سرود ملی ایران
سروده آذربایجان | سرود ملی ایران | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
|
|
آیا مشکلی با شنیدن این پرونده دارید؟ راهنمای رسانه را ببینید. |
سرود ملی ایران، نخستین سرود ملی رسمی[۱] ایران که به دستور رضا شاه بزرگ سراییده و آهنگسازی شده است. سرود ملی ایران دربرگیرنده سه سرود است که نخستین بخش آن "سرود شاهنشاهی"، بخش دوم "سرود پرچم" و بخش سوم "سرود ملت" نامیده می شود. آهنگ هر سه سرود یکسان است ولی چامههایشان گوناگون است.
تاریخچه
تا پیش از سامانه پهلوی کشور ایران سرود ملی نداشت. هنگامی که رضا شاه بزرگ برآن شدند که به ترکیه سفر کنند، آگاه بود که به هنگام ورود، برای او "سرود ملی" کشور ایران را خواهند نواخت. رضا شاه دستور داد که انجمن ادبی ایران "سرود ملی" برای ایران بسرایند. اعضای انجمن نخست به سرودهای ملی دیگر کشورها گوش دادند تا برایشان روشن شود "سرود ملی" چه معنایی دارد و دربرگیرنده چه واژههایی باید باشد تا بتوانند چامهایی شایسته بسرایند و با آهنگ بیامیزند. سرانجام انجمن ادبی ایران غلامرضا مینباشیان آموزگار موسیقی را برای همکاری با "شاهزاده محمد هاشم میرزا افسر" فراخواند. غلامرضا مینباشیان در مدرسه موسیقی وابسته به دارالفنون، از موسیو لومر موسیقیدان فرانسوی، آموزش موسیقی دیده بود. مینباشیان پس از چندی خود آموزگار موسیقی و رییس موسیقی نظام شد. سرانجام این همکاری سرود شاهنشاهی ایران بود که چامهاش از میرزا افسر است و آهنگ آن از مینباشیان.
رضاشاه پس از شنیدن و خواندن چامه سرود ملی ایران دو واژه آن را تغییر داد. یکی "شهنشه زنده بادا" آغاز سرود را به "شاهنشه ما زنده بادا" و دیگری "از اجنبی جان میستانیم" را به "از دشمنان جان میستانیم" برگرداند.
اشتباههای پراکنده شده درباره سرود ملی ایران
درباره تاریخچه سرود ملی ایران داستانهای گوناگون نادرست گفته شده است. به اشتباه گفته می شود که اولین سرود ملی از سوی مسیو آلفرد ژان بابتیست لومر [۲] فرانسوی ساخته شده است. مسیو لومر آموزگار موسیقی نظامی بود که در سال ۱۸۶۸ میلادی برابر با ۱۲۴۷ خورشیدی که در مدرسه دارالفنون موسیقی غرب را بیاموزاند. لومر رِنگی ساخت که آن در نخستین سفر ناصرالدینشاه به اروپا زمانی که وی به کشور فرانسه آمد برای خوشآمد وی نواخته شد. پیش از آمدن ناصرالدینشاه به پاریس، ناصرالدینشاه از نمایشگاه بینالمللی در شهر وین پایتخت اتریش بازدید کرد. در وین ناصرالدینشاه با موسیقی پیشباز شد که از سوی پسر یوهان اشتراوس [۳] موسیقیدان بزرگ اتریشی که به نام "پادشاه والس" [۴] آوازه جهانی دارد، نوشته شده بود. این قطعه ساخته شده از سوی یوهان اشتراوس پسر تا به امروز با فرنام "مارش پرشیا" در سالنهای کنسرت نواخته میشود.
از آنجا که در زمان ناصرالدینشاه و مظفرالدینشاه حکومت ملی وجود نداشت، سرود ملی کشور نیز وجود نداشت. حکومت ملی با انقلاب مشروطه[۵] در ایران بنیان گزارده شد. نخستین پادشاه مشروطه ایران محمدعلی شاه بود که با ملت ایران در براندازی مشروطه جنگید. محمدعلی شاه هیچ سفری رسمی برای دیدار از کشورهای دیگر نکرد. احمد شاه پس از سرنگونی محمدعلی میرزا پدرش در سیزده سالگی در سایه نایبالسطنه بر تخت نشست. ایران در این زمان هم سرود ملی نداشت. احمد شاه هیچ بازدید رسمی از کشوری نکرد و با اشغال ایران از سوی ارتش روسیه و انگلستان در جنگ جهانی اول دیگر توجه و نیازی به ساختن و داشتن سرود ملی نشد. در یکی از سالهای با پادشاهی احمد شاه، دانشجویان خارجی که در آلمان بودند در آیینی میبایستی که در برابر پادشاه آلمان ویلهلم دوم [۶] رژه روند و سرود ملی آن کشور رابخوانند. هشت دانشجوی ایرانی در آلمان گِرد همآمدند و پس از رایزنی برای نگاه داشتن آبروی مملکت، به مسولین نگفتند که ایران سرود ملی ندارد. این هشت تن، آهنگینترین چامهای را که به یاد داشتند را در روز رژه رسمی خواندند و آن چامه "عمو سبزیفروش" بود که با تکیه بر "بله" مانند یک سرود نظامی خوانده شد. دانشجویان ایرلندی که پشت سر دانشجویان ایران بودند به هیجان آمدند و همآوای "بله" شدند و "بله" ها در استادیوم پژواک یافت.
پس از آنکه رضا شاه، شاهنشاه ایران شد، برای نخستین بار حکومت ملی ایران با قوانین بنیان شد. قوانینی که چه کسی ایرانی است، ایران با واژه "ایران" نامیده شود و نه "پرشیا"، شیر و خورشید نشان مملکت ایران " ، درفش ملی ایران با رنگهای سبز و سپید و سرخ، زبان ملی ایران زبان "پارسی" . هنگامی که سفر رضا شاه بزرگ را به ترکیه سازمان داده میشد، نیاز به سرود ملی ایران آشکار شد.
پس از درگذشت بیژن ترقی ترانهسرا در سال ۱۳۸۸ که برای خوانندگانی چون بانو الهه و بانو حمیرا جاودانههایی سروده است، ادعا می شود که وی ترانه "ای وطن" را سروده و آهنگی که برآن گذاشته شده است، ادعا می شود که آرانژمان نوینی از رِنگ مسیو لومیر است. این پدیده را به ملت ایران به عنوان "نخستین سرود ملی ایران" می فروشند. این کاملا روشن است که رِنگ مسیو لومیر هر چه که بوده است "سرود ملی ایران" نبوده است و تنها سرود ملی ایران، سرودی است که در زمان رضا شاه بزرگ از سوی انجمن ادبی ایران دربرگیرنده سه سرود، سرود شاهنشاهی، سرود پرچم و سرود ملت سراییده شد و آهنگساز آن ساخته مینباشیان است.
چامه سرود شاهنشاهی ایران و سرود پرچم ایران و سرود ملت ایران
شاهنشاه ما زنده بادا | ||
پايد کشور به فرش جاودان | ||
کز پهلوی شد ملک ایران | ||
صد ره بهتر ز عهد باستان | ||
از دشمنان بودی پریشان | ||
در سایهاش آسوده ایران | ||
ایرانیان پیوسته شادان | ||
همواره یزدان بوَد او را نگهبان |
ای پرچم خورشید ایران | ||
پرتو افکن بر روی این جهان | ||
یاد آور از آن روزگاری | ||
کسود از برق تیغت بر کران | ||
در سایهات جان می فشانیم | ||
از دشمنان جان میستانیم | ||
ما وارث مُلک کیانیم | ||
همیشه خواهیم وطن را از دل و جان |
بودیم و هستیم پیرو حق | ||
جز حق هرگز نخواهیم از جهان | ||
با شاه پرستی مملکت را | ||
داریم از دست دشمن در امان | ||
ما پیرو کردار نیکیم | ||
روشندل از پندار نیکیم | ||
رخشنده از گفتار نیکیم | ||
شده زین فضائل بلند آواز ایران |