مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۵

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پانزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۵

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی

شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶

سال چهارم

شماره

مدیر سید محمد هاشمی

شنبه ماه ۱۳۲۷

دوره پانزدهم قانونگذاری

شماره مسلسل

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۲۵ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۵

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس روی پنج شنبه ۲۵ آذرماه ۱۳۲۷ مجلس ساعت نه ونیم صبح بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

- قرائت صورت مجلس

۱ - قرائت صورت مجلس

صورت مجلس قبل را آقای صدر زاده منشی بشرح زیر قرائت کردند

دوساعت وبیست دقیقه بظهر روز سه شنبه ۲۳ آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل وصورت جلسه پیش قرائت شد

اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورتمجلس خوانده شده‌است

غائبین بااجازه – آقایان: کفائی - سلطانی - رحیمیان - دکتر معظمی - عبدالرحمن فرامرزی - بهار - لیقوانی - مکرم - حبیب الله امین

غائبین بی اجازه - آقایان: آشتیانی زاده - قبادیان - تولیت - کامل ماکوئی - اخوان - ابوالقاسم بهبهانی - امیر تیمور - قوامی - دکترعبده - اصف - ناصری - اسلامی - یمین اسفندیاری - صفاامامی

دیر آمدگان با اجازه – آقایان: اورنگ منصف دکترطبا

دیر آمدگان بی اجازه – آقایان: محمد حسین قشقائی - بیات - دکتر بقائی - مهدی ارباب - دکتر اعتبار - صاحب جمع - آقاخان نراقی - شریعت زاده - مسعود ثابتی نیک پور اسدی اسفندیاری آقای رضوی درباب تشکیل جلسه وعلاقمندی آقایان نمایندگان درانجام وظایف خود تذکری دادند

آقای علی اقبال پیشنهاد نمودند که پرونده مربوط بآقای قوام مطرح شود

آقای دکتر شفق در تعقیب بیانات جلسه قبل راجع به آئین نامه اظهار نمودند که درمطالعه وتطبیق باآئین نامه‌های ممالک مختلف امعان نظر بعمل آمده‌است سپس بااشاره بمجلس ۱۴ ودوره ۱۵ ولوایحی که بتصویب نرسیده‌است در باب ماده ۱۷ وانتخاب رئیس گفتند مقصود آنست که مقام ریاست مجلس با رأی کاملی احراز شود ونسبت بماده ۲۱ وحصول اکثریت درکمیسوینها گفتند اساس کار مجلس را کمیسونها اماده می‌کنند ودرعین حال نتیجه آراء کمیسیونها منوط برای مجلس است ودرمحافل پارلمانی دنیا همین سنت جاریست بالاخص پارلمان فرانسه که آزاد ترین پارلمانهای جهان است ونیز درمورد ماده هشت واعتبار نامه‌ها اظهار نمودند در کمیسیون دوباره مورد شور قرار خواهد گرفت ودرموضوع شروع مذاکرات اصل ۷ قانون اساسی راقرائت نموده گفتند درپارلمانهای دنیا هم برای مذاکره حضور دوثلث شرط نیست واین درعمل موجب اتلاف وقت است ونسبت بنطق قبل از دستور باشاره بمطالب فوری نمایندگان شهرستانها گفتند درهر جلسه نطق قبل از دستور برای چهار نفر نماینده منظور شده که هریک یکربع فرصت صحبت دارند ودرماده ۹۱ اشاره نمودند که محض منع خروج از موضوع است وعبارت نامحدود بودن نطق وزراء هم از ائین نامه حذف گردید ودرباب نوع پیشنهادات اصلاحی وقت مذاکره ۱۵ دقیقه ودرقسمت طرحها ولوایح نیمساعت مقرر شده ودر موارد استثنائی مدت صحبت برأی مجلس واگذار گردیده‌است همچینین درموضوع مربوط بمناقشات واتفآقات داخلی واشاره

آقای کشاورز صدر بمجازاتهای قانونی جنحه وجنایت گفتند این محض اعاده فوری انتظامات از طرف رئیس مجلس است ودرماده ۱۵۸ مربوط به بحث دراطراف بودجه که اساسی ترین ومهمترین مضوع مجلس شورای ملی است معتقد بودند باید مقدم برتمام پیشنهاد‌ها باشد و نسبت بماده ۲۰۵ و انعزال نماینده گفتند وقتی شعب و مجلس می‌توانند اعتبار نامه وکیلی وارد کنند هر گاه یکنفر نماینده بدون عذر موجه از مجلس غیبت نماید ومثلا درخارج از مملکت بسر بد مجلس حق خواهد داشت که این نماینده را مستعفی تلقی کند

