مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ شهریور ۱۳۱۱ نشست ۱۰۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ شهریور ۱۳۱۱ نشست ۱۰۳
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۸
جلسه: ۱۰۳
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۱۵ شهریور ماه ۱۳۱۱(۴ جمادی‌الثانی ۱۳۵۱)
فهرست مذاکرات
۱) تصویب صورت مجلس
۲) تصویب دو فقره مرخصی
۳) تقدیم دو فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت معارف
۴) تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت طرق
۵) شور و تصویب لایحه تفریغ بودجه ۱۳۰۹ مجلس
۶) مذاکره نسبت به لایحه استخدام سر مهندس مشاور راه آهن
۷) تقدیم دو فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت مالیه
۸) طرح و تصویب لایحه برقراری شهریه اولاد مرحوم مستوفی
۹) موقع جلسه آتیه- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید
صورت مجلس روز سه‌شنبه هشتم شهریور ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند. اسامی غایبین قبل که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غایبین با اجازه - آقایان: مولوی - دبستانی - امیر ابراهیمی - آشتیانی - میرزا سید احمد بهبهانی - رهبری - طهرانچی - فتوحی - افسر - دکتر ضیایی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: تیمور تاش - دکتر احتشام - عراقی - مرتضی قلی خان بیات - حسنعلی میرزا دولتشاهی - مجد ضیایی - فرشی - طباطبایی بروجردی - امیر تیمور - مسعود ثابتی - قراگوزلو - مسعود ثابتی.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: حاج میرزا حبیب الله امین - حاج حسین آقا مهدوی - اسدی - یونس آقا وهاب زاده - حکمت.
(۱-تصویب صورت مجلس)
رئیس- قبل از تصویب صورت مجلس دو تذکر لازم است یکی این که در موقع شور لایحه مالیات راه‌ها اصلاحی در خصوص معافیت غاروج و کچ از مالیات صدور شد ولی موقعی این پیشنهاد تقدیم و ضمیمه شد که صحبت از معافیت مالیاتهای ورودی بود بعد آقای مخبر و رئیس تجارت تذکر دادند این است که تصحیح شده و در جائی که معافیت‌های صدوری تعداد می‌شود قید شد که همین هم منظور مجلس بود (صحیح است) دیگر این که معهود بوده است که در موقع دادن رأی بورقه آقایان از اوراق منظم و طبع شده که در دسترس ایشان است بدهند- این که در اوراق سفید و به خطوط مختلف مرقوم می‌دارند برای متصدیان این کار هنگام قرائت و شماره تولید تکلف و اشکال می‌کند. نظر دیگری در صورت مجلس نیست؟
(گفته شد – خیر) صورت مجلس تصویب شد.
(۲- تصویب دو فقره مرخصی)
رئیس- دو فقره خبر از کمیسیون عرایض و مرخصی رسیده است قرائت می‌شود:
خبر مرخصی آقای جهانشاهی:
نماینده محترم آقای مصدق جهانشاهی برای رسیدگی به امور محلی از تاریخ حرکت تقاضای یک ماه مرخصی نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- در مرخصی آقای جهانشاهی نظری نیست (گفتند – خیر) آقایانی که با مدلول راپرت موافقت دارند قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبر دیگر قرائت می‌شود
خبر مرخصی آقای میرزا صادق خان اکبر:
نماینده محترم آقای میرزا صادق خان اکبر به واسطة کسالت تقاضای سی و هشت روز مرخصی از تاریخ ۱۹ بهمن لغایت ۲۶ اسفندماه ۱۳۱۰ نموده بودند. کمیسیون با اختصاص یک عشر و نیم از مقرری این مدت جهت فقرا (که به تصویب کمیسیون عرایض و مرخصی پرداخته خواهد شد) با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- اشکالی نیست. موافقین به مدلول راپرت قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. آقای معاون وزارت معارف.
(۳- تقدیم دو فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت معارف)
معاون وزارت معارف (آقای میرزا غلامحسین خان راهنما) – دو فقره لایحه راجع به استخدام معلمین مدارس متوسطه و درالمعلمین عالی است که تقدیم می‌شود تمنی می‌کنم که آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند سریعتر بگذرانند.
رئیس- آقای معاون وزارت طرق
(۴- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت طرق)
معاون وزارت طرق- (آقای؟؟؟) یک فقره لایحه است راجع به تقاضای اعتبار پنج میلیون و سیصد و هشتاد و شش هزار و صد و بیست ریال برای ساختمان ابنیه سیمان تقدیم می‌شود. (یکی از نمایندگان – سابقاً دادید) اعتباری که سابق گرفته شده بود برای خرید خود کارخانه بوده است و ماشین آلات این اعتبار فعلی برای ساختمان کارخانه است.
(۵- شور و تصویب لایحه تفریغ بودجه ۱۳۰۹ مجلس)
رئیس- خبر کمیسیون محاسبات راجع به لایحه تفریغ بودجة ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی قرائت می‌شود:
خبر کمیسیون:
کمیسیون محاسبات برای رسیدگی به لایحه تفریغ بودجه سال ۱۳۰۹ مجلس تقدیمی از طرف ادارة مباشرت مجلس تشکیل و با دقت کامل لایحة مزبوره را مورد مطالعه قرار داده و به اسناد خرج و دفاتر مربوطه به آن رسیدگی به عمل آورده عین لایحه را تصدیق و خبر آن را برای تصویب تقدیم می‌دارد.
رئیس- عین لایحه پیشنهادی ادارة مباشرت:
مادة اول- مخارج مجلس شورای ملی از بابت دوازده ماهه سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۱) الی (۳) ضمیمه بر طبق بودجة مصوبه مبلغ پانصد و پنجاه و هشت هزار و پانصد و هفت تومان و دو قران تصویب می‌شود.
ماده دوم- عواید مطبعة مجلس و باغ بهارستان و صورت مشروح مذاکرات مجلس از بابت سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۴) ضمیمه به مبلغ شصت و یک هزار و چهار صد و چهل و نه تومان و پنج قران و دویست دینار تصویب می‌شود.
رئیس- مذاکره در کلیات است. آقای روحی
روحی- بنده در لایحة تفریغ بودجه عرضی ندارم و با فرط اعتمادی که به آقایان مباشرین محترم دارم البته کافی خواهد بود که آنچه که مخارج شده است از روی دقت و صحت عمل بوده است ولی بنده موقع را می‌خواهم مغتنم بشمارم در اطراف کتابخانه مجلس جلب توجه همکاران محترم خودم را بکنم امروز یک یادداشت مشروحی در روزنامة ایران دیدم بالنسبه به کتابخانه‌های طهران اظهار عقیده کرده بود و حقیقتاً کلیة آن اظهارات فعلاً مورد تصدیق من است و همه به موقع و بجا بوده و من هم در این موقع با موافقت با آن مندرجات لازم دانستم یک تذکراتی بدهم. کتابخانه مجلس امروز می‌توان گفت اولین کتابخانه است که تا یک اندازه از حیث کتاب غنی و سرمایه دار است ولی واقعاً در دسترس مردم نیست کتابخانه است ولی کتابخانة نیست که جامعه بتواند از او در مواقع معین استفاده کند اولاً این کتابخانه اوقاتی باز است که همان طبقه که کتاب می‌خوانند همان طبقة متنور گرفتاری دارند کتابخانه باید عصرها باز باشد تقریباً تا ساعت هشت، نه بعد از ظهر اوقاتی که مردم فراغتی دارند. از کار اداری بیکار شده‌اند همان طبقه که از کار روزانه فراغت پیدا کرده‌اند بتوانند استفاده از کتابخانه بکنند اتفاق آن موقع کتابخانة مجلس تعطیل است و او هی آمده است روی فرمول اداری همان موقع که ادارة مجلس تعطیل می‌شود او هم تعطیل می‌شود در صورتی که کتابخانة مجلس مرکب است از چندین عضو و این اعضا همه حقوق می‌گیرند و ممکن استنوبت قرار بدهند و یک دسته صبح بمانند و یک دسته عصر بمانند بلکه به عقیدة بنده صبح‌ها را ممکن است تعطیل بکنند هیچ اهمیت ندارد ولی از سه بعد از ظهر تا نه بعد از ظهر بایستی کتابخانه باز و در دسترس مردم باشد و البته بنده انتظار دارم از آقایان محترم مباشرین که این آرزو را عملی کنند و اشخاصی را که حقیقتاً فضلند و سرمایة کتابی ندارند اینها را راحت بکنند و کتابها را در دسترس آنها بگذارند و به طوری هم که قبلاً مذاکره کردم این نوید از طرف آقایان مباشرین به بنده داده شده و امیدوارم برای این که اینجا تأیید بشود و اطمینان حاصل شود اظهار بفرمایند که واقع ما بدانیم این کتابخانه من بعد عصرها باز است و واقعاً بتوانند طبقة فاضل زحمت کش به این کتب دسترس پیدا کنند. عرض دیگر این است که این کتابخانه به طور کلی عمومی و ملی نیست یعنی الآن یک کسی بخواهد دسترسی به این کتابخانه پیدا کند برای او مقدور نیست باید تقاضا بنویسد و تقاضایش ضبط شود مباشرین در شور خودشان بالنسبه به این تقاضا رسیدگی بکنند تا به این اجازه بدهند کارت بدهند که بیاید و بنده عقیده ندارم، کتابخانه