مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۸۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۸۴
جلسه هشتادوچهارم
صورت مشروح مجلس یوم یکشنبه اول قوس۱۳۰۳مطابق۲۵ربیع الثانی۱۳۴۳.
مجلس دوساعت ونیم قبل ازظهر به ریاست آقای موتمن الملک تشکیل گردید.صورت مجلس یوم پنجشنبه ۲۸عقرب را آقای اقبال الممالک قرائت فرمودند.
رئیس-آقای شریعت زاده.
(اجازه) شریعت زاده-البته خاطرآقایان مستحضراست که آقای دبیراعظم سابقاًیکماه اجازه خواسته بودند واجازه یکماهه مرخصی ایشان هم تصویب شد واین مرخصی هم برای معالجه کسالت مزاجی که داشتند بوده است.ولی درموقعی که آقای رئیس الوزراء برای انجام وظیفه مهمی به شیرازتشریف می بردندبه وجود ایشان احتیاج پیداکردند وایشان راهمراه خودشان بردند.معلوم است ایشان بجای اینکه ازمرخصی خودشان استفاده کنند آن مرخصی را برای انجام خدماتی صرف کرده اند اینجا درصورت مجلس ایشان راغائب بی اجازه نوشته اند تقاضا میکنم این را اصلاح فرمایند.
رئیس-تقاضائی کرده اند به کمیسیون مراجعه شد وکمیسیون تصویب نکرده است اگربنا باشد ازبابت مرخصی سابق احتساب شود بایدمجدداً استجازه نمایند ولی راپرت کمیسیون البته درمجلس قرائت میشودوبسته برای مجلس است آقای دستغیب.
(اجازه)دست غیب-بنده قبل ازدستور عرضی دارم.
رئیس-آقای ملک التجار.
(اجازه)ملک التجار- آقای سردارعشایراستجازه کرده بودند که دوجلسه غائب باشند کمیسیون هم تصویب کرده بودراپرت آنهم حضورمبارک تقدیم شده بودخود بنده هم استجازه کرده بودم.
رئیس-ده فقره راپرت است که امروزقرائت میشود.نسبت به صورت مجلس دیگراعتراضی نیست؟(اظهاری نشد)
رئیس-آقای دست غیب.
(اجازه)دست غیب- لایحه راجع به تجدیدنظر درقانون استخدام کشوری که به کمیسیون مراجعه شده بودبنده نفهمیدم که درکمیسیون چه شدوچه نظری اتخاذکردند.نظری که آقایان درآن قانون داشتندراجع به هفت هشت ماده بود کمیسیون آن هفت هشت ماده مبتلابه بود نمیدانم درش تجدیدنظر کرده یا خیر ازسرشروع کرده.درهرصورت نمیدانم علت اینکه چیزهائی که به کمیسیون میرود اینقدرمعطل میکند چیست؟
شریعت زاده-کمیسیون تجدیدنظر درقانون استخدام به وظایف خودش مرتباً عمل کرده است.درموضوع قانون استخدام پس ازآن که شور اولش شد ازطرف دولت تذکر داده شد که آنها هم درنظر دارندمطالعاتی درآن کرده نتیجه مطالعات خودشان را به کمیسیون بفرستند وکمکی به کمیسیون کرده باشندوتا کنون نتیجه مطالعات دولت نرسیده وعنقریب شور دوم آن شروع وراپرت آن به مجلس تقدیم خواهدشد.
رئیس-خبرکمیسیون بودجه مطرح است.آقای حاج میرزاعبدالوهاب.
(اجازه) حاج میرزاعبدالوهاب-بنده مخالفم. ربط به موافقت ومخالفت بادولت ندارد.یک چیزهائی به نظر بنده رسیده که آنها راحمل براین میکنم که خودبنده ملتفت نشده ام.آقای مخبرتوضیح بدهند شایدبنده قانع شدم وموافقت کنم.یکی ازچیزهائی که بنده یادداشت کرده ام اینست که اینجا عایدات مینویسند خانواری.گرچه دیروزهم آقای شریعت مدار دراین باب شرحی فرمودندولی بنده جوابش راملتفت نشدم که مقصودچیست.زیرا این خانواری مال وقتی بودکه سربازنمی گرفتند وبنا شد دولت این را جزو
عایدات خودش حساب کند حالاکه باسختی سربازمی گیرند دیگر اینکه معنی ندارد.یکی دیگرکلمه مالیات غیرمستقیم است که این کلمه کش دارد ومعلوم نیست این مالیات غیرمستقیم چیست وبا این اسم چه تمحیلاتی برمردم میکنند.دربعضی جاها یک رشته دربعضی جاها دورشته ودربعضی جاها پنج رشته برمردم تحمیل میکنند.آنوقت درسال بعدهم همین ها راجزء عایدات حساب میکنند ومی آیند می گویند عایدات ما اینقدراست ودرمقابلش هم اینقدرمخارج داریم.
امسال قریب شش ماه است همدانیها متحصن هستند… تظلم دارند که یک مالیاتهائی برما تحمیل میکنند وهیچ تکلیفشان معلوم نیست. این تحملات رامیکنند آنوقت سال دیگرهم می آیندمی گویند فلانقدر عایدات ما است درمقابلش هم یک مخارجی می تراشند. یکی ازچیزهائی که به اسم مالیات میگیرند باجهائی است که در راهها ازمردم مطالبه میشود.بایدصورت این مالیاتهای غیرمستقیم به مجلس بیاید که ماهم بدانیم ازروی چه قاعده وقانونی این مالیاتها را میگیرند.مثلاً یک اتومبیل که ازاینجا بقره تومیرود بایدهفتادتومان باج بدهد ومعلوم نیست این مالیات ازروی چه قانونی است.یکی دیگرمسأله ضرابخانه است که برداشته اند یکی دیگر عایدات متفرقه است بنده این رانفهمیدم این دیگرچه مالیاتی است.