آقای دکتر اعتبا ر پیشنهاد نمودند که طرح آئین نامه از دستور خارج شود آقای اقبال نسبت به پیشنهاد خودبااشاره بسوابق طرح گزارش کمیسیون ومخالفت

آقای صفوی گفتند نباید تاکنون مسکوت مانده باشد وسپس باتوضیحی از خدمات آقای قوام معتقد بودند باید عقاید نمایندگان درانی موضوع باکمال آزادی بیان شود ومجلس قضاوت کند ولی راکد ماندن گزارش بمصلحت کشور نیست وبعد با قرائت تقدیر نامه اعلیحضرت همایونی از آقای قوام در باب خاتمه یافتن غائله آذربایجان گفتند این خود مسلم ترین دلیل خدمت آقای قوام است

آقای دهقان اظهار داشتند آنچه آقای اقبال راجع بخدمات آقای قوام السلطنه گفتند چنین نیست ودر ظرف ۳ ماه ده میلیون تومان بحساب آقای قوام السلطنه ببانک رفته‌است بعلاوه اسنادی از قضایای آذربایجان و اعمال قوام السلطنه هست که دراعزام قشون بآذربایجان از خود سلب مسئولیت کردند واعلیحضرت همایونی برای حفظ وحدت مملکت در صدور این دستخط گذشت بزرگی کرده‌اند و سپس از مجلس تقاضا نمودند کارهای مهمتری که دردستور است مقدم بر گزارش پیشنهاد شده قرار گیرد آقای وزیر جنگ آقای سرلشکر هدایت را بمعاونت وزارت جنگ معرفی و لایحه تفاوت بودجه وزارت جنگ رانسبت بسال ۲۷ تقدیم نمودند وبعد بااشاره بمطالب لازمی که باید بعرض مجلس برسانند از توجه اکثریت نمایندگان نسبت بارتش سپاسگزاری وتاکید کردند که درتاریخ مشروطیت کم نظیر بوده‌است سپس درموضوع سوء تفاهماتی که از شهریور بیست باینطرف درمورد ارتش پیش آمده ونکاتی که آقای مهندس رضوی درنطق خود ایراد نموده بودند وارد صحبت شدند ویکساعت بظهر تنفس داده شد

بیست دقیقه بظهر مجددا مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید وآقای وزیر جنگ شرحی از وضع ارتش دراواخر سلطنت قاجاریه که افراد سرباز نصف روز را بکسب وکار مختلف می‌پرداختند ومقدمات تشکیلات ارتش جدید وخدماتی که شخصا درصفحات غرب واردوکشی‌های دیگر درانتظامات داخلی انجام داده‌اند بیان داشتند گفتند لشکری که در ظرف یکسال بوجود آمد تمام یاغی‌ها را از پا درآورد و اضافه نمودند که ارتش فعلی مرهون خدمات اعلیحضرت فقید و اعلیحضرت فعلی است و دو باب فوائد نظام وظیفه و اختلاف بارز بنی این طبقه وافراد دیگر توضیحی داده گفتند فقط نسبت بخرج سفر آنها تاکنون اعتباری دردسترس وزارت جنگ نبوده‌است سپس درباب خرید دارو از امریکا وموضوع اتومبیل افسران وتجملات ارتشی شرحی توضیح داده گفتند فقط ساختمانهای مجللی باقی مانده‌است که ارتش آنها رانگاهدار می‌کند ونسبت بافسران ارتش اظهارنمودند که دو ثلث آنها مدارس نظامی خارجه راطی کرد ه وقسمتی در دانشکده و دانشگاه داخلی تعلیم یافته و تاکنون لیاقت کافی از خودنشان داده‌اند وهیچگونه احتیاجی بخارجیها نداریم وبعد بثروت بعضی افسران اشاره نمودند که علاوه بروضع شخصی و خانوادگی باید آنها را با کسانی که از شهریور باینطرف ثروتمند شده‌اند مقایسه کرده وبالاخره درباب اشاره آقای مهندس رضوی بخیانت افسران باید گفت که ارتشی‌ها عموما خادم هستند وبرای معدودی نمی‌توان یک جامعه را بدنام کرد وراجع بشرکت خوددرکابینه‌ها گفتند شخصا مایل بخودداری بوده‌اند ولی بامر فرمانده متبوع ولزوم فداکاری درینموقع خطیر حاضر بمشارکت شده‌اند وافتخار ایشان خدمت بمملکت وقدر شناسی ملت است ودرخاتمه چنین استنتاج نمودند که دستگاه ارتشی ممکن است نواقصی داشته باشد ولی از سایر دستگاه‌ها بهتر است وبهر حال ارتش وارتشبان ایمان بمملکت دارند وبرای خدمت بمملکت پیوسته قوی تر می‌شوند ووقتی می‌توانند از جان خود بگذرند از دادن مال نیز مضایقه ندارند