باید باز و عمومی باشد منتهی از آن در پائین مجلس پشت مسجد در مواقع معینه بیایند کتاب اگر بخواهند مطالعه کنند در دسترس آنها بگذارند و یادداشت کنند مانع نشوند که یادداشت‌های خودشان را در همانجا پاکنویس کنند به هر جهت برای مردم تسهیل فراهم کنند. این مملکت کتابخانه درش نیست و امیدواریم که بلدیه عنقریب یک کتابخانه معتبر ایجاد کند وزارت معارف کتابخانه خودش را توسعه بدهد همین طور سایر موسسات هم کتابخانة هائی داشته باشند ولی امروز تنها کتابخانة مجلس است و آن هم در این عسر و حرج و در این تنگنا و مضیقه گذاشته شده است که هیچکس از او استفاده نمی‌تواند بکند بنده خیلی خوشوقت می‌شدم اگر آقایان مباشرین واقعاً در نظر می‌گرفتند که این کتابخانه را عصرها باز می‌گذاشتند همین قدر تا ساعت نه بعد از ظهر که بتوانند طبقة که می‌خواهند به این کتابخانه مراجعه کنند آزادانه ببیند و این عسروحرج را هم از حیث ورود موقوف می‌داشتند به این معنی که هر کس می‌خواهد بیاید و از کتابخانه استفاده کند منتهی اگر نظامنانة سابق اشکالی دارد ممکن است خودتان اگر اجازه دارید والا از مجلس الآن اجازه بخواهید آن موادی که یک قدری اشکالات ایجاد کرده آن مواد را اصلاح کنند عوض کنند طوری کنند که کتابخانه کاملاً ملی و عمومی و در دسترس مردم باشد و مردم بتوانند از این مؤسسه ملی، کتابخانة ملی مجلس شورای ملی عموماً از باب فضل و هنر استفاده کنند و اگر می‌بود کتابخانه‌های دیگری بنده هیچ وقت این عرض را نمی‌کردم ولی چون امروز در این شهر کتابخانه محدود است باید مجلس این ارفاق را در حق مردم بکند.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- آقای روحی راجع به کتابخانه دو موضوع فرمودند مخصوصاً امروز صبح هم تشریف آورده بوده به مباشرت مجلس و تذکر دادند و جوابشان عرض شد قسمت اول راجع به ساعات کار کتابخانه است تصدیق شد نظر ایشان و عرض شد تازه از بعضی جاها تذکر داده‌اند و دستور هم داده شده است به مدیر کتابخانه که نوبت بگذارند و عصرها هم باشد که مردم بیایند و استفاده کنند قسمت دوم که حالا و قبلاً هم ایشان مکرر فرمودند که کتابخانه آزاد باشد برای همه واردین خودشان تصدیق می‌فرمایند که هیچ مؤسسه در دنیا پیدا نمی‌شود که آزاد برای ورود و خروج عموم باشد والا هیچ نمی‌شود جلوگیری کرد خدمتشان همین امروز صبح عرض شد ما تا به حال قریب پانصد و پنجاه نمره جواز ورودیه به اشخاص داده‌ایم که خودشان تقاضا کرده‌اند چه مانع دارد هر یک از آقایان نمایندگان کسی را سراغ دارند و صلاح بدانند معرفی کنند جواز داده شود اگر خود اشخاص توسط نمایندگان هم نبوده است هر وقت جواز خواسته‌اند جواز داده شده است اما بدون این که اشخاص شناخته شوند جواز ورودیه داده شود و همینجور بگویند بیایند و بروند توی کتابخانه و هر کتابی که می‌خواهند تقاضا کنند داده شود تصدیق می فرمائید که بالاخره این کتابخانه منظم نخواهد بود استدعا دارم هر یک از آقایان الآن هم در اینجا که مجلس شورای ملی است عرض می‌کنم مباشرین هیچ مانع نیارند برای این که هر کسی می‌خواهد استفاده کند از آنجا تقاضا بدهد و تقاضایش هم مورد قبول واقع می‌شود و جواز ورودیه داده می‌شود که مدیر کتابخانه بداند اجازه داده شده است و این هم که فرمودند تقاضا باید بیابد به جلسة مباشرین و معطلی دارد تا تصویب شود تا به حال هیچ نظیر نداشته است همچو چیزی تقاضا می‌رود پیش مدیر کتابخانه مدیر کتابخانه بلیطش را صادر می‌کند جواز ورودیه صادر می‌کند و اده می‌شود نه فقط یک روز معطلی ندارد بلکه یک ساعت هم تا به حال معطل نشده است پس استدعا دارم اشخاصی را اگر سراغ دارند بفرمایند بیایند تحت همین ترتیب و مطابق نظامنامة که نوشته شده (آن هم برای انتظامی است نه ممانعت از استفاده) مردم تقاضا کنند تقاضا را بفرستند جواز صادر می‌شود البته کتابخانه برای استفادة عمومی است.
رئیس- آقای طباطبائی دیبا
طباطبائی دیبا- اولاً حقیقه جای تشکر است که لایحة تفریغ بودجه مجلس با مراقبت آقای رئیس و اقدام اداره مباشرت خاصه آقای ارباب رئیس اداره مباشرت همیشه به موقع به مجلس آمده است امیدواریم لایحة تفریغ بودجه‌های مملکتی هم همانطور که آقای وزیر مالیه در جلسة گذشته در جواب آقای رئیس فرمودند زودتر تقدیم مجلس شود ثانیاً یک جمله عرض بنده هم راجع به کتابخانه بود آقای روحی چون مفصلاً بیان فرمودند بنده عرضی ندارم ولی به عقیده بنده عمده عیب این است که محل کتابخانه در معرض عمومی نیست. متأسفانه محل کتابخانه بدواً جائی ساخته شده است که در معرض عمومی نیست اگر در طرف خیابان بود که در معرض عمومی بود مردم هم آزادانه وارد می‌شدند و استفاده عمومی هم می‌کردند و ثانیاً بنده عقیده‌ام این است که کتابخانه ملی باید کتابخانة عمومی باشد به این معنی که از تمام کتبی که طرف احتیاج عموم مردم است در آنجا موجود باشد عجالتاً کتابخانه مجلس در این چند سال البته خیلی پیش رفته ولی چون یک بودجة کافی نداشته عمومی نیست که هر کس به هر کتابی احتیاج داشته باشد بیاید آنجا و استفاده کند یک همچو کتابخانة هنور در مجلس وجود ندارد و بنده اینجا که دیدم تقریباً در ۱۳۰۹ سه هزار تومان اعتبار داشته متأسفانه این سه هزار تومان اعتبار هم کتاب خریده نشده است تقریباً ۱۱۸۲ ریال کسر داشته است یعنی از اعتبار استفاده نکرده سه هزار تومان اعتبار داشته ولی ۱۱۸۲ ریال هم کسر مصارف دارند و از آن اعتبار هم استفاده نشده بنده عقیده‌ام این است که باید مراقبت کرد که اساساً بودجة کتابخانه یک قدری زیادتر باشد که این کتابخانه عمومی و حقیقتاً مورد و محل استفاده عموم واقع شود بعد بنده یک توضیحی هم می‌خواستم آقای ارباب اینجا بفرمایند اینجا نوشته می‌شود به شرح فوق از مبلغ پانصد و هفتاد و شش هزار و سیصد و پنجاه و دو تومان اعتبار مصوب برای سال یک هزار و سیصد و نه شمسی مجلس شورای ملی مبلغ پانصد و پنجاه و هشت هزار و پانصد و هفت تومان و دو قران خرج شده است تقریباً هفده هزار و هشتصد و چهل و چهار تومان و هشت قران کسر می‌شود یعنی از اعتبار کمتر صرف شده در ۱۳۰۹ اعتباری که مجلس تصویب کرده است برای مجلس ۱۷۸۴۴ تومان و هشت هزار کمتر صرف شده می‌خواستم این را آقای ارباب توضیح بدهند که این هفده هزار و کسری صرفه جوئی شده یا جزو خزانه دولت شده؟ این مبلغ چه شده این را هم توضیح بدهند.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو - راجع به کتابخانه دو موضوع فرمودند اولاً تغییر محل خود حضرت آقای دیبا از نمایندگان محترم دوره‌های سابق و اسبق هستند می دانند که تغییر محل را مباشرت مجلس در سه دوره قبل پیشنهاد کرد در اینجا و هیاهوی وکلا بلند شد و موافقت حاصل نشد و پس گرفت. مجلس تصویب بفرماید و محل بدهد البته مباشرت مجلس لازم می داند آن را و پیشنهاد هم خواهد کرد در قسمت دوم و تهیه کتاب آن هم خاطر مبارکشان مستحضر است مباشرت مجلس دو قسم اعتبار دارد یک قسم اعتباری است که آن سه هزار تومانی است که جزء بودجه آمده است یک قسم کمک هائی است که در اینجا میسر می‌شود بخرد البته آن را باید رعایت کرده‌اند برای کتابخانه مجلس (افسر – در سابق) پس کتابی که تهیه شده است یک قسمت از آن بوده و یک قسمت از این محل و در حدودی بوده که ممکن بوده کتب را تهیه کنند کتبی که تهیه می‌کنند دو قسم است یک قسم کتبی است که در اینجا میسر می‌شود بخرد البته آن را باید رعایت کند که نسخ متعدی نباشد به اندازة که لازم دارد بخرد یک قسمت است که باید از خارجه بخواهد از خارجه خواستن خودتان می دانید که رساندن پول و رسیدن کتاب مستلزم وقت است یک قسمت مساعده هائی می‌دهند که در ضمن آن سال حساب می‌شود و یک قسمت بعد از آن که کتاب رسید جزو حساب سال بعد می‌شود. در قسمت مخارج که سوال فرمودند از کجا کسر شده است استدعاست مراجعه بفرمایند ملاحظه بفرمائید به اقلام بودجه که تقدیم شده است و آن جا در مقابل تمام فقرات ستون تصویب بودجه ستون خرج دارد که از چه قلم کسر شده است و به چه قلم اضافه شده است (مخبر- آن اضافه اش هم از مانیه گرفته نشده) به آقا؟ صحیح است آن هم که فرمودید که آیا از مالیه گرفته شده است یا خیر ما تمام اوقات به حد ضرورتمان گرفته‌ایم و یک دینار علاوه از مالیه گرفته نمی‌شود و هیچ در پیش ما ذخیره نمی‌شود.
