مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ اردیبهشت ۱۳۲۳ نشست ۲۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری چهاردهم

قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ اردیبهشت ۱۳۲۳ نشست ۲۸

دوره چهاردهم قانونگذاری

صورت مشروح مجلس روز سه شنبه ۱۹ اردی بهشت ماه ۱۳۲۳

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس

۲- سئوالات آقایان: قبادیان و دکتر اعتبار و فرمانفرمائیان و فرود از آقای وزیر دارائی و پاسخ ایشان

۳- تقدیم و قرائت ورقه استیضاحیه آقای مهندس فریور

۴- قرائت پنج فقره گزارش شعبه دوم راجع بانتخابات شیراز و موکول شدن بجلسه آتیه

۵- قرائت و تصویب یک فوریت طرح قانونی راجع بکمیسیون نظارت امور خواربار و ارجاع آن بکمیسیون دارائی

۶- تصویب یک فوریت طرح قانونی راجع بانضمام کلیه مؤسسات آموزشی بوزارت فرهنگ و ارجاع آن بکمسیونهای بودجه و فرهنگ

۷- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

مجلس یکساعت و ربع پیش از ظهر بریاست آقای آقا سید محمدصادق طباطبائی تشکیل گردید.

صورت مجلس روز ۱۴ اردی بهشت ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.

]۱- تصویب صورت مجلس[

رئیس- آقای کاظمی در صورت مجلس فرمایشی دارید؟

کاظمی- بلی خواستم عرض کنم راجع به نطق آقای نخست وزیر در حدود مسئولیت دولت مطلب خیلی مهمی را اینجا بیان کردند و این جا خیلی مختصر و برخلاف مدلول آنچه که این جا اظهار کردند نوشته شده و عین نطق شان باید نوشته شود.

رئیس- عین نطق هست. آقای یمین اسفندیاری

یمین اسفندیاری- بنده قبل از دستور عرض داشتم.

رئیس- آقای مهندس فریور.

مهندس فریور- بنده طرحی در جلسه گذشته با قید یک فوریت تقدیم کردم و وقتی طرحی بقید فوریت تقدیم شد مطابق نظام نامه باید در مجلس نسبت بفوریت آن رأی گرفته شده و بعد ارجاع بکمیسیون مربوطه اش بشود و نسبت باین طرح اساساً رأی گرفته نشد و همینطور بلاتکلیف ماند خواهش می‌کنم این عمل را امروز بفرمائید.

رئیس- آنروز اگر خاطرتان باشد در مجلس اکثریت نبود که بآن رأی بگیریم امروز رأی می‌گیریم. آقای دکتررادمنش.

دکتر رادمنش- عرض بنده قبل از دستور است.

رئیس- آقای دکتر زنگنه.

دکتر زنگنه- بنده هم تذکری داشتم نظیر همان تذکر آقای مهندس فریور ایشان فرمودند لایحة بقید یک فوریت پیشنهاد نموده بودند و تکلیفش معین نشد بنده لایحة تقدیم کردم که بیست نفر از آقایان هم آنرا امضاء کرده‌اند با قید دو فوریت و اساساً مطرح نشد نه بفوریتش رأی گرفته شده و نه چاپ شده است این طرز خوبی نیست این کار و بالاخره باید تکلیف لایحه معین شود لایحة راجع بکمیسیون خواربار بود که تقدیم کردم و بیست نفر هم امضاء کرده‌اند چاپ هم نشده است.

نبوی- چرا آقا چاپ شده است.

دکترزنگنه- نه خیر نشده است.

نبوی- چرا آقا ما همه دیدیم چاپ شده است (صحیح است) پیش ما هم هست.

رئیس- امروز جزء دستور خواهد بود آنروز اکثریت نبود. آقای دکتر آقایان

دکتر آقایان- قبل از دستور است.

رئیس- نسبت بصورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس تصویب شد.

رئیس- جمعی از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند ده دوازده نفرند و عدة از آقایان وزراء هم برای جواب سؤالاتی که از طرف بعضی از آقایان نمایندگان شده است آمده‌اند وحاضرند و اگر اجازه میفرمائید سؤالات شروع بشود و نطقهای قبل از دستور بماند برای بعد (صحیح است).

طباطبائی- اجازه میفرمائید.

جمعی از نمایندگان- رأی بگیرید آقا.

طباطبائی- بنده مخالفم اجازه بدهید یک توضیحی عرض کنم آنوقت.

مهندس فریور- اجازه میفرمائید؟

جمعی از نمایندگان- دستور. دستور

رئیس- آقای رفیع.

رفیع- پارة از مذاکرات است که باید قبل از دستور بعرض مجلس برسد والا وقت فوت می‌شود در پنج شش جلسه پیش بنده سئوالی کرده‌ام از وزارت دارائی راجع بیک مسئله خیلی مهمی و الآن قریب پانزده روز است که می‌گذرد و بهیچوجه حاضر نشده‌اند برای جواب باین جهت مقتضی است اجازه بفرمائید قبل از دستور بنده عرایضم را عرض کنم برای اینکه راجع بقماش است و خواربار و آن مقدار سهمیة که باید وارد کنند و وارد نکرده‌اند علاوه بر آن بمردم هم اجازه نمی‌دهند وتمام اجازه‌های مردم مانده است در وزارت دارائی و ابداً صادر نمی‌شود جواز بعوض این نشانهائی که بسینه‌های اشخاص بی ربط می‌زنند اگر یک اشخاصی را اجازه بدهند و تشویق کنند و قماش وارد ممکت بکنند و به آنها نشان بدهند بهتر است در این موقعی که قند نیست شکر نیست قماش نیست در کشور عوض اینکه تشویق کنند تجار را اجازة آنها را هم توقیف می‌کنند و نمی‌دهند الآن هیچ چیز نیست وقت هم دارد می‌گذرد حالا می‌فرمایند وارد دستور شویم باید اجازه داده شود که مطالب و دردهای مردم گفته شود آقا.

طباطبائی- خوب باق مطالب تانرا هم بفرمائید دیگر (خنده نمایندگان)

رئیس- برای اینکه وقت نگذرد اگر اجاره میفرمائید رأی بگیریم (صحیح است) آقایانی که موافقند وارد دستور بشویم قیام بفرمایند.

(سی و هفت نفر قیام کردند)

رئیس- عده ۷۳ نفر بود برای رأی کافی نبود حالا کافی شد دوباره رأی می‌گیریم آقایانی که با ورود در دستور موافقند برخیزند (اکثر نمایندگان برخاستند) اکثریت است تصویب شد.

۲- سئوالات آقایان: قبادیان و دکتر اعتبار و فرمانفرمائیان و فرود از آقای وزیر دارائی و پاسخ ایشان

رئیس- شروع می‌کنیم بسئوالات آقایان وزراء برای

چهار فقره سئوالی که شده است حاضرند آقای قبادیان سئوالی فرموده بودید از وزارت دارائی بفرمائید برای جواب حاضرند.

قبادیان- بنده سئوالی داشتم از آقای وزیر دارائی راجع بابتهاج سمیعی رئیس خواربار کرمانشاه ایشان مرتکب یک خلافکاریهای زیادی شده‌اند و اختلاس زیادی هم کرده‌اند در چندی قبل هم خدمت آقای وزیر دارائی رسیدم و گزارش دادم بایشان متأسفانه دیدم ایشان را احضار کردند به تهران و برگرداندند بکرمانشاه وناچار شدم که سئوالی در این خصوص از ایشان بکنم این آقای ابتهاج سمیعی قریب یکسال است رئیس خواربار کرمانشاه شده‌اند در صورتیکه متجاوز از یک میلیون مطابق اطلاعی که دارم اختلاس کرده‌اند…

امینی- تا ثابت نشده است نفرمائید.

