مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ فروردین ۱۳۱۲ نشست ۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نهم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ فروردین ۱۳۱۲ نشست ۶

دوره نهم تقنینیه

مذاکرات مجلس شورای ملی ۳۰ فروردین ۱۳۱۲ نشست ۶

صورت مشروح مجلس چهارشنبه سی ام فروردین ماه ۱۳۱۲ (۲۳ذی حجه ۱۳۵۱)

فهرست مذاکرات :

۱) تصویب صورت مجلس.

۲) اعلام نتیجه انتخاب کمیسیونهای منتخبه از شعب.

۳) اجرای مراسم تحلیف از طرف عده از نمایندگان .

۴) تصویب دو فقره اعتبارنامه .

۵) طرح و تصویب پروگرام از دولت .

۶) تقدیم لایحه قانونی بودجه کل ۱۳۱۲ از طرف آقای وزیر مالیه.

۷) موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه.

(مجلس دو ساعت و ربع قبل از ظهر بریاست آقای دادگر تشکیل گردید. )

صورت مجلس روز قبل را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند.

[۱-تصویب صورت مجلس ]

رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد : خیر ) صورت مجلس تصویب شد. این را فراموش کردم عرض کنم که آقای رئیس الوزراء مرا متذکر کردند که در صورت مجلس آقای فرخ را کفیل اداره صناعت وفلاحت معرفی کرده اند و حال آنکه رئیس اداره فلاحت و صناعت هستند.

[۲-اعلام اسامی اعضاء کمیسیونهای بودجه و محاسبات و عرایض و مبتکرات منتخبه از شعب]

رئیس- چون موافق گفته آقای وزیر مالیه لایحه بودجه را تقدیم مجلس میکنند و ضرور است که کمیسیون بودجه قبلاً شناخته شده باشد و بنده باید اعلام کنم این است که اعلام میکنم و همچنین چند کمیسیون دیگر کمیسیون بودجه منتخبه از شعب متقرعه ۲۴ اسفندماه ۱۳۱۱تاریخ انتخاب ۲۶ فروردین ۱۳۱۲.

شعبه اول – آقایان: دکتر طاهری ، فهیمی ، جمشیدی.

شعبه دوم- آقایان : رهنما، اسکندری، امیر تیمور.

شعبه سوم- آقایان : جهانشاهی ، شریفی ، دکتر سمیعی .

شعبه چهارم – آقایان : دشتی، دکتر احتشام ،دکتر ملک زاده.

شعبه پنجم – آقایان : ملک مدنی ، افشار ، ثقةالاسلامی.

شعبه ششم – آقایان : طباطبائی دیبا، عراقی ،ایزدی.

رئیس- جماعتی به بنده یک شرحی نوشته اند که در دوسیه موجود است و شاید یکی دو نفر از رفقا هم بخواهند نسبت بیکی دو نفر از اعضاء کمیسیون محترم بودجه یعنی راجع به آقایان اعتبار و امیر تیمور حرف بزنند ولی همانطوری که سابقه دارید کمتر در امور بدون

مطالعه تقاضائی میکنم مقتضی است این قضیه را تعقیب نکنندودر مجلس صحبت نفرمایند اجازه بفرمایید بنده در خارج این قضیه را اصلاح میکنم اگر امکان نیافت آنوقت بمجلس میآوریم (صحیح است ) (اعتبار: بنده اجازه میخواهم) فعلاً مقتضی است چیزی نفرمایید .

اعتبار- اجازه بفرمایید.

رئیس- بفرمایید.

اعتبار- عرض کنم بطوریکه مقام محترم ریاست فرمودند بنده با این ترتیبی که فرمودند که قضیه در خارج صحبت شود وحل خواهند فرمود واین هم وظیفه شخص محترم رئیس مجس است که دراینجور قضایا که ملاحظه میفرمایند بر خلاف نظامنامه عملی شده و حمایت نظامنامه بعهده ایشان است و حالا هم این وعده را میفرمایند لهذا بنده از عرض مطالبی که دراین قسمت لازم میدانستم بعرض برسانم خودداری میکنم والبته این موضوع را حضرت آقای رئیس همینطور در قسمت سوم مردد تلقی خواهند فرمود تا وقتی که در مجلس تحقیقات بفرمایند و روی این مسئله مطابق نظامنامه تصمیم بگیرند و در صورتی که همانطور که فرمودند در خارج موافق نشوند آنوقت اجازه خواهم خواست که مطالبم را عرض کنم.

رئیس- خوب سایر آقایان هم که میخواستند در این موضوع حرف بزنند دیگر موضوع ندارد (صحیح است).

کمیسیون محاسبات مجلس :

منتخبه از شعب متقرعه ۲۴ اسفند ماه ۱۳۱۱ – تاریخ انتخاب ۲۶ فروردین ماه ۱۳۱۲.

شعبه اول – آقای دکتر قزل ایاغ.

شعبه دوم – آقای فرشی.

شعبه سوم – آقای لاریجانی.

شعبه چهارم – آقای مسعودی خراسانی.

شعبه پنجم – آقای شاهرودی.

شعبه ششم – آقای میرزا یانس.

کمیسیون عرایض و مرخصی :

شعبه اول – آقای طالش .

شعبه دوم – آقای باستانی.