آقای وزیر دارائی یک لایحه راجع بچهار دوازدهم وتصویب تبصره‌هایی برای امکان تقدیم بودجه سال ۲۸ بدون فوریت تقدیم داشتند نیمساعت بعداز ظهر جلسه خاتمه یافت بصبح روز پنجشنبه موکول گردید

رئیس - نسبت بصورت مجلس نظری نیست

قبادیان - بنده راجزء غائبین نوشته‌اند درصورتیکه پریروز بنده کسالت داشتم واطلاع هم دادم بوسیله آقای وکیلی استدعا می‌کنم اصلاح بفرمایید دیگر اینکه درغیبت بنده بعضی آقایان نسبت ببنده مطالبی گفته‌اند چون بنده نبوده‌ام

رئیس - بله آن اجازه توضیح محفوظ است برای ۶ نفر از آقایان قبادیان بنده قبلا هم وقت خواسته بودم

رئیس - حال هم راجع بصورت جلسه قبل که غائب هم بوده‌اید اگر اعتراضی دارید بفرمایید آن اجازه محفوظ است دیگر کسی نظری دارد یاخیرآقای ملک مدنی بفرمایید

ملک مدنی - لایحه‌ای که آقای وزیر دارائی تقدیم کردند بنده جلسه قبل متوجه نشدم که مقام ریاست بکدام کمیسیون ارجاع فرموده‌اند حالاهم درصورت جلسه تذکرداده نشده اینموضوعی است که بعقیده بنده لازم است روشن شود

رئیس - قصدتان لایحه بودجه‌است

ملک مدنی - بله

رئیس - البته کمیسیون بودجه قدیم ملک مدنی اینکه عرض می‌کنم یک سابقه دارد که تمنی می‌کنم مقام ریاست توجه بفرمایند سابقه را بیاورند ملاحظه بفرمایید عرض می‌کنم لوایحی که می‌آید دوره کمیسیون بودجه ی پیش یکسال که بیشتر نبوده‌است

رئیس - سال جاری هرچه برسد بکمیسیون بودجه قدیم فرستاده می‌شود این درنظامنامه مشخص است آنچه برای ۱۳۲۷ برسد بکمیسیون بودجه قدیم وآنچه راجع به ۱۳۲۸ برسد بکمیسیون بودجه جدید ارجاع می‌شود دیگر نسبت بصورت جلسه قبل نظری نیست اظهاری نشد تصویب صورت جلسه بعدا انجام می‌شود چون حالا اکثریت برای رأی نیست بعضی از آقایان نطق قبل از دستور می‌خواهند بنمایند اگر آقایان اجازه می‌دهند صحبت کنند

حاذقی - بنده موافق نیستم

رئیس - موافق نیستید الان کاری هم دردستور نیست بعلاوه اگر موافق هم نباشید باید رای گرفته شود ۶ نفر از آقایان هم مطابق ماده ۱۰۹ اجازه خواسته‌اند

اردلان - آقای رئیس اجازه بدهید صحبت قبل از دستور بشود عده از نمایندگان صحیح است

- بیانات قبل از دستور چند نفراز آقایان نمایندگان وآقای وزیر جنگ

۲ - بیانات قبل از دستور چند نفراز آقایان نمایندگان وآقای وزیر جنگ

رئیس - موافقت بفرمایید آقای اردلان صحبت بکنند بعدهم ۱۰۹‌ها شروع بشود

اردلان - عرایض بنده بعنوان قبل از دستورمطابق نظامنامه جدید که بنده بآن معتقد هستم پیش از یکربع طول نخواهد کشید بنابراین از آقایان نمایندگان محترم تقاضا می‌کنم دراین ۱۵ دقیقه به بنده اجازه بفرمایید مطالبی بعرض برسانم عرایضی که بنده امروز می‌خواستم باتسحضار نمایندگان محترم برسانم موضوع گزارشی بود که از کمیسیون قوانین دارائی بمجلس شورایملی تقریبا ۳ ماه‌است راجع بمالیتهای مستقیم تقدیم شده این یکی از قضایای بسیارمهم است که تمام اهالی مملکت امروز مبتلی بهشان است نه مؤدی مالیاتی تکلیفش را میداند نه دولت ملاکی دردست داردکه باستناد آن بتواند مالیاتشراوصول کند از کردستان هر هفته بنده مرتبا کاغذ دارم که می‌نویسند