رئیس- آقای افسر
افسر- غالب مقاصد بنده به عرض آقایان رسید ولی یک نکته بود که لازم بود یادآوری کنم و آن این بود که راجع به کتابخانه از اول نه تصور کنید که این یک کتابخانه ملی بوده است که حالا توسعه بدهند روز اول مجلس احتیاج داشت وکلا احتیاج داشتند به قوانین و کتابهائی چه قوانین اسلامی و چه قوانین ممالک خارجه این بود که گفتند خوب است یک کتابخانه اینجا باشد که در دسترس کمیسیونها باشد این کم کم همانطور که فرمودند از غیبت نمایندگانی که آن وقت خیلی علاقه داشتند به کتابخانه پولهائی داده شد و این کتابخانه درست شد و این کتابخانه برای احتیاجات مجلس کافی است ولی به تجربه رسید که آقایان نمایندگان غالباً کتاب را معلوم می‌شود در خانه‌هاشان نگاه می‌کنند و بنده تصور نمی‌کنم بیش از ده نفر در روز از آقایان در کتابخانه دیده شوند منتهی اگر هفت نفر، هشت نفر بیایند و به آن شدت که خیال می‌شد که آقایان نمایندگان مجتاجند معلوم شد به واسطة کتبی که خودشان دارند محتاج نیستند پس این فکر تا به حال ترویج نشده بود که این کتابخانه ملی باشد و بسیار خوب فکری است که آقایان تذکر دادند مخصوصاً آقای روحی و آقای دیبا و حالا اگر بنا باشد که کتابخانه ملی باشد باید این نظامنامه تغییر داده شود و این نظامنانه به این ترتیبی که هست کافی نیست باید آقایان یک فکری بفرمایند یک نظامنامه بنویسند یک کتابهائی که ندارند تهیه کنند به جهت این که قوانین آلمان قوانین انگلستان قوانین فرانسه از هر کدام دویست جلد دارند ولی البته اینها یک کتابهائی است که به درد نمایندگان می‌خورد به درد ارباب سیاست می‌خورد ولی به درد عموم چندان نمی‌خورد علاوه بر آن که ممکن است در ترجمه اش اشکال پیدا کنند اگر ترجمه اش را هم بدانند باز مطلبی نیست که به درد کارشان بخورد حالا اگر باید این کتابخانه از اختصاصی مجلس خارج شود و یک کتابخانه ملی باشد همانطور که فرمودند باید یک نظامنامة مخصوصی بنویسند و یک اعتباری هم در بودجه پیشهاد بکنند که کتابهائی که می دانند برای مردم طرف احتیاج است آنها را جه در داخله و چه در خارجه تهیه کنند و آقایان هم توجه بفرمایند که مثل سابق لااقل در سال یک مقداری کمک و مساعدت کنند و امیدواریم که با توجه آقایان یک کتابخانه ممتاز باشد و این حقیقتاً خیلی غیر مترقب است که کتابخانه‌های شخصی مثل کتابخانهٔ حاج حسین آقا موجود باشد که خیلی از کتابخانهٔ مجلس بهتر باشد و وقتی که می‌بینیم این کتابخانه‌ها از کتابخانه مجلس بهتر باشد و وقتی که می‌بینیم این کتابخانه‌ها از کتابخانه ملی چندین برابر بیشتر کتاب داشته باشد مایهٔ تأسف است و به عقیده بنده کتابخانه مجلس و کتابخانه دولتی باید بهترین کتابخانه باشد و هر چه که کم دارد به نظر بنده از کوتاهی است که در این باب شده باید بعد از این کتابخانه را مرتب کنند و بودجه اش هم زیادتر باشد که مردم بتوانند استفاده کنند و یک نظامنامهٔ در این باب نوشته شود و الا یکی از آقایان ممکن است پیشنهاد کنند که دویست بلیط زیادتر داده شود این فایده ندارد باید مرتب باشد که یک کسی که از راه دور می‌آید این جا کتابهائی که طرف احتیاجش است در این جا موجود باشد البته کتابخانه مجلس کتابهای خطی و نسخه خیلی دارد که در جاهای دیگر نیست ولی اینها بدرد عامه مردم کمتر می‌خورد و یک عده اهل خبر و متخصص این کتابها شاید در هر خاه پنج نفر پیدا شود که بیایند این کتابها را بخوانند باید سعی کنند که روز بروز کتابهای لازم برای این کتابخانه تهیه کنند و در بودجه هم موافقت کنند که این پنجهزار تومانی که سابقاً بود داده شود و هی روز بروز کاشته نشود.
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقای مؤید احمدی کافی نمی دانند. بفرمائید.
مؤید احمدی ـ بنده خاطرم می‌آید که در سال گذشته که لایحهٔ تفریغ بودجه می‌گذشت عرایضی عرض کردم و وعده دادند ولی انجام نشد لازم دانستم که در این موقع هم تذکر بدهم اگر آقایان اجازه بفرمایند آن موضوع را عرض کنم (بعضی از نمایندگان ـبفرمائید)
عرض کنم که عرایض بنده راجع به لایحهٔ تفریغ بودجهٔ مجلس نیست لکن مربوط به این قسمت است یکی از تکالیف پارلمان و مجلس رسیدگی به حساب مالیه است که از تکالیف مختصهٔ مجلس شورای ملی است که در جمع و خرج مملکت نظارت کامل داشته باشد و با تصویب او انجام بدهد. یک قسمت بزرگش انجام می‌شود و آن قسمت جمع است بعنی بودجه‌ها می‌آید به نجلس و جمع و خرج می‌شود لکن تفریغ نمی‌شود این بودجه ناقص است قانون اساسی و قانون محاسبات عمومی هر دو این مسئله را معین کرده که دولت وقتی که یک بودجه را مجلس تصویب می‌کند این اعتبار است این اجازهٔ خرج است لکن آخر سال باید بیاید بگوید که از این اعتبار این مبلغ خرج شده و این مبلغ کسر آمده تصویب کنید لکن از اول مشروطیت که تا به حال بیست و هفت سال گذشته هنوز لایحهٔ تفریغ بودجه به مجلس نیامده (کازرونی ـ یکدفعه می‌آورند) بنده سال گذشته خاطرم هست در همین موقع تذکر دادم به آقای وزیر مالیه و وعده دادند که البته سالهای پیش را نمی‌توانیم ولی این سالهای اخیر را تهیه می‌کنیم و به مجلس می‌آوریم باز یک سال گذشت و لایحه تفریغ بودجه از طرف دولت به مجلس نیامده است پس در واقع نصف وظیفه اش را دولت انجام نکرده است و نصف وظیفه اش که تصویب بودجه باشد انجام کرده و نصف وظیفه اش که تفریغ بودجه است انجام نکرده و لایحه تفریغ بودجه را هنوز به مجلس نیاورده‌اند بنده از موقع استفاده کردم که این مسئله را تذکر بدهم و دولت در نظر بگیرد که لایحه تفریغ بودجه را به مجلس بیاورند و الا همین لایحهٔ بودجه فایده ندارد.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقایانی که موافقت به ورود در مواد دارند قیام فرمایند. م
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود:
مادهٔ اول ـ مخارج مجلس شورای ملی از بابت دوازده ماهه سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۱) الی (۳) ضمیمه بر طبق بودجه مصوبه مبلغ پانصد و پنجاه و هشت هزار و پانصدو هفت تومان و دو قران تصویب می‌شود.
رئیس ـ اشکالی نیست. موافقین با ماده اول قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود:
ماده دوم ـعوائد مطبعه مجلس و باغ بهارستان و صورت مشروح مذاکرات ممجلس از بابت سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۴) ضمیمه به مبلغ شصت و یک هزار و چهارصد و چهل و نه تومان و پنج قران و دویست دینار تصویب می‌شود.
رئیس ـ آقای رهنما.
رهنما ـ بنده از آقای ارباب می‌خواهم سؤال کنم که در چند ماه قبل راجع به عوائد مطبعهٔ مجلس و باغ بهارستان مذاکراتی شد و بالاخره تصمیمی از طرف مجلس شورای محلی اتخاذ گردید که عوائد این دو قسمت صرف تکمیل خود مطبعه بشود در همانجا مذاکره بود راجع به ماشین حروف ریزی یکی از چیزهائی که طرف احتیاج این مردم و این جامعه است ماشین حروف ریزی است مجلس شورای ملی و دولت هر قدمی راجع به اسباب و وسائل مطبوعاتی فراهم کند و هر قدمی که بردارد و این کار را تسهیل بکند یک قدمی است که آثار بزرگی در زندگانی این مردم گذاشته است برای این که بالاخره زندگی مربوط است به خواندن و معرفت پیدا کردن و تنها وسلهٔ این راه تسهیل وسائل طبع است. آقای ارباب کیخسرو در آن موقع وعده کردند که با عوائدی که مطبعه مجلس دارد یک ماشین حروف ریزی تهیه کند بنده می‌خواهم از ایشان سؤال کنم این قدم را برداشته‌اند برای این که بنده اطلاع دارم اقدامات مقدماتیش را کرده‌اند ولی آیا به نتیجه رسیده است و امسال این ماشین وارد می‌شود و بالاخره حوائجی که مردم دارند چه در مرکز و چه در ولایات ممکن است به وسیلهٔ این ماشینی که در نظر دارند رفع شود یا نه برای این که این قدم یکی از قدمهای مفیدی است که آقای ارباب بایستی در قسمت مطبعهٔ مجلس بردارند.