شعبه سوم – آقای حاج غلامحسین ملک .

شعبه چهارم – آقای فتحعلی خان بختیار.

شعبه پنجم – آقای بیات ماکو.

شعبه ششم – آقای منصف .

کمیسیون مبتکرات :

شعبه اول – آقای بنکدار.

شعبه دوم – آقای امیرابراهیمی.

شعبه سوم – آقای شیرازی.

شعبه چهارم – آقای محمد آخوند.

شعبه پنجم – آقای سلطانی شیخ الاسلامی.

شعبه ششم – آقای پناهی.

[۳-اجرای مراسم تحلیف از طرف عده از آقایان نمایندگان ]

(در این موقع حضار باحترام ورود کلام الله مجید قیام نموده وآقایان ذیل در حضور قرآن مجید مطابق اصل ۱۱ قانون اساسی قسم یاد نموده وقسم نامه را نیز امضاء نمودند.) آقایان : ملک مدنی ، احتشام‌زاده، کازرونیان ، جمشیدی، تربیت ، عراقی ،اعظم زنگنه، ملک زاده آملی، مجد ضیائی ، امامی، رهبری، دکتر لقمان ادهم.

[۴-تصویب دو فقره اعتبارنامه ]

(آقای احتشام زاده خبر شعبه اول راجع بانتخابات خوی و نمایندگی آقای حاج محمد رضا پارسا را قرائت نمودند. )

خبر شعبه :

در تاریخ اول بهمن ماه ۱۳۱۱ انجمن نظارت مرکزی انتخابات حوزه خوی مطابق ماده ۱۴ قانون انتخابات تشکیل و پس از نشر اعلان انتخابات از تاریخ ۲۹ بهمن ماه تا شش روز در حوزه مرکزی وحوزه‌های فرعی اخذ رأی شده و در نتیجه استخراج آراء آقای حاج محمد رضا پارسا با ۱۸۳۱۸ رأی بنمایندگی دوره نهم انتخاب شده اندوهیچگونه شکایتی هم نرسیده است شعبه اول بدوسیه انتخابات خوی رسیدگی نموده صحت جریان انتخابات و نمایندگی آقای حاج محمد رضا پارسا را تصدیق مینماید.

رئیس-‌‌ آقایانیکه با صحت انتخاب آقای پارسا موافقت دارند قیام فرمایند. (اغلب برخاستند.)

رئیس- تصویب شد.

خبر دیگر شعبه:

در تاریخ اول بهمن ماه ۱۳۱۱ انجمن نظارت مرکزی انتخابات حوزه خوی مطابق ماده ۱۴ قانون انتخابات تشکیل و پس از نشر اعلان انتخابات از تاریخ ۲۹ بهمن ماه تا شش روز در حوزه مرکزی وحوزه های فرعی اخذ رأی شده ودر نتیجه استخراج آراء آقای حمدالله خان بیات ماکو با ۱۷۸۸۷ رأی بنمایندگی دوره نهم انتخاب شده اند و هیچگونه شکایتی هم نرسیده است شعبه اول بدوسیه انتخابات خوی رسیدگی نموده صحت جریان انتخابات ونمایندگی آقای حمدالله خان بیات ماکو را تصدیق مینماید.

رئیس- موافقین با صحت جریان انتخاب آقای بیات ماکو قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد.

[۵-طرح و تصویب پرگرام دولت ]

رئیس- پرگرام مطرح است . قرائت میشود: (پرگرام بشرح آتی قرائت شد. )

ساحت محترم مجلس شورای ملی. نیات مقدسه اعلیحضرت شاهنشاهی روحنا فداه در تکمیل موجبات ترقی و سعادت مملکت در ضمن خطابه ملوکانه در موقع افتتاح مجلس نهم بسمع نمایندگان محترم رسیده و رئوس مسائلی که باید نصب العین متصدیان امور باشد مشخص گردیده است. هیئت وزراء که دراین موقع مجلس شواری ملی معرفی میشود سعی در متابعت از مقاصد عالیه ذات اقدس همایونی را وظیفه حتمی خودشمرده و مواد ذیلرا که اصول ونکات برجسته پروگرام اقداماتی است که از طرف دولت دراین دوره باید بعمل آید پیشنهاد مجلس شورای ملی مینماید: سیاست خارجی دولت همواره مبنی بر تشیید مناسبات دوستانه با دول متحابه میباشد ودر این باب بهترین وسیله را صیانت منافع دولت و ملت واستوار بودن روابط ملل را بر اساس تساوی حقوق واحترام متقابل شرط لازم میداند. بهبودی اوضاع اقتصادی مملکت کماکان محل توجه کامل است. برای حصول این مقصود مساعی که در تأسیس انواع کارخانجات از قبیل قند ریزی و ریسمان تابی و پارچه بافی و سیمان سازی بعمل آمده تعقیب خواهد شد و بعلاوه از تشویق ابناء وطن در تشکیل شرکتها و اهتمام در اینکه حوائج مملکتی را در داخله و بوسایل ملی فراهم آورند فروگذار نخواهد شد در ازدیاد صادرات مملکتی و توازن و تعادل آنها با واردات مراقبت تام بعمل خواهد آمد ودر جلوگیری از معاملات قاچاق ونامشروع بیش از پیش کوشش خواهد شد برای ترقی فلاحت تقسیمی از اراضی خالصه بین زارعین و بجریان انداختن معاملات بانک فلاحتی و فراهم ساختن وسائل توسعه محصولات و بهبودی آنها وتبدیل بعضی به بعضی دیگر که مفیدتر باشند در نظر است. در استفاده از منابع ثروت طبیعی مملکت مسئله استخراج معادن محل توجه خاص خواهد شد. برای تکمیل ساختمان طرق و تسریع انجام راه‌آهن وسایل مؤثر اتخاذ خواهد گردید. در ایجاد وسائل برای بهبودی اوضاع صحی مملکت و توسعه معارف و تکمیل مؤسسات مربوطه بآنها مساعی تام بعمل خواهد آمد. بدیهی است در کلیه این مسائل از جهت وضع قوانین مساعدت و معاضدتهای لازم مبذول و در تصویب این پروگرام پیشنهادی اعتماد خود را در باره دولت ابراز خواهند فرمود.

رئیس- آقای رهنما.

رهنما- یکی از مواقعی برای هیئت محترم از یک طرف و نمایندگان مجلس از طرف دیگر فرصت بدست می‌آید که با هم تبادل نظر بکنند در مسائل و از نظریات یکدیگر مسبوق شوند موقع طرح پرگرام دولت است پرگرام دولت و طرح پرگرام دولت در مجلس بمنزله تقاضا و

ندائی است که از طرف دولت میشود برای اینکه نمایندگان در موضوع پرگرامی که مطرح شده است بحث بکند و با توافق نظر همدیگر قدمپائی که بصرفه و صلاح مملکت و مردم باشد بردارند مخصوصاً در عصر ودوره که ما زندگانی میکنیم ترتیباتی پارلمانی یعنی جریانات و مقابله که پارلمان با دولت در قضایا میکند باندازه این همکاری صمیمانه صادقانه واز روی اساس است که حقیقة هیچ با ادوار سابق یعنی ده پانزده سال پیش قابل مقایسه نیست. در ادوار سابق دولتی وقتی بمجلس می‌آمد در مجالس یک اقلیتهای مهاجم زننده حمله کننده اشکال تراش اعتراض کنی بود در مقابل دولت وهیچ این کار را نمیکردند که باید برای دولت تسهیلاتی فراهم بکنندواز طرف دیگر هم دولت بآن عده اقلیت با یک نظر دیگری نگاه میکرد امروز این صحبتها نیست وقتی دولتی بمجلس میآید مجلس شورای ملی با یک نظر پاک وصادقانه وارد مراحل میشود و بحث میکند و اگر از این بحث دریغ کند از وظیفه خودش غفلت کرده پرگرام یعنی آمال یک دولتی که میخواهد کار کند آمال یک دولتی که در نظر دارد در مسائل اقتصادی، مالی، در مسائل اخلاقی قدمهایی بردارد این پرگرام بایستی یک قدری از جنبه کلی خارج شود پرگرام با نطق افتتاحیه اعلیحضرت فرقی که دارد این است که نطق افتتاحیه اعلیحضرت فرقی که دارد این است که نطق افتتاحیه اعلیحضرت همایونی عبارت است از یک مبادی کلی که بطور کلی تذکر داده میشود ولی پروگرام دولت باید عبارت باشد از نقشه و طرز انجام آن نظریه پرگرام بطور کلی وقتی کلی شود بطوریکه ما نگاه میکنیم درتمام مراحل نه خود دولت میداند که چه نحو عملی میخواهد بکند ونه نمایندگان پارلمان مثلاً پروگرام دولت را بگیریم درنظر یکی از دول همسایه آنها یک نقشه ۵ ساله اقتصادی دارند نقشه پنجساله اقتصادی را هیچوقت این شکلی نمیگویند که بهبودی اوضاع اقتصادی مصلاً میگویند نقشه اقتصادی ما اینطور است که صدی فلان مقدار بمحصول نفتمان اضافه کنیم یعنی سال این مقدار کیلو وات بر قوه برق خودمان علاوه کنیم. فلان کارخانه ها را از شکل بخار بشکل قوه برق در فلان مدت معین دربیاوریم راه‌آاهنی را که ما میخواهیم بکشیم درسال اول ده کیلومتر، صد کیلومتر ، صد و پنجاه کیلومتر هر چقدری که هست معین بکنند تبدیل زراعت میخواهیم بکنیم در فلان نقطه این مقدار هکتار زمین را از فلان زراعت جایش میگذاریم و بالاخره روی یک مبادی قطعی بنویسند و روی آن عمل کنند ما البته معتقد هستیم که وقتی که هیئت محترم دولت مینویسد بهبودی اقتصادی البته بهبودی اقتصادی مورد توجهشان هست ولی ما دلمان میخواهد وافکارمان این است بالاخره چون یک نحوه از عمل هم طرز عمل است که همه مطلع شوند طرز عمل است که همه مطلع شوند طرز عمل روی چه ترتیب است روی چه اساسی است بهبودی اوضاع اقتصادی روی چه متد و روی چه اصلی است ما چه جور میخواهیم بهبودی اوضاع اقتصادی بکنیم البته موقع این نقشه حالا در پرگرام نبوده و یکی از آقایان وزراء وقتی توضیح بدهند که ما میخواهیم اوضاع اقتصادی و بهبودی اقتصادی بکنیم برای ما یک مزید اطلاع و برای اشخاصی که مطلع نیستند یک بینایی است، یک بصیرتی است که پیدا میکنند از نحوه اقدام دولت ، قسمت اول پرگرام این است قسمت دوم پرگرام دولت راجع بازدیاد کارخانجات است. ازدیاد کارخانجات را باز بنده میخواستم سؤال کنم و جواب بدهند که روی چه اصلی هیئت محترم دولت ازدیاد کارخانجات را در نظر گرفته اند آیا ازدیاد کارخانه هایی که باید بشود تنها بوسیله خود دولت است یا بشرکت دولت با مردم است یا بوسیله یک سرمایه های داخل وخارج است اینها را البته یک توضیح لازم بدهند وبعد یک مسئله میخواستم ضمناً سئوال کنم از آقای فرخ که البته جوابش درضمن اظهارات دولت گفته میشود وآن این است که بنده شنیده‌ام کارخانه قند در طهران هر منی در حدود هفتقران و کسر تمام میشود حالا نمیدانم آنچه را بنده شنیده ام صحیح است یا نه ولی از آنطرف قند بلژیک بسرحد ایران میاید سه قران وکسری با