رئیس - دارائی همچو حکمی صادر کرده‌است که مؤدی باید این میزان مالیات بدهد اوهم بمن که نماینده کردستان هستم می‌نویسد وتکلیف می‌خواهد وحقیقةچیز عجیبی است که تصویب نامه هائی که درزمان فترت هیئت وزیران صادر نموده‌اند راتعیین نکرده‌ایم ولی قبل از اینکه بنده باین موضوع بپردازم یک مطلبی بود که جناب آقای مامقانی نماینده محترم راجع بوقایع آذربایجان و۲۱ آذر بیاناتی فرمودند بنده می‌خواستم راجع بآن مطالبی عرضی بکنم بعد به این مطلب مالیات بپردازم ولی چنانکه عرض کردم مجموع عرایض بنده از ۱۵ دقیقه تجاوز نخواهد کرد بنده معتقد هستم که این پیش آمد واقعه آذربایجان و ۲۱ آذر برای ما ایرانیها دو نتیجه بسیار مهمی دارد و می‌توانیم ازآن بدست آوریم اول آنست که تمام دنیا دانست و بتمام دنیا ثابت شد که کشور ایران تجزیه پذیر نیست نمایندگان صحیح است و این واقعه آذربایجان این قضیه را ثابت کرد که اهالی مملکت ما چه در کنار رود ارس باشند و چه درکنار رود هیرمند زندگی کنند چه درمیناب وچه دربندر عباس باشند در تحت لوای اعلیحضرت محبوب خودشان چون جان شیرین یکدیگررادوست دارند وهیچ قوه‌ای نمی‌تواند ایرانرا تجزیه کند این واقعه آذربایجان این حقیقت رابدنیا ثابت کرد نمایندگان صحیح است آقایان نمایندگان محترم مستحضر هستند که نسبت باستقلال کرد در جراید خارجی ورادیوهای بیگانه چه نغمه‌های شومی نواخته شد لیکن بهیچوجه دردل ماکردها تأثیری نکرد ماکردها مثل سایر اهالی این کشور خودمان راعضو لاینفک ایران دانسته ومیدانیم واین واقعه آذربایجان ثابت کرد که بهیچ قیمت نمی‌توان ایرانرا تجزیه کرد نمایندگان صحیح است امامسئله دیگری راکه دراین واقعه آذربایجان وواقعه ۲۱ آذر ما ایرانیها باید بسیار توجه داشته باشیم وبنده شخصا خیلی علاقه دارم که باینموضوع آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایید اینست که مانباید مغرور باشیم باین پیش آمد که اینطور خاتمه پیداکرد ماکه هیئت حاکمه هستیم باید فکر کنیم که وضع زندگی اهالی این مملکت خوب نیست صحیح است ماباید شب وروز کوشش کنیم که دروضع خوراک دروضع پوشاک وزندگی مرم بهبودی محسوسی اصل شود این واقعه آذربایجان این درس رابما داد وماباید درنظر خودمان مجسم بکنیم وشب وروز دراین قسمت بکوشیم صحیح است بنده موقعی که جناب آقای سردار فاخر درمجلس فرمودند دولت آقای هژیر استعفا داد درآنجا در جلسه خصوصی برخاستم وعرض کردم که این مملکت ماشبیه یک بیماری است که اگر بخواهیم این بیمار بهبودی حاصل کند باید طرز معالجه و مداوای اورا تغییر بدهیم برای اینکه هر چقدر ایرانی‌ها علاقه باین مملکت داشته ودارند ولی آقا گفته سعدی درنظر ماست که سعدیا حب وطن گرچه حدیثی است صحیح نتوان مرد بسختی که من اینجا زادم ما باید کوشش کنیم که این وضع مملکت رابهبودی بدهیم ودولت جناب آقای ساعد هم که انشاء الله امیدوارم توفیق حاصل خواهند فرمود اول فکرشان باید این باشد که معالجه این بیمار رابکنند ومن بعد باوضعی که تاحالا پیش رفته مارابجائی نمیرساند صحیح است صحیح است البته تنقید وانتقاد را خیلی‌ها دوست ندارند ولی مانمی توانیم چشم خودمان راهم بگذاریم وبگوییم که دربهشت برین زندگی م یکنیم اینطور نیست مانباید چشمهایمانرا هم بگذاریم آقا وضع مملکت ماخوب نیتس وماباید در بهبود آن کوشش فراوان کنیم وبعقیده من حالا عقیده آزاد است راه باز یکه برای اینکار هست وبرای دولت هم امروز ممکن است تقاضا از مجلس شورایملی است که برنامه هفت ساله را تصویب کند صحیح است این یکراه حلی است ه مامی‌توانیم با آن باینموضوع حاضر خودمان بهبودی دهیم من عقیده دارم که آقایان نمایندگان محترم اهتمام بفرمایند وبدولت آقای ساعدهم بگویندکه تشریف بیاورند اینجا وحضور پیداکنند و ما این برنامه هفت ساله راتصویب کنیم و یک قدمی برای بهبود وضع کشور ایران برداریم امروز من خودم شاهد این وضع هستم وقطعا خودآقایان نمایندگان محترم هم متوجه باین قضیه هستند که هر روز عده‌ای از تحصیل کرده‌ها که دوازده سال تحصیل کرده ومتوسطه راتمام کرده‌اند می‌آیند می گویند ماکار می‌خواهیم ودراین مملکت کار نیست وهمین بیکاری است که مفسده فراهم می‌کند صحیح است این برنامه هفت ساله رقم این بیکاری رامی کند صحیح است یکی از قضایائی