مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ شهریور ۱۳۳۰ نشست ۱۸۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۹۰۹
۴شنبه ۱۲ شهریور ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۸۳
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۸۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه سوم شهریور ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس جلسات ۲۷ و ۳۰ مرداد.
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: جمال امامی - صدری
۳ - ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت ده و ده دقیقه صبح به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس جلسات ۲۷ و ۳۰ مرداد.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی، امامی‌اهری، بهادری، دولت‌آبادی، فرهودی، اردلان. مکی، فقیه‌زاده، اسکندری، سرتیپ‌زاده، ناظرزاده، دکتر مجتهدی، فتحعلی افشار، غلامرضا فولادوند، دکتر سیدامامی، قراگزلو، مخبرفرهمند، سلطان‌العلما، محسن طاهری، طباطبایی، موقر، تیمورتاش، مهدوی، امیرقاسم فولادوند.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: خاکباز، دکتر مصباح‌زاده، عبدالحسین مجتهدی، تولیت، خسرو قشقایی، حاذقی، رضوی، سودآور، هراتی، محمد ذوالفقاری، امیر افشاری، جواد مسعودی. صدر میرحسینی، حسن اکبر.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: شوشتری آخر جلسه دو ساعت. منصف دو ساعت.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه یکشنبه و ۴ شنبه نظری نیست؟ آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. بنده با حالت بیماری امروز ساعت ۵ از ۷ فرسخی حرکت کردم که عرایضی در قبل از دستور بکنم متأسفانه وقتی اینجا رسیدم که دیدم آقایان هستند و نوبت به من نمی‌رسد به این که امروز من در قبل از دستور عرایض لازمی داشتم که می‌خواستم عرض کنم البته گذاردم برای جلسه بعد زیرا هر قدر انسان در مقابل این مزدوران بیگانه و آنانی که تشکیل آنها با نظر توماس و غیر توماس است هر قدر با آنها و نسبت به آنها سکوت اختیار کند بر تجری‌شان افزوده می‌شود و همه روزه یک بهانه یک عده از خادمین مملکت را به عنوان مزدور نفت و مخالف با ایران معرفی می‌کنند فعلاً خواستم عرض کنم بنده در جلسه چهارشنبه مریض بودم و اطلاع پیدا نکردم که بیایم بعد هم البته می‌آیم و اینجا می‌مانم و پرده‌ها را بالا می‌زنم و این دکان نفت بازی را این دکان را درش را می‌بندم این صورت را هم این سؤالات را هم از شخص جناب آقای نخست‌وزیر که صد در صد آن ۸ ماده را به صحت رد کرده آنها که گفته‌اند پیشنهاد آنها طبق فکر من بوده است این سؤالات را تقدیم می‌کنم که بیایند جواب بدهند اعتنا به من بکنند و اگر جواب ندادند می‌دانم که آن دو جمله در بیانات‌شان بر خلاف واقع و دروغ بوده است. باید بفهمند که من مزدور نفتم یا آنهایی که روزی ده هزار تومان پول می‌گیرند.
نایب رئیس - استدعا می‌کنم آقایان در موقع طرح صورت جلسه اگر نظریاتی در صورت جلسه دارند صحبت کنند مطالب دیگری نگویند، آقای پیراسته.
پیراسته - در اظهارات بنده یک اغلاط چاپی هست که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تند نویسی
نایب رئیس - اگر در حدود بیانات‌تان باشدمانعی ندارد، آقای صدرزاده
صدرزاده - در صورت جلسه روز یکشنبه ۲۷ ضمن اظهارات بنده یک اغلاطی هست که تصحیح می‌کنم و می‌دهم به اداره تند نویسی.
نایب رئیس - آقای کشاورزصدر
کشاورزصدر - درصورت جلسه یک جمله‌ای اشتباه چاپ شده که اصلاح می‌کنم و تقدیم می‌کنم
نایب رئیس - عرض کردم در حدود بیاناتی که شده اگر باشد اشکالی ندارد.
کشاورزصدر - عرض کردم در صورت جلسه یک جمله‌ای اشتباه شده اصلاح می‌کنم می‌دهم به تند نویسی
نایب رئیس - دیگر اعتراضی به صورت جلسه‌ها نیست؟ (گفته شد: خیر) صورت جلسه‌ها با اصلاحی که شده است تصویب می‌شود.
۲ - بیانات قبل ازدستور - آقایان: جمال امامی – صدری.
نایب رئیس - با اجازه آقایان بیانات قبل از دستور شروع می‌شود آقای شوشتری.
تیمورتاش - نفر اول بنده هستم.
نایب رئیس - ببخشید آقای تیمورتاش بفرمایید
تیمورتاش - بنده وقتم را خدمت جناب آقای جمال امامی دادم فقط سؤالی شده است از ایشان استدعا می‌کنم قرائت بفرمایند
نایب رئیس - آقای جمال امامی
جمال امامی - بنده از جناب آقای تیمورتاش تشکر می‌کنم که لطف فرمودند و وقت‌شان را به بنده مرحمت فرمودند ولی به جان
خود جناب آقای تیمورتاش حالا که آمده‌ام اینجا نمی‌دانم چه بگویم و از کجا شروع بکنم و به قول شاعر معروف کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد ولی حالا یک عقده‌ای در دل دارم که خیلی دل مرا سوزانده از آنجا شروع می‌کنم بلکه بعد جملات به هم وصل بشود. آقایان نمایندگان محترم در این دو روزه البته در جراید ملاحظه فرمودید که یکی از اعضای دولت مصاحبه‌ای داد و در ضمن مصاحبه خودشان فرموده‌اند که اگر استقلال مملکت هم از بین رفت رفت.
شوشتری - هر کس که می‌گوید استقلال ایران از بین برود گه خورده است خائن بوده
سنندجی - گه خورده است که گفته است غلط کرده
فرهودی - نظر شخصیش بوده
شوشتری - نظر شخصی چیست گه خورده است
نایب رئیس - آقایان احترام مجلس را حفظ کنید استعمال کلمات زشت شایسته نیست.
شوشتری - خائن بوده و دزد بوده.
دکتر طبا - آقای مهندس حسیبی یکی از وطن پرست‌ترین اشخاص است روی وطن پرستی شاید گفته
سنندجی - آقا این حرف‌ها را نزنید
شوشتری - استقلال ایران از بین برود؟
دکتر طبا – به مهندس حسیبی نباید اهانت بکنید
سنندجی - ساکت باشید.
دکتر طبا - شما نباید به من بگویید ساکت باشید مجلس رئیس دارد (زنگ رئیس)
نایب رئیس - آقایان خواهش می‌کنم نظم مجلس را رعایت کنید اگر نمی‌خواهید که ادامه پیدا کند بنده مجلس را ترک کنم.
شوشتری - باید بیاید تکذیب کند
نایب رئیس - آقای شوشتری به شما تذکر می‌دهم توجه بفرمایید فعلاً نطق قبل از دستور است بگذارید ایشان بیانات‌شان را بکنند.
جمال امامی - عرض کنم که این آقا عضو دولت ما است یعنی دولت که برای حفاظت مملکت و استقلال آن است آقا ما دل‌مان خوش است که دولت داریم حافظ مملکت داریم این آقا خیال کرده است که ایران ارث مرحوم پدر ایشان است نمی‌دانم پدر ایشان مرحوم شده یا نه؟ اگر مرحوم شده خدا بیامرزدش و اگر مرحوم نشده خدا اجرش بدهد که یک همچو فرزند برومندی تحویل به این جامعه و مملکت داده است.
صفی - اسم ببرید آقا
جمال امامی - آقایان اسم او را گفتند.
صفوی - گفتند که از وزرا نبوده.
جمال امامی - معاون دولت است نمی‌دانم در هر صورت عرض کردم خدا پدرش را اجر بدهد که یک چنین فرزند برومندی به جامعه و مملکت تقدیم کرده است (دکتر طبا - صحیح است) ما آقا نفت را ملی کردیم برای این که این مملکت بدبخت و این جامعه فلک‌زده طرفی ببندد و استفاده‌هایی بکند ولی اگر می‌دانستیم که این موضوع وسیله اضمحلال کشور خواهد شد ای کاش دستمان بریده می‌شد و این کار را نمی‌کردیم.
کشاورزصدر - آقا این وسیله اضمحلال مملکت نمی‌شود این حرف‌ها چیست؟
جمال امامی – آقا جان این عضو دولت است یک فرد عادی که نیست.