چهار قران که تفاوت بین محصولی که اینجا تهیه میشود با آنکه از بلژیک میاید بسرحد خیلی زیاد است با اینکه البته پوشیده نیست بر آقایان که تحمل مخارج در قسمت حمل ونقل از بلژیک تا سرحد خیلی زیاد است این تفاوت قیمت برای چه پیدا شده است و آیا در نظر گرفته اند که این را تنزل بدهید با یک شکلی بیان کنید که ما قانع شویم که بالاخره بدانیم ما چرا دراینجا یکمن قند را هفت قران و کسری تهیه میکنیم و یکمن قند را از بلژیک میاورند بسرحد ما بسه قران کسری دراینجا هم اول بنده احتمال دادم از حیث رقابت باشد ولی مؤسساتی که در بلژیک هست نمیدانم شاید هم باشد گمان نمیکنم برای رقابت باشد که قند خودش را بیاورد در سرحد ما سه قران بفروشد وما نتوانیم این را بسه قران درست کنیم آن رقابت نیست قطعاً متدی در کار دارد و یک طرز عملی دارد که برای او آنقدر تمام میشود و ما نباید طرز کارمان شکلی باشد که نقص باشد حالا مربوط است به چغندرکاری یا بمقدار قندی که در چغندر پیدا میشود که پیش ما کمتر است پیش آنها بیشتر درهر صورت یکتوضیحی دراین باب بدهند پس از آن بما گفته شود که در نتیجه اگر با ملاحظه تجربیات گذشته اگر ترتیب دیگری برای اینکارها در نظر بگیریم چه نقصی پیدا میشود اگر دولت خودش مباشر اینکار باشد آیا فایده میبرد یا نه. این قسمت دوم بود که بنده بطور خلاصه عرض کردم قسمت سوم راجع به تشکیل شرکتها البته آقایان مسبوقند که تشکیل شرکت قدم اولش تشکیل بورس است یک مملکتی که بورس درش نباشد شرکت خیلی در آنجا کم نمو میکند برای اینکه شرکت یعنی سهام شرکت سهام شرکت قیمتش در بورس است وقتی بورس نباشد دراینجا بنده نمیدانم که چه جور شرکتها توسعه پیدا میکند الان یک عده هستند دراینجا که سهام دارند در جیب خودشان این سهام را کجا خرید وفروش بکنند؟ سهام وقتی قیمت حقیقی خودش را پیدا میکند که آن صاحب سهم هر وقت خواست آن سهم را بفروشد بتواند بفروشد ، در سایر ممالک شما اگر هر سهمی داشته باشید (ولی نه یک سهمی که قیمت نداشته باشد یا مؤسسه اش ورشکست شده باشد) وپولش را احتیاج داشته باشید و بخواهید بفروشید بورس است که در آنجا میفروشید و پولتان را میگیرید در اینجا وقتی بورسی نباشد بنده نمیدانم صاحب سهم چطور میتواند سهمش را بفروشد و با مقدماتی که ما برای تشکیل شرکت در نظر داریم باید این مسئله را در نظر گرفت که تشکیل بورس یکی از مسائلی است که حتماً عامل مؤثری است برای شرکتها وبرای اینکه سهام شرکتها قیمت پیدا کند قسمت چهارم از پروگرام راجع بتوازن صادر و وارد است توازن صادر و وارد یک احصائیه هم اداره تجارت داده است که بعد از آن یا قبل از آن هم اداره گمرک داده است و نشان میدهد که صادر و وارد موازنه شده است خوب است که آقا یک توضیحی علاوه در این قسمت بدهند که صادر و وارد مملکت که موازنه شده است روی چه اصلی بوده است برای اینکه ما میشنویم مثلا در خراسان میگویند کارخانه قالی بافی فرض کنیم صد کارخانه قالی باشد روی فرضیات است آیا در این مدت زیاد شده یا کم شده مثلا در کرمان کارخانه قالی بافی خیلی زیاد است آیا مطابق احصائیه موجود که توازن صادر ووارد شده است کارخانه های قالی ما در کرمان زیاد شده بچه نسبت شده واگر کم شده بچه نسبت کم شده برای اینکه البته بایستی ما روی یک ارقام دقیقی درش بحث کنیم . قسمت دیگری از عرایض بنده راجع باستخراج معدن بود در این قسمت باز میخواستم یک توضیحی داده شود و آقایان بفرمایند که استخراج معدنرا روی چه اصلی در نظر بگیرند برای اینکه هرچه این قبیل مسائل گفته شود و بنظر بنده در اینجا بحث شود این کمک میکند که مردم و مؤسسات بیشتر و با بینائی شرکت کنند استخراج معدن را ما چه شکل میخواهیم عملی کنیم باز استخراج معدن روی چه متدی جریان پیدا میکند روی اینکه سرمایه خود دولت را انحصار میدهند برای استخراج معادن مثلا فرض کنید فلان معدن مس یا معدن دیگر را خود دولت شخصاً