که موجب اسایش مردم ایران خواهد شد همین تصویب این گزارش کمیسیون قوانین دارائی بمجلس است که تکلیف مؤدی مالیاتی و دولت رامعلوم می‌کند جناب آقای گلشائیان یک لایحه‌ای بقید دوفوریت اوردند بمجلس بنده خواستم حضورشان عرض بکنم که اگر مااین گزارش راتصویب کنمی منظور آقای گلشائیان برآورده می‌شود ما در این گزارش نوشته‌ایم که اگر مؤدی مالیاتی میزان درآمدش درماه ۲۰۰ تومان ودرسال ۲۴۰۰ تومان باشد از پرداخت مالیات معاف است درجای دیگر نوشته‌ایم درهمین گزارش که اگر یک املاک مزروعی مالیات ابواب جمعیش از ۵۰ تومان نقد و۱۵۰ کیلوجنس کمتر باشد یادراین حدود باشد از مالیات معا است باز ی کتبصره دیگری دراین قانون هست وتمام بقایای مالیاتی مأخذش این لایحه خواهد بود نبابراین جنابعالی که پیشنهاد فرمودید که تا ۵۰ تومان بقایا را نگیرند بنده عرض می‌کنم اگر این را مجلس تصویب کند چون مأخذ بقایای مالیاتی گزارش کمیسیون خوادهد بود دیگر اشخاصی که از ۵۰ تومان بپائین بدهی مالیاتی دارند معاف خواهند بود واگر تجارت خانه هائی هم از ۲۰۰ تومان کمتر بدهی دارند آنها هم معاف می‌شوند ودیگر لازم نیست که طرحی باقید دوفوریت بیاورید و وقت مجلس گرفته شود شما آقایان نمایندگان اهتمام بفرمایید که این گزارش کمیسیون قوانین دارائی بتصویب برسد وراجع باین کمک بکنید واین از حیث مؤدی مالیاتی واز حیث دولت که مالیات می‌گیرد یک وضع ثابتی پیداکند و مردم راحت بشوند بنده برای اینکه خاطر آقایان مستحضر بشود یک رقمی راجع بمالیات جنسی عرض می‌کنم که توجه بفرمایید اینجا درمجلس پانزدهم در دولت آقای هژیر یک قانونی ما گذارندیم راجع باینکه همان قانون زمان جنگ را اجرا کنند که بچه نحو جنس از مردم بگیرند وببرند بانبارهای غله وسیلو‌ها درصورتیکه دراین گزارش یک ماده نوشتیم که مطابق مالیات جزو جمع سه برابر بعنوان مازاد غله بگیرند ماحساب کردیم در کمیسیون قوانین دارائی که مالیات جزو جمع ۴۷ هزار تن است و سه براب راین مالیات می‌شود ۱۹۰ هزار تن بدون اینکه کمیسیون تشخیص برود و از مالکین بپرسند و مزاحم آنها بشود که آقا تو باید اینقدر مازاد غله بدهی چاه بزند خرج برای دولت پیش بیاورد بموجب همین گزارشی که تقدیم مجلس شورای ملی شده ۱۹۰ هزار تن بدون دردسر برای دولت مالیات جنسی گرفته می‌شود در صورتیکه در گزارش آقای گلشائیان که درمجلس قرائت کردند بیش از ۱۲۰ هزار تن جمع آوری نشده‌است بنابراین ما می‌بینیم بدون اینکه قانونی بیاوریم بمجلس و این کمیسونهای تشخیص مازاد غله در دهات و قصبات و شهرها تشکیل شود بموجب همین لایحه که بمجلس تقدیم شده ۱۹۰ هزارتن درسیلوها جنس خواهد رفت البته بعضی از آقایان محترم فرمودند که این گزارش کمیسیون قوانین دارائی که مرکب از ۳۱ ماده و۱۹ تبصره‌است نواقصیهم دارد بنده نمی‌گویم که نواقصی ندارد ولی خاطر آقایان محترم رااطمینان می‌دهم که نواقص این بحدی نیست که اصل موضوع را از بین ببرد یعنی یک نواقص جزئی است بنابراین بنده عقیده‌ام این است که چون قانون اساسی اهم مسائل مجلس شورای ملی را موضوع مالیاتعا قرار داده مابیاییم امروز یا فردا یا روز شنبه بک جلسه فوق العاده‌ای تشکیل بدهیم واین راتصویب بکنیم البته دردستور مجلس شورای الان دوطرح با قید دو فوریت است که خدمت آقای رئیس تقدیم شده وهردوطرح را عده‌ای از آقایان امضاءکرده‌اند یک عده‌ای تقاضا کرده‌اند که سه ماده ازاین قانون مطرح و تصویب بشود بنده ویک عده دیگر از آقایان که ۶۰ نفر هستند تاضا کردیم که مجموع این ۳۱ ماده باشد مطرح شود بسیار خوبست واگر آن سه ماده‌ای هم مطرح بشود پیشنهادی تهیه کرده‌ایم که آن سه ماده‌ای تبدیل بشود به ۳۱ ماده و۱۹ تبصرره بنا براین باین نحومامی‌توانیم یک ملا ک قانونی درتمام مملکت معین بکنیم که هم مؤدی مالیاتی تکلیفش معین شده باشد وهم دولت بنده از آقایان نمایندگان محترم استدعا می‌کنم نظر باهمیتی که این موضوع دارد کمک بفرمایند که اینگزارش کمیسیون قوانین دارائی واین طرحی که بقید دوفوریت ما تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌ایم بتصویب برسد البته بنده عرایض دیگری هم داشتم ولی چون عرض کردم که بیش از ۱۵ دقیقه صحبت نخواهم کرد مرخص می‌شوم وعرایض خودم را خاتمه می‌دهم (فولادوند – احسنت)

