هم یک کنترات دیگری در مجلس مطرح بوده نیست به آن کنترات هم یک نظریاتی شده و حالا آمده است سر این یکی کنترات حالا اگر آن مقدمات را سیر نمیکرد و دولت پیشنهاد نمیکرد یا کمیسیون یک تربیت دیگری میکرد شاید آن ساعت ها و آن موقعیت که در اصل قضیه یک تأثیراتی خواهد داشت باز چندان مؤثر واقع نمی شد .

ولی ملت ایران یک ملتی بوده است که حقیقتاً مهمان نواز بوده است و همیشه باین صفات اخلاقی افتخار داشته است . ادبیات و منشورات ملل دیگر برای ما بهترین شاهد است . حالا بنده که این پیشنهاد را کردم برای این است که یک راه حلی پیدا شود و آقایان ملاحظه بفرمائید که در این موقع که این قضیه مطرح است با آن سابقه و آن کنتراتی که اول گذشته است این قضیه چه وضعیتی دارد .

بنابراین بنده اولا پیش نهاد کردم که ماهی صد تومان باشد در صورتی که آن مبلغی که در کمیسیون تصویب کرده است ماهی دویست تومان است میشود و علاوه بر آن آتیه را هم دارد و بنده آتیه را هم برداشته ام و آن مبلغ را هم نصف کرده ام و فقط بابت سنه ماضیه و حالیه نوشته ام و البته آقایان نمایندگان محترم بهتر از بنده متوجه بقضایا هستند و ممکن است ماهی صد تومان درباره ایشان برقرار نموده و بالاخره در آتیه هم که داده نخواهد شد حالا نمی دانم آقای مخبر قبول میفرمایند یا خیر ؟

مخبر-بسته بنظر مجلس است . رئیس-رأی می گیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند . (‌عده قلیلی قیام نمودند) رئیس-قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای عظیمی . ( بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیش نهاد میکنم که اگر دولت تصور میکند الزامی در این امر دارد این مستمری را از حقوق اعلیحضرت محمد علی میرزا بپردازد . رئیس-بفرمائید . عظیمی-بنده این پیشنهاد را کردم برای اینکه چون جزو مخالفین خود را نوشته بودم اطلاعاتی که در این باب داشتم بعرض آقایان برسانم و عقیده ام این است که اگر دولت واقعاً تصور می کند الزامی دارد . ( در صورتیکه بعقیده بنده الزامی هم ندارد ) باید از حقوق اعلیحضرت محمد علی میرزا بدهد . دکتر کوپن یک طبیبی بوده است که اعلیحضرت محمد علی میرزا در تبریز برای خودشان کنترات کرده اند و بعد هم که بطهران تشریف آورده اند او را همراه خودشان آوردند .

چون در زمان ناصرالدین شاه معمول بوده است که همیشه یک طبیب فرانسوی در دربار بوده است و این اطباء فرانسوی هم بتفاوت گاهی چهار هزار تومان حقوق داشته اند مثلا شنیدروقتی که رفت هفت هزار تومان مواجب داشت .

یک ثلث مواجب شیندر بموجب فرمان باسم پانسیون در حق شیندرو بعد بعیالش و اولادش پرداخته می شد . چهار هزار تومان بقیه اش مانده بود که اعلیحضرت محمد علی میرزا سلطان عصر امر دادند بوزارت خارجه که در حق دکتر کوپن بر قرار مینمایند . وزارت خارجه خواست چهار هزار تومان در حق دکتر کوپن بر قرار کند دکتر قبول نکرد و رفت از شاه دستخط آورد که هفت هزار تومان باید درباره دکتر حقوق معین شود . وزارت خارجه آن عصر ایراد کرد که بیش از چهار هزار تومان نیست .

و آن وقت هم مواجب هم مواجب ها از روی محل بود و گفتند محل دکتر شیندر چهار هزار تومان است چطور ما هفت هزار تومان بر قرار کنیم این ایراد را هم حسینقلی خان نواب کرد . ( وزیر خارجه نبود ولی مدیر اداره بود که این کارها از آنجاباید بگذرد و بالاخره در زمان وزارت خارجه مرحوم علاءالسلطنه بسته شد که مخالف نص صریح اصل بیست و چهارم قانون اساسی است و مطابق این اصل باید بمجلس آمده باشد و این اصل بیست و چهارم است که بعرض آقایان میرسانم .