نریمان - این حرف‌ها چیست که می‌زنید؟
جمال امامی - بنده این حرف‌ها را می‌زنم؟ (نریمان - وسیله اضمحلال مملکت می‌شود چیست؟) بلی حالا که به دست شماها افتاده دارد می‌شود (کشاورزصدر - هیچ ایرانی نیست آقا که استقلال ایران را نخواهد.) عصبانی نشوید آقا (کشاورزصدر - شما عصبانی می‌کنید.) این وسیله اضمحلال نیست یک همچو حرف‌هایی زدند! (سنندجی - هر کس همچو حرف‌هایی زده است باید محاکمه‌اش کرد) اگر حرف‌های من درست نیست بیایید جواب بدهید من می‌گویم که عضو دولت یک همچو غلطی کرده است حالا شما نمی‌فهمید تقصیر من چیست آمدیم نفت را ملی کردیم برای این مملکت که ملت طرفی ببندند بدبختانه یک عده‌ای آمدند این را دکان استفاده قرار داده‌اند وسیله استفاده قرار داده‌اند و یک عده‌ای شیاد دیگر دور آنها گرد آمده‌اند و هر کس بگوید بابا بس است این دکان را ببندید نسبت به او فحاشی می‌کنند نسبت خیانت به او می‌دهند آن وقت چه کسانی؟ آن قارچ‌های مسموم و خودرویی که معلوم نیست از کجا روییده‌اند اینها می‌آیند به اشخاصی که تمام عمرشان را در این مملکت به خدمت گذارنده‌اند تهمت می‌زنند (دکتر طبا - صحیح است) هر چه بنده می‌گویم صحیح است منتها گاهی به مذاق‌تان خوش می‌آید گاهی نمی‌آید (دکتر طبا – این هم صحیح است) عرض کنم که کجا تشریف برده‌اند آقای حائری‌زاده من می‌خواستم از ایشان انصاف بخواهم شهادت بطلبم گو این که محتاج به شهادت نیست اگر آقای حائری‌زاده و آقای صالح تشریف می‌داشتند از ایشان شهادت می‌طلبیدم که ده دفعه به من خصوصی گفتند که نفت به دست تو ملی شد منتها حالا من رفتم کنار دیگران استفاده می‌کنند، هم آقای حائری‌زاده و هم آقای صالح هر دو تشریف داشتند (آشتیانی‌زاده - دولت را هم آقا آورده بودید) بلی دولت را هم بنده آوردم خیلی کارها کردم زیر جلی خیلی زیاد است، عرض کنم جناب آقای دکتر مصدق هیچ وقت امیدی به ملی شدن نفت نداشت بنده به پشت پرده کاری ندارم نوشته‌ها و گفته‌های خودشان و مذاکرات کمیسیون نفت را برای شما می‌خوانم، در جلسه اول کمیسیون نفت وقتی که ایشان آقای حسین مکی را کاندید مخبری کمیسیون کردند بنده مخالفت کرده و گفتم که مخبر باید یک آدم بی‌طرفی باشد و ایشان چون اظهار عقیده کرده‌اند بهتر این است که مخبر نباشند، البته آقای دکتر هدایتی که بودند می‌دانند، آقای دکتر مصدق در جواب بنده چه گفتند؟ آقای دکتر مصدق اظهار داشتند بنده گمان نمی‌کنم که کار نفت به آنجا برسد که مخبر اظهار عقیده بکند (کشاورزصدر - مقصود آن قرارداد گس - گلشاییان است که رد می‌شد) بنده عرض کردم آقا کوشش خواهید فرمود که به آنجا نرسد من نمی‌گویم ایشان دل‌شان نمی‌خواست عرض کردم امید نداشتند (کشاورزصدر - شما هم کمک کردید صحیح است) من کردم تمام طرح‌هایی که برای ملی شدن نفت بوده است من داده‌ام اگر یک طرح دیگر به امضای کسی دیگر دارید تف بیندازید (بعضی از نمایندگان - پس ما چه کردیم) شما هم رأی دادید من در کمیسیون طرح تهیه کردم. (دکتر طبا - همه کردند) من کردم منتهی انصاف می‌خواهم آیا می‌بایست دکان باز کنم و از این قضیه استفاده کنم؟ وقتی که من رزم‌آرا را وادار کردم استیضاح کردند آن پیشنهاد را من دادم که او را آوردیم سرطاس نشاندیم و گفتم آقا بیا حرف‌هایت را اینجا بزن، آقای دکتر مصدق در آن جلسه به رزم‌آرا می‌گویند (من از آقای نخست‌وزیر خواهش می‌کنم که محافظه کاری را کنار بگذارید و صریح باشید و نظر خود را نسبت به دوره دوم قرارداد نفت بگویید زیرا نظر اساسی ما همین است و الا برای ده دوازده سال بعد همان طور که تا به حال عمل شده است این قدرها اشکال ندارد که باز هم عمل شود و ما هم دندان روی جگر می‌گذاریم و صبر می‌کنیم معنی این حرف این است که برگردیم به قرارداد دارسی و قرارداد ۱۹۳۳ را لغو کنیم من نمی‌گویم دکتر مصدق دلش نمی‌خواست نفت ملی شود عرض می‌کنم که امیدوار نبود این کتابی است که خودشان چاپ کرده‌اند مذاکراتش را ببینید ورق بزنید بیست جا از این چیزها پیدا می‌کنید بنده آمدم طرح رد قرارداد الحاقی را دادم آوردند در مجلس تصویب کردند طرح عودت موضوع را به کمیسیون نفت دادم در مجلس تصویب کردند بنده یک ماه به مسافرت رفتم شبی که برگشتم و آمدم به کمیسیون نفت این اظهار جناب آقای دکتر مصدق است آقای رئیس اظهار داشتند بنده می‌خواستم از جناب آقای جمال امامی استدعا کنم که توجهات خودشان را مبذول بدارند و این دفعه هم طوری بشود که به اتفاق آرا تصمیم خودمان را بگیریم این دفعه هم توجه بفرمایند یعنی آن دفعه طرح رد قرارداد الحاقی را ایشان دادند و به امضا رسانیدند این دفعه هم این کار را باید بکنید بنده جواب دادم انشاءالله ولی باید اطراف و جوانب کار را سنجید و یک کاری نکرد که خدای نکرده نتوانیم، بعد تمام شد رسیدیم به آخر جلسه ۳۷ «در این موقع پیشنهادی از طرف آقای جمال امامی تهیه و به شرح زیر قرائت و تصویب شد طرح ملی شدن نفت، نظر به این که ضمن پیشنهادات واصله به کمیسیون نفت پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور مورد توجه و قبول کمیسیون قرار گرفته و از آن جایی که وقت کافی برای مطالعه در اطراف اجرای این اصل باقی نیست کمیسیون مخصوص نفت از مجلس شورای ملی تقاضای دو ماه تمدید می‌نماید به امضا آقایان جمال امامی، دکتر مصدق، دکتر شایگان الی آخر» این هم طرح ملی شدن بود که آمد به مجلس و تصویب شد بعداً سو کمیسیونی انتخاب شد برای تهیه طرز اجرا آقای دکتر مصدق به بنده تلفن فرمودند که من می‌خواهم شما را ملاقات کنم می‌آیم آنجا بنده به ایشان عرض کردم که نه شما تشریف نیاورید بنده خودم می‌آیم آنجا بنده رفتم خدمت ایشان فرمودند که تو بیا موافقت کنیم و من و تو یک طرحی تهیه کنیم آقایان دیگر هم موافقت می‌کنند.
