مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ امرداد ۱۳۲۱ نشست ۷۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۷۹
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۲۲ امرداد ماه ۱۳۲۱
فهرست مطالب
۱- تصویب صورت مجلس
۲- طرح و تصویب برنامه کابینه آقای احمد قوام نخست وزیر
۳- تصویب لایحه تمدید مدت دو ماه مذکوره در ماده اول قانون بودجه سال ۱۳۲۱ کل کشور به چهار ماه
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و نیم پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس یکشنبه ۱۸ مرداد ماه را آقای (طوسی) منشی خواندند. (اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین با اجازه- آقایان: سزاوار، دکتر ضیا، طوسی، شهدوست، جلیلی، مشار، فاطمی، کامل ماکو، همراز
غایبین بی‌اجازه- آقایان: تولیت، فیاض، مکرم افشار، حمزه‌تاش، هدایت‌الله پالیزی، مؤید قوامی، دبستانی، آصف، صادق وزیری، دولتشاهی)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس-در صورت مجلس نظری نیست؟(گفته شد-خیر) صورت مجلس تصویب شد.
-طرح و تصویب برنامه کابینة آقای احمدقوام نخست وزیر
{۲-طرح و تصویب برنامه کابینة آقای احمدقوام نخست وزیر}
رئیس-برنامة دولت مطرح است. طبع و توزیع شده است خواندن آن لازم نیست (صحیح است) عده‌ای از آقایان از مخالف وموافق اجازه خواسته‌اند.
امیر تیمور-اجازه میفرمائید؟
رئیس-موافقید یا مخالف؟
امیر تیمور-بنده بعنوان مخالف در ورقه اجازه خواسته‌ام و ثبت اسم کرده‌ام.
رئیس-بفرمائید.
امیر تیمور-این که میفرمائیدموافقید یا مخالفید متأسفانه در نظامنامه برای اظهار مطلب هیچ راهی نیست جزمخالفت والا با دولتی که تحت سرپرستی جناب آقای قوام تشکیل و به مجلس معرفی شده نه این که بنده مخالفتی ندارم بلکه موافقم و حتی بعد از قضایای اسف آورشهریور معتقدبودم برای جلوگیری از آشفتگی‌های امور و برای اینکه امنیت در مملکت باقی باشد و شالودة امورادارات ما در ولایات وایالات گسیخته نشود می‌بایستی شخص برجسته و با قوت اراده‌ای زمام امور را در دست بگیرد که بتواند این کارها را انجام دهد و خوشقتانه حالا که یکی از برگزیده ترین رجال ما عنان کار را بدست می‌گیرند برای بنده و سایرین جای نگرانی باقی نمانده وبلکه امیدوارندکه انشاءالله دولت موفق شود وقدمهای مهمی را بردارد و این چند روزه که دولت تشکیل شده است بطور محسوس خیلی از اضطرابات و نگرانیهائی که در افکار عامه بود بر طرف شده است و یک امیدواری زیادی در جامعه فراهم شده وهمه بیک آتیه درخشانی امیدوار هستند وامروز درادارات و وزارتخانه‌ها هم بنده اطلاع دارم خیلی اقدامات شده ویک امیدواریهائی هم پیدا شده است ومخصوصاً راجع به قسمت ارزاق تا اندازه رفع نگرانی شده حتی همان نگرانیهائی که آقای صفوی راجع به بوشهر اظهار فرمودند اطلاع دارم که وضعیت خواربار آنجا هم اصلاح شده ومقداری فرستاده شده است پس بنا براین بنده با دولت جناب آقای قوام نه اینکه مخالفت ندارم بلکه موافق هستم خاصه با برنامه‌ای که ایشان به مجلس تقدیم کرده‌اند و حاکی است که برنامه را روی احتیاجات و مقتضیات روزو زمان خواسته‌اند تنظیم بفرمایند و البته امروز نیات همة مردم همین است وجز این انتظاری ندارند که در درجه اول بسط امنیت و بعد هم تأمین خواربار وارزاق عمومی است و بنده معتقد هستم همانطور که در شهریور ماه در یکی از جلسات خصوصی مجلس بعرض رساندم که این موقع مملکت ایجاب می‌کند که ما وحدت کاملی داشته باشیم حالا هم همان عرض خودم را تکرار می‌کنم و تجدید می‌کنم که وضعیت مملکت ایجاب می‌کند که یک وحدت کاملی بین مجلس و دولت و مردم باشد (صحیح است) بطوری که تمام افراد این مملکت خودشان را دولت بدانند و درپیشرفت امور مملکت خودشان را سهیم بدانند واقدام کنند خوشبختانه آقای قوام که سوابق ممتدیدر زمامداری وکارهای مملکت دارند در موقعی زمام مملکت را در دست گرفته‌اند که طرف علاقه تمام عناصر ودستجاب مملکت هستند وبهیچوجه هم بستگی با هیچ دسته و عناصری ندارند وکاملاًبیطرف هستند امیدوارم که توفیق حاصل کنند برای رفع احتیاجات عمومی ورفاه عمومی را فراهم فرمایند. البته چون موضوع خواربار فوق العاده برای کشور اهمیت دارد و امر حیاتی وضروری است امروز تمام مذاکراتی که می‌شود روی خواربار است وموضوعات دیگری که باید مورد توجه باشد فراموش شده است. غیرازموضوع خواربارکه در درجة اول اهمیت است مسئله گرانی زندگی ومعیشت هم باید در درجه دوم طرف توجه دولت قرار بگیرد ودر نظربگیرند که از شهریور ماه باینطرف وضعیت زندگی روز بروز بطور خیلی فوق العاده گزافی بالا رفته وترقی کرده است البته یک قسمت ازگزافی وسائل زندگانی روی اوضاع آشفته جهان ومربوط به جنگ است ولی یک قسمت زیادی از گزافی را هم بنده مربوط به نرخ اجناس واشخاص میدانم که بدون هیچ بازپرسی آنچه دلشان می‌خواهد خودشان تعیین قیمت میکنندو زندگی را برای مردم دشوار کرده‌اند ودولت باید بدون هیچگونه رحم و شفقتی در جلوگیری از این عملیات اقدام عاجل وشدیدی بکند که از این قبیل بی انصافی‌ها جلوگیری شود. موضوع دوم گرانی زندگانی را بنده مربوط به اسعار ونرخ لیره میدانم بنده در روز اولی که در کابینةآقای فروغی آقای دکتر مشرف شروع باین کار کردند عرض کردم که این کار بصرفه کشور نیستو این کار گذشته از اینکه زندگانی ما را گران می‌کند ودشوار می‌کند بخزانة مملکت هم لطمه خواهد زد حالا بنده وارد بحث درجزئیات این مطلب نمی‌شوم فعلاً بطور اجمال عرض می‌کنم مثلا اگر یک جفت کفش ما می‌خواستیم با لیره بخریم مطابق نرخ سابق بایستی شصت و هفت قران می‌دادیم ولی وقتی وزارت دارائی وآٌای دکتر مشرف این کار را کردند ولیره را ترقی دادند بایستی صدوچهل ریال بدهیم لیره همان لیره است ولی با نرخ ریال ما باید دو برابر بدهیم. البته بطوری که خاطر مبارکشان مسبوق است آنموقع بنده عرایضی کردم ومنجر به سئوال واستیضاح ورفتن دولت شدوکابینة بعد هم که جناب آقای سهیلی تشکیل دادند وعده دادند که در اولین فرصت در این کار اقدام کنند ونرخ لیره را تعدیل کنند وحتی از بالا رفتن