مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ مهر ۱۲۹۴ نشست ۷۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سوم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری سوم

درگاه انقلاب مشروطه

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سوم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ مهر ۱۲۹۴ نشست ۷۳

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ مهر ۱۲۹۴ نشست ۷۳

جلسه ۷۳

صورت مشروح مجلس روز پنج شنبه چهارم شهر ذی حجه ۱۳۳۳

مجلس یک سک ساعت و نیم قبل از غروب در تحت ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل و صورت مجلس روز سه شنبه دم قرائت شد .

غائبین با اجازه ـ آقایان شریعتمدار ـ حاج عز الممالک ـ نظام السلطان ـ آقا شیخ رضا دهخوارقانی ـ نجف قی میرزا ـ صدر الملاک .

غائبین بدون اجازه ـ آقایان ملک الشعراء ـ محمد هشم میرزا ـ صدرار معتمد .

رئیس ـ در صورت مجلس آقایان ملاحظاتی دارند یا خیر ( ملاحظاتی نبود ) ایرادی نیست صورت مجلس تصویب شد ـ یک فقره قانون آقای وزیر مالیه و راجع به اسامی پانزده نفر که مطابق قانون تشکیلات مالیه باید از آن عده پنج نفر برای عضویت کمیسیون تطبیق حوالجات انتخاب شود فرستاده اند لایحه مزبور طبع و توزیع شده است اگر موافقتی باشد برای جلسه آتیه جزو دستور گذارده شود ( گفتند صحیح است ) دستور امروز بقیه شود اول قانون قشون گیری است از ماه دهم .

( ماه دهم بقرار ذیل قرائت شد ) .

ماه دهم ـ در صورت خرابی و عدم استعداد یکی از محل های قشون شد که که خرابی و عدم استعداد آن را وزارت مالیه نیز تصدیق نموده باشد وزارت جنگ می تواند محل مزبور ار از دادن کلیه یا قسمتی از عده بنیچه معاف نموده از محل های مربوط همان حوزه که استعداد دشاه باشد عوض بگیرد .

حاج شیخ اسد الله ـ هم چنانکه در معافیت نظر وزارت مالیه را در این امر دخالت داده اند و صحیح هم هست و باید وزارت مالیه نظرش در این امر دخالت اشته باشد هم چنین لیاقت این محله هائی را هم که می خواهند دبر آنها تحمیل بکنند باید وزارت مالیه تصدیق کند و در آن نظر داشته باشد و رد صورتی که از لیاقت و استعداد هر محل نسبت به استعداد مالیات یا بنیچه آن وزارت مالیه بهتر مسبوق است هیچ سزاوار نیست نظر وزارت مالیه را در این مورد سلب کنیم و بکلی اختیار را به وزارت جنگ واگذار کنیم

سردار سعید مخبر ـ چنانچه یکی دو مرتبه در اینجا توضیح داده شد نظر وزارت مالیه درا که ما در سرباز گیری دخالت دادیم به ملاحظه این بود که سرباز بنیچه از روی مبلغ معین مالیاتی گرفته می شود و بنده هم نمی دانم در این جمله که نوشه اشده هست ( و عدم استعداد آن را وزارت مالیه نیز تصدیق نموده باد ) و جمله اخیر هم عطف بر این جمله است از مجا معلوم می شود که وزارت مالیه حق ندارد در گرفتنی سرباز دخالت داشته باشد این ماده این مطلب را رد نکرده .

آقای سید فاضل ـ بنده از این تفکیک خیلی تعجب دارم که در این ماه نظر وزارت مالیه در باب معافیت محلوظ شده است ولی در باب تحمیل بر جاهائی که استعداد دادن سرباز دار دارند ابدا این مسئله مراعات شده است و این تحمیل را فقط بنظر وزرت جنگ موقوف کره است بنده جدا عرض می کنم باید هم در معافیت وهم رد ئد تحمیل بر جاهائی که استعداد بنیچه سربازی دارند نظر وزارت مالیه ملحوظ شود .

مخبر ـ در این ماده هیچ همه چه چیزی نیست یعنی نظر وزارت مالیه را در گرفتنی سرباز سلب نکرد است عرض کرده ام این جمله عطف به این جمله اولی است یعنی وزارت جنگ می تواند بعضی محلها را از دادن سرباز با نظر وزارت مالیه معاف کند و همین طور بر بعضی محلها تحمیل کند و باز به نظر وزارت مالیه سرباز بگیرد .

حاج شیخ اسد الله ـ بند تصور می کنم خود آقای مخبر تصدیق داشته باشند که نظر وزارت مالیه در اینجا هم باید ملحوظ شود پس بنابراین بنده عقدیه ام این است که ماه یک قدری واضح تر نوشته شود تا رفع اشکال بشود و یک پیشنهادی هم بنده می کنم که باه این ماده ملحق شود که باید محلی ک که سرباز به آن تحمیل می شود و استعداد آن را وزارت مالیه تصدیق کرده باشد آن و وقت مطلب خیلی واضح تر و روشنی شده و رفع اشکال می شود .

سردار معظم ـ به عقیده بنده در اینجا یک اشتباهی می شد و نظر وزارت مالیه در سرباز گیری هیچ مدخلیت ندارد و نباید مدخلیت داشته باشد مثلا فرض بفرمائید اگر ما بخواهیم تحمیل یک مالیاتی بکنیم آیا بنظر وزارت فواعد عامه یا وزارت عدلیه مراجعه می کنیم خیر هم چه کاری نمی کنیم پی معلوم است که وزارت جنگ هم مثل سایر وزارت خانه ها باید خودش رد سرباز گیری یک اختاری داشته باشد منتهی در کمیسیون ما بین معافیت و بر قراری سرباز فرق گذاشته شد زیرا آن وقتی که در بر قراری سرباز می شود شاید در معافیت آن نشود و به عبارت دیگر ممکن است یک جهات خصوصی به یک محلی را زودتر از دادن سرباز معاف کند به این جهت قسمت معافیت از بر قرار کردن مشکل تر شده است زیرا ممکن بود فقط به وسیله یک مأموری عدم استطاعت محل را تحقیق بکنند آن وقت وزارت تجنگ آن محل را از دادن سرباز معاف بدارد در صورتی که شاید تمام نظر آن مامور معطوف بعدم استطاعت محل نبود بنابراین نظر وزارت مالیه را در اینجا محفوظ داشتیم که وزارت مالیه هم از نقطه نظر مالیاتی و هم از نقطه نظر افرادی که راجع به سرباز گیری می شود تفتیش بکند و تصدیق خرابی آن محل را بنماید پس رد معافیت البته خیلی لازم و مقتضی است که هر دو وزارت خانه تفتیش بکنند و اطلاعات یکدیگر را تکمیل بکنند ولی آن اشکالی که در معافیت هست در بر قرای نیست تا بگوئیم در این حق مشروع وزارت جنگ باید نظر شریک دیگری را هم که وزارت مالیه باشد ملحوظ بداریم .

رئیس ـ مذاکرات در این ماده کافی ست پیشنهادی اگر دارید بدهید تا رأی بگیریم .

( پیشنهاد آقای حاج شیخ اسد الله ).

( به مضمون ذیل قرائت شد ) .

بنده پیشنهاد می کنم در آخر ماه ( ۱۰ ) این نوع اصلاح شود و نیز استعداد آن محل را وزارت مالیه تصدیق کرده باید عوض بگیرد .

مخبر ـ این پیشنهاد را قبول می کنیم به کمیسیون ارجاع بفرمائید .

رئیس – ارجاع می شود به کمیسیون ماه یازدهم .

محل می کنند همان احتیاط را هم وزارت جنگ از صاحبان بنیچه می کنند که مبادا به واسطه نفوذی که می تواند به افرادی داشته باشند خانورای سرباز را نرسانند لهذا این مستمری و خانواری باید به نظر و دستور العمل وزارت جنگ در محل به سرباز تادیه شد و زارت جنگ وعی که کعین خواهد کرد کلیه خانواری ها برسد دستور العمل های دیگر ه هم در این موضوع خواهد داد چون این خانواری نقدی نیست که مالکین و اربابان بنیچه به سرباز می دهد یک چیزری است که جزو تحمیلات آنها است یعنی جزء تخفیفی است که به آن محل داده شده است ممکن است فلان ملاک یا فان صاحب بنیچه بگوید چون سرباز من مرده است من خانواری را نمی دهم این طورا نیست تما این تحمیلات به دولت است و باید به خزانه دولت برسد و اظهاری دیگری هم که نماینده محترم دیگر اظهار کردند وزارت جنگ بکلی رد می کند به جهت اینکه آنچه تا به حال معامله شده و وزارت جنگ مسبوق است این است که از خانواری هر چه به سرباز رسیده است و آنچه نرسیده است یه خزانه دولت رسیده است .

رئیس ـ چون آقای مخبر قبول نکردند در قابل توجه بود پیشنهاد آقای حاج شیخ حبیب الله باید رأی بگیریم ـ آقای سردار معظم راجع به این پیشنهاد فرمایشی دارید .

سردار معظم ـ بلی در همین پیشنهاد عرضی دارم با این پیشنها موافقم بنده هم تصور می کنم پیشنهاد آقای حاج شیخ حبیب الله مواقف با همان مقصودی است که در نظر بوده است به جهت اینکه توضیحات را هم که آقای مخبر فرمودند فقط مداخل وزارت جنگ را محدود به معرفی سرباز فرمودند و مداخل دیگری را قائل نشدند و به عقیده بنده هم خانواری لازمه اس این است که به سربازی داده شود به جهت اینکه این یک معامله است که ما لین اهالی محل و سرباز می شود خانواری یک کمک خرجیات برای خانواده کسی که سرباز می شود و مدد معاشی است برای کسی که حاضر شده است و از طرف آنها سرباز می شود این خانواری را می دهند که سرباز پا دار تر باشد و خاطرش از حیث معارض آسوده باشد پس قهرا یک معامله این است که ما بین سرباز و اهالی محل می شود حلا اگر آقای معاون این مطلب را در نظر بگیرند انصاف خواهند داد که اهالی محل باید خانواری را بخود سرباز بدهند زیرا این خانوار برای معاش آن کسی که سرباز است می دهند نه برای صندوق دولت بنده کاملا موافقم که وزارت جنگ در معری سرباز و ترتیبات دیگر مداخله داشته باشد ولی در خوبی این پیشنهاد هم تردید نخواهم کرد و عقیده ام این است که آنچه مردم می دهند باید مستقیما بخود سرباز برسد و الا اگر غیر از این باشد تصور می کنم تا زمان رسیدن به سرباز آب شود و به سرباز نرسد .

رئیس ـ چون آقای مخبر قبول نمی کنم باید به قابل توجه بودن این پیشنهاد رأی بگیریم یک دفعه دیگر خوانده می شود و بعد رأی می گیریم .

(مجددا به مضمون سابق خوانده شد ) .

رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای حاج شیخ حبیب الله را قابل توجه می دانند قیام نمایند .

( عده کثیری قیام نمودند ) .

رئیس ـ قابل توجه شد ـ آقای حاج شیخ اسد الله اصلاح جناب عالی را هم بخوانند .

حاج شیخ اسد الله ـ خیر مقصود بنده هم همین بود .

رئیس ـ ماه ۱۵ قرائت می شود .

( به مضمون ذیل بائت شد )

ماه ۱۵ – خرج سفر تا بین در موقع حاضر شدن در سر خدمت که موصوم به کمک خرج است کما فی السابق بر عقده مالکین و اهالی محل است با این ترتیب که از محل سکونت تا بین تا مرکز اجتماع فوج یا دسته وار و توپچی که وزارت جنگ تعین می نماید هر منزلی دو قران تا بین پیاده و توپچی و ۴ قران به سوار تادیه نمایندگی افواجی که خانواری ندارند کما فی السابق در موقع حرکت کمک و معاونت معمول را دریافت می نماید

رئیس ـ در ماده ۱۵ مخالفی هست یا نیست .

میرزا محمد علی خان نمایند همدان ـ بنده توضیح می خواستم که کمک و معاونت معمول از چه قرار است .

مخبر همان طوری که قبلا عرض کرد بضی افواج هستند که هر ساله از یک خروار الی دو خروا و از ۶ تومان الی ده تومان به اسم مستمری و خانواری از صاحبان بنیچه خود می گیرند ولی بعضی افواج هستند که مادامی که در خانه خودشان هستند و به سفر ندفته اند از آن بنیچه به آنها هیچ داده نمی شود فقط در موقع حرکت به سمت ماموریت ولو بعد از پنج سال هم باشد وقتی که سرباز می خواهد حرکت کند یک مبلغ معینی از ۲۰ تومان سی تومان الی ۵۰ تومان به آنها به اسم کمک و معاونت می دهند که در حقیقت به جای مستمری معمله سایر افواج است کمیسیون در نظر داشت که اگر این مسئله را به طور کلی بنویسد یعنی خرج سفر را دو قران و چهار قران معین کنند ممکن است صاحبان بنیچه آن افواج از دادن کمک و معاونت معمولی با اینکه مستمری سالیانه را هم نمی پردازند ابا کنند به این جهت در اینجا ذکر شده است که افواجی که خانواری و مستمری معمله ندارند کمک و معاونت معمولی را در موقع حرکت خواهند گرفت مثلا افواج مازندران و غیره از همین قبل هستند

حاج شیخ حبیب الله ـ این کلمه که می فرمائید ( افواجی که خانواری ندارند کما فی السابق در موقع حرکت کمک و معاونت معمول را دریافت نمایند ) از اصل زیاد است و محتاج به ذکر نیست اینکه از اول خرج مسافرت تا بین را اعم از آن کمک و معاونت معمول سابق را داشته باشد یا ندشه باشد معین فرموده اند و تصریح کرده اند که خرج مسافرت سربا و سوار منزلی دو قران و چهار قران است آن وقت دیگر از برای افواجی که خانواری ندارند در موقع حرکت کمک و معاونت معمول دریافت می نمایند ) محلی باقی نمی ماند و اصلا محتاج به این کلمه نیستیم و به عقدیه بنده هم زیادی است .

حاج شیخ اسد الله ـ در اینجا لازم است یک توضیحی داده شود لهذا بند هم برای رفع اشکال عرض می کنم تمام افراد قشون ایران بطور بنیچه نیست ـ سرباز های محلی یعنی سرباز هائی که از دهات و قصبات گرفته می شود بوطر بنیچه است ولی سورا و سربازی که از ایلات گرفته می شود از روی بنیچه نیست و یک ترتیب مخصوصی دارد با این معین که هر این کی عده سوار معین دارد که میان طوایف آن ایل تقسیم می شود که در موقع احضار سوار آنها از میانه ده یا بیست خانوار یک نفر سوار با یک مخارج معینی که از برای او مقرر است معین می کنند و را همی اندازند و سر خدمت حاضر می شد بعد از آنها آن سوار مرخص شد کا حد من الناس است هیچ خانواری ندارد حقوق محلی هم بهمان داده نمی شود در اینجا مقصود این است که ا آن اشخاصی ه بنیچه ندارند مطابق معمول سابق در موقع حرکت یک پول برای نان خانه به آنها می دهند آنها را که می اندازند که در تحت نظام داخل شود دیگر مخارج مسافرت ندارد همان پولی است که از سابق معمول بود باید با آنها بدهند اما سرباز بنیچه این طور نیست یک خانورای دارد و یک خرج سفری دار که با و داده می شود تا وقتی که در تحت بیرق وارد شود وقتی که در تحت بیرق وادر شد حقوقش با دولت است و باید دولت مخارج آو را بدهد و خانواری که به او می دهند نان خانه اوست مخارج مسافرت آو را هم از خانه تا و وقتی که در تحت بیرق وارد شود باید صاحبان بنیچه بدهند و آن را هم معین کرده اند هر منزلی که دو قران از پیاده و چهار قران از برای سوار بدهند اما سوار هائی که بطور بنیچه گرفته می شود بطور مقاطعه است یک پولی به آنها می دهند و آنها را حرکت می دهند این اشکالی ندارد .

مخبر ـ اینجا اشکالی شد چون تمام قشونی که من بعد گرفته می شود از روی بنیچه خواهد بد اینکه فرمودند بنیچه ندارند گمان می کنم مقصود شان مستمری سالیانه بوده است به جهت اینکه توضیح داده شد که هم افواج پیشاده و هم سواره داریم که مستمری سالیانه ندارند چنانچه عرض کردم افواج مازندران از این قبیل هستند که سالیانه گندم و پولی به آنها داده نمی شود معمول نبوده است فقط رد موقع سفر به اسم معاونت یک مبلغی از سب الی بیست تومان به آنها می دهد که حرکت کنند و سر خدمت حاضر شوند مقصد نویسنده این بوده است منزلی دو قران یا چهار قران داخلی به موضوع این معاونت و کمک ندارد و باید رعایات از داده این خرج سفر جزئی که در موقع حرکت سوار و سرباز خودشان می پرداخته اند یا نکنند اما اینکه فرمودند سوار بنیچه ندارد عرض می کنم سوار هم بنیچه دارد منتهی ترتیب آن غیر از ترتیب پیاده یا سرباز از روی ترتیب مالک و رعیت گرفته می شود سوار معین که شبر را در اول به پا و انگشت و ناخن تقسیم کرده اند و از آن ور سوار می دهند و ترتیب معین دارد ولی چه سوار چه پیاده بعضی مستمری سالیانه دارند بعضی ندارند .

آقا سید فاضل ـ بنده هم جزء اخیر ماده ۱۵ را از دو حیث مجمل می دانم یکی از جهت که و معاونت که معلوم نیست این کمک و معاونت که چیست و به این توضیحاتی که دادند قانع نشدم و گمان می کن آقایان هم قانع نشده باشند یکی هم ( دریافت می نمایند ) معلوم نیست و بنده این کمک و معاونت کیست این ماده بقدری مجمل است که وقتی که با آقایان وفقا مذاکره می کردیم بعضی می گفتند ( دریافت نمی نماید است ) از توضیحات آقای مخبر محترم هم چو فهمیدم که این کمک و معاونت علاوه بر دو قران و چهار قران است و کانه این توضیح اشکالات بنده را

زیاد تر کرد اول تصور می کردم که این دو قران و چهار قران یک معاونتی است که برای افواجی که خانواری ندارند خواهد شد حالا از توضیح آقای مخبر هم چه معلوم شد که علاوه بر دو قران و چهار قران به افواجی که خانواری ندارند کمک و معاون است خواهد شد اولا باید میزان کمک و مساعدت معلوم شود و ثانیا دهنده این کمک و معاونت باید معلوم شود که صاحبان بنیچه خواهند بود یا دولت .

معاون وزارت جنگ ـ اگر چه توضیحات مخبر محترم از هر چهت کافی بود ولی بنده یک قدری مفصل تر توضیح می دهم فرمودند به این معاونت را کی خواهد کرد و چطور خواهد شد چنانچه مخبر محترم فرمودند بعضی افواج هستند که هم خانواری و هم پا دارند ( که موافق این قانون رد شد ) و هم کمک خرج داشتند سه فقره تحمیل می شد پا دارند را ما رد این قانون لغو کردیم به جهت اینکه خود سرباز باید پا دار باشد بیشتر یک سربازی می گرفتند و مبلغی دستی به آو می داند که پادار شود آن را این قانون اغو کرده است و من بعد سرباز دولت باید شخصا پا دار باشد یکی دیگر اینکه همه ساله یک مستمری به سرباز می دادند و یک کمک خرجی هم هنگام مسافرت به آنها می دادند کمیسیون چون دید که ین کمک هرج یک چیزی جزء است پیش بینی که در ه از خانه سرباز تا محل اجتماع فوج که سرباز بیرق می رود و لباس سربازی می پوشد که اغلب دو سه منزل بیشتر نیست این کمک خرج را که عبارت خواهد بود از منزلی دو قران برای سرباز و توپچی و منزلی چهار قران بریا سوار بدهند آمدیم بر سر بعضی افواج که از قدیم بوده اند چنانچه حالا هم هستند ن و آنها از اصل خانواری و مسمری سالیانه ندارد بعد از پنج سال سه مال یا شش سال که سرباز به خدمت احضار می شود سی یا پنجاه سه سال یا شش سال که سرباز بخدمت احضار می شود سی یا پنجاه یا هفتاد تومان به اختلاف محل یا بعضی محلها که معتبر است صد تومان می دهند و آن سرباز بر بر برای سفر راه می اندازند در این قبیل مواقع فعلا وزارت جنگ تقاضای خانواری را می تواند بکند فقط همان کمک را خواهد گرفت این قانون می گوید در این قبیل مواقع غیر از آن معاونتی که در محل می کنند اغز خانه سرباز تا آنجائی که باید زیر برق بیاید و صورت خرج را پیدا کند این منزلی دو قران و چهار قران را بدهند .

آقا میرزا محمد علی خان ـ مسلم است که قانون وضع می شود برای انکه مسائلی که بطور اختلاف گفته شده است محدود به یک حدودی بکنید و در واقع تکلیف هر کسی را در ضمن آن قانون معین کرده باشد در مواد این قانون قشون گیری ما بد قسمی کنیم که بعضی مطالب را که عبارت از خانواری و کمک و معاونت و این قبیل مسائل است حتی الامکان در تحت یک قاعده برویم تا اینکه یک قدری رفع مشکلات را هم از دهنده وجه که کمک می کند و هم آن گیرنده این وجه کرده باشیم یعنی در مواقعی که باید سوار یا سرباز از محل خودش حرکت بکند و تا مل اجتماع فوج حاضر شود مشکالات و اختلافات در میان آو و اهالی سرباز بده کمتر باشد اگر چته اینجا نوشته شده است کما فی السابق ولی کا فی السابق عطف به یک چیزهائی معمولی سابقه است حالا چه ضرر دارد که ما سعی کنیم و هانات مسائل سابقه را در تحت یک قاعده بیاوریم یعنی وزارت جنگ یک حد متوسطی را در نظر بگیرد و آنها را در تحت یک ارقامی بیاورند قطع نظر از اینکه در این ماه لازم است یک اصلاح عبارتی بشود قید شود که علاوه بر مقدار خانواری که کما فی السابق معمول بوده یا در موقع حرکت یک کمک و معاونتی شود بند تصور می کنم بد نیست که کمیسیون در این باب یک دقتی بکند و حتی المکان این قبیل مسائل را محدود بحدودی بکند که لاقل رفع مشاجره بین دهنه و گیرنده اعانه شده باشد و الا بیان مسئله هیمن طور به ماند ممکن است یک سربازی بگوید معمول سنواتی آن قدر بوده است و یک جمعی هم به آو کمک کنند و همان طور ها بخواهند بگیرند و دهندگان وجه هم در زیر بار برود و اسباب منازعه و مشاجره بشود و قضاوت این مسئله به عهده اشخاصی بشود که بخواهند استفاداتی در این موقع کرد باشند و در واقع وروی هم رفته این یک ظلمی است از برای آن جمعی که باید سرباز بدهند و بلا تکلیفی آن سربازی است که می خواهد از محل حرکت کند .

رئیس ـ مذاکرات در ماده ۱۵ کافی است آقای مدحت السلطنه پیشنهادی کرده اند قرائت می شود .

( به مضمون ذیل قرائت شد ) .

بند پیشنهاد می کنم جزء اخیر ماده ( ۱۵ ) این طور نوشته شود ولی افواجی که خانواری ندارند کما فی السابق در موقع حرکت کمک . معاونت معمولی را از صاحبان بنیچه دریافت می نمایند .

رئیس ـ توضیحی دارین .

مدحت السلطنه ـ اشکالی که شده بدهد معلوم نیست کی باید بدهد و چه باید بدهد به واسطه این پیشنهاد رفع آن اشکال می شود .

مخبر ـ این پیشنهاد را به کمیسیون ارجاع فرمایند .

رئیس ـ بسیار خوب ـ ماده ( ۱۶ ) قرائت می شود .

( به مضمون ذیل قرائت شد ) .

ماده ۱۶ ـ نظام نامه های راجع به این قانون را وزیر جنگ تهیه کرده به موجب فرمان اعلی حضرت همایونی به موقع اجرات می گذارد .

رئیس ـ در این جا هم مخالفی نیست شور اول این قانون ختم شد .

میرزا محمد علی خان ـ بنده در ماه ۱۵ پیشنهادی کرده بودم .

رئیس ـ چون اعلام شد که شور اول ختم است باید به کمیسیون ارجاع شود مطلب دیگری در دستور نیست چند فقره مطلب است که باید عرض کنم ـ آقای اعزاز السلطنه سه ماهه تقاضای مرخصی کرده اند و کمیسیون عرایض و مرخصی تصویب کرده است باید رأی بگیریم ـ آقایانی که مرخصی سه ماهه آقای اعزاز السلطنه را تصویب می نمایند قیام نمایند .

( عده کثیری قیام نمودند ) .

رئیس ـ تصویب شد ـ چند فقره استعفا نامه رسیده است که در جلسه آتیه باید عوض آقایان را انتخاب فرمایند آقای میرزا محمد نجات از کمیسیون معارف آقای شیخ یحیی از کمیسیون داخله و آقای منتصر الملک و آقای معدل الدوله هم از پست و تلگراف جلسه آتیه هم روز شنبه و دستور آن شور دوم در قانون تبدیل مالیات خالص جات انتقالی به مالیات اربابی دیگر انتخاب اعضاء کمیسیون تطبیق حوالجات خواهد بود .

آقا سید فاضل ـ جلسه آتیه را چه روزی فرمودید .

رئیس ـ عرض کردم روز شنبه .

مدرس ـ جلسه یک شنیه باشد بهتر است .

رئیس ـ بعداز این باید جلسات مرتب باشد شنبه سه شنیه و پنج شنبه که کمیسیون ها هم بتوانند بطور مرتب کار کنند .

مدرس ـ چون این مطالبی را که فرمودید باید مطاله کرد و در ظرف فردا نمامشرا نمی شود مطاله کرد

رئیس ـ اگر پیشنهاد می فرمائید رأی می گیریم ولی از روز یک شنبه به بعد باید جلسات مرتب باشد

مدرس ـ بلی بنده پیشنهاد می کنم جلسه آتیه یکشنبه باشد .

رئیس ـ رأی می گیریم آقایانی که تصویب می کنند جلسه آتیه روز یک شنبه باشد قیام نمایند .

( عده قیلی قیام نمودند ) .

رئیس ـ تصویب نشد آقای حاج شیخ یوسف فرمایش جناب عالی راجع به چه مطلب است .

حاج شیخ یوسف ـ عرض بند راجع به تشریف آوردند آقای رئیس الوزراء است به مجلس اجازه می فرمائید عرض کنم .

رئیس ـ انتخاب یکی راجع به شعبه است و یکی راجع به مجلس بود که عرض کردم ،

حاج سید رضا ـ بنده از مخبر کمیسیون که از برای رسیدگی به حساب خزانه دار سابق انتخاب شده بود سؤالی کردم که بفرمائید آن کمیسیون تا به حال چند جلسه تشکیل شد و چه اقداماتی کرده و نتیجه اقدامات آن کمیسیون تا به حال چه شده است اقدامات خودشان را و نتیجه که حاصل شده است بفرمائید

آقا میرزا قاسم خان ـ در چند جلسه قبل همین سؤال را فرمودند ولی در مقابل سؤال ایشان جز سکوت بنده نمی توانم راپورتی عرض کنم به جهت این که یک مرتبه این کمیسیون منعقد شد و انتخاب هیئت رئیسه کمیسیون هم به عمل آمد ولی بر حسب مقررات حالیه مجلس باید همیشه انعقاد کمیسیونی از طرف رئیس کمیسیون اعلان شود و چون اعلان نشده است کمیسیون هم تشکیل نشده است به این واسطه کاری نتوانسته است بکند

رئیس ـ خیر این طور نیست انعقاد کمیسیون ها را اعلان نمی کنند رسم است کمیسیون ها بعد از آنکه

انتخاب شدند اسامی آنها را اعلام می کنند و هر کس می داند جزو کدام کمیسیون است همین قدر که کمیسیون منعقد شد و رعیت رئیسه خود را معین نمود همه کس می داند کی ها انتخاب شده اند اگر فقط همین محظورا بوده است که شش ماه قبل هم مکن بود به هیئت رئیسه اعلام کند تا قراری داده شود و اگر محظور دیگری بده است آن مسئله دیگری است .

سلیمان میرزا ـ چون بنده یکی از یکی از اعضاء این کمیسیون هستم لازم است عرض کنم که این کمیسیون لوازم کاری را که می خواست تهیه نشد و بنا بود در وزارت مالیه یک محلی را معین کنند و چند نفر به هم از خارج انتخاب شوند سایر چیزها و اسنادی را هم که لازم است از خزانه داریی بفرسند این ترتیب فراهم نماید و در اوایل امر هم یک چند وقتی بحران کابینه وزراء در کار بود بعد ا از آنکه هیئت وزرا جدید هم انتخاب شدند آقای وزیر مالیه در وهله اولی که آقای حاج سید رضای این سئوال را نمودند فرمودند که به واسطه بعضی گرفتاری ها که هنوز موفق به کاری نشده اند در این اواخر هم چند نفری از اعضاء ‌آن کمیسیون استعفاء کرده اند که یکی از آنها بده هم هستم و باید به تجدید انتخاب شوند و باید آقایان در نظر داشته باشند که این کمیسیون که می خواهد به حساب خزانه داری آن هم از اول تشکیلات امروز رسیدگی کند یک حساب سهل و ساده نیست که همین قدر که سئوال کردند به یک دو جلسه این را تهیه شود لوازماتی دارد که باید وزارت مالیه تهیه کند مستقیما که اعضاء کمیسیون نمی تواند بروند خزانه دار سابق و اسبق را در تحت حساب بیاورند بنابراین باید وزارت مالیه صورت حساب را یار از هنس یا از لؤلو از اوائل امر یعنی از وقتی که شوستر حساب خودش را به آنها منتقل کرده است و در ایام فترت معوق ماند و شاید خیلی از اسناد هم دارد ستشان باشد باید وزیر مالیه تمام آنها را تهیه کند و کمیسیون رسیدگی به صحت آن حسابها بکند خود اعضاء کمیسیون به هیچ وجه نمی توانند بروند و در آرشیو های وزارت مالیه یا خزانه داری و اسناد خزانه داری یکی بعد از رسیدگی پیدا بکنند این حق را ندارند و چون اینها نشد به واسطه مطالبی که عرض کردم کاری از کمیسیون پیش نرفت و یک چند فقری از اعضاء کمیسیون هم استعفا دادند بعد باید تجدید انتخاب کنند و در صورتی که لوازم کار از طرف وزارت مالیه تهیه شود آن وقت می توانند شروع به کار بکنند .

ناصر الا سلام ـ بنده هم خیلی متاسفم که بعضی از اعضاء کمیسیون می فرمایند ما استعفا کرده ایم و یک از اعضاء کمیسیون می فرمایند یک جلسه بیشتر منعقد نشد و وقتی هم منعقد شد فقط وقت شان منحصر به انتخاب هیئت رئیسه شد و اعضاء کمیسیون هیچ وارد به یک عملی نشده اند که آن وقت مشکلاتی احساس بکنند یا پاره اقداماتی لازم باشد که از مجرای وزارت مالیه تعقیب شود و در هر صورت بنده معتقدم که این رسیدگی به حساب خزانه داری یک امر مهمی است و همان طوری که در جلسات اولیه آقایان این مسئله را اهمیت می دادند حالا هم از نقطه نظر همین تعقیب شود اگر یک عده استعفا دادند یک عده دیگری منتخب شوند و پی از انتخب جلسات خودش این را بر طبق مقرات کمیسیونی تشکیل بدهند آن وقت آن لوازمی را که می خواهند از وزارت مالیه بخواند البته وزارت مالیه هم تهیه خواهد کرد و خواهد فرستاد جلساتی که هیچ منعقد نشده است بنده نمی دانم به چه نحو می خواهند لوازم کار را بخواهند تا وزارت مالیه حاضر کنند و اگر اقداماتی شده است که لوازم کار فراهم شود شخصی بوده و الا از صرف کمیسیون یک هم چه اقداماتی تا بحال نشده است اگر آقایان صلاح می دانند اعضاء کمیسیون تعین شوند و این امر را تعقیب کند زیرا یک امر مهمی است و اگر داخل در این کار شوند شاید یک قسمت از نظریاتی در این مجلس در تعقیب کشف حقیقت دارد ر این مسئله مخصوص به عمل آید .

مدحت السلطنه ـ خیلی مایه تعجب است که ما برای هر امری که اتفاق می افتد اول اظهاری هیجان و حرارت هائی می کنم و در خواست اقدامات سختی می نمائیم و بدهد خودمان سرد می شویم و هیمن باعث شده آن کسانی که مصادر کار هستند هیچ وقعی به آن حرارت های ما نمی گذارند کمیسیون همان روز که انتخاب شد به طوری که مذاکره شد باید قبار رفته باشد و اسباب کار را از وزیر مالیه خواسته باشد ( البته اگر اقدام نکنند هیچ کاری صورت نمی گیرد ) آن وقت اگر مسامحه می کردند ممکن بود باز به ترتیب دیگری اقدام کنند و اسباب کار را فراهم نمائید تا زودتر انجام شود و اگر یکی از اعضاء هم استعفا می داد باید استعفای او به هیئت رئیسه اظهار شود که در مجلس گفته شود وعض و مجددی انتخاب شود و الا کمیسیون که برای کاری انتخاب شده است بعد از شش ماه عوض اینکه راپورت اعمال خودش را بدهد تازه اظهار می شود که اعضاء استعفاء داده اند یا فلان مانع پیش آمده اسباب فراهم نشده است .

رئیس ـ آقای حاج سید رضا شما هم اظهاراتی دارید .

حاج سید رضا ـ عرایضی که بد می خواستم بکنم آقایان فرمودند دیگر عرضی ندارم .

سلیمان میرزا ـ حقیقتا خیلی مایه تأسف و تعجب است اشخاصی که در جریان امر هستند یا فراموش می کنند یا در نظر نمی گیرند آنچه را خودشان در جریانات بوده دیده اند یلی یک اشخاصی حساب خزانه داری را خواسته اند حالا می خواهند یک کمیسیونی هم انتخاب شد و جلسه اولش منعقد و هیئت و رئیسه آن هم تعین گردید ولی بعد دیدید که از وزیر مالیه بودجه اش را خواستید به مجلس بیاورد هزاز گونه مانه تراشی می گرد اگر رجوع به وزارت مالیه آن وقت بکنید در نظر خواهید کرفت که تمام این ( تئوری ها ) یک پول ارزش ندارد و با این سهل و سادگی که نمی توانید به حساب خزانه داری برسید شوستر با حسابش از بین رفت حلا شما می خواهید حساب شوستر را برسید در صورتی که معلوم نیست مسئول این صورت حساب ها کیست یک استناد مرتبی که در کار نیست تا شما بتوانید حساب خزنه داری را از زمان شوستر تا حال رسیدگی کنید و این کار هم این این اندازه ها سهل و ساده نیست که مثل کارهای عدی از قبیل قانون نظام یا سایر قوانینی از یک کمیسیون شش هفت نفری بگذرد یا اینکه هفته سه روز بنشینند و کار بکنند هر چند نفری از برای اینکار انتاب می شودند باید از تمام کارهای دیگر شان صرف نظر بکنند و به علاوه یک عده اشخاص موظف انتخاب بکنند و آنها را مسئول قرار بدهند و یک محل معینی در وزارت مالیه بریا آنها معین شود و مکلف یکی از ادارات وزارت مالیه بنشینند و با این کار رسیدگی کنند وکلاء که نمی توانند مثل اشخاص موظف تمام روز را بروند و به این کار مشغول باشند زیرا وکلاء مشغولیات دیگر هم دارند یک اشخاص مسئولی باشند و آن اشخاص اسناد را از وزارت مالیه مطالبه و جمع آوری بکنند و کمیسیون رسیدگی کنند و یک از رسیدگی ببینند این حرفها که گفته می شود صحیحی است یا صحیحی نیست بنابراین به انتخاب ۶ نفری که آقایان معین فرموده اند و حوش وقت باشند که این ۶ نفری می روند و به حساب ۶ ساله خزانه داری رسیدگی می کنند آرزوی محالیت اوضاع مجلس که پیدا است آقای حاج امیر نظام هم ترتیباتی که داشتند و گرفتاری هائی که از برای وزارت مالیه بود موفق به ترتیب بودجه تنها نشدند تا چه رسد به اینکه صورت حساب را از خزانه داری بگیرند به کمیسیون بدهند و کمیسیون هم تا چند روز همین طور گاهی به وزیر اظهار کرد و گاهی اصرار و تأکید کرد ولی وقتی که یک کمیسیونی یک قوه مجرئیه ندارد چطور می تواند به این کار موفق شود و برای مجلس یا هیئت وزراء هم که بقرد کارهای دیگر همست که آنها هم فرصت رسیدگی به این گونه مسائل را ندارند و آن دو سه نفری هم که از عضویت کمیسیون استعفاء کرده اند که یکی هم بنده هستم وقتی دیدیم که این مشکلات در پیش است آقایان هم آن مشکلات را که در نظر نمی گیرند چه برسد به اشخاصی که در خارج مجلس هستند و خواهند گفت ۶ ماه است یک کمیسیونی برای این کار انتخاب شده و هنوز صورتش را نداده بنابراین استعفاء کردیم این را هم عرض می کنم که بجای این اشخاصی که استعفاء کرده اند فعال ترین اشخاص مجلس را انتخاب بفرمائید و آن شخص فعال تر را از همه با حرات و هیجانات تمام بروند و داخل این امر بشوند و شش ماه و یک سال هم به آنها مهلت بدهند باز بعد از یک سال صورت حساب نخواند آورد زیرا اسناد و صورت ترتیب حساب ها طوری است که نمی توانند پیدا کنند حالا بعد امتحان خواهند کرد که این کار درست نخواهد شد و مگر وقتی که یک عده محاسبین موظف از برای این کار معین کنند و بعد از آنکه یک عده محاسبین موظف هم معین شدند و تمام مدت شبانه روزی خودشان را صرف این کار کردند آن وقت و شاید بتوانند به عرض آقایان برسانند که از قران حساب فلان قدر سند نیست یا بگویند به فلان به ترتیب ختم شده است این بهترین اقدامات و اولین وظیفه که از برای مجلس است همین است ولی چیزی که هست این است که باید سعی کنند تا وسائلش موجود شود و فقط یاد آوری و اینکه کمیسیون چه کرده است ممکن نیست این صورت حساب به مجلس بیاید و بنده و دو نفل دیگر هم اعضاء ‌کمیسیون استعفاء کرده ایم به عرض هیئت رئیسة رسانیدیم که تجدید انتخاب شود .

رئیس ـ گویا مذاکرات در این باب کافی باشد مخالفی نیست برای اینکه جلسه ختم شود .

ناصر السلام ـ اولا یک مذاکراتی در مجلس شد که مربوط به آن کمیسیون بود و بعد یک

دفاع هائی شد که چطور کمیسیون تشکیل نشده و حالا هم می فرمایند مذاکرات کافی است ما نمی خواستیم یک مخالف و موافق در مجلس پیدا شود و یک سئوال و جوابی بکنیم مسلم است که رسیدگی بحساب چند ساله خزانه داری که اغلب مطلع اند ترتیبی ناشته خیلی کار سهلی نیست یک کار خیلی مشکلی است ولی با آن اختیاراتی که با آقایان داده شده بود که بتوانند یک عده خارج داخل این کمیسیون می توانستند با اقدامات خود را تعقیب بکنند و لوازمات خودشان را بخواهد مذاکراتی که شده است از همین نقطه نظر بوده است حالا هم اگر آقایان صلاح می دانند آن کمیسیون تشکیل شود و آن چیزئی را که حضرت والا فرمودند همان کمیسیون راپورت بدهد بعنی راپورتی را که مکلف است بدهد چه از اسناد مفقود شده و چه از اسناد مفقوده شده و چه از حساب صحیح و چه از حساب های غیر صحیحی تمام اینها از طرف کمیسیون به مجلس راپورت داده شود تا مجلس به طور رسمیت این راپورت را از کمیسیون بشنود .

رئیس ـ ممکن است این کار را بکنند و اینکه بنده عرض می کنم مذاکرات کافی است به طور تحکم نیست از خودتان سؤال می کنم مذاکرات کافی است یا نه اگر رأی می دهید کافی می شود و اگر رأی ندهید باز مذاکره خواهد شدم.

حاج معین التجار ـ بله بنده عرض می کنم آن حرارت ها به آن لزومی که برای حساب خزانه داری تصور می شد فقط به نسخ قانون ۲۳ جوزا اطفاء آن حرارت ها شد بنده عرض می کنم این کمیسیون می بایستی تشکیل شود و اگر هم نمی توانستند به حساب خزانه داری رسید گی کنند اقلا راپورت می دادند تا مجلس و ملت و دولت یک تجربه حاصل کرده باشند که این خزانه داری های خرجه که این مدت مدتی کار بوده اند و اهل حساب بوده اند نتوانستند حساب خودشان را بدهند این هم خودش یک مسئله این است گذاشته از اینها برنارد خودش یک حسابی داده است ممکن بود به این حساب رسیدگی کنند ببینید صورت جزو آن چه چیز است آیا آن صورتی که داده است یک صورت جزئی هم دارد یا ندارد یا علی الحساب اسنادی در مقابل آن صورت ها دارد یا ندارد و فرضا اگر نمی توانند بحساب سه ساله برنارد برسند عجالتا حساب ۶ ماهه هنس را برسند اقلا ببینند این خزانه داری در این شش ماه چه کرده است و اگر حساب این شش ماهه را هم نمی دادند لااقل بعد از این دولت تکلیف خودش را بداند که بعد از این خزانه در با مامورین خارجی معین نکنند و بداند چه تکلیفی خواهد داشت .

رئیس ـ پس مطلب به اینجا ختم می شود که آن کمیسیون منعقد بشود و یک اقدام رسمی بکنند و نتیجه را چه شد رسما به مجلس راپورت بدهند .

( گفتند صحیح است ) .

ناصر الا سلام ـ خاطر آقایان نمایندگان مسبوق است که در چندین جلسه قبل بنده یک عرضی ارجع به پروگرام هیئت وزرا کردم و یک قسمت از آن راجع به نظریات خودم بود که در آن موقع عرض کردم و یک قسمت دیگرش متوجه به نمایندگان و تقاضائی است که باید از هیئت رئیسه در تاکید به هیئت دولت بشود زیرا مدتی است مجلس شورای ملی یک منظره تماشاچی گریار بخودش گرفته است و هر اتفاقی که می افتد معلوم نیست راجع به کیست در صورتی که ما بشخص رئیس الوزراء خیلی امیدوار بودم و با آن اعتماد و اطمینانی که از طرف مجلس در باره ایشان اظهار شده بود خیلی و زودتر می بایستی خودشان را به مجلس پیشنهاد نماینده مجلس شورای ملی اطلاع دشته باشد یعنی بایستی روش سیاست داخلی و خارجی خودشان را به مجلس پیشنهاد کنند و مجلس هم اظهار موافقت خود شان را به هیئت دولت باید تا هیئت دولت هم با یک قلب قولی با مجلس هم دست شده کارها بر وفق مرام باشد ولی متاسفانه متجاوز از دو ماه است که بنده که یکی از نمایندگان هستم نمی دانم مشی دولت چیست و چه پلتیکی راجع به سیاست خارجی اتخاذ کرده است همین قدر می توانم عرض کنم آنچه مربوط به سیاست داخلی است اوضاع ژاندارمری و نظمیه است که بهتری شاهد است و همه مسبوقیم که مکرر نمایندگان در این مجلس با یک حرارت و قدر شناسی از ژاندارمری اظهار حق شناسی می گردند . هر هیئت دولتی پروگرام خودشان را به مجلس بتقدیم می گکرد از طرف نمایندگان به اتفاق رد تامین آتیه و توسعه ژاندارمری تاکید و تصفیه می شد و متاسفانه حالا می شنویم ژاندارمری با آن همه فداکاری ها و پولهائی که مصرف شده است چه خواهد شد آیا ما نباید بدانیم سیاست دولت راجع به امور داخلی و خارجی چیست اگر آقایان عرض بندرا بپذیرند از آقای رئیس تقاضا می کنم که به هیئت دولت تاکید شود زودتر پروگرام خودشان را به مجلس پیشنهاد کنند تا بنده هم که یکی از نمایندگان با هیئت دولت کمال موافقت را به نامیم و الا بنده هم مادامی که مشی دولت را ندانم خودم را یک نفر نماینده بی اطلاع از امور داخلی و خارجی می دانم .

رئیس ـ این مسئله را جدیدا فرمودید و گمان می کنم اغلب آقایان مطلع نبودند اگر صلاح می دانید به ماند به جلسه دیگر که مذاکره می شود و هر طور قرار شد همان طور به هیئت دولت ابلاغ شود .

( جمعی تصدیق کردند ) .

مجلس مقارن غروب ختم شد ) .