مالیات مستقیم وغیرمستقیم وضرابخانه وغیرو که هست این دیگرچه مالیاتی است.بنده ملتفت نشدم ومعنیش اینست که هرچه می خواهید ازمردم می گیرند. یکی هم مسأله نیم عشراوقاف است.این یکی ازمالیاتهای تازه است که مجلس هم آنرا تصویب نکرده است.درصورتیکه مالیاتی که سابقه نداشته است باید به مجلس بیاید وپس ازتصویب مجلس بگیرند این مسأله نیم عشراوقاف را هم بنده نفهمیدم.یکی دیگرمسأله عوایدنظمیه است که آنرا هم بنده نفهمیدم.نظمیه یک وظیفه دارد که وظیفه اش دزدبگیری است یا اینکه کسی شرارت یا هرزگی بکند اوراجلب کنند وتسلیم عدلیه نمایند واینجا یک عواید معینی برای نظمیه نوشته اند.مسأله دیگر مسأله عوایدمحاکمات عدلیه است که اینجا یکصدوبیست هزارتومان عواید محاکمات رانوشته اند.بلی فرضاً عشرهم بگیرند ولی درصورتیکه یک عدلیه ششصدهزارتومان خرجش باشد می خواهم ببینم به چه دلیل عایداتش صدوبیست هزارتومان شده است.برای اینست که عدلیه کارنمیکند. این همه محاکمات مردم چهارسال پنج سال همینطورمانده معلوم است عدلیه کارنمیکند که اینقدرعایداتش شده است.مسأله دیگرمسأله عوایدپست است.الان قریب سه ماه است که درمرکزتمبر نیست وحال آنکه درسابق مذاکره می شد برای تمام عواید دولت تمبرقرار دهند …
آن کار راکه نکردند پستخانه هم که همیشه تمبرداشت حالا چندماه است که تمبرندارد ومعلومنیست یک کاغذ راکه میبردند درآنجا چه میشود فقط یک مهر روی آن میزند.سابقاً من که پول میدادم درمقابلش تمبرمیدادند.ولی حالا فقط یک مهر میزنند ومعلوم نیست که آن کاغذ به مقصدمیرسد یا نمیرسد.اینها یک چیزهائی است که به عقیده بنده باید درست شود. دیگرمسأله اکسید دوفراست که آقای شیروانی آنروز اشاره کردند پارسال هم درکه به مجلس آمد بنده مخالف بودم وصورتیکه به مجلس آوردندخود آن کسی که کنترات کرده بود صدهزارتومان تقاضا کرده بودبدهد.حالا اینجا پنج هزارتومان نوشته شده بنده نمیدانم چرا اینطور شده درصورتیکه آنطور ایشان میگفتند هرتنی بیشتر ازدو شلینک خرج ندارد وبه چهارلیره به فروش میرسد ومطابق همان صورتیکه پارسال آوردند وبنده درپشت همین تریبون عرض کردم سالی دویست هزارتومان بیشترعایدی داشت. نمیدانم حالا چرا پنجاه هزارتومان رسیده است.مسأله دیگرمسأله مؤسه رهنی است. اولاً این مسأله ازچیزهای مضراست.ثانیاً خلاف شرع است والبته همه آقایان تصدیق میکنند که درمملکت اسلامی مسأله مؤسسه رهنی مضر وهم برخلاف شرع است. زیرا یک فرعی میگیرند که معلوم نیست ازروی چه قاعده ایست درحقیقت ربای همین است واجازه دادن اینکه دولت ازاین قبیل عواید پولی بگیرد معنیش تصویب یک امرخلاف شرعی است این راهم بنده مخالفم.مسأله دیگر عواید متفرقه است که در دوجا نوشته اند.آنرا هم باید بفهمیم بعد می آید درسرمخارج.مخارج وزارت مالیه همانطور که آنروزمذاکره شد هفت کرورنوشته شده است. این هفت کرورش مخارج گمرک است که هیچ.چون گمرک پانزده کرورعایداتش است.یک کرور از هفت کرور مخارج مالیه درمقابل پانزده کرور عایدات که تقریباً صدچهل میشود. چون عوایدی را که عدلیه یا پست وتلگراف یا سایرادارات میگیرند غیر ازعایدات مالیه است.آنها جمع کرده تحویل مالیه میدهند.یکی دیگراستهلاک تحویل دولتی است.بنده نمیدانم استهلاک دیوان دولتی چیست.آیا اینهائی که امروز درمجلس متحصن هستند یا درخارج هستند حساب اینها هم جزء این دیون هست یا خیر. اگرهست جهت اینکه اینها را مستثنی کرده اند چیست؟
اگرهم هست آنها راتصریح بفرمایند که تکلیف آنهم معلوم شود.یکی هم مخارج انتفاعی است.دروقتی که صورت مخارج انتفاعی را آورده بودند بنده دیدم چهارهزاروپانصدتومان برای مخارج خالصجات همدان نوشته بودند.همان وقت هم بنده به آقایان عرض کردم همدان خالصه غیرانتفاعی ندارد.حالا خالصه انتفاعی داشته باشد نمیدانم حتی چنین چیزی هم ندارد ولی خالصه غیر انتفاعی که دولت خودش درآنجا عمل کندکه هیچ ندارد.استدعایم این بود که این صورت مخارج انتفاعی راهم بیاورند که ما هم ببینیم تا موافق شویم.این بود عرایض بنده.
رئیس-آقایان سالارلشگرطهرانی وآقاسیدیعقوب پیشنهاد کرده اند که مذاکره درکلیات کافی است.
جمعی ازنمایندگان(با همهمه)-کافی نیست. چه چیز کافی است.(صدای زنگ رئیس).
رئیس-آقای طهرانی.
(اجازه)آقا شیخ محمدعلی طهرانی-درکلیات فقط باید مذاکره این بشود که آیا بودجه لازم است یاخیر؟وعایدی ما ازکجا است ومخارج ماچیست؟ ما دراین چهار پنج روزه که وقتمان راصرف کلیات کردیم تمامش در روی مواد حرف زدیم. چند جلسه هم باید درهر ماده آن صحبت کنیم.آقایان هم که هفته پنج جلسه راتصویب نمی فرمایند با این ترتیب که پیش میرویم بالاخره منتهی میشود به حمل.
شیروانی-می خواستند بودجه را اول سال بیاورند.
طهرانی-بنابراین بهتراین است مذاکرات درکلیات را کافی بدانند وداخل درمواد بشویم.هر اعتراضی که درهر ماده هست درآن مذاکره بشود.
بعضی ازنمایندگان-صحیح است. بعضی دیگر-صحیح نیست.
رئیس-آقای داور باکفایت مذاکرات مخالفند؟
داور-بلی. بنده مخالفم باری اینکه می بینم مهمترین مسائل مسأله بودجه مملکتی است که مابایک سهل انگاری درآن نظر میکنیم.درممالکی که خیلی ازما پیشترندوترقیاتشان زیادتر است بودجه شان مرتب است وقتیکه بودجه مطرح میشود.بنده درخاطر دارم دریکی ازممالک خارجه (چون نمی خواهم وقت آقایان را به این مسائل صرف کنم ولی گاهی انسان ناچارمیشود.) درفرانسه دویست وهفتادوخورده نطق درموضوع بودجه شده بود. این اندازه درموضوع بودجه دقت میکنند ولی دریک بودجه که ازسرتاپایش غلط است(بعضی نمایندگان-صحیح است)اساسش غلط است(صحیح است)- تشکیلاتش غلط است والان قریب هیجده سال است که هروقت مجلس هست وبودجه به مجلس می آید قریب پنج شش ماه درکمیسیون بودجه درآن گفتگو میشود وبالاخره درحدودهمان تشکیلاتی که حاضر است یک کارهائی میکنند و درآخر سال یا یک بودجه چهاردیواری یا یک چیزتفصیلی که معلوم نیست از روی چه قاعده نوشته شده است به مجلس می آید وقتی هم که به مجلس آمد آقایان می گویند آخرسال است نباید وقت راتلف کرد وباید عجله کرد وزودتر رأی داد.
عرض میکنم بالاخره باید یک روزی این مملکت دارای یک تشکیلات صحیحی بشود یا خیر؟ آقایان باید بدانند که درموقعی که بودجه مطرح است باید این مذاکرات بشود ودرهین بودجه هم باید مذاکرات کاملی به عمل آید تا کمیسیون بودجه این بودجه راپس بگیرد واز روی یک اساس ویک تشکیلات صحیحی مجدداً بودجه را نوشته وبه مجلس بیاورند والان با این ترتیب وبا این عجله که دو روز است چهارپنج نفر درآن صحبت کرده اند
آقایان میگویند مذاکرات کافی است ومی خواهند رأی بدهند.اگر اینطور است چرا اصلاً به خودتان زحمت بدهیم؟ خوبست اساساًبگوئیم بیست وسه میلیون عواید دولت است وبیست وسه میلیون هم مخارجش برود خرج کند.
رئیس-رأی میگیریم یه کفایت مذاکرات.آقایانی که مذاکرات در کلیات را کافی میدانند قیام کنند.(عده قلیلی قیام نمودند).
رئیس-معلوم میشود کافی نیست.و
آقای افشار(اجازه)-آقای مخبر میخواهند اظهار رأی کنند.
مخبر-اعتراضی را که آقا فرمودند غالباً جوابهایش را خودشان هم میدانند منتهی خواستند ازطرف بنده عرض شده باشد.راحع به خانواریکه فرمودند البته خودشان میدانند.خانواری همان است که فرمودند ودرحقیقت چیزی است که مربوط به سرباز است …
شیروانی-مربوط به سر نیست …
مخبر-شما نمیدانید ولی خود اعتراض میکند به علاوه هروقت موقع نطق شما شدتشریف بیاورید اینجا وهر اعتراضی دارید بفرمایید آنوقت بنده هم جواب میدهم.
شیروانی-مالیه میگیرد.
مخبر-بلی مالیه میگیرد … بدیهی است درصورتیکه سربازبده سربازخودراندهدباید این مالیات خانواری را بپردازد والبته باید مالیات مراع ومواشی خود رابپردازد.ملغی شدن این مالیاتها مربوطه به این است که قانون ممیزی بگذرد تا کلیه این مالیاتها لغو شود ولی قبل ازآنکه قانون ممیزی نگذشته اگر بخواهید این قبیل مالیاتها وعوائد دولتی لغو شود دچار یک کسربودجه سنگینی خواهید شد. با این حال البته اگر مجلس تصویب کند که نگیرندکمیسیون بودجه هم این قلم را ازجزو عایدات حذف خواهد کرد. راجع به مالیاتهای غیرمستقیم وضمناً باجهای راهها فرمودند.باج راه مربوط به مالیات غیرمستقیم نیست مربوط به مخارجی است که درخود راه میشود. مالیات غیرمستقیم آن چیزهائی است که ازتصویب مجلس گذشته است. راجع به عواید متفرقه فرمودند چیست؟ یک قلم را حالا بنده از باب مثل عرض میکنم:در وزارت مالیه یک تصدیقهائی میدهند.یک سوادهائی میدهند وبه این قبیل نوشته جات یک تمبری الصاق میکنند.فرضاً پنج قران، این یکی از عواید متفرقه است وازاین قبیل. راجع به مسأله نیم عشراوقاف فرمودند مالیات تازه است.خیر.تازه نیست.سابقاً وزارت علوم واوقاف میگرفت حالا به توسط مالیه گرفته میشود. راجع به عواید محاکمات عدلیه فرمودند که چرا صدوبیست هزارتومان است.این مسأله هیچ دلیل نمیشود ممکن است یکسال سیصد هزارتومان باشد. یعنی احکام بیشتر درعدلیه اجراء شده باشد ویکسال کمتربشود. این دلیل نمیشود که چون عدلیه هفتصدهزارتومان مخارج دارد هفتصدهزارتومان هم عایدی داشته باشد ممکن است یکسال شصت هزارتومان ویکسال سیصدهزارتومان عایدیش باشد. یکی هم راجع به تمبر پست فرمودند واین ایراد اساسی آقا بودکه چرابااینکه دولت و وزارت پست وتلگراف اطلاع دارند که هنوز وسایل طبع تمبر درایران موجود نیست(تا انشاالله مطبعه مجلس درست شود) ترتیبی کرده اند یعنی بی احتیاطی کرده اند که حالا تمبرنداشته باشند. والبته آقا هم تصدیق می فرمایند. این ایرادی است که به وزارت پست وتلگراف وارد است ومربوط به بودجه نیست. ازآنطرف هم البته تصدیق می فرمایند که تمبهای ایران درخود مملکت ایران درست نمی شده است بلکه دراروپا هم درشهرهای مخصوصی است که تمبربایک ترتیبات خاصی طبع میشود. راجع به مسأله خاک سرخ فرمودند این قسمت را بنده در جلسه قبل هم عرض کردم اگر آقا جزومخالفین دوره چهارم بودند با اینحال یک رأیی داده شده است والبته تا مدت ده سال رأی داده شده است آن رأی واجب الاجراست مگراینکه برخلاف موادیکه به حاج معین امتیازداده شده رفتارشود والا تا موقعی که آن امتیازباقیست حق مشروع اواست.
راجع به مسأله مؤسسه رهنی فرمودند که خلاف شرع است. خود بنده هم دراساس با آقا موافقم ولی گمان میکنم خلاف شرع نباشد. البته آقای مدرس بهترمیدانند ولی چون بعنوان حق الحفاظه گرفته میشود خلاف شرع نیست. راجع به مسأله استهلاک دیون دولتی فرمودند که آیا آقایانی که درمجلس متحصن هستندحساب آنها هم جزو این دیون دولتی محسوب میشود یا خیر؟ خیر این استهلاک دیون دولتی مربوط به داخله نیست.مربوط به خارجه است که یازده هزاروکسری لیره است که تسعیرمیشود وماهیانه پرداخته میشود. راجع به مخارج انتفاعی ومخارج خالصه غیرانتفاعی همدان فرمودند.بلی این یک اشتباهی بود که درآن صورتیکه از وزارت مالیه فرستاده شده بود کرده بودند. چهارصدوپنجاه تومان هم بود نه چهارهزاروپانصدتومان وهمانطورکه فرمودند همدان خالصه غیرانتفاعی ندارد واین مربوط به مستقلات آن بوده است واشتباهاً اینطور نوشته شده. صورت جزء مخارج انتفاعی راهم اگر بخواهید درکمیسیون حاضر است ممکن است آقایان اجازه بفرمایند طبع شود یا اگرخود آقا بخواهند ممکن است تشریف بیاورند ملاحظه بفرمایند.
رئیس-آقای دست غیب.