نرخ ارزولیره جلوگیری کنند یکی دو جلسه هم آقای بدر وزیر محترم دارائی قبل در وزارت دارائی از بنده وچند نفر از همکاران محترم بنده دعوت کردندو دراین موضوع مشاوره کردندبنده باز هم بهمان نظر مخالفت خودم باقی بودم ومخالفت خودم را هم مشروحاً بعرض رساندم وباقی همکاران بنده هم که در آن جلسات حضور داشتندهیچکدام نظر موافقتی ندادندبجای اینکه این نظریات مورد توجه واقع شود ایشان برای اینکه از سئوال واستیضاح جلوگیری کنند یک مرتبه قضیه را بصورت قرار داد در آوردند ویک قراردادی منعقد کردند وبه مجلس آوردندوبنده یقین دارم با مساعتدهای ذیقیمتی که دولت شاهنشاهی از موقع عقد پیمان با متفقین کردند اگر چنانچه مشکلات وموانع وخساراتی که از این جهت به خزانه مملکت وزندگانی مردم متوجه می‌شود به متفقین (که ما از آنهاانتظارات زیادی داشتیم وآنها هم نهایت صمیمیت را از این مملکت دیده‌اند) تذکر میدادندآنها هم بهیچوجه من الوجوه راضی نبودند که یک چنین تحمیلی به مملکت بشود وبنده تصور نمی‌کنم که آنها راضی باشند که یک چنین تحمیلی به این مملکت بشود بلکه وزراءآن قدرت و شهامتی که باید در یک چنین موقعی داشته باشند نداشتند واین قضیه که برای مملکت ما مؤثر است مذاکره نکردند اینکه عرض کردم که برای متفقین ما ومخصوصآً دولت انگلیس خیلی بی اهمیت است برای این است که یک دولتی که روزی دوازده میلیون لیره خرج جنگ او است برای او اهمیت ندارد که برای چهار شاهی پول ما وکم زیادش اهمیت بدهند که چهار شاهی نرخ هر لیره بالاتر و پائین تربرود ولی برای ما که گفته‌اند در خانة مور شبنمی طوفان است فوق العاده مؤثراست معهذا من همان موقع هم بدولت گفتم که با نهایت صمیمیت وحسن نیت می‌توانند بدون اینکه برای آنها عایق ومانعی هم بتراشند در حدوددویست میلیون تومان بنام دولت قرض کنند واگر قرض هم نمی‌خواهند بکنند ممکن است معاملة جنسی بکنند فرض بفرمائید صدهزار عدل جنس یا صد هزار عدل شکریا بهمان مقدار اجناس دیگر که مورد احتیاج ما است وخودشان هم وعده کرده‌اند بما بدهند دولت از آنها بخردودر مقابل بطور مساعده یا غیر مساعده مقدار پولی که می‌خواهند بریال پرداخته شود این کار البته از هر جهت برای ما ضررش کمتر است وبحال ما مفیدتر است تا اینکه لیره را در بهای چهارده تومان بخریم بنده معتقدم که اگر دولت مداخله نمی‌کرد وتابع عرضه وتقاضا نمی‌شد شاید قیمت لیره خیلی کمتر از این می‌شد وشاید هم بیشتر از این می‌شد ولی بنده معتقدم که کمتر ازاین می‌شد وحاضر هم هستم هر موقعی که بفرمایند این قضیه را اثبات کنم حالا چون دولت جدید در این موضوع مطالعاتی ندارند بنده انتظار ندارم که همین الآن آقای نخست وزیربه بنده جوابی بدهند ولی این را در نظر داشته باشند که چون قیمت لیره دخالت زیادی در جریان زندگانی افراد این مملکت دارد مطالعات کافی بفرمایندشاید این قضیه را بتوانند بنفع مملکت انجام فرمایند وبعقیده بنده آزاد کنند. قراردادی هم که دولت قبل از این منعقد فرمودندحقیقت یک تیر ودونشان بود باین معنی که هم خواستند این کار بهمان صورت اول باقی باشد وهم جلوی سئوال واستیضاح مجلس را هم سد کنند وبگویند که ما قراردادی بسته‌ایم وآورده‌ایم به مجلس وبا اینکه تمام لوایحی که به مجلس می‌آید باید طبع و منتشربشود این لایحه طبع و منتشرنشد ودر دفاتر فراموشی گذارده شده (دکتر جوان-چه علاقه‌ای به طبع و انتشارش داریدلزوم ندارد؟!)بنده علاقه ندارم فقط خواستم بگویم که مطلع نیستم از مضمون آن والا هیچ علاقه‌ای ندارم وبنده معتقد هستم که این چه عملی است که شده است وچرا دارند بهش عمل می‌کنند؟ در صورتیکه تا وقتی از تصویب مجلس نگذشته است نمی‌توانند عمل کنند وعمل خلاف قانون بوده وحالا هم تا وقتی که مورد تصویب قرارنگیردنبایدبهش عمل کرد وبنده معتقد هستم که این قضیه را آزاد بگذارند ودولت از نقطه نظر همکاری که با متفقین خودش دارد هرطورمیخواهد وسائل کار آنها را باستقراض یا بوسایل دیگر فراهم کند که احتیاجات ریالی آنها هم در این مملکت تأمین شود وما هم مجبور نباشیم که لیره را بقیمت زیادی بخریم ودر وضع زندگانی ما مؤثر باشد. غیر از این موضوع که عرض کردم یکی هم موضوع توجهی است که باید بصادرات مملکت کرد یکی از اقلام صادرات مهم ما پشم بود تا قبل از شهریور ماه بازار پشم در تمام دنیا خوب بود ولی وقتی که روابط ما قطع شد باین تجارت هم لطمه وصدمه خورد ویک ضرر زیادی به تجاروصاحبان پشم وارد آمد وبطوری که بنده اطلاع دارم برای همین کسادی ووقفه بازار پشم مالدارها دیگر رغبت زیادیبه مال داری وتربیت اغنام واحشام ندارند وبا احتیاجی هم که امروز به گوسفند واغنام واحشام وگوشت آن هست اصلاً مواشی خودشان را می‌فروشند ودر مملکت مصرف می‌شود یا خارج می‌شود واین موضوع برای آتیه مملکت اهمیت فوق العاده دارد وبنده خواهش می‌کنم که در این موضوع دولت یک توجهی بکنند وهرطور شده است وسائل صدوراین قلم را که تأثیر زیادی در اقتصادیات مملکت دارد فراهم کنند. مسئله دیگری که چیز تازه‌ای نیست که حالا بعرض مجلس میرسانم ومکرر عرض کرده‌ام موضوع مقدار زیادی از کالای تجار ایرانی است که در بنا در شمال مانده است وهنوزموفق نشده‌اند از بندر خارج کنندوآنچه که بنده اطلاع دارم وبمن گفته‌اند این کالاها همه با پول ایران خریده شده ومتعلق به دولت ایران است ونمیدانم در گذشته بانهایت حسن نیتی که دولت نسبت بآنهادارد وصمیمیتی که با آنها بکار برده نمیدانم چطور شده است که مطلب به این کوچکی را که در نظر عمل وموضوع کوچک است ولی از لحاظ ما اهمیت دارد نتوانسته اندحل کنند دراین موضوع هم استدعا می‌کنم آقای نخست وزیر و مخصوصاً هیئت دولت جدید یک توجه کاملی بفرمایند که انشاء الله اموال مردم آزاد شود بیش از این عرضی ندارم وتوفیق دولت رااز خداوند صمیمانه خواهانم
رئیس-آقای آزادی