اصل بیست و چهارم-بستن عهدنامه ها و مقاوله نامه اعطای امتیازات ( انحصار ) تجارتی و صنعتی و فلاحتی و غیره اعم از این که طرف داخله باشد یا خارجه باید بتصویب مجلس شورای ملی برسد باستثنای عهد نامه هائی که استتار آنها صلاح دولت و ملت باشد .

مطابق این اصل باید این کنترات بتصویب مجلس شورای ملی برسد و و نرسیده است و بعد هم که قضیه کودتا و بمباردمان پیش آمد دکتر کوپن مواجب نگرفت تا وقتی که قرار شد اعلیحضرت محمد علی میرزا برود و کنترات دکتر کوپن را خواستند عوض نمایند . آن وقت فرمانی به امضای مرحوم عضدالملک نایب السلطنه وقت صادر شد و مستمری برای دکتر کوپن بر قرار کردند و بعقیده من آن فرمان هم چون طرف اتباع خارجه بوده است .

و در عهد مشروطیت بوده البته باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد و نرسیده است و چون هیچیک از مدارکی که دکتر کوپن بموجب آن میخواهد پول بگیرد و بتصویب مجلس شورای ملی نرسیده است .

بعقیده بنده این اسناد و مدارک قانونی نیست و مسیو کوپن حق گرفتن این حقوق را ندارد و البته تصویب کنترات ها و اعطای امتیازات نزوظایف مجلس است . و اگر این ها امضاهائی بدست تبعه

خارجه بدهند الزامی برای دولت ایران نمیآورد . و بنابراین دکتر کوپن در تحت هیچ عنوان در سال حق دو هزار تومان اخذ حقوق ندارد و اگر هم رد شود یک الزام حقوقی ندارد و اگر هم رد شود یک الزام سیاسی برای دولت ایران وارد نمی آورد واگر هم بیاورد جزایش خیلی آسان است . حالا فرض می کنیم نظر بحسن رابطه و چنانچه بعضی از آقایان فرمودند ) اگر این نظر است . بعقیده بنده از حقوق اعلیحضرت محمد علی میرزا بدهند بهتر است .

مدرس-حسن رابطه می خواید داشته باشید دیگری پول بدهد ؟ رئیس-آقای حائری زاده . (اجازه ) حائری زاده-ما نظر مخالفت ما بر این است که دولت ها قضأ یائی که طرفش خارجی است باید بیاورند بمجلس و چون این مقصود بعمل نیامده از این نقطه نظر رد می کنیم . نظر این نیست که حالا پول نداریم و باید محلی پیدا کنیم یا از او پس بگیرند و باین بدهند پس از این نقطه نیست و بنابراین بنده با پیشنهاد آقای عظیمی مخالفم .

رئیس-رأی گرفته می شود باین پیش نهاد .. عظیمی-بنده پس می گیرم مرادم توضیح بود . رئیس-پس اگر اینطور است بنده دیگر پیش نهادها را قبول نکنم . اگر پیشنهاد میکنید برای اینکه مسترد بکنید چرا وقت مجلس را تلف می کنید ؟ پیش نهاد آقای مشار اعظم ( بشرح آتی خوانده شد )

بنده پیش نهاد می کنم فقط برای یک مرتبه مبلغی که در لایحه ذکر شده به دکتر کوپن پرداخته شود. رئیس-بفرمائید.

مشاراعظم-در کنتراتی که با مسیو کوپن بسته اند فصل چهارم رابنده میخوانم که نمایندگان مستحضر باشند می نویسد:

بعد از انقضاء ده سال مذکور در سابق در صورت معاودت مشارالیه بفرنگستان نصف آن مقرری بعنوان مستمری بایشان مرحمت خواهد شد در صورتی که قبل از انقضاء مدت ده سال سابق الذکر بر حسب میل و ارادة اعلیحضرت همایونی یا بواسطه مرض سخت یا بواسطه قوة جبریه مجبور بمراجعت شود مستمری مشارالیه ثلث مستمرس حالیه ایشان خواهد بود وبتوسط سفارت فرانسه بایشان داده خواهد شد در صورت فوت دکتر کوپن بصیغة مستمری مطابق آنچه که در فوق ذکر شد بوارث ایشان مرحمت میشود الی آخر و بنده گمان نمیکنم که اساساً یک همچو کنتراتی قابل توجه باشد یک کسی در عهد خودش آمده است و یک کنتراتی بسته است و رعایت موازین قانون را هم نکرده است و بمجلس شورایملی هم مراجعه نشده چطور یک همچو قضیه قابل توجه شده است ؟

در راپورتی که از طرف کمیسیون بودجه داده شده است در آخرش هست که از محل شهریه ها در سنه گذشته و حالیه داشته بنده نمیدانم مقصود از آتیه چیست ؟ این یک سنه قاطعی میشود برای اینکه هر سال که نمایندگان جدیدی میآیند مجبور می شوند این را تصویب کنند . بالاخره عقیده ام این است که برای اینکه بدکتر کوپن هم مرحمتی شده باشد عیبی ندارد که همان دو هزار و سیصد تومان یکمرتبه بایشان داده شود .