بنده عرض کردم اگر یک طرح اجرایی که عملی باشد و فوراً عمل بشود ما موافقیم فرمود که طرح را تهیه کنید و بدهید به من اگر من نظر داشتم می‌گویم بنده آن هفت ماده اجرایی را تهیه کردم و دادم به ایشان که تقریباً با تفاوت دو ماده‌ای که یکی خلع ید بود یکی هم یک ماده دیگر است که ایشان گنجانیده‌اند آنجا و آورده‌اند
و ما را گرفتار پیچ در پیچ این الفاظ کرده‌اند در صورتی که همان طرح من اجرا و تصویب شد طرح اولی خود آقایان را نگاه کنید ببینید چیست طرح اجرایی آقای مهندس حسیبی را نگاه کنید ببینید چیست اینجا چاپ کرده‌اند بخوانید. بنابراین هر طرحی که داده شد به خط و امضای من در مجلس تصویب شده است حالا این دیگر افتخاری برای من ندارد به من بارها گفته‌اند آقا این تظاهراتی که می‌شود شما چرا تظاهری نمی‌کنید من آقا دکاندار نیستم من وکیل ملتم من که نمی‌خواهم از تظاهرات سوء استفاده کنم کلاش زیاد است شیاد زیاد است من دکان باز نکردم که بیایم افتخار کنم که فلان وظیفه مملکتی خودم را انجام داده‌ام به زعم خودم من همیشه در زندگانی سیاس خودم تکلیف خودم را نسبت به مملکت انجام داده‌ام و هیچ وقت هم نهراسیده‌ام حالا هم نمی‌هراسم آن وقتی که بنده با مخالفین استقلال مملکت مبارزه می‌کردم این آقایان خودرو کجا بودند جان دادم، مال دادم املاکم را غارت کردند خودم به حبس رفتم افرادم را کشتند و قاعدتاً خودم باید کشته می‌شدم بعد هم بنده آمده‌ام راجع به نفت این اقدامات را کردم حالا راجع به این اقدامات هم عرضی ندارم و حالا چون دکان شده برای یک عده‌ای یک عده شیاد هم باید از آن استفاده کنند هر روز یک روزنامه یک قارچ مسمومی روی می‌آورد به من و امثال من فحش می‌دهند این اشخاص معلوم نیست از کجا روییده‌اند اهل این مملکت هستند و یا از خارج آمده‌اند به من نسبت خیانت می‌دهند تف بر آنها من جمال امامی پسر حاج امام جمه خویی که ۴۰۰ سال است در این مملکت خدمت کرده‌ایم من حالا خیانت می‌کنم چه خوب گفت آقای آزاد آن روز وقتی که آقای دکتر مصدق فرمودند دو صنف هستند در این مملکت که اخلال می‌کنند گفت اینها هر دو دور و بری‌های خود شما هستند راست گفت اینها رفته‌اند خودشان را زیر بال آقای دکتر مصدق داده‌اند و با آتش نفت گرم می‌شوند و بعد هم می‌آیند و می‌گویند که استقلال مملکت اگر رفت رفت آقا من نفت را می‌خواهم برای مملکت ارث باباشان را می‌خواهند عجب اینها است من تعجب از آن کسی که این حرف را گفته است نمی‌کنم تعجب از این مجلس و از این جامعه می‌کنم که می‌نشینند و این حرف‌ها را گوش می‌دهند از آقای دکتر مصدق تعجب می‌کنم که یک همچو عناصری را در دولت خودش و اطراف خودش نگه می‌دارد آقایان عزیز چه بگویم؟
نایب رئیس - آقای جمال امامی وقت شما آقا تمام شده.
جمال امامی - بنده عرایضی دارم چند دقیقه وقت می‌خواهم
بعضی از نمایندگان - رأی می‌دهیم که صحبت کنند
نایب رئیس - چقدر وقت می‌خواهید؟
جمال امامی - یک ربع کافی است.
نایب رئیس - آقایانی که با یک ربع ساعت اضافه صحبت کردن آقای جمال امامی موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بفرمایید.
جمال امامی - یک روزی به شهادت این آقای دکتر فاطمی اوایل زمامداری آقای دکتر مصدق‌السلطنه ایشان فرمودند که شما چرا با آقای دکتر مصدق ملاقات نمی‌کنید آن روزهایی بود که ایشان در مجلس متحصن بودند عرض کردم که بنده عرضی ندارم فرمودند ایشان با شما کار دارند اصرار کردند بنده هم رفتم زیارت‌شان کردم خیلی صحبت‌ها شد به ایشان عرض کردم که آقا شما نخست‌وزیر مملکت هستید حالا دیگر دکتر مصدق وکیل مجلس نیستید که از این وسایل استفاده بکنید آمدن و تحصن گزیدن در مجلس برای نخست‌وزیر خوب نیست آخر به جامعه چه می‌گویید مردم چه می‌گویند مردم کجا بروند بنده کجا بروم پاشو برو خانه‌ات کارت را بکن فرمودند فلانی یک هفته به من مهلت بده گفتم چرا؟ فرمودند مثبت یا منفی من یک هفته دیگر استعفا می‌دهم می‌روم چه این عمل انجام شده باشد چه نشده باشد گفتم اگر خوب انجام فرموده باشید چرا تشریف ببرید بمانید و تاج سر ما باشید، فرمودند که فلانی من نمی‌خواهم قوام‌السلطنه بعد از قضیه آذربایجان بشوم اگر انجام هم دادم نمی‌مانم با این اوضاع دستگاه دولت خراب می‌شود وقتی که انجام دادم می‌روم گفتم انجام بدهید ولی من عقیده‌ام این نیست که شما بروید در هر حال ۴ ماه پیش از این امیدوار بودند که تا یک هفته مثبت یا منفی انجام شده باشد یا نشده باشد می‌روند ولی حالا ۴ ماه از آن تاریخ می‌گذرد هنوز اول عشق است تشریف می‌آورند اینجا می‌فرمایند که ما اگر نفت را به جریان بیندازیم قبل از این که دعاوی انگلیس‌ها را تصدیق کرده باشیم یا تصفیه کرده باشیم این برای ما فلان است آقا دعاوی انگلیس‌ها چهار سال دیگر هم تصفیه نخواهد شد و نفت ما این طور خواهدماند و روزی سیصد هزار لیره به قول ایشان از جیب ملت ایران خواهد رفت. راجع به این سیصد هزار لیره یک موضوعی را عرض می‌کنم این مردم بدبخت را ببینید چطور گول می‌زنند یک نفر از رفقای من آمد گفت من یک فکری دارم آمد گفت آقا من را مرخص کنید گفتم چرا؟ گفت برای این که حالا که نفت ملی شده است روزی هفده تومان و نیم به هر کدام از ما خواهند داد به من و زنم روزی ۳۵ تومان می‌آورند در خانه‌مان می‌دهند یک حساب کوچکی بکنیم هفده تومان و نیم ضرب در ۱۸ میلیون جمعیت ایران می‌شود ۳۰۰ میلیون تومان در روز ۱۱۲ میلیار تومان در سال به اینها گفته‌اند وقتی نفت ملی شد این پول را می‌آورند در خانه‌تان می‌دهند حالا آقای دکتر مصدق روزی ۳۰۰ هزار لیره حصاب کردند که قریب ۱۲۰ میلیون لیره در سال می‌شود و حال این که عواید نفت این طور نیست تمام آن عاید ما نیست که هیچ نصفش هم عاید ما نخواهد شد (دکتر طبا - انشاءالله خواهد شد) اگر تمام آن عاید شود به هر نفر یک ریال می‌رسد ولی تمام آن که عاید نمی‌شود به هر کس سه عباسی می‌رسد آن هم اگر لوطی خور نشود به جیب بنده و آقا و دیگری ریخته نشود آن بیچاره پا برهنه خیال می‌کند روزی هفده تومان و نیم می‌دهند در خانه‌اش در صورتی که آن سه عباسی که می‌رسد آن را هم ما خواهیم خورد و به او نخواهیم داد در آبادان شنیدم به این کارگران بیچاره آن قدر خوانده‌اند که وضعیت شما اله خواهد شد بله خواهد شد که من بعد اگر تمام عواید نفت مال ما باشد اگر تمام را هم صرف آنها بکنیم راضی نخواهند شد سه برابر حقوق‌شان را هم بدهیم راضی نخواهند شد اینها خیال می‌کنند مدینه فاضله‌ای که وعده داده بودند برای‌شان آمده است. انشاءالله آماده می‌شود. در هر صورت پریروز وقتی مجلس شورای ملی به دولت آقای دکتر مصدق رأی داد گو این که با آن سؤالی که بنده در جلسه خصوصی کردم و جوابی که ایشان مرحمت فرمودند و گفتند اطمینان به حل قضیه ندارم اگر می‌گفت اطمینان دارم من خودم هم رأی می‌دادم ولی وقتی که ایشان فرمودند که من اطمینان ندارم من خیال نمی‌کردم که آقایان هم رأی بدهند رأی دادید که چه بشود ایشان آمدند یک ۹ ماده‌ای را آوردند به تصویب رسانیدند هر چه هم به ایشان گفتیم که آقا تعجیل نکنید تسریع نکنید بگذارید در اطرافش یک مطالعه بیشتری بشود این طرح دست شما در پوست گردو می‌گذارد ایشان گفتند شما بگذرانید ما ارجاع می‌کنیم ۴ ماه از آن تاریخ می‌گذرد و حالا بعد از چهار ماه می‌آیند و می‌گویند من اطمینان ندارم شما هم می‌آیید رأی می‌دهید خوب می‌خواهید چه بشود؟ می‌خواستید دستگاه نفت‌تان بخوابد که خوابی اوضاع سیاسی اقتصادی و مالی مملکت همین طور است که شده و می‌بینید این وضع ادارات است حال من از مفاسد دیگرش صحبت نمی‌کنم که این دولت است این مجلس است این مشروطه‌تان است این ادارات است این بلبشو است که می‌بینید این ارعاب است آن مدینه فاضله‌ای که افلاطون وعده کرده همین است؟ باشد. ای کاش مادام رلاند زنده می‌شد و می‌دید از آزادی چه استفاده‌ای می‌کنند در هر صورت جلسه قبل آقای نخست‌وزیر وقتی آمدند و تقاضای رأی اعتماد کردند هم رئیس مجلس شورای ملی و هم سایر نمایندگان هم جناب آقای رفیع به ایشان تذکر دادند که ما این رأی را می‌دهیم به شرطی که مذاکرات را ادامه بدهید احترام قول مجلس و دستور مجلس همین است که ایشان کردند؟ (نریمان - دستور مجلس نبود نظر شخص خودشان بود)
فرامرزی - چه جور ادامه می‌دادند گفتند همین است و غیر از این من نمی‌کنم
اسلامی - استوکس گفته بود شب آقایان به من نسخه دادند این آقایان چه کسانی هستند ما باید بفهمیم
جمال امامی - آقای دکتر طاهری یک ریش برای ایشان بگیرید
نریمان - آقا باید مدیر عامل انگلیسی را پذیرفت؟ اگر شاهرگ مرا بزنید مدیر عامل انگلیس را قبول نمی‌کنم
جمال امامی - من یعنی جمال امامی از جانب انگلیس‌ها مأموریت دارم که بیایم اینجا و اخلال کنم. شاهرگ شما را کسی نمی‌زند فعلاً ما وارد ماهیت قضیه نمی‌شویم که چرا دعوت کردند چرا نشستند و چرا گفتند و چرا نکردند تمام اینها این ایرادها وارد است حالا نگذارید که وارد بشویم اگر وارد شوم به نفع‌تان نیست (نریمان - خیر خواهش می‌کنم بفرمایید همه را بفرمایید) (سنندجی - اصرار نکنید آقا) خدا حفظ‌تان کند آقای نریمان ولی انصاف ندارید.