آزادی-معمولاً وقتی که برنامة دولتی مطرح است در اطراف مواد برنامه موافقین ومخالفین صحبت می‌کنند. موضوعی که صحبت میشودراجع به برنامه است که آیا این مواد برنامه کافی است یا کافی نیست یا اینکه بد است یا خوب است. دو قسمت است که از چندی باینطرف مورد توجه عامه افراد این مملکت بوده یکی امنیت یکی خواربار وهمیشه یعنی از شهریور ماه باینطرف به دولتهای سابق این تذکر از طرف مجلس وجراید داده شده که دولت هیچکار نبایستی مهمترین ازاین بداند یعنی کارهای دیگر را در درجه اول نباید قراربدهد ودر درجه اول وواجب تر از همه چیز وضروری تراز همه چیز بایستی موضوع امنیت وخواربار را قراربدهد وامروزاین منظور حاصل شده است ودولتی که آمده است سر کار اینکه موضوع را سر لوحة کار خودش قرار داده است وامیدواریم که این دولت با آن اعتمادی که از طرف تمام افراداین مملکت نسبت بایشان هست موفق شودکه این دو منظور را انجام بدهد. البته آقای امیرتیمور که اسم خودشان را جزء مخالفین نوشته بودند مخالفتی نفرمودند که موافق دفاع بکند چنانکه تمام بیانات ایشان مبنی بر موافقت بودتذکراتی هم که دادند البته دولت ممکن است مورد توجه قراربدهد فقط یک موضوع است که سابقاً یعنی از بیستم شهریور باینطرف هر دولتی که روی کار می‌آمد در اطراف برنامه اش مذاکرات ومخالفتهائی می‌شد ومعایبی اظهار می‌کردند ولی البته همه روی جریانات گذشته بود ونواقصی را در تشکیلات دولت تظهار می‌کردند وتذکر می‌دادند کهاز طرف دولت جبران بشود اما برای چه این تذکرات می‌شد برای اینکه بعداز بیستم شهریور دولتی که آمد سر کار همان دولتی بود که قبل از شهریور سر کار بود وافراد وزراء هم همان افرادی بودند که قبل از شهریور سر کار بودند وبعد از آنهم که یکی دو دفعه کابینه تغییر کرد اکثر افراد همان کابینه‌های قبل از شهریور بودند باین جهت جا داشت در موقعی که برنامة دولت طرح میشودیک تذکراتی داده شود مبنی بر جریانات ونواقصی که هست در وزارتخانه‌ها تا دولت بیشتر متوجه باشد وجبران بکند اما این دفعه که بر حسب تمایل مجلس شورای ملی وبر حسب تمایل افکار عمومی دولتی سر کار آمده است که موردتوجه واعتماد همه است (صحیح است) ودر یک چنین موقع خطرناکی شخصی زمامدارامورشده است که همه معتقدند به لیاقت وکاردانی ایشان وهمیشه امتحان فداکاری داده‌اند والبته با مشکلاتی هم که امروز مملکت دارد وهمه متوجه هستند به خطر‌ها ئی که هست باید تصدیق کرد که قبول زمامداری ایشان یک فداکاریاست که ایشان کرده‌اند (صحیح است) والبته همانطور که ایشان فداکاری کر ده‌اند وآقایان وزرائی هم که با ایشان همکاری میکنندفداکاری کرده‌اند با ایشان همکاری می‌کنند مجلس شورای ملی هم باید فدا کاری کند (صحیح است) فدا کاری مجلس وهمکاری با دولت این است که به دولت مجال بدهد تا بتواند برنامه خودش را اجرا کند وآن قسمتهائی را که در نظر گرفته است تدریجاً بتواند انجام بدهد. بنده هم در یک قسمت برنامه تذکری داشتم (با اینکه جزء موافقین دولت هستم) که لازم بود توجه دولت را جلب کنم در مقدمه برنامه نوشته شده است که نظراست وزارت خوارباری تأسیس بشوداین بسیار نظر صحیحی است چنانکه در موقع جنگ بین المللی دیده شد اغلب ممالک دنیا برای مشکلاتی که در امر خواربار داشتندبا گزیر شدند وزارت خواربارتشکیل بدهند وما هم که فعلاً از آسیب جنگ محفوظ نمانده‌ایم وآلوده شده‌ایم اگر موفق بشویم به تأسیس وزارت خواربارالبته به جا است اما یک نکته ایست که باید مورد توجه قرارداد و آن سنگینی بودجه مملکت است همه آقایان تصدیق دارند که بودجه مملکت خیلی سنگین است (صحیح است) ودوش این ملت طاقت این را ندارد که این قدر تحمیل را قبول کند والبته اگر تأسیس وزارت خواربار باعث شود که بودجه مملکت سنگین تر شود وده بیست تا اتومبیل دیگر ویک اثاثیه مجلل ولوکسی دومرتبه خریداری شود ویک عمارت هائی دو مرتبه اجاره شود برای وزارت خواربار بنده معتقدم که صلاح مملکت نیست (صحیح است) والبته بهتر این است که از همین وزارت خانه‌ها اعضاء زیادی که دارند صرفه جوئی بشود واز همین عمارتهای زیادی که اجاره کرده‌اند واز همین تجملاتی که تا بحال تهیه کرده‌اند وزارت خواربار تأسیس بشود ودیگر یک بودجة جداگانه‌ای درست نشود ویک تحمیلات جدیدی به مملکت نشود. یکی دیگر هم بودجه وزارتخانه‌ها است در موقعی که بودجة۱۳۲۱ مطرح بود در اینجا از طرف اغلب آقایان نمایندگان راجع به مخارج زاید راجع به اتومبیلها راجع به کرایه خانه‌ها راجع باثاثیه هاوزارتخانه‌ها راجع بخرجهای زیاد تذکراتی داده شدوآقای نخست وزیر سابق هم در اینجا وعده دادند که در بودجه‌های تفصیلی این نظرها را مراعات کنند متأسفانه بودجه‌های تفصیلی که به کمیسیون آمده است در هیچکدام این رعایتها نشده است چه در قسمت صرفه جوئی وهزینه‌های زیاد و چه در قسمت بعضی تذ کراتی که داده شد راجع به تبعیض‌ها اینجا مخصوصا“ از طرف بنده و یکی دو نفر از همکاران محترم تذکر داده شد که در اغلب قسمتهای این مملکت در این مدت تبعیض معمول بوده است در موضوع بودجه وزارتخانه‌ها هم نسبت بهایالات وولایات تبعیض معمول شد در این مدت مخصوصا“ نسبت بفارس و کرمان تبعیض زیادی شد و در این مدت که تمام نقاط مملکب از نعمتهائی برخوردار شدهاند و ترقیاتی در امور اقتصادی آنها در قسمت فرهنگ و بهداری آنها شد ولی نسبت بفارس و کرمان توجهی نشده است و اگر مقایسه بکنید فارس را نسبت بسایر نقاط مملکت عقب تر می‌بینید اگر از نظر جغرافیائی باشد که ده استان داریم از نظر تقسیمات کشور یک استان فارس است و یک استان کرمان است و هر کدام اینها باید یک دهم بودجه کشور مخارج داشته باشند ولی نمیدانم متأسفانه چه نظری بوده است که نسبت باین دو استان هیچ توجه نشده است در این موقع که دولت لازم میداندتوجه بکند بافکار عمومی باید تعدیل بودجه‌ها را در نظر بگیرد ومخصوصاً بودجه‌های تفصیلی را اگر ممکن باشد تجدید نظری بکند وپس از تجدیدنظربه مجلس داده شود که با یک ترتیب صحیحی از مجلس بگذرد ورفع نگرانی عامه از این قسمت بشود (صحیح است)
رئیس-آقای طباطبائی
طباطبائی-بنده اولاً باید اظهار تأسف بکنم از اینکه آقای رئیس رعایت نوبت را نکردنددر صحبت معهذا…
رئیس-آقا شما دلتان می‌خواهد یک چیز بگوئیدو الا اینجا قبل از شما اجازه خواسته بودند وبعد هم شما اجازه خواستید.
طباطبائی-اینطور نیست آقا…
رئیس-بسیار خوب حالا حرف تان را بزنید.
طباطبائی-آقایان کاملاً توجه دارندکه دو موقع و دو فرصت مناسب هست برای مجلس وهر نماینده که در اطراف اوضاع عمومی مملکت می‌تواند مفصل صحبت بکند وبحث بکند یکی موقعی است که بودجه مملکتی مطرح است فلسفه اش هم این است که پایه زندگی روی بودجه است روی جمع و خرج است اگر جمع و خرج یک خانواده ومملکتی مختل بود چرخها مختل واوضاع پریشان خواهد شد بنابراین وقتی که بودجه آمد به مجلس در واقع اوضاع واحوال عمومی مملکت به مجلس عرضه شده است ومیشوددر اطراف تمام مسائل صحبت کرد. فرصت دوم وموقع مناسب برای مذاکره در کلیات امور هنگامی است که یک دولتی تشکیل میشودوبرنامه خودش را بعرض مجلس میرساند وتقاضای رأی اعتماد از مجلس می‌کند این هم وقتی است که تمام مطالب را می‌شود گفت همه اوضاع واحوال مملکت مورد نظر است ودر تمام شئون اجتماعی وفردی میشوداظهار نظر کردمخالفت با یک دولت واظهار نظردریک کابینه تازه ازدوجهت است یکی صلاحیت اشخاص وصلاحیت اعضاء ویکی بحث واظهارنظر در خط مشی وروشی که دولت پیش گرفته است البته بنده ازجهت اول یعنی صلاحیت آقایان عرضی ندارم وموافقم ووقتیکه از مجلس شورای ملی اظهار تمایل خواسته شد بنده موافقت کردم واکثریت مجلس نسبت به آقای قوام السلطنه اظهار تمایل کرد حالا هم بهمان ایمان وعقیده باقی هستم سایر آقایان هم البته بنده به بعضی آقایان ارادت دارم وارتباط هم دارم واعتماد هم دارم بعضی دیگر هم می‌بینم که نیک نامی وقبولیت عامه دارند بنابراین عرض می‌کنم از لحاظ صلاحیت اشخاص کابینه نیست یا چیزیکه مورد تأمل است وجائیکه خوب باید بحث کرد در آن ورقه است که چاپ شده وعبارت از پرگرام دولت است که خط مشی دولت را در امور اجتماعی مملکت ودر سیاست خارجی ودر سیاست داخلی معین کرده است بنده از اینجهت که باختصار پرداخته انداگر چه مقدمه طولانی است ولی مواد آن سه ماده بیشتر نیست خوشوقتم که اگر دولت کمترحرف بزند وبیشتر عمل بکند بنفع جامعه وبنفع مملکت است. پروگرامهای سابق غرضم از سابق همین۱۰ و۱۱ ماهه اخیر است که می‌شود گفت مجلسی هست دولتی هست جریانی هست آزادی هست ومی شوددر اطراف دولت صحبت کرد این دو کابینه‌ای که آمدو رفت ملاحظه فرمودیدهرکدام دارای پروگرام هائی بودند که خیلی مفصل می‌نوشتند وشبیه بود به مرام نامه‌های احزاب که سابقه براین بود وحالا هم هست که از لحاظ تزئین وآرایش ورقه البته خوب بود اما از نظر مصلحت مملکت وملت جز تضییع وقت واتلاف وقت ملاحظه فرمودید نتیجه‌ای نگرفتیم البته این بد نیست که یک دولتی همانطور که عرض کردم کمتر حرف بزند وبیشتر عمل کند ولی در این سه ماده بنظر بنده نقصی وکسری هست که کافی نیست برای اداره کردن اوضاع امروزه مملکت وسیاست خارجی البته بسته به کفایت وکاردانی رئیس دولت وبسته است باینکه دولت تا چه اندازه قدرت وکفایت واستعداد فکر وسلیقه داشته باشد برای اینکه ما با متفقین وضعیت خودمانرا روشن کردیم وقرارداد بستیم وتکلیف هر دو طرف معین است حالا اگر دولتی خوب توانست استفاده کند از این پیمان وازاین قرارداد وازاین مناسباتی که هست البته صلاح مملکت وجامعه است واگر نتوانست مردم ومملکت چوب بی لیاقتی دولت را می‌خورند. اما سیاست داخلی دولت دوماده است یکی بسط وتوسعه امنیت ودیگری تأمین خواربار بنده خودم هم طرفداراین عقیده هستم که در این موقع اگر دولتی پیدا شد وتوانست این دو موضوع را در مملکت عملی کند باید کتش را بوسید اما هر کاری شرایطی دارد اسباب ووسائل می‌خواهد که بنده در این پرو گرام نمی‌بینم اگر در نظر دارند ودر فکرشان ودر نیتشان هست که البته هم موافقیم واگر نیست بسهم خودم وظیفه دارم که نظر مجلس رئیس محترم دولت را متوجه کنم. یکی مسئله تقلیل هزینه است در پروگرامهای سابق هم نوشته بودند ولی عمل نکردند. این بار سنگین رااز دوش مردم می‌خواهید بردارید یا نه؟ با یک مملکتی که باین روز افتاده مملکتی که بیست سال زیر شکنجه وآزار بوده و مردمش اینطور مبتلا و بدبخت هستند چه کار می‌خواهید بکنید باز می‌خواهید که این سیصد میلیون پول را بگیرید و خرج بکنید اگر جواب مثبت است که موفق نخواهید شد وچون موفق نمی‌شوید بنده زیاد مخالف نیستم ولی متأسفانه ولی اگرتوجه عملی دارید یعنی از روزیکه ما رأی اعتمادبشما دادیم شروع بعمل خواهید کرد واصلاح خواهید کرداین هزینه سنگین وعجیب را بنده صددرصدموافقم همانطور که موارد زیادی عرض کرده‌ام اینها تزئین وآرایش پروگرامهای دولت است ادارات ووزارتخانه‌های زیادی هم جزء تزئین پروگرام دولت است وجز بد بخت کردن مملکت ومردم نتیجة ندارد وقتی که صحبت می‌شود از تشکیلات اداری مملکت بنظر من در درجه اول بایستی متوجه قوه قضائیه شد در اهمیت قوه قضائیه همین قدر کافی است که در برابردو قوه است در برابر قوه مقننه و مجریه است اما مالیه اینطور نیست خارجه اینطور نیست سایر وزارتخانه‌ها این شأن را ندارند بنده برای حفظ اصول وحفظ قضای مملکت البته نمی‌خواهم اوضاع گذشته عدلیه را اینجا بصراحت عرض کنم همه آقایان بهتر از بنده توجه دارند ولی دو مطلب بود ودو نقص بود که در عدلیه ما وجود داشت که واقعاً باعث یأس وتأسف عمومی را فراهم کرده بود وامروز هم یکی دو نفر از همکاران محترم بنده در مجلس همین تذکر را به بنده دادند وبنده باحترام تذکری که داده شد این مسئله را در صدر مطالب وعرایضم یادداشت کردم یکی دخالت وزیر عدلیه بود ونفوذ وزیر وقت بود در جریان محاکم بنده نمی‌خواهم عرض کنم وزیر عدلیه وقت هر کس بود غرض داشت مرض داشت ولی طرز عمل این بود که مسند‌ها وکرسیهای قضائی را به اشخاص کوچک سپرده بودند چون شخص کوچک بود وقتی که یک امری بود ویک عوائی اعم از جزائی یا حقوقی باومراجعه می‌شد چون طرف کوچک بود نمی‌توانست جوابی بدهد وتصمیمی بگیرد بدفع الوقت میگذراند ومیگفت برو وقت دیگر بیا برای اینکه شب یا فردا برود از وزیر وقت کسب تکلیف بکند و اگر در مملکتی قاضی وزنش این اندازه بود اگر محور قضائی مملکت اینطور گردش کرد همین فجایع که ملاحظه میفرمائید وبسمع آقایان رسیده است مکرر نظایر پیدا خواهد کرد دیگر عیبی بود این بود که برای مقاصد شخصی وخصوصی وبرای نظر هائی که بود قوانینی ایجاد می‌شد محاکم خصوصی ایجاد می‌شد بنده آقای بهاء الملک را از دور می‌شناسم ونمیدانم اطلاعات قضائی دارند یا ندارند ولی نیکنامی وپاکدامنی ایشان کافی است که هر چه زودتر اطلاعات کافیه تحصیل کنند وباید اینطور قوانین واینطور مؤسسات واینطور محاکم اختصاصی را ریشه کن بکنند وقانون را برای عموم وبرای مملکت بیاورند نه برای یک مورد خاص نه برای محکوم کردن وبیچاره کردن عمر واین عمل برای یک مملکتی معنی ندارد که هر کس لباس آبی پوشید یک محکمه برود هر کس سفید پوشید یک محکمه دیگرآن یکی لباس سیاه پوشیده یک محکمه دیگر در هیچ کجای دنیا معمول نیست واین مخصوص ما است از اینکه بگذریم بنده با نهایت ادب واحترام به آقای نخست وزیرباید عرض کنم که امروزکار کردن محتاج یک جرأت وجسارت واز خود گذشتگی است شما اگر می‌خواهید سیصد میلیون تومان از مردم پول بگیریدبگیرید واگر می‌خواهید نگیرید وزارتخانه‌های زیادی را بریزید دور ووحشت نکنید از این چیزی که بنده عرض می‌کنم چیزی نیست خراب کردن که آسان است اگر گفتند بسازید آنوقت مشکل است تابلوی یک اداره را کندن کاری ندارد عرض می‌کنم که یک وقتی گویا پرو گرام دولت مطرح بود این را عرض کردم وهروقت هم فرصت پیدا کنم باز عرض می‌کنم که اگر شما وزارت پیشه وهنر وبازرگانی نداشته باشید چه خواهد شد شما که تجارت با جائی ندارید ابواب معاملات بروی شما بسته است اوضاع جهان ومتقاضی امروز این است این تجارت شما است بنده بیش از این نمی‌خواهم تفصیل بدهم خودتان بیشتر از بنده وبیش از بنده اطلاع دارید اگر مقصود از این وزارت پیشه وهنر چهار تا کارخانه است این را بهتر است که بدهید به تجاراگر پیشه وهنر صابون درست می‌کند واگر گفته شود که ما صابون را می‌دهیم یکمن دو تومان اگر دست تاجر باشد دو تومان نخواهد داد صحیح است اما چند میلیون بنده نمیدانم آقای ملک مدنی باید بدانند بنده نظرم نیست ده میلیون بود چقدر بود بودجه وزارت پیشه وهنر (ملک مدنی هشت میلیون) ولی در مقابل هشت میلیون هم پول از مردم می‌گیرند (بعضی از نمایندگان-هشتاد میلیون) هشتاد میلیون هرقدربیشتر بدتر آنوقت شما صابون را یکمنی یک تومان صورتاً می‌فروشید ولی معناً یکمن ده تومان می‌شود و اگر دست یک تاجر متصدی هم بیفتد بیشتر هلم سایر مسائل عرض می‌کنم وزارت معارف را اینجا توجه بفرمائید آقای نخست وزیریک لانه ایست مملواز یکعده مرد وزن امتحانی هم که دادند ملاحظه فرمودید جز بدبخت کردن اطفال جز رواج وشیوع بد اخلاقی نتیجة نگرفتیم شما یک اداره کل تعلیمات می‌خواهید آسمان هم بزمین نمی‌آید شما وزارت معارف را منحل کنید وبگذارید برای یک روزگارمساعدتری و فعلاً دو سه تا وزارتخانه کافی است (همهمه نمایندگان) عقیده بنده این است که دو سه تا وزارتخانه کافی است (رئیس-آقا چرا این عبارت را میفرمائید) من می‌گویم شما در سهم خودتان نفرمائید معنی ندارد که یک مملکتی فقیربدبخت اینهمه وزارتخانه داشته باشد یکی دو تا که آقای فروغی برای ما زیاد کردند (رئیس-ایران از همه جا خوشبت تراست الحمدلله) بعد از من اگر فرمایشی دارید بفرمائید. عرض می‌کنم وزارت کشاورزی آن روزیکه وزارت کشاورزی نبود شما را بخدا آقایان ملاحظه بفرمائید آن روزی که شما اداره تخم مرغ سازی نداشتید تخم مرغ ارزانتر بود وفروان تربود یا امروز آقایان فکر کنید آن روز که یک وزارتخانه نداشتید که در کرج یک اداره تخم مرغ سازی درست کند بهتر بود یا امروز آخر یک دعوتی هم کردند که بیائید کرج تخم مرغ سازی را به بینید خوب بروید آنجا رئیس دارد اداره دارد چراغ برق دارد مدیرکل دارد تابلو دارد زهرماردارد همه چیز دارد یکی از آقایان فرمودند بهداری بهداری امروز یعنی جمع کردن دوایک ادارة شما می‌خواهید که دوا را از دست محتکرین وگران فروشها بگیرد وبرای مملکت وبرای مصرف عامه تخصیص بدهد آنوقت وقتی که بروید وزارت بهداری می‌بینید یکعده دکتر بیکارند من تعجب می‌کنم که این آقایان البته یک فنی دارند یک سررشتة ازیک کاری دارند من نمیدانم چرا اینطور تنبل بار آمده‌اند البته وقتی که اینها رفتند پشت میز اداره وآن بادبزن الکتریکی تنبل می‌شوند واز پشت میز نمی‌خواهند تکان بخورند خوب اگر آقایان لازم میدانید که بنده اوضاع عمومی مردم را ابتلاء عمومی را که از حیث شیوع امراض هست بعرض برسانم که شاید خود آقایان هم اطلاع دارند پس از این وزارت بهداری کجاست؟ خود آقایان هم در نظرشان هست وخیلی اهمیت ندارد وقت نگذشته است ومیدانید که شش هفت ماه قبل وزارت بهداری راکی درست کرد وبرای کی درست کرد امروز آقای نخست وزیر که انتظار اصلاحات از ایشان داریم چه خواهند کرد شما‌ها همه اینها را برگردانید آنها را طوری نگاه دارید که بدردتان بخورد ومتناسب با بودجه مملکت باشد بنده خیلی سعی کردم حالا نه یعنی ازیکی دوماه پیش خیلی جستجو کردم سعی کردم یک مطلبی انتراسانی است البته آقایان میدانند که دولت در سال مبلغ زیادی از خزانه عمومی مملکت را صرف نسوان می‌کند این را بنده خیلی علاقه داشتم که به بینم چه رقمی بدست خواهد آمد بنده فقط نتوانستم مال بلدیه راتهیه کنم جاهای دیگرراکه هرچه کنج کاوی کردم دیدم آنها از بنده رندترهستند (خنده نمایندگان) بالاخره فقط مال بلدیه را بدست آوردم همین بلدیه که امروز به این روز افتاده پولهایش را از دستش گرفته‌اند وورشکست شده وآنچه که بنده توانستم کشف بکنم سالی بیست هزار تومان به اسم ماشین نویس پول به نسوان می‌دهند آنوقت کوچه‌ها را که ملاحظه بفرمائید پر از کثافت است حالا یک بلدیه تهران فقط این قدر است اگر تمام بلدیه‌ها را حساب کنید مالیه وعدلیه وسایر وزارتخانها را حساب کنید وبا او جمع کنید آنوقت ملاحظه خواهید فرمود که یک رقم خیلی بزرگی را تشکیل می‌دهد واین بساط همان بساطی است که حکومت سابق با زور وفشار بما تحمیل کرد شما که داعیة اصلاح دارید انشاءالله امیدواریم که پا بگذارید روی این عادات زشت اینها را بفرستید بخانه‌هاشان بروند شوهر داری بکنند خانه داری بکنند (صحیح است) یا بگذارید روی این عادات اشکالی هم ندارد فقط یک ابلاغ است وبس (صحیح است) عرض می‌کنم در سال آقا صد میلیون تمام ما پول بوزارت جنگ می‌دهیم مکرر اینجا گفتیم وگفتیم البته گوش ندادند ولی البته از ما گفتن واز شما گوش نکردن حساب این جا را بایدروشن بکنید بیست سال است که اینها این پول‌ها را گرفته‌اند غیر از عایدات نفت جنوب آقا این باید حسابش روشن شود وبعد این دستگاه را برای مملکت بسازید برای اطاعت از قانون وبرای خدمت معین نیست چرا آقا معین نیست ما کارداریم قانون نظام وظیفه که مورد ابتلاء عمومی است آقایان ملاحظه فرمودید که مدتی است بمجلس آمده وبتفصیل مطرح شده وشوراولش تمام شده وشور دوم آن مانده است (اعتبار-مانعی ندارد) از آنطرف هم وزارت جنگ منتظراین قانون است وطبق قانون سابق دست بکار کرده وحق هم دارد بنده الآن که آمدم بمجلس یکعدة از