قبادیان- بثبوت هم رسیده است (امینی- در محکمه که ثابت نشده است هنوز) چونکه عملیاتی که شده است ثابت و روشن است و محتاج هیچ نوع توضیحی هم نیست و بهتر اسن است راجع باین قسمت یک مفتشی از طرف وزارت دادگستری و یک نفر هم از طرف وزارت دارائی معین کنند که بروند و نسبت به عملیات این شخص رسیدگی کنند یک نامه هم راجع باین موضوع از طرف اهالی کرمانشاه رسیده است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم که روی این قسمت یک تحقیقاتی بشود و این شخص را محاکمه کنند و این اختلاسی که شده است برگردانند بصاحبانش تا این قضایا دوباره در مملکت مشروطه و در دورة چهاردهم تکرار نشود. عرض دیگر و سئوال دیگرم از آقای وزیر دارائی راجع باسترداد املاک مردم است. در مجلس سیزدهم قانونی برای استرداد املاک مردم گذراندند و این قانون ظاهراً عملی شده است ولی اصولاً و اساساً اجرا نشده است هیئت هائی بطرف شمال و جنوب و شرق و غرب ایران فرستاده شدند و این هیئت‌ها پس از دو سال معطلی مردم و پس از بیست سال ساقط شدن مردم از هستی و زندگی شان در حکومت گذشته بالاخره دولت که در نظر گرفت بموجب قانون املاک را بصاحبانش استرداد کند و قانونش هم گذشت عوض اینکه ارفاقی بحال بمردم بشود و ملکشان را مسترد کنند دوباره یک بدبختی دیگری برای تمام اهالی و مردم این کشور فراهم شده و این هیئت هائی را که فرستاده‌اند بولایات اغلب هیئت‌ها نسبت باملاک مردم رأی دادند و حکم دادند و با اینکه حکم داده‌اند نسبت به بعضی از املاک مردم معهذا هنوز املاک مردم در دست دولت است و اداره املاک با یک عرض و طول وسیعی تشکیل شده است و بهیچ وجه هم مایل نیست املاک مردم را بصاحبانش برگرداند اگر حقیقتاً دولت همان حکومت دیکتاتوری و بردن مال مردم است پس این قانون استرداد املاک برای چه بود و روی این قانون که حکم داده شده است چرا این احکام اجرا نمی‌شود اگر هم فی الحقیقه دوره دورة دیکتاتوری نیست و حکومت مشروطه و دموکراسی است و قضاوت است و ارفاق است و رحم است خوب پس از بیست سال باید واقعاً یک توجهی بحال مردم بشود، بحقوق حقه آنها بشود، و ملک شان را مسترد کنند این است که بنده بنام اهالی ستمدیده ایران عموماً از شرق و غرب و شمال و جنوب استدعا می‌کنم که دولت نسبت باحقاق حق مردم در مورد احکامی که صادر شده است نسبت باسترداد املاک آنها یک اقدام عاجلی بکند و تجدید نظرهائی هم که می‌خواهند بدهند اینها هم باز باعث معطلی است دو سال سه سال طول می‌کشد در صورتیکه در بعضی از قسمتها محتاج بهیچ تجدید نظر هم نیست حق مردم بوده است و پهلوی در دوره گذشته بظلم بزور سر نیزه بجبر و بعنف این املاک را از مردم گرفته است ارثش که نبود خوب حالا که او سقوط کرده است باید این املاک مردم را بصاحبانش داد این که مال او نبوده است باید حق مردم را داد معطلشان نکرد اگر هم بنا است برنگردانند خوب صریحاً بگویند ما املاک مردم را بمردم نمی‌دهیم یا مجلس اقدامی می‌کند یا سکوت می‌کند این مطلب دوم بنده بود عرض دیگرم این است که بنده سئوالی از آقای وزیر جنگ کرده‌ام چون حالا تشریف ندارند متأسفانه که جواب مرا بدهند راجع بموضوع افسرانی که …

رئیس- آن قسمت می‌ماند تا وقتی که خودشان بیایند. چون حالا حاضر نیستند ولی خواهند آمد

قبادیان- از وزارت کشور هم سئوالی دارم

رئیس- ایشان هم تشریف ندارند بعد سئوال بفرمائید

قبادیان- در صورتیکه بنده تقدیم کرده بودم سئوالم را.

رئیس- بلی فرستاده شده است سئوال جنابعالی تشریف که آوردند جوب خواهند داد

قبادیان- خوب بنده عجالتاً از این قسمت صرف نظر می‌کنم چون حاضر نیستند ولی اصول را آقای وزیر جنگ مراعات نمی‌کنند. یک کلمه هم چند روز پیش آقای روحی اینجا به بنده اشاره کردند راجع بشهربانی بود که بنده حالا از موقع استفاده می‌کنم…

رئیس- آقا از موضوع سئوالتان خارج نشوید.

قبادیان- بلی. عرض می‌کنم البته در تمام کشور ایران مردمان خوب پیدا می‌شوند مردم بد هم وجود دارد ولی آقای روحی متوجه باشند که مثل بنده چهارده سال در زندان تشریف نداشتند.

فاطمی- متأسفانه … (خندة نمایندگان)

قبادیان- که به بینید وضع سلوک مأمورین شهربانی با مردم چطور وچه جوراست اگر تشریف می‌داشتند آنوقت این فرمایش را نمی‌فرمودند.

رئیس- عرض کردم از موضوع سئوال تان خارج نشوید.

وزیر دارائی- (آقای فروهر) آقایان محترم اجازه می‌فرمایند قبل از اینکه وارد در جواب آقای قبادیان بشوم بعرض آقایان برسانم که بموجب مقررات و نظامات سئوالی که از وزراء می‌شود آنها حق دارند در ظرف مدت یکماه جواب بدهند و سئوالاتی که شده است اگر بسوابقش مراجعه بفرمائید اعم از اینکه از وزارت دارائی شده باشد یا از وزارت جنگ یا سایر وزارت خانه‌ها هنوز مدت مقررش مقتضی نشده است که موجب تعرض یا دلیل تسامح وزراء باشد نسبت بسئوالی که آقای قبادیان فرمودند دو موضوع بود یکی موضوع رئیس خواربار کرمانشاهان است یکی هم راجع باملاک واگذاری و شکایت اشخاص. نسبت برئیس خواربار کرمانشاهان از چندی قبل در نتیجه تحقیقاتی که شده است در پارة از جراید محلی و غیر محلی و همچنین بوسیله پارة از کاغذهائی که بدون امضاء است بوازرت مالیه می‌نویسند که این شخص در آنجا مقداری اختلاس کرده است. اولاً من خیلی متأسف هستم که مردمیکه می‌خواهند مملکت شان منظم باشد و روی یک اصولی مملکت اداره شود چرا؟ وقتی نسبت بیک مأموری می‌آیند و اعلام جرم می‌کنند جرأت و جسارت این را ندارند که امضاء کنند اگر می‌ترسند نگویند، اگر هم نمی‌ترسند باید با امضاء اعلام جرم کنند (صحیح است) تنها موردی را که ما مواجه شدیم باین قضیه که رسماً اعلام جرم شده است آنموردی است که آقایان قبادیان فرمودند البته ترتیب اثر هم بفرمایشات ایشان داده شد و بمجرد اینکه ایشان به بنده این صحبت را اول خصوصی فرمودند و بعد سئوال کردند و بمحض اینکه یکی دو نفر از نمایندگان کرمانشاه تذکر دادند وزارت دارائی فوراً یک هیئتی بسرپرستی آقای نعمت الله ورتا بکرمانشاه فرستاده شد البته خود آقای قبادیان هم مسبوقند که این هیئت چند روز است در کرمانشاهان وارد شده و مشغول رسیدگی شده‌اند و راجع به خود آقای سمیعی هم که رئیس خواربار آنجا بودند ایشان در اثر اینکه ادارة خواربار منضم بوزارت مالیه شد و در اثر این شکایات اگر چه بی امضاء هم بود فعلاً از شغل خودشان منفصل شدند و چون مریض بودند و کارهای شخصی هم داشتند بدون اجازه وزارت والیه رفته‌اند برشت اخیراً هم دستور داده شده است ایشان را چون متفقین ما احضار کرده‌اند بایشان اخطار شود که در کرمانشاه حاضر شوند و در موقع رسیدگی حضور بهم رسانند البته اگر این دستور اداری را اطاعت نکرد تحقیقات ما هم بحدی رسید که موجبات جلب فراهم شد بوسیلة مقامات صلاحیت دار قضائی جلب و بمحل اعزام می‌شوند.

نسبت بقسمت دوم و استرداد املاک البته خاطر آقایان مسبوق است که استرداد این املاک مطابق یک قانون باید

بعمل بیاید قانون خوب وضع شده یا بد وضع شده موضوع بحث ما نیست (صحیح است) یک قانونی است که از مجلس گذشته و در دست ما است و بایستی آنرا اجرا کنیم (صحیح است.) بموجب قانون گفته می‌شود اشخاصی که خودشان را محقق میدانند و املاکی را متعلق بخودشان میدانند که باید بآنها مسترد شود باید اول عرضحال بدهد بعد همان قانون می‌گوید که دو درجه برای رسیدگی معین شده محکمه بدوی و تجدید نظر بعد همان قانون می‌گوید املاکی که بثبت رسیده است در صورتی ثبت باطل می‌شود که حکم قطعی محکمه بادارات ثبت ارائه شود دال بر اینکه مدعوی مدعی بحق است (صحیح است) و با این ترتیب تا بحال هم اقدام شده است و برای اینکه توجه بیشتر آقایان را جلب کرده باشم و تا اندازة از جریان محاکم و طرز رسیدگی آنها مطلع شوند یک آماری را اینجا قرائت می‌کنم که خاطر آقایان مسبوق شود. دادخواستهائی که پس از وضع قانون تابحال بمحاکم داده شده است نه هزار و ششصد و هشتاد و هفت دادخواست است و بر طبق این دادخواستها احکامی که از محکمه بدوی صادر شده است ۲۳۶ حکم برله وزارت دارائی و ۱۹۵۷ حکم برعلیه وزارت دارائی جمعاً ۲۱۹۳ حکم صادر شده است از محاکم بدوی نسبت باکثر از این احکام تجدید نظر تقاضا شده است اگر نسبت بقسمتی تجدید نظر تقاضا نشده است برای این بوده است که دعوی کمتر از هزار تومان بوده است و یا خود وزارت دارائی هم دیده است که اشخاص محقق هستند از طرف وزارت دارائی هم یک عده تقاضای تجدید نظر شده ۱۴۵۱ حکم است از طرف افرادهم ۱۱۵ جمعاً ۱۵۶۶ است احکامی که در محکمه تجدید نظر برله وزارت دارائی صادر شده است بیست و برله متقاضیان ۳۰۹ بطور کلی ۹۶۷ حکم قطعی صادر شده و این‌ها تماماً بموقع اجرا گذاشته شده است وتصور نمی‌کنم یکی از آقایان مدعی این باشند که بتوانند بفرمایند حکمی برله آنها قطعاً صادر شده باشد و در اسرع اوقات ممکنه اجرا نشده باشد البته یک عده از دعاوی هست که ما مجبور هستیم تجدید نظر بدهیم چون در حدود چندین میلیون است و اگر ما در محکمه بدوی حکمی بطور کلی بر علیه مان صادر شود البته خود آقایان تصدیق خواهند فرمود که اگر تجدید نظر ندهیم برخلاف قانون رفتار کرده‌ایم و این عدم تجدید نظر را آقایان حمل بر چه خواهند فرمود چندین میلیون قیمت مدعی به است و اگر دولت یعنی وزارت دارائی تجدید نظر ندهد آنوقت مجلس شورای ملی از ما نخواهند پرسید که چرا بر خلاف قانون رفتار کرده و تجدید نظر نداده‌اید (صحیح است) حتی اگر ما تجدید نظر ندهیم باید مجلس شورای ملی از ما مؤاخذه و بازخواست بفرمایند که چرا تجدید نظر نداده‌اید (صحیح است) حالا اگر قانون بد است و میگوئید تجدید نظر داده نشود و همان حکم محکمه بدوی کفایت می‌کند، خوب یک ماده وضع بفرمائید و بما دستور بدهید که همان حکم محکمة بدویرا بدون تجدید نظر اجرا کنیم اما راجع بهیئت‌ها که فرمودید هیئت‌های بدوی ۸ قسمت بوده است که یک قسمت بکرمانشاهان رفته و تمام عرضحالهائی که بمحکمة بدوی آنجا داده شده است تمام را محکمة بدوی رسیدگی کرده وحکم داده است ونسبت بیک عده که از آن جمله احکامی است که تحویلاً آقای قبادیان تذکر دادند تجدید نظر داده شده است.

رئیس- آقای قبادیان طبق نظامنامه می‌توانید مختصراً جواب بدهید.

قبادیان- نسبت بامر تجدید نظر که آقا فرمودند صحیح است مطابق قانون هم هست کسی هم به تجدید نظر ایرادی ندارد بنده املاکی داشتم تعویضی که مال تمام خانواده بنده و عموها و پسر عموهایم بود که گرفتند وتعویض کردند و در خراسان وشیراز املاک تعویض بنام عوض بما دادند ولی در جریانات اخیر صاحبان آن املاک رفتند و آنجاها را گرفتند و متصرف شدند ولی من شخصاً چون یک فرد ایرانی هستم که نخواستم برخلاف قوانین موضوعه مملکتی خودم بروم سر املاکم و آنها را تصرف کنم بلکه آنچه هم توانستم و در قدرتم بود برای امنیت مملکت در این مدت خدمت کردم، راجع باین املاک پارسال انتقال نامة رسمی از طرف دولت بنام من

صادر شد و بامضای دکتر میلسپو و وزارت دارائی هم رسید و این قضیه را تمام کردند بعد هیئت رسیدگی هم نسبت باین املاک تعویضی حکم رسمی صادر کرد مع هذا در این قسمت هم دوباره تجدید نظر را تقاضا کرده‌اند حکمی که رسمیت پیدا کرده است من نمیدانم که تقاضای تجدید نظر نسبت باین موضوع دیگر چه صورتی دارد و نسبت باملاکی که احکامی در خصوص آنها صادر شده است در غرب و جنوب و شمال و هیئت‌های رسیدگی حکم صادر کرده‌اند اینها که دیگر تجدید نظر لازم نداشت وقتی که بنده آمدم بتهران دولت بمن گفت چون املاک قسمت غرب متعلق باهالی و شما است کاملاً رسیدگی شده و محتاج بتجدید نظر هم نیست کمیسیونی معین کردند تحت ریسات آقای ظلی و آقای استوان و حسن ناصر واین قضیه را فرستادند بآنجا رسماً هم به بنده گفتند تجدید نظر داده نشده است پس از سه ماه معطلی که باید این هیئت اظهار نظر صریح بکند به بنده پس از پنج ماه تازه می‌گویند آقا تجدید نظر داده شده است. ملاحظه بفرمائید که این قسمت باعث معطلی و زحمت مردم است این موضوع مبتلا به عموم است ۲۰ سال مردم را از هستی ساقط کردند و اگر واقعاً نظر دولت باسترداد املاک است که این وضعیتش نیست اگر هم بنا است پس ندهند خوب صریحاً بگویند ما پس نمی‌دهیم مردم هم خلاص بشوند.

وزیر دارائی- عرض کنم سئوالی که آقای قبادیان کرده بودند جنبه کلی داشت بنده هم جواب کلی عرض کردم حالا این قسمت جنبه خصوصی پیدا کرد نسبت به دعاوی خودشان البته راجع بدعاوی ایشان دو قسم بود یک قسم راجع باملاکی بود که متعلق بایشان بود و در زمان سابق تعویض کرده بودند و بعد املاکی بایشان متناوباً چه در خراسان و چه در شیراز داده بودند البته پس از قضایای شهریور ماه که قرار شد املاکشان داده شود املاک جنوب هم ممکن نبود در تصرف ایشان باقی بماند وزارت دارائی اجازه داده است املاک تعویضی را بموجب قانون در صورتی که نتوانسته بود بتصرف بدهد یا متصرف را ابقاء در تصرفات خودش بکند آن املاکی که قبلاً از ایشان گرفتند هم عایداتش را هم خود املاک را بتصرف ایشان بدهند و دادند الآن هم در تصرف ایشان است وایشان هم تصرفات مالکانه در آن می‌کنند اما نسبت بیک قسمت دیگرش یعنی آن املاکی که صحبت تعویض در آن نبود و صحبت املاکی بود که معامله شده بود با ایشان و مشمول همین قانون بود که برای رسیدگی وضع شده است البته طبق بانون باید تجدید نظر داده شود و بنده در قانون هیچ جائی را نمی‌بینم که یک موضوع معینی را معاف از تجدید نظر کرده باشند تمام عرضحالهائی که داده شده بود نسبت به املاک مغصوبه حکم محکمه بدوی که صادر شد هر یک از طرفین می‌تواند تجدید نظر بخواهند اگر آقا بتوانند بما نشان بدهند در قانون جائی پیش بینی شده است که دولت یا طرفی که محکوم واقع شده است نتواند تجدید نظر بخواهد بنده بفرمایش ایشان تسلیم می‌شوم ولی بنده همچو چیزی را سراغ ندارم (صحیح است.) ایشان دو حکم برله شان صادر شده و موضوع همانطور که عرض کردم چندین میلیون قسمت دارد و در قانون هم تصریح دارد نسبت به هزار تومان ببالا باید تجدید نظر خواست و ما هم تجدید نظر خواستیم و منتظر صدور حکم محکمه هستیم تا بعد نگویند برخلاف قانون رفتار شده و روی خصوصیات یا روی تمایلات دیگری آمدند و چندین میلیون ملک را از دست دادند و اگر در محکمه تجدید نظر تقاضای تجدید نظر شده بود دولت محکوم له واقع می‌شد آمدند و این را دادند باشخاص ما این مسئولیت را قبول نمی‌کنیم اگر قانون بد است عوضش کنید.

قبادیان- کمیسیون را نفرمودید.

وزیر دارائی- کمیسیون را هم ایشان یک شکایتی کردند به آقای نخست وزیر که چون این کار در محکمه تجدید نظر طول می‌کشد بکمیسیونی برود و تجدید نظر بکند کمیسیون تشکیل شد و رسیدگی کرد و رأی داد و گفت که این احکام قابل تجدید نظر است و تجدید نظر هم داده شده است و منتظر صدور حکم قطعی محکمه است (صحیح است).

رئیس- آقای دکتر اعتبار سئوالی از آقای وزیر دارائی دارند. بفرمائید

دکتر اعتبار- سئوال بنده از آقای وزیر دارائی و مربوط به نفت است البته آقایان معطلند که امروز در ردیف مواد مهم دنیا شاید نفت درجه اول اهمیت را داشته باشد و مملکت ما هم خوشبختانه یا بدبختانه یک ذخیره زیادی از این ماده دارد…

دکتر طاهری- خوشبختانه (صحیح است). چرا بدبختانه؟

دکتر اعتبار- خیلی خوب هر جوری می‌خواهید فرض کنید بکنید بنده دو سئوال راجع باین موضوع از وزارت دارائی کرده‌ام که عرض می‌کنم و انتظار دارم جواب کافی بفرمایند یکی اینکه این موضوع که در جراید خوانده می‌شود که کنفرانس برای توزیع منابع نفت ایران و عراق در واشنگتن تشکیل گردیده است آیا دولت ایران نمایندة در این کنفرانس دارد یا نه و آیا خواسته شده است یا نه سئوال دومم این است که باز مربوط بموضوع نفت است و شنیده می‌شود مذاکرات دولت برای عقد قرارداد و امتیاز جدیدی در خصوص منابع نفت با یکدولت خارجی در جریان است متمنی است موضوع را برای استحضار مجلس توضیح بفرمایند.