رئیس - بااجازه آقایان وارد دستور می‌شویم آقای وزیر جنگ بفرمایید

وزیر جنگ - اوضاع واحوال امروز کشور وشوریدگیهائی که همه بآن آشنای داریم بحدی رسیده که بایستی سازمانهای مختلف کشور دست یگانگی بهم داده واز هر نوع اختلاف دوری نمایند نمایندگان صحیح است پس از جلسه اخیر مجلس شورای ملی عده‌ای باین جانب تذکر دادند که شاید بیانات این جانب حمل برخصومت باطرفیت خاصی باآقای مهندس رضوی شده این جانب درعلاقمندی ومیهن پرستی وشرافتمندی آقای مهندس رضوی تردیدی ندارم باوجود اینکه تصور می‌کنم سازمان ارتش مرتب ترین سازمان کشور ولی ارتش هم مانند هر سازمانی هیچگاه صورت کمال مطلوب رانداشته وبایستی نواقص آن ضمن توجه ورسیدگی مرتفع شود بطوریکه درفرمان مبار کشاهانه در ۲۱ آذر نیز این موضوع بطور روشن تشریح گردیده منظور از بیانات جلسه گذشته این جانب شرح حقایقی بود که شاید از نظر نمایندگان محترم مکتوم مانده باشد اینک ضمن تشریح این مختصر باز یک مرتبه دیگر حاضر بودن سازمان ارتش را برای انجام خدمات مقدس سربازی بعرض نمایندگان محترم رسانده وامیداست باپشتیبانی مجلس شورای ملی بتوان بهتر نظریات اصلاح طلبانه آقای مهندس رضوی وسایر نمایندگان محترم راتحت فرماندهی شاهانه بخوبی انجام داد نمایندگان احسنت صحیح است

رئیس - جلسه پیش پیشنهادی که شده بود توضیحاتی دراطرافش آقای اقبال دادند و یک نفر هم بعنوان مخالف صحبت کرد وبرای رای عده کافی نبود الان هم همین حال رادار د یعنی عده کافی نیست ودستوری هم الان نداریم ۶ نفر از آقایان بموجب ماده ۱۰۹ می‌خواهند یک توضیحاتی بدهند حالا اگر آقایان اجازه می‌فرمایند آقای عامری بااستفاده از ماده ۱۰۹ صحبت کنند

دکتر مجتهدی - کار دیگری غیر از ماده ۱۰۹ نداریم

حاذقی - آقای

رئیس - اجازه بفرمایید اکثریت بشود ولایحه دولت مطرح شود (زنگ رئیس)

رئیس - ساکت باشید آقای حاذقی بگذارید من صحبتم رابکنم بعد شما صحبت کنید یا باید مجلس موافقت کند که آقایان با استفاده از ماده ۱۰۹ صحبت کنند یا اینکه خیر هر لایحه دیگری هم بیاید محتاج برأ ی است لایحه‌ای که آقای وزیر دارائی داده‌اند با قید دوفوریت است لایحه‌ای هم اخیرا آقای وزیر جنگ داده‌اند آنهم بقید فوریت است حالا اگر آقایان با ماده ۱۰۹ موافقند که آقای عامری صحبت کنند

حاذقی - بنده با ۱۰۹ موافق نیستم

رئیس - موافقت شما شرط نیست فرامرزی استفاده از ماده ۱۰۹ حق وکیل است مجلس حق سلب حق از وکیل ندارد