رئیس-آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند . ( عده قلیلی بر خاستند ) رئیس-قابل توجه نشد.پیشنهاد آقای امیراعلم : ( بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم سالیانه فقط دو هزار تومان بدکتر کوپن پرداخته شود . رئیس-بفرمائید.

امیراعلم-چون همه آقایان در باب این کنترات فرمودند قانونی نیست بنده در آن باب عرضی ندارم و این پیشنهاد را کردم برای اینکه عرض کنم که دکتر کوپن یکی از اطبای لشکری و عالم فرانسه است در ایران و تنها خدماتشان منحصر بطبابت دربار نبوده است در صحیه عمومی هم خدمات زیادی کرده است در حفظ الصحه هم بوده است .

در آن اوقات بنده تازه وارد شده بودم و آن وقت ما اطبای دیپلمه زیاد نداشتیم البته مجبور بودند که برای صحیه عمومی هم که باشد از خارجه استخدام کنند . خاطر آقایان نمایندگان مسیوق است که اطبای لشکری بطوری که حالا دیگر الحمدالله در مملکت ما هم همین طور خواهد شد .

یک حقوق تقاعدی دارند یک مدتی خدمت میکنند و بعد از طرف آن دولت یک حقوقی میگیرند و شاید بعد از قبول خدمت دولت ایران دیگر آن حقوق باو داده نشود پس یک دکتر لشکری صاحب منصب ( که گمان میکنم سرهنگ بود ) که در اینجا خدمت کرده است و شاید از حقوق حقه خودش هم محروم شده باشد سزاوار نیست این طبیب را از حقوقش محروم کنیم لذا بنده پیشنهاد کردم مبلغ دو هزار تومان باو داده شود .

رئیس-آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند . ( بعضی از نمایندگان قیام نمودند )

رئیس-قابل توجه نشد آقای رهنما پیشنهاد تنفس کرده اند . بعضی از نمایندگان-تنفس رد شد رهنما-اجازه می فرمایند توضیح بدهم ؟ رئیس-رأی میگیریم آقایانی که پیش نهاد تنفس را قبول می کنند قیام فرمایند . ( عده قلیلی قیام نمودند )

رئیس-تصویب نشده رأی میگیریم بماده واحده آقایانی که تصویب میکنند . ورقة سفید والاورقه کبود خواهند داد . ( اخذ واستخراج بعمل آمده نتیجه بطریق ذیل حاصل شد .) ورقه سفید ۶ ورقه کبود ۵۴ رئیس-عده حضار ۹۸ با ۵۴ رأی رد شد . اسامی موافقین:آقایان مشیرالدوله . میرزامحمد نجات . سیدکاظم یزدی . قائم مقام الملک . هایم-شیخ الاسلام ملایری .

اسامی مخالفین-آقایان افشار.علائی.مساوات.اخگر.حاجمیرزا اسدالله خان.معظم السلطان . حاج آقا اسمعبل . ناصر . الاسلام . شوشتری.اعتبارالدوله . صدر الاسلام. شیخ جلال الدین . تقی زاده . الموتی یمن الملک. سلیمان میرزا . وکیل الملک . ضیاء الواعظین .مشاراعظم . اسکندری . صدق السلطنه . شاهزاده شیخ الرئیس . میرزاشهاب الدین . دیوان بیگی . حاج میرزاعبدالوهاب . یاسائی . آقامیرزاآقا خان . مصدق الملک . کی استوان . شریعت زاده روحی . سهام السلطان . حاج میرزاعلیرضا دست غیب . مصدق السلطنه . طهرانی . حائری زاده . مدرس . زعیم . سیداحمد بهبهانی . حاج سیدالمحققین . عظیمی . صولت السلطنه . سردارنصرت .امیراحتشام .سیدمصطفی بهبهانی . سید یعقوب . سیدمحی الدین .سلطان العلماء . سید حسن اجاق ضیاءالملک . معاضدالسلطنه . سردار مفخم سیدحسن کاشانی .