رئیس ـ آقای ارباب.
ارباب کیخسرو ـ در مقابل سؤالی که فرمودند تصدیق می‌کنند که مطبعهٔ مجلس خیلی نواقص دارد که به مرور زمان باید نواقص خودش را رفع کند اگر در مدت گذشته متصدیان کار مباشرت مجلس از طرف دولت‌های وقت مطمئن می‌بودند که تا چه درجه کارهای مالی خودشان را مراجعه به مطبعه مجلس می‌کردند خیلی زودتر این مطبعه نواقص کار خودش را تکمیل می‌کرد ولی خوشبختانه حالا با اوامر اکید اعلیحضرت که نظر ترقی در همه چیز دارند در این باب هم مقرر فرموده‌اند امیدواری است که تمام نقشه هائی که در حدود امکان بودجة مان است انجام شود نسبت به این ماشین حروف ریزی هم که سئوال فرمودند در همان موقعی که سئوال فرمودند و جواب عرض شد آن قسمت و قسمت‌های ماشین دیگری که مورد ضرورت فوری بوده است در تمام این قسمت‌ها اقدام شده است اما تصدیق می فرمائید که ما یک کارخانجاتی در این جا نداریم که به مجرد تصمیم آن ماشین‌ها را بخریم و جایش نصب کنیم از روی قاعدهٔ کلی قانون محاسبات عمومی ما اولاً باید مظنه را از هر جا بخواهیم و از هر جا از نظر خوبی جنس و ارزانی قیمت آن مظنه حاصل شود این قسمت‌هایش اقدام شده است چه راجع به قیمت ماشین حروف ریزی و چه ماشین‌های دیگری که طرف احتیاج مطبعه بوده است یک قسمت‌های دیگری سفارشش صادر شده است و یک قسمت پولش هم فرستاده شده است و همین که برسد نتیجه را عرض می‌کنم و امیدوارم که منظور ایشان همان قسم که قبلاً عرض شده است انجام شود و از طرف ما مضایقه نشده است مابقی دیگر بسته به راه است و رسیدن این ماشین‌ها (صحیح است)
رئیس ـ آقای اورنگ.
اورنگ ـ عرضی ندارم.
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ آقایانی که با ماده دوم موافقت دارند قیام فرمایند.
(عده زیادی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. مذاکره در کلیات ثانی است مخالفی نیست؟ (اظهار شد ـ خیر) آقایان موافقین ورقهٔ سفید خواهند داد. قبلاً باید تذکر بدهم که چند لایحه داریم که همه لازم و فوری و مؤکد است آقایان تشریف داشته باشند چون رأی به ورقه لازم داریم.
(اخذ و تعداد آراء به عمل آمده هشتاد و چهار ورقهٔ سفید تعداد شد)
رئیس ـ عده حاضر در موقع اعلام رأی ۹۳ به اکثریت ۸۴ رأی تصویب شد *
۶- شور لایحه استخدام مشاور راه آهن
رئیس ـ خبر کمیسیون بودجه راجع به استخدام پروفسور گرنهوت برای ادارهٔ راه آهن مطرح است.
خبر کمسیون
لایحه نمره ۱۲۸۶۶ دولت راجع به استخدام پرفسور گرنهوت تبع دولت جمهوری سویس به سمت سر مهندسی مشاور راه آهن به حقوق شصت هزار فرانک سوئیس سالیانه در کمیسیون بودجه مطرح و در نتیجه با استخدام مهندس مزبور موافقت به عمل آمده و اینک عین ماده واحده پیشنهادی دولت را برای تصویب مجلس مقدس تقدیم می‌دارد.
رئیس ـ عین ماده واحده پیشنهادی دولت قرائت می‌شود:
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به وزارت طرق اجازه می‌دهد که آقای پروفسور گرنهوت تابع دولت جمهوری سوئیس را برای مدت دو سال به سمت سر مهندسی مشاور راه آهن به سالی شصت هزار فرانک سوئیس و سالی یک ماه مرخصی با استفاده از حقوق استخدام نماید و ضمناً مخارج مسافرت خود و خانمش را از روز حرکت از زوریخ به ایران و همچنین مخارج معاودت به سوئیس از قرار مخارجی که بیک نفر مسافر درجهٔ اول تعلق می‌گیرد با مخارج حمل اثاثیه فنی شخصی تأدیه نمایند و نیز منزل و اثاثیه و مخارج اتومبیل به عهده دولت خواهد بود که به طور مناسب تهیه و یا مبلغی که در ماه از صدی ده حقوق ماهیانه او تجاوز ننماید به طور مقطوع در وجه مشارالیه پرداخت نمایند و وزارت مالیه مجاز است مبالغ فوق را از محل اعتبار موضوع قانون مصوب ۲۸ اسفندماه ۱۳۱۰ بپردازد سایر شرائط کنترات ایشان بر طبق قانون ۲۳ عقرب ۱۳۰۱ از طرف وزارت طرق تعیین خواهد شد.
رئیس ـ آقای رهنما
رهنما ـ بنده اولاً می‌خواستم از آقای معاون وزارت طرق سؤال کنم وضعیت راه آهن که کما بیش در مطبوعات نشر پیدا می‌کند بهتر است که خود ایشان تحقیقاً بفرمایند که در این مدت اخیر چه اقداماتی در این خصوص شده که هم نمایندگان محترم مطلع شده باشند و هم این که افکار عمومی از این قضیه اطلاع پیدا کند برای این که همین طور تصویب می‌شود مهندس و سر مهندس ولی بالاخره توضیح هم داده نمی‌شود که نتیجه عمال آنها در این مدت چه بوده است این را خواهش می‌کنم که اینجا توضیح بدهند یکی دیگر می‌خواستم سئوال کنم از ایشان که سر مهندس مشاور یعنی چه اگر سر مهندس است مشاور یعنی چه بالاخره سر مهندس یک تکلیف معینی دارد وظیفه اش را هم انجام می‌دهد دیگر مشاور را من نمی‌فهمم یک توضیحی بدهند. یک قسمت دیگر راجع به خرج سفر می‌خواستم تذکر بدهم که آقای مخبر کمیسیون بودجه هم توجه بفرمایند این جا بطور کلی در کمیسیون تصویب شده است که خرج سفر ایشان به میزان درجهٔ اول داده شود معمول مجلس شورای ملی این نبوده است که بطور کلی یک بودجه را تصویب کند بودجه باید معین باشد که نماینده هائی که ورقهٔ سفید می‌دهند بدانند به چه مبلغ رأی داده‌اند به مبلغ هزار تومان دو هزار تومان پانصد تومان بالاخره بودجهٔ مبهم هیچوقت مورد تصویب یک مجلس قرار نمی‌گیرد. بنابراین می‌خواستم از آقای مخبر تقاضا کنم در این موضوع با نمایندهٔ دولت مذاکره کنند و یک مبلغ معینی روشن بکنند و آنرا تصویب بکنند.
معاون وزارت طرق ـ در قسمت اول که سؤال فرمودند که راه آهن به کجا انجامیده است چون از موضوع خارج بوده در جلسهٔ بعد به عرض می رسانم و توضیح خواهم داد و راجع به قسمت دوم که چرا سر مهندس نوشته شده است این یک اصطلاحی است در قسمت کارش که به این شخص داده شده است و در قسمت مشاور هم در مراسلهٔ که وزیر مختار ما نوشته است ایشان سمت این شخص را این شک تعیین کرده‌اند و ما دیگر نمی‌توانستیم سمت ایشان را تغییر بدهیم انژنبور آنشف که ترجمه اش این است که در لایحه نوشته شده است عرض کردم انژنیور آنشف و کنسیر اکسپر در مراسله نوشته شده است که ترجمه شده است و در قسمت خرج سفرش هم چون مظنهٔ پول تغییر می‌کند نمی‌شود معین کرد (رهنما ـ مجلس به مبهم نمی‌تواند رأی بدهد) عرض کردم پول چون تغییر می‌کند نمی‌شود معین کرد (افسر ـ اعتبار بگیرید) اعتبار بچه شکل بگیریم میزان مبلغش تغییر می‌کند (افسر ـ بیشتر اعتبار بگیرید) بله ممکن است که این را تغییرش بدهیم.
رئیس ـ آقای ارباب
ارباب کیخسرو ـ بنده سؤالی خیلی مختصر است اگر آقای معاون وزارت خانه جواب داده باشند متأسفانه چون صدای ایشان به آنجا نمی مرسد بنده نشنیدم ماین سمتی را که اینجا نوشته است همین سمت قبلاً به مستر و کارل داده شده است مطابق قراردادی که دولت کرده است مقام سرمهندسی را به مسترکارل داده است می‌خواستم سؤال کنم که آیا او غزل شده است و مدت خدمتش منقضی شده است یا دو سر مهندس خواهند داشت چه صورتی خواهد داشت (معاون طرق ـ او سر مهندس جنوب است) جوابتان را این جا بفرمائید که همه بشنوند.
معاون وزارت طرق ـ صحیح است مستر کارل سر مهندس است ولی او سر مهندس ساختمان است در قسمت جنوب و همین طور مسیو شدال سر مهندس است در قسمت شمال و ربطی به این پروفسور ندارد این شخص به عنوان کنسیر و مشاور استخدام شده است.
رئیس ـ آقای اورنگ
اورنگ ـ چنان چه خاطر آقایان مستحضر است سالیان سال می‌گذرد و در یک موضوعی هر یک از آقایان نمایندگان محترم میل دارند توضیحاتی بطلبند و قضایا را در این جا تشریح کرده باشند و از کما کیف قضایا مستحضر بشوند لکن موقع مقتضی برای خاطر ورود در مسائل در دست نمی‌رسد. امروز که این لایحه آمده است برای خاطر استخدام یک نفر آدم از تبعهٔ دولت سویس به عنوان سر مهندسی برای قسمت راه آهن ایران موقع مناسب به دست آمده برای خاطر استعلام و استحضار از کیفیت این واقعه در ایران چنانکه در جواب آقای رهنما معاون وزارت طرق وعده دادند که جواب‌های مفصل تر و مشروح تری را به جلسهٔ آتیه برای خاطر پیدا کردن یک استحضارهای لازمی که ایشان مجبورند به مراجعهٔ به وزارت خانه. خاطر همه آقایان نمایندگان مستحضر و مسبوق است که ما مبالغ کلی تصویب کردیم برای ایجاد راه آهن از یک نقطه مملکت به یک نقطهٔ دیگر مملکت و بسی تجربه داریم برای خاطر استخدام افراد و به کار واداشتن اشخاص چه در قسمت شمال و چه در قسمت جنوب و در نتیجه این استخدام‌های متعدد چه نتیجه بدست ما آمده؟ ما نمایندگان مستحضر نیستیم کاملاً. همین اندازه مستحضریم که غالباً دیده شده است یا شنیده شده است که فلان آدم که آمده این جا فلان عمل را کرده از عملش هم زیاد راضی نبودند زیاد خشنود نبودند و در نتیجه آقای ارباب کیخسرو به خاطر داریم که در سال گذشته معین شدند که رسیدگی به این کارها کرده باشند و اعمال اشخاص را در تحت نظر گرفته باشند و گرفتند و از مداخلهٔ ایشان چه نتیجهٔ بدست آمد ما مستحضر نیستیم در قسمت جنوب اعمال ساختمانی به کجا رسیده کاملاً مشروح نیست کاملاً مفصل نیست توضیح هم داده نشده در قسمت شمال چه اعمالی شروع کرده‌اند و تا چه اندازه از کارها را ایجاد کرده‌اند این هم بر ما مبهم است من تقاضا می‌کنم در این موقع که این لایحه آمده و مجال پیدا شده است برای این استعلام و استفسار آقای معاون وزارت طرق در جلسهٔ آینده از کما کیف خط آهن شمال و جنوب ایران تا آن اندازه که تمام شده یا تا آن اندازه که نقشه کشی شده یا تا آن اندازه که خاکریزی شده کاملاً و مشروحاً واقعه را برای ما در مجلس شورای ملی توضیح بفرمایند و تشریح کنند و این که فرمودند راجع به مخارج سفر هم تسعیر پول متزلزل است و چون متزلزل است نمی‌شود تعبیر کرد اولاً پول ثابت می‌شود معین کرد در بین پولها باز یک پولی است که مقدارش ثابت است مثلاً دلار (چند نفر از نمایندگان ـ پهلوی) بلی یا به پهلوی به پهلوی مقدر است که میزان اعتبار آن محدوداً معین شود آن وقت کم و کسرش در موقعش اگر چهار پهلوی زیاد تر باشد یا چهار پهلوی کمتر باشد آن در موقع اصلاح بودجه ممکن است اگر ما محتاج بشویم مراجعه به او بکنیم و رفع زحمت از خود کرده باشیم اما یک اعتبار نا محدودی که حد اقل و اکثرش اقلاً محدود نیست در لایحه پیشنهادی دولت این در موقع عمل تولید اشکال و زحمت برای محاسبات می‌شود این را هم من تقاضا می‌کنم اگر مقدورشان هست یک حداقل و اکثری را یا به نرخ پهلوی که حد ثابتی است و پول ثابتی است در دنیا به آن تعیین کنند که بتوانیم رأی با مرثبت بدهیم نه با هر مجهول (صحیح است)
ناصری ـ ممکن است پیشنهاد بکنید کم و کسرش را بعد درست کنند.
اورنگ ـ بله آقا ممکن است.
رئیس ـ آقای فهیمی
فهیمی ـ در نتیجه مذاکرات بالاخره بنده نفهمیدم این آدم چکاره است برای این که این جا نوشته است سر مهندس آقای رهنما و آقای ارباب سؤال فرمودند که سر مهندس مقصود چیست پس کارل چکاره است آقای معاون فرمودند که یک سر مهندس در جنوب هست یک سر مهندس در شمال این هم سر مهندس است بعد در ضمن مذاکره فرمودند که وزیر مختار ما گفته است این طور. خود اداره این را به چه عنوان خواسته؟ آخر باید معلوم شود که شما این را به چه عنوان خواسته‌اید که بعد وزیر مختار این لقب را باو داده یک سر مهندس در شمال داریم که کار خودش را می‌کند و یک سر مهندس در جنوب یک سر مهندس هم در مرکز بیاید آن هم به آسانی تقریباً چهل هزار تومان حقوق مهندسین و سر مهندسینی که تا به حال داشتیم اعم از ژاپنی یا بلژیکی یا آمریکائی که اینها کار کرده‌اند هیچ کدام از اینها به این میزان حقوق نبودند یولند این جا بود با سالی بیست و پنج هزار تومان و یک نفر مهندس خیلی خوبی برای راه آهن بود و کار او را همه تصدیق کردند. متخصصین راه آهن سویسی یک اشتهارات فوق العاده و یک مزایائی نسبت به سایرین ندارند که ما بگوئیم آنها چهل هزار تومان بگیرند و دیگران بیست و پنج هزار تومان و اندرهوس بلژیکی که این جا بود مطابق راپرت‌ها و اطلاعاتی که دارند و آقایان هم دیدند یک شخص خیلی قابل و لایقی بود و مطالعاتی را هم که کرده بوده در راه آهن جنوب و شمال خیلی از روی دقت و مورد تصدیق تمام مهندسین بود معهذا حقوقش خیلی کمتر از این بود بنده این جا دو ایراد دارم اولاً این که سمت این شخص در مرکز برای چیست برای چه کاری است؟ از یک طرف مهندسین سوئدی آمدند با یک شرایطی مشغول کار راه آهن شدند و می‌کشند کارل هم برای قسمت جنوب با یک شرایط و قرار مخصوصی مشغول کار است کار خودش را تعقیب می‌کند این که در مرکز یک نفر را خواسته‌اند علاوه بر آن شصت و هفت نفر مهندس برای چیست؟ نه در لایحه معین شده است که این را برای چه استخدام می‌کنند و نه در مذاکراتی که فرمودند معلوم شد که سمت این آدم چه خواهد بود آیا با این مبلغ گزافی که دولت خیال دارد به او بدهد کار فوق العاده خواهد کرد که از آن سوئدی‌ها و سایر مهندسین که مشغول کارند نمی‌شود استفاده کرد. وقتی که بنا باشد یک همچو مبلغ کلی را تصویب بکنیم در صورتی که مطابق اظهارات آقای اورنگ هنوز هم از نتایج عمل اطلاعات کامل نداریم البته اقدام می‌شود ولی ما اطلاعی نداریم که چه شده است و چه می‌شود حالا با یک همچو مبلغ کلی یک همچو آدمی را می‌خواهید بیاورید برای چه کاری است چه کار می‌خواهد بکند که از دیگران ساخته نیست و چه چیز ایجاب می‌کند که همچو مبلغ زیادی داده شود که در هر صورت اگر بنا بشود داده شود بنده این مبلغ را زیاد می دانم زیرا فرانک سویس که تقریباً پنج هزار و دهشاهی پنج هزار و سه عباسی است و شش هزار فرانک هر که تقریباً ده یک از بابت مخارج کرایه خانه و غیره داده می‌شود این روی هم رفته قریب چهل هزار تومان می‌شود این مبلغ را من برای این مهندس زیاد می دانم هم لزوم وجودش را تردید دارم و هم مبلغش را.
مخبر (آقای دکتر طاهری) ـ راه آهن یکی از چیزهای خیلی مهم است و تمام قسمت‌هایش هم قسمت‌های فنی است خیلی نمی‌شود در اطرافش اظهار عقیده کرد برای خوبی و بدیش این تمامش مربوط است به متخصصین و اهل فن و اما آن قسمت که آقای اورنگ سؤال فرمودند.
(اورنگ ـ عرض کردم) که قرار شد تحقیقات کافی آقای معاون بکنند و توضیح بدهند آنچه تا به حال معلوم است در قسمت جنوب راه آهن تا دزفول آمده است و نواقصش هم مرتفع شده است قریباً برای بهره برداری آماده می‌شود از دزفول به طرف مرکز هم شروع به تسطیح و ریل گذاری کرده‌اند که تا صالح آباد آمده که همین طور دارد پیش می‌رود. در قسمت شمال هم که همهٔ آقایان ملاحظه فرمودند تا علی آباد دائر است و مشغول بهره برداری است از علی آباد بسرخکلا هم تقریباً شش کیلومتر پیش آمده است و ریل گذاری شده است و به علاوه اهمیت راه آهن را همهٔ آقایان می دانند این چیزی نیست که کار امروز و فردا باشد و این طور کارها در مملکت چون سابقه هم نداشته است ریخت و پاشهای زیاد دارد اشتباه کاری زیاد دارد دولت در سر مهندس آورده است که چنانکه آقای ارباب تذکر دادند در طرف جنوب مستر کارل است و در طرف شمال هم مستر شدال باز برای توافق رأی بین اینها چون مطلب مهم است راجع به شیب راه راجع به عرض راه یک مهندس دیگر می‌خواهد که از اینها مقامش بالاتر باشد که این شخصی است که حالا استخدام می‌شود یعنی لایحه اش آمده راجع به حقوقش که آقای فهیمی فرمودند فوق العاده شده این اگر چنانچه فرانک سویس ترقی کرده مربوط تنزل پولها است فرانک سویس در سابق چند سال قبل در این مملکت دو قران بود سی شاهی بود حالا اگر پنج هزار شده و سه برابر شده (ناصری ـ پنج هزار و دهشاهی) پنجهزار و دهشاهی شده این مربوط به این نیست که پول حقوق او زیاد شده است خیر پول ما تنزل کرده و اگر چنانچه این شخص لیاقت علمی داشته باشد به طوری که دولت در نظر گرفته و نمایندگان دولت ما در خارج این را تحقیق کرده‌اند حالا برای یک مسئله مهمی مثل ایجاد خط آهن که سالی ده میلیون تقریباً پول خرج می‌شود برایش یک سر مهندس عالی باشد که جلوگیری بکند از یک باطله کاری‌ها و خرابی‌های بیشتری و اگر یک حقوق بیشتری بگیرد در همین حدود به عقیدهٔ بنده ضرری ندارد و یک چیز زیادی نیست برای یک کار به این مهمی زیرا که ممکن بوده در همین کار میلیونها باطله کاری کرده باشیم برای این که متخصصین قابل و لایق نبوده‌اند حالا اگر این متخصص آن اوصاف لازم را داشته باشد حقوقش چهل هزار تومان باش چیزی نیست اما راجع به مخارج مسافرتش ایرادی که نماینده محترم آقای رهنما کردند به نظر بنده هم وارد هست و قرار شد که پیشنهادی بکنند و مخارج سفر را بطوری که برای مهندسین عالی رتبه نظایر این هم مجلس تصویب کرده پیشنهاد بکنند و ما هم قبول کنیم.
رئیس ـ آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو ـ اجازهٔ که بنده خواستم راجع به فرمایشی بود که آقای اورنگ فرمودند قبل از این که وارد جواب ایشان بشوم نسبت به فرمایشی که آقای معاون وزارت خانه کردند بنده این جا کی مثلی یادم آمد دوسره شنیده بودیم سه سره نشنیده بودیم حالا این جا سه سر دارد سر مهندس جنوب سر مهندس شمال سر مهندس مرکز که هیچ کار در مرکز نیست حالا دیگر باقی مطالعات را خودتان بفرمائید. و اما راجع به اظهاری که آقای اورنک فرمودند که از مأموریت بنده چیزی نفهمیدند قبلاً خاستم عرض کنم در آن موقعی که از مقامات عالیه به بنده امر شد و بنده افتخاراً قبول کردم راپرت‌های بنده بایستی به خود آن مقام برسد از طرف مجلس به بنده مأموریتی داده نشده بود که راپورت‌های بنده به مجلس برسد اگر سؤالی دارند از آن مقام بکنند و باید یک نکته را هم عرض بکنم که بنده برای این که رسیدگی به حساب کسی بکنم هیچ همچو مأموریتی نداشتم در موقعی هم بنده را مأموریت دادند که اینها یعنی آن سندیکائی که بود اقساط خودش را گرفته بود کارهایشرا ضایع کرده بود در آن موقع به بنده مأموریت داده شد بنده فقط توانستم نظریات خودم را عرضه بدارم و آن نظریات موجب توقیف کارشان شد که بعدها بناشد خود دولت رسیدگی به محاسبات بکند و گر در نظر داشته باشید آقای اورنگ این که فرمودند در سال گذشته خیر در سه سال گذشته مأموریت بنده بود در سال گذشته بنده از آقای وزیر مالیه نتیجه را سئوال کردم نتیجه رسیدگی به حساب را سؤال کردم فرمودند مشغولند و بعد نتیجه را به اطلاع مجلس می رسانند نتیجه را باید از خود ایشان بخواهید.
بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(عده کمی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد. آقای اورنگ
اورنگ ـ خیلی بنده عذر می‌خواهم آقایان سؤالی را که بنده کردم این طور یافتم که سوء تفاهمی شده اولاً حضرت آقای مخبر کمیسیون محترم بودجه حضرت آقای طاهری شرحی ذکر فرمودند که در آن شرح این طور خیال فرمودند که بنده راه آهن را امر غیر لازمی فرض کرده‌ام برای مملکت یا امر غیر مفیدی دانسته‌ام برای مملکت و جامعه گمان می‌کنم من و امثال من هر کس در این مملکت هست این طور خیال نکند بلکه راه آهن یک امر لازم بوده است و خواهد بود و خوشبختانه این امر لازم در مملکت شروع شده هر چه صحبت می‌شود در اطراف یک امر لازمی یک امر واجبی یک امر حیاتی یک امر مستحسنی است نه این که خدای نکرده من اینقدر کج سلیقه باشم یا بی اطلاع از عالم که فرض کنم امر غیر لازمی است و امر استجابی است این طور نیست. اولاً رفع این سوء تفاهم بشود و در قسمت جواب آقای ارباب کیخسرو که عرض کردم که نتیجه مأموریت ایشان را نیافته‌ایم این دو تعبیر دارد. این بیان بنده دو تعبیر دارد یک وقت این است که در مقابل یک عملی می‌گویند ما چیزی از عملت نفهمیدیم یعنی بد بود بد فهمیدیم یعنی نتیجه عملت بد بود ما آن بد را فهمیدیم به این شکل تعبیر می‌کنند و می‌گویند ما چیزی از عملت نفهمیدیم و این است مراد. یک وقت این است که می‌گویند نه این اعمالی که شما کرده‌اید یا بد یا خوب من ندانسته‌ام مستحضر نشده‌ام و این که جواب فرمودند از طرف هر جا و هر مقامی که مأموریت داشته‌اند راپرت به آن مقام داده‌اند این هم صحیح است از آن عرایضی که بنده کرده‌ام و استفسار و استعلامی که من کردم می دانم علم دارم که اگر جواب بیاید یک وزیر وقتی به مجلس بگوید که فلان وقت فلان عمل بد بوده است و ضایع بوده است این بیان آن وزیر آن عمل ضایع واقع شده را بر نمی گرداند ولی این نتیجه می‌شود که در آتیه و در آینده مقدم نمی‌شویم به یک عملی بد و ضایع. نتیجه این سؤال و این جواب عاید و راجع به آینده است و الا عملی که روز شنبه بنده پا را کج گذاشتم حالا یکی بیاید از من بپرسد که تو چرا روز شنبه پایت را کج گذاشتی. برفرض که من اقرار کردم آن پا کج گذاشتن من در روز شنبه اصلاح نمی‌شود. تشکر می‌کنم که آقای ارباب در ضمن بیان خودشان آن عرض را که من دنبال می‌کنم، بیان فرمودند و فرمودند من رفتم رسیدگی کردم خرابکاری‌هاشان را کرده بودند. من همین را می‌خواهم و دنبال همینم که وقتی این مسئله تبیین و توضیح شود که خرابکاری بوده و پا کج گذاشته شده وقتی این تبیین شد در مجلس شورای ملی سبب این می‌شود که در آتیه مراقبت و دقت زیادتر شود که دیگر پا کج گذارده نشود. این سئوال برای این است. و حالا هم انتظار می‌کشم که آقای معاون وزارت طرق چنانچه در مجلس شورای ملی در مقابل همه آقایان نمایندگان وعده دادند اطلاعات و استحضارات کامل تری در این موضوع تحصیل کنند و بیایند در مجلس شورای ملی توضیح بدهند. ما انتظار همین را داریم.
اما این که آقای دکتر طاهری فرمودند از کجا کشیده شده است راه آهن این مقدار از استحضار را بیش از حد متعارف شخص بنده دارم. دلیلش هم این است که من در مقابل این راه آهن هائی که کشیده شده است یکی یکی ایستاده و در رکاب علیحضرت همایونی مسافرت کرده‌ام. این راه آهن دزفول یا خوزستان که نقل فرمودید این راه آهن از صالح آباد شروع شده به دزفول نرفته. دزفول تا صالح آباد مبالغی مسافت است. از صالح آباد شروع شده است بین یک صحرائی عبور می‌کند تا می‌رسد به ناصری از روی رود کارون عبور می‌کند و می‌رود به بندر خور موسی سابق و شاهپور حالیه. و روی راه آهن حالیه ما در رکاب اعلیحضرت سوار شدیم و به قدری سست بود و خاکریزیش بد بود که اطاقی را که شخص اعلیحضرت در او سوار بودند دو مرتبه روی خاک افتاد و خیلی سست بود گسیخته و پاره شد مقطوع شد. اینها را همه بنده دیده‌ام و اما در شمال تا علی آباد آمده. از علی آباد به جلو ریل را روی خاک گذاشته بودند ولی برچیدند و حالا نیست. (دکتر سنگ ـ از شاهی به بالا مشغولند.) انشاءالله ـ خیلی خوب. مقصود این است که آقا می‌خواهیم این قضیه که به اعتقاد بنده مثل بغرنج می‌ماند. مثل سر درویشی می‌ماند در این جا توضیح شود و همین طور مهمل و مجمل نماند و معاون وزارت طرق تشریف بیاورند این جا در جلسه آتیه تمام مخارجی را که ما در این موضوع کرده‌ایم و مهندسینی که خواسته‌ایم آنچه را که در گذشته خرج کرده‌ایم تمام این قسمت‌ها را توضیح بفرمایند. راجع به این مهندس هم حقیقتش این است که چیزی نمی‌فهمم چرا؟ دلم می‌خواهد مجله زرد مذاکرات مجلس را در موقعی که همین آقای کارل را استخدام می‌کردند برای سر مهندسی وزیر مالیه وقت تشریف آوردند این جا و شرح معلومات کارل را نقل کردند. ما قطع کردیم که بعد از خدا اگر مطلعی در عالم بالا و پائین موجود است همین کارل است. این مجله زرد را بگیرید و مذاکرات آن روز وزیر مالیه را راجع به کرال بخوانید در علم اطلاع و کیفیت استحضارش به این که در این چند فرسخ چند تا پیچ لازم دارد چه مذاکراتی شد فرمودند این آدم می داند گفتند چقدر این آدم فاضل است و در فرنگستان و ایران نظیر ندارد. چقدر با شهامت است چقدر با شجاعت است! هر چه دیگران زیاد حساب کنند این جلو آنها را می‌گیرد. غوغا می‌کند. حتی این آدم نقشه خودشان را به این کیفیتی که کشیده بودند تصدیق نکرد چون او تصدیق نکرد فاسد در آمد در عمل سیل آمد و راه آهن را برد. اما اگر گفته کارل را قبول می‌کردند سیل که سهل است دریا هم این راه آهن را نمی‌برد. آن روز ما تصدیق کردیم کارل باید سر مهندس بشود در راه آهن. کارل عامی شده و استاد لازم دارد یک عالم تر و بالاتر و والاتر. به هر حال این است حاصل عرایضم که سوء تفاهم شده باشد.
رئیس ـ دیگر مذاکرات کافی است (جمعی از نمایندگان بلی) پیشنهادی از آقای رهنما رسیده است قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای رهنما:
این چاپ پیشنهاد می‌کنم که اعتباری تا مبلغ یک صدو پنجاه پهلوی برای خرج سفر آمدن و مراجعت سر مهندس منظور گردد.
رئیس ـ آقای رهنما
رهنما ـ در قسمت اعتبار این قضیه را بنده محتاج به توضیح زیاد نمی دانم. اصولاً مجلس شورای ملی رأی به چیزی باید بدهد که وکلاء آن موضوع را عارف و عالم باشند و بدانند بنابر این بنده این پیشنهاد را کرده حالا اگر این ۱۵۰ پهلوی کم است (ممکن است بعضی خیال کنند کم است) اولاً که کم نیست زیرا الان پهلوی قیمتش زیادتر از پوند است. بنابراین یک نفر مسافر درجه اول از سویس تا طهران که بیاید از صدو پنجاه پهلوی زیادتر خرجش نمی‌شود. بر فرض که تازه کم آمد خود دولت می‌تواند از اعتبارات دیگرش که در بودجه نیست کم و کسر آن را جبران کند و هیچ اهمیتی ندارد.
مخبر کمیسیون بودجه (دکتر طاهری) ـ یک دفعه دیگر بفرمائید قرائت شود.
(دوباره به شرح فوق قرائت شد)
مخبر ـ این جا نشنیده درست. اگر یک کلمه تا یکصدو پنجاه باشد بهتر است یعنی اگر کمتر هم خرج بشود دولت مجبور نباشد حتماً این مبلغ را خرج کند.
مؤید احمدی ـ بلی. تا اعتباری تا مبلغ یکصدو پنجاه پهلوی
مخبر ـ و یکی هم برای آمدن و رفتن ظاهراً نوشته‌اند. عبارت این طور است که برای هر دو است. در صورتی که برای رفتن باید علیحده منظور باشد. این مبلغ برای هر یک از آمدن و رفتن باید باشد. و اگر برای هر دو باشد این مبلغ کم است و باید برای هر دفعه باشد.
رئیس ـ (خطاب به آقای رهنما) منظور آقا هم همین است
رهنما ـ خیر. عرض کمتر تا ابن جا بنده خیال می‌کردم با آقای مخبر محترم توافق نظر دارم. حالا معلوم شد خیر. ایشان فرض کرده‌اند ۱۵۰ پهلوی برای آمدن و ۱۵۰ تا برای رفتن باید داده شود. بنده نقطه مقابل این را نظر دارم. بنده می‌گویم صدو پنجاه پهلوی برای هر دو چرا؟ ـ حالا عرض می‌کنم. پهلوی استاندارد طلا است. پهلوی از پوند قیمتش بالاتر است. پهلوی امروز سیزده تومان است. هزار و هشتصدتومان برای آمدن یک نفر دولت با نماینده محترم کمیسیون بودجه اگر می‌خواهند منظور کنند بنده مخالفم آقا. هزار و هشتصد تومان برای یک نفر تماماً کافی است برای یک نفری که با درجه اول هم بیاید و برگردد بنده کافی می دانم. (صحیح است)
مخبر کمیسیون بودجه ـ اولاً در پیشنهادی که فرمودند بنده عرض کردم کلمه (تا) نوشته شود برای این است که دولت مقید نباشد حتماً این مبلغ را بدهد برای این که نظری که دولت دارد در لایحه این است که خرج سفرش را بدهد. مجلس چون مقید است که مبلغ معین باشد خواسته یک مبلغ معینی باشد که نظر حضرتعالی است. این برای این است که ما نمی‌توانیم درست محدود کنیم. نظر دولت این است که هر چه خرجش می‌شود بدهد. اگر پنجاه پهلوی است پنجاه پهلوی و اگر سی پهلوی خرجش می‌شود سی پهلوی بدهد. این را بنده تذکر دادم تا معلوم باشد و دولت مجبور نیست هر اعتباری که این جا نوشته شده این را بدهد یعنی این منتهاالیه او باشد. این برای نظریه حضرتعالی بود. و دولت تعهد کرده که این شخص با خانواده و اثاث او را بیاورد. در همین لایحه اثاثیه و خانواده اش هم هست. بنابراین این اعتباری که داده می‌شود دولت مجبور نیست تمامش را مصرف کند.
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای رهنما را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه شد. لایحه ارجاع می‌شود به کمیسیون پیشنهاد آقای دیبا هم طبعاً در کمیسیون مطرح می‌شود. آقای معاون وزارت مالیه فرمایش دارید.
۷ ـ تقدیم دو فقره لایحه از طرف معاون وزارت مالیه
معاون وزارت مالیه (آقای سیاح) ـ دو لایحه است که با قید فوریت تقدیم می‌شود. یکی راجع به مرحوم مستوفی است. محتاج تذکر نیست و آقایان محترم می دانند که مرحوم مستوفی تمکنی نداشته‌اند (صحیح است) و این لایحه برای شهریه ایشان است در باره اولادشان و یکی هم اعتبار اضافات گمرک برای داشتن بعضی از اعضای جدید که کسر دارد برای ولایات اعتباری در ماده اول هست ولی در ماده دوم به قدر کفایت اعتبار ندارد. این برای انتقال اعتبار از ماده اول است به ماده دوم.
افسر ـ صحیح است. هر دو لازم است
۸- طرح و تصویب لایحه برقراری شهریه اولاد مرحوم مستوفی
رئیس ـ لایحه قرائت می‌شود.
(به شرح آتی خوانده شد)
ساحت محترم مجلس شورای ملی
به پاس خدمات مرحوم مغفور میرزا حسن خان مستوفی و رعایت حال بازماندگان آن مرحوم ماده واحده ذیل را پیشنهاد و تصویب آن را به قید دو فوریت تمنا می‌نماید:
ماده واحده ـ وزارت مالیه مجاز است از تاریخ هفتم شهریور ۱۳۱۱ که تاریخ فوت مرحوم میرزا حسنخان مستوفی است مبلغ پنجهزار ریال شهریه آن مرحوم را بدون کسر به اولاد آن مرحوم پرداخت نماید صبایای آن مرحوم مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند و اولاد ذکور مادام الحیوه از سهم شهریه خود استفاده خواهند نمود.
تبصره ـ هر گاه اولاد ذکور از خزانه دولت حقوقی دریافت دارند سهم شهریه آنها به سایر وراث تقسیم می‌شود و در صورتی که از خزانه دولت حقوقشان قطع شود مجدداً می‌تواند از سهم شهریه خود که از سهام سایر ورثه کسر خواهد شد استفاده نماید.
رئیس‌ـ نظر آقایان این است که لایحهٔ یک شوری است؟ (بعضی از نمایندگان ـ بلی) ـ برعکس به نظر بنده دو شوری است و یک قانونی است و چون جنبه مالی هم دارد نتیجه اش این است که به رأی باورقه منتهی می‌شود. فوریت اول مطرح است (بعضی از نمایندگان ـ مخالفتی نیست.) آقایانی که با فوریت اول موافقت دارند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. فوریت ثانی مطرح است. آقایانی که فوریت ثانی را موافقت دارند قیام فرمایند.
(جمعی برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد. ماده واحده مطرح است.
آقای افسر نظری دارید:
افسر ـ توضیحی می‌خواستم.
رئیس ـ بفرمائید.
افسر ـ عبارت را بنده ملتفت نشدم. در حال استخدام دولتی حقوق ذکور به سایر ورثه تقسیم می‌شود یا خیر، به طور مطلق نوشته شده.
رئیس ـ یک بار دیگر برایتان می‌خوانیم.
(ماده واحده به شرح فوق دوباره قرائت شد).
رئیس ـ آقای افسر.
افسر ـ تصدیق می فرمائید در این جا که نوشته است «اگر از خزانه دولت بهره مند شوند حقوقشان به دیگران داده می‌شود» خزانه دولت درجات خیلی کم هم دارد درجات بالا هم دارد مثلاً یکی ماهی سی و دو تومان می‌گیرد. در این صورت چرا باید این حقوق شهریه اش بین سایر ورثه تقسیم شود و چیزی نگیرد در صورتی که از این شهریه ماهی شصت تومان مثلاً بهره مند می‌شود. بلی اگر حقوقی که از خزانه بهره مند می‌شود بیشتر باشد یا مساوی. یعنی از خزانه ماهی صد تومان بهره مند می‌شود و از این جا ماهی سی تومان این ترتیب باشد بد نیست و الا این آدم مجبور می‌شود که داخل خدمات دولتی نشود. اولاً برای چه؟ کسی که هفت، هشت پشتش خدمت دولت را کرده و چکیده امور دولتی است چه ضرری دارد که وارد خدمات دولتی شود و به ترقیات نائل شود و دلیل محروم بودنش چیست آن وقت مجبور می‌شود به همین اکتفا کند وارد کارهای دولتی نشود باید یک کاری کرد که هم کاری بشوند و به درد جامعه به خورند به نظر بنده این باید این طور اصلاح شود که اگر حقوق دولتی که می‌گیرند مساوی باشد یا بیشتر از شهریه این باید قطع شود و بین سائر ورثه تقسیم شود و الا کسر آن جبران شود و الا یک عمری باید به همان حقوق اکتفا کند و در کار فلج باشد تا قیامت و پیر شود و به درد مملکت هم نخورد.(صحیح است)
معاون وزارت مالیه ـ عمل هم همین طور است در باره اشخاصی که مستخدم می‌شوند اگر حقوق دولتیشان کمتر باشد البته تفاوت داده می‌شود به علاوه این حقوق که این جا منظور و تقسیم شده و بهر یک از ورثه می‌رسد به قدری کم است که به قدر حقوق رتبه یک هم نمی‌شود چون عدهٔ ورثه زیاد است...
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقای ملک زاده.
دکتر ملک زاده ـ موافقم.
رئیس- مخالفی نیست.
فهیمی- بنده توضیحی می‌خواستم.
رئیس- آقای دیبا
طباطبائی دیبا- در این لایحه عده و اسامی اولاد تعیین نشده. سابقاً در لایحه که تقدیم می‌شد عده و اسامی اولاد تعیین می‌شدند بنده عقیده‌ام این است که بدین ترتیب (اولاد مطلق نوشتن) یکاشکالاتی تولید می‌شود و اسباب زحمت می‌شود. و اگر در این لایحه عده و اسامی اولاد تعیین شود به نظر بنده بهتر است.
معاون وزارت مالیه- این که در لایحه عده اولاد تعیین نشده برای فوریتی بود که لایحه داشت. برای این است که مخصوصاً در این ماه حقوقی به آنها داده شود البته عده اولاد مطابق قانون معین خواهد شد و اوراق رسمی که باید برای انحصار وراثت تهیه شود آنها را تهیه خواهند کرد (دیبا- صحیح است بسیار خوب) مطابق قانون بوراث منحصر خواهند داد. (بعضی از نمایندگان – مذاکرات کافی است)
رئیس- پیشنهادی از آقای ناصری رسیده است قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای ناصری
پیشنهاد می‌کنم در ماده اول به جای عبارت مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند عبارت مادام که شوهر ندارند نوشته شود و نیز در قسمت تبصره بعد از جمله در صورتی که از خزانه دولت حقوقی دریافت دارند عبارت ذیل هم اضافه شود و یا اولاد اناث شوهر داشته باشند.
رئیس- آقای ناصری
ناصری- در این مسوده که در خدمت آقای معاون وزارت مالیه دیدم...
رئیس- (خطاب به آقای ناصری) آقا تشریق بیاورید این جا
ناصری- (پشت کرسی خطابه)- در مسوده که خدمت آقای معاون وزارت مالیه دیدم. در ماده اول نوشته شده مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند. ممکن است یکی از اولادهای اناث شوهر اختیار کند و بعد هم بدون شوهر باشد در این صورت اگر ما متن این لایحه را تصویب کنیم از استفاده شهریه محروم می‌شود. بنابراین بهتر این است که به جای شوهر اختیار نکرده بنویسیم مادام که شوهر ندارد. در قسمت دوم هم می‌نویسد اگر چنانچه یکی از اولاد حقوق ببرند از خزانه دولت سهم او باید تقسیم شود به سایر ورنه این جا توضیح نشد که اگر یکی از اولاد اناث شوهر داشته باشد و با این جهت استفاده نکند از حقوقش این حقوق آیا تقسیم می‌شود به سایر ورثه یا خیر مطابق متن لایحه تقسیم نخواهد شد و به نظر من خوب است حالا که دولت خیال مساعدت دارد این قسمت هم اصلاح شود.
معاون وزارت مالیه- بنده موافقم با این پیشنهاد
رئیس- پیشنهادی از آقای فهیمی رسیده است قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای فهیمی
بنده پیشنهاد می‌کنم اولاً به جای آن مرحوم اسم میرزا حسن خان مستوفی نوشته شود ثانیاً کلمه علی السویه در لایحه اضافه شود.
رئیس- آقای فهیمی
فهیمی- آن چه به گوش بنده خورد در متن ماده اسم میرزا حسنخان مستوفی نوشته نشده به مناسبت اینکه در مقدمه نوشته شده بود. در ماده به عنوان آن مرحوم نوشته‌اند ولی باید اسم خودش را نوشت تا معلوم باشد. ثانیاً در تقسیم چون معمولاً شهریه و غیره را که تقسیم می‌کنند حق پسری و دختری تفاوت دارد در اینجا گمان می‌کنم مقصود این است که مساوی باشد و به طور تساوی به همه داده شود و به همان طور که آقای معاون اظهار فرمودند به هر نفری بیست و دو تومان بیست و سه تومان بیشتر نیم رسد و در قانون استخدام هم چنانچه ذکر شده است آن ترتیبات را کنار گذاشته و علی السویه تقسیم کرده‌اند
در اینجا هم به نظر بنده مناسب تر است که لفظ علی السویه را هم اضافه کنند که دیگری پسری و دختری نداشته باشد
رئیس- به ماده که مراجعه شد اسم مرحوم مستوفی را ذکر کرده‌اند و این لفظ مرحوم بعد از یک تذکری است که داده شده در قسمت علی السویه هم نظر آقای معاون چیست؟
معاون وزارت مالیه- بنده قبول می‌کنم.
رئیس- این درست مخالف نظر آقای جمشیدی است که پیشنهاد کرده‌اند و قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای جمشیدی
مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم این مبلغ بین ورثه مطابق قانون ارث بین ذکور و اناث از ورثه تقسیم شود.
رئیس- آقای جمشیدی.
جمشیدی- بنده عمدة که این پیشنهاد را کردم برای این بود که در ماده واحده نوشته نشده بود که به چه ترتیب تقسیم شود ولی حالا به طوری که آقای فهیمی پیشنهاد کرده‌اند بنده پیشنهاد خود مرا پس می‌گیرم
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده با قبول پیشنهادی آقای ناصری یوسفی که دولت قبول کرد و قسمتی از پیشنهاد آقای فهیمی که کلمه علی السویه باشد آقایانی که موافقند ورقه سفید خواهند داد.
(در این موقع اخذ و استخراج آراء به عمل آمده هفتاد و هشت ورقه سفید تعداد شد)
رئیس- عده حاضره در موقع اعلام رأی ۹۵ نفر به کثریت هفتاد و هشت رأی تصویب شد
(۹- موقع جلسه آتیه- ختم جلسه)
رئیس- پیشنهاد شده است جلسه را ختم کنیم بنابراین اگر آقای معاون وزارت مالیه موافقت دارند از لایحه شان سلب فوریت کنند پنج شنبه کمیسیون بودجه داریم فاصله و وقت داریم در کمیسیون بودجه می گذرانیم اصراری نداریم که فوری باشد (معاون وزارت مالیه- صحیح است)
جلسه آینده سه شنبه بیست و دوم شهریور ماه سه ساعت قبل از ظهر دستور لوایح موجوده.
(مجلس سه ربع بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر
قانون های تصویب شده
قانون
تفریغ بودجه سال ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی
ماده اول- مخارج مجلس شورای ملی از بابت دوازده ماهه سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۱) الی (۳) ضمیمه بر طبق بودجه مصوبه مبلغ پانصد و پنجاه و هشت هزار و پانصد و هفت تومان و دو قران تصویب می‌شود.
ماده دوم- عوائد مطبعه مجلس و باغ بهارستان و صورت مشروح مذاکرات مجلس از بابت سال ۱۳۰۹ شمسی موافق قسمت (۴) ضمیمه به مبلغ شصت و یک هزار و چهارصد و چهل و نه تومان و پنج قران و دویست دینار تصویب می‌شود.
این قانون که مشتمل بر دو ماده و صورت ضمیه است در جلسه پانزدهم شهریور ماه یکهزار و سیصد و یازده شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر
قانون
اجازه پرداخت پنج هزار ریال شهریه به اولاد مرحوم میرزا حسنخان مستوفی
ماده واحده- وزارت مالیه مجاز است از تاریخ ۷ شهریور ماه ۱۳۱۱ که تاریخ فوت مرحوم میرزا حسنخان مستوفی است مبلغ پنج هزار ریال شهریه آن مرحوم را بدون کسر علی السویه به اولاد آن مرحوم پرداخت نماید.
صبایای آن مرحوم مادام که شوهر ندارند و اولاد ذکور مادام الحیوه از سهم شهریه خود استفاده خواهند نمود.
تبصره- هرگاه اولاد ذکور از خزانه دولت حقوقی دریافت دارند و یا اولاد اناث شوهر داشته باشند سهم شهریه آنها به سایر وراث تقسیم می‌شود و در صورتی که از خزانه دولت حقوقشان قطع شود مجدداً می‌توانند از سهم شهریه خود که از سهام سایر ورثه کسر خواهد شد استفاده نمایند.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه پانزدهم شهریور ماه یکهزار و سیصد و یازده شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر