مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۷
جلسه صد وسی هفت صورت مشروح مجلس یوم شنبه هفدهم برج حوت ۱۳۰۳ مطابق یازدهم شعبان ۱۳۴۳
مجلس دو ساعت ونیم قبل از ظهر بر پاست آقای موتمن الملک تشکیل گردید. (صورت مجلس یوم پنجشنبه یازدهم حوت را آقای آقا میرزا جواد خان قرائت نمودند )
رئیس _ آقای مدرس (اجازه ) مدرس _ قبل از دستور عرض دارم . رئیس _آقای اخگر (اجازه ) اخگر _ بنده هم قبل از دستور عرض دارم . رئیس _ آقای آقاسید یعقوب (اجازه ) آقا سید یعقوب _ عرض بنده هم قبل از دستور است
رئیس _ آقای امیر حشمت (اجازه ) امیر حشمت _قبل از دستور عرض دارم . رئیس _ آقای عماد السلطنه (اجازه ) عماد السلطنه _بنده راجع بدستور عرض دارم . رئیس _آقای نظام التولیه . نظام التولیه قبل از دستور عرض دارم رئیس _ آقای ضیاءالواعظین ضیاء الوعظین _ بنده هم قبل از دستور عرض دارم رئیس _ آقای رهنما (اجازه ) رهنما__ عرض بنده هم قبل از دستور است. بعضی از نمایندگان _خیر
رئیس__آقای مدرس (اجازه ) مدرس _ تقریبا ً از اول دوره چهارم که در حقیقت بعد از جنگ عمومی دنیا باشد درکلیه دنیا مسئله اقتصاد یک اهمیت فوق العاده پیدا کرد و بالخصوص در ایران که از اول دوره چهارم چه در میانه مردم و چه در مجلس شورایملی مسئله اقتصادیات اهمیت فوق العاده پیدا کرده است (جمعی ازنمایندگان صحیح است ) و حق هم هست بواسطه اینکه امور بازرگانی عموم مردم باید از راه فلاحت و زراعت و صناعت و تجارت اداره شود . بواسطه وضعیاتی که در دنیا پیش آمد هر مملکتی هر جائی نسبت بخودش در این سه مسئله نکس پیدا کرده . البته فلاحت و زراعت امنیت فراغت میخواهد و هم چنین تجارت و صناعت امنیت و فروش میخواهد _و این از واضحاتی است که مجل اشتباه و شبهه نیست و همیشه از اول دوره چهارم مخصوصاً دولت هائی که تشکیل شد اهتمام داشتند که در این زمینه یک خدماتی بکنند لیکن متاسفانه تا امروز تمامش بحرف گذشته است.
در همان دوره هم کمیسیون فواید عامه کمیسیونهای دیگر در این مقوله صحبت ها داشتند وموفقیتی پیدا نشد _ تا در این دوره که درحقیقت دنباله دوره سابق بود یکی از چیز هائیکه منظور شد امتیاز معادن بود که اگر خاطر آقایان باشد یکماده پر گرام محقق هر دولتی این بود. باین واسطه هم یک امتیاز نفط شمالی مطرح بود و قانونی هم برایش گذشت و مدتها زحمت کشیده شد … رئیس _ آقا میخواهید دخل در موضوع نفط بشوید ؟ مدرس _ بنده در کلیه اقتصادیات عرایض دارم یکقسمتش هم مربوط به نفط است. رئیس _ راجع براپرت کمیسیون مبتکرات پر یروز اینجا مذاکراتی شد ) و بنا شد امروز رای رای بگیریم . کسی حق مذاکره ندارد. مطابق نظاماتی نمی توانم اجازه بدهم . ملک الشعراء_ رای بگیدید. (همهمه نمایندگان صدای زنگ رئیس _دعوت بسکوت ) (خطاب بآقای مدرس )اگر راجع به اقتصادیات صحبت میخواهید بفرمائید.حائریزاده _قبل از دستور است و میتوانند صحبت کنند (همهمه نمایندگان )
(صدای زنگ رئیس _ امر بسکوت )رئیس _ آقای اخگر . (اجازه )
اخگر _ مقصود از عرض بنده تذکری است به آقایان نمایندگان محترم درخصوص پریشانی و استیصالی که منتظرین خدمت دچار شده اند. در این جا مکرر راجع پیش افتادن حقوق اعضای ادارات و اشخاصی که سر عقب افتاده مذاکرات شده است ولی منظرین خدمت که در بین آنها اشخاصی یافت می شود که دو سال وسه سال است بیکارهستند و هیچ عایداتی هم ندارند تمام زندگانی شان از بین رفته است ودر اینجا هم تصویب شده است که یک مبلغی از بابت حقوق آنها پرداخته شود _ با وجود اینکه این مسئله دربرج میزان تصویب شده است و الان نزدیک است برج حوت هم تمام شود هنوز چیزی بآنها داده نشده است والبته همه آقایان هم میدانند که در این شب عیدی چه قدر آنها احتیاج بپول دارند اینست که تقاضا می کنم بدولت تذکر داده شود که حقوق منتظرین خدمت رااگر ممکنست تمامش و اگر ممکن نیست یک مقدارش را دراین شب عیدی به آنها بدهند . بعضی از نمایندگان _ صحیح است.
رئیس _ آقای آقا سید یعقوب . (اجازه) آقاسیدیعقوب _ بنده خواستم خاطر دولت و مجلس را متذکر کنم که این کتابچه سبزی که از طرف کمیسیون بودجه بتمام ماها داده اند و این قلمهامواجب و وظیفه که در آن نوشته اند اگر مانگاه کنیم با این فقری که ما از لحاظ حفظ الصحه داریم و همه هم مستحضر اند در جهارفرسخی تهران در یک دهی صد وبیست نفر بواسطه دوائی مرده اند و این نیست مگر بواسطه نقصان حفظالصحه خوبست اعضای محترم کمیسیون بودجه توجه کنند اگر حقیقتاً محل عوائد دیگری نداریم از همین محل وظایف مبلغی برای حفظ الصحه تخصیص داده شود. بنده حالا به آقایان عرض می کنم بعد از آنکه ارپرت کمیسیون بودجه آمد ماازجمله کسانی هستیم که مخالفت میکنیم مگراینکه لااقل برای حفظ الصحه اطراف تهران (حالا از حفظ الصحه ولایات گذشتیم یک مبلغی منظور شود بعد از این که بودجه را به مجلس آوردند دیگر آقایان با آن فشار از ما رای بدهید والا دنیا زیروزبر خواهد شد. رئیس _ آقای امیر حشمت (اجازه )امیر حشمت _ بنده فعلا عرضی ندارم . جمعی از نمایندگان _ وارد دستور شویم . عماد السلطنه _ بنده راجع به دستور عرضی دارم .
رئیس _بفرمائید
عماد السلطنه _ بنده پیش نهاد میکنم طرحی که راجع بمسئله آزادی نفط است امروز از دستور خارج شود .
رئیس _ پیشنهادی هم در این باب شده الست قرائت خواهد شد. عماد السلطنه _ عرض بنده تتمه هم داشت . چون هر کاری بهترش این است از جریان خودش خارج نشود راجع باین قسمت از کمیسیون راپرتی در خصوص کمیانی ارج شده ممکن است جزو دستور مجلس بشود . اشخاصی که با این طرح موافقند با آن راپرت مخالفند و اشخاصی که باآن راپرت موافقند باین طرح مخافند . در آنموقع اظهارات خودشان را بفرمایند دیگر لازم نیست دو جا صحبت بکنیم .رئیس _ پیش نهاد آقای تدین قرائت می شود. (بشرح ذیل قرائت شد ) پیشنهاد می کنم _که طرح قانونی آزادی نفط گیلان مسکوت عنه بماند. رئیس _آقای تدین (اجازه )
تدین _ بنده مقصودم از این پیشنهاد اینست که یک مدتی وقت گرانبهای مجلس صرف جنجال و مباحثات در یک امری که موضوع ندارد نشود و باین سبب پیش نهاد کردنداز دستور خارج شود ممکن است بنده هم با پیش نهاد ایشان موافقت کنم بنده تعجب میکنم طریق مخالفت با یک لایحه منحصر باین نیست که در مقابل با یک طرح قانونی دیگری پیش نهاد کنیم سر کشیک زاده _ در موقعش بفرمائید. تدین _ بنده جواب حضرت عالی را عرض نمی کنم فقط دعا میکنم که خدا به جنابعالی صبر بدهد. سرکشیکزاده _ بنده هم دعا می کنم خدا بشما صبربدهد…. (صدای ویگ رئیس _امر بسکوت ) ملک التجار _ تو رئیس هستی مجلس هستی که مجلس را شلوق میکنی ؟….(صدای وننگ رئیس _ دعوت به سکوت ملک التجار _(خطاب بسر کشیکزاده ساکت شو. سر کشیکزاده _خودت ساکت شو مگر رئیس هستی ؟
(صدای زنگ رئیس) تدین _ بنابراین موافق هستم با اینکه از دستور خارج شود و درموقعی که راپرت کمیسیون نفت مطرح است آقایان میتوانند کاملا عقاید خودشان را اظهار فرمایند و آقایانی که مخالفند ممکن است در موقع شوردر مواد یا کلیات آخرش رای ندهند و این یکراه قانونی معموی است. ولی اگر امروز بخواهیم وارد اینقضیه بشویم بنده میدانم بجز جنجال نتیجه دیگری نخواهیم برد به این جهت این تقاضا را کردم . رئیس _ تقاضا می کنید مسکوت بماند ؟
تدین _خبر همانطور که آقای عماد السلطنه تقاضا کردند بنده هم تقاضا می کنم از دستور خارج شود . رئیس _ آقای رهنما (اجازه ) رهنما _ آقای عمادالسلطنه در ضمن پیشنهادشان فرمودند لایحه کمپانی نفط حاضر شده عنقریب بمجلس میآید و در آن موقع ممکن است مخالفین عقاید خودشان را بگویند میخواهند رابدهند نمیخواهند رای ندهند ممکن بود آن طرفش را هم ملاحظه بفرمایند . لایحه بامضای پناه و پنج نفر رسید ه است(یعنی پنجاه و پنج نفر پیش حالا چه عرض کنم ) آن پیش نهاد در ضمن سایر طرحها بمجلس آمده ممکن است در این قسمتی که حالا بمجلس آمده مذاکره بشود مخالفین در آن رای ندهند ما نباید کارها را نیمه کاره بگذاریم .