رئیس - به همین جهت گفتم که آقای عامری صحبت کنند پیشنهاد از آقای فولادوند راجع به ده دقیقه تنفس رسیده که توضیحاتی خواهند داد

فولادوند - بنده شهادت آقایان چه وقتی که مریض باشم همیشه میل دارم روزی چندین ساعت در مجلس کار بکنم صحیح است وهمیشه واقعا متاثرم که پیشنهاد تعطیل یا تنفس بکنم الان ملاحظه بفرمایید چندین جلسه‌است در این مجلس صحبت شده‌است و فعلا چند نفر از آقایان می‌خواهند با استفاده از ماده ۱۰۹ صحبت کنند نتیجه این می‌شود که هریک از آقایان بدیگری بخواهد پاسخهائی بدهند و یا یک توهینهائی خدای نکرده پیش بیاید بنده عقیده‌ام این است چون آقایان نمایندگان سه روز است حاضر نمی‌شوند که عده برای رأ ی کافی شود و نتیجه این مذاکرات و اخطارهای ۱۰۹ هم چیزی عاید ملت ایران نخواهد شد ده دقیقه تنفس داده شود برویم بیرون و باین رفقای ما که نمی‌خواهند بیایند در جلسه بگوییم اگر می‌خواهید کار کنید که برایم در مجلس و کارمان را انجام بدهیم و اگر هم نمی‌خواهید که برویم منزل اخر این فایده‌ای ندارد که همه اش ماده ۱۰۹ واین حرفها باد وماهم بنشینیم گوش بدهیم صحیح است این عرض بنده‌است و منظورم تعطیل جلسه نیست

رئیس - آقای عامری بفرمایید

مهندس رضوی - بنده که قبل از ایشان اجازه خواسته‌ام

رئیس - خیر آقای عامری همان موقعی که شما راجع بورود قوای خارجی صحبت کردید اجازه خواسته بودند

مهندس رضوی - بنده هر روز که راجع بمن صحبت شود استفاده از ماده ۱۰۹ برایم مخلوط است

رئیس - آقای عامری بفرمایید

عامری - عرض کنم که اگرماده ۱۰۹ را ملاحظه فرموده باشید درماده ۱۰۹ حتی برای رفع اشتباه هم اشاره دارد ومی‌توان توضیح داد بنده اهل حرف زیاد نیستم ولی برای رفع اشتباه آقایان چند نکته راباید عرض بکنم وموقع را الان مقتضی نمیدانم که وارد جزئیات قضیه شهریور بشوم و فقط چند نکته بطور اختصا راز برای آقای مهندس رضوی عرض می‌کنم بنده اولا متشکرم که ایشان اینجا حرف زننده نزدند ودرجلسه بعدهم گفتند که مارااغفال کرده بودند (مهندس رضوی - بنده قبلا هم همین موضوع رادرمجلس گفته بودم) بنده خیلی متشکرم از آقا که اگر حقیقتش را فرموده بودید دیگر مجددا لازم نمی‌شد (مهندس رضوی - عرض کردم یکسال قبل گفته بودم) عرض کنم این یک چیزی است که بایستی فکر آقایان روشن شود بیش از قضایای شهریور وقتی که جنگ پیش آمد ما بین دوهمسایه بودیم درینموقع مجلس از اکثریت افتاد و پس از چند لحظه مجددا اکثریت حاصل شد مهندس رضوی بگویید آقایان تشریف بیاورند آقای وزیر خارجه ی برایتان شهریور توضیح می‌دهند بنده ابا و انکاری ندارم که وزیر خارجه بودم و افتخار می‌کنم (مهندس رضوی - همین باقیمانده بود که افتخار هم بکنید)

رئیس - آقای مهندس رضوی ماده ۱۱۲ رارعایت کنید قطع کلام نکنید والاحق نطق را از شما سلب می‌کنم بفرمایید آقای عامری