میخواهد استخراج کند یا با کمک مردم شرکتهای داخلی وخارجی و بالاخره این قسمت یک نقطه حساسی است از برای استخراج معادن و خوب است در اینجا یک توضیح مفصلتری بدهند که مردم بیشتر مسبوق شوند که سرمایه دار داخلی هم تکلیفش معلوم شود که دولت که در پروگرام خودش استخراج معدن را وعده داده است چه شکلی آماده کرده است خودش که او هم اگر دید سرمایه خودش مقتضی است بتواند دراین کار شرکت و کمک کند و یک استفاده ببرد و استخراج معدن صورت عمل بگیرد از این گذشته یک استخراج معدنی ما داریم که بوسیله خود دولت بعمل آمده وآن معدن شمشک است بنده میخواستم دراین موضوع یک توضیحی بدهند که وضعیت شمشک واستخراج ذغال شمشک با سرمایه که صرف شده است برای اینکار با استهلاک سرمایه آیا عوایدی برای دولت داشته اولا تا یک اندازه و بعد هم تأثیری در قیمت ذغال سنگ بازار یعنی پایین آوردن قیمت سوخت کرده یا نه برای اینکه دو نقطه نظر مهم است که اولا برای خود دولت صرف بکند بعد هم در بازار قیمت ذغال را پایین بیاورد واینها بطور کلی نظریات مختصری بود که بنده عرض کردم والبته بطوریکه در مقدمه عرایضم گفتم مجلس شورای ملی با یک نظر صمیمانه با دولت کار میکند ولی البته دراین مراحل خود دولت باید یک اظهاراتی بکند که مزید اطلاع باشد وبالاخره یک اظهاراتی باشد که بتوانند اشخاصی که میخواهند در مسائل اقتصادی در مسائل معدن در مسائل استخراج و کارهای اقتصادی کار بکنند بتوانند یک کمکهایی بدهند و یک شرکتهایی بکنند ولی البته اساس قضیه که هیئت دولت روی نظر اعلیحضرت شاهنشاهی هستند ودر مجلس هم یک موافقت کاملی و یک اکثریت قطعی کاملی دارند فقط چیزیکه هست باید بتوانند این نظریات را اعمال کنند که مردم مطلع شوند.

رئیس الوزراء (حاج مهدیقلیخان هدایت )- آقای رهنما مایلند کارهاییکه پیشنهاد شده است همه درست بقالب ریخته شود.اکثر کارها هنوز درست بقالب ریخته نشده همانطور که پروگرام روی کلیات است وباید کار بکنیم تا برسیم بمقصود. جوابی هم که بنده در قسمت دوم میتوانم عرض کنم باز روی کلیات خواهد بود ولی در دو فقره که سوابقش درست شده است ووسائلش موجود است و تجاربش بعمل آمده بنده میتوانم آنچه درقالب ریخته شده عرض کنم یکی نسبت بکارخانها مسئله قند سازی است که دولت عجالةً از روی مقتضیات و وسائل درنظر گرفته است قطعاً در ظرف سه سال شش کارخانه قند دیگر در ایران درست بکند ودر امسال دوتایش در نظر گرفته شده است ساخته شودو هنوز هم درست معلوم نیست درکدام نقطه در این باب معین خواهدشد یکی هم مسئله راه آهن است که بعد از اینکه سوابق بدست آمد وتجاربی شد و وسائل معلوم گشت حالا تشکیلی داده اند و هیئتی ساخته اند که درنظارت آن هیئت راه‌آهن سمت شمال تا طهران بقالب ریخته شده است که در چهار سال انشاءالله تمام شود و راه آهن از طرف جنوب در شش سال این نقشه وترتیب وسائلش معین شده است ومسلم است انشاءالله ولی دیگر اینها چیزی نبود که توی پرگرام بنویسیم بیشتر قسمتهای پرگرام ما نیات است که انیها تمام وسائل میخواهد اسباب میخواهد تجربه میخواهد چه میخواهد هزار چیز میخواهد باید سعی کرد و فراهم آورد ما هم ساعی هستیم که فراهم بیاوریم این دو تا که عرض کردم بقالب ریخته شده است و معین و مسلم است که چند وقت دیگر ساخته میشود امادر سایر مسائل که داخل در فنون خاص است اگر لازم باشد آقایان دیگر جواب خواهند داد.

رئیس کل صناعت و فلاحت (فرخ)- مطالبی را که آقای رهنما نماینده محترم فرمودند سه قسمت او راجع بمسئولیت بنده بود که بعرض نمایندگان محترم میرسانم یکی موضوع زراعت بود ویکی قسمت کارخانه قند و بعد قسمت معادن که البته هر سه قسمت هم از مهمترین مواد نقطه نظر دولت ونقطه نظر آقایان است در موضوع زراعت ما یک نقشه چند ساله معین نکردیم و یک تصمیماتی

را که دولت دارد وشروع بعمل کرده است والبته در اقل مدتی که ممکن است انجام بدهد بطور خلاصله این است که بعرض آقایان میرسانم یک قسمت عمده تبدیل زراعت برنج است در سواحل خزر حتی‌المقدور وعدم زراعت برنج درسایر نقاطی که احتیاج نیست و تخصیص دادن برنج بقسمت داخلی یک قسمت هم البته تزئید زراعت پنبه است وتبدیل زراعت برنج به کنف و زراعتهای دیگری که ممکن هست وتهیه یک فرم مدلهای درنقاطی که بواسطه اینکه آشنا باصول زراعت نیستند آنها را هدایت کنند و یاد بدهند اصول زراعت را و آنها را حاضر کنند برای اینکه از مواد طبیعی استفاده کنند تقریباً بطور خلاصه قسمت تصمیمات دولت در قسمت زراعت و فلاحت این بود که بعرض آقایان رساندم ولی در قسمت قند نماینده محترم سؤالی که فرمودند راجع باینکه قند بلژیک یا قند سایر دول در چهار قران وکسری بسرحد ما می‌آید و مال ما هفت قران وچیزی برای خودمان تمام میشود علت آن این است که کارخانه را که دولت بلژیک یا دولت چکوسلواکی یا پلنی یا دول دیگر در محل خودشان میسازند و بما فروخته میشود چهارصد هزار دلار یا سیصدهزار دلار است در واقع برای ما امروز سه برابر تمام میشود بواسطه تسعیر پول که این کارخانه در محل خودش همان سیصدهزار دلار میارزد ولی این نهصد هزار تومان هشتصد و کسری هزار توان کرایه و ترانسپورت دارد تا سرحد واین مبلغ را البته در خاطر محترم ذخیره خواهید فرمود تا اقلام دیگرش را عرض کنم بعد جمع کنیم تا نتیجه بدست بیاید ثانیاً متخصص است که بطور مسلم هشت نفر لازم است که اینها حقوقی که میگیرند درسال ۵۶ هزار دلار است که در مملکت خودشان خیلی کمتر از این است آنهم تفاوت اسعاری دارد در جای خودش حساب بفرمایید بعد برای کارخانه مواد اولیه است که عبارت باشد از چغندر و سنگ آهک و ذغال و مواد شیمیائی . چغندر البته در مملکت ما خوشبختانه از همه جا بهتر است و خیلی هم مساعد بوده ودر سایر نقاط هم مساعد است ولی قیمت ذغال برای ما گران تمام میشود بیشتر بواسطه حمل و نقل برای اینکه ذغال در خارجه مخارج حمل و نقلش خیلی کم داده میشود بواسطه وسائلی که دارند ولی ما از خرواری سه الی چهار تومان کرایه میدهیم و این مبلغ هم البته اضافه میشود بمخارجی که برای کارخانه است وهمینطور سنگ آهک البته ارزان است ولی بواسطه حمل ونقل گران تمام میشود چغندر هم حمل و نقل از خرواری هشت قران تا خرواری دو قران و اینها را که حساب کنیم وبرویم روی استهلاک سرمایه در مدت و مخارجی که پیش می‌آید طبیعتاً برای ما همین تمام میشود ولی در مقابل این اضافه پس از چند سال سرمایه مستهلک شده است و کارخانه در آتیه برای دولت منافع عمده خواهد داشت و مواد اولیه ما هم در داخله مصرف شده است و پول او در توی مملکت مانده است در قسمت معادن که اشاره فرمودند باید حضورشان عرض کنم که ما در قسمت معادن در آن کلاس اولیه هستیم حتی باید بگویم که در کلاس پرپاراتوار هستیم برای اینکه ما هنوز نقشه های ژئولژیکی و توپوگرافیکمان تمام نیست در دوره قبل نظرتان هست که یکنفر مهندس معدن برای نقشه برداری آوردیم و شروع کردیم در نقاط مملکت بنقشه برداری و مقداری هم موفق شدیم مهندسینی که برای این کار داریم یک نفر که متخصص نقشه برداری است بالاختصاص استخدام کردیم و حالا دو نقشه را که شروع کردیم برای این کار یکی پس قلعه و یکی قراجه داغ است در قسمت پس‌قلعه همین چند روز نتیجه معلوم خواهد شد و تا بحال تفتیشاتی که کردیم و میزانی بدست آمده است وقسمت قراجه داغ را هم بعد امتحان خواهیم کرد پس از این هم هر نقطه که نقشه برداری میشود در آن قسمت یک مطالعاتی خواهد شد و هر کس هم امتیاز بخواهد بعداً لوایح آن بمجلس تقدیم خواهد شد در موضوع معدن شمشک معدن شمشک که سابقاً مطابق اصول علمی عمل نمیشده در چند سال ، سال اخیر که دولت شروع باینکار کرده در ۱۳۱۰ کلیه ذغال استخراجی معدن شمشک در حدود هشت هزار خروار بود و عایدی که بدولت داد پنجهزار و چهارصد تومان بوده. در ۱۳۱۱ استخراج معدن در حدود بیست هزار خروار و

کسری بوده است واگر چه بیلان شمشک هنوز تمام نشده است ولی تصور میکنم در حدود بین ۱۷ و ۱۸ تا بیست هزار تومان منافع خواهد داشت ولی امسال بطوریکه مجلس شورای ملی در دوره قبل تصویب فرمودند مجلس شواری ملی در دوره قبل تصویب فرمودند ماشینهایی برای شمشک آوردیم و امسال کار گذاشته خواهد شد والبته با مته های کوچک کار خواهد شد و با ماشین آلاتی که داده شده استخراج معدن چندین برابر زیادتر خواهد بود و استفاده آن هم خیلی زیادتر است و اینکه فرمودند راجع بتأثیر قیمت ذغال البته خاطرشان هست در ۱۳۱۰ ذغال سنگ درطهران تا حدود شانزده تومان بود ولی سال گذشته در طهران ذغال سنگ شمشک در هفت تومان وهشت تومان فروخته میشد ودر سایر قسمتها از نه تومان تجاوز نکرد ولی در قسمت معادن البته دولت در نظر دارد که با یک جدیت بیشتری استفاده های عمده‌تری بشودو حالا داراتجزیه ها هم حاضر شده امیدواریم انشاءالله بزودی با لوایحی که بعداً تقدیم خواهد شد و بامساعدت آقایان نمایندگان قدمهای برجسته تری برداشته شود.

رئیس- آقای طهرانی.

طهرانی- بنده اولا میخواهم عرض کنم که آقایان همکاران محترم و همچنان آقایان وزراء کسل نشوند برای اینکه پرگرام دولت مطرح است وهر چه در پرگرام بحث شود بعقیده بنده بهتر است و قضایا بهتر روشن میشود. عرض کنم که پرگرام را پس از مطالعه تصور میکنم که به هشت قسمت اساسی میتوان تقسیم کرد که هر یک در جای خودش بحث زیادی دارد و خیلی خوب است که در آن مذاکره شود اولاً در قسمت سیاست خارجی یک جمله بنده در این پرگرام دیدم که در پرگرامهای سابق یک همچو جمله را ندیده بودم این را استدعا میکنم که آقای وزیر خارجه توضیح بدهند که مقصودشان چیست این قسمت این است که روابط ملل را بر اساس تساوی حقوق و احترام متقابل شرط لازم میداند این را بنده میخواستم سئوال کنم یعنی یک توضیحی بدهند که این تساوی حقوق متقابل از هر حیث است یعنی چه از حیث معامله چه از حیث اقتصاد و غیرذلک هر معامله که با ما میکنند ما هم همان معامله را با آنها میکنیم هر طور که در مملکت ما داد و ستد میکنند ماهم همانطور رفتارمیکنیم این را بنده خواهش میکنم یک توضیحی بفرمایند چون بنده در پرگرامهای دیگرندیدم تقریباً این را میرساند ولی اینطور نیست یک طور دیگر است این یک مسئله دوم بهبودی اوضاع اقتصادی که بعقیده بنده تمام اصلاحات مملکت منوط بهمین است یعنی اگر ما توانستیم سر و صورتی باوضاع اقتصادی مملکت بدهیم موفق بسایراصلاحات خواهیم شد ولی اگر این را متأسفانه نتوانستیم سر و صورتی بهش بدهیم باید از سایرقضایا مأیوس باشیم و البته با اهتمامی که هیئت دولت ومبادی عالیه در قسمت اقتصاد دارند امیدواری هست که انشاءالله هر چه زودتریک وسائلی پیش بیاید که از این جهت خیال همه راحت شود ولی چیزی که حقیقتاً نظر بنده را جلب کرده است وخیلی اسباب تأسف است این است که دردو سال گذشته باز هم در پرگرام دولت اوضاع اقتصادی آن نقطه اول بود آن چیزی بود که در اول مرحله نظر دولت را جلب میکرد و به آن متوجه بود ولی بنده با کمال تأسف عرض میکنم که ما در این دو سال گذشته از این اوضاع اقتصادی چندان رضایتی نداریم برای اینکه نتایج خوبی نداده مخصوصاً در بعضی قراردادها که بسته شده است این قراردادها کاملا بضرر مملکت بوده است و تجارت داخلی ما را فلج کرده است ونتیجه این شده که دست تجار را بسته‌ایم و دست خارجی را باز کرده ایم بطوری که دروازه های مملکت برای واردات خارجی در مملکت باز بوده است ومتأسفانه برای صدور مال التجاره های داخلی بسته بوده است واین ضررش خیلی فوق‌العاده است و تقریباً شاید در قسمت شمال ودر قسمت شرق قسمت اعظم فلاحین و تجار و سایر مردم از دست رفته اند وهمینطور رفته رفته دارند از دست میروند و این در نتیجه یک اشتباهاتی است که در دوره گذشته شده و نمیدانم بچه وسیله جبران اشتباهات گذشته را خواهند کرد و چه فکری میکنند چون این مسئله محل توجه عامه یعنی قسمت اعظم اهل مملکت است وهمه مردم مبتلا هستند والبته یک مذاکراتی که در مجلس میشود مردم را هم امیدوار خواهد کرد که هم دولت در فکر این اصلاحات است وهم نمایندگان ملت متوجهند و