نایب رئیس - آقای نریمان بین‌الاثنین صحبت نکنید ضمن نطق قبل از دستور هر کس نظر خودش را می‌گوید
نریمان - با من صحبت می‌کنند بنده جواب می‌دهم.
جمال امامی - من جسارت نمی‌کنم هیچ وقت. حالا ۸ ماده تنظیم بشود یا نشود این موضوع علیحده است که ما وارد آن جریان نمی‌شویم که ۸ ماده چیست؟ و کی تهیه کرده چرا تنظیم شده؟ (اسلامی - بفرمایید کی تهیه کرده) نمی‌دانم شاید هم می‌دانید و تجاهل‌العارف می‌کنید ما هم می‌دانیم ۸ ماه را تنظیم شد چرا رفت و چرا آمد و چرا اجرا نشد اینها را به موقعش می‌آیم اینجا می‌گویم گفتم فعلاً من نمی‌خواهم پرده دری بکنم من اصل موضوع و ماهیت موضوع را در نظر می‌گیرم دکان درست نکرده‌ام که استفاده بکنم تا آنجایی که به اصل قضیه صدمه نخورد و ضرر وارد
نشود می‌گویم آن روزی که قضیه حل شد خیلی چیزهای گفتنی دارم که شما نمی‌دانید آن وقت می‌آیم عرض می‌کنم فعلاً آقایان نمایندگان باید به آقای دکتر مصدق و به دولت ایشان اخطار بکنند که وضعیت خودشان و وضعیت موضوع را روشن بکنند که چه می‌خواهند و این زمزمه‌های شوم را از بین ببرند ما نمی‌خواهیم که این قضیه نفت موجب این گفتارها بشود ما نفت را برای مملکت می‌خواهیم را برای رفاه مردم می‌خواهیم (صحیح است) بیش از این دردسر آقایان را فراهم نمی‌کنم حالا سؤالات آقای تیمورتاش را می‌خوانم.
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید سؤالات زیرین هر چه زودتر به جناب آقای نخست‌وزیر ابلاغ و در خواست شود برای پاسخ در اسرع وقت ممکن در جلسه علنی مجلس شورای ملی حاضر شوند.
اولاً - با این که در پاسخ نامه اول حضرت ترومن رئیس جمهور ممالک متحده جناب آقای دکتر مصدق اظهارنظر ایشان را نوعی مداخله در امور داخلی ایران تشخیص دادند چه موجب شد که چندی بعد خود درخواست وساطت در امر نفت از ایشان فرمایند
ثانیاً - پس از انتخاب جناب آقای هریمن برای میانجیگری اگر قصد عدول از ۹ ماده مصوبه ۱۱ اردیبهشت ۳۰ را نداشتند چرا وساطت ایشان را پذیرفتند آیا تصور می‌فرمودند تمام مفاد ۹ ماده مورد قبول جناب ایشان واقع خواهد شد.
ثالثاً - چرا طبق گزارش جناب آقای نخست‌وزیر در مجلس در موادی که به نام فرمول هریمن مشهور گردید از قانون اول ملی شدن نفت (مصوبه ۲۹ اسفند ۱۳۲۹) ذکر گردید ولی از قانون اردیبهشت ۱۳۳۰ دایر به طرز اجرای آن اسمی برده نشده.
اینجانب با ۹ ماده مذکوره مخالف بودم و به قانون اول ملی شدن صنعت نفت در سراسر ایران رأی دادم ولی جناب ایشان که مبتکر این فکر بوده و مدعی بوده و هستند از آن عدول نشده چرا قانون مذکور را پایه مذاکرات خود قرار ندادند.
رابعاً - شکست کنفرانس صاحبقرانیه و مداخله مستقیم یکی از برجسته‌ترین سیاستمداران آمریکا در این مذاکرات چه انعکاسی در افکار عمومی ملت امریکا که پیوسته طرفدار خواسته‌های حقه ملت ایران بوده آن خواهد داشت و نتیجه آن از نظر آتی چه خواهد بود.
خامساً - آیا اظهارات آقای مهندس حسیبی در مصاحبه مطبوعاتی ۳۱ مرداد خود که خلاصه آن از این قرار است (برای حفظ شرافت مملکت به عقیده بنده باید استقلال را فدا کرد) و فعالاً در یکی از حساس‌ترین و پر مسئولیت‌ترین پست‌های دولتی قرار گرفته صرفاً اظهارنظر شخصی است یا زبان حال دولت حاضر می‌باشد.
منوچهر تیمورتاش
ناصر ذوالفقاری - بنده طبق ماده ۹۰ اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نایب رئیس - جناب آقای جمال امامی به گفته یک نفر استقلال ایران از بین نمی‌رود (صحیح است) تا تمام افراد ایرانی زنده هستند ایران هم باقی و برقرار است.
نریمان - شرافت بالاتر از همه چیز است.
ناصر ذوالفقاری - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
نایب رئیس - راجع به کمیسیون نفت هم جناب آقای جمال امامی از افراد کمیسیون اسم نبردند. به شهادت تمام آقایان هیجده نفر آقایان اعضای کمیسیون که اکنون چند نفرشان آقای فرامرزی آقای ذوالفقاری و آقای دکتر هدایتی اینجا حاضرند این آقایان همگی زحمت کشیدند.
ناصر ذوالفقاری - اجازه بفرمایید یک توضیح مختصری عرض کنم بنده طبق ماده ۹۰ اخطار دارم و یک توضیحاتی لازم است که به عرض آقایان برسانم این نمی‌شود که هر کس دلش خواست اینجا بیاید و هوچی‌گری بکند این که کار نشد که هر کس از جایش بلند شود و هوچی بازی کند که من کرده‌ام مگر ما آلت بودیم یک روز آقای دکتر مصدق می‌گوید که من کرده‌ام و یک روز آقای جمال امامی می‌گوید که من کرده‌ام و یک روز هم آقای مکی می‌گوید که من کرده‌ام پس ما چه کاره بوده‌ایم ما که آلت نبوده‌ایم.
نایب رئیس - آقای ذوالفقاری توجه بفرمایید اخطارتان را بگذارید برای وقتی که وارد دستور می‌شویم.
سالار بهزادی - آقا مجلس کرد و رأی داد.
شوشتری – به اتفاق رأی دادیم.
ناصر ذوالفقاری - بعضی‌ها عادت دارند تظاهر بکنند و بعضی‌ها عادت ندارند
اسلامی - آقا امر بفرمایید آقا سید کمال خلعت‌ها را بیاورد.
نایب رئیس - آقای صدری.
صدری - بدواً بایستی تأسف شدید خود را از وفقه‌ای که در جریان مذاکرات مربوط به نفت حاصل گردید ابراز داشته و متذکر کردم که ملت ایران همواره علاقمند و شایق است که مذاکرات مجدد شروع و این قضیه به نحوی که منافع طرفین را در حدود عدل و انصاف و قوانین مصوبه مجلسین ایران تأمین نماید خاتمه یابد ضمناً لازم است برای بار دوم از پشت این تریبون متذکر کردم که همواره کلیه منافع و جان و مال اتباع خارجه در کشور ایران از هر نوع تعضی مصون بوده و خواهد بود و لفظ حفظ جان اتباع نمی‌تواند مستمسکی قرار گیرد که مخالف کلیه شئون بین‌المللی و اصل رعایت آزادی و استقلال ملل بر علیه حق حاکمیت ملت ایران اقداماتی انجام گردد که بنده از ذکر آن هم حتی خودداری می‌نمایم اخبار و شایعات این روزهای اخیر حاکی است که گویا از طرف بعضی از وزرای کابینه انگلستان مذاکرات و پیشنهاداتی شده است که در صورت صحت برای عموم ملل آزاد جهان جای منتهی تأسف خواهد بود
(در این موقع عده برای مذاکره کافی نبود و پس از چند دقیقه انتظار نیز اکثریت حاصل نگردید)
عده‌ای از نمایندگان - آقا تنفس بدهید.