عامری - همه آقایان مسبوق هستند که همسایه شمالی مایک قرار دادی درهمان موقعی که جنگ می‌خواست شروع بشود با آلمانها داشت و وارد جنگ هم نبود همسایه جنوبی ما وارد جنگ بود در چنین موقعی دولت و مجلس ایران همه بیطرفی ایران را تصدیق کردند صحیح است یک سیاستی بود که دولت ایران در یک چنین موقعی که قرارداد دارد با آلمانها نسبت بهمسایه‌ای که وارد جنگ بیطرف بماند این بیطرفی مورد تصدیق همه واقع شد هم دولت ایران هم پادشاه مملکت هم مجلس شورای ملی غیر از این هم نمی‌توانست باشد بیطرفی را اعلام کردیم هر دو دولت از ما تشکر کردند بعد وقتیکه قضایای بالکان پیش آمد دو دولت از بالکان باقی مانده بود یکی دولت یوگواسلاوی بود که بالاخره آلمانها بهش حمله کردند و بلائی بسرش آوردند که درظرف چند روز پایتختش می‌سوخت قضیه یوگواسلاوی که تمام شد بالکان باقیمانده بود بالکان هم که تمام شد و آلمانها بکلی از بالکان راحت شدند قوائی تهیه کرده بودند در تمام سرحدات شوروی یکمرتبه شبانه حمله کردند بسرحدات شوروی موقعی که حمله کردند موقعی بود تمام اروپا در زیر سلطه آلمان بود قوای آلمان آمده بود در مصر شمال افریقا را گرفته بود جنگهای طبرق و العلملین در خاطر آقایان هست در یک چنین موقعی هیچیک از دول حتی تمام همسایگان ما همه از خدا می‌خواستند که بیطرفی آنها حفظ شود ما برای اینکه همسایه‌های ما بفهمند که هیچگونه نظری نداریم در چنین موقعی مجددا اعلام بیطرفی کردیم یادداشت دادیم باز هردوی آنها از ما تشکر کردند اما چه شد که بما حمله کردند مهندس رضوی ناجوانمردی کردند برخلاف اصول بشریت رفتار کردند برخلاف اصول جنگ رفتار کردند نه اصول صلح بلی دراین قسمت اختلاف نظری نداریم بقدری ما در رعایت بیطرفیمان مراقبت و دقت کردیم که تمام دول بیطرف واقعا بما تحسین کردند همین نمایندگان دولت ترکیه بما می‌گفتند که ما هیچ کجای دنیا را ندیدیم که تا این حد مرتب باشد قضیه‌ای اتفاق افتاد برای ترکها ترکها هم بیطرف بودند وقتیکه سفیر کبیر ترکیه در اینجا فوت کرد از ساعت ۸ تا ۱۰ معین کرده بودند برای بعضی از و از ۱۰ تا ۱۲ برای یکدسته دیگر ما گفتیم اگر از ساعت ۸ برویم ممکن سوء تفاهماتی بشود اگر از ساعت ۱۰ هم برویم ممکن است سوء نظر پیداکنند از ساعت ۸ رفتیم درمجلس ختم آنها نشستیم تاظهر که هیچکدام از طرفین نتوانند بگویند که شما تمایلی بیک طرف دارید هیچ چیزی هم از ما نخواسته بودند اگر مات از یک چیزی خواسته بودند این را من بایستی بیا د مرحوم رضا شاه بگویم که ایشان سعی کردند که ببینند از ما چیزی می‌خواهند یا نه از آنها استعلام شد که چیزی می‌خواهند یا نمی‌خواهند جز رعایت بیطرفی مهندس رضوی همین استنباط شما غلط بود همه چیز می‌خواستند زنگ رئیس اما برای اینکه کسی بداند چرا بما حمله کردند بنظر بنده این است که نطقی می‌کند چرچیل یعنی رویه اش این بود که هر موقع یک قضیه‌ای اتفاق می‌افتاد میآمد بلافاصله در پارلمان انگلستان و تمام قضیه را شرح می‌داد در ۹ سپتامبر ۱۹۴۱ مستر چرچیل بعد از قضایای ایران نطقی در پارلمان انگلستان می‌کند می‌گوید وقتیکه آلمانها حمله کردند بروسیه بعد از دو سه هفته قسمت عمده از صنایع جنگی دولت شوروی را از بین بردند ما مجبور بودیم کمک فوری برسانیم سه راه برای ما بود یکی راه آذخانگلسک بود که در آن راه هم تحت البحری‌های آلمان و کشتیهای آلمان بودند راه دیگری که بود راه ولادیوستک بود که ۱۱ هزار کیلومتر از راه ولادیوستک باید محمولات راحمل کنیم نزدیکترین راهی که برای ما بود راه ایران بود که راه آهم سرتاسری ایران کشیده شده بود مهمات را بخلیج فارس و از آنجا به بحر خزر می‌آوردند و از بحر خزر بوسیله ولگا بقلب شوروی می‌رفت مهندس رضوی اصناف بدهید خودتان این توضیح ما را از هر چیزی بی نیاز می‌کند (مهندس رضوی - آنروز که باید بگویید ساکت ماندید) (زنگ رئیس)

رئیس - بشما اخطار می‌کنم آقای مهندس رضوی همه دارند گوش می‌دهند بگذارید حرفشان را بزنند

عامری - البته مهر فروزنده چو پنهان شود شب پره بازیگر میدام شود

آزاد - ۵ سال زن و بچه ما را بازیچه آنها کردند حالا می‌آیند اینا این حرفها را می‌زنند (مهندس رضوی _ شعر نخوان دیگر ترا بخدا)