یک لایحه یا طرحی که بمجلس میآید باید موافقین و مخالفین مذاکراتی بکنند و دلایل خودشان را بیان نمایند پس گفتن دلایل اکثریت مجلس ما آن قانون را رد کرد میرود ووقتی تصویب کرد باقی میماند. حالا اگر این فکر را آقایان میفرمایند که امروز اکثریت نیست وممکن است بعد اکثریت پیدا شود اینطور نیست . زیرا کسانیکه امروز موافقند فردا هم موافق خواهند بود و کسانی هم که مخالفند فردا هم مخالف خواهند بود .
علی ای حال بنده عقیده ام این است که امروز همین پیش نهادمطرح شود و تکلیف آن که معلوم شد تکلیف آن لایحه هم زودتر معلوم خواهد شد. رئیس _ رای میگیریم بتقاضای آقای عماد السلطنه تقاضا کرده اند اخذ رای در این طرح از دستور امروز خارج شود مقصود مذاکره نیست چون مذاکره کافی شده است _ چیزیکه از دستور خارج میشود رای گرفتن است. بعضی از نمایندگان مذاکرات هم کافی نشده است.
رئیس _ اگر خاطر آقایان باشد در آن جلسه خواستیم رای بگیریم که آقای آقا سید یعقوب رفتند بیرون وعده کافی نبئد _ فقط چیز یکه میماندذ مسئله رای گرفتن است آقایانیکه این تقاضا را تصویب میکنند قیام فرمایند . (اغلب قیام نمودند ) رئیس _ تصویب شد عمادالسلطنه _
پیشنهاد بنده تتمه هم داشت رئیس _ این راجع بآخر جلسه است . عماد السلطنه _ بسیار خوب رئیس _ راپرت کمیسیون معارف خارجه و بودجه قرائت میشود (اینطور قارئت شد ) کمیسیون خارجه لایحه نمره ۵و۸۰ دولت را راجع باستخدام مادام آند ره هس فرانسوی برای ریاست دارالمعلمات تحت مطالعه در آورده و استخدام مزبور را از نقطه نظر ملیت و تابعیت تصدیق دارد. کمیسیون بودجه لایحه نمره ۵۴۸۰ وزارت مقارف را مورد بحث و مطالعه قرار داده و بااساس لایحه مزبور از حیث مدت که از ابتدای حمل ۱۳۰۴ لغایت سه سال باشد واز حیث مبلغ که سالیانه هزارو پانصد تومان خواهد بود درباره مادام آندره هس فرانسوی برای مدیری و معلمی مدرسه دارالمعلمات موافقت مینماید. کمیسیون معارف لایحه نمره ۵۴۸۰ وزارت معارف دایر باستخدام مادام آندره هس تبعه فرانسه را برای مدیری و معلمی مدرسه دارالمعلمات تحت مطالعه در آورده با کثریت تصویب وبمجلس شورای ملی تقدیم میدارد ماده اول دولت مجاز است ( مادام آندره هس ) تبعه فرانسه را برای مدت سه سال از تاریخ ازل ۱۳۰۴ (۲۱مارس ۱۹۲۵ ) برای معلمی و مدیری مدرسه دارالمعلمات کنترات نماید ماده دوم _ حقوق (مادام آندره هس ) از قرارسالی هزار و پانصد تومان خواهد بود. ماده سوم _ دولت مجاز است بر طبق ماده ۲ قانون کنترات مشارالیها را امضاء نماید.
رئیس _ در کلیات مخالفی نیست؟آقا شیخ محمد علی تهراین_ بنده مخالف بودم نوشته ام رئیس _بفرمائید تهرانی _بنده نقطه نظر مخالفم از این را ه است که یک نفر اروپائی که زبان ما را ندارد هر قدر عالم و دانشمند هر قدر بافهم باشد برای مملکت مفید نیست .
مگر اینکه زبان مارا هم بداند یعنی تعلیماتی را که برای اولاد ونوباوگان وطن لازم است بزبان فارسی تعلیم کند والا یک معلمی که زبان فارسی بلد نباشد در موقع تعلیم یک مترجم باید پهلویش باشد درصورتیکه معلوم نیست آن مترجم هم بتواند درست ترجمه کند و مقاصد آن معلم را درست بفهمد یا نیمتواند و اگر گرفتاری و اشکال مملکت ما برای این است که اشخاصی را که استخدام میکنیم و میآوریم در این مملکت زبان مارا درست نمیدانند واطلاع ندارند و باین واسطه ما در صدمه هستیم علاوه باین یکی از چیزهائی که خیلی خیلی مهم است این است که مادامیکه مادر مملکت خودمان اشخاصی داریم باز غریب نوازی کرده و اشخاصی را از خارج کنترات میکنیم ده مقابل یابیست مقابل آن چیزی را هم که بیک نفر ایرانی (که همان معلومات را هم داراست )میدهیم بآن شخص میدهیم و خود این مسئله باعث می شود که هیچ یک از افراد ایرانی درصد تکمیل تحصیلات خود بر نیایند بجهه اینکه بالاخره می بینند با تمام زحمات و صدماتیکه که کشیده اند.
شبهارا نخوابیده اند متصل مشغول مطالعه بوده اند . روزها مشغول مذاکره و مباحثه بوده اند با این حال یک نفر خارجی را میآورند در صورتیکه معلوماتش یا کمتر یا مساوی با اوست ده مقابل بیست مقابل باو میدهند. امروز در مملکت ما اشخاصی هستند ولوارمنی هم باشند که این معلوماتی را که این معلوماتی را که باین خانم نسبت میدهند دارا می باشند وبه ماهی بیست تومان هم حاضرند خدمت کنند. الان یکی از آنها را اسمش را عرض میکنم مادام وارتوارمنی که تحصیلاتش عالی و دراروپا تحصیل کده است تصدیق هم گرفته است و سمتش هم این سمت هست که بتواند در دارالمعلمات تعلیمات عالی بکند .
هیچ نظرسیاسی هم ندارد اگر ما بواسطه سیاست بخواهیم یک کاری بکنیم چه کار بمعارف داریم ما باید معارف مملکتمان را از سیاست خارج کنیم وبدست اشخاصی بدهیم که معلومات داخلی داشته باشند. این منتهای بدبختی است لقا خانم دختر برهان الملک که یکنفر خانم ایرانی و معلومات عالیه هم داشت ودرهمین دارالعمات مشغول خیاطی بوده است شاید به ماهی بیست و پنج یا سی تومان هم کنتراتش کرده بودند بقدری اسباب دلتنگی او را فراهم ساختند که عاقبت استعفاء کرد آلمانها او را با ماهی هفتاد تومان استخدام کردند و مخارج فوق العاده اش را هم دادند و فرستادند بآلمان برای گل دوزی این چه جهت دارد که مامعلمین اروپائی را بیاوریم و متاسفانه هر کس را که آوردیم همین که کنتراتش تمامشد یک اصل مسلمی شدو
گفتیم حکماً باید یا این باشد یابدلش یا آن باشد یا بدلش والا اسباب دلتنگی خواهد بود ما چرا از اول شعر بگوئیم که دچارضرورت بشویم بنابراین بنده مخالفم ضیاء الواعظین مخبر کمیسیون معارف آقای تهرانی در قسمت کلیات دو فقره اظهار داشتند یکی راجع بزبان فارسی که مدیره و معلمه یا مدیر و معلم باید بحد کفایت زبان فارسی را بداند و محتاج به مترجم نباشد. در این مورد بخصوص آنچه که بنده شنیده ام کمیسیون اطلاع تحصیل کرده است ایشان بحد کفایت فارسی میدانند و از عهده این سمتی که وزارت معارف برای ایشان معین کرده و لیاقت هم دارند بدون مترم بخوبی بر میآیند. در قسمت دوم که تقریباًمیخواهند اشعار بفرمایند که حتی الامکان لازم است ما از بین خئد ایرانی ها اشخاصی که لیاقت و کفایت دارند برای اینگونه امور بگماریم بنده هم کاملا موافقم .