این مسئله یک مسئله کوچکی نیست که ما با نظر حقیرانه باو نگاه کنیم .مثلاً ما آمده ایم برای تجار اخلی تصدیق صدور وانجام تعهد اسعاری قائل شده ایم در صورتیکه اسعار آزاد است در بازار و این انجام تعهد مصنوعی تصنعی که من یک جنسی را وقتی صادر کردم بروم در بازار و یک اسعاری را تهیه بکنم غیر از نکس صادرات و جلوگیری از صادرات مملکت نتیجه ندارددر صورتیکه برای خارجی جلو این راه را بکلی باز گذارده ایم و او را آزاد گذاشته ایم و نمیدانم که در آتیه چه فکری برای اینکار میکنند. این را نمیدانم. یکی این مطلب بود که میخواستم خاطر آقایان را متوجه بکنم وتمنی بکنم که توضیح کامل بدهند که هم بمردم اطمینان بدهند و هم نمایندگان مستحضر شوند که در آینده برای اصلاح این مسئله بخصوص چه فکری کرده اند مسئله دیگر راجع باوضاع فلاحت و زراعت وصناعت بود که آقای رئیس صناعت یک فرمایشاتی فرمودند از اینقسمت بنده گرچه قانع نشدم بفرمایشات ایشان برای این که البته یکی از جمله چیزهایی که برای اقتصاد و صلاح مملکت و پیشرفت آن نظری که ما داریم و برای اصلاحات مملکت مفید است ترقی فلاحت و زراعت است ترقی فلاحت و زراعت اسباب و وسائل لازم دارد چه وسائلی ایجاد کرده اید چه کرده اند ؟ آقای رئیس الوزراء فرمودند چیزی که درقالب ریخته ایم این دو تاست ولی برای اقدام بامر زراعت وفلاحت امروز می‌بینیم اقدامی نشده است فرض بفرمایید (بنده خیلی بجزئیات وارد نمیشوم) مثلا میوه جات تازه که ما داریم اگر اداره زراعت سعی بکند برای جلوگیری از آفات و آفات آنها را بگیرد همین این چیزها قابل صدور است و اینها پول می‌آور در مملکت وقتی بخارجه صادر شود مخصوصا یکی از آقایان تجار که فعلا در مجلس وکیل هستند در چندی پیش بخودمن میگفت که از لهستان آمده اند (حالا مقدارش درست یادم نیست). هزار واگون سیب دماوند میخواهد باین شرط سیب را میخواهد که دارای آفت کرم نباشد و بی لک باشد واین را بیک قیمت گزافی حاضر بودند بخرند اداره فلاحت وظیفه اش این است که سعی بکند در قسمت تهیه این قبیل چیزها و اشخاصی را بفرستد ببیند در آنجاهایی که این میوه ها را تهیه میکنند که چطور خشک میکنند و حمل میکند بخارج وآتفش را چطور جلوگیری میکنند اینها کارهایی است که اداره فلاحت و زراعت باید بکند و ما تا حالا از این نمره اقدامات که ندیدیم و امور فلاحتی ما کماکان بحال خودش باقی است این یک قسمت راجع بمسئله اداره فلاحت. در مسئله صنعت هم که تا بحال یک اقدام خیلی مهمی دیده نشده است بله کارخانجاتی وارد کرده‌اند تصدیق دارم و کارخانجات هم یک کاری میکنند ولی اداره صناعت یکی از جمله کارهایش این است که بایستی فکر بکنداگر پیچ یک اسبابی از این کارخانها خراب شد حالا که دارای کارخانه هستند خودش بتواند، اقتدار داشته باشد، یک وسائلی در مملکت موجود باشد که محتاج نشویم که از خارج بیاوریم اینجا ساخته بشود در صورتیکه ممکن است که یک کارخانه آهنگری در مملکت بیاورند یک اسبابش خراب شد ونقص پیدا کرد بتواند در مملکت درست کنند و کاربگذارند و همینطور در قسمتهای دیگر یک اقدامات مهمی تاکنون از اداره صناعت ندیده ایم که بتوانیم نشان بدهیم یا بگوییم که اینکار مفید بوده است امیدواریم که در آتیه انشاءالله درست بشود و پس از آنکه دیده شد همه تصدیق خواهیم کرد. در مسئله راه آهن همانطوری که فرمودند البته بقالب ریخته شده و همانطور که گفته شد درست میشودوهمه راحت میشوند و امیدوارم از این حیث هم مملکت وسائل ترقی را بپیماید و راحتی برایش فراهم شودولی در قسمت راهها بنده گرچه به آقای وزیر طرق در این باب نظری ندارم برای اینکه ایشان زمانی چند نیست که این وزارتخانه را اشغال کرده اند ولی بموقع است که بنده این را تذکر بدهم که متوجه باشند شاید همه متوجه باشند که هر وقت شنیده

Page 10 – 27 missing