(اجازه) دست غیب- درقانون منطق که ماپیشترها می خواندیم اینطور بود که همیشه می گفتند تصورقبل ازتصدیق است هیچوقت صاحب عقل کاملی وعقل ناقصی نمیتواند خیال کند که تصدیق قبل از تصوراست اینجا با این ترتیب بودجه آوردن به مجلس بنده می بینم تصدیق قبل ازتصور شده زیرا ما میخواهیم رأی بدهیم به یک چیزی که تصورش را نکرده ایم وعلم به جزئیات آن نداریم. تصور قبل ازتصدیق مسلم است ولی تصدیق قبل ازتصور سابقه ندارد یک بودجه چهاردیواری (به اصطلاح دوره چهارم) به مجلس آورده اند که به غیراز اعضای کمیسیون بودجه اگر سرتاپای اورا دقت بفرمایند چیزی ازآن مفهوم نمیشود چرا؟ برای اینکه اینجا یک قلم عایدات دارد ویک قلم مخارج که معلوم نیست عایداتش چطور مرتب شده ومخارجش چطور. علاوه براین درموضوع تشکیلات اصلاً وقتیکه یک وکیلی بخواهد حرف بزندجایش درهمین جا هست. مثلاً اگروکیلی بخواهد بگوید که تشکیلات وزارت داخله صحیح نیست جا ندارد اولاً درموقعی که بودجه مطرح است واگرجای دیگری آقایان سراغ دارند بفرمایند تابنده درآن موقع عرض کنم. بنده تشکیلات وزارت داخله راصحیح نمیدانم یا فرض میخواهم بگویم تشکیلات وزارت معارف صحیح نیست ازروی دلیل وبرهان باید بگویید جای این حرف کجا هست؟ به عقیده بنده جایش همین جا هست اگریک وکیلی بخواهد بگوید تشکیلات وزارت معارف صحیح نیست ازروی برهان ومنطق جایش همین جاهست برای اینکه بودجه است که تشکیلات را مرتب میکند.من باب مثل ونظر عرض میکنم دربنادر وزارت معارف چه کارکرده ؟
چرابچه هائی که دربندرعباس وبوشهروعباسی هستند برای آنها مدرسه درست نکرده انداین رادرچه وقت باید عرض کنم؟ به عقیده بنده جایش درهمین جا است اگر از وزارت معارف سؤال کنم ازبندرعباس تابوشهر وتمام خلیج فارس ازاول تا آخر وزارت معارف چه کرده جواب میگویند بودجه محل نداردپس جایش اینجاست که بگویم باتشکیلات وزارت معارف مخالفم وهمینطور درموضوع وزارت داخله که اگر سوال کنم چرا دربنادرتشکیلات ندارید میگویند وقتی که بودجه مطرح بود دیدی که برای آنجاها محل نداریم چرا تصویب کردید. اگرکسی میخواست درموضوع تشکیلات وزارت داخله حرف بزند جایش همانجا بود. پس این تصدیق قبل ازتصورات که ما رأی بدهیم درحالتیکه تصورآنرا نکرده ایم.از قراراطلاعی که من دارم معلمین مدارس( باز این یک حرفی است که آقایان تصورنکنند راجع به جلب وتحبیب است) خدامیداند اینطورنیست بنده شنیده ام که حقوق سنبله معلمین مدارس راهنوز نداده اندوپس ازاینکه من بطورخصوصی سؤال کرد وکه چرا تاکنون نداده اند گفتند رئیس کل مالیه گفته است صورت ریزمدارس تا به من ندهید پول نمیدهم.
صورت ریزمعلمین را رئیس مالیه بخواهد تاپول بدهد اما بنده که می خواهم تصویب کنم صورت ریزنمی خواهم! رئیس کل مالیه میخواهد ببیند که درمرکز ودرولایات چندنفرمعلم است وچه میکنند که آنوقت پول بدهد ولی بنده که وکیلم ومی خواهم رأی بدهم نبایدجزئیات راببینم ورأی بدهم. اینکه منطق نداردعلی ای تقدیر اگرکسی بخواهد درفلان ولایت به معلم پول نداده اند یا به فلان مدیر مدرسه پول نرسیده جایش کجااست؟قطعاً جایش درهمین جاست. پس بنده با این طرزبودجه آوردن به مجلس مخالفم.حالا بیاییم راجع به یکی یکی اقلام عایدات نگاه کنیم آنچه را آقایان راجع به آوردن اینطور بودجه به مجلس باید بفرمایند فرمودند راجع به نیم عشراوقاف که آقای حاج میرزاعبدالوهاب هم فرمودند وکاملاً جای تصدیق است.
باید دید یک ملک چندجا باید مالیات بدهد؟آیا کسی که ملکی راوقف میکند تقصیرکرده
واقف وقف یکجا باید مالیات ملکش رابدهد، یکجا هم نیم عشر اوقاف را میخواهند از اوبگیرند این نیم عشر راکی باید بدهد؟ متولی پای خودش حساب کند که نمیشود پای وقف حساب کند شرع جلویش رامیگیرد. اینجا ازیک ملک دومالیات مطالبه میکنند وبا این ترتیب بهتراینست که به کلی مردم خیرات ومبرات راترک کنند. آقا یک مثلی زدند برای عایدات متفرقه آیا برای کسی که میخواهد به عایدات رأی بدهد یک مثل کافی است؟مجلس که باید ناظر به جرئیات کارباشد یک مثل ازعایدات متفرقه برای آن کافی است؟ این مثل این می ماندکه دولت( من باب مثل عرض میکنم این کار رانمیکند) عبای شما را ازدوستتان بردارد وبگوید این ازعایدات متفرقه است باید عایدات متفرقه معلوم شود درتحت چه عنوان کلی اخذمیشود یک مثل کافی نیست که مجلس آنرا تصویب کند. همینطور تشکیلات وزارت عدلیه بنده دردوره چهارم عرض کردم حالا هم عرض میکنم بنده درتشکیلات وزارت عدلیه حرف دارم وتشکیلات عدلیه راصحیح نمیدانم.
البته وزارت جلیله عدلیه جغرافیای مملکت رامیداند ولی وقتی که به خلیج فارس نگاه کنیم می بینیم درتمام خلیج فارس یک محکمه نیست دربندرلنگه وبندرعباس محکمه نیست عباسی وسایربنادرمحکمه ندارند.پس اگرکسی برای ده تومان بخواهد تظلم کندچاره ندارد جزاینکه به حکومت مراجعه کند آنوقت بنده که یکنفروکیل هستم پشت تریبون می آیم میگویم چرا حکومت درامورداخلی مداخله کرده جواب میدهند چون ازطرف عدلیه محکمه نبوده است حکومت رسیدگی کرده اینهم تشکیلات وزارت عدلیه. همینطورتشکیلات وزارت داخله. دردوره چهارم هم عرض کردم وزارت داخله هفت هشت قلم را انداخته وقتی هم می گوییم چراچنین شده میگویند بودجه ندارند. بلی نماینده پیشنهاد اضافه خرج نمی تواند بکند وبنده هم چون افتخارعضویت کمیسیون تجدید نظردرنظامنامه داخلی رادارم نظامنامه راکاملاً به مرئی ومسمع خود دارم.بلی وکیل نمی تواند پیشنهاد اضافه مخارج بنماید ولی میتواند به وزارت داخله بگویدکه چرا برای لار،فسا، داراب حاکم معین نکرده اید؟چرا نظمیه ندارد. بلی نمیتواند بگوید ده تومان اضافه حقوق به فلان حاکم یا رئیس نظمیه بدهید ولی میتواند بگوید لاروقشم حاکمش کجاست؟
وقتی سؤال میشودچرا اسمی ازحکم عباسی وبوشهروفلان وفلان برده نشد میگویند بودجه ندارد. این یک قسمت راجع به فرمایش آقای دامغانی درخصوص اشل که دیروزفرمودند ودرست هم فرمودند آقای مخبر جواب ندادند درست است راجع به اشل حداقل واکثری تصورکرده اند. اما آقایان اعضای کمیسیون بودجه آمده اند فکرکرده اند که ممکن است کسربودجه بیاوریم لذا حداقل اشل رامعین کرده اند وبسیارخوب فرضاً سی تومان هم برای اشل معین نمیکردند برای اینکه کسربودجه نیاورند کسی حرفی نداشت. ولی آقایان درست دقت بفرمایند وقتی که می آیندبه یک مأموری می گویند اگرتو دزدی کردی وفی الجمله رشوه ازکسی گرفتی محکومی وتا ابدحق استخدام دولت رانداری با این ترتیب باماهی سی تومان چطورزندگانی کندتومان آنهم ؟
چطور میشود باماهی سی تومان با این تعطیلاتی که ازهرطرف به مستخدمین میشود زندگانی کنند؟ نماینده هم که نمیتواند زیادی پیشنهادکند.بسیارخوب وقتی که شما این سی تومان را برای یک نفرمستخدم معین کردیدمثل اینست که اورا وادارکنید به تجاوزکردن ازحقوق خود. من باب مثال عرض میکنم یک وقت ازآقایان وزراء سؤال کردم فلان حاکم را چراحقوق ندادید؟گفت بودجه ندارد.گفتم پس چه میکند؟ درضمن کلامش گفت خودش حاضراست. دراینصورت معلومست این شخص چه میکند پس بنابراین بنده با این ترتیب اش هم مخالفم وعقیده ام اینست با این ترتیب بااین بودجه گنگ که نه ازستون مخارج ونه ازستون عایدات آن چیزی فهمیده میشودمخصوصاً بااین ترتیب که اشل مستخدمین هم کم است نمیشود رأی داد.
وزیرمالیه- آقای دست غیب فرمودند تصدیق بلاتصورنبایدکرد. بنده هم تصدیق دارم ولی خواهش دارم ازآقایان که تصوربفرمایند حال امروزی را وابتلائی که مادرخصوص کاربودجه وادارات ومخارجی که بایدبشود وعایداتی که دولت باید برای آن مخارج تحصیل کند داریم. این مسلم ومحرزاست که مجلس شورای ملی درهرمملکتی صاحب اختیارمالیه آن مملکت است یعنی هم عایدات باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد وهم مخارج منوط برای مجلس شورای ملی است. دراینصورت لازم نیست که ما دراین قسمت بحث کنیم یا اینکه آقایان دراین خصوص اصراربکنند این یک امری است محقق ومنکرهم ندارد. ولیکن این را باید درنظرداشته باشنداینکه مخالفت می فرمایند با این بودجه واصرار میکنند که این درباب باید مذاکرات زیادشود اینجا کاملاً نقص غرض خودشان است به این معنی که حالا به هرجهت وهرمبلغی که بوده است( البته خیلی هم بدبوده وخیلی هم بدشده است) امسسال درموقع خودش بودجه به مجلس نیامده وبنده سابق براین هم عرض کردم که باید بودجه هرسال سال بعدتقدیم شود واگرغیرازاین بود مقصودآقایان ومقصودمجلس شورای ملی (یعنی آن مقصودصحیحی که دارند وحق هم هست) بعمل نخواهد آمد. درسال گذشته مجلس شورای ملی منعقد نبود بنابراین نتوانست این وظیفه خودش را انجام بدهد. لهذا دولت ومجلس ملجاً شدند که بودجه رابعدازانعقاد مجلس که دراین سال واقع شد بیاورند.حالا دراینصورت چطورمجلس شورای ملی میتواند اعمال نظرونظارت نسبت به مخارج مملکت آنطوری که می فرمایند وبایدهم همانطورباشدبکند؟. زیرا که مثلاً آقای داورکه اعتراض کردند خوب میدانند وهمانطور که فرمودند درکلیات یک بودجه چندصدنطق شد ولی خوب چندصدنطق که درعرض یکروز ممکن نیست پس اقلا عرض چندماه بایدبشود. البته مذاکره دربودجه چندماه لازم دارد وبنده هم تصدیق دارم ولی این بودجه که امسال آمده است به مجلس شما چندماه که وقت ندارید درآن مذاکره واعمال نظرکنید واگربخواهید زیاد مذاکره کنید نتیجه این میشود که تا آخرسال گرفتاراین بودجه هستید وهمین جاست که عرض میکنم تصوربکنید بعدتصدیق بفرمایید.
آقاسیدیعقوب-صحیح است چون درفرانسه هم زیاد مذاکره شده ……
شیروانی-این بودجه نیست ……
وزیرمالیه- والبته مخارجی را هم که دولت میکند برای ادارات است واین اداراتی که دائراست نمیشود درش رابست.
شیروانی-باید بست.
وزیرمالیه- خوب این هم یک مسأله ایست الان قیام وقعودبکنیدتکلیف دولت هم معلوم میشودولی آقای شیروانی که می فرمایند خودشان میدانندکه اینطورنیست. اگرمی فرمائید که اینطورباشد ودرب ادارات بسته بشودبنده هم حرفی ندارم رأی ، رأی مجلس شورای ملی است. اما این مخارجی که برای دولت پیش می آیدبعهده تأخیر واقع میشدوسال هم تمام میشود وهیچ نتیجه هم گرفته نمیشودجزاینکه مجلس شورای ملی ودولت بازمیمانند ازاینکه اقلا امسال که نشد این وظیفه را انجام دهند سال آینده هم موفق نخولهندشد. چرا؟ به جهت اینکه آخرسال رسیده. فرضاً که تا آخرسال هم به بودجه به آن ترتیبی که می فرمایند رأی داده باشید آنوقت بازسال نو باید داخل شویم دربودجه سال نو. بنده همه اینها رابه طریق احسن وجوه میگیریم فرض کنیم که روزاول جمع بودجه آمدید مجلس شورای ملی ابتدا میروید به کمیسیون بودجه والبته هم باید برود وکمیسیون هم که به عجله نبایدکارکند البته باید یک مدتی مطالعه کند وحق کمیسیون هم هست که چندماه هم اگرباشد درآن مطالعه شودبعد بیاید درمجلس شورای ملی ومجلس شورای ملی هم چندماه باید درش مذاکره شود. با این ترتیب آن مقصود اصلی تان حاصل نمیشودجزاینکه یک مذاکرات زیاد شده است وهی ناله وشکایت کرده ایم که چرا اینطورشده وچرا داخل درگذراندن بودجه نمیشویم وحال بنده راجع به آن قسمت نمی خواهم زیادصحبت کرده باشم ومطالب را زیادطولانی کنم این یک قسمت.
قسمت دیگرهم که میخواهم عرض کنم این است که فرمایشات آقای دست غیب وفرمایشاتی که سایرین فرمودند بنده می بینم دوچیزمتضاد است. یکی اینست که آقایان حتی الامکان ازتصویب عایدات میخواهند خودداری وامتناع بکنند ویکی اینکه درهرموردی که پیش می آید آقایان مخارج راکم میکنند مثلاً میگویند فلانجا وفلانجا عدلیه ندارد فلانجا وفلانجا حاکم ندارد. بلی صحیح است اما اگراین کارها را بخواهیم بکنیم خرج دارد. این مملکت را بالاخره آنروزیکه شما بخواهید دارای یک عدلیه قانونی بکنید (که بنده هم ازاشخاصی هستم که منتهای آمال وآرزوی من اینست ووجود عدلیه صحیح قانونی را اول شرط حیات مملکت میدانم وتاعدلیه نباشد نمیشودگفت این مملکت اداره دارد ومردم را اداره میکند) ده کرورخرج دارد وتصورمیکنید به ششصدهزار وهفتصدهزار تومان عدلیه درست میشود؟.
خیر وهمینطور سایرچیزها البته این قبیل کارها مخارج دارد ازیکطرف می خواهید این مخارج بشود ازطرف دیگر می خواهید مالیات گرفته نشود.