ولی مخصوصا توجه ایشان را باین موضوع جلب میکنم که در ایران وجود ی مدرسه برای نسوان اعم از دارالمعلمات یا مدرسه دیگری که بتواند نسوان و دخترهای این مملکت را از مدارس دیگر بی نیاز کند بعقیده بنده در در جه اول از اهمیت است بهر وسیله و قسمی که هست باید یک مدرسه دایر شود که احتیاج ما را از مدارسی که دیگران تاسیس کرده اند رفع کند و احتیاج ما از اینگونه مدارس رفع نمیشود و دختران ایرانی در تحت نظر معلمین ایرانی و وزارت معارف تربیت نمیشوند مگر اینکه یکمدرمه موافق تحصیلات مخصوصا و معلومات لازمه اداره شود. آقایان غالبا مسبوق هستند دار المعلمات یک مدرسه ایست که یک تحصیلات مخصوصی دارد و تصدیق نامه سایر مدارس برای معلمی یا مدیری دارالملمان کفایت نمیکند. معلمین دارالمعلمین مدیر دارالمعلمین معلمین دارالمعلمات مدیره دارالمعلمات باید تصدیق نامه از مدرسه داشته باشند که تحصیلات آن مدرسه مخصوصا راجع باصول معلمی و مدیری مدارس باشد.
یکنفر هر قدر تحصیلاتش عالی باشد نمی تودند در مدرسه دارالمعلمین یادلرالمعلمات تدریس کند یا آنجا را اداره نماید پس بنظر بنده یکی از خدمات مهم وزارت معارف و مجلس همین بوده است که برای دارالمعلمات یکزن اروپائی استخدام کرده که بنا براطلاعاتی که بکمیسیون رسیده است از تمام جهات چه از حیث اخلاق وچه از حیث دانستن زبان فارسی و معلومات خوب و دارای تصدیق نامه از مدرسه دارالمعلمات است و با این ترتیب بمناسبت اینکه شوهر ایشان هم در خدمت دولت ایران است از این جهت استخدام ایشان هم بطور اختصار تقریباً تمام شده است و بنابراین تصور می کنم اینقسمت از فرمایش آقای طهرانی راجع بکلیات بحد کفایت عرض شد خوبست وارد در مواد شویم در مواد اگر آقایان نظری دارند میفرمایند بنده جواب عرض میکنم رئیس _رای می گیریم برای دخول درشور مواد آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند.
(اکثر بر خاستند ) رئیس _تصویب شد. ماده اول قرائت می شود. ماده اول _ دولت مجاز است (مادام آندره هس ) , تبعه فرانسه را برای مدت ۳سال از تاریخ اول حمل ۱۳۰۴ (۲۱ مارس ۱۹۲۵)برای معلمی و مدیری مدرسه دارالمعلمات کنترات نماید. رئیس _آقای آقا سید یعقوب . (اجازه )
آقاسید یعقوب _ بنده در قسمت حقوقش عرض دارم . رئیس _ آقای اخگر _ (اجازه ) اخگر _ موافقم .
رئیس _آقای کازرونی . (اجازه ) کازرونی _ اگرچه آقای طهرانی آنچه که شاید وباید اظهار کردند بنده هم بنوبت خودم عقیده ام را عرض میکنم خدماتی که وزارت معارف ازنقطه نظر تربیت اطفال و پاره الفاظ دیگر بکار برده گمان میکنم قابل تفسیر باشد حالا بنده در جز ئیاتش نمی خواهم داخل شوم نتایجی هم که مآلا بر این رویه متفرع است. هر وقت دو نفری که پهلوی هم می نشینیم و آهسته صحبت میداریم گمان نمی کنم بر هیچ یک از ماها پوشیده باشد . حالا گفتگو در قسمت نسوان است که باید متخلق به اخلاق خوب باشند که بتوانند با مرد ایرانی سازش کنند و طوری نباشد که دخترهای ایرانی با ایرانی موافقت و سازش نداشته باشند و از هم نفرت داشته باشند در هر صورت بنده میخواستم سوال کنم این شخصی را که میخواهند استخدام کنند از قرار اطلاعاتی که بنده تحصیل کرده ام این شخص بقدری که بتواند امور ما یحتاج خودش را اداره کند زبان فارسی نمیداند آنوقت چطور میتواند در مدارس ایرانی معلمه بشود و مطالب علمی را بمعلمات و محصلات خودش القاء کند آنها باید باو تعلیم بدهند یا او باید به آنها چیز بیاموزد و تعلیم بدهد؟و چه نتیجه از وجزد او مترتب خواهد بود ؟
در هرصورت گمان می کنید در ایران کسی که بتواند متصدی این کار بشود وجود ندارد ؟بنده تصور میکنم بطوریکه آقای طهرانی فرمودند این مسئله هم جزو تشریفات بشود که اگراین رفت خلفش بیاید . وبنظر بنده بودجه امروز ماهم اینقدر قوت ندارد که هر روزه از این قبیل مخارج بودجه ما تحمیل بشود.
مخبر _ فرمایشی که آقای طهرانی فرمودند و بنده جواب عرض کردم یک قسمت از فرمایش آقای کازرونی را هم متضمن بود که جواب آن عرض شده است . در قسمت اخیر فرمایشان هم که فرمودند این هم جز وتشریفات می شود. بنده خاطرمحترم ایشان را تذکر میدهیم به اینکه کمیسیون مراقبت و سعی داشته است که ازقات اطفال در مدارس ضایع نشود ووقعتی که نسوان از آن مدرسه بیرون می آیند کار دستی هم بلد باشند مخصوصاً در این قسمت فوق العاده مراقبت شده است مه تحصیلات درارالمعلمات طوری باشد که فقط برای تشریفات نباشد و کمیسیون معارف مطمئن شده است که ایشان علاوه برمعلوماتی که برای اداره کردن مدرسه دارداالمعلمات دارند در کارهای دستی هم مراقبت مخصوصی دارند که برای نسوان فوق العاده لازم است و اصول راجع بامور خانوادگی و خانه داری وکاردستی را هم بعهده گرفته اند به اطفال بیاموزند وسعی دارند که کارها به این ترتیبی که عرض شد درکمال خوبی انجام بگیرد واجرا شود.
پس در این سمت از فرمایششان هم بقدر لزوم جواب عرض شد در هر حال امیدواریم دارالمعلمات ماهم همان طور که تمام علاقه مندان به معارف وترقی معارف آرزو دارند درکمال کمال خوبی اداره شده و نسوان ایرانی بتوانند تحصیل رده و از معلومات تحصیلات عالیه ووافیه بر خوردار شوند.
جمعی از نمایندگان _ مذاکرات کافی است. رئیس _ رای میگیریم بماده اول آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند. رئیس _ تصویب شد. ماده دوم قرائت می شود. (بشرح ذیل قرائت شد ) ماده دوم _حقوق (ماده آندره هس ) از قرار سالی هزار و پانصد تومان خواهد بود
رئیس _ آقای آقا سید یعقوب (اجازه ) آقا سید یعقوب _بنده در ماده اول هم اجازه خواسته بودم نوبت نرسید . حالا در این ماده عرایضم را عرض میکنم . مراتبی را که آقای مخبر محترم در جواب بیانات آقایان مخالفین اظهار کردند در واقع نظیر همان پر گرام هائی است که غالباً مابه آن دچار می شویم مثلا میگویند فلان معلم یا معلمه ه طور نیست بلکه بر عکس است چنانچه برای همین مدرسه دارالفنون وقتیکه که معلم آوردند درمقام بیان شرحی دراوصاف آنها ذکر کردند ولی در موقع نتجو هنگام عمل دیدیم که در روز دو ساعت بیشتر سر درس حاضر نمی شدند و گذشته از این هنوز فراموش نشده است که یکی از معلمین اروپائی بقدری و طوری یکی از شاگردها را کتک زد که مرد. پس خیلی چیزها در مقام صرف گفته می شود ولی در موقع عمل آن طورنیست و اگر حقیقتاً آن طور باشد ایران آباد می شود ولی متاسفانه چنانچه عرض شد آن طور نیست و چون بنده یقین دارم که این فرمایشات اظهارات آقایان موافقین که میفرمایند (چه ها و چه ها خواهد شد ) درموقع عمل واقعیت پیدا نخواهد کرد ودر واقع این وجهی که بایشان داده می شود یک تقدیمی است از این جهت بنده پیشنهاد کرده ام که این تقدیمی ماهی شصت تومان باشد . رئیس _آقای اخگر موافقید؟
اخگر _بلی موافقم . رئیس _ بفرمائید. اخگر _ اساساً خوب بود آقایان مخالفین ملاحظه میفرمودند که با این وضعیت مملکت ما نمی شود برای تدریس و تعلیم نسوان مردهای ایرانی را انتخاب کرد البته زن را باید زن تعلیم دهد وتربیت کند نه مرد . و حالا ناچارند زنی رابرای معلمی نسوان درمدرسه داراالمعلمات انتخاب واستخدام کنند خاصه با اینکه آن زن باید دارای معلومات و تحصیلات عالیه باشد تا بتواند نسوان ایرانی را تعلیم دهد لازم می آمد که از اروپا استخدام نمایند وعلاوه مواجب مبلغ زیادی با خرج ایاب و ذهاب بدهند. ولی در اینموقع خوشبختانه این مادام با تحصیلاتی که داراست خودش در طهران ممکن استا با این حقوق کم که ماهی صد وبیست تومان بیشترنیست او را استخدام کرد و تا حدی هم زبان فارسی میداند.