۳ - ختم جلسه به عنوان تنفس.
نایب رئیس - با اجازه آقایان چند دقیقه تنفس داده می‌شود و اسامی آقایانی که در خارج جلسه هستند ثبت خواهد شد و جریمه خواهند شد.
(جلسه یک ساعت قبل از ظهر به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - نورالدین امامی
قوانین
شماره ۱۵۰۵۴ ۳۱/۵/۳۰
وزارت دارایی
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت مرداد و شهریور ماه ۳۳۰ و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم
ماده اول - قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت مرداد و شهریور ماه یک هزار و سیصد و سی که در جلسه بیست و هفتم مرداد ماه ۱۳۳۰ به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ۲۹ مرداد ماه ۳۳۰
قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت مرداد و شهریور ماه ۳۳۰
ماده واحده – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک و مزایای کارمندان و خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیر مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر مصارف کشور را در دو ماهه مرداد و شهریور ماه ۳۳۰ مطابق قانون یک دوازدهم فروردین ماه سال جاری مصوب پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۳۰ از محل درآمد عمومی کشور پرداخت نماید این قانون که مشتمل بر ماده واحده است در جلسه یکشنبه بیست و هفتم مرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۳۳ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۰۵۲ ۳۱/۵/۳۰
وزرات دارایی – بانک ملی ایران
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون واگذاری چهارده میلیون لیره از ارز موجود در حساب پشتوانه به اختیار دولت و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خدواند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - لایحه قانونی راجع به واگذاری چهارده میلیون لیره از ارز موجوده در حساب پشتوانه باختیار دولت که در جلسه بیست و یکم مرداد ماه یکهزار و سیصد و سی بتصویب مجلسین سنا وشورای ملی رسیده و منضم باین دستخط است بموقع اجرا گذاشته شود
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
بتاریخ ۲۹ مرداد ماه ۳۳۰
لایحه قانونی راجع به واگذاری چهارده میلیون لیره از ارز موجود در حساب پشتوانه به اختیار دولت
ماده واحده – به هیأت نظارت اندوخته نشر اسکناس اجازه داده می‌شود تا مبلغ چهارده میلیون لیره از ارزهای موجود در حساب پشتوانه را در صورتی که ضرورت ایجاب کند جهت رفع مضیقه ارزی کشور که در نتیجه اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت ممکن است ایجاد بشود در اختیار دولت بگذارد دولت مکلف است حداکثر در ظرف مدت یک سال آن مبلغ را از محل درآمدهای ارزی دولت و شرکت نفت ملی ایران لیره تضمین شده بطلاً به حساب اندوخته نشر اسکناس مسترد نماید.
تبصره ۱ - از حاصل تبدیل ارز مذکور در ماده واحده به ریال مبلغ یک صد میلیون ریال از تاریخ تصویب لایحه در چهار قسط متساوی ماهیانه به بانک کشاورزی به عنوان ازدیاد سرمایه پرداخت خواهد گردید که منحصراً به مصرف وام‌های کشاورزی برسد.
تبصره ۲ - ارز مزبور صرفاً برای احتیاجات عمومی و ضروری واقعی کشور قابل استفاده خواهد بود که با تصویب هیأت وزیران فروخته خواهد شد.
تبصره ۳ - از فروش ارزهای مزبور پانصد میلیون ریال به سازمان برنامه به عنوان وام پرداخته خواهد شد که بر طبق بودجه مصوب بیست و هفت ماهه کمیسیون برنامه منحصراً به تناسب سهم هر شهرستان به مصرف برسد لایحه قانونی مندرج در فوق که مشتمل بر یک ماده و سه تبصره است در جلسه روز دوشنبه بیست و یک مرداد ماه جاری به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا. سید حسن تقی‌زاده.
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۳۷ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۴۸۰ ۶/۶/۳۰
وزارت دارایی
فرمان همایونی راجع باجرای قانون کمک ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران و قانون مزبور که بتصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده است ذیلا ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - قانون کمک ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران که در جلسه دوازدهم خردادماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ۱۶ خرداد ماه ۱۳۳۰
قانون کمک ترمیم حقوق دبیران و آموزگاران
ماده واحده – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود کمک ترمیم حقوق دبیران و آموزگارانی که در دبستان‌ها و دبیرستان‌ها مشغول خدمت هستند و طبق تبصره یک ماده واحده مصوب نهم مهر ماه ۱۳۲۳ پرداخت نمی‌شود از تاریخ تصویب این قانون مانند سایر کارمندان دولت از اعتبار مخصوص کمک هزینه پرداخت نماید و دبیران و آموزگاران شهرستان‌ها مقدم بر دبیران و آموزگارن مرکز می‌باشند. این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه یکشنبه دوازدهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی. رضا حکمت
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۵۴ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۴۶۶ ۶/۶/۳۰ وزارت جنگ
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون مربوط به اجازه تمدید حکومت نظامی برای مدت دو ماه در هفت محل از منطقه خوزستان و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلااغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم
ماده اول - لایحه قانونی مربوط به اجازه تمدید حکومت نظامی برای مدت دو ماه در هفت محل از منطقه خوزستان که در جلسه شانزدهم مرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند
به تاریخ ۲۳ مرداد ماه ۱۳۳۰
لایحه قانونی مربوط به اجازه تمدید حکومت نظامی برای مدت دو ماه در هفت محل از منطقه خوزستان
ماه واحده – به دولت اجازه داده می‌شود که مقررات قانونی حکومت نظامی هفت نقطه از منطقه خوزستان: آبادان - گچساران - آغاجاری - بندر معشور - هفت گل - مسجد سلیمان - لالی - را برای حداکثر مدت دو ماه دیگر تا صبح پنجم مهر ماه تمدید نماید.
لایحه قانونی مندرج در فوق که مشتمل بر ماده واحده است در جلسه روز چهارشنبه شانزدهم مرداد یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا. سید حسن تقی‌زاده
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۵۳ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۶۶۶ ۷/۶/۳۰
وزارت دارایی
فرمان ملوکانه راجع به اجرای قانون اجازه اعطای هشت میلیون ریال اعتبار جهت تکمیل ساختمان و تهیه مقدمات جشن هزاره حکیم ابوعلی ابن‌سینا و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد:
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماه اول - قانون اجازه اعطای هشت میلیون ریال اعتبار جهت تکمیل ساختمان و تهیه مقدمات جشن هزاره حکیم ابوعلی سینا که در جلسه بیست و هفتم مرداد ماه
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ۳۱ مرداد ماه ۱۳۳۰
قانون اجازه اعطای هشت میلیون ریال اعتبار جهت تکمیل ساختمان و تهیه مقدمات جشن هزاره حکیم ابوعلی سینا.
ماده واحده - دولت مکلف است مبلغ هشت میلیون ریال از محل درآمد سال جاری کشور به شرح زیر برای تکمیل ساختمان آرامگاه و تهیه مقدمات و مراسم جشن هزاره حکیم ابوعلی ابن‌سینا تأمین پرداخت نماید. دوره عمل این اعتبار تا آخر سال ۱۳۳۱ ادامه خواهد داشت.
۱ - برای تکمیل ساختمان آرامگاه سه میلیون ریال به توسط انجمن آثار ملی نظارت وزارت فرهنگ
۲ - برای تهیه مقدمات و مخارج جشن و پذیرایی به توسط وزارت فرهنگ پنج میلیون ریال.
این قانون که مشتمل بر ماده واحده است در جلسه یکشنبه بیست و هفتم مرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی. رضا حکمت.
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است
م ۵۳۶۴ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۶۶۴ ۷/۶/۳۰
وزارت دارایی
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون مربوط به اجازه انتشار دو میلیارد ریال برگه‌های وام یکصد ریالی به دولت و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - لایحه قانونی مربوط به اجازه انتشار دو میلیارد ریال برگ‌های وام یکصد ریالی به دولت که در جلسه ۲۶ مرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ دوم شهریور ماه ۳۳۰
لایحه قانونی مربوط به اجازه انتشار دو میلیارد ریال برگ‌های وام یکصد ریالی به دولت
ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود برای کلیه امور مربوط به اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت در صورتی که ضرورت ایجاب نماید تا حدود دو میلیارد ریال به عنوان قرضه ملی به مدت دو سال برگ‌های وام یکصد ریالی بی‌اسم و قابل انتقال با جائزه سالیانه صدی ۶ منتشر نماید.