ولی بنده هم تصدیق دارم این مملکت که حالا ازمردمش بیست ودومیلیون مالیات میگیرند نمیشودیکمرتبه صدمیلیون گرفت باید به تدریج پیش رفت تااینکه قوه مملکت ومردم انشاالله زیادشود آنوقت البته دولت هم این باررابردوش مردم زیاد میکند یعنی بارنیست قوه تحملش راهم دارند. چه کنیم نمیتوانیم دریک مدت قلیلی عایدات مملکت را به جائی برسانیم که آن مقاصدی که درنظرداریم به عمل بیاید وحوائجی هم که درقسمت عدلیه وحکومتها وغیره داریم تأمین شودوهمچنین عایداتی که حالا فرض میکندخوب نیست وغلط است واساس صحیحی ندارد. اینها یک چیزهائی است که اکثرآنها ازقدیم الایام وبعیها هم دراین سنوات اخیره درمملکت جریان پیدا کرده است واگربخواهید رأی بدهید که این عایدات راما نگیریم آنوقت بفرمائید چه خواهیم کرد؟ مالیات یک چیزی نیست که شما بتوانید فوراً ایجادکنید ویک مالیات صحیح وبی عیب عادلانه که هم مجلس شورای ملی رأی داده باشد وهم اسباب اجرای آنرا دولت فراهم کرده باشد امسال که وجود پیدا نخواهد کردسال آینده هم درست نخواهدشد. بنده نمی خواهم گول بزنم ونباید هم ما خودمان را گول بزنیم وضع مالیات یکی ازمشکلترین کارهای دنیاست.
مالیات صحیح وضع کردن واخذآن کارآسانی نیست وبه اینکه آقایان پشت این تریبون نطق بکنند وشکایت بکنند درست نمیشود. ولی البته باید این حرفها هم زده شود ودرصدد اصلاح هم بودوباید دانست که مالیات یک دردیست.
شیروانی- درایران.
وزیرمالیه- ویک دردی هم هست که باید کشیدوچاره هم ندارد درهیچ جای دنیا راه دیگری پیدا نکرده اید وازبرای اداره کردن مملکت راه دیگری پیدا نکرده اید الا یه چیز. یکی قرض است والبته قرض را هم که نمیشود کرد والبته نباید هم کرد. یکی هم مالیات است .یکی آن چیزی است که اینجا خرج انتفاعی میگویند یعنی مثل کسب از او عایدی پیدا میکنند. درآنجاها این سه مسأله راپیدا کرده اند وعمل هم میکنند. عرض کردم قرض راحتی الامکان نباید کرد. باقیمانده مالیات وقسمت کسب که دولت کاربکندوبرای مخارج عایدی پیدا کنندوتاکنون هم ممکن نشده که دولتی بتواند عایدی خود رامنحصر به یکی ازاین سه رشته کندوازاین سه رشته بهترهمان مالیات است ولی کسب هم بایدکرد.
مثلاً دولت ایران که کسب میکند اینست که یک خالصه دارد درآن زراعت میکند ویاخرج یک اداراتی میکند که درمقابلش یک نفعی میبرد. درحقیقت مثل سایرمردم سرمایه می خواهد. اماعرض کردم این راه راه خوبی نیست ودولت نمی تواند ازاین راه عایدی داشته باشد. واین قسمت هم به تجربه رسیده است که دولتها خوب کسب نمیکنند. نه تنها دولت ما خوب کسب نمیکند سایردولتها هم با اینکه کارهایشان منظم تروبهتر از ما هست آنها هم همینطورند ولی تا اندازه از راه ناچاری باید کرد بالاخره باقی می ماند مالیات. مالیات راهم نمشود ازمردم نگرفت باید گرفت ولی باید سعی کرد که عادلانه باشدوحتی الامکان مردم یکسان باشند. مالیاتهای ماهم عیب دارد. هیچکس نمیگوید عیب ندارد. بنده هم تصدیق دارم کسی منکرنیست. اما باید دید اصلاح آن به چه نحو میشود. اصلاحش به این لوایحی است که به مجلس آمده وباید درش مطالعه ومباحثه کنند. والبته دریکروز ویک هفته ویک ماه نمیتوانند این کار رابکنند مدت لازم دارد چنانچه ملاحظه فرمودید لایحه ممیزی دردوره چهارم به مجلس آمد وتا آخردوره چهارم هم تمام نشد. دراین دوره هم به این مجلس آمده وحالا هم به این زودیها تمام نخواهد شد. واینکه عرض میکنم تمام نخواهد شد مقصودم ایراد برمجلس نیست. مجلس هرقدرهم که سعی بکندقانون ممیزی راکه اساس مالیات مملکت را منظم میکند نمیتواند درعرض بیست روزتمام کند ورأی بدهد وباید مطالعه شود مادامی هم که مطالعه نشده وتمام نشده ومجلس رأی نداده است نمیشودگفت مالیات مستقیم رانگیرند وامسال وسال دیگرادارات مملکت رابخوابانیم وبه این دلائلی که عرض کردم این فرمایشاتی که فرمودید اساساً صحیح است بنده هم منکرنیستم یعنی هیچکس منکرنیست. اما امروز موقع ندارد یعنی با این فرمایشاتی که می فرماییدکه مالیات را نباید گرفت یا آن خرج رانباید کردیا آن اداره را باید درش بست نمیشود ترتیب اثرداد. پس چرابدون جهت به خود زحمت بدهیم.
این بودجه امسال به این طریق بگذرانیدکه ازاین گرفتاری امروزه خلاص شویدوچون امروز برج عقرب تمام شده. این ادارات هم کارکرده اند البته حقوق لازم دارند وبدون تصویب مجلس شورای ملی هم حقوق نباید بدهیم ونخواهیم دادبرج قوس هم تمام خواهدشدجدی هم تمام خواهد شد. این ادارات چه باید بکنند؟ عرض کردم امسال به مقصودتان نخواهید رسید.سال آینده هم (بازگول نمیخواهیم بزنیم) سال آینده هم به وظایف خودتان تمامً نمیتوانید عمل کنید. زیرا وقت ندارید وبودجه سال آینده راباید امسال تمام کنید وامسال هم که آن اندازه مجال نداریم که کاملاً اعمال نظربکنیم بنابراین تصورمیکنم که خیلی زیاد لازم نیست دراین موضوع مذاکره شود.
رئیس- آقای مفتی
(اجازه) صدرالعلاء مفتی- مخالفت بنده راجع به اساس بودجه نیست ومقصود بنده هم ضمناً تنقید ازعملیات کمیسیون بودجه نیست. زیرا الحق همچنانکه مخبرمحترم درضمن این راپرت توضیح دادند تقریباً هشت ماه است کمیسیون بودجه درانجام وظیفه خود به هرنحوکه مقدوربودنهایت جدوجهد را به عمل آورده وبالاخره چون یقین حاصل کرد به اینکه امسال بودجه تفصیلی را که مجلس شورای ملی بخواهد کاملاً ازاقلام ریزآن مستحضرومطلع شود ممکن نیست که به مجلس تقدیم شود ناچاراین بودجه اعتباری ودربست را ازدولت قبول کرد وراپرتش راتقدیم مجلس نمود وبنده نظر به وظایف مقدسه که مجلس شورای ملی مطابق اصل مشروطیت عهده دار انجام آنهاست.