وزیر دارائی- نسبت بقسمت اول از سئوال نماینده محترم خواستم بعرضشان برسانم دولت ایران اطلاعات خاصی راجع به کنفرانس واشنگتن ندارد و اطلاعات ما همان اطلاعاتی است که بوسیله جرائد و رادیوها منتشر شده است و همان است که آقای دکتر اعتبار اگر مراقبت کرده باشند و رادیوها را استماع کرده باشند و جراید را مطالعه کرده باشند دولت هم همان اطلاعات را دارد و ما هم تقاضا نکرده‌ایم که نمایندة در آنجا داشته باشیم کسی هم بما این تکلیف را نکرده قسمت دوم راجع بمذاکرات مربوط بامتیاز نفط که فرمودند در جریان است بطور کلی دو سه فقره پیشنهاد بدولت ایران داده شده است که این پیشنهادات هنوز داخل یک مراحلی که قابل این باشد که نسبت بآنها یک توضیحات بیشتری به عرض آقایان برسانم نشده است یک مذاکرات مقدماتی بین دولت ایران و پیشنهاد دهندگان در جریان است که البته اگر بموقع رسید که لازم باشد بوسیله مطبوعات یا جراید باطلاع عامه برسد یا در مجلس خصوصی یا علنی بعرض برسد البته بعرض خواهد رسید چون دولت طرفدار سیاست استتار نیست. ولی چون هنوز موضوع قابل بحث نیست اجازه بفرمائید که بهمین مختصر جواب قناعت شود.

دکتر اعتبار- بنده از توضیحات آقای وزیر دارائی خیلی متشکرم فقط خواستم تذکراً عرض کنم همانطور که فرمودید که بقدر اطلاعات معمولی که ما داریم دارند البته تصدیق خواهند فرمود وقتی راجع بموضوع مربوط بیک مملکتی مذاکرة می‌شود یا بحث می‌شود یا هر چیزی که تعلق بیک مملکت دارد صحبت می‌شود آن مملکت هم اگر بخواهند باو اطلاع بدهند خودش باید اقدام کند خواستم خواهش کنم که در این موضوع اقدامی بفرمایند. (صحیح است)

رئیس- آقایان فرمانفرمائیان سئوالی از آقای وزیر دارائی داشتند.

فرمانفرمائیان- بنده مدتی است سئوالی کرده‌ام هر چند تاریخ سئوالی که کرده‌ام مال اوایل رسمیت پیدا کردن مجلس است و البته بنظر آقای وزیر دارائی هم رسیده است حالا توضیح می‌دهم یکی راجع بیک اختلاس عمده ایست که در تبریز در سال ۱۳۲۱ شده.

فرخ- ۱۳۲۲

فرمانفرمائیان- درسال ۱۳۲۱ در موضوع شکر و قماش برای تبدیل بگندم جهت خبازخانه البته چنانچه آقایان مسبوق هستند در سال ۱۳۲۱ وضعیت سخت بوه است و مخصوصاً راهها مسدود بوده و موسم زمستان بود و از تبریز بعضی از اشخاصی که مقامات عالیه را داشتند فرار می‌کردند و حالا بنده نمی‌خواهم نسبت بدی بآنها داده باشم البته پس از رسیدگی معلوم خواهد شد ولی همین قدر می‌توانم عرض کنم برخلاف امانت رفتار کردند و در آنجا شکر بقیمت آزاد تنی ۱۶ یا

۱۷ هزار تومان قیمت داشته است و گندم هر تنی ۸۰۰ یا ۹۰۰ تومان منتهی قیمتش بوده است اینها آمده‌اند یک معاملاتی کرده‌اند که البته از نقطه نظر منافع خصوصی بوده است که ۱۲۵ کیلو شکر بدهند برای یک تن گندم واین تفاوتش بطوریکه در محل شایع است در حدود ۵ میلیون تومان بالغ می‌شود و یک اشخاصی که آنجا همه نمایندگان محترم آذربایجان آشنائی دارند اشخاص خصوصی بودند در حدود ۴۰۰-۵۰۰ هزار تومان استفاده کرده‌اند حتی بیک نفر شخصی که مأموریت در تلگرافخانه داشته است باو نود هزار تومان بعنوان حق السکوت مشهور است که داده‌اند در صورتیکه مداخله در هیچ امری نداشته است این است که بنده در همانتاریخ تقاضا نمودم که باین مسئله رسیدگی شود بعد هم خوشبختانه شنیدم که از طرف وزارت دارائی وقت البته مسامحه زیادی نشده است و اشخاصی را هم فرستاده‌اند من جمله آقای کاتوزیان نامی را فرستاده‌اند و او پروندة تشکیل داده و تحقیقات کاملی هم کرده است ولی بنده به طوریکه اطلاع داشتم ببعضی جهات یعنی قبل از تشکیل دولت آقای ساعد این پرونده را در هیئت وزراء معطل کرده بودند یعنی بدیوان کیفر و بمقامات صلاحیت دار این پرونده را رد نکرده بودند برای رعایت حال کسانیکه اسمشان در آن پرونده ذکر شده بود این سئوال اول بنده بود خواستم به بینم نتیجه این امر یکجا منتهی شده است مسئله دیگر راجع به انبارهای کالاهای انحصاری است که بطوریکه شایع است و همه آقایان این جا قبل از دستور مکرر صحبت کرده‌اند مقادیر بسیار زیادی در انبارها جنس موجود است و دارد می‌پوسد و مردم دچار این سختی و زحمت هستند من جمله مثلاً بنده شنیده‌ام که نخ کارخانه شاهی نخی که عمل آورده است محصول دو ساله این کارخانه در انبارها مانده است و اشخاصیکه اطلاع دارند می‌گویند مقدار کثیری از این نخها پوسیده و از بین رفته است.

یمین اسفندیاری- صحیح است.

فرمانفرمائیان- در صورتی که ما همه امیدوار آرزومند بودیم که یک کالاهائی که در داخله مملکت مان و بدست خودمان از این کارخانه‌های ملی بیرون می‌آید بدرد ما بخورد و در مقابل از خارجه یک کالاهائی نباید ولی حالا می‌بینیم کالاهائی که در داخله عمل می‌آید باین ترتیب و در واقع از روی بی مبالاتی و روی عدم توجه نمی‌خواهم سوء ظن داشته باشم و بگویم از روی عمد این عمل شده از روی عدم توجه این کالاها دارد می‌پوسد و از بین می‌رود آنوقت اکثر کارخانه‌های کشبافی و جوراب بافی که در تبریز وجود دارد مکرر در مکرر تلگراف کرده‌اند شکایت کرده‌اند و بنده خودم شکایت آنها را بوزارت پیشه و هنر رساندم ولی کوچکترین نتیجة هم حاصل نشد البته این غیر از کالاهای داخلی کالاهای خارجی از قبیل چائی که امروز این طور ما به الابتلاء عامه شده است قیمت آن این اندازه امروز ترقی کرده است و یک شخص موثقی با من از روی ارقام اطلاع داد که در حدود ۳۲ هزار صندوق چائی در سرحد موجود است و این ۳۲ هزار صندوق همین طور کنسرو شده است و آنجا مانده است این را برای چه اجازه نمی‌دهند که بزودی از گمرک خارج شود و اگر یک اشخاص دیگری کالا دارند … حالا خواهند فرمود که یک قانونی گذشته است موسوم بقانون ۱۳ اردیبهشت راجع باختیارات رئیس کل دارائی واقعاً در آن موقع بنده نمیدانم در موقع گذشتن قانون مجلس در تحت چه تأثیری واقع شده بود البته بنده چون خودم عضویت دورةسیزدهم را داشتم در نظر داشتم که آنوقت یک پیش آمد خیلی سختی شده بود که مجلس و مجلسیان تصور می‌کردند از دادن این اختیارات اوضاع بهبودی حاصل می‌کند و چون نیتی داشتند نمایندگان آن دوره البته مثل این دوره این بود که این قانونرا گذراندند ولی با وجود این مانع از این نیست که آقای وزیر دارائی که مسئول مجلس شورای ملی هستند اگر تصور می‌فرمایند در این قانون نواقصی وجود دارد و مانع است که شما بتوانید کارهای خوبی بکنید خودتان تشریف بیاورید در مجلس شورای ملی و تقاضا کنید بنده یقین دارم اکثریت مجلس هم حاضرند آن قانون را لغو کنند یا اصلاح کنند و مرتب کنند (صحیح

است) آن قانون که قانون آسمانی نیست آقا. قانونی است که آقایان نمایندگان در مجلس شورای ملی تصویب کرده‌اند امروز هم آن قانون را بهم می‌زنند آنوقت در تحت یک تأثیری بود آمدند و برای بهبودی ارضاع این قانون را وضع کردند و بنده خودم از اشخاصی بودم که قانون ۱۳ اردیبهشت رأی دادم ولی امروز می‌بینیم که برخلاف مصالح عامه شده است (صحیح است) البته این را باید بهم زد (صحیح است) ولی اگر دولت اقدام نکند البته آنوقت قصور متوجه دولت می‌شود شما اگر دولت اقدام نکند البته آنوقت قصور متوجه دولت می‌شود شما اگر تشخیصتان مطابق تشخیص بنده و مطابق تشخیص عمومی است باید یک قانونی بیاورید و آن قانون قبل را القا کنید یا بجای آن قانونی یک قانون دیگری بیاورید آقا اصلا این دستگاه مجلس شورای ملی برای قانون وضع کردن و لغو کردن است موضوع دیگر عرض بنده راجع بمسئله قماش بود سابقاً هم عرض کردم پارچه‌ها میلیونها مترض می‌پوسد در انبارها و نمی‌دهند بمردم. این وضعی است که ما می‌بینیم در طهران برای سرگرمی مردم گفته شده است که بیائید روزی سه متر بگیرید گویا این حساب را نکرده‌اند که هشتصد هزار نفوس مردم اگر هر روز پانصد نفر بیایند و سه متر بگیرند این حساب باین آسانی را نکرده‌اند که به بینند چند سال طول می‌کشد؟ (یکی از نمایندگان ۵ سال) و حالا آیا واقعاً این موضوع حقیقت دارد این مطالب هست اینطور یا اینهائی که ما می‌شنویم و میدانیم ناقص است و ترتیب و تنظیمی باین کار داده شده است؟ همة آقایان نمایندگان میدانند اینطور بنا شده است که برای خرید قماش احصائیه مثلا برداشته شده است و اظهارنامه هائی هم گرفته شده است بعد می‌آیند ورقه کوپن می‌برند درب خانه‌های مردم می‌دهند و این کوپن‌ها الآن مورد دادو ستد مردم واقع شده است سه تومان چهار تومان این کوپنی که اجازه می‌دهد بروند تو و این قماش را بگیرند خرید و فروش می‌شود بنده نمیدانم مگر این کار ترا تطبیق نمی‌کنند با شناسنامه و با آن اوراقی که مهر زده شده است این چه صورتی دارد ما که در این کارها اطلاعات زیادی نداریم و بامید اینکه اوضاع و احوال بهتر شود ما این قوانین را وضع کردیم امروز بمراتب می‌بینیم بدتر شده است باز هم در سال ۱۳۲۰ یک احصائیة کردند یک کارهائی کردند آنوقت کار جیره بندی جریانش بهتر و مرتب تر از جریان فعلی بود (صحیح است)

رئیس- آقای وزیر دارائی بفرمائید.

وزیر دارائی- آقای فرمانفرمائیان دو فقره سئوال از بنده کردند یکی راجع بآن معاملاتی است که در استان سوم واقع شده است یکی هم نسبت بموضوع کالاهای انحصاری بود که نسبت باین موضوع هم آقای رفیع و دو سه نفر آقایان نمایندگان دیگر سئوال فرموده بودند قسمت دوم را عرض می‌کنم توضیحاتی که بنده خواسته بودم از ادارات مربوطه بحد کافی که قانع کند نبود برای بنده که جواب آقایان را بعرض برسانم توضیحاتی داده شده است که بنده را قانع نمی‌کند بنابراین اگر بنده خودم قانع نشوم نمی‌توانم مجلس شورای ملی و سئوال کنندگان محترم را قانع کنم باین مناسبت اجازه می‌خواهم مهلت بدهید چند روز دیگر راجع باین سئوالها حاضر شوم در مجلس و جواب عرض کنم اما قسمت دیگر راجع بمعاملة خوارباری که در ۱۳۲۲ در تبریز شده است بطور خلاصه عرض می‌کنم که هزاران تن گندم و پانصد تن جو قرار می‌دهند با ابراهیمی نامی که در تبریز بوده است و قرار می‌گذارند که در مقابل هر تن گندم صد و بیست کیلو شکر و در مقابل هر تن جو نود کیلو قند و شکر داده شود و در حین انعقاد قرار داد هم یک میلیون و پانصد هزار (۱۵۰۰۰۰۰) ریال وجه داده می‌شود بآن طرفی که تعهد تسلیم جنس کرده بوده است با این قید که هر موقعی که یک تن را تحویل کرد هزار ریال از آن وجهی که بعنوان مساعده گرفته است بدولت پس بدهد زیرا این پولی بوده است که بعنوان مساعده به آن شخص پرداخته شده بوده است ضمناً موضوعی را هم باید عرض کنم که این قرارداد تنها راجع بهزار و پانصد تن نبوده است بلکه قرار اینطور بوده است که اگر بیش از این مقدار هم بشود باز بهمین ترتیب رفتار شود (طباطبائی- تا هر وقت که قندو شکر هست این معامله بشود؟) نه باین اندازه هم وسیع

نبوده است. بعد از بستن این قرارداد شکایات زیادی از طرف اهالی شمال شده بود بوزارت دارائی وزارت دارائی هم یک هیئت بازرسی بریاست آقای کاتوزیان که آقا هم اشاره فرمودند به تبریز اعزام می‌دارد پس از ورود این هیئت شروع به بازرسی هائی می‌کند و در نتیجه قضیه مورد توجه هیئت قرار می‌گیرد پرونده مفصلی تنظیم و بادارة بازرسی طهران فرستاده می‌شود ادارة بازرسی هم بالاخره قضیه را قابل توجه دانسته و معتقد می‌شود که بایستی مقامات قضائی باین امر رسیدگی کنند و این موضوع در همان اوقاتی بود که کابینه معرفی شد و تقریباً در همان روزی بود که کابینه بمجلس شورای ملی معرفی گردید پروندة امر در سی ام فروردین ۱۳۲۳ از وزارت دارائی بوزارت دادگستری فرستاده شد و همکار محترم بنده آقای وزیر دادگستری هم که در هیئت وزیران در موقع صحبت در این امر حضور داشتند و از قضیه کاملاً مسبوق بودند بدون اینکه نسبت باین قضیه تسامحی کرده باشند در ظرف دو روز پرونده را به مجلس شورای ملی فرستادند و الآن هم پرونده در مجلس شورای ملی است و هر یک از آقایان نمایندگان محترم اعم از آقای فرمانفرمائیان یا دیگری بخواهند آن پرونده را ملاحظه کنند می‌توانند به کمیسیون قوانین دادگستری که در آنجا است مراجعه و ملاحظه نمایند و البته بهتر از توضیحاتی که بنده عرض کردم می‌توانند از پرونده استفاده نمایند.

رئیس- آقای فرود هم سئوالی داشتید بفرمائید.

فرود- بموجب ماده ۲۵ قانون متمم بودجه می‌بایستی تا حدود ۱۰۳ میلیون ریال بشهرداری طهران پرداخته می‌شد و شهرداری طهران بایستی این پول را بقروضی که داشت بپردازد زیرا از این بابت شهرداری طهران ماهی هفتاد هزار تومان به بانک ملی ربح می‌داد چون بایستی این قانون اجراء شود و نشده بود از این جهت بنده از آقای وزیر دارائی سئوالی کردم که توضیح بفرمایند علت اجرا نشدن آن قانون چه بوده است ولی چون در نتیجه این سئوال آقای وزیر دارائی التفاتی کردند و آن وجه را پرداختند بشهرداری و فعلاً دیگر شهرداری طهران ماهیانه هفتاد هزار تومان ربح را به بانک نمی‌دهد دیگر جای توضیح نیست و بنده از این محبتی که آقای وزیر دارائی نسبت بشهرداری طهران کردند تشکر می‌کنم.

رئیس- عجالتاً چند فقره سئوال تمام شد

]۳- تقدیم و قرائت ورقه استیضاحیه آقای مهندس فریور[

رئیس- شروع می‌کنیم بدستور آقای فریور استیضاحی فرستادند که قرائت می‌شود و بعد برای جلب نظر دولت فرستاده می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ریاست مجلس شورای ملی- اینجانب غلامعلی فریور از جناب آقای ساعد نخست وزیر و جناب آقای هژیر وزیر کشور تقاضای استیضاح می‌نمایم.

موضوع استیضاح: انجام عمل خلاف قانون در مورد انتصاب آقای افشار باستانداری اصفهان است.

]۴- قرائت پنج فقره گزارش شعبه دوم راجع بانتخابات شیراز و موکول شدن بجلسه آتیه[

رئیس- پنج فقره راپورت انتخابات شیراز است که رسیده است آقای امینی مخبر شعبه بفرمائید قرائت کنید.

دکتر زنگنه- بنده اخطار نظامنامه دارم خواستم عرض کنم در دستور دو فقره کار فوری است چطور ما رفتیم سر اعتبارنامه‌ها (صحیح است)

یکی از نمایندگان- اعتبارنامه‌ها مقدم است آقا (صحیح است)

رئیس- چند دقیقه بیشتر طول نخواهد کشید نوبت آنها هم می‌رسد (صحیح است) آقای امینی بفرمائید.

(آقای امینی مخبر شعبه دوم گزارش انتخابات شیراز و نمایندگی آقای رضا حکمت را بشرح زیر خواندند)

گزارش از شعبه دوم به مجلس شورای ملی

انتخابات شیراز

گزارش مربوط بانتخاب آقای رضا حکمت

انجمن مرکزی انتخابات فارس در تاریخ دهم دیماه ۱۳۲۲ تشکیل و از سوم تا ۱۹ بهمن در شهر شیراز و در حوزه‌های

فرعی بتفاوت از ۲۱ بهمن تا ۱۵ اسفندماه ۱۳۲۲ توزیع تعرفه و اخذ رأی بعمل آمد. در نتیجه آقای رضا حکمت باکثریت ۲۳۶۸۱ از ۳۷۴۹۷ رأی بنمایندگی دورة چهاردهم تقنینیه انتخاب شدند.

شکایاتی که در مدت مقررة قانونی بانجمن انتخابات و مجلس شورای ملی رسیده است مختصراً بشرح زیر است:

۱- تشکیل انجخمن‌های فرعی بتناوب و فواصل برخلاف ماده ۱۶ قانون انتخابات.

۲- تشکیل حوزه‌های فرعی در نقاط سوای آنچه در جدول منضمه بقانون انتخابات ذکر است.

۳- اعتراض بصلاحیت افراد انجمن‌های فرعی.

۴- مخلوط کردن آراء حوزه‌های فرعی یا آراء شیراز و قرائت آنها بطور دسته دسته.

اگر چه هیچیک از شاکیان بانتخاب آقای حکمت ایرادی ندارند و ایشان را وکیل طبیعی فارس میدانند ولی ذکر اعتراضاتیکه بجریان انتخابات فارس شده است از لحاظ استحضار نمایندگان محترم ضروری بود.

انجمن انتخابات اعتراضات وارده را با ذکر دلایلی مردود دانسته و شعبه دوم هم با کثریت جریان انتخابات فارس را صحیح دانسته و باین سبب صحت انتخاب آقای حکمت را تصدیق می‌نماید.

رئیس- مخالفی نیست.

هاشمی چرا. / طباطبائی اجازه میفرمائید؟/ رئیس بفرمائید.

طباطبائی- بنده با شخص آقای حکمت کاملا موافقم و ایشان را نمایندة قطعی آنجا میدانم اما بطور کلی عرایضی دارم در انتخابات فارس (اقبال- عرایضی دارم یعنی چه؟ مخالفید یا موافق؟) بلی چون در خود راپورت شعبه دوم تصریح شده است که صحت انتخاب آقای حکمت را از شیراز تصدیق کرده‌اند و صلاحیت ایشان هم مورد تصدیق خود بنده است و چون بنده نمی‌خواهم بماند برای جلسه آتیه این است که اعتراضی نمی‌کنم ولی بطور کلی عرایضی راجع بانتخابات آنجا دارم…

مهندس فریور- بنده یک تذکری دارم این موافقت با آقای حکمت که وکیل طبیعی آنجا هستند مانع از این نخواهد بود که راجع بانتخابات شیراز و نمایندگان دیگر آن جا اظهار مخالفت بشود (صحیح است)

طباطبائی- اگر مانعی ندارد رأی بگیرید.

هاشمی- بنده هم نسبت بکلیة انتخابات فارس عرایضی دارم.

رئیس- رأی می‌گیریم به اعتبارنامة آقای رضای حکمت.

هاشمی- بنده مخالفم آقا.

رئیس- می‌ماند برای جلسةآتیه (اقبال یکی یکی بخوانید) گزارش مربوط بانتخاب آقای مهدی نمازی از شیراز و قرائت می‌شود آقای امینی بفرمائید (بشرح زیر خواندند)

گزارش از شعبة دوم به مجلس شورای ملی

انتخابات شیراز

گزارش مربوط بانتخاب آقای مهدی نمازی:

پیرو گزارش شمارة ۱۵ مربوط بانتخاب آقای رضا حکمت از فارس آقای مهدی نمازی با کثریت ۲۱۳۵۸ از ۴۷۴۹۷ رأی بنمایندگی دورة چهاردهم قانونگزاری انتخاب شدند جریان انتخابات بنحویست که در گزارش مربوط بآقای حکمت بعرض رسید.

شعبه دوم باکثریت آراء صحت انتخاب آقای مهدی نمازی را تصدیق می‌نماید.

هاشمی- بنده مخالفم.

طباطبائی- بنده هم مخالفم.

فریور- بنده هم مخالفم.

رئیس- می‌ماند برای جلسة بعد گزارش شعبه مربوط بانتخاب آقای معدل از شیراز قرائت می‌شود آقای امینی به فرمائید (بشرح زیر قرائت شد)

گزارش از شعبه دوم به مجلس شورای ملی

انتخابات شیراز

گزارش مربوط بانتخاب آقای لطفعلی معدل:

پیرو گزارش شمارة ۱۶ مربوط بانتخاب آقای نمازی از

فارس آقای لطفعلی معدل با کثریت ۱۹۲۳۹ از ۳۷۴۹۷ رأی بنمایندگی دورة چهاردهم تقنینیه انتخاب شدند. جریان انتخابات بنحویست که در گزارش مربوط بآقای حکمت بعرض رسید.

شعبه دوم با کثریت آراء صحت انتخاب آقای معدل را تصدیق می‌نماید.

طباطبائی- مخالفم

مهندس فریور- بنده هم مخالفم

رئیس- می‌ماند برای جلسة آتیه گزارش شعبه راجع باعتبارنامة آقای علی محمد دهقان قرائت می‌شود.

آقای امینی بفرمائید

(گزارش شعبه را آقای امینی بشرح زیر قرائت کردند)

گزارش مربوط بانتخاب آقای علی محمد دهقان:

پیرو گزارش شمارة ۱۷ مربوط بانتخاب آقای معدل از فارس آقای علی محمد دهقان با کثریت ۱۷۵۱۲ از ۳۷۴۹۷ رأی بنمایندگی دورة چهاردهم قانون گزاری انتخاب شدند. جریان انتخابات بنحویست که در گزارش آقای حکمت بعرض رسید.

شعبه دوم باکثریت آراء صحت انتخاب مشارالیه را تصدیق می‌نماید.

طباطبائی- بنده مخالفم

هاشمی- بنده هم مخالفم

مهندس فریور- بنده هم مخالفم

رئیس- می‌ماند برای جلسه بعد.

گزارش راجع بآقای امام جمعه قرائت می‌شود

آقای امینی بفرمائید

(آقای امینی گزارش شعبه دوم را راجع بنمایندگی آقای محمد علی امام جمعه بشرح زیر خواندند)

گزارش از شعبه دوم به مجلس شورای ملی انتخابات شیراز

گزارش مربوط بانتخاب آقای محمد علی امام جمعه:

پیرو گزارش شمارة ۱۸ مربوط بانتخاب آقای دهقان از فارس آقای محمد علی امام جمعه باکثریت ۱۴۷۸۸ ار ۳۷۴۹۷ رأی بنمایندگی دورة چهاردهم قانونگزاری انتخاب شدند. جریان انتخابات بنحویست که در گزارش آقای حکمت بعرض رسید.

شعبه دوم باکثریت آراء صحت انتخاب آقای امام جمعه را تصدیق می‌نماید.

طباطبائی- بنده مخالفم

هاشمی- بنده هم مخاللفم.

رئیس- می‌ماند برای جلسه آتیه.

قرائت و تصویب یک فوریت طرح قانونی راجع بکمیسیون نظارت امور خواربار و ارجاع آن بکمیسیون دارائی

رئیس-شروع می‌شود بلایحة که در دستور است راجع بکمیسیون برای خواربار اول قرائت می‌شود بعد در فوریتش صحبت خواهد شد

(بشرح زیر قرائت شد)

مجلس شورای ملی

نظر باینکه اهمیت موضوع تأمین خواربار از هر جهت مورد توجه مجلس شورای ملی است و نظر باینکه باید این موضوع از روی کمال دقت مورد رسیدگی واقع شده و اقداماتی که باید بعمل آید با توجه بوضع نقاط مختلف کشور و رعایت نظم و فوریت انجام یابد از این روی پیشنهاد مینمائیم کمیسیون مخصوصی بنام کمیسیون نظارت امور خواربار کشور مرکب از ده نفر از نمایندگان (که هر یک از یک استان باشند) تشکیل گردد- این کمیسیون مأمور است راجع بوسایل تنظیم امور خواربار کشور اطلاعات لازم را تهیه و با در نظر گرفتن اقداماتیکه تاکنون دولت نموده و یا در نظر دارد بنماید دقت و مطالعه بعمل آورده و راجع بسرعت و صحت جریان اقدامات دولت مراقبت و نظارت نماید تذکرات لازم بدولت و پیشنهادات بمجلس شورای ملی بکند و در هر پانزده روز گزارش کارهای خود را بمجلس شورای ملی تقدیم کند.

رئیس- آقای دکتر اعتبار بفرمائید. صحبت سر فوریت است چون پیشنهاد فوریت شده آقای دکتر اعتبار مخالفند؟ بفرمائید.

دکتر اعتبار- آقایانی که این طرح را امضا فرموده‌اند البته حسن نیت داشتند و نگران هستند از وضعیت جمع آوری غله و این نکته باید در نظر گرفته شود که امروز موضوع غله وخواربار حساس ترین موضوع این مملکت است و نمی‌شود تصمیمهائی را در این موضوع اتخاذ کرد بدون مطالعه. اصولاً قانون اساسی بعموم آقایان نمایندگان اجازه می‌دهد که نظارت کنند در امور کلیة دوایر دولتی و بعقیدة بنده این طرح تازه‌ای لازم ندارد آقایان جنبة عملی کار را اگر در نظر بگیرند بهتر است و الا یک کمیسیونی انتخاب بشود برای این کار این کمیسیون معمولاً تشکیل نمی‌شود (مهندس فریور قصاص قبل از جنایت میفرمائید آقا؟) بعد خدای نکرده اگر فردا در کار خواربار اختلالی پیدا شد مسئول کیست و کی خواهد بود (صحیح است) تشریک مسئولیت بالاخره منجر به لوث مسئولیت می‌شود یک موضوعی که لازم است عرض کنم این است که آقای وزیر دارائی می‌توانند در این کار دخالت کنند که نمی‌تواند قانون ۱۳ اردیبهشت تمام اختیارات راجع باین موضوع را بشخص دکتر میلسپو داده و آقای وزیر دارائی که لازم است در این کار نظارت و دخالت داشته باشند ندارند و بعقیدة بنده همانطوری که آقای فرمانفرمائیان فرمودند این قانون باید لغو بشود و شخص وزیر دارائی مسئول مجلس باشند نه مجلس.

رئیس- آقای دکتر زنگنه.

دکتر زنگنه- عرض کنم منظور از این لایحه که آقایان تقدیم کرده‌اند این بود ه هر روز از مجلس فرد فرد آقایان اظهاراتی می‌فرمایند. امروز چهار نفر سئوال کردند و در برنامه دولت هم آقایان شکایتهاشان بیشتر راجع به امر خواربار بود از طرف دیگر هم بنظر بنده و آقایانی که امضا کرده‌اند مذاکرات خواربار بسی جهت و بدون سبب در خارج یک سوء اثر می‌کند یعنی سوء استفاده چی‌ها بمحض اینکه صحبت می‌شود از همان صحبت موافق یا مخالف استفاده می‌کنند، شاید واقعاً اینقدرها هم موضوع خواربار اسباب نگرانی نباشد ولی بهر حال مطلب روشن نیست وقتی که مطلب روشن نیست. بایستی رسیدگی بشود و راجع به فوریت هم عرض کنم اساساً چیزی که قابل بحث در کمیسیون باشد نیست مطلبی است که تمام افراد نمایندگان مجلس شورای ملی نظارت را می‌توانند بکنند حق مجلس شورای ملی هم نظارت است حالا فقط ما میگوئیم عوض اینکه نظارت افراد در این باشد و قبل از دستور نطق‌های بدون اثر بکنند یا فرض بفرمائید سئوال هم بکنند جواب هم داده شود و اثری نداشته باشد باین کمیسیون محول شود و چون موضوع اساساً قابل بحث در کمیسیون نیست یعنی چیزی نیست که در کمیسیون صحبت بشود این است که فوریت تقاضی شده است و از طرف دیگر موضوع اساساً قابل رسیدگی و تحقیق فوری است باین جهت بنظر بنده لزوم ندارد که بکمیسیون بورد و مدتی بگذرد و وقتی که ممکن است آن کمیسیون خواربار صرف وقت در این موضوع بکند در کمیسیونهای دیگر از بین برود و آن نظر آقای دکتر اعتبار هم از بین نخواهد رفت این کمیسیون البته تحقیق می‌کند همین اظهارات آقایان را که آیا باید قانون ۱۳ اردی بهشت مثلاً لغو بشود یا نشود (یکنفر از نمایندگان- دولت باید بکند) دولت یا دیگری، و فرد فرد آقایان که نمی‌توانند این کار را بکنند وبا دکتر میلسپو صحبت بکنند همه اینها در آنجا رسیدگی می‌شود.

رئیس- آقای نبوی

نبوی- بعقیدة بنده این لایحه اضافه بر معایبی که دارد مخالف صریح قانون اساسی است. در قانون اساسی ما اصل تفکیک قوا را قائل شده است این لایحه معنایش این است که مجلس در کارهای دولت دخالت بکند و چون این موضوع موضوع مهمی است بنده حالا در اصلش حرف نمی‌زنم ولی در فوریتش از هر حیث مخالفم و اساساً مسئولیت را لوث خواهد کرد با این خرابی‌های مفصلی که در امر خواربار هست اگر

مجلس برخلاف قانون اساسی وارد این کار بشود مسئولیت آن خرابی‌ها لوث خواهد شد باینجهت بنده مخالفم با فوریتش

رئیس- آقای فریور

مهندس فریور- تعجب بنده از این است که چرا مجلس امروز از کلمة مسئولیت می‌ترسد چهارماه دیگر اگر خدای ناکرده البته همانطوری که آقای دکتر زنگنه فرمودند شاید در واقع و نفس الامر آنقدرها هم امر خواربار مشکل و معضل نباشد ولی اگر اتفاقاً چهارماه دیگر ما واقع شدیم در مقابل امر انجام شده‌ای یعنی خواربار نبود آنوقت آقا مردم مسئولیت را بگردن ما می‌اندازند حالا ما بترسیم یا نترسیم آنوقت هر یک نفر از ما می‌رود یک اطلاعات کج و کولة ناقصی پیدا می‌کند و بفرمایش آقای دکتر زنگنه قبل از دستور نوحه می‌خواند در صورتیکه بقول آقای مظفرزاده مجلس جای نوحه نیست جای قطع کردن است شما لجام دست تان است دیگر نوحه ندارد آقای دکتر اعتبار می‌گویند مسئولیت تشریک می‌شود و لوث می‌شود خواهش می‌کنم متن لایحه را یکمرتبه دیگر بخوانند هیچ مسئولیت این کمیسیون ندارد این کمیسیون فقط کارش این است که برود به بیند طرز عمل چیست بدون هیچگونه دخالتی بدون هیچگونه اظهارنظری (یکنفر از نمایندگان فایده اش چیست؟) اجازه بفرمائید هر هفت روز یکمرتبه گزارش می‌کنند بمجلس آنهم باز برای اینکه مورد استفادة سوء استفاده چی‌ها نشود ممکن است این گزارش را در مجلس خصوصی بخوانند و مجلس واقعاً یک فکری بکند امر خواربار مطابق قانون ۱۳ اردیبهشت جزء مسئولیت‌های رئیس کل دارائی است آقای وزیر دارائی مسئولیتی ندارند چون دخالتی ندارند چه می‌شود این کار چهارماه دیگر ما مسئولیت را از کی باید بخواهیم؟ حالا این کمیسیون می‌رود می بیند طرز عمل را قابل علاج هست یا نیست علاج می‌کند بدون اینکه کمتر دخالتی هم در اجرای آن بکند.

رئیس- آقای دکتر عبده.

دکتر عبده- بنده با اساس نظارت مجلس در کارهای دولت موافقم این حقی است که برای مجلس شورای ملی هست ولی متأسفانه این طرح قانونی که از طرف عدة از آقایان نمایندگان تهیه شده بنظر بنده بر خلاف اصول است برای اینکه راه اعمال نظارت از طرف مجلس نسبت بدولت منحصر بدو قسمت است یکی استیضاح یکی سئوال (مهندس فریور- از کی؟) از دولت و در بعضی از کشورها کمیسیونهائی برای بازرسی نسبت بامور گذشته تشکیل می‌شود ولی این طرحی که نوشته شده اینطور است که باین کمیسیون اختیار داده شده نسبت باموری که فعلاً مطرح است نظارت و دخالت بکند بنظر بنده این حقی که برای این کمیسیون ما قائل می‌شویم خارج از حدود اختیاریست که بطور کلی مجلس حق دارد بعنوان نظارت در امور مربوط بدولت انجام بدهد در هر حال این مطلب قابل بحث است قابل مطالعه است قابل بررسی است و امری نیست که بقید دو فوریت امروز مطرح شود در مورد تصویب واقع شود.

رئیس- پیشنهادی رسیده است از آقای دکتر طاهری قرائت می‌شود:

پیشنهاد می‌شود لایحه با یک فوریت باشد (صحیح است)

رئیس- آقای دکتر طاهری

دکتر طاهری- از نقطه نظر اینکه موضوعی که پیشنهاد کرده‌اند نفیاً و اثباتاً مهم است از این جهت اگر همینطور رد کنیم شایسته نیست و اگر عادی هم باشد و دو شور بشود طول می‌کشد دو فوریتش هم همانطور که توضیح دادند چون مهم است ممکن است اشکالاتی در عمل ایجاد کند بنابراین آقایان موافقت کنند که یک شوری باشد و بیک فوریتش رأی بدهیم برود بکمیسیون بعد بیاید به مجلس (صحیح است)

رئیس- آقای نبوی

نبوی- با توضیحاتی که آقای دکتر دادند این لایحه چون مهم است حتماً باید بروید بکمیسیون و بحث و دقت بشود وقتی که بیک فوریت رأی دادیم فقط بکمیسیون مبتکرات خواهد رفت (بعضی از نمایندگان- بکمیسیون مبتکرات نخواهد رفت) و لایحه بطور عادی درش شود نخواهد شد

و برای اینکه لایحه سرسری تلقی نشود بنده با یک فوریتشس هم مخالفم.

رئیس- به هر کمیسیونی که مجلس می‌خواهد مراجعه کند می‌تواند. رأی می‌گیریم بیک فوریت این لایحه آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به کمیسیون قوانین دارائی فرستاده می‌شود. در دستور دیگر چیزی نیست.

]۶- تصویب یک فوریت طرح قانونی راجع بانضمام کلیه مؤسسات آموزشی بوزارت فرهنگ و ارجاع آن بکمیسیونهای فرهنگ و بودجه[

مهندس فریور- لایحه بنده بقید یک فوریت بود باید رأی گرفته شود (بعضی از نمایندگان- چاپ نشده) بمحض اینکه لایحه‌ای به مجلس داده شود طبق نظامنامه باید بفوریتش رأی گرفته شود چاپ هم شده توزیع شده حاضر است.

رئیس قرائت می‌شود:

مجلس شورای ملی

امضا کنندگان زیر مادة واحدة ذیل را پیشنهاد و با قید یک فوریت تقاضای تصویب آنرا می‌نمایند:

ماده واحده- دولت مکلف است در ظرف دو ماه از تاریخ تصویب این قانون کلیة مؤسسات فرهنگی و تعلیم و تربیتی (اعم از هنرسرا- هنرستان- آموزشگاه دبیرستان یا مؤسسات مختلفه بنام دانشکده از قبیل دانشکده کشاورزی کرج یا دامپزشکی و غیره) غیر از مدارس نظام و ژاندارمری و شهربانی که فعلاً تحت تصدی وزارتخانه‌های دیگری غیر از وزارت فرهنگ یا دانشگاه هستند از این وزارتخانه‌ها منتزع و با بودجه و تشکیلات مربوطه بوزارت فرهنگ یا دانشگاه منتقل نماید. فرمانفرمائیان- منوچهرتیمورتاش- فرخ- سلطانی- محمد تقی اسعد- عباس قبادیان- شجاع- مهندس فریور- جواد عامری- تولیت- ابوالقاسم نراقی- دکتر شفق- دکتر محمد مصدق- محمد ذوالفقاری- هاشمی- ایرج اسکندری- دکتر آقایان- دکتر معاون- دکتر اعتبار- افشار صادقی- دکتر عبدالحمید اعظم زنگنه- دکتر معظمی- دو امضاء لایقرء.

رئیس- آقای طباطبائی مخالفید؟

طباطبائی- عرض کنم خواستم به آقایانی که البته آشنا باصول و مقررات هستند ولی تازه بمجلس تشریف آورده‌اند این را تذکراً عرض کنم که این خلاف اصل را غالباً دولتها مرتکب می‌شوند که لوایح را می‌گذارند موقعش که گذشت با یک عجله بیاورند با قید یک فوریت و دو فوریت به مجلس و اگر سوابق و مذاکرات مجلس مراجعه بفرمایند خواهند دید که این رویه همیشه مورد اعتراض هم بوده آن وقت خود مجلس بیاید به دو فوریت رأی بدهد این خلاف اصل است اصل عدم فوریت است اشتباه همینجا است شما یک مطالبی را که در واقع جنبه ابتکاری دارد با عجله و شتابزدگی دادن بمجلس بقید دو فوریت لایحه یکدفعه خوانده می‌شود و آدم نمی‌فهمد که چه بود اصل لایحه سابق را که بنده خواستم و دیدم واقعاً لایحه بسیار مهمی است با یک مرتبه در مجلس خواندن نمی‌شود فهمید و رأی داد آقا این یک موضوع مهمی است همین مؤسساتی که فرمودید سوای وزارت فرهنگ اینها مبتنی بر یک سوابق و یک قوانینی است بیخود که جدا نکرده‌اند از وزارت فرهنگ حالا اینها را دوباره آوردن با یک فوریت ملحق کردن بوزارت فرهنگ بدون جلب نظر دولت و وزارتخانه و مؤسسات مسئول و بدون دقت لازم در اینکار بنظر بنده شایسته نیست بنابراین خوبست آقا موافقت بفرمایند فوریت را بردارند تا جریان عادی و طبیعی خودش را سیر بکند ما هم همه موافقیم.

رئیس- آقای نراقی

نراقی – آقای طباطبائی درست توجه نفرمودند آقا خیال می‌کردند با دو فوریت تقاضی شده است تقضای یک فوریت شده است اجازه بفرمایند بکمیسیون فرهنگ و سایر کمیسیونهای مربوط برود و نتیجه اش بعرض مجلس برسد و این موضوع تازه‌ای هم نیست سالها است که متداول همه وزارت خانه‌ها شده و خود وزارتخانه‌ها هم خیال نمی‌کنم زیاد مخالف این موضوع باشند سابقاً روی مقتضیان و تعینات هر وزارت خانه برای خودش یک آموزشگاهی درست کرده بود که الحق و الانصاف با کمال بدی و کثافت کاری اداره می‌شد اسمش بود مؤسسة آموزش ولی در معنی مرکب بود از آلت اجرای

اغراض اولیای آن وزارتخانه کوچکترین عیبش این بود که آنها مدرسه دار و آشنا باصول تعلیم و تربیت ابداً نبودند چندین مرتبه دربارة دانشکده دامپزشکی و دانشکده کشاورزی اینجا صحبت شده است و اخیراً یک جریانات نامطلوب وزشتی در هنر سرای عالی پیدا شده است و میرساند که اولیای وزارتخانه‌های دیگر با اصول مدرسه داری آشنا نیستند و باید اینها را مجزی کرد و بآن وزارتخانه که تمام همش صرف تعلیم و تربیت است و برای اینکار بنا شده است واگذار کرد قید دو فوریت هم درش نیست یک فوریت است و بعلاوه این نکته هم درش رعایت شده است که دولت دو ماه مجال دارد موجبات اجرای این کار را فراهم بکند یعنی تمام موادش رعایت شده بدون مشورت و مداخله دولت هم انجام نخواهد شد.

رئیس- آقای امینی

امینی- بنده اصولا بالحاق مدرسه کشاورزی کرج به وزارت فرهنگ مخالف هستم بنده خودم وقتی در فرانسه مشغول تحصیل فلاحت بودم موقعی که خواستم کنکور بگذرانم بوزارت کشاورزی نوشتم اجازه بمن داده شد که در فلانجا حاضر شوم برای کنکور بعد از آنکه مدرسه را خواندم و تمام کردم تمام جریان آنجا در تحت نظر وزارت کشاورزی بود از این جهت باید وزارت کشاورزی این را اداره بکند چون اشخاصی را که می‌خواهد برای خودش متخصص تربیت بکند مطابق برنامه عملش و مطابق احتیاجات خودش تربیت بکند چه دلیل دارد که ما اینرا واگذار کنیم بوزارت فرهنگ با آن گرفتاریهائی که الان وزارت فرهنگ دارد و نمی‌تواند خودش را اداره کند یک دانشکده کشاورزی هست خدا بیامرزد مرحوم صمصام الملک را یادگاری از خودش گذاشت که حقیقت بی نظیر است این دانشکده را اگر خود وزارت کشاورزی تازه نتواند اداره کند میفرمائید بدست وزارت فرهنگ بدهیم که نمی‌تواند خودش را اداره کند آنوقت مال دیگران را می‌تواند اداره کند؟!

مهندس فریور- برخلاف قانون اساسی است.

امینی- برخلاف هیچ چیز نیست آقا.

رئیس- آقای دکتر زنگنه.

دکتر زنگنه- حقیقتاً این طرح شاید لازم نبود بمجلس بیاید بجهت اینکه بنظر بنده مجلس هم باید عرض کنم متأسفانه نمی‌تواند برخلاف این رأی بدهد برای اینکه مطابق قانون اساسی تمام مدارس و مکاتب باید در تحت ریاست عالیه و مراقبت وزارت علوم و معارف باشد بنابراین موضوعی نیست که قابل بحث باشد فوریتش هم از این نظر است که الآن بودجه در حال تهیه شدن است شما رأی دادید که تا آخر خرداد حتماً باید بودجه به مجلس شورای ملی بیاید و اینهم اجرای یک اصل قانون اساسی است که خواسته شده است دولت در نظر بگیرد و در بودجه این را اجرا کند البته راجع به محاسنش و جواب آقای امینی که وارد اصل مطلب بود مطلب خیلی زیاد است حالا در ممالک دیگر اینطور باشد ولی قانون اساسی ما مخالف است و مقتضی است که باید در بودجه هم رعایت بشود.

رئیس- رأی می‌گیریم بفوریت آقایانی که با یک فوریت این لایحه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد فرستاده می‌شود به کمیسیون فرهنگ وبودجه.

۷- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

رئیس- آقایان اجازه میفرمائید جلسه را ختم کنیم

جلسه آینده روز یک شنبه ۲۴ دستور هم لوایحی که حاضر می‌شود.

مجلس یک ربع ساعت بعدازظهر ختم شد

رئیس مجلس شورای ملی- سید محمد صادق طباطبائی