( در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید ) معاون وزارت مالیه-پس از اینکه مقداری از پیش بینی بودجه وزارت عدلیه تقلیل شد برای اینکه کسر آن جبران شده باشد یک لایحه پیش نهادی است که برای انجام این امر تهیه شده تقدیم میکنم .

رئیس-ارسال میشود بکمیسیون بودجه طرح پیش نهادی آقای تقی زاده مطرح است . آقای تقی زاده . یاسائی-پیشنهادی شده است راجع بلایحه دولت که تقدیم شده . رئیس-مقصود تان از فوریت کدام فوریت است . یاسائی-مقصود این است که در مجلس مطرح شود و بکمیسیون نرود . ( پیشنهاد آقای یاسائی بشرح آتی خوانده شد )

بنده پیش نهاد میکنم لایحه دولت راجع باضافه بودجه وزارت عدلیه بفوریت مطرح شود . رئیس-بفرمائید . یاسائی-امر بفرمائید قرائت کننده بعد بنده عرض میکنم . ( لایحه مزبور بشرح ذیل قرائت شد ) مقام محترم مجلس شورایملی وزارت جلیله عدلیه بودجه ۱۳۰۳ خود را مطابق جزء ذیل بوزارت مالیه ارسال نموده است :اعتبار مصوبه برای وزارت عدلیه ۶۲۰۰۰۰۰ قران .

مخارج ضروری و اعتبارات سه ماهه اول سه ماهه آخرسال

آبونمان تلفن ۱۵۰۰ ۵۰۰ ۲۰۰۰ جمع کل

مخابرات تلگرافی ۴۵۰۰ ۱۵۰۰ ۶۰۰۰

سوخت ۵۲۲۳۰ ۱۲۶۰۰ ۶۴۸۳۰

تعمیراثاثیه ۷۸۷۵ ۵۱۰ ۸۳۸۵

تهیه اثاثیه ۱۶۵۰۰ ۱۲۶۰ ۱۷۷۶۰

کرایه خانه ۵۹۴۰۰ ۱۷۵۹۰ ۷۶۹۹۰

ملزومات ۱۲۳۳۰۰ ۲۰۶۰۰ ۱۴۳۹۰۰

ملبوس ۱۴۵۵۰ ۴۸۵۰ ۱۹۴۰۰

خرج سفر ۳۰۰۰۰۰ - ۳۰۰۰۰۰

تعمیرات ابنیه ۱۵۰۰۰ ۴۰۰۰ ۱۹۰۰۰ قران

پست ۹۰۰۰ ۹۰۰۰ ۱۸۰۰۰ »

مخارج محبوسین ۱۵۰۰ ۵۰۰ ۲۰۰۰ »

فوق العاده مأمورین ۱۶۲۷۵ - ۱۶۲۷۵ »

آبدارخانه ۲۷۱۰ ۱۲۹۰ ۴۰۰۰ »

مخارج اتومبیل ۶۰۰۰ ۳۰۰۰ ۹۰۰۰ »

اعتبارصدی دو ۱۰۰۰۰۰ ۳۱۰۰۰ ۱۳۱۰۰۰ »

۴۶۰۳۴۰ ۱۰۸۲۰۰ ۵۶۸۵۴۰

پس از وضع مخارج ضروری فوق الذکر از کل اعتبار معصومه برای حقوق باقی میماند

نه ماهه ۴۱۸۹۶۶۰ سه ماهه ۱۴۴۱۸۰۰ ۵۶۳۱۴۶۰ مطابق بودجه ارسالی وزارت عدلیه بابت حقوق پرداخت میشود .

نه ماهه ۴۶۱۱۶۱۰ ۶۰۵۳۴۱۰

سه ماهه۱۴۴۱۸۰۰

چنانچه فوقاًملاحظه میفر مائید مخارج و تعهدات وزارت عدلیه در سه ماهه اول سال نظر باینکه مطابق اعتبار مصوبه سنه قبل (۷۰۰۰۰۰۰)قران خرج شده است مبلغ(۴۲۱۹۵۰)قران از اعتبار مصوبه ۱۱جدی سیچقان ئیل ۱۳۰۳علاوه است نظر باینکه تصور نمیشود بتوان بیش ازاین از اعتبارات سه ماهه آخر سال وزارت عدلیه چیزی کسر نمود وزارت مالیه برای جبران کسر اعتبار وزارت عدلیه ماده واحده ذیل را پیشنهاد مینماید.ماده واحده‌ ـ‌وزارتمالیه مجاز است مبلغ ۴۲۱۹۵۰قران کسر بوجه ۱۳۰۳وزارت عدلیه را به قرار ذیل جبران نماید.از صرفه جوئی یکساله ۱۳۰۳ بودجه وزارت عدلیه ۲۱۰۵۰۰ قران از صرفه جوئی بودجه سالیانه ۱۳۰۳ سایر وزارت خانه ها ۲پ۱۴۵۰ قران . جمع ۴۲۱۹۵۰ قران .

تبصره ماده ( ۹ ) قانون بودجه ۱۳۰۳ مصوب ۱۱ جدی سیچاقن ئیل بعد از وضع مبلغ فوق الذکر بقوت خود باقی خواهد بود . رئیس-یاسائی . ( اجازه) یاسائی-این پیشنهادی که دولت کرده است راجع است بسه ماهه گذشته و سه ماهه آخر سال که چهل و دو هزار تومان اضافه شود ببودجه که از مجلس گذشته است و محاسبه وزارت عدلیه و مالیه دچار اشکال نشود اگر چنانچه ما بخواهیم این را بتعویق بیندازیم که برود بکمیسیون و مدتی طول بکشد آنوقت تقریباً بودجه وزارت عدلیه پرداخته نخواهد شد و تعویق می افتد والان چهار ماه است حقوق وزارت عدلیه را نداده اند و تا این مشکلات حل نشود رئیس-کل مالیه هم نمیتواند مطابق قانون بدهد و اسباب زحمت است بنده معتقدم که در همین مجلس رأی گرفته شود و همان معامله که نسبت به وزارت پست و تلگراف و سایر وزارتخانه های دیگر شد نسبت بعدلیه هم شده باشد و چنانچه این لایحه تصویب نشود بنده عقیده ام این است که ناچار باید یک قسمت دیگر از عدلیه را هم منحل کنند برای اینکه چهل ودوهزار تومان نه ماهه اول سال است آن وقت در سه ماهه آخر سال ما هیچ عدلیه نباید داشته باشیم و بعقیده بنده تأخیر این امر جایز نیست .

رئیس-آقای تقی زاده (اجازه) تقی زاده-بنده عقیده ام این است بهمان تربیتی که دستور معین شده بود دلیلی ندارد پیشنهادات تازه بشود . البته آن چیزی که ایشان فرمودند شاید صحیح باشد ولی ولی فرداهم مجلس داریم ممکن است ابتدای مجلس این کار را انجام بدهند و چون آن طرحی که پیشنهاد شده بود در آخرش اظهار شده بود (هر چه زودتر ) بلکه مقصود این بود که چهار هفته پیش از این مطرح شود برای اینکه موقع نگذرد و ببودجه سال سال آتیه برسد و امیدوارم بهمان ترتیب که بوده جزو دستور مقرر فرما یند و این کار که تمام شود شروع بکارهای دیگر شود والااگر بنا شود پیشنهادات مختلف بمجلس بیاید یکی می گوید این مقدم دیگری بگوید آن یکی مقدم است کار چندان پیش نمیرود .

معاون وزارت عدلیه-برای اینکه جمع بین آقای یاسائی و آقای تقی شده باشد ممکن است امروز مجلس رأی به فوریت آن بدهد و برای فردا در اول جلسه مطرح شود . رئیس- رأی میگیریم بفوریت یعنی عدم ارجاع آن بکمیسیون بودجه آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند . ( اغلب قیام نمودند ) رئیس- تصویب شد همینطور که مذاکره شد میماند برای جلسه بعد طرح پیشنهادی آقای تقی زاده راجع بکتابخانه دولتی مطرح است . ( راپرت آن بشرح ذیل قرائت شد )

کمیسیون مبتکرات طرح پیشنهادی آقایان تقی زاده و جمعی از نمایندگان را در خصوص اضافه کردن هزار تومان بر اعتبارات معارف برای مخارج کتابخانه دولتی مورد شور قرار داده و باتفاق طرح مزبور را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیونهای معارف و بودجه ارجاع گردد . رئیس-مخالفی ندارد ؟(گفتند خیر ) رئیس-رأی می گیریم بقابل توجه بودن آن ،آقایان موافقین قیام فرمایند . (اغلب قیام نمودند ) رئیس-قابل توجه شد. ارجاع میشود بکمیسیون بودجه و معارف مخالفی ندارد ؟ ( گفتند خیر )