نظر به اعتراضات ودلائل زیاد آقایان مخالفین به این راپرت که به عقیده بنده اکثراعتراضات آنها قابل توجه است وبه موجب یک رشته اطلاعات خودم چه ازجهت عایدات وچه ازجهت مخارج که بعضی خلاف قانونها دربودجه هست آنچه راکه درنظرم باشد به عرض آقایان میرسانم. بااین طرزبودجه وبا این بودجه اعتباری دربستی بطور اجمال که تاکنون ازتحت نظریات واراده اشخاص بیرون نیامده وصورت تشکیلات قانونی به خودنگرفته بدون هیچگونه نظارت ورسیدگی درجزئیات آن ازطرف مجلس شورای ملی تصویب بشود به کلی مخالفم وتصویب این طرز و رویه راخارج ازوظیفه مجلس شورای ملی میدانم. چرابواسطه اینکه اگربه دقت مجموعه قانون اساسی وانتخابات راملاحظه کنیم می بینیم نمایندگان مجلس شورای ملی سه اصل کلی راعهده دارهستند ومقصود اصلی ازتشکیلات مجلس شورای ملی انجام همین سه اصل است. یکی تشخیص مصالح ومنافع عمومی واحتیاجات ضروری مملکت برحسب مقتضیات هردوره.
یکی قانونگذاری مطابق تشخیص اقتضای وضعیات مملکت وملت ویکی دیگر که خیلی عمده تراست امانت وحق گذاریست که باید همیشه کاملاً مراقبت نمایندکه عهده دارآن اجرای قوانین مملکتی از روی ترتیب قوانین مصوبه را به موقع اجراء بگذارند وهرگاه این اصول سه گانه محفوظ بماند ومجلس شورای ملی با انجام سه وظیفه مهم موفق بشودهم اصول مشروطیت محفوظ می ماند وهم مملکت به طرف سعادت میرود. عقیده شخص بنده این است که با اطمینان به اینکه مجلس شورای ملی کاملاً به انجام این وظایف موفق میشود ومانع و رادعی درجلو نخواهد بود. نمایندگان محترم ملت حق دارند برای رفع احتیاجات این مملکت به هراسم ورسمی باشد خواه مالیات تصاعدی اسم بگذارند یاغیرآن به اندازه قدرت وتوانائی مردم مالیات برمردم تحمیل کنند. ملت ایران راحصول اطمینان به اینکه مجلس شورای ملی به انجام وظایف خود موفق میشودازدادن هیچگونه مالیاتی استنکافی نخواهندکرد. اگرحالا استنکافی دارند به واسطه اینست که نمیدانند عایداتی که به دولت میدهند به چه مصرفی میرسد.
خلاصه یکی ازمسائل مهم مملکتی که حیات مملکت بسته به وجود آن است مسأله بودجه است ووظیفه مجلس شورای ملی است که کاملاً رسیدگی به قیمت جمع وخرج آن کرده وازهرقلمی که خلاف قانون باشد جلوگیری نمایند. اگربه همین طرزاجمال وابهام این لایحه راتصویب کند درحکم تصویب خلاف قانونیها وبی اعتدالیها خواهد بود. بالاخره برای مسؤولین اجراء دراخذ خلاف قانونیها سندومدرک میشودومیگویند مجلس شورای ملی درضمن بودجه کل رأی بابت جزئیات هم داده است. بعلاوه اگراین ترتیب سابقه پیداکند بالاخره سلب حق نظارت ورسیدگی ازمجلس شورای ملی میشودوبهمین ترتیب نظریات اشخاص حاکم خواهدبود. بنده اطمینان میدهم نظریاتی که امسال مانع ازتقدیم بودجه تفصیلی شده برای سال آینده هم موجودخواهد بود وهرگزبودجه مرتبی به مجلس نخواهدآمد ومتأسفانه ماباید درمواردی هم که درتحت اختیارمجلس شورای ملی است همیشه درانتظاراصلاحات آتیه باشیم.
درصورتیکه آتیه هم مثل امروزاست
وبه این زودی وسایل اصلاحاتی برای مامرتب نمیشود. واینکه عرض کردم درقسمت جمع وخرج بی اعتدالیهائی است امادرقسمت عایدات علاوه براینکه دررسوم نواقل وعوارض بلدی وباجگیری راهها وتهدیدتریاک خیلی اجحاف به مردم میشود وبعضی ازآقایان محترم کاملً توضیح دادند بازدرکردستان به انواع واقسام مختلف پولهای ناحسابی ازمردم میگیرند. ازجمله ازیک مال التجاره مهم درسقزوبانه ازاول حمل هذه السنه به اینطرف به اسم عشرجنگلها صدهفده ونیم میگرفتند درصورتیکه حق ندارند درآنجا صدهفده ونیم بگیرند واسمش راهم تغییرنمیدهند ومی گویند صدهفده ونیم بعنوان عشرازمالیات جنگلها باید گرفته شود.
حالا اگراسمش راهم تغییرمیدادند بازخوب بود ولی به اسم همان عشر ازعایدات جنگل این مالیات رامیگیرند وازجمله دردوسال قبل یک حکم عمومی به نمره نه هزارو ششصدویک ازوزارت مالیه صادرشد ودراکثرنقاط ایران این متحدالمآل به موقع اجرا گذاشته شده وبه دهات مخروبه تخفیف داده شده وبا وجود اینکه خرابی کردستان بیش ازسایرنقاط بوده بازهیچگونه تخفیفی درمالیات به مالکین آنجا نداده اند واصل وفرع بقایای مالیاتی راتماماً ازآنها گرفته اند سهل است تخفیفی به آنها نداده اند.
امساله درسقزیک مالیات دیگری به عنوان فوق العاده برمردم تحمیل کرده اند وازهرمالکی به تفاوت دوتومان چهرتومان پنج تومان گرفته وقبوض چاپی به آنها داده اند. ازجمله ازیک نفرمالک خلیل خان نام که دارای سه چهار پارچه قریه است با اینکه تمام مالیات خودش را پرداخته ومفصلاً حساب راگرفته است مأمور سرش کرده اند وچهل تومان ازاوگرفته اند وقبض چاپی هم داده اند ویک شرح مفصلی به وزارت مالیه تظلم کرده ویک شرحی هم به بنده نوشته است که به وزارت مالیه این تظلمنامه رابرسانم واینست که حالا قرائت میکنم. حالا بحمدالله تمام مالیات را اصل وفرع وبقایا رسانیده ایم ویک دیناردرپایم نمانده است. نهایت به سلیمان کندی وداش الوجه بدون اینکه یک شب مأمور درسرمالیات توقف نماید چهل تومان فوق العاده یعنی فوق الطاقه ازبنده گرفته اندوقبل ازاینکه جزمالیات بکنند فوق العاده راحواله کرده اند وحالا که یک دیناربقایا ومالیات درذمه بنده نمانده است بازیک قبض بلند بالا نوشته وروانه میکنند وپول میخواهند وبه تفاوت ازهرآقائی چهارتومان وپنج تومان میگیرند وحالا قبوضات فوق العاده حاضراست وهرگاه ملاحظات قبوضات فوق العاده رادارید اظهارفرموده توسط خدمت بفرستم مستدعیم حکم سخت صادرفرمائید که پول بی جهت فوق العاده راردنمایند. خداقبول نمیکنند مأمورین مالیه عالمی راخوردند. ملاحظه بفرمائید این ترتیب بامردم معامله میکنند دریک ولایت خرابی مثل کردستان هیچ تخفیف مالیائی به آنها نداده اند وبقایای آبها راهم میگیرند وبه اضافه یک مالیاتی هم به اسم مالیات فوق العاده دریافت میکنند. که اگرحساب بکنیم ازهرآقایائی پنج تومان وده تومان میگیرد درسقزوبانه درسال اقلاً به ده هزارتومان میرسد ومعهذا خیلی ازمالیاتهای دوره سیدضیاالدین ازقبیل مالیاتهای غیرمستقیم تاکنون درکردستان یافت ومیگیرند وهنوزمنسوخ نشده است. بنده عرض میکنم اگرمی خواهید تصویب بکنید باید یکی یکی رأی به جزئیات آن بدهید.باید ببینیم که اگراینجورعایدات به حساب دولت هم می آید واین عایدات مرکب ازهمین جزئیات است پس این عایدات بطورکلی نمیشود ازتصویب مجلس شورای ملی بگذرد.اگربه حساب دولت نمی آید وبه جیب وکیسه فرومیرود وظیفه مجلس شورای ملی اینست که هرطوریکه مقتضی میداند جلوگیری کند که عایدات این محل صرف هوی وهوس یک عده نشود وباید هرچه زودتراین مالیاتها را ازبین بردارد ویک قانون مالیاتی دیگرجای آن بگذارند که عملی باشدواجراشود. اما درقسمت خرج بطوریکه آقایان توضیح دادند قانون استخدام دروزارتخانه ها به موقع اجرا گذارده نشده است وسه سال است ازتصویب قانون استخدام گذشته است. اگرمانع اجرای این قانون نظریات اشخاص است چراجلوگیری ازنظریات اشخاص نمیشود وعلاوه براین بنده خودم شخصاً تشکیلات وزرات مالیه راخیلی بیشترازحد ضرورت واحتیاجات امروزه این مملکت میدانم.