میفرمایند بعضی چیزها مرام است پروگرام مشعشع است ولی عملی نیست.
خوب اگر بنا شد این اصل را ما اتخاذ کنیم هیچوقت نباید بانجام هیچ کاری موفق شویم و اگر تا کنون یک کاری از پیش نرفته است برای ناامیدی خود ما بوده است. وبهر حال اگر هم نشده باید سعی کرد که در کارها موفقیت پیدا کنیم و این دلیل نیست که دارالمعلمات ما معلمه خوب لازم نداشته باشد و این نکته را باید به آقایان تذکر بدهم و عرض کنم . خانواده که مردانشان عالم و زنانشان جاهل باشند مثل بدن فالج میماند و حتی الامکان باید سعی کرد که از همه مرد و زن عالم شوند.
جمعی از نمایندگان مذاکذات کافی است. رئیس دو فقره پیشنهاد رسیده یکی از طرف آقای آقا سید یعقوب بمبلغ هزار تومان و دیگری از طرف آقای قائم مقام هزارو دویست تومان . آقای آقا سید یعقوب. (اجازه )آقاسید یعقوب_ینده اول شصت تومان پیشنهاد کرده بودم باو رای بگیرید اگر رد شد بعد بسالی هزار تومان را بگیرید.رئیس_دیگر توضیحی ندارید؟ آقا سید یعقوب_ خیر دیگر عرضی ندارم عرایضم همان بود که عرض شد .
رئیس_ رای میگیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد یعنی ماهی شصت تومان آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند (دو سه نفر قیام کردند) رئیس _ تصویب شد رای میگیریم به هزار تومان آقایانی که ضریب میکنند قیام فرمایند (چندنفری برخاستند )
رئیس _ قابل توجه نشد . رای گرفته می شود به هزار و دویست تومان قائم مقام _اجاره میفرمائید توضیح عرض کنم . رئیس _ بفرمائید . قائم مقام _ بنده با استخدام این خانم معلمه نظر باینکه عالمه است کمال موافقت را دارم و خیلی کار خوبی است ولی اینکه پیشنهاد کردم حقوقشان هزار ودویست تومان باشد برای اینستکه شوهر ایشان هم خدمت دولت است و قهراً متنعم می شود و این حقوقی که بایشان داده می شود در واقع فوق العاده است گر چه امروزه سیصد تومان و چه قابلی نیست لکن برای اینکه کمکی هم ببودجه معارف شده باشد این است که بنده اینطور پیشنهاد کردم.
رئیس _ آقایانی که پیشنهاد آقای قائم مقام را تصویب میکنند قیام فرمایند (چند نفری قیام کردند ) رئیس _ تصویب نشد. آقای آقا شیخ جلال پنجاه تومان پیشنهاد کردهاند . (خطاب به آقا شیخ جلال توضیح بدهید . آقا شیخ جلال _ این پولی که بیکنفر معلمه داده میشود از نقطه نظر کاری استکه از او بر میآید . مطابق شرحی که گفته شد خیلی از زنهای عالمه ایرانی هستند که این خدمت را به ماهی بیست تومان هم قبول می کنند.
بنابراین بنده معتقدم که همین ماهی پنجاه تومان کافی است . مخبر _ از نقطه نظر تشویق معلمین ومدیران مدارس بنده عرض میکنم که کاملا باید اینها را دلگرم وراضی کرد زیرا از هر جهت باید خیالشان راحت باشد تا بتوانند کاملاوظایف خودشان را انجام داده وبشاگردان ومتعلمین خود با نهایت مراقبت دروس را بیاموزند از اینجهت هر قدر دولت و مجلس و شورای ملی بتواند آسایش خاطر معلمین را بعمل آورد برای مملکت ناقع تر خواهد بود. لذا بنده از آقایان تقاضا میکنم پیشنهادات خودشان را مستر دیدارند رئیس _ آقایانی که پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال را تصویب میکنند قیام فرمایند. (دو سه نفری قیام کردند )
رئیس _ آقای آقا میرزا یدالله خان پیشنهاد کرده اند هزار سیصد تومان باشد. (همهمه بین نمایندگان )نجات _ مجلس را مسخره کرده اند رئیس _ (خطاب به آقا میرزا یدالله خان ) بفرمائید. آقا میرزا یدالله خان _همینکه اسم یدالله بمیان آمد فوری همه آقایان داد و بیداد میکنند. لازم است عرض کنم که یکسال است بنده در وزارت معارف داد میزنم و فریاد میکنم که سالی سیصد تومان برایمدارس ساوج بلاغ اختصاص دهند تا املا چند نفر اطفال رعیت هم بتوانند تربیت شوند و درس بخوانند. هنوز موفق نشده ام ومیگویند وجهنیست بنده نمی دانم اینچه ترتیبی است که ماهی صدوبیست وپنج تومان برای یک معلمه اروپائی تخصیص می دهند آنوقت یکمدرسه برای اطفال مردم و رعایا دائر نمیکنند آقایانی که میل دارند صبایاشان بعادت واخلاق اروپائی متخلق شود و خوبگیرد خوبست این پول را از جیب خودشان بدهند وبنده تقاضا می کنم این مبلغ را صرف آن بدبختهائی که در ولایات هستند بنمایند تدین _ البته همگی علاقمند هستیم که معارف باید بقدری توسعه پیدا کند که هیچک از نقاط ایران بی مدرسه نباشد ولی یک نکته را بنده درانیجا تذکر می دهم وآن این است که هرعمارتی را که ما بخواهیم بسازیم باید اولا تهیه مصالح آن عمارت را بکنیم ومصالح آن عبارت است از سنگ و آجر و گچ و خاک وچوب و سایر لوازم آن وهر قدر هم شما آدم عالم داشته باشید بدون مصالح نمی توانید آن عمارت را بسازید همین طور تا معلم نداشته باشید بعقیده بنده این مدارس هر قدر زیادتر شور تضییع وقت است.
بنابراین باید اول معلم تهیه کرد بعد مدرسه ومعلم در جائی که تهیه می شود اسمش دارالمعلمین و دارالمعلمات است ودر کمیسیون بودجه این مسئله مطرح شده وپس از تحقیقات زیاد معلوم شد که در این موضوع هیچ نظر سیاسی نیست معارف ایران از روز اول تا بحال در تحت تاثیرسیاست نبود و از این تاریخ ببعدهم انشاءالله امیدواریم درتحت تاثیرات سیاسی واقع نشود وراجع باین معلمه هم چون وزارت نظرش این بوده است که یکنفری باشد که بتواند کاملا ازعهده این کار برآید و آن یکنفر هم همین خانم است که مادام آندره هس نام دارد راست است اشخاص تحصیل کدره در بین خانم های ایرانی هم هست و بنده هم منکر تحصیلات آنها نیستم ولی مسئله دارالمعلمات تهیه معلم یک فن مخصوص است مربوط بیک تحصیلات زیادی نیست باین جهت آمده انند یکنفر را پیشنهاد کرده اند و و این یکنفر هم اگر بخواهید هم مدیره مدرسه باشد و هم یکشعبه یا دو شعبه از دروس مهمه مدرسه تعلیم بدهد البته آقایان تصدیق خواهند فرمود این مبلغ که در این لایحه پیش بینی شده زیاد نیست بنابراین این اینقدر ها تصورمیکنم مذاکرات موضوع نداشته باشد و همینطور پیشنهادات هم همان می کنم چندان موقعیت نداشته باشد . و بعلاوه یک نکته دیگری را باید آقایان در نظر داشته باشند که کنترات دو سر دارد و باید برضایت طرفین باشدوحالا اگر مااینجا بیائیم رای بدهیم گمان نمیکنم آن طرف قبول کند رئیس _رای می گیریم پیشنهاد آقای آقا میرزا یدالله خان .
هزار وسیصد تومان آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند. (عده قلیلی قیام نمودند ) رئیس _قابل توجه نشد. رای می گیریم بماده دوم آقایان موافقین قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند ) رئیس _ تصویب شد. آقا سید یعقوب _ بنده پیشنهادی تقدیم کرده ام
رئیس _ مگر ماده اول را نخوانده اید آقا سید یعقوب _اجازه مفرمائید
رئیس _ تامال بفرمائید بخوانند . (پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب بشرح آتی قرائت شد ) بنده پیشنهادمی کنم که این تبصره در آخر ماده دوم نوشته شود که مادام آندره هس مقام معلمه را دارند مدیریت رئیس _ ماده اول هم قرائت میشود (بمضمون ذیل خوانده شد ) ماده اول _دولت مجاز است مادام آندره هس تبعه فرانسه را برای مدت ۳سال از تاریخ اول حمل ۱۳۰۴(۲۱مارس۱۹۲۵ برای معلمی و مدیری مدرسه دارالعملمات کنترات نماید. رئیس _ ماده سوم . (بشرح آتی قرائت شد ) ماده شوم دولت مجاز است بر طبق ماده دو قانون کنترات مستخدمین خارجه مصوبه بیست وسوم عقرب ۱۳۰۱ سایر شرائط را تعیین و کنترات مشارالیها را امضاء نماید. رئیس _آقای عدل الملک عدل الملک _ موافقم رئیس_ آقای رهنما . رهنما _ موافقم رئیس _ مخالفی ندارد ؟ (گفته شد خیر ) رئیس _ رای گرفته میشود بماده سوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند )رئیس _تصویب شد.
مذاکرات راجع بکلیات است آقای آقا سید یعقوب (اجازه )آقاسید یعقوب _ بنده می دانم که مجلس رای داده است در موادش و همینطور در کلیات هم رای خواهد داد و ورقه های سفید هم حاضر است بعضی از نمایندگان _ صحیح است. آقا سید یعقوب _ بلی صحیح است اگر غیر صحیح می بود رای نمی دادید. بنده اولیاء دولت مخصوصاً وزارت معارف را توجه میدهم بیکمساله اینکه در موقع دعایت انها را نمایند و آن اینست که این کسانی را که ما استخدام میکنیم باید در حدود و حقوق خودشان مشغول کار باشند. باین معنی که نظام نامه ای راکه برای آنها معین میکنند ووزارت معارف مشغول اجرای او است باید کاملا مواد آن را بموقع اجرا بگذارند و ملاحظه بکنند که اگر یکنفر تبعه خارجه آمد تمام حقوق
تبعه داخله را بواسطه او از بین ببرند. بنده باز عرض میکنم که اولیای دولت را توجه باین قسمت بدهید که حقوق تبعه داخله را در کنف استخدام یک نفر تبعه خارجه از بین نبرد . بنده گناه نکردم که این حرف را زدم . عرض می کنم مستخدمین داخله و خارجه را دریک مرتبه و یک درجه و مقام ملاحظه کند . این اولا .
ثانیا امیدوارم که از این ببعد وزراءمایک روحی پیدا کنند که این قسمت را کاملا طابق النعل بالنعل اجراء کنند و تفوق ندهند مستخدمین را بر یکدیگر . ثالثا اینکه بنده پیش نهاد کردم درتبصره خودم که بسمت معلمی باشد و بیاناتی را هم که آقای ضیاء الواعظین فرمودند و همینطور سایر آقایان البته متوجه موضوع هستند و تصدیق میفرمایند که مقام مدیری فوق مقام معلمی است. و نده هم از این جهت پیشنهاد کردم که مقام مدیری فوق مقام معلمی است در دست خود ما باشدو بقدر امکان مقامات عالیه که درمملکت ما هست و اشخاص لایقی هم که از ایراینیها مناسب آن مقام پیدا میشود همنها را استخدام کنیم و این حقوق را از دست خودمان بیرون نکنیم .
البته معارف ما ناقص است ولی اداره کردن مدرسه را که ما می دانیم و نباید این قدر فوق العاده مرغوب شویم مرعوبیت بکلی ما را از بین برده است. اینست که بنده با تعیین مدیری از برای آن زن جداً مخالفم و حقوقش را هم از مابقی شصت تومان اگر زیادتر باشد مخالفم و بنابراین ورقه آبی را اینجا گذاشته ام و خواهم داد. رئیس _آقای دولت آبادی ماده الحاقیه پیش نهاد کرده اند نمی دانم حالا در این باب میشود مذاکره کرد یا نه؟ (ماده الحاقیه مزبور بشرح ذیل قرائت شد ) بنده پیش نهاد می کنم ماده ذیل بر این لایحه الحاق شود. دروسی که مدیره و معلمه مزبوره در دارالمعلمات میگویدباید بزبان فارسی بوده باشد.
رئیس _ این ماده الحاقیه پذیرفته میشود یا خیر ؟ آقای دولت آبادی در پذیرفتنش اگر اظهاراتی دارید بفرمائید . دولت آبادی _در پذیرفتنش اظهاراتی ندارم و منوط برای مجلس است ولی در اصل موضوع عرایضی دارم . آقا سید یقعوب _اجازه میفرمائید در پذیرفتنش عرض دارم رئیس _ بفرمائید . آقا سید یعقوب _ عرض میکنم لایحه دو شور دارد . یک شور در مواد است ویک شور در کلیات . ولی این لایحه هنوز دو شورش تمام نشده بواسطه این که یکی از مخالفین کلیات بنده بودم و درواقع شور در کلیات هنوز تمام نشده است و هنوز ما وارد در این لایحه هستیم . بنابراین چون وارد در لایحه هستیم اگر ماده الحاقیه پیش نهاد شود گمان می کنم بشود پذیرفت .
چون شور لایحه وقتی تمام میشود که اوراق منتشر بشود و رای بدهند وهنوز رای داده نشده است و در کلیات مخالف صحبت کرده است ولی موافق هنوز سحبت نکرده است م. پس میتوان گفت درحقیقتا این لایحه شورش تمام نشده و چون تمام نشده می توان ماده الحاقیه پیش نهاد کرد. این بود عقیده بنده .رئیس _ آقای دست غیب (اجازه ) دست غیب _ بر فرض اینکه در نظامنامه یک ماده صریحی در باب اینکه این مالده نمیشود مطرح شود نداشته باشیم ولی منطق حکم میکند که وقتی دخول در شور کلیات شد معنایش این است که مواد تمام شده است و مجلس هم رای داده است و معنای دخول در شور کلیات اینست که مجلس بختم مواد رای داده .
آنوقت مقام ریاست هم شور در کلیاغت را اعلام میکند معنای این مطلبل اینست که شور در کلیات را اعلام میکند و معنای این مطلب اینست که شور در مواد تمام شد وشروع کردیم در کلیات لایحه و منطق وبرهان حکم میکند که نمیشود ماده الحاقیه را پذیرفت ولی اگر شروع در شور کلیات نشده بود و در مواد بود همینطور است که میفرمائید اما وقتی که شروع در شور کلیات شد مثل اینست که شروع برای گرفتن شده است وآیا در موقع رای گرفتن می شود حرف زد ؟
خیر اینجا هم همینطور است و دیگر نمی شدو پذیرفت . رئیس _ رای میگیریم که این ماده الحاقیه پذیرفته شود یا نه ؟ آقا یا نیکه موافقند قیام فرمایند. (عده قلیلی قیام نمودند ) رئیس _ تصویب نشد. مذاکرات راجع بکلیات است آقای داور (اجازه ) داور _ موافقم رئیس _آقای آقا سید یعقوب مخالف بودند بفرمائید .
داور _بنده نمیخواهم وقت آقایان را خیلی در این موضوع صرف کرده باشم آقای آقا سید یعقوب در این جا دو دلیل آوردند . ولی بنده آنچه فکر می کنم می بینم نمیشود ببیانات ایشان جنبه مخالف داد زیرا بیانات ایشان در حقیقت یکتقاضا و تذکری بود. و فرمودند که دولت باید مستخدمین داخلی و خارجی را در ردیف قرار بدهد. بنده تصور میکنم این مسئله یک امر واضح ومبرهنی است و غیر از این هم نباید کاری کرد مخصوصاً در وزارت معراف هم معلم خارجی که بوده از ادای تکالیف خودش قصور نکرده و ساعت های درسش را هم رسماً حاضر شده است وکار هم کرده است مثل یک نفر مستخدم ایرانی عمل میکرده است و اگر عمل نمیکرد تذکر میدادند . پس در این قسمت تقاضای ایشان نیمشود دلائل مخالفتی تصور کرد.
مسئله دیگری که اظهار کردند این بود که فرمودند مقام مدیری مافوق مقام معلمی است و خواستند این مقام مافوق را اختصاص بدهند بخودمان بسیارخوب بنده هم حرفی ندارم باید هم همین طور باشد و بلکه حتی المکان باید سعی کرد که مقامات عالیه در ادارات و دوایر همیشه بدست خود ایرانی ها باشد .
ولی بالاخره اگر لازم شد که شما از برای یک مقام یا انجام یک امری مجبور باشید که یک آدم مناسبی را پیدا نشود و از اشخاص غیر ایرانی پیدا بشود آن وقت علت اینکه بخ۰واهید آن مقام را باو بدهید بنده نمیدانم چیست ؟ اینجا هم طرف احتیاج اداره کردن دارالمعلمات بوده است ویکنفر آدمی را می خواستند که با تجربیات و تحصیلات و تصدیق نامه کافی بیاید و مدرسه دارالمعلمات مارابا یک اصول صحیحخی اداره کند و حالا اگر اصل قضیه را تصدیق میفرمائیدولی میخواهید یاین لقب را از او بگیرید این یک چیزی است ولی اگر میخواهید تدریس بکند ولی اداره نکند مقصود اصلی فوت میشود. زیرا او را برای کار مدیری هم خواسته اندذ و اگر خیر بااینکه بخواهید اداه هم بکند ولی مدیر دیگری باشد مسئله ایست علیحده و بنده تصور می کنم چون از این نقطه نظر احتیاج بوجود این خانم هست و اکثریت مجلس هم رای داده است بهتر این است در این موضوع بیش از این صحبت نشود و رای داده که همان مقام مدیری باو داده شود و آقای آقا سید یعقوب هم مطمئن باشند که از این حیث هیچ صدمه به مملکت وارد نمیشود.
جمعی از نمایندگان _مذاکرا ت کافی است . رئیس _ مذاکرات کافی است؟ بعشی از نمایندگان _ بلی کافی است . رئیس _ رای گرفته می شود . آقایانی که این سه ماده را تصویب میکنند ورقه سفید والا ورقه کبود خواهند داد .( در این موقع اخذ و استخراج آراء به عمل آمده نتیجه بقرار ذیل اصل گردید) ورقه سفید علامت قبول ۵۸ ورقه کبود علامت رد ۱۷ رئیس _ عده حضا صد . با پنجاه وهشت رای تصویب شد. اسامی موافقین _ آقایان نظم الملک . آقا سید حسن کاشانی . داور . دکتر آقایان هایم . سردار مفخم . نجات . شیروانی . سالارلشگر . اخگر . آقای ضیاء الواعظین . ملک التجار . هرمزی . مقوم الملک . امیر احتشام. ایزدی . احیاء السلطنه .
شریعت زاده . رئیس التجار . آقا میرزا آقا خان . دیوان بیگی. وحید الدوله . امیر اعلم . غلامحسین میرزا. قائم مقام . مصدق السلطنه . دست غیب عماد السلطنه .سهام السلطان . روحی امیر اشرف . تدین نصرت الدوله . معتمد السطنه. وکیل الملک . احتشام الحکماء سردار منتصر. اسکندری . آقا میرزا شهاب الدین . یاسائی ارباب کیخسرو .م سهراب خان . مساوات . نظام التولیه . یمن الملک . صدر الاسلام . قوام الدوله مشیر الدوله . سردار فاخر. اعتبار الدوله . سلیمان میرزا . محمدولی میرزا . شیخ هادی شیخ ارئیس . رهنما عدل الملک . سر کشیک زاده . افشار .معظم السطان . اسامی خالفین آقایان آقا میرزا جواد خان خوئی . آقا شیخ جلال الدین . آقا سید حسن اجاق . اقبال الممالک . آقا شیخمحمد علی الموتی . آقای حاج آقا اسمعیل عراقی . آقای حاج میرزا عبدالوهاب . آقا میرزا یدالله خان . مدبر الملک . آقا سید مصطفی بهبهانی . آقای مدرس .آقای سردار عشایر . آقای آقا شیخ محمد علی طهرانی . حائری زاده . کازرونی . آقا سید یعقوب . آقا سید محی الدین . معاون وزارت داخله _تقاضا می کنم بعد از تانفس قانون سجل احوال جزو دستورشود . جمعی از نمایندگان _ صحیح است . رئیس _ چون عده کافی نیست بعهد از تنفس رای میگیریم . (در این موقعه جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید )
رئیس _ راجع بدستور امروز چند فقره پیشنهاد رسیده است. آقای معاون
وزارت داخله و بعضی از از آقایان نمایندگان تقاضا کرده اند قانون سحل احول جزو دستور شود. آقای ضیاق الواعظین راجع بصنایع مستظرفه پیشنهاد کرده اند. آقای طهرانی هم پیشنهاد کرده اند. آقای طهرانی هم پیشنهاد کردهاند قانون بلدی جزو دستور شود. رای میگیریم بقانون سجل احول که جزو دستور بشود. آقایان موافقین قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند ) رئیس _ تصویب شد. ماده اول قرائت میشود. (بشرح ذیل خوانده شد ) ماده اول عموم اتباع ایران پس از یکسال از تاریخ تاسیس شعب سجل احول درایالات و ولایات باید دارای ورقه هویت باشند. رئیس _ آقای دامغانی ( اجازه )
شریعتمدار دامغانی _ بنده یک اصلاح عبارتی در نظر داشتم چون اصلا سجل احوال یکقدری مشکل است اغلب هم تلفظ او در میان توده مردم چون مشکل است علط تلفظ میکنند و همچنین معنایش را هم عموماً نمی فهمند و مملکنست معناهای وننده ازش تصور کنند و بعقیده بنده خوبست یک لفظ ساده تری بجایش کذاشته شود اینست که پیشنهاد میکنم قانون سجل احوال تبدیل شود بقانون تشخیصات برای اینکه تشخیص الات اشخاص داده میشود و هم تشخیص هویت آنها آقا میرزا شهاب _ مخبر کمیسیون داخله _ قانون سجل احول مدتیست معمول شده است وسالهاست طبایع مردم عادت کرده است باین لفظ و بر فرض اینکه یک عامی بیسواد غلط تلفظ کند البته قانون را از قانونیت نمی اندازد و آن تشخیصات را هم که پیشنهاد فرمودند خیلی تشخیصات را هم تشخیص نمیدهند و نمیدانند چیست.
رئیس _ آقای عدل الملک (اجازه ) عدل الملک _ موافقم رئیس _ آقای رهنما .رهنما _ موافقم رئیس _ آقا سید یعقوب .آقا سید یعقوب _ موافقم رئیس _ آقای روحی . روحی _ مخالفم رئیس - بفرمائید روحی _ بنده هم کاملا با آقای شریعتمدار موافقم و عیده دارم چون این اسم از جای دیگر اقتباس شده است و ما میخواهیم یک قانونی ایجاد کنیم باید اسم عایده داشته باشد اینست کگه بنده یک تبصده پیشنهاد کرده ام و بجای لفظ سجل احوال "نام و نشان " نوشته شود و این لغت هم فارسی است و هم در واقع از لغات خودمان است واز دیگران هم اقتباس نشده است و اگر آقایان موافقت بفرمایند وباین پیشنهاد رای بدهند خیلی آسانتر و سهلتر است و تمام مردم هم میفهمند .
مخبر _ آقای روحی خودشان عضو کمیسیون هستند ومعلوم می شود در آن جلسه که این مسئله مطرح بود تشریف نداشته اند. بنده هم عقیده دارم که نام نشان چنانکه آقای تقی زاده پیشنهاد کردند خوبست و بهتر از تشخیصات هم هست ولی در کمیسیون پس از مذاکرات زیاد معلوم شد نام نشان شامل تمان آن چیزی که در قانون سجل احوالست نمیشود. نام و نشان فقط اسم و نشان شخصی رامعین میکند ولی اگر یکی کسی ازدواج کرد کجای این لفظ می فهماند؟ یا اگر زنش را طلاق داد از کجا فهمیده می شود ؟ و چون لفظ سجل احوال یک لفظی است که شامل تمام این ها می شود . از این جهتا بود که این پیش نهاددر صورتیکه بهترین پیش نهاد بود معذلک در کمیسیون مورد قبول واقع نشد. حالادیگر بسته است برای مجلس اگر کافی میدانند کمیسیون هم قبول میکندو. آنوقت باید بگوئیم اگر یک کسی پدرش مرد و خواست اطلاع بدهد یا اگر خدا اولادی باو داد آنهم جزء نام و نشانست بهر حال اگر مجلس قبول کند البته کمیسیون هم می پذیرد رئیس _ آقای نصرت ادوله موافقند ؟ نصرت ادوله _ عرضی ندارم رئیس _ آقای مدبر الملک مدبر المک _بنده موافقم رئیس _ آقای روحی . روحی _ از یک کلمه نباید پی برد بتمام مراتب قانون . وقتی ما میگوئیم مجلس یعنی محل جلسه آیا باید در خاطر ما بگذرد که مجلس شورایملی است و عده نمایندگان در آنجا هستند و مجمع نمایندگانست ؟ وقتی ما گفتیم سجل احوال هیچ گاه لازم نیست که ازدواج را هم برساند نام نشان هم همین طور است. این کلمه اسمست و فارسی است و گمان میکنم اگر آقایان باین کلمه رای بدهند بهتر است جمعی از نمایندگان _ مذاکرات کافیست . رئیس _ چند فقره پیشنهاد رسیده است آقای دامغانی پیشنهاد کرده اند قانون تشخیصات نوشته شود.