تبصره ۱ - اوراق قرضه در چهار ردیف هر ردیف پانصد میلیون ریال منتشر خواهد شد و مدت انتشار هر یک از ردیف‌ها حداکثر دو ماه خواهد بود.
تبصره ۲ – کوپن‌های بهره اوراق قرضه مربوط به هر ردیف از ابتدای سال دوم در باجه‌های کلیه بانک‌ها به حساب دولت قابل پرداخت است.
تبصره ۳ - از تاریخی که اوراق قرضه به موجب این قانون قابل پرداخت است دارندگان آنها می‌توانند اوراق مزبور را از بابت مالیات و حقوق و عوارض و سایر دیون به دولت واگذار نمایند و مأمورین وصول مکلف به قبول این اوراق می‌باشند.
تبصره ۴ - وجوه پرداختی از بابت وام و جایزه آن از هر گونه مالیات و عوارض معاف خواهد بود.
تبصره ۵ - دولت مجاز است تا معادل یک پنجم از قرضه را بارز منتشر و در مواعد استهلاک عیناً به همان ارز مسترد نماید.
تبصره ۶ - استرداد اصل وام در انقضای سال دوم و همچنین پرداخت جایزه سالیانه آن از محل درآمدهای نفت صورت خواهد گرفت.
تبصره ۷ – آیین‌نامه اجرای این قانون به وسیله هیأت دولت تنظیم و به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
لایحه قانونی مندرج در فوق که مشتمل بر یک ماده و هفت تبصره است در جلسه روز شنبه ۲۶ مرداد ۱۳۳۰ به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا. سید حسن تقی‌زاده.
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۶۲ نخست‌وزیر
شماره ۱۵۶۶۲ ۷/۶/۳۰
وزارت دارایی - وزارت کشاورزی
وزارت امور خارجه - وزارت راه
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون مربوط به تحصیل بیست و پنج میلیون دلار اعتبار از بانک صادرات و واردات واشنگتن و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا سیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد:
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک ملوکانه
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - لایحه قانونی مربوط به تحصیل بیست و پنج میلیون دلار اعتبار از بانک صادارت و واردات واشنگتن که در جلسه ۲۶ مرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ دوم شهریور ماه ۱۳۳۰
لایحه قانونی مربوط به تحصیل بیست و پنج میلیون دلار اعتبار از بانک صادارت و واردات واشنگتن
ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود برای تأمین هزینه اجرایی طرح‌های کشاورزی و صنایع وابسته به کشاورزی و راه سازی و سایر طرح‌های عمرانی مندرج در قانون برنامه هفت ساله معادل بیست و پنج میلیون دلار از بانک صادرت و واردات واشنگتن تحصیل اعتبار نماید که حداکثر بهره آن در سال از سه و نیم درصد تجاوز نکند و مدت آن هم پانزده سال خواهد بود شرایط استفاده از این اعتبار به موجب قراردادی خواهد بود که با پیشنهاد دولت به تصویب کمیسیون‌های بودجه و خارجه مجلسین رسیده باشد. دولت مجاز است قرارداد تحصیل این اعتبار را پس از تصویب کمیسیون‌های مزبور با بانک صادرات و واردات واشنگتن امضا و مبادله نماید مفاد آن تعهد قانونی دولت خواهد بود
تبصره ۱ - دولت مجاز است بدون رعایت تشریفات مناقصه ماشین آلات و مواد مورد لزوم را با استفاده از اعتبار فوق خریداری نماید.
تبصره ۲ - وزارت کشاورزی مکلف است برنامه عملی جامعی برای خرید و حمل و تحویل ماشین آلات مذکور تنظیم کند و پس از تصویب هیأت دولت به موقع اجرا بگذارد.
لایحه قانونی مندرج در فوق که مشتمل بر یک ماده و دو تبصره است در جلسه روز شنبه ۲۶ مرداد ماه ۱۳۳۰ به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا. سید حسن تقی‌زاده
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است
م ۵۳۶۳ نخست‌وزیر
آیین‌نامه‌ها
شماره ۱۴۲۸۰ ۲۲/۵/۳۰
وزارت دادگستری
آیین‌نامه مجازات متخلفین از قانون کار که به موجب ماده ۲۱ قانون کار مصوب ۱۶ تیر ماه ۱۳۲۸ در تاریخ ۱۹/ ۴/ ۳۰ به تصویب کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی رسیده ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
آیین‌نامه مجازات متخلفین از قانون کار
ماده ۱ - در کارگاه‌های مشمول قانون کار هر کارفرما یا مدیر یا متصدی مسئول کارگاه که برخلاف مقررات تبصره ۳ ماه اول قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوطه به آن کارگر بیگانه را به کار گمارد به حبس از دو الی ده روز تأدیه غرامت از از ۷۰ الی ۲۰۰ ریال محکوم خواهد شد و کارگر بیگانه نیز از کار اخراج می‌شود و در صورت تکرار متخلف به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
ماده ۲ - متخلفین از مقررات مواد ۲ و ۴ قانون کار و آیین‌نامه مربوطه به حبس از ۴ الی ده روز تأدیه غرامت از ۴۰ الی ۲۰۰ ریال نسبت به هر کارگری محکوم می‌گردند.
ماده ۳ - تخلف از مقررات مواد ۵ و ۶ و تبصره‌های ۱ و ۲ از ماده ۶ مستلزم محکومیت از ۶ الی ده روز حبس و تأدیه غرامت از ۵۰ الی ۲۰۰ ریال خواهد بود.
ماده ۴ - هر گاه ارجاع کارهای سخت و خطرناک به زنان باردار یا اطفالی که کمتر از ۲۶ سال دارند باعث بیماری یا نقص عضوی و یا سقط جنین گردد متخلف به حداکثر مجازات مذکور در فوق محکوم می‌گردد مگر این که عمل مشمول مقررات قانون مجازات عمومی باشد.
ماده ۵ - متخلفین از اجرای مقررات مربوط به بهداشت و حفاظت کارگران و کارهای سخت و خطرناک مذکور در ماده ۹ قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوطه به حبس از ۶ الی ده روز و جزای نقدی از ۱۰۰ تا ۲۰۰ ریال محکوم خواهد شد
ماده ۶ - مجازات تخلف از ماده ۱۲ قانون کار مستلزم محکومیت از ۵ الی ده روز حبس و تأدیه غرامت از ۸۰ تا ۲۰۰ ریال خواهد بود.
ماده ۷ - کارفرمایی که با وجود اخطار کتبی نماینده وزارت کار از پرداخت حقوق بیمه کارگران و یا صندوق تعاون
ماده ۸ - متخلفین از اجرای آرای قطعی شورای توافق و هیئت حل اختلاف مذکور در ماده ۱۳ قانون کار در هر مورد به تأدیه غرامت از ۸۰ الی ۲۰۰ ریال و حبس از ۶ الی ۱۰ روز محکوم می‌شوند.
آیین‌نامه بالا که مشتمل بر ۸ ماده و در تاریخ ۱۹/۴/۳۰ به تصویب کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی رسیده است به موجب ماده ۲۱ قانون کار مصوب ۱۶ تیر ماه ۱۳۲۸ قابل اجرا می‌باشد.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
اصل آیین‌نامه در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۳۰۷ نخست‌وزیر
اخبار مجلس
شماره ۳ ۲۷/۵/۳۰
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام با حضور آقای معاون وزارت جنگ به لایحه دولت راجع به تبدیل عنوان هیئت‌های رسیدگی به وضعیت مشمولین نظام وظیفه رسیدگی نموده و ماده واحده پیشنهادی را به شرح زیر اصلاح و اینک گزارش شور اول آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده واحده - از تاریخ تصویب این قانون هیئت‌های رسیدگی به وضعیت مشمولیت عبارت از دادگاه اداری و تجدیدنظر مصرحه در ماده واحده اصلاحی قانون نظام وظیفه مصوب خرداد ۱۳۱۷ و قوانین مصوب ۲۹ اسفند ماه ۱۳۲۱ و ۲۲ آبان ۱۳۲۴ به شرح ذیل تغییر می‌یابد
دادگاه اداری به انجمن بدوی نظام وظیفه دادگاه تجدیدنظر به انجمن تجدیدنظر نظام وظیفه
تبصره ۱ - مدت اعتراض مشمولین به آرا انجمن بدوی نظام وظیفه از تاریخ ابلاغ ذی قانونی الی شش ماه بوده و در صورت انقضا مدت آرا صادره از انجمن بدوی به استثنای مواردی که تغییر وضعیت روی دهد درباره آنها قاطع و نیز اداره نظام وظیفه می‌تواند تا مدت شش ماه نسبت به آرا مزبور معترض باشد.