رئیس-طرح پیشنهادی آقای الموتی مطرح است . ( راپرت آن بشرح ذیل قرائت شد . کمیسیون مبتکرات طرح آقای سردار مفخم و آقای الموتی را راجع ببستن سدرود طالقان و برگردانیدن آب آن با راضی قزوین اساساً قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیون فوائد عامه مراجعه شود . رئیس-مخالفی ندارد ؟ (گفتند-خیر ) رئیس-رأی میگیریم بقابل توجه بودن اینطرح-آقایان موافقین قیام فرمایند . ( اغلب بر خاستند )

رئیس-قابل توجه شد اجازه میفرمائید جلسه ختم شود . جلسه آتیه فردا . دستور اولا پیشنهاد وزارت مالیه راجع ببودجه عدلیه . ثانیاً طرح قانونی آقای سلطان العلماء راجع بقانون استخدام معلمین . ثالثاً خبر کمیسیون بودجه راجع بوراث صاحب منصبان سوئدی . بعد خبر کمیسیون قوانین مالیه راجع بمعافیت ماشینهای فلاحتی و صنعتی بعد اگر وقت شد خبر کمیسیون فوائد عامه راجع بامتیاز راه بندر جز . برای اطلاع خاطر آقایان عرض میکنم که روز سه شنبه قرار داد پستی و تلگرافی بین ایران و روس جزو دستور خواهد شد . اگر آقایان پیشنهاداتی دارند قبلا بدهند که طبع و توزیع شود . آقای ضیاءالواعظین ( اجازه )

رئیس ضیاءالواعظین-بنده خواستم پیشنهاد کنم که خبر کمیسیون معارف راجع بوضائف اداره صنایع مستظرفه جزو دستور شود . رئیس-در درجه پنجم معین میشود آقای طهرانی . ( اجازه ) آقا شیخ محمدعلی تهرانی-بنده تقاضا میکنم لایحه که در کمیسیون مبتکرات قابل توجه شده است راجع بدهات سلماس وخوی بواسطه حملات اشرار ویران شده اند آن لایحه هم جزودستور شود . رئیس-بسیار خوب آقای وکیل الممالک . (اجازه )

وکیل الملک-لایحه اوزان و مقادیر جزو دستور بوده و در ماده آن باقی است بنده گمان میکردم که تا یک لایحه را تمام نکنم لوایح دیگر را جزو دستور نگذاریم اگر آنهم برای جلسه آتیه جزو دستور گذشته شود که تمام شود تصور میکنم مانعی نداشته باشد . رئیس-باید تحقیق شود موادی که بکمیسیون ارجاع شده بود واپرت آن رسیده است یا خیر . آقای عدل الملک ( اجازه ) عدل الملک-عرضی ندارم .رئیس-آقای سهام السلطان (اجازه )سهام السلطان-عرضی ندارم . رئیس-آقای شیخ الرئیس .(اجازه )

محمدهاشم میرزاشیخ الرئیس-عرض بنده راجع بدستور بود که گذشت . رئیس-آقای شیروانی (اجازه ) شیروانی-بنده هم دیگر عرضی ندارم . آقای عراقی . ( اجازه ) حاج آقااسمعیل عراقی-عرض بنده راجع باین است که مقرر فرمایند وزارت مالیه برای جواب سؤالات حاضر شوند . رئیس-آقای دست غیب . (اجازه)

دست غیب-لایحه الغاء منع صدور پوست بره اینجا یک وقتی در مجلس مطرح شد و اصلا نفهمیدم کجارفت . بکمیسیون قوانین مالیه رفت و چطور شد بیرون نیاید یک مرتبه این موضوع مطرح شده و شش ماه هفتماه است که معلوم نیست چه شده این یک عرض بنده عرض دیگر بنده سؤالی داشتم از وزارت معارف راجع به اعانه که دولت بمدرسه کاظمین و کربلا میدهد که چه شده است و چند روز است تعقیب میکنم حاضر نمیشوند جواب بدهند .

رئیس-بوزارت مالیه و معارف اطلاع داده میشود . مجلس نیمساعت بعد از ظهر ختم شد رئیس-مجلس شورای ملی مؤتمن الملک . منشی-علی اقبال الممالک . منشی-معظم السلطان.