البته تشکیلات وتأسیسات ادارات ووزارتخانه های هرمملکتی باید مطابق باعایدات آن مملکت باشد ولی درمملکن ما صدی سی ازعایدات به مصارف این مالیه میرسد درصورتیکه درسایرممالک ازقراری که بنده اطلاع پیداکرده وشنیده ام صدی پنج وصدی ده برای جمع آوری عایدات لازم است.عملیات عهده مالیه عبارتست از یک رشته تحویلداری ویک رشته تحصیلداری ویک رشته هم ترجمه که حالادائرشده است وبه عقیده بنده این عملیات رابه کمتر ازاین بودجه هم میتواند اداره کردوارزش سه میلیون بودجه راندارد. ازآنطرف می بینم درمسائل معارف-صحیه- به اندازه تضییق شده است درصورتیکه آنها بیشترطرف احتیاجات ایران است که به واسطه نبودن تشکیلات قضائی مردم امنیت حقوقی نداردوکرورها حقوق مردم تضییع میشود وبه واسطه نداشتن معارف ملت ایران صدی نودنفربیسوادهستند.
شیروانی-نودونه نفر
مفتی- وبه واسطه عدم وسلئی حفظ الصحه شاید درسال صدیک ازملت ایران به امراض مهلکه تلف مشوند. پس به عقیده بنده اگردرتشکیلات مالیه ازتجملات ولکفلات غیرازقسمتهای ضروری صرف نظربکنند وازهمین محل به معارف وصحیه وتشکیلات قضائی مملکت اضافه کنندالبته بهتر ومناسب ترخواهدبود. بعلاوه درتقسیم بودجه وزارتخانه ها دربین مرکزوایالات وولایات به هیچ وجه رعایت تعادل وتناسب نشده است زیرا اراده اشخاص درتقسیمات بودجه حاکم بوده است وابداً رعایت تناسب رانکرده اند درصورتیکه مطابق قانون اساسی واصول مشروطیت تمام ملت ایران متساوی الحقوق هستند وهیچ فردی ازافراد این مملکت ازحیث ایرانیت تفرق ورجحانی برفرد دیگرندارند وتمام متساوی الحقوق هستند. این مالیاتی هم که ازمردم گرفته میشود باید به تناسب عایدات وبه تناسب نفوس مجدداً به خود ملت ایران به تساوی برگرددوباید عموماً بطورتساوی ازخزانه دولت استفاده کنند. بنده می بینم بهیچوجه رعایت تعادل وتناسب نشده است. وازروی اراده اشخاص قسمت بعضی جاها را خیلی زیادمعین کرده اند وخیلی جاهای دیگر رابه کلی محروم کرده اند.
ازجمله دومیلیون ویکصدهزارتومان بودجه معارف ششصدوبیست هزارتومان بودجه عدلیه تقریباً درسال سی هزارتومان قسمت کردستان است. درصورتیکه کردستان با این حالت خرابی که دارد تقریباً درسال یک کرورعایدات باکمال اطاعت به صندوق دولت واردمیکند.دراین صورت درسال سی هزارتومان بودجه برای آنجا معین کرده اند وبواسطه قلت بودجه سقزوبانه وخورخوره تیلگوکه اینهاحدودسرحدی هستند واکثرعایدات کردستان را این چهارحدود تشکیل میدهند وتقریباً دارای صدوپنجاه هزارنفوس است. هنوزنظمیه وعدلیه ومعارف وصحیه ومدرسه ندارد. حتی بازارسقزمستحفظ وعسس هنوز هم نداردویکسال لست کسبه وتجارمجبورشده اند ازخودشان راعده رامعین میکنند وگمان نمیکنم درهیچ نقطه دنیا امروزاین ترتیب دائرباشد واین انصاف نیست که یک کرور ازکردستان بگیرند وبه مصرف امنیه ونظمیه وجاهای دیگر برسانند. بنده نشنیده ام که درهیچ جای دنیا بازاری باشد که ازطرف خود تجاروکسبه نگهداری کنند واقلا نگهداری بازاررانمیکنند یکسال است که اهالی سقزبه وزارت داخله ودولت تلگراف میکنند که پنجاه تومان مقرشود برای عسس وگشتی بازار این مبلغ خرجی راهم مضایقه میکنند وپنجاه تومان راهم مقرنمیکنند. بنده هیچ فلسفه وحکمتی نمی بینم برای اینکه فقط نسبت به اهالی کردستان این تبعیض وظلم بشود وازعایدات یک کروری که به دولت میدهند اینطوراستفاده بکنند که خودشان کشیک خانه وبازارخودشان رابدهند واستحفاظ بازارشان به عهده خودشان باشد درصورتیکه آقایان میدانند که ملت کردستان فطرتاً ایرانی وایرانی خواه هستند.
جمعی ازنمایندگان- صحیح است.
مفتی- وهمیشه حاضربرای خدمتگذاری به دولت ایران بوده وهستند حتی درایام فترت هم که مأموردولتی به کردستان رفته است خودملت کردستان طالب بوده اند که عایداتی که متعلق به دولت بوده است باکمال رغبت تسلیم کنند وبا این ترتیب همیشه درتحت فشارهمسایه ها همانطوریکه خودآقایان میدانند بوده است وحملات همسایه ها متوجه به کردستان می شدوتحت فشارهای سخت همسایه ها فقط باحس ایرانی خواهی درمقابل قوای فکری وعملی آنها مقاومت کرده است وهیچگونه اظهاری هم ننموده اند.(صحیح است) پس البته تصدیق می فرمائید که نسبت به چنین ملت مطیع وباشرافت البته بایدبیشترازاین قدردانی کرد. صدوپنجاه هزارنفوس انصاف نیست که ازخزانه دولت هیچ استفاده نکنند نه نظمیه ونه صحیه ونه عدلیه ونه صلحیه داشته باشند وحتی کشیک بازارشان هم خودشان بدهند.
به عقیده بنده این انصاف نیست واصلاح این امور رابنده ازوظایف شورای ملی میدانم
والبته باید مجلس شورای ملی رسیدگی کند وبه دولت درآن خصوص تذکری بدهد
Page 7 – 12 missing