تبصره ۲ - در صورت وصول اعتراض از طرف اداره نظام وظیفه با خود مشمولین نسبت به آرا صادره از انجمن بدوی نظام وظیفه رسیدگی امر به انجمن تجدیدنظر نظام وظیفه مراجعه می‌شود و انجمن مزبور مکلف است منتها در ظرف دو ماه وضعیت قانونی مشمول را روشن و رأی صادره را ابلاغ نماید. رأی صادره از انجمن مزبور قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
تبصره ۳ - چنانچه پس از صدور رأی انجمن تجدیدنظر با دلایل مثبته معلوم گردد که نسبت به وضعیت مشمولین اعزامی به خدمت زیر پرچم دقت کافی به عمل نیامده و بدون جهت سربازی آماده به خدمت شناخته شده است اداره نظام وظیفه می‌تواند فقط برای یک مرتبه پرونده امر را به یک دادگاه تجدیدنظر دیگری مراجعه نماید و رأی صادره برای دو طرف قطعی و حتمی‌الاجرا خواهد بود.
مخبر کمیسیون نظام - فقیه‌زاده
شماره ۷
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستر با حضور آقایان معاون وزارت جنگ و معاون وزارت دادگستری به لایحه دولت راجع به تبدیل عنوان هیئت‌های رسیدگی به وضعیت مشمولین نظام وظیفه با توجه به گزارش کمیسیون نظام رسیدگی نموده در نتیجه گزارش کمیسیون نظام را تأیید و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس و شورای ملی می‌نماید.
از طرف مخبر کمیسیون دادگستری - جواد عامری
شماره ۸ ۲۷/۵/۳۰
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
نظر به این که یکی از تدابیر مؤثر در جلوگیری از ارتکاب جرائم که تخفیف و تشدید مجازات هر دو را در بردارد تعلیق مجازات است که ماده ۴۷ قانون مجازات عمومی ایران آن را پیش‌بینی نموده و در ۱۶ بهمن ۱۳۰۷ بدون توجه به اهمیت این موضوع با وضع ماده ۴۷ مکرر موارد آن بسیار محدود گشته و دست قضات و محاکم در اعطا تعلیق در مواردی که اوضاع و احوال مجرمین حقاً مقتضی تعلیق بوده بسته است علیهذا کمیسیون دادگستری بعد از مداقه در لایحه پیشنهادی دولت آن را به طریق زیر اصلاح و برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید:
ماده ۱ - کلیه محکومین به جنحه و جنایت که در تاریخ تصویب این قانون نصف از مدت مجازات معینه در حکم قطعی را در زندان به سر برده‌اند و همچنین محکومین به حبس ابد در غیر مورد قتل عمد که مدت ده سال از مجازات خود را دیده‌اند از بقیه مدت مجازات معاف می‌شوند.
ماده ۲ - ماده ۴۷ مکرر مصوب ۱۶ بهمن ۱۳۰۷ که موارد تعلیق مجازات را محدود نموده است لغو می‌شود و مواد ۵۷ و ۵۸ قانون مجازات عمومی شامل اشخاصی نیز می‌شود که با الفصال ابد از خدمات دولتی محکوم شده‌اند
ماده ۳ - دولت مکلف است وسائل ساختمان ده زندان در مرکز هر استان را با رعایت اصول بهداشتی و تناسب زندان‌ها با نوع محکومیت‌های جنایی و جنحه و دارالتأدیب فراهم ساخته لایحه قانونی آن را در ظرف یک ماه با پیش‌بینی اعتبارت الازم جهت تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم دارد. وجوه حاصل از اموال مجهول‌المالک و بلا وارث و غایب مفقودالاثر و همچنین وجوه حاصل از جرائم به مصرف تکمیل اعتبارت لازم جهت ساختمان زندان‌های مذکور در فوق خواهد رسید.
رئیس کمیسیون دادگستری - جواد عامری
سؤالات نمایندگان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمندم دستور فرمایید به آقای وزیر امور خارجه اطلاع دهند برای پاسخ سؤال زیر هر چه زودتر در مجلس حاضر شوند
به طوری که اکثر نمایندگان مجلس شورای ملی حضور داشتند و استماع نموده بودند آقای استوکس رئیس هیئت نمایندگی انگلیس در مجلس اظهار داشته بود که (این پیشنهاد را با خود از انگستان نیاورده بلکه با مذاکره و صلاحدید بعضی از نمایندگان مجلس و سناتورها با نظر هریمن در اینجا تهیه نموده است) خواهشمندم آقای وزیر امور خارجه از مشارالیه بپرسد که این نمایندگان و سناتورها چه اشخاصی بودند و در کجا این تماس‌ها حاصل شده مراتب را در جلسه علنی اعلام فرمایند تا اذهان عمومی روشن شود. عباس اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید سؤال اینجانب را به وزارت جنگ ارسال دارند تا وزیر محترم جنگ شخصاً در مجلس حاضر شده پاسخ آن را بدهند
سؤال به طوری که در روزنامه‌ها تصریح شده و اطلاع یافته‌ایم اخیراً عده زیادی از افسران عالی رتبه امثال سرتیپ و سرهنگ و صاحبان درجات پایین رتبه به اتهام حیف و میل از اموال دولت در سررشته داری ارتش تحت بازپرسی در آمده و توقیف گشته‌اند بعضی از آنها به قید کفیل آزاد و بعضی دیگر را بیش از ۴۵ روز است در توقیف نگاه داشته‌اند اولاً معلوم فرمایند نام عده متهمین معین گرد و نیز اتهام هر یک تصریح گردد و در مرحله دوم معلوم گردد چرا بعضی‌ها به قید کفیل آزاد و بعضی دیگر را بیش از ۴۵ روز است در توقیف نگاه داشته‌اند اولاً معلوم فرمایند نام عده متهمین معین گردد و نیز اتهام هر یک تصریح گردد و در مرحله دوم معلوم گردد چرا بعضی‌ها به قید کفیل آزاد و دیگران در توقیف مانده‌اند سپس معین فرمایند که آیا در این اقدام و عمل تبعیضی به کار رفته یا خیر بدیهی است در موقع طرح سؤال توضیحات لازمه را به عرض خواهم رساند
شوشتری
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
مجلس شورای ملی و مجلس سنا با کمال حسن نیت آقای دکتر مصدق به منظور اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت به ریاست دولت انتخاب و از هر گونه پشتیبانی و دادن رأی اعتماد پیاپی دریغ ننموده و متأسفانه اکنون پس از گذشتن چهار ماه از تاریخ زمامداری ایشان معلوم و محروم گردید نه تنها در اجرا اصل ملی شدن صنعت نفت نتوانسته‌اند راه صواب بپیمایند بلکه در طرز اجرای ۹ ماده اجرایی مصوبه نهم اردیبهشت ماه ۳۳۰ عملیاتی انجام شده که باعث وقفه در استخراج نفت و گسیختگی اوضاع عمومی و زیان. به قول خودشان روزانه بالغ بر سیصد هزار لیره است گردیده و از همه مهم‌تر آن است یکی از شخصیت‌های بین‌المللی را به عنوان میانجی دعوت و با او موافقت‌هایی کرد که منجر به دعوت نماینده انگلستان به تهران گردید ولی پس از ۴۰ روز مذاکراه نتیجه آن شد که نمایندگان دولت انگلستان نماینده مخصوص شخص رئیس جمهور امریکا بدون توافقی ایران را ترک نمودند که به نظر اینجانب یکی از اشتباهات بزرگ آقای دکتر مصدق به شمار می‌رود زیرا او نمی‌بایستی دعوت کرده باشند و در صورت دعوت نباید به این صورت به مذاکره خاتمه می‌دادند لذا برای توضیح این امور مقرر فرمایید آقای نخست‌وزیر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانیده و پاسخ پرسش‌های زیر را به عرض مجلس شورای ملی برسانند
۱ - در صورتی که آقای دکتر مصدق معتقد به اجرای قطعی ۹ ماده اجرایی قانون ملی شدن صنعت نفت بوده‌اند چرا آقای هریمن را دعوت و برای چه موافقت با آمدن آقای استوکس نماینده دولت انگلستان نمودند که در نتیجه بدون هیچ گونه توافقی از ایران بروند و باعث تحریکات بین‌المللی و هیجان احساسات عمومی ملل آزاد دنیا بر علیه ایران بشوند؟
۲ - از طرف آقای هریمن و آقای استوکس اعلام شده است که با دولت آقای دکتر مصدق توافق شد که مذاکرا فقط روی اصل ملی شدن نفت به شرح زیر به عمل آید (منظور از اصل ملی شدن صنعت نفت در ایران پیشنهاد تقدیمی از طرف کمیسیون مخصوص نفت مجلس شورای ملی ایران است که به صورت قانون مصوبه ۹ - اسفند ماه ۱۳۲۹ در آمده است) اولاً روی چه نظر محور مذکرات را اصل ملی شدن نفت قرار داده و ۹ ماده اجرایی را از نظر دور داشته‌اند و در ثانی چرا و به چه دلیل از توافقی که نموده‌اند تخلف کرده و باعث قطع مذاکرات کردیدند در صورتی که اصولاً این توافق به عمل نیامد است چرا اعلامیه آقایان هریمن و استوکس
۳ - اکنون که مذاکرات قطع شده دلت چه روشی در استفاده از منابع نفت خوزستان در پیش گرفته است زیرا تعطیل عمومی استخراج و تصفیه و فروش منظور از خلع ید نبوده و معنی ملی شدن صنعت نفت این نیست که ماهیانه بالغ بر سی میلیون تومان هزینه کارگر و کارمندان شرکت سابق نفت ار متحمل شویم بدون این که کوچک‌ترین درآمدی به دست آید به خصوص که آتیه نیز از هر جهت مبهم و تاریک است.
۴ - آقای مهندس حسیبی در مصاحبه اخیر مطبوعاتی خود اظهار داشته‌اند در این مبارزه تا از دست دادن استقلال کشور پیش خواهیم رفت آیا این شعار دولت آقای دکتر مصدق است و یا نظر خصوصی مهند حسیبی (ملل آزاد دنیا جان و مال یعنی همه چیز را فدای استقلال کشور خود می‌نمایند چه شده که یکی از افراد کابینه آقای دکتر مصدق استقلال ایران را فدای نفت می‌نمایند)
عبدالصاحب صفایی
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید سؤالات زیرین هر چه زودتر به جناب آقای نخست‌وزیر ابلاغ و درخواست شود برای پاسخ در اسرع وقت ممکن در جلسه علنی مجلس شورای ملی حاضر شوند.
اولاً - با این که در پاسخ نامه اول حضرت ترومن رئیس جمهور ممالک متحده امریکا جناب آقای دکتر مصدق اظهارنظر ایشان را نوعی مداخله در امور داخلی ایران تشخیص دادند چه موجب شد که چندی بعد خود درخواست وساطت در امر نفت از ایشان فرمایند.
ثانیاً - پس از انتخاب جناب آقای هریمن برای میانجیگری اگر قصد عدول از ۹ ماده مصوبه ۱۱ اردیبهشت ۳۰ را نداشتند چرا وساطت ایشان را پذیرفتند آیا تصور می‌فرمودند تمام مفاد ۹ ماده مورد قبول جناب ایشان واقع خواهد شد.
ثالثاً - چرا طبق گزارش جناب آقای نخست‌وزیر در مجلس در موادی که به نام فرمول هریمن مشهور گردیده از قانون اول ملی شدن نفت (مصوبه ۲۹ اسفند ۱۳۲۹) ذکر گردیده ولی از قانون اردیبهشت ۳۰ دایر به طرز اجرای آن اسمی برده نشده.
اینجانب با ۹ ماده مذکور مخالف بودم و به قانون اول ملی شدن صنعت نفت در سراسر ایران رأی دادم ولی جناب ایشان که مبتکر این فکر بوده و مدعی هستند از آن عدول نشده چرا قانون مذکور را پایه مذاکرات خود قرار ندادند.
رابعاً - شکست کنفرانس صاحبقرانیه و مداخله مستقیم یکی از بر جسته‌ترین سیاستمداران امریکا در این مذاکرات چه انعکاسی در افکار عمومی ملت امریکا چه انعکاسی در افکار عمومی ملت امریکا که پیوسته طرفدار خواسته حقه ملت ایران بوده‌اند خواهد داشت و نتیجه آن از نظر آتی چه خواهد بود.
خامساً - آیا اظهارات آقای مهندس حسیبی در مصاحبه مطبوعاتی ۳۱ مرداد خود که خلاصه آن از این قرار است (برای حفظ شرافت مملکت به عقید من باید استقلال را فدا کرد) و فعلاً در یکی از حساس‌ترین و پر مسئولیت‌ترین پست‌های دولتی قرار گرفته صرفاً اظهارنظر شخصی است یا زبان حال دولت حاضر می‌باشد.
منوچهر تیمورتاش.
بسم الله الرحمن الرحیم
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون اینجانب در جلسه فوق‌العاده چهارشنبه سی‌ام مرداد ماه ۳۳۰ خارج از شهر بودم و اطلاع از تشکیل مجلس شورای ملی پیدا ننمودم بعداً که روزنامه اطلاعات را ملاحظه در ضمن مراجعه به نطق و گزارش جناب آقای دکتر مصدق برخوردم به دو جمله هم از بیان ایشان که فوق‌العاده جلب توجه مرا نمود و از آن به تعجب در آمدم و به این فکر افتادم اگر فرمایشات ایشان در این دو جمله مقرون به واقع و حقیقت است و انشاءالله از نظر مرعوب ساختن مخالفین خود نیست علت آن که تا حال این موضوع را فاش نفرموده و ملت ایران را به حقایق آن آشنا نساخته‌اند چیست؟
جامعه باید خائنین را بشناسد و طبق مقررات و قانون هر خائنی را که خیانت آن مسلم گردید به کیفر برسانند و در مقابل هر خدمتگزار واقعی را پاداش و جزای خیر دهند. و یک جمله را ناچارم توضیح دهم و آن این است با مراجعه به تاریخ رجال و بزرگان از خدمتگزاران عالم همیشه موفقیت آنها مرهون صراحت لهجه آنها بوده است یعنی تمام مصلحین مبنی اصلاحات خود را بی‌پروایی و صراحت گفتار قرار داده‌اند ملاحظه آن را ننموده‌اند که بیان آنها ممکن است به ضرر افرادی مخصوص تمام شده و یا ضرر بستگان و اقوام اظهارکننده تمام بشود.
بیان تقریر نخست‌وزیری آن هم مثل جناب آقای دکتر مصدق باید صراحت داشته باشد نه به طور رمز و معما زیرا گفته‌های به کنایه اشاره با تجربه که داریم یقین داریم مردمانی را به جان هم می‌اندازد و ممکن است بهانه به دست مغرضین داده اشخاصی که با افراد دیگر حساب خورده دارند در این موقع تصفیه حساب می‌کنند و مقاصد شوم خود را عملی می‌کنند بنابراین مقدمه معروض اینجانب در مقام سؤال بر آمده از ایشان می‌خواهم طبق مقررات و آیین‌نامه مجلس هر چه زودتر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانیده این دو جمله از بیان خود را توضیح فرمایند
۱ - اقلیت کوچکی که به هیچ قیمت و به هیچ عنوانی حاضر نیست برای مسأله نفت راه حلی پیدا شود مبادا در نتیجه آن ملت ایران بتواند به دست خود عدالت اجتماعی و استقلال سیاسی و اقتصادی کامل خویش را تأمین نماید باید توضیح داده شود این اقلیت کوچک کیست و چیست؟
آیا از ملل متنوعه‌اند یا از مسلمین آیا جزو احزاب سیاسی‌اند و تشکیلات حزبی دارند یا به صورت دیگری هستند جمله دوم از بیان.
(بفرمایند عده معدودی که زندگی و حیثیت صوری آنها از خدمتگزاری به سیاست نفت به وجود آمده و این عده برای پیشرفت مقاصد شرکت سابق از هیچ اقدامی خودداری نمی‌نماید) این قسمت دوم از بیان به قدری مهم است که اعصاب هر ایرانی با شرف را به هم می‌فشارد واقعاً اگر این بیان صحیح است و البته آقای دکتر مصدق که رئیس دولتند در این اظهار ادله و مدارکی به دست آورده‌اند چرا نباید نام آن اشخاص را فاش سازند و آن خائنین را به جامعه معرفی فرمایند ملت ایران و مسلمان‌ها باید این زمره از اشخاص و این عده از افراد را بشناسند اگر آقای نخست‌وزیر این دو جمله را با صراحت فاش نفرمایند در انجام وظیفه قصور فرموده‌اند گر چه به عقیده اینجانب هر کس خائنین را بشناسد و با دلیل و مدرک خیانت او را به جامعه نگوید خودش مرتکب گناه شده و بعداً جزو خائنین محسوب خواهد شد. مهم‌تر از همه آن است و یقین دارم این قسمت را جناب آقای نخست‌وزیر بیشتر بکنه و معنی آن توجه می‌فرمایند - روشن ننمودن این معنی و مرموز گذاردن بیان ایجاب خواهد کرد که مغرضی مجدداً افراد بی‌گناهی را مورد اتهام قرار داده و یا در مقام ایجاد سوء ظن عمومی نسبت به اشخاص معینی برآیند لذا خواهشمندم زودتر در مقام جواب بر آمده تا اذهان عمومی روشن شود.
سید محمدعلی شوشتری