رای می گیریم باین پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند. ( عده قلیلی قیام نمودند ) رئیس _ تصویب نشد. آقای عراقی پیشنهاد کرده اند قانون فعتر نفوس نوشته شود. حاج آقا اسمعیل عراقی _ تصور میکنم محظوری را که آقای مخبر راجع پیشنهاد آقای دامغانی اظهار کردند باری این بود که فرمودند چون یک لفظ جامعی نیست نمیی شود پذیرفت ولی دفتر نفوس چه در حال ولادت و چه در حال موت جامعست و بند ه گمان میکنم از سجل احوال بهتر باشد
مخبر _ پیشنهاد آقای عراقی بسیار خوبست ولی مناسب با قانون احصائیه است نه با قانون سجل احوال و البته اگر قانون احصائیه آمد بمجلس آن وقت اگر لفظ احصائیه را ناقص دانستند ممکنست این کلمه را بجای آن پیشنهاد بفرمایند ولی در این جا لفظ سجل احوال گمان میکنم بد نباشد. جمعی از نمایندگان_ رای بگیرید رئیس _ رای می گیریم به پیش نهاد آقای عراقی آقایانی که این پیش نهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند ( عده قلیلی قیام نمودند ) رئیس _ قابل توجه نشد. آقای یاسائی پیشنهاد کرده اند دفتر ثبت احوال نوشته شود. یاسائی _چون آقایان اشکال فرمودند که این جا باید یک لغتی نوشته شود که جامع باشد وبنده می بینم ثبت احوال همان معنای سجل احوالست و اشکالی را هم که بعضی از آقایان فرمودند راجع باینست که لفظ سجل احوال را عوام طور دیگری تلفظ میکند مثلا میگوید سجلد احوال و این لغت را ترکها قبول کردند. ولی مصری ها قوبل نکردند و چون معنای هبت است و تاستعمال ثبت هم آسان تر است اینست که بنظر بنده اگر اینطور گفته شود که قانون ثبت احوال گمان میکنم بهتر از سجل احوالست وهمان معنی را هم دارد الا اینکه یک اشتباهی در تلفظ آن نمی شود. رئیس _ رای گرفته می شود به ای نپیش نهاد آقایان موافقین قیام فرمایند . (عده قلیلی بر خاستند)
رئیس _تصویب نشد . شاهزاده شیخ ارئیس پیشنهاد کرده اند شناسائی احوال نوشته شود بفرمائید محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس _ عرض کنم اینکه آقای مخبر میفرمایند سجل احوال نوشته شود بفرمایند سجل احوال معمول شده است خیال میکنند بطوری که در تهرای معمول شده همه مردم میدانند پنج شش سال است که سجل احوال در ایران معمول شده وصد یک مردم هنوز نمیدانند بعلاوه اصال بنده گمان نمی کنم سجل احوال باین معنی را داشته باشد راینکه سجل احوالی که در قدیم معروف بوده مثل پرسنل حالیه از برای مامورین دولت بوده و سجل احوال هم بمعنی ثبت کردن احوالست و از سجل احوال هم جز ثبت کردن احوال چیز دیگری فهمیده نمی شود و برای اینکه قدری بیشتر از آن چیز قهمیده شود بنده این جمله را پیشنهاد کردم که نوشته شود شناسائی احوال که اشکال آقای مخبر هم وارد نباشد وتصر میکنم مقاصد ایشان هم درین پیشنهاد بنده تامین شده است چون بجز ثبت احوال از سجل احوال چیز دیگری فهمیده نمی شود سجل احوال فقط در تهران معمول شده و درسایر نقاط معمول نیست از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم دیگر بسته بنظر آقایانیست . مخبر _ بسته بنظر و رای مجلس است . لیکن بنده گمان میکنم اگر در سایر ولایات هم ندانند بعد از انتشارش خواهند فهمید و اگر یک لفظی را هم بعضی ها غلط استعمال کنند این مسئله قانون را از قانونیت نمی اندازد مثل اینکه در تهرا ن اتومبیل را "اتول " میگویند. معهذا با کمال سرعت را ه میرود حالا اگر سجل احوال را هم سجلد بگویند از قانونیت نمی افتد
رئیس _ رای میگیریم پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا آقایانی که پیش نهاد ایشان را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.(عده قلیلی قیام نمودند رئیس_ قابل توجه نشد. آقای اخگر و روحی پیش نهاد کردهاند نام ونشان نوشته شود آقای اخگر (اجازه ) اخگر _ دراینجا اعتراض شد بلفظ نام ونشان که مفهوم این کلمه کاملا منطبق نیست با مسائلی که راجع بسجل احوال است ولی بنده معتقدم که کاملا منطبق است با آن مفهوم زیرا درسجل احوال چه چیزها را مینویسند ؟ البته یا اسامی اشخاص را مینویسند که مربوط بنام ونشان است. با تولد را مینویسند که باید شخص برود و تازه متولدرا بنام و شانس پیشنهاد کند . راجع بازدواج زن هم نام و نشانش همان نامی است که اسم شوهرش است مثلا میگویند زن فلانکس بی نام ونشان نمی شود راجع بموت هم البته است آن شخیص که مرده است در دفتر هبت بوده و حالا پس از مردنش نام و نشانش از دفتر محو
می شود و کاملا بعقیده بنده این اسم منطبق است با قانون سجل احوال بعلاوه فارسی و در بین عوام هم معمولیست مثلا در سابق گفته میشد فلانکس بی نام نشانست یعنی هویت ندارد علیهذا بنده پیشنهاد میکنم که نام و نشان نوشته شود.
رئیس _آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند )رئیس _قابل توجه نشد. رای میگیریم بماده اول آقایانی که با ماده اول موافقند قیام فرمایند . (اغلب نمایندگان قیام نمودند ) رئیس _ تصویب شد. ماده دوم (بشرح ذیل خوانده شد ) ماده دوم _ کسانیکه قبل ازین تاریخ متولد شده اند باید سجل احوال خود را به وسیله رئیس خانواده در اوراق اضهارنامه (نسختین )نوشتهتسلیم مامور سجل احوال نماینده نمونه نمره ۱اشخاصی که باید به وسیله او اظهار نامه بدهد همچنین رئیس خانواده که باید به وسیله او اظهار نامه مرتب شود هر گاه تگلیف خود تخلف ورزند مسئول خواهند بود.
تبصره _اشخاصی که در تحت قیمومیت شرعی هستند قیم خاص انها و اگرقیم خاص آنها و اگر قیم خاص ندارند مدعی العموم یا قائم مقام او باید اوراق اظهارنامه را نوشته تسلیم مامور سجل احوال نماید. رئیس _ آقای آقا سید یعقوب . (اجازه )
آقا سید یعقوب _ بنده موافقم رئیس _آقای رهنما . (اجازه ) رهنما _ بنده هم موافقم رئیس _ آقای طهرانی (اجازه ) آقا شیخ محمد علی طهرانی _ بنده یک مجملاتی در این ماده می بینم و یک تناقصی :اما مجملاتش اینست که می نویسد (کسانی که قبل از این تاریخ متولد شده اند باید …) و معلوم نیست که آیا مقصود تاریخ تاسیس سجل احوال است یا تاریخ رسمیت این قانون یا تاریخ تصویب این قانون . این مسئله باید معین شود . ثانیاً در تبصره مینویسد (اشخاصی که در تحت قیمویت شرعی هستند قیم خاص آنها و اگر قیم خاص ندارند مدعی العموم یا قائم مقام از باید اوراق اظهار نامه را نوشته تسلیم سجل احوال نماید).
یک خانواده دارای صد نفر جمعیت است این جا رئیس خانواده را مسئول قرار نمیدهد بلکه قیم شرعی یا مدعی العموم را مسئول قرار میدهد در حالتی که درخود ماده مسئول را رئیس خانواده قرار داده واگر مفاد تبصره را با مفاد ماده مطابقه کنم می بینیم اول میگوید رئیس خانواده مکلف است بدائر سجل احوال اطلاع بدهد . ولی در اینجا میگوید باید قیم بیاید این کار را بکند و این دوتا بنظر بنده متناقص است . یعنی عام و خاص است . علاوه مینویسد رئیس خانواده در اوراق اظهارنامه نسختین ) نوشته تسلیم مامور سجل احوال نمایند این شخص مثلا صاحب خط و سواد نبود "او نوشته " یعنی چه ؟ نویسنده ؟یانوشته ؟ نوشته آنست که خودش بنویسد نویسانده یعنی دیگری بنویسد و او ببرد در هر صورت خواه خودش نوشته باشد وخواه دیگری باید او را ببرد بنظر بنده باید اینها معلوم باشد. مخبر _تصور میکنم آقای طهرانی در شور دوم یکدفعه مراجعه فرموده اند به قانون . آن اشکالی اولی را که فرموده اند آقای بهبهانی در ماده ۹ پیشنهادی فرمودند و در کمیسیون هم اصلاح شد واز تاریخ تاسیس شعب سجل احوال در هرجا که متولد شده اند باین ترتیبی است که در این مواد اولیه ذکر شده و تناقضی را هم که میفرمایند گمان نمیکنم تناقضداشته باشد برای اینکه در اینجا قید شده برای اشخاصی که صغیر نیستند رئیس خانواده و آنهائی که در تحت قیمومیت شرعی هستند قیم آنها یا اگر قیم خاصی ندارند مدعی العموم اصلاع بدهد و هیچ اشکالی هم وارد نمیشود و هیچ حقی هم سلب نمیشود و این هم بر خلاف اصرار یست که بعضی دیگر میکنند که میگویند شما تکلیف رئیس خانواده را مشکل کرده اید در هر صورت بنظر بنده این ماده اشکالیندارد. بعضی از نمایندگان _ مذاکرات کافیست . (بعضی گفتند : کافی نیست )
رئیس _ رای میگیریم . آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند . (اکثر نمایندگان قیام نمودند )رئیس _ معلوم میشود کافیست رای میگیریم بماده ... نصرت الدوله _ بنده پیشنهادی دارم. رئیس _ پیشنهاد آقای سر کشیک زاده . (بشرح ذیل خوانده شد ) در ماده دوم پیشنهاد میکنم اینطور نوشته شود کسانی که قبل از تصویب این قانون متولد شده اند الی آخر.
رئیس _ آقای سر کشیک زاده (اجازه)سر کشیکزاده _ یکقسمت از توضیحات بنده را آقای طهرانی دادنهد بنظر بنده این قسمت از ماده قدری ابهام دارد آن فرمایشی هم که آقای مخبر فرمودند (پس از تاسیس شعب سجل احوال ) اگردقت بفرمایند در طهران که تقریباً چند سال است این مسئله واقع شده است شاید یک عده اشخاصی باشند که از نقطه نظر اینکه این مسئله قانونی نبوده نرفته اند اسم خودشان را هبت کنند ودر ماده بیست و چهارم هم یک مجاززاتی قائل شده با این ماده ما چطور میتوانیم آنها را از مجازات مستثنی کنیم این است که بنده پیشنهاد کرده ام از تاریخ تصویب این قانون باشد.
معاون وزارت داخله _ برای این که عبارت یکقدری روشن تر شود ودر عمل اشکالی پیش نیاید گمان میکنم خوبست عبارت اینطور شود: کسانی که قبل از تاریخ تاسیس شعب سجل احوال در هر محل متولد شده اند. رئیس ¬_ اآقای سر کشیک زاده در پیشنهاد جنابعالی رای بگیریم سر کشیکزاده _ بنده موافقت میکنم با پیشنهاد جنابعالی رای بگیریم رئیس _ پیشنهاد آقای نصرت الدوله . (بمضمون ذیل قرائت گردید ) بنده پیشنهاد میکنم در ماده اول جمله رئیس خانواده مبدل برئیس عائله شود. رئیس _ (خطاب بشاهزاده نصرت الدوله ) بفرمائید . نصرت الدوله__ عرض میکنم در این قانون خانواده و رئیس خانواده مکرر هست و یک مجازات و مسئولیت هائی هم در بعضی از مواد این قانون برای رئیس خانواده پیش بینی کرده استن و باید هم به بینیم حدودی را که ما قائل می شویم از برای رئیس خانواده چیست ؟ چون یک اشخاصی بعنوان رئیس خانواده هستند و بموجب این مواد این اشخاص مسئولند. در حالتی که ممکن است دربین یک خانواده یک کسی خودش مستقل باشد.
مثلا فرض بفرمائید ممکن است پسر عموی بنده یک اسم خانوادگی برای خودش اتخاذ کرده باشد و خودش دارای یک عائله جداگانه باشد و در دفتر سجل احوال هم جداگانه عائله خودش را معرفی کرده باشد . بنابراین مسئول کی خواهد بود رئیس خانواده مسئول است یا خود او مسئول است این است که بنده پیشنهاد کردم خانواده مبدل بعائله شوذد که عائله عبارت می شود از مردو عیال واولاد و نوکر و کلفتی که در آن خانواده هستند این عبارت نسبت بحال و آینده گذشته هم دلالت میکند و این عبارتی که در ماده نوشته شده شاید برای حال و آتیه اهمیتی ندارد ولی نستبت بگذشته اسباب اشکال می شود مخبر _ فرمایشات حضرت والا صحیح است و در کمیسیون هم نسبت برئیس خانواده خیلی صحبت شد و نتوانستیم لفظ عائله را برای فهم اشخاص بی سواد مشکل نمیدانند بنده هم موافقم ممکن است رای هم گرفته شود. رئیس _ رای میگیریم
مخبر _ قبول میکنم رئیس _ پیش نهاد آقای سلطان اعلماء . (بمصمون ذیل قرائت شد ) بنده پیش نهاد میکنم ماده دو این طور اصلاح شود. کسانی که قبل از تصویب این قانون متولد شده اند باید ماموین اجرا در اوراق اظهارنامه اسامی آنها را در دو نسخه ثبت و نگاهداری نمایند رئیس - ( خطاب بسلطان العلماء ) بفرمائید . سلطان العلماء _ چون دستور هر جلسه در همان جلسه معین می شود و آقایان سابقه هدرند آن اوراق را همراه ندارند
یک نفر از نمایندگان _ همه دارند سلطان العلماء _ بنده ندارم حالا اگر بعضی آقایانت دارند چه عرض کنم بنده تصور میکنم در این جا اگر این تگلیف را متوجه مامورین سجل احوال کنیم بهتر است. یعنی مامورین سجل احوال موظف باشند که بروند و اسامی اشخاص را که قبل از بصویب این قانون متولد شده اند تحقیق کنند و در یک دفتری بنویسند. طهران را مقایسه نکنید زیرا تهران اشخاصش همه تربیت شده اند و باسوادند ولی وقتی رجوع کنید بولایات می فهمید که هیچ اصلا نه رئیس میفهمند و نه خانواده و نه عائله می فهمند و نه رئیس و مرئوس یک زن است و دو تا بچه واین اشخاص اصلا نم یفهمند.
بنابراین عقیده بنده این است که ان مامورینی که معین میشوند برای این کار خود انها مکلف باشند که بروند و اسامی اشخاص را بنویسند و تحقیق احوال مردم را بکنند که تکلیفی برئیس خانواده ها نباشد وین است عقیده بنده . رئیس رای میگیریم بپیشنهاد اقای سلطان العلما پس میگرم رئیسپیشنهاد شده است که قیمومیت تبدیل بقیمومت شود. مخالفی ندارد. (گفتند خیر)
رئیس ماده دوم با پیشنهاد آقای معاون و اصلاح آقای نصرت الدوله قرائت می شود معاون وزارت داخله اگر ممکن است این ماده ارجاع شود بکمسیون رای اینکه با تحت توجه گرفته پیشنهاد شاهزاده نصرت الدوله و اینکه راجع بخانواده هم اساسا یک نظری بگیریم و معین کنیم که خانواده که اسم برده میشود شامل چه حدودی می شود و عائله در کجا باید ذکر شود چو ن فرض می شود که اساساً نمی شود اسم خانواده را کنار گذاشت و اسمش را گذاشت عائله و شاید در یک موردی لازم باشد خانواده استعمال کرد و در مورد دیگر عائله و باید حدودش هم معلوم باشد. لهذا بنده تقاضا میکنم مراجعه شود بکمیسیون تا در آن جا در آن دقت کنم و بعد بیاید بمجلس مخبر بنده هم تقاضا میکنم بکمیسیون مراجعه شود رئیس آقای مخبر هم تقاضای ارجاع می شود بکمیسیون پیشنهاد شده است جلسه ختم شود جمعی از نمایندگان صحیح است رئیس _دستور فردا اولا قانون سجل احوال بعد هم آقای عدل الملک پیشنهاد کرده اند راپورت کمیسیون بودجه بمسیو (یرنی )جز دستور شود مخالفی ندارد؟
(بعضی گفتند خیر )شیخ الرئیس _بنده هم پیشنهاد کرده بودم لایحه راجع ببندر جز جز دستور شود خوانده نشد. رئیس _لایحه راجع ببندر جز بعد از قانون سجل احوال یا قبل از آن جز دستور شود ؟ضیخ الرئیس _بعد از آن . رئیس _ آن را پورتی را که آقای عدل الملک تقاضا کرده بودند جز دستور شود هنوز حاضر نشده . راجع به بندر جز رای می گیریم که جز دستور شود در درجه دوم .سهام السلطان بنده مخالفم .
رئیس _بفرمائید . سهام السلطان _بنده در یکی دو جلسه قبل هم عرض کردم که عقیده مندم به اینکه قانون هائئ که به مجلس میآید و ذهن آقایان نمایندگان متوجه به اوست آن قوانین تصویب شود و بعد یک قانون دیگری جز دستور شود و گمان میکنم فردا پیش از قانون سجل احوال نشود به چیز دیگری پرداخت به این جهت بنده معتقدم که اول قانون سجل احوال در مجلس مذاکره شود تا خاتمه پیدا کند و بعد از آن قانون دیگری مطرح شود.
رئیس _آقایانی که تقاضای شاهزاده شیخ الرئیس را تصویب میکنند ….شیخ الرئیس _بنده توضیح دارم .رئیس بقرمائید . شیخ الرئیس معلوم نشد که آقای سهام السلطان چرا با پیش نهادبنده مخالفت کردند بنده پیش نهاد کردم اگر وقت پیدا شد فردا بعد از قانون سجل احوال و الا اگر وقت پیدا نشد بماند برای روز دیگر . رئیس مقصودتان این است وقتی قانون سجل احوال تمام شد آن وقت در آن مذاکره شود . شیخ الرئیس -بلی ممکن است فردا تمام شود .
رئیس _بسیار خوب بعد از آنکه تمام شود . پیش نهاد دیگری شده است که قانون بلدیه جز دستور شود . آقای طهرانی. (جازه )آقا شیخ محمد علی طهرانی _بنده قانون بلدیه را یکی از موسسات آزادی مملکت می دانم خاصتا در ولایات وایالات ایران یک وجوهی مردم به بلدیه های آن جا ها می دهند و این پولها صرف روشنائی و صحیه و یایر چیزها ئی که لازم است برای ولایات نمی شود بواسطه اینکه میگویند ما قانون بلدیه مان ناقص است و این قانون هم خیلی اهمیت دارد و پس از قانون اساسی قانون بلدیه و انجمن های ایالتی و ولایتی است حالا در این دوره قانون بلدیه آمده است وه مجلس و نسبت به آن نظریاتی کرده اند و منتشر هم کرده اند و همه آقایان هم متوجه این نکته هستند از این جهت بنده استدعا میکنم که پس از شور دوم قانون سجل احوال قانون بلدیه مطرح شود .
رئیس _این را بعد رای میگیریم . پس بالفعل دستور فردا همان قانون سجل احوال است . بعضی از نمایندگان _صحیح است. (مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد )
رئیس مجلس شورای ملی موتمن الملک
منشی علی اقبال الممالک
منشی معظم الساطان