آقایان محصلین با بنده صحبت کردند واز من خواستند که بعرض رئیس دولت برسانم وعرایض آنها را بعرض برسانم که تکلیف اینها را معلوم کنند (صحیح است) وباید امر بفرمایند وزارت جنگ دست نگاه دارد ومنتظر قانون جدید باشد (صحیح است) و برای روز شنبه هم با اجازه آقایان کمیسیون نظام را خبر کردیم ونمایندگان وزارت جنگ هم خواهند آمد ومشغول می‌شویم بشور دوم واین عملی که شروع شده است به احضار مشمولین باید امر بفرمایند که موقوف بدارند تا شور دوم این قانون بگذرد بنده اصلاً یک سئوال کلی دارم ویک فکر کلی در مخیله من است وآن این است که از آقای رئیس الوزراء بپرسم که شما واقعاً بعداز این با کدام دستگاه می‌خواهید کار کنید با همان دستگاههای پوسیده وزنگ زده وفاسد وخراب بیست ساله (بعضی از نمایندگان خیر) اگر اینطور باشد من بید بگویم که همه مردم مخالفند واگر با فکر جدید ونقشه نو ومطالعات تازة می‌خواهید دست بکار بزنید بنده می‌بینم که مجلس وهمه طبقات این مملکت که خواهان اصلاح هستند با هم کمال موافقت و کمال پشتیبانی را خواهند کرد وهر کس در خارج هر طور تعبیری بکند این هم از بدبختی است از بی اطلاعاتی است از کوچک فکری است امروز همه آقایان وهمه علاقمند به سعادت. مملکت وزندگانی خودشان هستند وهیچکس نیست که موفقیت آقایان را نخواهد کسی نمی‌خواهد که دولت قدرت نداشته باشد ضعف دولت موجب ضعف مملکت است اینکه بنده می‌گویم قدرت البته بنده مقصودم قدرت مشروع است قدرتی که بمحل خودش مصرف شود این الکتریکی که ملاحظه میفرمائید الان بادبزنها را میچرخاند با همین قوه می‌شود این سالن را روشن کرد وبا همین قوه هم می‌شود شهر را آتش زد اما در ماهیت مطلب دراصل موضوع اختلافی نیست که کاشف این الکتریک خدمت مهمی به عالم بشریت کرده اگر خوب مصرف کردیم تالار روشن می‌شود ولی اگر بد مصرف شد یک شهری آتش می‌گیرد قدرت دولت که مال ملت است وقتی که آمد بدست دولت اگر بخیر مملکت مصرف کرد همه از آن متشکر خواهند بود وهمه در رفاه وآسایش خواهند بود اما اگر این قوه را گرفت وبد مصرف کرد وسوء استعمال کرد آدم گرفت کشت حبس کردزجرکرد نتیجه همان میشودکه ملاحظه فرمودید واسباب نا رضایتی عمومی فراهم میشوداما مسئلة گرانی زندگانی آقایان بهتر از من میدانند که ارتباط کلی وقطعی دارد با بودجه عمومی مملکت وقتی که شما سیصد میلیون پول از مردم می‌خواهید ممکن نیست که سطح زندگانی پائین بیاید وقتی که شما بودجه پائین خواهد آمد و مردم روبرفاه و آسایش خواهند رفت مسئله نان (بنده الآن عرضم را خاتمه می‌دهم اگر خیلی وقت گرفتم از آقایان معذرت می‌خواهم) البته یک امر بسیار مسلم و حقیق است که مورد علاقه و توجه همه مملکت است و آن این است که نان در یک همچو موقعی در یک زمانی ممکن است نان گندم خورد و به قیمت معنی سه قران؟ این اصلاً عملی است و ممکن است؟ بنده در عمل کاری ندارم و میدانم که دولت جنس را از خارج می‌خرد هر تنی چهارصد پانصد تومان و خیال می‌کند و دلش خوش است نان را بمردم می‌دهند یکمن سه قران اما تشریف ببرید نان بخرید ببینید یکمن نه قران هم کی بشما نمی‌دهد این تفاوت کجا می‌رود یا مامورین می‌برند یا خبازها ولی نمی‌دهند بمردم کی در زحمت و مضیقه است؟ مردم که هز صبح تا شام جلوی دکان‌های خبازی فریاد می‌کنند بنده با دولت سابق با یکی دونفر از اعضایش صحبت کردم که چرا این کار را جلوگیری نمی‌کنید بنده حتم دارم که بشما گوارا نیست که نان را یکمن چهار قران یاسه قران بخرید و در هر منش یکمن ۱۰ قران یا ۱۵ قران دولت رویش بگذارد این نان گوارا نیست البته یک طبقه پائین است یک طبقه ضعیف است که اینها استطاعت ندارند و اینها را اگر بشود نان یکمن دو قران باید بهشان داد و هر قدر هم ضرر داشته باشد باید دولت تحمل کند و جا دارد ولی سایر طبقات که تکثریت هم با آنها است اینطور نیستند استحقاق نان منی ۳ قران را ندارند و نتیجه این شده است که بمردم هم میزان قیمتی که خیال کرده‌اند هیچکس نان نمی‌دهد تفاوت را یا مأمورین می‌برند یا خبازها بنده نمیدانم این کار با کی است با دولت است با وزارت خواربار است؟ وزارت خواربار نمی‌خواهد یک اداره‌ای می‌خواهد وزارت ساختن این فکر را باید ول کرد چه وزارتی؟ یک اداره‌ای می‌خواهد آقا که دارای یک رئیس با تقوی با ایمان صحیح العمل و اعضائی که خبرویت و اصلاع داشته باشند از کارمندهای سایر ادارت و الا چهار تا بچه را جمع کردن که اینجا اداره خواربار است و هر تصمیمی که از دماغشان بیرون آمد آنرا اجرا کنند این فایده ندارد یک مطالبی هم این جا یکی از رفقا تذکر داده مسئله اجناسی است که در گمرکات در تهران و سر حدات شمال باقی مانده است سابقاً یکی دو مرتبه در جلسات خصوصی مختصر تذکری عرض کردم و اخیراً هم اطلاعی در این باب پیدا کرده‌ام که بعرض آقایان میرسانم: از چند روز قبل دولت با مأمورین دولت شوروی در تهران در این باب مذاکراتی کرده است و در کمیسیونی که مخصوصاً برای این کار تشکیل شده موافقت شده است و از طرفین توافق نظر بنده حاصل شده است که اجناس را از گمرکات بیرون بیآورند و بدهند بصاحبانش و البته این کار یک توفیقی است که هم صاحبان آن اجناس از این نگرانی بعد از چندین ماه خلاص خواهند شد و هم اینکه این اجناس مورد استفاده عموم واقع خواهند شد و حتی اگر صاحبان اجناس هم بدهی دارند قرار بر این شده است که صدی پنجاه در بانک ملی ایران و صدی پنجاه در بانک شوروی و دیعه بگذارند که به حسابشان رسیدگی شودو این اجناس بقراری که بنده اطلاع پیدا کرده‌ام و حالا هم از آقای وزیر امور خارجه پرسیدم بزودی از گمرکی بیرون خواهند آمد و بزودی تسلیم صاحبان آنها خواهد شد بنده یکی دوتا یادداشت دیگر هم دارم که خودم هم خسته شده‌ام که عرض کنم این است که از آنها صرفنظرمیکنم (خنده نمایندگان) ولی اسن قسمت را باید بعرض آقایان برسانم که بنده با کابینه آقای قوام السلطنه از حیث رأی موافقم (دکتر طاهری-شما خودتان پیشنهاد کردید) این درست است و حالا هم موئافق هستم باین امید و باین آرزو که آقای قوام السلطنه اول نمایشی که باید بمردم بدهند احترام آزادی و مشروطیت است دوم تأمین خواربار و بسط امنیت و برداشتن این هزینه سنگین از دوش مردم اگر آقای قوام السلطنه این بار سنگین را از دوش مردم برداشتند بنده طرفدار و موافق باایشان هستم ولی اگر خدای نخواسته موانعی پیش آمد کرد که توفیق پیدا نکردند اسباب تأسف همه خواهد بود.
جکعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است. رأی بگیرید.
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- اولاً مذاکرات نمی‌تواند کافی باشد مادام که مجلس رأی نداده است ثانیاً بنده شخصاً یک معتقداتی داشته و دارم و برای خودم همیشه محفوظ و محترم است و یاداشتهائی دارم که می‌خواهم در اینجا عرض کنم ولی برای لزوم سرعت اخذ رأی اعتماد فعلاً خودداری می‌کنم. در کار کابینه خوشبختانه در اینجا من مخالفی ندیدم که بتوانم اظهار و موافقت بکنم ولی در دو سه موضوع همکاتر محترم ما آقای طباطبائی تذکراتی فرمودند که لازم است جواب گفته شود. یک قسمت در موضوع خواربار بود که فرموند شاید احتیاج بوجود وزیر نباشد بنده معتقدم امروز موضوع خواربار طوری است که در درجه اول اهمیت قرار گرفته و اگر حسن انجام آنرا لازم است بلکه اگر دولت دو وزیر هم لازم بداند موقتاً مانعی نخواهد داشت دیگر اینکه گفته شد قسمتهای این برنامه کافی نیست باز بعقیده بنده موضوعات برنامه کاملاً کافی است و آنچه بایستی گفته شود در ضمن این برنامه گفته شده نهایت این است که در ضمن شه ماده و خیلی مختصر و در عین حال تمام مطالبی را که ما از خیلی پیش منتظر بودیم و نتیجه ازش می‌خواستیم دولت در این برنامه قید کرده است و همین‌ها هم مورد آرزو و انتظار ما بوده است که دردرجه اول قرار داده شده است و اگر ما بآن برسیم خیال می‌کنیم تقریباً مقاصدمان شده است. البته چنانچه عرض کردم عرایض بیشتری داشتم که وقت کم است و ببعد محول می‌کنم یک موضوع دیگر فرمودند راجع به برداشتن تابلو‌ها خیلی برای بنده جای تأسف است آقا برداشتن تابلو یعنیچه؟ خوب البته برداشتن تابلو کاری ندارد اما باید دید بالاخره مملکت ما از تمام احتیاجات مستغنی است اگر اینطور است البته همانطوری که فرمودند خیلی سهل است برداشتن تابلو و خرابی ولی بعد چطور آباد می‌شود نمیدانم بنده در این زمینه برای رفع اشتباه‌ها خیلی بیشتر می‌خواستم عرض کنم ولی باز هم خودداری می‌کنم. فرمودند وزارت فرهنگ و کشاورزی نمی‌خواهیم این فرمایش بیشتر برای بنده مورد تعجب است مثل اینکه است بگوئیم بچه‌های ما نباید درش بخوانند و کشور ما محتاج بزارعت نیست مملکت و کشوری که فاقد این دو وزارتخانه باشد فاقد همه چیز است. یک قسمت گله از گذشته فرمودند عقیدة بنده این است که گلة گذشته را امروز نمی‌شود کرد خیلی چیزها بوده است که مطابق میل بنده عمل نشده و مطابق میل عامه هم عمل نشده است ولی گذشته‌ها مربوط به کابینة فعلی که مورد علاقة همه است نیست باید ما منتظر باشیم در آینده اگر ببینیم یک چیزی خلاف میل ما هست و آنطوری که ما آرزو داریم عمل نشده آنوقت گله کنیم یا تذکر بدهیم. خاطر آقایان مستحضر است نسبت است نسبت بکابینه هائی که از شهریور ماه باین طرف تشکیل می‌شد بنده همیشه نظر منفی داشتم و حقیقت نظر بنده هم بنظر آقایان رسید و در عمل هم ملاحظه فرمودید که حق با بنده بوده است اما نسبت باین کابینه‌ای بنده موافقت دارم و صد در صد هم بقول معروف موافق هستم از نظر یک سوابق و اطلاعاتی است که در گذشته از شخص مقدس آقای نخست وزیر داشته و دارم و در عمل هم می‌بینم اعضای این کابینه را که معین کرده‌اند از شخص آقای حکیم الملک از آقای دکتر امین الملک و دیگر آقایان که باحترام وقت مجلس از ذکر اسامی همه آقایان خودداری می‌کنم از جوان و غیرجوان بتمام معنی اشخاصی هستند که مورد اعتماد همه هستند و در حقیقت می‌توان گفت این کابینه صورت شیر و شکری دارد که بهم آمیخته شده است یکی از مواردی که در برنامه ذکر فرمودند تشویق از جوانان است که همین کار را در کابینه شان کرده‌اند و می‌بینم در عمل که تشویق کرده‌اند و بعضی از آقایان از همان جوابهای مجرب هستند و یک عده هم از اشخاصی هستند که در تمام مدت عمر خدمات مهم کرده‌اند و مورد علاقة همه مردم هستند. بنده برای اینکه عرایض خودم را خاتمه داده باشم امیدوارم که انشاالله بطوری که منظور و منوی دولت است موفق بانجام مقاصد خود بشوید. حالا دیگر اگر آقایان بفرمایند مذاکرات کافی است بنده هم موافقم و استدعا دارم رأی بگیرند.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
بعضی از نمایندگان- کافی نیست.
رئیس- آقای هاشمی.
هاشمی- توضیح برای اینکه مذاکرات کافی نیست این است که جمعی از آقایان اجازه خواسته‌اند که صحبت کنند و البته با تسریع این عمل هم موافقت دارند مستقیماً بعرض دولت برسانند خود بنده هم که مخالفم با این قسمت کاملاً موافقم (عده‌ای از نمایندگان-رأی رأی)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایانیکه موافقت دارند بر خیزند (اکثر بر خاستند) تصویب شد پیشنهادی از آقای اعتبار رسیده است خوانده می‌شود: پیشنهاد می‌کنم در برنامه دولت بقسمت چهارم قسمت زیر اضافه شود.
- تجدید نظر و اصلاح قوانین
۳- تجدید نظر و اصلاح قوانین
رئیس-آقای اعتبار.
اعتبار- عرض کنم که البته برنامه همیشه آئینه افکار عمومی است و پرگرام دولت را معین می‌کند. دولت آقای قوام السلطنه برنامه را درست است که در سه ماده و ۳ قسمت محدود کرده‌اند لیکن اگر متن برنامه را ملاحظه فرمائید و آن عبارات را به بینید تمام موضوع هائی که مورد توجه است در آن هست موضوعی که بنظر بنده اهمیت دارد لازم بود که در برنامه در ردیف چهارم گذاشتهشود آن اصلاح قوانین است و این قسمت را با آقای نخست وزیر هم مذاکره کردم که توجه بوده و اهمیت فوق العاده دارد و در مجلس هم موافق زیادی دارد که آنرا برنامه گذاشته و مورد توجه قرار بگیرد.
رئیس- آقایانیکه اجازه خواسته‌اند می‌خواهند در این پیشنهاد صحبت کنند؟
نقابت- بنده با این پیشنهاد مخالفم.
رئیس- بفرمائید.
نقابت- پیشنهاد دادن در برنامه دولت بعقیده بنده مورد ندارد (عدة نمایندگان-صحیح است) برای اینکه یک دولتی با یک برنامه‌ای معرفی می‌شود و بایستی موافقین رأی بدهند یعنی یک لایحه‌ای نیست که ماده بماده بآن رأی بدهند وقتی دولتی معرفی می‌شود بایستی نسبت به برنامه آن دولت رأی بدهند مثل یک لایحه نیست که جزء به جزء و ماده بماده روی آن رأی گرفته شود یا پیشنهاد اصلاحی بشود البته اینکه در برنامه قید شده است بسط امنیت قضائی و اصلاح قوانین هم همان نقطه اصلی آن است زیرا ما دو امنیت داریم یک امنیتی است که در توی بیابان باید تأمین شود و یک امنیتی است که در شهر و ادارات باید تأمین شود و آن امنیت قضائی است بنده تقاضا می‌کنم آقای اعتبار پیشنهادشان را استرداد کنند که قضیه خاتمه پیدا کند.
رئیس- آقای اعتبار.
اعتبار- عرض کنم این پیشنهاد را مه بنده تقدیم داشتم نظرم تذکری بود و دولت هم موافق بوده است از این جهت بنده اصرای ندارم که رأی گرفته شود.
رئیس- رأی می‌گیریم به برنامه دولت موافقین ورقه سفید خواهند داد. آقای معدل.
معدل- هر کس که ورقه سفید می‌دهد موافق است (عده‌ای از نمایندگان- خیر آقا ورقه سفید با اسم)
رئیس- آقای هاشمی.
هاشمی- گمان می‌کنم که حضرت آقای معدل اشتباه فرموده‌اند چون آرائی که داده می‌شود باید با اسم و مشخصات باشد از اینجهت ورقه سفید حکم امتناع را دارد:
(اخذ و شماره آراء بعمل یکصد و نه ورقه سفید شماره شد)
رئیس- عده حضار در موقع اعلام رآی ۱۱۶ نفر با کثریت ۱۰۹ رأی اعتماد بدولت ابراز شد. آقای نخست وزیر.
نخست وزیر- بنام هیئت دولت از رائی که آقایان داده‌اند کمال تشکر را دارم در حقیقت این رأی را به من نداده‌اند بلکه برای خدمت بکشور داده‌اند (نمایندگان-صحیح است) امیدواریم مطابق فکر آقایان برای خدمت به کشور و آسایش اهالی آنچه که در برنامه نوشته شده است عمل شود و آنچه را هم که آقایان تذکر دادند در نظر گرفته می‌شود.
-تقدیم و تصویب لایحه تمدید مدت دو ماه مذکوره در ماده قانون بودجه سال ۱۳۲۱ کل کشور
{۴-تقدیم و تصویب لایحه تمدید مدت دو ماه مذکوره در ماده قانون بودجه سال ۱۳۲۱ کل کشور}
رئیس- آقای وزیر پیشه و هنر
وزیر پیشه و هنر- خاطر آقایان نمایندگان محترم مسبوق است وقتی بودجه مملکت تصویب شد در ماده اول آن قید شده بود از تاریخی که بودجه‌های تفصیلی به مجلس شورای ملی داده می‌شود و بکمیسیونن احاله می‌شود تا مدت دو ماه مطابق بودجه هائی که پپیشنهاد شده است وزارتخانها عمل خواهند کرد بعد از دو ماه اجرای بودجه و پرداخت اعتبارات موکول به تصویب بودجه‌های تفصیلی از طرف کمیسیون بودجه خواهد بود و بطوریکه خاطر آقایان مسبوق است در ظرف اسن ده پانزده روز اخیر دولت نتوانسته بود حاضر شود یعنی دولتی نبود که حاضر شود بودجه‌ها بتصویب برسد واین دو ماده فرستی که بود نسبت به اغلب وزارتخانه منقضی شده و نسبت بیکی دو وزارتخانه که باقی است چند روزی بیش باقی نماینده و بطوریکه ملاحظه می‌فرمایند بنابراین مقررات در پرداخت احتیاجات و مخارج کشور البته دولت نمی‌تواند اقدامی کند مگر یک اجازه قانونی جدیدی از طرف مجلس تصویب شود باینجهت یک لایحه تهیه شده است که آن مدت دو ماه تمدید شود و چهار ماه شود که در ظرف این مدت چون در بودجه‌های تفصیلی رسیدگی نشده است دولت در کمیسیون بودجه‌ها را بتصویب برساند و چون موضوع هم فوریت دارد این است که بعقیده یک فوریت تقدیم می‌شود.
رئیس- لایحه قرائت می‌شود و فوریت آن مطرح است.
بشرح زیر خوانده شد
مجلس شورای ملی-
طیق ماده اول قانون بودجه ۱۳۲۱ راجع به بودجه‌های وزارتخانه‌ها مقرر است: پرداخت بودجه از تاریخ تقدیم بمجلس منتهی تا دو ماه طبق بودجه‌های پیشنهادی (در صورتیکه بودجه بتصویب کمیسیون نرسیده باشد) و بعد از دو ماه طبق تصویبی کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی بعمل خواهد آمد. چون دو ماه مهلت مذکور در قانون به بودجه وزارت در ۳ شهریور و بودجه اداره انتشارات و تبلیغات در ۷ شهریور و بودجه وزارت بهداری در ۳ مهرماه و نسبت بسایر وزارتخانه بر حسب تاریخ تقدیم بودجه‌ها بین از ۱۳ تا ۲۸ مرداده ماه جاری منقضی خواهد شد و حال آنکه نه فقط تا ۲۰ مرداد که موقع صدور حواله حقوق مرداد ماه ادارات می‌باشد بلکه حتی تا آخر مرداد ماه هم امید نمی‌رود بررسی بودجه‌ها در کمیسیونهای فرعی تمام و بتصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی برسد از طرفی هم وضع مالی کارمندان و خدمتگذاران دولت و بخصوص مأمورین شهرستانها طوری نیست که باگرانی روز افزون بتوانند مدتی بانتظار تصویب بودجه‌ها امرار معاش نمایند و شاید هم تأخیر پرداخت پرداخت حقوقات مشگل جدیدی بر مشگلات حاضر بیفزاید. بنا بمراتب معروض ماده واحده زیر را پیشنهاد و تقاضای تصویب آنرا با قید یک فوریت دارد:
ماده- دو ماده مقرر در ماده اول قانون بودجه سال ۱۳۲۱ کشور بچهار ماه تبدیل شود. نخست وزیر وزیردارائی.
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی- همانطور که آقای وزیر پیشه و هنر تذکر دادند بنده هم از طرف کمیسیون بودجه بعرض میرسانم که علت این وقفه که پیش آمد از اینجهت بود که دولت رسمیت نداشت تا بتواند در بودجه‌ها مطالعه کند و زودتر از تصویب بگذرد و بعلاوه امسال اولین سالی است که بودجه‌های تفضیلی دولت در کمیسیون بانهایت دقت رسیدگی می‌شود و آن اقلام و هزینه خای زائدی که هست در کمیسیون حذف می‌شود که از هزینه‌های زائد جلوگیری شده باشد اینها در نظر کمیسیون هست همانطور که در نظر مجلس است و اینکه تصمیم گرفته شده است که این مادة واحده بقید فوریت بمجلس داده شود برای این است که پرداختهائی که هست بتأخیر نیفتد و بنده خواستم علت را بعرض برسانم و البته مجلس هم موافقت خواهد کرد و در ظرف این ماه هم البته بعد از اینکه رأی اعتماد بدولت داده شد آقایان وزراء از روز شنبه که ما کمیسیونهای فرعی بودجه را خبر کرده‌ام که هر کدام بنوبه خودشان حاضر خواهند شد که بودجه تفصیلی از کمیسیون بگذرد و تصویب شود و قبل از دو ماه هم بنده احتمال می‌دهم که تصویب شود.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- موافقین بافوریت لایحه بر خیزند (اکثر بر خاستند) تصویب شد.
رئیس- رأی گرفته به ماده واحده موافقین برخیزند.
بعضی از نمایندگان- باورقه رأی گرفته می‌شود
(اخذ و شماره آراء بعمل آمده و نود سه ورقه سفید شماره شد)
رئیس- عده در موقع رأی ۱۰۵ نفر با کثریت ۹۳ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین-آقایان: جواد آزادی-عباس مسعودی- حسین جلائی-دکترادهم-فرخ-فرمانفرمائیان-محمد علی ابراهیمی-امامی-نواب یزدی-آقا سید یعقوب-ابراهیم سمیعی- دکتر لقمان نهورای-کاظم جلیلی فروهر- خلیل حریری-پناهی-چایچی-دکتر سنگ یار احمدی-ابوالحسن ثقه الاسلامی-علی قلی هدایت-دکتر حسینقلی قزل ایاغ-حسن اکبر-ارکانی-حسین معینی-محمد تقی شیرازی-محمد تقی ذوالقدر-گودرزنیا-عبدالحسین اورنگ-محمود ناصری-عطاالله پالیزی-احمدیاعتبار-نمازی-ابوالقاسم نراقی-ضیاءالدین نقابت-دکتر محمد قلی آصف تاج بخش- عبد الوهاب مؤید احمدی-علی سلطانی-محمد تقی معتضدی-معصوم حمزه تاش-دکتر هادی طاوری-مجید موقر- مستشار-احمد بهبهانی-احمد مهذب-محمد محیط دادور-نصرتیان-غلامرضا طالش رحمت سمیعی-روحی-جعفر اصفهانی-مخبر فرهمند-یدالله دهستانی-لاریجانی –حبیب الله مجد ضیائی-حسین رهبری-سهراب ساگینیان-خسروشاهی-محمودعزیری-دکتر عباس نفیسی-صفاری عبد الله ناهید-افخمی-محمد طباطبائی-عبد الحسین نیک پور افشار-پالیزی-محمد علی منصف-فتوحی-طهرانچی-محمدرضا پارسا-اقبال-جبرئیل بوداغیان-ملک زاده آملی-یمین اسفندیاری-گرگانی-عیسی لیقوانی- مراد ابراهیمی ریگی-علی مؤید-محمد تقی رفیعی-مشیری رستم گیو-احمد فریدونی- طوسی-نائینی-محمد هاشمی بیات-ملک مدنی-امیر تیمور-معدل-مرات اسفندیاریمهدوی-کازرونیان.
مخالف-: آقای غلامحسین فرشی.
-موقع و دستور جلسهبعد-ختم جلسه
{5-موقع و دستور جلسهبعد-ختم جلسه}
بعضی از نمایندگان-ختم جلسه.
رئیس-اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است)
جلسه آتیه سه شنبه ۲۷ مرداد ماه ساعت و نیم قبل از ظهر. دستور هم لوایح موجوده
(مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- حسن اسفندیاری
تصمیم قانونی
دائر بابر از رأی اعتماد به کابینه آقای احمد قوام نخست وزیر
مجلس شورای ملی در جلسة بیست و دوم مرداد ماه ۱۳۲۱ برنامة کابینه آقای احمد قوام نخست وزیر را باکثریت آراء حاضره(۱۰۹ رأی از ۱۶ نفر عده حاضره) تصویب و در نتیجه به کابینه نامبرده ابراز رأی اعتماد نموده است. این تصمیم در جلسة بیست و دوم مرداد ماه یکهزار و سیصد و بیست و یک مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری
قانون
تمدید مدت مقرر برای پرداخت بودجه‌های ۱۳۲۱ طبق صورت پیشنهادی دولت.
ماده واحده- دو ماه مقرر در ماده اول قانون بودجه سال ۱۳۲۱ کشور به چهار ماه تبدیل می‌شود. این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسة بیست و دوم مرداد ماه یکهزار و سیصد و بیست و یک بتصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری