تفاوت میان نسخه‌های «مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۶»

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
 
{{سرصفحه پروژه
 
{{سرصفحه پروژه
 
| عنوان = [[تصمیم‌های مجلس]]
 
| عنوان = [[تصمیم‌های مجلس]]
[[مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم]]
+
[[مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم]]
 
| قسمت =
 
| قسمت =
 
| قبلی = [[مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم]]
 
| قبلی = [[مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم]]
خط ۱۱: خط ۱۱:
 
'''مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۶'''
 
'''مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۶'''
  
جلسه ۱۳۶صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه پانزدهم حوت ۱۳۰۳مطابق نهم شهر شعبان ۱۳۴۳
+
'''مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ‏۵'''
  
مجلس دو ساعت و یکربع قبل از ظهر بریاست اقای موتمن الملک تشکیل گردید . (صورت مجلس یوم سیزدهم حوت راآقای آقا میرزا جواد خان قرائت نمودند )رئیس _ آقای اخگر (اجازه)اخگر_بنده قبل از دستور عرضیدارم .
+
'''جلسه: ۱۳۶'''
  
رئیس آقای حاج میرزا عبدلوهاب (اجازه )حاج میرزا عبدالوهاب _بنده هم قبل از دستور عرض دارم .رئیس _ آقای تهرانی . (اجازه ) آقا شیخ محمد علی طهرانی _بنده هم عرضم قبل از دستور است. رئیس _آقای حاج سید الحققین (اجازه )
+
'''صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه پانزدهم حوت ۱۳۰۳ مطابق نهم شهر شعبان ۱۳۴۳'''
  
حاج سید الحققین _ بنده هم قبل از دستور عرض دارم رئیس _آقای ضیاءالواظین (اجازه ) ضیاءالواعضین _بنده بعداز تصویب صوتمجلسعرضی دارم . رئیس _نسبت بصورت مجلس اشکالی نیست ؟بعضی از نمایندگان _خیر وارد دستوربشویم رئیس _وارد دستور شویم ؟ جمعی از نمایندگان _بلی . ‌رئیس _قانون انتخابات ماده شصت وسه مطرح است قرائت میشود.(بشرح ذیل قرائت شد )ماده ۶۳ تقسیم نمایندگان ملت نسبت بجمعیت تخمینی ولایات ازقرارشرح جدولی است که کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات ا موافقت وزارت داخله تدوین و بآخر این قانون منضم خواهد شد رئیس ¬__آقای یاسائی (اجازه )
+
مجلس دو ساعت و یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید.
  
یاسائی _ بعقیده بنده باید در را پرت کمیسیون در جدول انتخابات و طرز حوزه بندی ها تجدید نظر شده باشدو ضمیمه این را پورت شود ولی متاسفانه در این را پرت تجدید نظری در جدول نشده و فقط یک حقی را بخود کمیسیون تخصیص داده اند که اعضاءکمیسیون خودشان بنشینند وحوزه بندی بکنند. این ماده شصت وسه است که میخوانم تقسیم نمایندان ملت نسبت بجمعیت تخمینیولایات از قرار شرح جدولی است که کمیسیون تجدید نظر قانون انتخابات با موافقت وزارت داخله تدوین وبآخراین قانون منضم خواهدشد. یعنی اینمربوط بمجلس نیست . کمیسیون تجدید نظر خودشبا موافقت وزارت داخلیه این کار ار میکند درصورتیکه می بایستی تجدید نظری در حوزه بندی وجدول انتخابات کرده نظریاتشان رابین قانون ضمیمه کرده باشند که حالا آقایان نمایندگان بتوانند در روی آن راپرت مذاکراتی تکنند ومجدداً بر گردد بکمیسیون واز برای شورثانی تکمیل بشودوبهن علاوه آنچه که بنده اطلاع یافته ام وزارت داخله اینرا پرت موافق نیست وزارت داخله که می بایستی متصدی امور انتخابات باشدو فوق العاده نظریه کار کنان آنوزارت خانه در اجرای این قانون اهمیت دارد موافق با این را پرت نیست و بعقیده بنده باید قبل از همه چیز کسب نظریات وزارت داخله شده باشد ونظریات آنوزارتخانه را در کلیه این قانون جلب کرده باشند و مخصوصاً بنده دیروز اطلاع پیدا کردم که وزارت داخله مخالف با این را پرت است واینترتیب غریبی است وزارتخانه ای که باید قانون باین مهمی رااجرا کند موافق نیست.
+
(صورت مجلس یوم سیزدهم حوت را آقای آقا میرزا جواد خان قرائت نمودند)
  
بهر حال این قسمت اشکالن ندارد وممکن است میسیون در شور ثانی کاملا نظریه وزارت داخله را جلب کند والبته هم خواهد کرد. بنابراین بنده معتقدم که شور ازلماده شصت وسه رابگذاریم باشد باینمعنی که کمیسیون جدول را تدوین کند وراپورت بدهدودر مجلس مثل سایرمواد بعنوان شور اول مذاکره شود وبر گردد بکمیسیون برایشور ثانی حاضر شود والا هیچ معنی ندارد که در سایر مواد این قانون دو شور شود ولی در جدول وحوزه بندیش یک شود بشود. بهر جهت این ماده باید کاملا در ش دقت نظر شود مشروط براینکه کمیسیون تجدید نظر جدول را تهیه نموده وبرای شور اول بمجلس بیاورد.
+
'''رئیس''' - آقای اخگر (اجازه)
  
حائری زاده مخبر کمیسیون_یکقسمت نماینده محترم فرمودند راجع بجلب نظر وزارت داخله . عرض میکنم این طرح در دو چهارم مجلس تقریباًشور ثانیش قریب تمام بود وزارت داخله هم چندان نظر مخالفتی در آن موقع اظهار نکرد یعنی دخالت نمیکرد. مجلس هم عملا این عدم دخالا دولت را تصدیق کرده بود. دوره چهارم تمام شد واین قانون نا تمام ماند. دراین دوره هم از همین نقطه نقطه چندان محتاج ندانستیم که نظریه وزارت داخله را ارجع بتمام مواد این قانون کنیم .  
+
'''اخگر''' - بنده قبل از دستور عرضی دارم.
  
ولی برای اینکه دولت باید اینقانون رااجراء کند را پرت که حاضر شد یکنسخه هم برای دولت فرستاده شد که اگر نظر مخالفی دارد اظهارکند. نماینده وزارت داخله هم که کمیسیون برایتنظیم جدول حاضر می شودهیچ نظریه تابحال اظهارنکرده منتظر است که نظریه آقایان نمایندگان و پیشنهادهائی که آقایان ارجع باصالحیت این قانون میفرمایند تمام را مطالعه کرد بعد یک نظریه اضهار کند که در شور ضمیمه این قانون بشود. در قسمت ثانی فرمایشاتشان فرمودند که کمیسیون بی جهت برای خودش حقی ثابت کرده است خیر کمیسیون هیچ حقی برای خودش ثابت نکرده است همان حقی است
+
'''رئیس''' - آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)
  
مجلس بانجمن نظار داده اند اعتراض هم نسبت آن نشد جدول انتخابات با تقسیم نماینده ها بحوزه ها دوتاست.
+
'''حاج میرزا عبدالوهاب''' - بنده هم قبل از دستور عرض دارم.
  
مجلس باید عده وکلاءوتقسیم نمایندگان را بحوزه های مختلفه معلوم کند و رای بدهد که ناحیه ساوه _ناحیه کاشان _ناحیه قم _ناحیه فلان جا دارای۱ وکیل یا دووکیل است. ولی شعب فرعیه که در آن جا ها لازم است این را کمیسیون باید بانفاق وزارت داخلیه یک اصلاعات لازمی تهیه کندباید بوسیله وکلای محل ومامورین دولت در محل اطاعاتی حاصل کند وجدول ر ابشعب فرعیه تقسیم کند که در کجا باید انجمن فرعیه تشکیل شود ودرکجا نباشد این اطلاعات باید بتوسط وزارت داخله نمایندگان ایالات وولایات تحصیل شود. اگر نظر آقا باشد در تبصره ماده ۱۸ مینویسد :در نقاطی که حضور اهالی در یک مرکز برای شرکت در انتخابات معتبر باشد انجمن نظارت میتواند اطلاع حکومت یک یا چند شعبه در نقاط لازمه بنظارت ۹ نفراز معتمدین محل تشکیل و انتخابات را اعلان وخاتمه دهد این حقی که بانجمن نظارت داده شده همین حقی است که بکمیسیون وزارت داخله داده شده که آن نقاط مختلفه رااگر چنانچه کنج . کاری کردند. پس از آنکه مجلس بتمام این قانون رای داد اگر بعضی از نقاط را وزارت داخله اطلاع پیدا کرد که از قلم افتاده دیگر محتاج برای جدید مجلس نباشد و آن جا تشکیل دهد واین حق مهمی نیست که از مجلس سلب شده باشد رئیس _آقای طهرانی (اجازه )  
+
'''رئیس''' - آقای تهرانی. (اجازه)
  
(بعضی از نمایندگان _گفتند مذاکرات کافی است بعضی گفتند کافی نیست ) رئیس _رای میگیریم _آقایانیکه مذاکرات راکافی میدانند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند) رئیس _معلوم میشود کافی است _ماده ۶۴ (بمضمون ذیل قرائت شد ) ماده ۶۴ _همین که نصف بعلاوه یک از نمایندگان ملت در طهران حاضر شدند مجلس شورای ملی افتتاح میباید و رای ایشان باثریت مناط اعتبار مجری است . رئیس _آقای یاسائی (اجازه )یاسائی _این ماده بعقیده بنده ناقص است وباید در اینجا قید شده باشد که دولت مکلف است مجلس ر امقتوح نمایند…مدرس _مجلس خودش مفتوح میشود مربوط بدولت نیست. یاسائی _بنده هیچ فرض وتصور نمیکنم که مجلس خود بخود بیاید و تشکیل شود (همهمه نمایندگان )باید دولت مقدمات و وسائل افتتاح آن را فراهم بیاورد . دولت مسئول است ویکی از وظایف قانونیش ای ناست که وقتی نصف بعلاوه یک از نمایندگان حاضر شدند مجلس ر اافتتاح کند.  
+
'''آقا شیخ محمدعلی تهرانی''' - بنده هم عرضم قبل از دستور است.
  
بعضی از نمایندگان _اینطور نیست. والا چطور میشود مجلس خودبخود مفتوح شود. مخبر _بنده خیال میکنم محتاج باین مذاکره نبود مجلس خودش افتتاح می باید وبدولت ربطی ندارد. بعضی از نمایندگان _صحیح است . جمعی از نمایندگان _مذاکرات کافی است. رئیس ¬__ ماده ۶۵ (اینطور قرائت شد )ماده ۶۵_مدت دوره تقنینیه دو سال شمسی است وابتداء آن روزی است که نمایندگی ۳ ربع از نمایندگان حاضر در تهران تصدیق شده باشد.
+
'''رئیس''' - آقای حاج سیدالمحققین (اجازه)
  
رئیس _ آقای یاسائی (اجازه )یاسائی _اگر چه مطابق قانون اساسی مدت یکدوره مجلس ۲ سال است ولی این مانع نیست که بنده عقیده خودم را عرضکنم . قیده بنده این است که ۲ سال خیلی کم است و باید بر آن افزوده شود زیرا که تقریباًدرهردوره عملا دیده شده است که ششماه صرف گذراندن اعتبار نامه ها و کارهای مقدماتی مجلس میشود بعد از مدتی هم کمیسیون یک کارهائی رابرای دستور مجلس حاضر میکنند ویکسال که از عمر مجلس گذشت آنوقت یک کارهائی برای دستورمجلس تهیه حاضرمیشود و واقعاً مجلس یکسال درست میتواند کار کند وبسیاری ازقوانی نمهمه و لازمه که می باید از مجلس شورایملی گذشته باشد و جزء اصلاحات اسای ومقدماتی مملکت است هنوز نگذشته برایاینکه مدت ادوارخیلی کم است . چندین قانون در دوره چهارم تقنینه مرح بود شور اولش هم تمام شد شور ثانیش هم قریب با تمام بود که دوره مجلس تمام شد و آن قانون ناتمام ماند وباز این دفعه از سز گرفته شد. یکی از آنها همین قانون انتخابات است. یکی قانون شورای دولتی است که مدتی مجلس سر آن صرف وقت کرده و بالاخره ماند وتصویب نشد.
+
'''حاج سیدالمحققین''' - بنده هم قبل از دستور عرض دارم
  
قانون تجدید نظر در اصلاح بلدیه ها همینطور را پرتش حاضر شد و مجلس وقت مذاکره نداشت . این دوره هم خواهید که یک قوانینی مثل دوره چهارم در مجلس میماند برای دوره ششم . دوره ششم هم باز موفق نمیشود این قوانینی که در تحت نظر است تصویب بنماید این قوانین جزءاصلاحات اساسی است و نمیشود گفت جزو تزیینات اداری ما است. برای ساختمان اداری یک مملکت این قوانی مثل ستون بندیه ا وپی ریزی ها استو اگر ما بخواهیم دراین موقع وقت را تلف نمائیم و این اقدامات اولیه و اساسی را بجا نیاوریم باین زودیها موفق به اصلاحات نخواهیم شد. مثلا بیست سال عمر مشروطیت ما می گذرد و هنوز یک ماده قانون مجازات نداریم . قانون مجازات را دوره چهارم آوردند بمجلس ولی مجلس وقت نکرد آنرا تصویب کند وماند برای این دوره بلکه در این دوره انشاءالله موفق بشویم که آن را بگذارانیم.
+
'''رئیس''' - آقای ضیاء‌الواعظین (اجازه)
  
قانون نظام اجباری را در دوره چهارم آوردند بمجلس و همینطور ماند برای این دوره . همینطور سایر قوانین و بالاخره ما با این مدت کم امیدواری کاملی نداریم که به توانیم قوانین مهمه را بگذارنیم و بنده عقیده دارم که مدت دو سال کم است وباید بر این مدت افزود که برای دوره ششم مدت سه سال یاچهار سال هر طورکه مجلس صلاح بدند معین بشود تا آقایان موفق شوند قوانین اسای و مقدماتی مملکت را بگذرانند. الان بعقیده بنده تمام وزارت خانه ها بر خلاف قانون تشکیل شده است و تمام این وزارتخانها فاقد قوانین تشکیلاتی هستند فقط یکی دو وزارتخانه یکی معارف استکه یک قانون اساسی برایش نوشته شده که بر خلاف آن رفتار شده است ویک ادارات عریض وطویلی تشکیل داده اند که باید مجلس آنرا اصلاح کند وبالاخره مجلس باید قانون تشکیلات مالیه را تهیه کند.  
+
'''ضیاء‌الواعضین''' - بنده بعد از تصویب صورت مجلس عرضی دارم.
  
همچنین تجدید نظر قانون اصول تشکیل عدلیه بنماید. همینطور سایر وزارتخانه ها را. خلاصه اینکه کارهای مجلس شورای ملی مملکت خیلی زیاد است ویا دویست سال دیگر وقت لازم دارد وال اینکه طی تجدید انتخابات بشود و در هر دوره یکی دو قانون بگذرد کافی نیست مخبر_یک جمله را نماینده محترم راجع بدو سال فرمدند وفرمودند که ممکن است باقانون اساسی مخالفت داشته باشد بنده یک ه۹مچو چیزی شنیدم و باید توضیح بدهم که اینطور نیست.
+
'''رئیس''' - نسبت به صورت مجلس اشکالی نیست؟
  
قانون اساسی ابتدا مدت را دو سال معلوم کرده بود عده وکلاءرا هم صد سی وششنفر طرز انتخاباتشان هم صنفی بود در تاریخ دوازدهم جمادی الثانیه ۱۳۲۷ با یک قدری جلو ترش یک کمیسیونی در طهران تشکیل شده است که اعضا ء آن کمیسیون آقایان : فرمانفرما _مشیرالدوله _ موتمن الملک _مستوفی الممالک _ صنیعالدوله _مخبر الملک و جماعتی دیگر بودند اینها برای اصلاح این قانون که یک منافاتی با قانون اساسی ممکن بود پیدا کند نشستند و مراجعه کردند به آراء عمومی که اجازه بدهند اصلاحاتیبشود و اگر منافاتی با قانون اساسی دارد عیوبش مرتفع شود انجمنهای ایالتی و ولایتی که در آنموقع مشکل بوده است اختیار اصلاح قانون انتخابات را بمجلس دوم داده بر حسب این جمله که در جلو قانون انتخابات دو درجه نوشته شده است. انتخابات اول انتخاب صنفی بود انتخاباتی که این آقایان قانونش را نوشتند پس از مراجعه آراء عمومی دو درجه بود که مجلس دوم هم بموجب آن قانون تشکیل شد.
+
بعضی از نمایندگان - خیر وارد دستور بشویم
  
درمقدمه این قانون مینویسد: علیهذا با رعایت ملاحظات مرکز اذربایجان این نظامنامه تریر و تنظیم شد در تحت این ملاحظه که مجلس شورای ملی بعد از آنکه بمبارکی افتتاح یافت بموجب اختیاری که در قوانین اسای برای او مقرراست در استقرار یا جرح و تعدیل هریک ازمواد نظامنامه آنچه صلاح داند منظورفرماید. اختیارتغییرمواد اصول قانون اسای که منافات با قانون انتخابات داشته باشد بمجلس دوم داده شده . مجلس دوم در تاریخ بیست ویکم ذیقعده یک طرح قانونی که در کمیسیون تقسیر وکمیسیون معارف تنظیم شده بود ومخبر آن کمیسیون هم آقای ذکاءالملک بو دآورد بمجلس در تحت دو ماده و امتداد مجلس در تحت دو ماده وامتداد مجلس را رای دادندو مجلس بآن قانونهم عمل کرد ومدتی بعد از دو سال هم نشست. _بعضی از نمایندگان _صحیح است)
+
'''رئیس''' - وارد دستور شویم؟
  
 +
جمعی از نمایندگان - بلی.
  
واگر هم مدت زیاد شود منافاتی با قانون اساسی نداردو در مجلس سابق هم راپرتی از کمیسیون تجدید نظر داده شد ومدت را سه سال در نظر گرفته بودکه متناوباً انتخاب در در جریان باشد هر سال ثلث ازو کلاء انتخاباتشان تجدید شود که مجلس دائماًمشکل باشدوتعطیلی بین مجالس پیش نیاید.  
+
رئیس - قانون انتخابات ماده شصت و سه مطرح است قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
  
اعتراضاتی هم در آن مجلس شد ولی آنها را قابل توجه ندانست ولی در دوره کمیسیون برای اینکه کاملا نظریه آقایان نمایندگان محترم را اطلاعغ نداشت باین جهت همان دو سال را در راپرت پیشنهاد کرد حالا اگر آقایان پینهادبیشتری دارند بفرمایند بکمیسیون مراجعه شده شده و درآنجا درش مداقه و تجدید نظرمیشود. جمعی از نمایندگان _ مذاکرات کافی نیست. بعضی از نمایندگان _ کافی نیست .
+
ماده ۶۳ - تقسیم نمایندگان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار شرح جدولی است که کمیسیون تجدیدنظر در قانون انتخابات با موافقت وزارت داخله تدوین و به آخر این قانون منضم خواهد شد
  
رئیس _ اثریت است. ماده شصت وشش: (اینطور قرائت شد) ماده شصت وششم دولت مکلف است ششماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسائل انتخابات جدید را برای کلیه مملکت تهیه بطوری که لالقل چهار ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در کلیه نقاط شروع بانتخاب بشود. رئیس _آقای یاسائی . (اجازه ) یاسائی _ عرضی ندارم . رئیس _ آقای طهرانی . (اجازه ) آقا شیخ محمدعلی طهرانی . عرضی ندارم .
+
'''رئیس''' - آقای یاسایی (اجازه)
  
رئیس _آقای شیروانی . (اجازه )شیروانی _عرضی ندارم. رئیس _مخالفی ندارد بعضی از نمایندگان _ خیر. رئیس ¬__ پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال جلال قرائت می شود (اینطور خوانده شد) پیشنهاد آقا شیخ جلال _ دولت مکلف است هشت ماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسائل انتخابات را تهیه و در همان موقع اعلان انتخابات جدید را منتشر نماید که لااقل شش ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در تمام نقاط مملکت اتنخابات شروع بشود. ماده شصتوقت (بشرح زیر خوانده شد) ماده شصت ثفتم _مردم میتوانند یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند. رئیس _ آقای یاسائی . (اجازه ) یاسائی _ عرضی ندارم
+
'''یاسایی''' - به عقیده بنده باید در راپورت کمیسیون در جدول انتخابات و طرز حوزه‌بندی‌ها تجدیدنظر شده باشد و ضمیمه این راپورت شود ولی متأسفانه در این راپورت تجدیدنظری در جدول نشده و فقط یک حقی را به خود کمیسیون تخصیص داده‌اند که اعضاء کمیسیون خودشان بنشینند و حوزه‌بندی بکنند. این ماده شصت و سه است که می‌خواهم تقسیم نمایندان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار شرح جدولی است که کمیسیون تجدیدنظر قانون انتخابات با موافقت وزارت داخله تدوین و به آخر این قانون منضم خواهدشد.یعنی این مربوط به مجلس نیست. کمیسیون تجدیدنظر خودش با موافقت وزارت داخله این کار را می‌کند در صورتی که می‌بایستی تجدید نظری در حوزه‌بندی و جدول انتخابات کرده و نظریاتشان را بین قانون ضمیمه کرده باشند که حالا آقایان نمایندگان بتوانند در روی آن راپورت مذاکراتی بکنند و مجدداً برگردد به کمیسیون و از برای شور ثانی تکمیل بشود و به علاوه آن چه که بنده اطلاع یافته‌ام وزارت داخله با این راپورت موافق نیست وزارت داخله که می‌بایستی متصدی امور انتخابات باشد و فوق‌العاده نظریه کارکنان آن وزارتخانه در اجرای این قانون اهمیت دارد موافق با این راپورت نیست و به عقیده بنده باید قبل از همه چیز کسب نظریات وزارت داخله شده باشد و نظریات آن وزارتخانه را در کلیه این قانون جلب کرده باشند و مخصوصاً بنده دیروز اطلاع پیدا کردم که وزارت داخله مخالف با این راپورت است و این ترتیب غریبی است وزارتخانه‌ای که باید قانون به این مهمی را اجرا کند موافق نیست.به هر حال این قسمت اشکال ندارد و ممکن است کمیسیون در شور ثانی کاملاً نظریه وزارت داخله را جلب کند و البته هم خواهد کرد. بنابراین بنده معتقدم که شور اول ماده شصت و سه را بگذاریم باشد به این معنی که کمیسیون جدول را تدوین کند و راپورت بدهد و در مجلس مثل سایر مواد به عنوان شور اول مذاکره شود و برگردد به کمیسیون برای شور ثانی حاضر شود و الا هیچ معنی ندارد که در سایر مواد این قانون دو شور شود ولی در جدول و حوزه‌بندی‌اش یک شور بشود. به هر جهت این ماده باید کاملاً در آن دقت نظر شود مشروط بر این که کمیسیون تجدیدنظر جدول را تهیه نموده و برای شور اول به مجلس بیاورد.
  
رئیس _آقای حاج آقا اسمعیل . (اجازه )حاج آقا اسمعیل عراقی _بنده با عبارتش مخالفم. رئیس _آقای طهرانی. (اجازه )آقا شیخ محمد علی طهرانی _عرضی ندارم. رئیس _ آقای شیروانی . (اجازه ) شیروانی _ اگر مقصود از این ماده اینست که هروکیلی در حوزه انتخابیه خودش با شرط معروقیت محلی متواند انتخاب شود این توضیح و اضحاف عجیبی است . مثل اینست که بگوئیم حالا روز است واگر مقصود اینست که مردم میتوانند کسی را که انتخاب شده است بدون رعایت معروفیت مجلس مجدداًانتخاب کنند؟ یعنی وکیل آذربایجان وقتی یکمرتبه وکیل شد از معروفیت ملس برای دوره بعدمستثنی باشد ودراصفهان هم بتواند وکیل شود. اگر مقصود از ماده اینست ؟ که کاملا بنده موافقم ولی اگر اینست که مثلا آقای مدرس دو مرتبه میتوانند ازتهران انتخاب شوند؟اینتوضیح و اضحاف است و گمان نمی کنم لازم بذکر باشد. رئیس _ آقای اخگر (اجازه )
+
'''حائری‌زاده''' مخبر کمیسیون - یک قسمت نماینده محترم فرمودند راجع به جلب نظر وزارت داخله. عرض می‌کنم این طرح در دو چهارم مجلس تقریباً شور ثانی‌اش قریب به اتمام بود وزارت داخله هم چندان نظر مخالفتی در آن موقع اظهار نکرد یعنی دخالت نمی‌کرد. مجلس هم عملاً این عدم دخالت دولت را تصدیق کرده بود. دوره چهارم تمام شد و این قانون ناتمام ماند. در این دوره هم از همین نقطه‌نظر چندان محتاج ندانستیم که نظریه وزارت داخله را راجع به تمام مواد این قانون جلب کنیم.ولی برای این که دولت باید این قانون را اجراء کند راپورت که حاضر شد یک نسخه‌اش هم برای دولت فرستاده شد که اگر نظریه مخالفی دارد اظهارکند.نماینده وزارت داخله هم که کمیسیون برای تنظیم جدول حاضر می‌شود هیچ نظریه تا به حال اظهار نکرده منتظر است که نظریه آقایان نمایندگان و پیشنهادهایی که آقایان راجع به اصلاحات این قانون می‌فرمایند تمام را مطالعه کرد بعد یک نظریه اظهار کند که در شور ثانی ضمیمه این قانون بشود. در قسمت ثانی فرمایشاتشان فرمودند که کمیسیون بی‌جهت برای خودش حقی ثابت کرده است خیر کمیسیون هیچ حقی برای خودش ثابت نکرده است همان حقی است که مجلس به انجمن نظار داده‌اند اعتراض هم نسبت به آن نشد جدول انتخابات با تقسیم نماینده‌ها به حوزه‌ها دو تا است.مجلس باید عده وکلا و تقسیم نمایندگان را به حوزه‌های مختلفه معلوم کند و رأی بدهد که ناحیه ساوه ناحیه کاشان ناحیه قم ناحیه فلان جا فلان جا دارای یک وکیل یا دو وکیل است. ولی شعب فرعیه که در آنجاها لازم است این را کمیسیون باید به اتفاق وزارت داخلیه یک اطلاعات لازمی تهیه کند باید به وسیله وکلای محل و مأمورین دولت در محل اطاعاتی حاصل کند و جدول را به شعب فرعیه تقسیم کند که در کجا باید انجمن فرعیه تشکیل شود و در کجا نباشد این اطلاعات باید به توسط وزارت داخله نمایندگان ایالات و ولایات تحصیل شود. اگر نظر آقا باشد در تبصره ماده ۱۸ می‌نویسد:در نقاطی که حضور اهالی در یک مرکز برای شرکت در انتخابات معتبر باشد انجمن نظارت می‌تواند با اطلاع حکومت یک یا چند شعبه در نقاط لازمه به نظارت ۹ نفر از معتمدین محل تشکیل و انتخابات را اعلان و خاتمه دهد این حقی که به انجمن نظارت داده شده همین حقی است که به کمیسیون وزارت داخله داده شده که آن نقاط مختلفه را اگر چنان چه کنجکاوی کردند. پس از آن که مجلس به تمام این قانون رأی داد اگر بعضی از نقاط را وزارت داخله اطلاع پیدا کرد که از قلم افتاده دیگر محتاج به رأی جدید مجلس نباشد و آنجا تشکیل دهد و این حق مهمی نیست که از مجلس سلب شده باشد
  
اخگر _ آقای شیروانی فرمودند این توضیح و اضحاف است معذلک با این واشح مخالفت فرمودند . مقصود این ماده است که آزادی مردم را تضمین کرده باشد که هر کس را میل دارند انتخاب کنند خواه اینکه آنشخص سابقاًوکیل شده باشد یانشده باشد . راجع بمعروفیت محلی فرمودند :آن قسمت مربوط باین ماده نیست و جز شرائط انتخابات در این قانون ذکر شده فرضاً هم مردم یک کسی را انتخاب بکنند که او واجد شرایط نباشد البته انتخاب از صحیح نیست ,پسایناعتراض آقا وارد نیست و جای نگرانی هم نیست.
+
'''رئیس''' - آقای تهرانی (اجازه)
  
مخبر _برای اینکه بیشتر روشن شود عرض میکنم چون در ماده پیشمینویسد :شش ماه بآخر دوره باید شروع بانتخابات شود. ممکن بود توهمی شود که وکیل مشغول کارمثلا ممکن استیک اعمال نفوذهائی یکند وباید از رامحروم :باری رفع این تو هم ها این ماده نوشته شده است وگمان میکنم ضررهم ندارد. ویک ماده دیگری هم هست که ازنظر رفته است نوشته شود وباید آنرا ماده ۶۷ قرار داد. اینست که با قانون انتخابات مجلس شورای ملی مصوبه بیست وهشتم شوال مطابق بیست ونهم میزان هزار وسیصد وبیست ونه پس از تصویب این قانون ملغی و ازدره اعتبار ساقطاست. رئیس _آقای دست غیب (اجازه )
+
بعضی از نمایندگان - مذاکرات کافی است
  
دست غیب _بنده چون موافق با قانون اسای هستم از این جهت … (همهمه بین نمایندگان ) شیروانی _ کسی مخالف نیست ؟ دست غیب _ اثبات شیئی که نفی ماعدا نمی کند,بیده موافقم معنایش این نیست که آقایان دیگر مخالفند. از این جهت عرض میکنم لازم نیست تمام مواد قانون اساسی را عیناً اینجا نقل کنند. برای اینکه ماده قانون اساسی این است: که هر یک از نمایندگان را میتوانند دو مرتبه انتخاب کنند این دیگر لازم بذکر نبود نمیدانم دیگر ذکرش برای چیست؟بعضی از نمایندگان _مذاکرات کافی است. رئیس _کافی است؟ بعضی ازنمایندگان _بلی _ کافی است. رئیس پیشنهادها قرائت میشود . (بشرح ذیل قرائت شد )پیشنهاد آقای کازرونی _بنده پیشنهاد میکنم که ماده ۶۷ حذف شود. پیشنهاد آقای کازرونی _ بنده پیشنهاد می کنم که ماده ۶۷ حذف شود.
+
بعضی گفتند - کافی نیست
  
پیشنهاد آقای آقا میرزا جواد خان _بنده پیشنهاد میکنم که عبارت ماده ۶۷ باین ترتیب اصلاح شود:ماده ۶۷ اهالی هر محل میتوانند هر یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند . پیش نهاد آقای عراقی :بنده پیش نهاد میکنم در ماده ۶۷ در عوضعبارت دو مرتبه مجدداً نوشته شود. پیشنهاد آقایقائم مقام :بنده پیش نهاد میکنم چون مفاد این ماده اخیر در قانون اسای مصرح است بگلی حذف شود. پیش نهاد اقای مشار اعظم _چون در اصل پنجم قانون ساسی موضوع امکان انتخاب ثانوی نمایندگان تصریح شده است. بنابراین ماده ۶۷ بنظر بنده زائد میاید و عقیده دارم آن را حذف فرمایند.  
+
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند.
  
رئیس _دوفقر ماده الحاقیه رسیده است قرائت می شود )بشرح ذیل خوانده شد) پیشنهاد آقای یاسائی بنده ماده الاقیه ار پیشنهاد میکنم ماده الحاقیه _ نمایندگان دوره ششم تقنینیه بالخصوص فقط باری یکمرتبه از از طرف ملت حق تجدید نظر در قانون اساسی ومتمم ان خواهند داشت . ورای دهندگان با همین اختیار آنها را انتخاب خواهند کردیاسائی _بیشتر از افرادی که علاقمند بسیاست این مملکت هستند چه در داخل مجلس چه در خارج این نظریه رادارند که یکتجدید نظری در قانون اساسی بشود. (همهمه بین نمایندگان _ صدای زنگ رئیس . عراقی _پس همه ندارند . یاسائی _ دردوره ششم هم بنده قول میدهم خیلیاز اقایان تشریف داشته باشند انوقت قانون اساسی هست که الزم بتجدید نظر است. اغلب از مواد قانون اساسی عملانقصشده وخیلی هست که فایده ندارد واین قوانینی که دوره اول ودوره دوم نوشته شده غالباًدارای تناقضات ونواقصی هست از قبیل قانون مطبوعات . دستور العمل حکام قانون تشکیل ایالات و ولایات قانون انجمنهای ایالتی وولایتی _ اینگونه قوانین..
+
(اغلب قیام نمودند)
  
یکنفر ازنمایندگان -اینها غیر از قانون اساسی است. یاسائی_ قانون اساسی را هم اشخاصی که نوشته اند با گدام صلاحیت نوشته اند که هی هو میکنند. جمعی ازنمایندگان (بطور همهمه خیلی صلاحیت داشته اند. (صدای زنگ رئیس یاسائی اشخاصی که قانون اسای رانوشته اند صلاحیتشان بیش ازبنده و سایرین نبوده است. (همهمه بین نمایندگان ) یکنفر از نمایندگان خیلی بیشتر بوده . (صدای زنگ )یاسائی بخصوص اینمطلب . عقیده بنده این است آقایان مخالف هستند باشند .
+
'''رئیس''' - معلوم می‌شود کافی است ماده ۶۴ (به مضمون ذیل قرائت شد)
  
(همهمه بین نمایندگان صدای زنگ رئیس )مدرس منکر مشروطیت نیستید میگوئید اصلا انتخابات نشود. یاسائی _ بنده معتقدمدوره ششم وکلائی که انتخابمی شوندبا یک سوابقی که هستید بتوانند وحق داشته باشند تجدید نظر بنمایند. بنده با یکقسمتهائی از قانون اساسی از قبیل مجلس سنا مخالفم و عقیده دارم که باید قانون اساسی را از نوع نوشت وعقیده ام این است برطبق مقتضیات امروزی باید تجدید نظر شود.
+
ماده ۶۴ - همین که نصف به علاوه یک نفر از نمایندگان ملت در تهران حاضر شدند مجلس شورای ملی افتتاح می‌باید و رأی ایشان به اکثریت مناط اعتبار و مجری است.
  
 +
'''رئیس''' - آقای یاسایی (اجازه)
  
آقایان هم هستند مشکلاتی هم که بنظر شان می آید در اینجا حل مینمایند به هووجنجال که نمیشود نتیجه احساسات وعقاید را از بین برد وخفه کرد نه تنها بنده این عقیده را دارم حاج میرزا عبدالوهاب _آقای نجات هم دارند
+
'''یاسایی''' - این ماده به عقیده بنده ناقص است و باید در اینجا قید شده باشد که دولت مکلف است مجلس را مفتوح نمایند...
  
یاسائی _خیلی هستند این عیده ار دارند اگر یک کسی در یک مملکت دارای یک عقیده را دارند اگر یک کسی در یک مملکت دارای یک عقید هبود ودر اقلیت بودباید او راکشت بنده عقیده ام این است که این قانون اساسی خیلی از موادشقابل تجدید نظر استو اگر میل دارید بروم پشت تریبون یکی موادش را بخوانم که خودتان تصویقبفرمائید باید تجدید نظر شود. مدرس ما قابلیت اصلاح قانون انتخابات را نداریم رئیس ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد میکنم .  
+
'''مدرس''' - مجلس خودش مفتوح می‌شود مربوط به دولت نیست.
  
ماده الحاقیه هر وزیر یامامور دولتی که از اقتدار مقامی و اختیار اداری خود سوء استفاده کرده اعمال نفوذی در انتخابات عمومی بنماید وتعلیمات شفاهی یاکتبی یاکشفی یا رمزیبرای پیش رفت کاندیدای شخصی خود راسا یا به تقاضای دیگری صادر کند مجرم شناخته شده علاوه از انفصال به محکمه جنائی جلب گشته وبمجازات قانونی خواهد رسید یاسائی رئیس¬¬ ¬__ ارجاع می شود بکمیشیون پیشنهاد آقای دامغانی (بشرح ذیل خوانده شد بنده پیشنهاد میکنم رای در شور ثانی موقوف باشد و تا صورت حوزه یندی ها ضمیمه این راپورت نشود شور اول آن تمام نشود .  
+
'''یاسایی''' - بنده هیچ فرض و تصور نمی‌کنم که مجلس خود به خود بیاید و تشکیل شود (همهمه نمایندگان) باید دولت مقدمات و وسایل افتتاح آن را فراهم بیاورد. دولت مسئول است و یکی از وظایف قانونی‌اش این است که وقتی نصف به علاوه یک از نمایندگان حاضر شدند مجلس را افتتاح کند.
  
شریعتمدار دامغانی بعقیده بنده در قانون انتخابات قدیم سه موضوع است که باید رعایت شود و اصلاح بشود یکی جلوگیری از نفوذ حکومتهای وقت . حکومتهای مرکزی وحکومتهای ولایات وباید موادی تنظیم شود که نفوذ آنهادر انتخابات تاثیر نداشته باشد . یکی هم جلو گیری از نفوذ انجمنهای نظار در فرع یا در اصول که دسایس و تمایلات آنها تاثیری در انتخابات نداشته باشد. قسمت که مهمتر از همه است صورت حوزه بندی ها وتقسیمات حوزه ها است وباید یک اصلی قائل بشوند و مطابق آن اصل نمایندگان بنقاط تقسیم کنند که که چقدر ازمردم باید یک وکیل انتخاب کنند روی پنجاه هزار نفر یاصد هزار نفر چنانکه هممه آقایان تصدیق دارند تقسیمات ازلیه که عددوکلا بولایات تقسیم ده است غیر عادلانه بوده است ومعلوم نیست از روی چه نظری تقسیم شده است در بعض جاها زیادتر دارند بعضی جاها کمتر واز رزی چه نظر این تقسیمات را کرده اند فعلا معلوم نیست والبته معلوم است این تقسیمات حوزه بندی ها رانمی توان حق مختص وزارت داخله دانست ونمیتوان حق مختص کمیسیون دانست ونمیتوان حق بالا شتراک هر دو دانست والبته باید بمجلس بیاید. پس دراینصورت حوزه بندی ها هم باید در کمیسیون با نظر وزارت داخله تنظیم شود بیاید بمجلس و ضمیمه بشود
+
(بعضی از نمایندگان - این طور نیست.)
  
همین طور مثل سایر مواد این قانون شور اولش بشود برای شور ثانی همه این مواد برگرددبه کمیسیون کهتجدید نظر بشودباین جهت بنده پیش نهاد را کمیسیون بانظر وزارت داخله تنظیم نرده در شور ثانی نمیشود رای داد.
+
و الا چطور می‌شود مجلس خود به خود مفتوح شود.
  
مخبر_ این فرمایشات آقای شریعتمدار با اینکه صریحاًمخالفت خودشان را با اصلاح قانون انتخابات اظهار می فرمودند هیچ فرقی نداشت و ما بهترمیفهمیدیم تا این فرمایشات را بکنند . راجع بجدول انتخابات وزارت داخله هنوزاصلاعات خودش را کاملا تحصل نکرده و تا شش ماه بآخر دوره مانده هم اطلاعاتشبقدری نمشود که یک جدولی بآن شکلی که همه نمایندگان اطمینان داشته باشند ترتیب وبمجلس عرضه بدارد وما فقط این اطلاعات ناقص را در شور ثانی ضمیمه راپرت کمیسیون میکنیم و آقایان مطالعات بفرمایند وهر نظریه هم دارند اظهار کنند پس قانون را نباید معطل کرد که آیا فلان ناحیه که توقع وکیل زیادی می کند حق دارد یا ندارد.  
+
'''مخبر''' - بنده خیال می‌کنم محتاج به این مذاکره نبود مجلس خودش افتتاح می‌یابد و به دولت ربطی ندارد.
  
یک جمله دیگری که لازم است بعرض آقایان برسانم این است که کمیسیون خیلیمسرور است اگر آقایان فرمایشی داشته باشد یا اصلاحاتی در نظر دارند تشریف بیاورند آنجا نظریه شان را بفرمایند یا مرقوم بفرمایند کمیسیون انحصاری هم بداخلی مجلس نداده پیشنهاداتی هم که از خارج دسیده باز تحت مطالعه قرار داده . آقای زنجانی که در دوره پیشمخبر کمیسیون بودند ایشان هم یک اطلاعاتی فرستادند آنها را هم کمیسیون طرف توجه قرر داده که درش مطالعه بشود. خوب است آقایان هم که یک اطلاعات خوبی دارند همراهی بکنند ویک قانون خوبی در شور ثانی از کمیسیون بیرون بیاید که مجلس پنجم موفق بشود یک قانون خوبی تصویب کند.
+
بعضی از نمایندگان - صحیح است.
  
رئیس آقایانی که پیش نهاد آقای دامغانی را تصویب می کنند قیام فرمایند. (عده کمی برخاستند)رئیس _تصویب شده راجع بتادیه مطالبات اتباع داخله لایحه از طرف دولت پیشنهاد شده است که تقاضای فوریت شده بود بنا بود طبعتوزیع شود طبع و توزیع شودطبع توزیع هم شده است . آقای زعیم . (اجازه زعیم _بنده آن پیش نهاد خودم را مسترد میکنم چون پیش نهاد دولت را که خواندم دیدم مطالعات بیشتری لازم دارد رئیس _آقای یاسائی تقاضای فوریت می کنید؟
+
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.
  
یاسائی _خیر بنده راجع بدستور عرض دارم. رئیس _خوب این مسئله دیگر مطرح نمیشود. اخگر _بنده تقاضای فوریت کرده ام . رئیس _بفرمائید . اخگر _ گمان میکنم محتاج بتویح نباشدکه معالملات بین مردم دولت باید تامین بشود دولت باید بین مردم اعتبار داشته باشد وامضای دولت پیش مردم معتبرشود وقتی امضای دولت پیش مردم معتبر شد آن وقت ممکن است یک قدم های اقتصادی فوق العاده بر داشته شود و یکی از دلایلی که در این مملکت شرکت هائی تاسیس نمی شود برای این است که مردم نمتوانند پول خود را بجریان بیندازند وبرایعدم اعتباری است که مردم نسبت بدولت پیدا کرده اند ودولت هم نمیتواند اقداماتی که میخواهد بکند.بنابراین بنده پیشنهاد کردم که در این لایحه فقط یک شور شود. رئیس _آقای زعیم .(اجازه )زعیم _بنده پیشهادی تقدیم نموده ام ..رئیس _آقای کازرونی . (اجازه )کازرونی _چون راجع به امور مالیاست یکشورکه بیشترندارد…
+
'''رئیس''' - ماده ۶۵ (این طور قرائت شد)
  
بعضی ازنمایندگان _دو شور می شود. کازرونی _خوب در هر صورت بنده این مسئله رایکی ازمسائل فوری فوتی نمدانم که بگوئیم یک شور بشود چه اهمیتی دارد اگردر آن دو شور بشود؟رئیس _رای میگریم بفوریت آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند. (معدودی قیام نمودند) رئیس _تصویب نشد. پیشنهاد آقای معتمد السلطنه قرائت میشود : (بشرح ذیل خوانده شد )بنده پیشنهاد میکنم لایییحه دوازده نفرمستخدمین بلژیکی بعد از امام قانون انتخابات در جلسه امروز جزدستورشود
+
ماده ۶۵ - مدت دوره تقنینیه دو سال شمسی است و ابتداء آن روزی است که نمایندگی ۳ ربع از نمایندگان حاضر در تهران تصدیق شده باشد.
  
رئیس _آقای معتمد السلطنه . (اجازه ) معتمد السلطنه _مدتی است چند فقره از لوایح کمیسیون بودجه تمام ده وطبع و توزیع هم دهیکی از آنها راجع بدوازده نفر مستخدمین لژیکی است که مدتی است تمام شده و باخره باید تکلیفش از طرف مجلس معین شود خیلی هم مختصر است و شاید در یک ربع ساعت تمام لهذا بنده پیش نهاد را تصویب می کنند قیام فرمایند. (عده قیام نمودند رئیس _ تصویب نشد آقای اخگر پیشنهاد کرده اند لایحه ازوان و مقادیر جزء دستور شود. آقایانی که این تقاضا را تصویب میکنند قیام فرمایند. (عده قیام نمودند )آقای سید یعقوب پیش نهاد کرده اند لایحه اجازه صدور پوست بره مطرح شود. آقایانی که این پیش نهاد را تصویب می کنند قیام فرمایند . (عده برخاستند )  
+
'''رئیس''' - آقای یاسایی (اجازه)
  
رئیس _ تصویب نشد. چند تنقس داده می شود. (در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداًتشکیل گردید )رئیس _ جمعی از آقایان تقاضا کرده اند که قانون نظام اجباری مطرح شود آقای شریعت زاده (اجازه ) شریعت زاده _اهمیت قانون نظام اجباری برهیچیک از آقایان نمایندگان پوسیده نیست لهذا بنده پیشنهاد کردم عجالتاًیعنی امروز مطرح شود.
+
'''یاسایی''' - اگر چه مطابق قانون اساسی مدت یک دوره مجلس ۲ سال است ولی این مانع نیست که بنده عقیده خودم را عرض کنم. عقیده بنده این است که ۲ سال خیلی کم است و باید بر آن افزوده شود زیرا که تقریباً در هر دوره عملاً دیده شده است که شش ماه صرف گذراندن اعتبارنامه‌ها و کارهای مقدماتی مجلس می‌شود بعد از مدتی هم کمیسیون یک کارهایی را برای دستور مجلس حاضر می‌کنند و یک سال که از عمر مجلس گذشت آن وقت یک کارهایی برای دستور مجلس تهیه و حاضر می‌شود و واقعاً مجلس یک سال درست می‌تواند کار کند و بسیاری از قوانین مهمه و لازمه که می‌باید از مجلس شورای ملی گذشته باشد و جزء اصلاحات اساسی و مقدماتی مملکت است هنوز نگذشته برای این که مدت ادوار خیلی کم است. چندین قانون در دوره چهارم تقنینه مطرح بود شور اولش هم تمام شد شور ثانی‌اش هم قریب به اتمام بود که دوره مجلس تمام شد و آن قانون ناتمام ماند و باز این دفعه از سر گرفته شد. یکی از آنها همین قانون انتخابات است. یکی قانون شورای دولتی است که مدتی مجلس سر آن صرف وقت کرده و بالاخره ماند و تصویب نشد. قانون تجدیدنظر در اصلاح بلدیه‌ها همین طور راپورتش حاضر شد و مجلس وقت مذاکره نداشت. این دوره هم خواهید دید که یک قوانینی مثل دوره چهارم در مجلس می‌ماند برای دوره ششم. دوره ششم هم باز موفق نمی‌شود این قوانینی که در تحت نظر است تصویب بنماید این قوانین جزء اصلاحات اساسی است و نمی‌شود گفت جزو تزیینات اداری ما است. برای ساختمان اداری یک مملکت این قوانین مثل ستون‌بندی‌ها وپی‌ریزی‌ها است و اگر ما بخواهیم در این موقع وقت را تلف نماییم و این اقدامات اولیه و اساسی را به جا نیاوریم به این زودی‌ها موفق به اصلاحات نخواهیم شد. مثلاً بیست سال از عمر مشروطیت ما می‌گذرد و هنوز یک ماده قانون مجازات نداریم. قانون مجازات را دوره چهارم آوردند به مجلس ولی مجلس وقت نکرد آن را تصویب کند و ماند برای این دوره بلکه در این دوره انشاء‌الله موفق بشویم که آن را بگذارانیم. قانون نظام اجباری را در دوره چهارم آوردند به مجلس و همین طور ماند برای این دوره. همین طور سایر قوانین و بالاخره ما با این مدت کم امیدواری کاملی نداریم که بتوانیم قوانین مهمه را بگذرانیم و بنده عقیده دارم که مدت دو سال کم است و باید بر این مدت افزود که برای دوره ششم مدت سه سال یا چهار سال هر طور که مجلس صلاح بداند معین بشود تا آقایان موفق شوند قوانین اساسی و مقدماتی مملکت را بگذرانند.الان به عقیده بنده تمام وزارتخانه‌ها برخلاف قانون تشکیل شده است و تمام این وزارتخانه‌ها فاقد قوانین تشکیلاتی هستند فقط یکی دو وزارتخانه یکی معارف است که یک قانون اساسی برایش نوشته شده که برخلاف آن رفتار شده است و یک ادارات عریض و طویلی تشکیل داده‌اند که باید مجلس آن را اصلاح کند و بالاخره مجلس باید قانون تشکیلات مالیه را تهیه کند.همچنین تجدیدنظر در قانون اصول تشکیل عدلیه بنماید. همین طور سایر وزارتخانه‌ها را. خلاصه این که کارهای مجلس شورای ملی مملکت خیلی زیاد است و یا دویست سال دیگر وقت لازم دارد و الا این که طی تجدید انتخابات بشود و در هر دوره یکی دو قانون بگذرد کافی نیست
  
رئیس _آقای حائری زاده (اجازه )
+
'''مخبر''' - یک جمله را نماینده محترم راجع به دو سال فرمودند و فرمودند که ممکن است با قانون اساسی مخالفت داشته باشد بنده یک همچون چیزی شنیدم و باید توضیح بدهم که این طور نیست.قانون اساسی ابتدا مدت را دو سال معلوم کرده بود عده وکلا را هم صد و سی و شش نفر طرز انتخاباتشان هم صنفی بود در تاریخ دوازدهم جمادی‌الثانیه ۱۳۲۷ با یک قدری جلوترش یک کمیسیونی در تهران تشکیل شده است که اعضاء آن کمیسیون آقایان: فرمانفرما - مشیرالدوله - مؤتمن‌الملک - مستوفی‌الممالک - صنیع‌الدوله - مخبرالملک و جماعتی دیگر بودند اینها برای اصلاح این قانون که یک منافاتی با قانون اساسی ممکن بود پیدا کند نشستند و مراجعه کردند به آراء عمومی که اجازه بدهند اصلاحاتی بشود و اگر منافاتی با قانون اساسی دارد عیوبش مرتفع شود انجمن‌های ایالتی و ولایتی که در آن موقع مشکل بوده است اختیار اصلاح قانون انتخابات را به مجلس دوم داده برحسب این جمله که در جلو قانون انتخابات دو درجه نوشته شده است. انتخابات اول انتخاب صنفی بود انتخاباتی که این آقایان قانونش را نوشتند پس از مراجعه آراء عمومی دو درجه بود که مجلس دوم هم به موجب آن قانون تشکیل شد.در مقدمه این قانون می‌نویسد: علیهذا با رعایت ملاحظات مرکز آذربایجان این نظامنامه تحریر و تنظیم شد در تحت این ملاحظه که مجلس شورای ملی بعد از آن که به مبارکی افتتاح یافت به موجب اختیاری که در قوانین اساسی برای او مقرر است در استقرار یا جرح و تعدیل هر یک از مواد نظامنامه آن چه صلاح داند منظور فرماید.اختیار تغییر مواد اصول قانون اساسی که منافات با قانون انتخابات داشته باشد به مجلس دوم داده شده. مجلس دوم در تاریخ بیست و یکم ذیقعده یک طرح قانونی که در کمیسیون تفسیر و کمیسیون معارف تنظیم شده بود و مخبر آن کمیسیون هم آقای ذکاء‌الملک بود آورد به مجلس در تحت دو ماده و امتداد مجلس را رأی دادند و مجلس به آن قانون هم عمل کرد و مدتی بعد از دو سال هم نشست.
  
 +
(بعضی از نمایندگان - صحیح است)
  
حایری زاده _قانون نظام اجباری راست استکه خیلی لازم است برای این که تجدید نظری درترتیب فشون گیری بشود ولی این راپرتی که پیش ما آمده است چیز خوبی نیست که ماعجله داشت هباشیم آنرا جزء دستور کنیم وبعقیده بنده اگر راپورت های کمیسیون مبتکرات مطرح شود ورای بقابل توجه شدن آنها گرفته شود بهتر است ومعطلی هم ندارد مذاکره زیادی هم لازم ندارد ارابتداء این راپورت ها مطرح وبعد از آن قانون سجل احوال جزءدستور بشود بهتر است.  
+
و اگر هم مدت زیاد شود منافاتی با قانون اساسی ندارد و در مجلس سابق هم راپورتی از کمیسیون تجدیدنظر داده شد و مدت را سه سال در نظر گرفته بود که متناوباً انتخاب در دو جریان باشد و هر سال ثلث از وکلا انتخاباتشان تجدید شود که مجلس دائماً مشکل باشد و تعطیلی بین مجالس پیش نیاید.اعتراضاتی هم در آن مجلس شد ولی آنها را قابل توجه ندانست ولی در دوره کمیسیون برای این که کاملاً نظریه آقایان نمایندگان محترم را اطلاع نداشت به این جهت همان دو سال را در راپورت پیشنهاد کرد حالا اگر آقایان پیشنهاد بیشتری دارند بفرمایند به کمیسیون مراجعه شده و درآنجا در آن مداقه و تجدیدنظر می‌شود.
  
رئیس _آقایانی که تصویب می کنند قانون نظام اجباری جزءدستور شود آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند (دو سه نفر برخاستند )رئیس تصویب نشد. قاضا شده است پیش نهاد اقای سردار معظم راجع بمقبره فردوسی مطرح شود. آقایانی که تصویب می کنند قیام نمایند. (اغلب بر خاستند )رئیس _تصویب شد. اقای شیخ الرئیس . (اجازه ) محمد هاشم میرزا بنده موافقم . رئیس _هنوز نیاورده اند که مطرح کنیم . برای اینکه بی کار نباشیم چند فقره راپورت کمیسیون مرخصی قرائت می شود تا لایحه را بیاورند. (بمضمون ذیل قرائت شد ) آقای قائم مقام الملک نماینده محترم تقاضای ده روز غیبت از تاریخ ۱۵ حمل کرده اند کمیسیون تصویب می نماید.  
+
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی نیست.
  
رئیس _آقایانی که مرخصی ده روز آقای قائم مقام الملک را تصویب می کنند قیام بفرمایند (اکثر بر خاستند )رئیس _ تصویب شد. خبر دیگر. (باین عبارت خوانده شد )آقای حاج میرزا علی رضا نماینده محترم بر حسب تجویز اطباء بجهت اصلاح مزاج مجبور بحرگت بوده تقاضای یک ماه مرخصی کردهاند کمیسیون پس از مداقه تصویب می نماید که مدت بیست روز از تاریخ بیستم حوت غائب با اجازه باشند. رئیس _ اقایانی که مرخصی بیست روزه آقای حاج میرزا علی رضا را تصویب می کنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند )رئیس _تصویب شد. (خبر دیگر راجع بمرخصی آقای آقا شیخ عبدالرحمن قرائت شد )
+
بعضی از نمایندگان - کافی نیست.
  
آقای آقا شیخ عبدالرحمن نماینده محترم بواسطه کسالت مزاجی که دارند وحکیم حاذق لازم دانستهکه چندیدرمنزل توف نموده؟بمعالجه بپردازند تقاضا کرده اند که تا ازلببرج حوت اجازه غیبت بایشان داده شود. کمیسیون این تقاضا را مشروع وعذر ایشان را متوجه تشخیص داده تصویب می نماید. آقا شیخ عبد الرحمن _ بنده وقتی استجازه کرده بوده حالم خوش نبود و فقط دو جلسه حاضر نشدم تقاضا می کنم همان را رای بدهند.
+
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند.
  
رئیس این راجع بخود کمیسین می شود . آقای سردارمعظم که پیش نهاد کننده این طرح هستند از وکالت استعفا داده اند. محمد هاشم میرزا (شیخ الرئیس )بنده پیش نهاد می کنم . (پیش نهاد مزبور بشرح ذیل خواند شد. )مجلس شورای ملی دولت را دعوت می نماین که مبلغ کافی برایتعمیر مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی در بودجه خودمنظوروبرای تصویب بمجلس شورای ملی پیش نهاد نماید. رئیس آقای دست غیب (اجازه ) دست غیب _بنده موافقم رئیس __آآقای وکیل الملک وکیل الملک _ عرضی ندارم رئیس _آقای یاسائئ (اجازه ) یاسائی _بنده قطع نظر از اینکه نمی دانم این پیشنهاد رابچه عنوان قانونی باید تلقی کرد طرح است مطلب استو قبلا تکلیفش معلوم شود. اساساًبنده با این طور پیشنهاد ها هم مخالفم البته تکریم فردوسی لازم است ولی بعقیده بنده نگاهداری ققراتی که از گرسنگی میمیرند لازمتر است.
+
(اغلب قیام نمودند)
  
رئیس _عنوان این پیشنهاد مطلب است وبشعب هم مراجعه شد. آای دست غیب . (اجازه )دست غیب _تشکر از آقای یاسائی برای دلسوزی از فقراء را اول عرض میکنم وبعد همانطور هم که مقام ریاست فرمودند این پیشنهاد مطلب است وارجاع بشعبات هم شده بود شعبات هم آنچه که بنده اطلاع دارم اغلبشان تصدیق کرده بودند. اما موضوع مقبره فردوسی یک موضوع تاریخی است و اگر بنده عرض کنم که فردوسی اسباب افتخار ملت ایران است اغراق نگفته ام و فردوسی بیش از آنچه ه در لایحه منظورشده است شایان تقدیس و تقدیر است و همانطور که آقای یاسائی فرمودند البته باید فقراءرا توجه کرد ولی ملتی که بفقیر خودش نظر دارد باید نظر به افتخار تاریخی خودش هم داشته باشد. مانعت الجمع همنیست.
+
'''رئیس''' - اکثریت است. ماده شصت و شش: (این طور قرائت شد)
  
البته بایستی برای فقراءاعانه جمع کرد کما اینکه بلدیه هم همین کار را کرد و هرکس هم داشت باندازه خوشد به دارا لعجزه اعانه داد در اینصورت هم باید فقراءفکری کرد و هم نباید گذاشت افتخار تاریخی یک ملتی مثل ایران از بین برود . اشخاصی کهخبر دادند میدانند که مقبره مرحوم فردویس تقریباًمطاف است و اگر عرض کنم که زبان فارسی رازنده کرده است راستی راستی اغراق نگرفته ام بیش از اینشایان تقدیر است و شاید فرمایشات آقای یاسائی هم یک مخالفت تندی که اینطور باشد که من مخالفم با اینکه مقبره فردوسی آباد شود نباشد و از آقایانی هم که مخافنم بنده استدعا می کنم که در این موضوع مخالفت نکنند برای اینکه دنیا بفهمد که ما هم بافتاخار تاریخیخودمان عقیده مند هستیم (جمعی گفتند _ مذاکرات کافی است)رئیس رای میگیریم باین مطلب آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند ) رئیس تصویب شد. آقای حائریزاده پیشنهاد کرده اند راپرت های کمیسیون مبتکرات مطرح شود. مخالفی ندارد ؟_ (گفتند خیر) _طرح قانونی آقای حائری که بکمیسیون مراجعهشده بود قرائت می شود. (بشرح ذیل قرائت شد)
+
ماده شصت و ششم - دولت مکلف است شش ماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسایل انتخابات جدید را برای کلیه مملکت تهیه به طوری که لااقل چهار ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در کلیه نقاط شروع به انتخاب بشود.
  
ماده اول _ مجلس شورای ملی بوزارت مالیه اجازه میدهد که از محل مستمریات وشهریه ها ومصرف روشنائی مدرسه اسلامی یزداز ازل حمل ۱۳۰۴سالیانه مبلغ چهار هزار صدوده تومان توسط وزارت معارف برای کمک خرج بمدارس ملی یزد نائین بپردازد. ماده دوم _ وزارت مالیه مستمری آقا مشیر الدوله موتمن الملک ومبلغ اختصاصی روشنائی مدرسه اسالامی یزد را ضبط خواهد نمود. خیر ازکمیسیون مبتکرات مجلس شورایملی :کمیسیون مبتکرات طرح قانون آقای حائری زاده راجع بتخصیص مستمر آقایان مشیر الدوله و موتمن الملک و روشنایی مدرسه مخروبه اسلامی یزد بمدارس یزد قابل توجه دانسته تمنا دارد بکمیسیون بودجه ارجاع گرددرئیس _آقای آقا سید یعقوب (اجازه )آقا سید یعقوب _موافقم رئیس ¬__ اآقای اخگر . اخگر _موافقم رئیس _آقای دست غیب دست غیب _موافقم رئیس آقای داور
+
'''رئیس''' - آقای یاسایی. (اجازه)
  
داورموافقم تدین موافقم
+
'''یاسایی''' - عرضی ندارم.
  
رئیس _ پس رای میگیریم بقابل بودن این طرح آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند )رئیس _ قابل توجه شد. طرح پیش نهادی آقای رهنما بانحصار تجارت قند وشکر می شود . (بشرح آتی خوانده شد)  
+
'''رئیس''' - آقای تهرانی. (اجازه)
  
ماده اول _مجلس شورای ملی انحصار ومانع للغیر ورود قند وشکر حلویات چای را بدولت واگذار می نمایند . ماذه دوم دولت حق دارد هر تاجری را در این تجارت شرکت داده و از حق انحصاری خود بهره مند سازد بشرطی که در مقابل اعطاء اجازه هر یک من قند و شکر وحلویات دو قران و از هر یک من (۶)قران از آنها دریافت دارد. ماده سوم _عایدی که از این تجارت و حق انحصاربرای دولت حاصل می شود جزئاً وکلا بتوسط وزارت مالیه در یک از بانکهای معتبر امانت گذارده شود ودولت بهیچوجه وبهیچ عنوانی حق ندارد دیناری از آنرا صرف مخارجی غیر از تاسیس راه آهن بنماید .
+
'''آقا شیخ محمدعلی تهرانی''' - عرضی ندارم.
  
ماده چهارم _عیادی این تجارت وحق انحصار فقط باید صرف تاسیس راه آهن بشود. ماده پنجم _دولت باید هیئت متخصص راه آهن از آلمان برایمدت ده سال استخدام آنها را فوری بمجلس شورای ملی بیاورند صرف این عایدی
+
'''رئیس''' - آقای شیروانی. (اجازه)
  
 +
'''شیروانی''' - عرضی ندارم.
  
برای تاسیس راه آهن بطرزی که آن هیئت متخصص تصویب کرده باشد بایدباز با تصویب مجلس شورای ملی باشد. ماده ششم _این قانون پس از تصویب بموقع اجرا گذارده خواهد شد وکسانی که قند وشکروحلویات و چای آنها پس از اجرای این قانون هنوز بسر حدات ایراین وارد نشده است باید بروند واجازه نامه بر طبق ماده دوم از دولت تصیل نمایند والا عین جنس آنها در گمرک ضبط وقیمت آن مطابق فاکتور کارخانه ویا تجارت خانه که آن را فرستاده بصاحبان آنها تادیه خواهد شدو اجناس مزبوره را خود دولت بمطرف فروش میرساند.
+
'''رئیس''' - مخالفی ندارد
  
ماده هفتم _وزارت فواید عامه و ماللیه مامور اجرای این قانونت خواهند بود. (خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی )
+
بعضی از نمایندگان - خیر.
  
کمیسیون مبتکرات طرح آقای رهنما و جمعی از آقایان نمایندگان را راجع به عوارض قند و چای و حلویات و تخصیص آن رای اینجاد خط آهن اساساً آنرا قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیون اقتصادیات مراجعه شود.
+
'''رئیس''' - پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال جلال قرائت می‌شود (این طور خوانده شد)
  
سر کشیک زاده _ برای استحضار خاطر نمایندگان محترم مجبورم عرض کنم که وظیقه کمیسیون مبتکرات اساساً و بالذات بطر کلی رای دادن در یک قضیه اینست و حتی کمیسیون مبتکرات از تغییر بعضی جملات وبعضی کلمات ممنوع است و نمی تواند وارد در مواد شود فقط یک طرحی که بکمیسیون مبتکرات میاید باید اصولا ببینند که این قابل توجه هست یا نه و راجع باین موضوع که یک مطلب مهمی است باحضور نماینده مالیه این مسئله مطرح شد ونماینده مالیه این مسئله مطرح شد و نماینده مالیه هم قضیه را تائید کرد زیرا مصرف قند و حلویات موضوع عمومی است که بالاخره باید یکروزی از این راه یک استفاده های برای دولت پیدا شود .  
+
پیشنهاد آقا شیخ جلال: دولت مکلف است هشت ماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسایل انتخابات را تهیه و در همان موقع اعلان انتخابات جدید را منتشر نماید که لااقل شش ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در تمام نقاط مملکت انتخابات شروع بشود.
  
و بطوری که خاطر آقایان محترم مسبوق است در چندی قبل تجار محترم تهران بطیب خاطر ورضایت نفس اجتماعاتی کردند و برای تاسیس و اینجاد شرکتی برای شمن دو فر فکرهای زیادی کردند و خیلی از آقایان هم کراراً در اینجا مذاکره کردند که تاشمن دو فر نباشد وضعیات اقتصادی ما ترقی نخواهد کرد . بالاخره فکر آنها به اینجا منتهی شد که باید از این راه یک عایداتی پیدا کرد و این راه یک عایداتی پیدا کرد این عایدات را تخصیص داد برای کشیدن خط شمن دو فر نماینده مالیه هم در این خصوص موافقت کرده نهایت اینکه گفته شد اگر این طرح تصویب شود انحصار قند اختصاص بخارجی ها پیدا میکند و علاوه برا اینکه دلیلی برای این مسئله ذکر نشد در راپورت ثانی که کمیسیون ثانی داده تقاضا کره است این مسئله به یک کمیسیون دیگری که ازاعضای کمیسین خارجه و قوانین مالیه و کمیسیون فوائد عامه تشکیل شده باشد مراجعه شود و در آنجا البته نهایت دقت راخواهند کرد.
+
ماده شصت و هقت (به شرح زیر خوانده شد)
  
رئیس _آقای داور و عماد السلطنه تقاضا کرده اند این طرح از دستور امروز خارج شود آقایانی که این تقاضا را تصویب میکنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند )رئیس _تصویب شد. طرح پیشنهادی آقای یاسائی و چند نفر از آقایان دیگر قرائت میشود (بشرح ذیل قرائت شد )ماده واحده _وزارت پست و تلگراف مکلف است که۹ با سرع وقت وسائل و مقدمات تاسیس سرویس پست در قریه خور حاکم نشین جندق و بیابانک )را از هر طریق که اسهل است فراهم نمایند ونیز وسایل امتداد سیم تلگراف او نائین به انارک خور طبس _تون _بجستان _ترشیزر را آماده نموده مخارجآنرا در ضمن بودجه سنه اودئیل ۱۳۰۴ وزارت پست و تلگراف پیش نهاد مجلس شورای ملی نماید. (خبر از کمیسیون مبتکرات بمجلس شورای ملی .)کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای یاسائی و جمعی از نمایندگان محترم را خصوص تاسیس سرویس پست و امتداد خط تلگراف از نائین به انارک _ خور _طبس _تون _بجستان _ترشیز با حضور معاون پست وتلگراف مطرح چون اصولا وزارت تلگراف معتقد است که امتداد سیم تاموء مخارج آنرا کرده مختصری هم اضافه خواهد داشت با تاسیس سرویسپست هم مخالف نبود لذا کمیسیون مبتکرات از ناطه نظر لزوم ارتباط نقاطی که در طرح ذکر شده یا مرکز مملکت طرح مزبور را قابل توجه دانسته و تقاضا می نماید بکمیسیون پست و تلگراف مراجعه شود. رئیس _ آقای اخگر .اخگر _بنده موافقم . رئیس _ آقای دست غیب . دست غیب _موافقم رئیس _ آقای عمادالسلطنه . عماد السطنه _ موافقم . رئیس _آقای تدین .
+
ماده شصت و هفتم - مردم می‌توانند یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند.
  
تدین _ مخالفت بنده باین پیش نهاد از این حیث است که رعایت نظامنامه داخلی وقانون اسای نشده است با وجود اینکه مگر راینجا صحبت می شود که راجع بطرحهای پیشنهادی از طرف آقایان کمیسیون مبتکرات باید نماینده وزارت خانه مربوطه را دعوت کند نظریات او را بخواهد معذلک این سحبت ها طف توجه واقع نمی شود واین ترتیب بعد تولید مشکلاتی میکند . کمیسیون مبتکرات این کار را نمیکند و آن کمیسیون مجبور است نظر دولت را لب کند چنانکه چندین طرح از طرف آقایان پیشنهاد شد. راجع ببعضی عوارض و تحقیقات منجمله طرح پیشنهادی آقای افشار راجع بتخصیص عشر عواید مطلق مملکتی بصحیه و معارف یکی دیگر طرح آقای شیروانی بود که طرح آقای الموتی بود که بلاخره بعد از آنکه درکمیسیون بودجه مطرح شدمعلوم شد که جلب نظر وزارت مالیه نشده است و درکمیسیون مبتکمرات با نماینده مالیه نشده است و درکمیسیون مبتکرات یا نماینده مالیه راع باین قسمتها مذاکره نشده بود و ما مجبور شدیم مقام محترم ریاست از نسخه های مطبوعه از هر کدام یکی برای وزارت مالیه بفرستیم که آنها هم مطالعاتی بکنند و بعد در کمیسیون حاضر بشوند و نظریات خودشان را بگویند.  
+
'''رئیس''' - آقای یاسایی. (اجازه)
  
مخالفت بنده با این راپورت از این حیث است که در این راپورتی که بنده گوش دادم می نویسد: که با معاون پست و تلگراف صحبت شده است و ایشان موافقت کرده اند این کافی نیست برای اینکه آن وزاتخانه از نقطه نظر پیشرفت ار خودش اگر بگوید که ما بین کنگاورو دزداب را شما تشکیلات پستی دائر کنید وسیم و تلگراف بکشید البته وظیقه آن وزات خانه اینست که این کارها را توسعه بدهد اما از نقطه نظر خرجو تصویب بودجه جلب نظر وزارت مالیه لازم است جلب نظر وزارت مالیه لازم زیرا فرضاً ما آمدیم رای دادییم ولی در موقع تعیین بودجه وزارت پست وتلگراف این مبلغ از طرف مالیه تصویب نشد آن وقت اثرش چه چیز است ؟
+
'''یاسایی''' - عرضی ندارم‏
  
بنابراین لازم است که قبلا نظر وزارت مالیه هم جلب شود وببینند که آیا او هم حاضر است این مبلغ بر بودجه پست وتلگراف اضافه کند یا نه . لذا چون جلب نظر وزارت مالیه نشده است. بعقده بنده این ترتیب بر خلاف ماده چهل و دوم نظامنامه داخلی و اصل چهلم قانون اساسی است وباید به کمیسیون بر گردد و جلب نظر وزارت مربوطه را بنمایند.
+
'''رئیس''' - آقای حاج آقا اسمعیل. (اجازه)
  
سر کشیک زاده مخبر _ واقعاً این مسئله یکی از مشکلات بزرگی است که برای کمیسیون مبتکرات پیش میآیداصل چهلم قانون اساسی میگوید (در موقع مذاکره و مداقه لایحه مذکوره در اصل سی ونهم چه در مجلس و چه در انجمن تحقیق اگر لایحه مزبور را بیکی از وزرا از مسئول باشد مجلس باید بوزیر مسئول اطلاع داده که اگر بشود شخصاً و المعاون از به مجلس حاضر شده و مذاکرات در حضور وزیر یا معاون از بشود) کراراً این مسئله بوزارتخانه مربوطه نوشته می شود و اگر ما بخواهیم عیناً این ماده را اجرا کنیم نه وزیر حاضر میشود و نه معاون ازطرف دیگر در ماده ۳۶ نظامنامه داخلی نوشته شده است کمیسیون مبتکرات مجبور است در طرف ۱۵ روز راپورت خود را بدهد وبنابراین بنده تصور مینم مشکلاتی که غالباً پیدا میشود فقط برای همین مسئله است . اما اینکه آقای تدین فرمودند که در این باب مذاکره نشده است بنده عرض میکنم مذاکره شده است و این راپرتی که داده مربوط بکمیسیون سابق بودو کمیسیون جدید با حضور نماینده وزارت مالیه و رئیس کل پست و رئیس کل تلگراف این مسئله را مطرح کرد نماینده وزارت مالیه از نقطه نظر اصل مطلب موافقت کرد و گفت خیلی خوب چیزی است ولی از نقطه نظر خرج اظهار عقدیه نکرد وگفت من از طرف وزارت مالیه اجازه ندارم از طرف دیگر کمیسیون مبتکرات صلاحیت ندارد که رای یک وزیری را دخیل عقاید خودش بداند. بنابراین نسبت باین طرح هم نماینده وزارت مالیه و رئیس کل مالیه و رئیس کل تلگراف حضور داشته اند و مذاکرات هم شده است
+
'''حاج آقا اسمعیل عراقی''' - بنده با عبارتش مخالفم.
  
جمعی از نمایندگان _ مذاکرات کافی اس ترئیس _آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند )
+
'''رئیس''' - آقای تهرانی. (اجازه)
  
رئیس _ قابل توجه شد مراجعه شود به کمیسیون پست و تلگراف طرح آقای دامغانی راجع به ترجمه طبع کتب قرائت میشود. ۰بشرح زیر قرائت شد ) ماده واحده _ مجلس شورای ملی اجازه می دهد که وزارت معارف عده متخصص که کمتراز ده نفر نباد استخدام و یا کنترات نماید تا کتب مختلفه علممی و فنی را از السنه مختلفه ترجمه کرده وطبع نشر نمایند حقوق مترجمین و مخارج طبع ونشر باید از مل اعتبار معمولی دولت بنظارت تامه وزارت مالیه پرداخته شود .
+
'''آقا شیخ محمدعلی تهرانی''' - عرضی ندارم.
  
 +
'''رئیس''' - آقای شیروانی. (اجازه)
  
(خبر از کمیسیون مبتکرات بمجلس شورای ملی شید الله ارکانه ) کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقاتی دوامغانی را درخصوص طبع و ترجمه کتب السنه خارجه بزبان فاری مورد شور قرار داده و طرح مذکور را قابل توجه دانسته وتقاضا دارد به کمیسیون معارف ارجاع شود. رئیس _آقای آقا سید یعقوب (اجازه ) آقای سید یعقوب _بنده میخواستم عرض کنم چون قبلا راحع باین طرح صحبت شد و مجلس قبول نکرد.  
+
'''شیروانی''' - اگر مقصود از این ماده این است که هر وکیلی در حوزه انتخابیه خودش با شرط معروفیت محلی می‌تواند انتخاب شود این توضیح و اضحات عجیبی است. مثل این است که بگوییم حالا روز است و اگر مقصود این است که مردم می‌توانند کسی را که انتخاب شده است بدون رعایت معروفیت مجلس مجدداً انتخاب کنند؟ یعنی وکیل آذربایجان وقتی یک مرتبه وکیل شد از معروفیت مجلس برای دوره بعد مستثنی باشد و در اصفهان هم بتواند وکیل شود. اگر مقصود از ماده این است؟ که کاملاً بنده موافقم ولی اگر این است که مثلاً آقای مدرس دو مرتبه می‌توانند از تهران انتخاب شوند؟ این توضیح و اضحاف است و گمان نمی‌کنم لازم به ذکر باشد.
  
حالا دو مرتبه قرائت شد بنده این را تذکراً عرض میکنم که چطور شده است قبول می شود؟ برای اینکه این همان چیزی است که بلا قابل توجه شد نمی دانم این چه صورتی دارد ؟ رئیس _چون رای میگیریم بقابل توجه میدانند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند )  
+
'''رئیس''' - آقای اخگر (اجازه)
  
رئیس _قابل توجه شد. مراجعه میشور به کمیسیون بودجه. طرح پیش نهادی آقای سردار عشایر قرائت میشود. (بمضمون ذیل قرائت شد ) ماده واحده _وزارت پست و تلگراف مکلف است که وسایل و مقدمات امتداد سیم تلگراف را از ابتدای حمل ۱۳۰۴ از شیراز _سروستان _ جهرم _فسا و لار تا بندر لنگه و تاسیس سرویس پست را در نقاط لازمه فارس پیش بینی نموده مخارج آنرا در ضمن بودجه سنه ۱۳۰۴ تقدیم مجلس شورایملی نماید. (خبر از کمیسیون مبتکرات بمجلس شورای ملی شیدالله ار کامه ) با حضور روساء کل پست و تلگراف طرح قانونی آقای سردار عشایر دایر به تاسیس سرویس تلگراف و پست از شیراز سروستان _جهرم فسا لار و تا بندر لنگه در کمیسیون متبکرات مطرح گردید نمایندگان وزارت پشت و تلگراف دلایلی بر لزوم اینجاد این قبیل سرویسها اقامه نموده و با طرح مذکور موافقت کردند نماینده مالیه نیز که حضور داشت با اصل موضوع موافق و در خصوص بودجه آن از اظهار عقیده خودداری نمود. بنابراین کمیسیون مبتکرات موافقت خود را با اصل موضوع اظهار واین طرح را قابل توجه دانسته تقاضا دارد بکمیسیون های پست و تلگراف و بودجه ارجاع شود
+
'''اخگر''' - آقای شیروانی فرمودند این توضیح و اضحاف است معذلک با این واضح مخالفت فرمودند. مقصود این ماده است که آزادی مردم را تضمین کرده باشد که هر کس را میل دارند انتخاب کنند خواه این که آن شخص سابقاً وکیل شده باشد یا نشده باشد. راجع به معروفیت محلی فرمودند: آن قسمت مربوط به این ماده نیست و جزء شرایط انتخابات در این قانون ذکر شده فرضاً هم مردم یک کسی را انتخاب بکنند که او واجد شرایط نباشد البته انتخاب او صحیح نیست،، پس این اعتراض آقا وارد نیست و جای نگرانی هم نیست.
  
رئیس _ آقای اخگر (اجازه )اخگر _بنده موافقم رئیس _ آقای دست غیب (اجازه )دست غیب _موافقم رئیس _آقای داور (اجازه )داور _موافقم رئیس _مخالفی هست (گفتند _خیر ) رئیس _رای میگیریم بقابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه می دانند قیام فرمایند )(اکثر برخاستند )
+
'''مخبر''' - برای این که بیشتر روشن شود عرض می‌کنم چون در ماده پیش می‌نویسد: شش ماه به آخر دوره باید شروع به انتخابات شود. ممکن بود توهمی شود که وکیل مشغول کار مثلاً ممکن است یک اعمال نفوذهایی بکند و باید او را محروم کرد:برای رفع این توهم‌ها این ماده نوشته شده است و گمان می‌کنم ضرر هم ندارد و یک ماده دیگری هم هست که از نظر رفته است نوشته شود و باید آن را ماده ۶۷ قرار داد. این است که با قانون انتخابات مجلس شورای ملی مصوبه بیست و هشتم شوال مطابق بیست و نهم میزان هزار و سیصد و بیست و نه پس از تصویب این قانون ملغی و ازدرجه اعتبار ساقط است.
  
رئیس _قابل توجه شد . طرح پیشنهادی آقای کی استوان قرائت میشود. (بترتیب ذیل قرائت شد ) ماده واحده _کلیه کشتی های آهنی بخاری ساختا خارجه تحت بیرق ایران و ماشین ها وقطعات وآلات وادوات آنها که ایرانیان به ملکیت ایرانی وارد آب های ایران مینمایند از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض معاف میباشند (خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی )کمیسیون مبتکرات طرح آقای کی استوان رادرخصوص معافیت کشتی ها و آلات و ادوات آنها از حقوق گمرکی با حضور نماینده مالیه مطرح نمود و با موافقت ایشان بطرح مذکوررای گرفته و قابل توجه گردید. تقاضا دارد به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع فرمایند. رئیس _آقای آقا سید یعقوب (اجازه )
+
'''رئیس''' - آقای دستغیب (اجازه)
  
آقا سید یعقوب _ بنده موافقم رئیس _ آقای عماد السلطنه (اجازه ) عماد السلطنه _عرضی ندارم
+
'''دستغیب''' - بنده چون موافق با قانون اساسی هستم از این جهت... (همهمه بین نمایندگان)
  
رئیس _آقای تدین (اجازه ) تدین _ بنده درست مطلب را نفهمیدم ه آیا مقصود این است که کشتی ها از حقوق گمرکی معاف باشد یا محمولات کشتی ها برای اینکه کشتی که وارد خاک نمیشود که از آن گمرک بگیرند اخگر _ میگرند تدین _اجازه بدهید آقا _پیش از بنده منبر نروید . بنده خیلی منبر رفته ام _اگر مقصود اینستکه یکعده کشتی اتباع ایران بخرند وبیاورند در یکی از دریاهای متصل بایران که ایران هم در آن ذینفع است از قبیل بحر خزر یا خلیج فارس و در آنجا مشغول کارشوند و تجارت و بارکشی کنند تاینها ازحقوق گمرکی معاف باشند که بنده اصلا نمیدانم آیا همچو چیزی هیچوقت معمول بوده است که اگر یک کشتی بیاید و در آبهای بحر خزر بخواهد سیر کند ومعتلق باتباع داخله باشد بخواهند از او گمرک بگیرند؟ بنده نمیدانم که آیا این مسئله سابقه داشته است یا نه الا بر فرض هم سابقه هم داشته باشد بنده اساساً مخالف با این حاتم بخشی ها هستم
+
'''شیروانی''' - کسی مخالف نیست؟
  
ما وقتی که میخواهیم یک شاهی عایدات برای مملکت درست کنیم فریادها در اینجا از اطراف بلند میشود ولی از آن طرف برای کشر کردن عایدات از حاتم طائی هم میگذریم . بنده عرض می کنم بچه مناسبت یک کشتی که چیدین هزار تومان قیمتش است و فقیر هم نمیتواند آن کشتی را خریداری نماید و یکنفر سرمایه دار یا تاجر و حالا سر مایه دار بآن اصطلاح معمول نخواستم عرض کنم (یکنفر آدمی که قادرباشد بخرید کشتی و چندین هزار تومان بدهد وکشتی بخرد ما باید از را معاف کنیم ؟ بنده با این کسر بودجه که داریم مخالف با این اصول هستم آقایانهم برای اینکه از سر خودشان رفع کنند با این طرح ها رای می دهند و میرود بکمیسیون بودجه و بمجلس بر می گردد با همان جواب منفی که در مقدمه راپرت نوشته شده است که نماینده وزارت مالیه اظهار عقیده نکرده است معذلک ما راس میدهیم که برود به کمیسیون آخر فکر یکمشت اعضای خودتان را راهم که در کمیسیون هستند بکنید و بالاخره راپورتهائی هم که داده میشود طرف اعغتراض واقع می شود که کمیسیون بودجه نخواسته است کار کند بهر حال حالا بنده باین قسمت ها کار ندارم ودر موقعش عرض میکنم ولی نسبت باین موضوع کاملا مخالفم زیرا ما نباید این نوع حاتم بخشی ها کنیم و حتب کشتی را هم از گمرک را هم گمرک معاف کنیم.
+
'''دستغیب''' - اثبات شیئی که نفی ماعدا نمی‌کند،، بیده موافقم معنایش این نیست که آقایان دیگر مخالفند. از این جهت عرض می‌کنم لازم نیست تمام مواد قانون اساسی را عیناً اینجا نقل کنند. برای این که ماده قانون اساسی این است: که هر یک از نمایندگان را می‌توانند دو مرتبه انتخاب کنند این دیگر لازم به ذکر نبود نمی‌دانم دیگر ذکرش برای چیست؟
  
سر کشیکزاده مخبر کمیسیون در موقعی که این طرح را اقای کی استوان تقدیم کردند میان اعضای کمیسیون هم اشخاصی بودند که فکر می کردند آیا همچو چیزی ممکن است یا نه ؟ چون یک همچو چیزی تا بحال در ایران سابقه نداشته است که یک تاجری یک کشتی بزرگی واردکند و از از مطالبه گمرک نمایند. بنابراین مامجبور شدیم از وزیر مالیه تقاضا کنیم که بارئیس کل گمرکات مذاکراتی بنمایند نماینده وزارت مالیه هم رفت و با رئیس کل گمرکات ملاقاتم کرد ورئیس کل گمرکات نسبت کشتی های کوچکی که مثلا در ازلی یا خلیج فارس مشغول کارکردن بوده اند کاملا موافق بوده و اظهار کرده بودند که نباید یک همچو طرحی پیشنهاد شور زیرا خود ما همینکار ار خواهیم کرد.
+
بعضی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.
  
در این صورت آقای تدین باید تصدیق فرمایند وقتی دولت خودش نهایت موافقت در داشته باشد کمیسیون مبتکرات حق ندارد بگوید خیر زیرا ما کاسه گرم ترازآش نمیتوانیم باشیم اما راحع بفرمایشاتی که فرمودید که فرمودید راجع بکمیسیون بودجه البته تصدیق میفرمایند که رای بقابل توجه بودن رای قطعی دارد یک اندازه کمتر رای بقابل توجه بودن دارد همین دلیل است اصلااتی که پیشنهاد میشود بقابل توجه بودنش رای داده شود میرود بکمیسیون ممکن است قبول ممکن است رد کند رئیس _رای گرفته میشود آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند فرمایند. (عده قلیلی قیام نمودند )رئیس _قابل توجه نشد . طرح آقای مشار اعظم و چند نفر آقاین راحع بالصاق تمبر ر اسناد معاملات مدت دار چون پانزده ماده دارد قرائت شود یا این که فقط راپورت کمیسیون قرائت شود. سر کشیک زاده _ راپورت کمیسیون قارئت شود .
+
'''رئیس''' - کافی است؟
  
رئیس _ راپورت کمیسیون قارئت می شود (بممون آتی خوانده شد ) خیر از کمیسیون مبتکرات بمجلس شورای ملی شیدالله ارکانه طرح قانونی آقای مشار اعظم دائر بالصاق تمبر بر اسناد معاملات مدت دارو بروات در کمیسیون مبتکرات مطرح نماینده وزارت مالیه نیز حضور داشت نظر باینکه طرح مذکور موجب ازدیاد عایدات بوده و موافق ماده ۱۴ این طرح عایدات مزبور صراف امور سحی و معارفی خواهد گردید کمیسیون مبتکرات طرح راقابل توجه دانسته تقاضا دارد بکمیسیون قوانین مالیه ارجاع شود. رئیس _ مخالفی دارد؟ (گفته شد خیر ) رئیس ¬__رای میگیریم آقایانی که این طرح را قابل توجه می دارند قیام
+
بعضی از نمایندگان - بلی کافی است.
  
 +
'''رئیس''' - پیشنهادها قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
  
فرمایند.(عده کثیری قیام نمودند )
+
پیشنهاد آقای کازرونی: بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۶۷ حذف شود. پیشنهاد آقای کازرونی بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۶۷ حذف شود.
  
رئیس_ قابل توجه نشد. پیشنهاد جمعی از آقایان راجع باعزام محصلین باروپا.
+
پیشنهاد آقای آقا میرزا جواد خان: بنده پیشنهاد می‌کنم که عبارت ماده ۶۷ به این ترتیب اصلاح شود: ماده ۶۷ اهالی هر محل می‌توانند هر یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند.
  
(بمضمون آتی خوانده شد ) خبر از کمیسیو مبتکرات بمجلس شورای ملی کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای مشیر معظم و جمعی از نمایندگان محترم را راجع باعزام محصلین باروپا ساساً قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیون معارف رجوع شود  
+
پیشنهاد آقای عراقی: بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده ۶۷ در عوض عبارت دو مرتبه مجدداً نوشته شود.
  
رئیس _ مخالفی ندارد؟ آقا سید یعقوب _ بنده مخالفم .حاج میرزا عبدلوهاب _ همه مخالفیم . شیروانی _ اینطور نیست همه موافقند فقط یک نفر مخالف است. رئیس _آقای آقا سید یعقوب (اجازه )آقا سید یعقوب _بنده خواستم توجه آقای تدین راباین مسئله متوجه کنم ما همیشه متوجه هستیم بنفع ملت زیرا ما وکیل ملت هستیم . در همین مسئله راجع بکشتی ها بنده بقدری کامیاب بودم که مجلس رای بدهد زیرا ایران دارای کشتی نیست و از این حیث یک تشویقی از کشتی بشود و کشتی در آب های ایران بیاید . این را رای ندادندبرای خاطر این که یک تحمیلی بر بودجه دولت خواهد یک کسری از یک عواید موهو می شود در ایران برای مدرسه دارالفنون و مدرسه حقوق پی در پی میآورند درکمیسیون بودجه هی پرفسور فلان پرفسور فلان و برای اینها حقوق معین می کنند این ها برای چیست ؟برای این است که شاگردان ما را تربیت کنند مردسه حقوق را رایدادیم دالفنون را رای در صورتی که که طبقات ایرانی ها هم آنهائی که قدرت دارند اولادشان را روانه می نمایند و اینجا ما بی خود یک تحمیلی بربودجه خواهیم کرد.
+
پیشنهاد آقای قائم مقام: بنده پیشنهاد می‌کنم چون مفاد این ماده اخیر در قانون اساسی مطرح است به کلی حذف شود.
  
وقتی هم که وارد در عمل می شویم چنانکه خود آقایان تصدیق می کنند از از طبقه سوم و چهارم یک نفر روانه نمی شود حالا شما خواهید فرمود که مانظارت می کنم و روانه خواهد شد. بنده عرض می کنم خیر نخواهد شد برای که در دوره سوم چهارم هم رای داده شد باز وقتی ما دیدیم آن طبقه سوم چهار م که واقعاً باید اولادشان یک علم و مقاماتی پیدا کنند نرفتند پس اگر نطر آقایان کمک کردن بطبقه اول است آنها خودشان شوق دارند وروانه می کنند وبهترین است در عوض این ترتیب بسط مدارس و مکاتب در دهات بشود واین ها را زیاد کنید. معلمین دارالفنون مدرسه را بستند : مکاتیب طهران بکلی تعطیل شده است: این ها را آقایان نمی بینند ؟ و می فرمایند یک عده محصل برود باروپا بنده کمال موافقت را دارم ولی کلام در سر عملی شدن و ذی نفع بودن طبقه سوم و چهارم است . بنده عرض می کنم عوض می کنم عوض این مساعدت همراهی بفرمایند که درالفنون ماراه بیفتد و کار بکند مدارس عالیه دیگری که داریم را اینهارا تشویق بکند جبران کسر بودجه این ها را تشویق بکند جبران کسر بودجه این ها را می کنید.
+
پیشنهاد آقای مشار اعظم: چون در اصل پنجم قانون اساسی موضوع امکان انتخاب ثانوی نمایندگان تصریح شده است. بنابراین ماده ۶۷ به نظر بنده زاید می‌آید و عقیده دارم آن را حذف فرمایند.
  
رئیس _آقای اخگر (اجازه ) اخگر _متاسفانه چون اصل پیش نهاد قرائت نشده است ممکن است یک اشتباهی حاصل شود برای بعضی از آقایان ممکن است تصور بفرمایند که پیش نهاد شده است یک میلیون تومان دولت بدهد و یک عده را باروپا بفرستد بدون اینکه یک نکاتی طرف توجه توجه شده باشد خیر این پیشنهاد برای این مقصود است که یک عده معینی را در سال باروپا بفرستند وبعد هم مخارج تحصیل آنها را بطور استهلاک از آنها مسترد می دارند وطبقه سوم هم در اینجا مقدم بر سایر طبقات شناخته شده واگر آقایان لازم بدانند اصل مواد قارئت شود نگرانی شان رفع خواهدشد و می دانند که یک پیش نهاد مهمی است وحالا حقوق بمعلمین دارالفنون نرسیده است این مسئله لازمه اش این نیست که ما این اصلاح و کار خوبی را که درنظر داریم بدولا بیندازیم و رد کنیم . رئیس ¬__ررای می گیریم بقابل توجه بودن این طرح . آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند ) رئیس _ قابل توجه شد. پیش نهاد شاهزاده سلیمان میرزا و چند نفر از آقایان راجع بتبدیل تاریخ رسمی مملکت بترتیب سال های شمسی قدیم . کمیسیون مبتکرات طرح قانونی شاهزاده سلیمان میرزا و جمعی را درخصوص تبدیل برج بماههای جلالی مورد شور قرار داده و آنرا قابل توجه میداند وتمنا میند ارجاع بکمیسیون معارف را
+
'''رئیس''' - دوفقر ماده الحاقیه رسیده است قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
  
رئیس _ آقای اخگر(اجازه )اخگر _ موافقم رئیس _آقای تدین (اجازه ) تدین _ موافقم رئیس _ شاهزاده شیخ الرئیس(اجازه ) شیخ الرئیس _ موافقم .
+
پیشنهاد آقای یاسایی: بنده ماده الحاقیه را پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه نمایندگان دوره ششم تقنینیه بالخصوص فقط برای یک مرتبه از طرف ملت حق تجدیدنظر در قانون اساسی و متمم آن خواهند داشت. و رأی‌دهندگان با همین اختیار آنها را انتخاب خواهند کرد
  
رئیس _ آقای آقاسید یعقوب (اجازه ) آقاسیدیعقوب _ موافقم رئیس _ شاهزاده غلامحسین میرزا (اجازه ) غلامحسین میرزا _ موافقم رئیس _ آقای مشار اعظم (اجازه ) مشاراعظم _ موافقم. رئیس _آقای زعیم (اجازه) زعیم _ موافقم رئیس _رای می گیریم . آقایانی که این طرح را قابل توجه می دانند قیام فرمایند . (اکثر نمایندگان قیام نمودند ) رئیس _ قابل توجه شد طرح راجع بآزادی نفط گیلان (بمضمون ذیل قرائت شد ) خیر از کمیسیون مبتکرات بمجلس شورای ملی کمیسیون مبتکرات طرح قانونی جمعی از نمایندگان را درخصوص آزادی قانون نفت گیلان قابل توجه دانسته وتقاضا دارد آنرا بکمیسیون فواید عامه ارجاع فرمایند
+
'''یاسایی''' - بیشتر از افرادی که علاقمند به سیاست این مملکت هستند چه در داخل مجلس چه در خارج این نظریه را دارند که یک تجدید نظری در قانون اساسی بشود.
  
آقا سید یعقوب _ بنده مخالفم . رئیس بفرمائید . آقا سید یعقوب _این طرحی را که آقایان پیش نهاد کرده اند یک مواد ظاهری دارد وقتی آنها را نگاه کنیم می بینیم جقدر بحال مملکت نافع است. ولی وقتی داخل عمل میشویم میبینیم در واقع اگر یک امیدی هم برایاستخراج نفت آنجا هست میخواهیم بکلی از بین برود بفرمائید به چه دلیل درباد کوبه (بنده رفته ام یک سفری رفتم و از آنجا رفتم بمشهد ) تمام اسبابی که یک تاجری یا یک صنفی بتواند در انجا چاه را کشف کند ونفت را از آنجا حمل برایش مهیا و حاضر است (همهمه نمایندگان ) آقاسید یعقوب _ صبر کنید اینجا خیلی صحبت خواهد شد … شیروانی _ هیچ صحبت ندارد
+
(همهمه بین نمایندگان - صدای زنگ رئیس)
  
آقاسید یعقوب _ عرض می کنم . قربان شما اگر نظر این باشدکه بخواهیم این مسئله را بکلی غیرعملی کنیم و مدتها زیر خاک پنهانش کنیم ؟ این یک حرفی است و این طرح برای این مسئله خیلی خوب است. ولی اگر اینطرح برای عملی کردن باشد که بتوانیم از این منبع خداداد استفاده کنیم . بنده گمان میکنم نه دوره ما نه دوره بعد از ما بتوانند از این امر ما استفاده کنند چون وسائل استفاده از حیث را ه داشتن از طریق تصفیه کردن از طریق جلو گیری نکردن دیگران از ما تمام این راهها برما مسدود است . پس اگر ما بخواهیم طوری بکنیم که این ملت دیگر نتواند از آن استفاده کند شاید اینطرح خوب باشد. بعلاو ه در دوره چهارم در کابینه آقای مستوفی الممالک اقای مخبر السلطنه که وزیر فواید عامه بودند بنده هم آنوقت عضو کیسیون نفت بودم لایحه آنرا آوردند در مجلس مطرح کردند وصحبت کردند و مجلس بقدری در مسئله نفت صحخبت کرد که تاریخ او از تاریخ روضه الصفا بزرگتر شده است ویکی از ولایات خمسه را به یک دلایلی تخصیص دادند بیک عدهای لایحه آن که از بین نرفته است.  
+
'''عراقی''' - پس همه ندارند.
  
قانون آن که از بین نرفته است. پیش نهاد کنید که آن قانون را الغاء کنند . این مسائل تمام در دوره چهارم شده است و در همین کابینه آقای سردار سپه رئیس الوزارا ء لایحه اش رابمجلس پیشنهاد کردند. اکثریت بلکه باتفاق هم اعتماد باین دولت داریم و حالا من نمیدانم که این لایحه وپیشنهاد از کجا آمده است. الان سینگلر که رفت آنطرف دنیا معلوم نیست که کی خبرش میآید . حالا ممکنست پیشنهاد کنید خراسان را بدهند. مازندران یا آذربایجان را بدهند. پس این چیری نیست که ما بتوانیم یک لایحه که در دوره چهارم و دوره پنجم واقع شده است از آن صرفنظر کنیم از اینجهت بنده مخالفم رئیس _آقای تدین مخبر کمیسیون مبتکرات _بنده موافقم . باید دفاع کنم .
+
'''یاسایی''' - در دوره ششم هم بنده قول می‌دهم خیلی از آقایان تشریف داشته باشند آن وقت قانون اساسی که اصلاح می‌شود آققایان خواهند دید که خیلی از مواد قانون اساسی هست که لازم به تجدیدنظر است. اغلب از مواد قانون اساسی عملاً نقص شده و خیلی هست که فایده ندارد و این قوانینی که دوره اول و دوره دوم نوشته شده غالباً دارای تناقضات و نواقصی هست از قبیل قانون مطبوعات. دستورالعمل حکام قانون تشکیل ایالات و ولایات قانون انجمن‌های ایالتی و لایتی - این گونه قوانین ...
  
رئیس _خوب آقای مخبر میخواهند صحبت کنند مخبر _مذاکرات نسبت مطرح ها فرق میکند. یک طرحی که پنجاه و پنج نفر از آقایان آن را امضاء کرده اند و نسبت به امضای خو دشان شرافت دارند و دفاع میکننت باین آسانی نمیشود رد کرد ملک التجار _یک عده امضای خود
+
یک نفر ازنمایندگان - اینها غیر از قانون اساسی است.
  
 +
'''یاسایی''' - قانون اساسی را هم اشخاصی که نوشته‌اند با کدام صلاحیت نوشته‌اند که هی هو می‌کنند.
  
را پس گرفتند.
+
جمعی ازنمایندگان - (به طور همهمه) خیلی صلاحیت داشته‌اند.
  
مخبر _ فقط شما امضای خود را پس گرفتید صورتش توی جیب بنده است .
+
(صدای زنگ رئیس)
  
مقصود پیشنهاد کنندگان اینطرح این بوده است که یک شخصی که عملیات از بواسطه یک شرکتی که بامنابع خارجی دارد اسباب نگرانی است از دولت تقاضای امتیازی کرده بود ودر تحت یک تاثیراتی آن امتیاز بمجلس آمد . واینکه آقای آقا سید یعقوب اظهار کردند لایحه دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت بمجلس میآید . این اصلاحاتی که شما نسبت بکلیات و مواد پیش نهاد میکنید همه مخالف لایحه دولت است کراراً همین مجلس در یک مواقعی لوایح دولت را رد کرده است بنابراین بنده تصور میکنم یک اشخاصی هستند که بر حسب عقیده مخالف هر انحصاری میباشند و این اشخاص با تمام قوای خود تعقیب اینطرح ایستاده اند .
+
'''یاسایی''' - اشخاصی که قانون اساسی رانوشته‌اند صلاحیتشان بیش از بنده و سایرین نبوده است.  
  
اما اینکه آقای آقا سید یعقوب فرمودند باد کوبه رفته اند و آنجاها را دیده اند ولی اینجا مخارج لازم زیادی دارد خیر ,اینطور نیست و مخارج لازم زیادی لازم ندارد . الساعه در لاهیجان یک خانه ای است متعلق بیک زنی است که یک اولاد یتیمی هم دارد. همین خانه یک چاه نفطی که امروز نفت او را درمیآورند و چراغ روشن می کند همینطور در لنرود و سایر اطراف گیلان بنابراین بنده تصور میکنم خود آقای آقا سید یعقوب که عضو کمیسیون فواید عامه هستند خوب بود مخالفت خود را محفوظ می داشتند تا زمانی که اینطرح بکمیسیون فواید عامه برود رئیس ¬__ آقای حاج میرزا عبدالوهاب تقاضا کرده اند جلسه ختم شود.
+
(همهمه بین نمایندگان)
  
(همهمه بین نمایندگان ) حاج میرزا عبدالوهاب _ بنده بعد از رای پیشنهاد میکنم . رئیس _ یک نفر باید بیاید تا بشود رای گرفت . (در اینموقع آقای آقا سید یعقوب هم از مجلس خارج شدند ) رئیس _خوب جلسه را ختم میکنیم رای در اینموضوع میماند برای روز شنبه در درجه اول . راپرت کمیسیون معارف راجع به استخدام یک نفر معلمه برای داراالمعلمات بعد اگر تقاضاهای دیگری دارید بفرمائید چون عده کافی نیست روز شنبه رای می گیریم (مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد ) رئیس مجلس شورای ملی : موتمن الملک
+
یک نفر از نمایندگان - خیلی بیشتر بوده. (صدای زنگ)
  
منشی :علی اقبال الممالک
+
'''یاسایی''' - به خصوص این مطلب. عقیده بنده این است آقایان مخالف هستند باشند.
  
منشی :معظم السلطان
+
(همهمه بین نمایندگان - صدای زنگ رئیس)
  
 +
'''مدرس''' - منکر مشروطیت نیستید می‌گویید اصلاً انتخابات نشود.
  
 +
'''یاسایی''' - بنده معتقدم دوره ششم وکلایی که انتخابمی شوند با یک سوابقی که هستید بتوانند و حق داشته باشند تجدیدنظر بنمایند. بنده با یک قسمت‌هایی از قانون اساسی از قبیل مجلس سنا مخالفم و عقیده دارم که باید قانون اساسی را از نوع نوشت و عقیده‌ام این است برطبق مقتضیات امروزی باید تجدیدنظر شود. آقایان هم هستند مشکلاتی هم که به نظرشان می‌آید در اینجا حل می‌نمایند به هو و جنجال که نمی‌شود نتیجه احساسات و عقاید را از بین برد و خفه کرد نه تنها بنده این عقیده را دارم
  
 +
'''حاج میرزا عبدالوهاب''' - آقای نجات هم دارند
  
 +
'''یاسایی''' - خیلی هستند این عقیده را دارند اگر یک کسی در یک مملکت دارای یک عقیده بود و در اقلیت بود باید او را کشت بنده عقیده‌ام این است که این قانون اساسی خیلی از موادش قابل تجدیدنظر است و اگر میل دارید بروم پشت تریبون و یکی موادش را بخوانم که خودتان تصویب بفرمایید باید تجدیدنظر شود.
  
 +
'''مدرس''' - ما قابلیت اصلاح قانون انتخابات را نداریم
 +
 +
'''رئیس''' – ماده الحاقیه است حالا قابل توجه نمی‌شود ارجاع می‌شود به کمیسیون ماده دیگری هم پیشنهاد کرده‌اند قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
 +
 +
ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم.
 +
 +
ماده الحاقیه هر وزیر یا مأمور دولتی که از اقتدار مقامی و اختیار اداری خود سوء استفاده کرده اعمال نفوذی در انتخابات عمومی بنماید و تعلیمات شفاهی یا کتبی یا کشفی یا رمزی برای پیشرفت کاندیدای شخصی خود رأسا یا به تقاضای دیگری صادر کند مجرم شناخته شده علاوه از انفصال به محکمه جنایی جلب گشته و به مجازات قانونی خواهد رسید یاسایی
 +
 +
'''رئیس''' - ارجاع می‌شود به کمیسیون پیشنهاد آقای دامغانی (به شرح ذیل خوانده شد)
 +
 +
بنده پیشنهاد می‌کنم رأی در شور ثانی موقوف باشد و تا صورت حوزه‌بندی‌ها ضمیمه این راپورت نشود شور اول آن تمام نشود.
 +
 +
'''شریعتمدار دامغانی''' - به عقیده بنده در قانون انتخابات قدیم سه موضوع است که باید رعایت شود و اصلاح بشود یکی جلوگیری از نفوذ حکومت‌های وقت. حکومت‌های مرکزی و حکومت‌های ولایات و باید موادی تنظیم شود که نفوذ آنها در انتخابات تأثیر نداشته باشد.یکی هم جلوگیری از نفوذ انجمن‌های انظار در فرع یا در اصول که دسایس و تمایلات آنها تأثیری در انتخابات نداشته باشد. قسمت سوم که مهمتر از همه است صورت حوزه‌بندی‌ها و تقسیمات حوزه‌ها است و باید یک اصلی قائل بشوند و مطابق آن اصل نمایندگان به نقاط تقسیم کنند که چقدر از مردم باید یک وکیل انتخاب کنند روی پنجاه هزار نفر یا صد هزار نفر و چنان که همه آقایان تصدیق دارند تقسیمات اولیه را که عده وکلا به ولایات تقسیم شده است غیرعادلانه بوده است و معلوم نیست از روی چه نظری تقسیم شده است در بعض جاها زیادتر دارند بعضی جاها کمتر و از روی چه نظر این تقسیمات را کرده‌اند فعلاً معلوم نیست و البته معلوم است این تقسیمات حوزه‌بندی‌ها را نمی‌توان حق مختص وزارت داخله دانست و نمی‌توان حق مختص کمیسیون دانست و نمی‌توان حق بالاشتراک هر دو دانست و البته باید به مجلس بیاید.پس در این صورت حوزه‌بندی‌ها هم باید در کمیسیون با نظر وزارت داخله تنظیم شود بیاید به مجلس و ضمیمه بشود و همین طور مثل سایر مواد این قانون شور اولش بشود برای شور ثانی همه این مواد برگردد به کمیسیون که تجدیدنظر بشود به این جهت بنده پیشنهاد می‌کنم که تا صورت حوزه‌بندی‌ها را کمیسیون با نظر وزارت داخله تنظیم نکرده در شور ثانی نمی‌شود رأی داد.
 +
 +
'''مخبر''' - این فرمایشات آقای شریعتمدار با این که صریحاً مخالفت خودشان را با اصلاح قانون انتخابات اظهار می‌فرمودند هیچ فرقی نداشت و ما بهتر می‌فهمیدیم تا این فرمایشات را بکنند. راجع به جدول انتخابات وزارت داخله هنوز اطلاعات خودش را کاملاً تحصیل نکرده و تا شش ماه به آخر دوره مانده هم اطلاعاتش به قدری نمی‌شود که یک جدولی به آن شکلی که همه نمایندگان اطمینان داشته باشند ترتیب و به مجلس عرضه بدارد و ما فقط این اطلاعات ناقص را در شور ثانی ضمیمه راپورت کمیسیون می‌کنیم و آقایان مطالعات بفرمایند و هر نظریه هم دارند اظهار کنند پس قانون را نباید معطل کرد که آیا فلان ناحیه که توقع وکیل زیادی می‌کند حق دارد یا ندارد. یک جمله دیگری که لازم است به عرض آقایان برسانم این است که کمیسیون خیلی مسرور است اگر آقایان فرمایشی داشته باشند یا پیشنهاداتی باشد یا اصلاحاتی در نظر دارند تشریف بیاورند آنجا نظریه‌شان را بفرمایند یا مرقوم بفرمایند کمیسیون انحصاری هم به داخلی مجلس نداده پیشنهاداتی هم که از خارج رسیده باز تحت مطالعه قرار داده. آقای زنجانی که در دوره پیش مخبر کمیسیون بودند ایشان هم یک اطلاعاتی فرستادند آنها را هم کمیسیون طرف توجه قرار داده که در آن مطالعه بشود. خوب است آقایان هم که یک اطلاعات خوبی دارند همراهی بکنند و یک قانون خوبی در شور ثانی از کمیسیون بیرون بیاید که مجلس پنجم موفق بشود یک قانون خوبی تصویب کند.
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که پیشنهاد آقای دامغانی را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده کمی برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد. رأی می‌گیریم به شور ثانی این قانون آقایانی که شور ثانی را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(اکثریت برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب شد راجع به تأدیه مطالبات اتباع داخله لایحه‌ای از طرف دولت پیشنهاد شده است که تقاضای فوریت شده بود بنا بود طبع توزیع شود طبع و توزیع شود طبع و توزیع هم شده است. آقای زعیم. (اجازه)
 +
 +
'''زعیم''' - بنده آن پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم چون پیشنهاد دولت را که خواندم دیدم مطالعات بیشتری لازم دارد
 +
 +
'''رئیس''' - آقای یاسایی تقاضای فوریت می‌کنید؟
 +
 +
'''یاسایی''' - خیر بنده راجع به دستور عرض دارم.
 +
 +
'''رئیس''' - خوب این مسئله دیگر مطرح نمی‌شود.
 +
 +
'''اخگر''' - بنده تقاضای فوریت کرده‌ام.
 +
 +
'''رئیس''' - بفرمایید.
 +
 +
'''اخگر''' - گمان می‌کنم محتاج به توضیح نباشد که معاملات بین مردم و دولت باید تأمین بشود دولت باید بین مردم اعتبار داشته باشد و امضای دولت پیش مردم معتبر شود وقتی امضای دولت پیش مردم معتبر شد آن وقت ممکن است یک قدم‌های اقتصادی فوق‌العاده برداشته شود و یکی از دلایلی که در این مملکت شرکت‌هایی تأسیس نمی‌شود برای این است که مردم نمی‌توانند پول خود را به جریان بیندازند و برای عدم اعتباری است که مردم نسبت به دولت پیدا کرده‌اند ودولت هم نمی‌تواند اقداماتی که می‌خواهد بکند. بنابراین بنده پیشنهاد کردم که در این لایحه فقط یک شور شود.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای زعیم. (اجازه)
 +
 +
'''زعیم''' - بنده پیشهادی تقدیم نموده‌ام ...
 +
 +
'''رئیس''' - آقای کازرونی. (اجازه)
 +
 +
'''کازرونی''' - چون راجع به امور مالی است یک شور که بیشتر ندارد...
 +
 +
بعضی ازنمایندگان - دو شور می‌شود.
 +
 +
'''کازرونی''' - خوب در هر صورت بنده این مسئله را یکی از مسائل فوری فوتی نمی‌دانم که بگوییم یک شور بشود چه اهمیتی دارد اگردر آن دو شور بشود؟
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم به فوریت آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(معدودی قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد. پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه قرائت می‌شود: (به شرح ذیل خوانده شد)
 +
 +
بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه دوازده نفر مستخدمین بلژیکی بعد از امام قانون انتخابات در جلسه امروز جزو دستور شود
 +
 +
'''رئیس''' - آقای معتمدالسلطنه. (اجازه)
 +
 +
'''معتمدالسلطنه''' - مدتی است چند فقره از لوایح کمیسیون بودجه تمام هم شده و طبع و توزیع هم شده است و یکی از آنها راجع به دوازده نفر مستخدمین بلژیکی است که مدتی است تمام شده و بالاخره باید تکلیفش از طرف مجلس معین شود و خیلی هم مختصر است و شاید در یک ربع ساعت تمام شود لهذا بنده پیشنهاد کردم که جزو دستور شود.
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد آقای اخگر پیشنهاد کرده‌اند لایحه اوزان و مقادیر جزو دستور شود. آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده‌ای قیام نمودند)
 +
 +
آقای سید یعقوب پیشنهاد کرده‌اند لایحه اجازه صدور پوست بره مطرح شود. آقایانی که این پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده‌ای برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد. چند دقیق تنفس داده می‌شود.
 +
 +
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
 +
 +
'''رئیس''' - جمعی از آقایان تقاضا کرده‌اند که قانون نظام اجباری مطرح شود آقای شریعت‌زاده (اجازه)
 +
 +
'''شریعت‌زاده''' - اهمیت قانون نظام اجباری بر هیچ یک از آقایان نمایندگان پوسیده نیست لهذا بنده پیشنهاد کردم عجالتاً یعنی امروز مطرح شود.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای حائری‌زاده (اجازه)
 +
 +
'''حائری‌زاده''' - قانون نظام اجباری راست است که خیلی لازم است برای این که تجدید نظری در ترتیب فشون‌گیری بشود ولی این راپورتی که پیش ما آمده است چیز خوبی نیست که ما عجله داشته باشیم آن را جزو دستور کنیم و به عقیده بنده اگر راپورت‌های کمیسیون مبتکرات مطرح شود و رأی به قابل توجه شدن آنها گرفته شود بهتر است و معطلی هم ندارد مذاکره زیادی هم لازم ندارد اگر ابتداء این راپورت‌ها مطرح و بعد از آن قانون سجل احوال جزو دستور بشود بهتر است.
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که تصویب می‌کنند قانون نظام اجباری جزو دستور شود قیام فرمایند
 +
 +
(معدودی برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد. تقاضا شده است پیشنهاد آقای دامغانی راجع به طبع و ترجمه کتب جزو دستور بشود.
 +
 +
محمدعلی میرزا - بنده مخالفم
 +
 +
'''رئیس''' - اگر بخواهید برای هر پیشنهادی مدتی حرف بزنید وقت می‌گذرد و نتیجه هم نخواهید گرفت.آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده قلیلی قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد تقاضا شده است که پیشنهاد آقای داور و جمعی از آقایان نمایندگان راجع به صنایع مستظرفه جزو دستور بشود. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(دو سه نفر برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب نشد. تقاضا شده است پیشنهاد آقای سردار معظم راجع به مقبره فردوسی مطرح شود. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند.
 +
 +
(اغلب برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب شد. آقای شیخ‌الرئیس. (اجازه)
 +
 +
'''محمدهاشم میرزا''' - بنده موافقم.
 +
 +
'''رئیس''' - هنوز نیاورده‌اند که مطرح کنیم. برای این که بیکار نباشیم چند فقره راپورت کمیسیون مرخصی قرائت می‌شود تا لایحه را بیاورند. (به مضمون ذیل قرائت شد)
 +
 +
آقای قائم مقام‌الملک نماینده محترم تقاضای ده روز غیبت از تاریخ ۱۵ حمل کرده‌اند کمیسیون تصویب می‌نماید.
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که مرخصی ده روز آقای قائم مقام‌الملک را تصویب می‌کنند قیام بفرمایند
 +
 +
(اکثر برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب شد. خبر دیگر. (به این عبارت خوانده شد)
 +
 +
آقای حاج میرزا علی‌رضا نماینده محترم برحسب تجویز اطبا به جهت اصلاح مزاج مجبور به حرکت بوده تقاضای یک ماه مرخصی کرده‌اند کمیسیون پس از مداقه تصویب می‌نماید که مدت بیست روز از تاریخ بیستم حوت غائب با اجازه باشند.
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که مرخصی بیست روزه آقای حاج میرزا علی‌رضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' تصویب شد. (خبر دیگر راجع به مرخصی آقای آقا شیخ عبدالرحمن قرائت شد)
 +
 +
آقای آقا شیخ عبدالرحمن نماینده محترم به واسطه کسالت مزاجی که دارند و حکیم حاذق لازم دانسته که چندی در منزل توقف نموده به معالجه بپردازند تقاضا کرده‌اند که تا اول برج حوت اجازه غیبت به ایشان داده شود. کمیسیون این تقاضا را مشروع و عذر ایشان را متوجه تشخیص داده تصویب می‌نماید.
 +
 +
'''آقا شیخ عبد الرحمن''' - بنده وقتی استجازه کرده بوده حالم خوش نبود و فقط دو جلسه حاضر نشدم تقاضا می‌کنم همان را رأی بدهند.
 +
 +
'''رئیس''' - این راجع به خود کمیسیون می‌شود.
 +
 +
آقای سردار معظم که پیشنهادکننده این طرح هستند از وکالت استعفا داده‌اند.
 +
 +
'''محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس''' - بنده پیشنهاد می‌کنم. (پیشنهاد مزبور به شرح ذیل خواند شد.)
 +
 +
مجلس شورای ملی دولت را دعوت می‌نمایند که مبلغ کافی برای تعمیر مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی در بودجه خود منظور و برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای دستغیب (اجازه)
 +
 +
'''دستغیب''' - بنده موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای وکیل‌الملک
 +
 +
'''وکیل‌الملک''' - عرضی ندارم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای یاسایی (اجازه)
 +
 +
'''یاسایی''' - بنده قطع نظر از این که نمی‌دانم این پیشنهاد را به چه عنوان قانونی باید تلقی کرد طرح است مطلب است و قبلاً باید تکلیفش معلوم شود. اساساً بنده با این طور پیشنهادها هم مخالفم البته تکریم فردوسی لازم است ولی به عقیده بنده نگاهداری فقراتی که از گرسنگی می‌میرند لازم‌تر است.
 +
 +
'''رئیس''' - عنوان این پیشنهاد مطلب است و به شعب هم مراجعه شد. آقای دستغیب. (اجازه)
 +
 +
'''دستغیب''' - تشکر از آقای یاسایی برای دلسوزی از فقرا را اول عرض می‌کنم و بعد همان طور هم که مقام ریاست فرمودند این پیشنهاد مطلب است و ارجاع به شعبات هم شده بود شعبات هم آن چه که بنده اطلاع دارم اغلبشان تصدیق کرده بودند. اما موضوع مقبره فردوسی یک موضوع تاریخی است و اگر بنده عرض کنم که فردوسی اسباب افتخار ملت ایران است اغراق نگفته‌ام و فردوسی بیش از آن چه که در لایحه منظور شده است شایان تقدیس و تقدیر است و همان طور که آقای یاسایی فرمودند البته باید فقرا را توجه کرد ولی ملتی که به فقیر خودش نظر دارد باید نظر به افتخار تاریخی خودش هم داشته باشد. مانعت‌الجمع هم نیست. البته بایستی برای فقرا اعانه جمع کرد کما این که بلدیه هم همین کار را کرد و هر کس هم داشت به اندازه خودش به دارالعجزه اعانه داد در این صورت هم باید فقرا فکری کرد و هم نباید گذاشت افتخار تاریخی یک ملتی مثل ایران از بین برود. اشخاصی که خبر دادند می‌دانند که مقبره مرحوم فردوسی تقریباً مطاف است و اگر عرض کنم که زبان فارسی را زنده کرده است راستی راستی اغراق نگرفته‌ام بیش از این شایان تقدیر است و شاید فرمایشات آقای یاسایی هم یک مخالفت تندی که این طور باشد که من مخالفم با این که مقبره فردوسی آباد شود نباشد و از آقایانی هم که مخالفم بنده استدعا می‌کنم که در این موضوع مخالفت نکنند برای این که دنیا بفهمد که ما هم به افتخار تاریخی خودمان عقیده‌مند هستیم
 +
 +
(جمعی گفتند - مذاکرات کافی است)
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم به این مطلب آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب شد. آقای حائری‌زاده پیشنهاد کرده‌اند راپورت‌های کمیسیون مبتکرات مطرح شود. مخالفی ندارد؟
 +
 +
(گفتند - خیر)
 +
 +
طرح قانونی آقای حائری‌زاده که به کمیسیون مراجعه شده بود قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
 +
 +
ماده اول - مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که از محل مستمریات و شهریه‌ها و مصرف روشنایی مدرسه اسلامی یزد از ازل حمل ۱۳۰۴ سالیانه مبلغ چهار هزار صد و ده تومان توسط وزارت معارف برای کمک خرج به مدارس ملی یزد نائین بپردازد.
 +
 +
ماده دوم - وزارت مالیه مستمری آقا مشیرالدوله مؤتمن‌الملک و مبلغ اختصاصی روشنایی مدرسه اسلامی یزد را ضبط خواهد نمود. خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی: کمیسیون مبتکرات طرح قانون آقای حائری‌زاده راجع به تخصیص مستمری آقایان مشیرالدوله و مؤتمن‌الملک و روشنایی مدرسه مخروبه اسلامی یزد به مدارس ملی یزد قابل توجه دانسته تمنا دارد به کمیسیون بودجه ارجاع گردد
 +
 +
'''رئیس''' - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
 +
 +
'''آقا سید یعقوب -''' موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای اخگر.
 +
 +
'''اخگر''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای دستغیب
 +
 +
'''دستغیب''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای داور
 +
 +
'''داور''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای تدین
 +
 +
'''تدین''' - موافقم‏
 +
 +
'''رئیس''' - پس رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد. طرح پیشنهادی آقای رهنما به انحصار تجارت قند و شکر می‌شود. (به شرح آتی خوانده شد)
 +
 +
ماده اول - مجلس شورای ملی انحصار و مانع الغیر ورود قند و شکر و حلویات و چای را به دولت واگذار می‌نمایند.
 +
 +
ماذه دوم - دولت حق دارد هر تاجری را در این تجارت شرکت داده و از حق انحصاری خود بهره‌مند سازد به شرطی که در مقابل اعطاء اجازه هر یک من قند و شکر و حلویات دو قران و از هر یک من (۶) قران از آنها دریافت دارد.
 +
 +
ماده سوم - عایدی که از این تجارت و حق انحصار برای دولت حاصل می‌شود باید جزءً و کلاً به توسط وزارت مالیه در یکی از بانک‌های معتبر امانت گذارده شود و دولت به هیچ‌وجه و به هیچ عنوانی حق ندارد دیناری از آن را صرف مخارجی غیر از تأسیس راه‌آهن بنماید.
 +
 +
ماده چهارم - عایدی این تجارت و حق انحصار فقط باید صرف تأسیس راه‌آهن بشود.
 +
 +
ماده پنجم - دولت باید هیئت متخصص راه‌آهن از آلمان برای مدت ده سال استخدام آنها را فوری به مجلس شورای ملی بیاورند صرف این عایدی برای تأسیس راه‌آهن به طرزی که آن هیئت متخصص تصویب کرده باشد باید باز با تصویب مجلس شورای ملی باشد.
 +
 +
ماده ششم - این قانون پس از تصویب به موقع اجرا گذارده خواهد شد و کسانی که قند و شکر و حلویات و چای آنها پس از اجرای این قانون هنوز به سرحدات ایران وارد نشده است باید بروند و اجازه‌نامه بر طبق ماده دوم از دولت تحصیل نمایند و الا عین جنس آنها در گمرک ضبط و قیمت آن مطابق فاکتور کارخانه و یا تجارتخانه که آن را فرستاده به صاحبان آنها تأدیه خواهد شد و اجناس مزبوره را خود دولت به مصرف فروش می‌رساند.
 +
 +
ماده هفتم - وزارت فوائد عامه و مالیه مأمور اجرای این قانون خواهند بود.(خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی)
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح آقای رهنما و جمعی از آقایان نمایندگان را راجع به عوارض قند و چای و حلویات و تخصیص آن برای ایجاد خط آهن اساساً آن را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون اقتصادیات مراجعه شود.
 +
 +
'''سرکشیک‌زاده''' - برای استحضار خاطر نمایندگان محترم مجبورم عرض کنم که وظیقه کمیسیون مبتکرات اساساً و بالذات به طور کلی رأی دادن در یک قضیه‌ای است و حتی کمیسیون مبتکرات از تغییر بعضی جملات وزبعضی کلمات ممنوع است و نمی‌تواند وارد در مواد شود فقط یک طرحی که به کمیسیون مبتکرات می‌آید باید اصولاً ببینند که این قابل توجه هست یا نه و راجع به این موضوع که یک مطلب مهمی است با حضور نماینده مالیه این مسئله مطرح شد و نماینده مالیه هم قضیه را تأیید کرد زیرا مصرف قند و حلویات موضوع عمومی است که بالاخره باید یک روزی از این راه یک استفاده‌های برای دولت پیدا شود و به طوری که خاطر آقایان محترم مسبوق است در چندی قبل تجار محترم تهران به طیب خاطر و رضایت نفس اجتماعاتی کردند و برای تأسیس و ایجاد شرکتی برای شمن دو فر فکرهای زیادی کردند و خیلی از آقایان هم کراراً در اینجا مذاکره کردند که تا شمن دوفر نباشد وضعیات اقتصادی ما ترقی نخواهد کرد. بالاخره فکر آنها به اینجا منتهی شد که باید از این راه یک عایداتی پیدا کرد و این عایدات را تخصیص داد برای کشیدن خط شمن دوفر نماینده مالیه هم در این خصوص موافقت کرده نهایت این که گفته شد اگر این طرح تصویب شود انحصار قند اختصاص به خارجی‌ها پیدا می‌کند و علاوه بر این که دلیلی برای این مسئله ذکر نشد در راپورت ثانی که کمیسیون ثانی داده تقاضا کرده است این مسئله به یک کمیسیون دیگری که از اعضای کمیسیون خارجه و قوانین مالیه و کمیسیون فوائد عامه تشکیل شده باشد مراجعه شود و در آنجا البته نهایت دقت را خواهند کرد.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای داور و عمادالسلطنه تقاضا کرده‌اند این طرح از دستور امروز خارج شود آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - تصویب شد. طرح پیشنهادی آقای یاسایی و چند نفر از آقایان دیگر قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
 +
 +
ماده واحده - وزارت پست و تلگراف مکلف است که به اسرع وقت وسایل و مقدمات تأسیس سرویس پست در قریه خور حاکم‌نشین جندق و بیابانک) را از هر طریق که اسهل است فراهم نمایند و نیز وسایل امتداد سیم تلگراف او نایین به انارک - خور - طبس - تون - بجستان - ترشیزر را آماده نموده مخارج آن را در ضمن بودجه سنه اودییل ۱۳۰۴ وزارت پست و تلگراف پیشنهاد مجلس شورای ملی نماید.
 +
 +
(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی.)
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای یاسایی و جمعی از نمایندگان محترم را خصوص تأسیس سرویس پست و امتداد خط تلگراف از نایین به انارک -خور - طبس - تون - بجستان - ترشیز با حضور معاون پست و تلگراف مطرح چون اصولاً وزارت تلگراف معتقد است که امتداد سیم تکافوء مخارج آن را کرده مختصری هم اضافه خواهد داشت با تأسیس سرویس پست هم مخالف نبود لذا کمیسیون مبتکرات از نقطه‌نظر لزوم ارتباط نقاطی که در طرح ذکر شده است با مرکز مملکت طرح مزبور را قابل توجه دانسته و تقاضا می‌نماید به کمیسیون پست و تلگراف مراجعه شود.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای اخگر.
 +
 +
'''اخگر''' - بنده موافقم.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای دستغیب.
 +
 +
'''دستغیب''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای عمادالسلطنه.
 +
 +
'''عمادالسطنه''' - موافقم.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای تدین.
 +
 +
'''تدین''' - مخالفت بنده به این پیشنهاد از این حیث است که رعایت نظامنامه داخلی و قانون اساسی نشده است با وجود این که مکرر اینجا صحبت می‌شود که راجع به طرح‌های پیشنهادی از طرف آقایان کمیسیون مبتکرات باید نماینده وزارتخانه مربوطه را دعوت کند نظریات او را بخواهد معذلک این صحبت‌ها طرف توجه واقع نمی‌شود و این ترتیب بعد تولید مشکلاتی می‌کند. کمیسیون مبتکرات این کار را نمی‌کند و آن کمیسیون مجبور است نظر دولت را جلب کند چنان که چندین طرح از طرف آقایان پیشنهاد شد. راجع به بعضی عوارض و تحقیقات من‌جمله طرح پیشنهادی آقای افشار راجع به تخصیص عشر عواید مطلق مملکتی به صحیه و معارف یکی دیگر طرح آقای شیروانی بود یکی طرح آقای الموتی بود که بلاخره بعد از آن که در کمیسیون بودجه مطرح شد معلوم شد که جلب نظر وزارت مالیه نشده است و در کمیسیون مبتکرات با نماینده مالیه راجع به این قسمت‌ها مذاکره نشده است و ما مجبور شدیم مقام محترم ریاست از نسخه‌های مطبوعه از هر کدام یکی برای وزارت مالیه بفرستیم که آنها هم مطالعاتی بکنند و بعد در کمیسیون حاضر بشوند و نظریات خودشان را بگویند.مخالفت بنده با این راپورت از این حیث است که در این راپورتی که بنده گوش دادم می‌نویسد: که با معاون پست و تلگراف صحبت شده است و ایشان موافقت کرده‌اند این کافی نیست برای این که آن وزاتخانه از نقطه‌نظر پیشرفت ار خودش اگر بگوید که ما بین کنگاور و دزداب را شما تشکیلات پستی دائر کنید وسیم و تلگراف بکشید البته وظیقه آن وزاتخانه این است که این کارها را توسعه بدهد اما از نقطه‌نظر خرج و تصویب بودجه جلب نظر وزارت مالیه لازم است زیرا فرضاً ما آمدیم رأی دادیم ولی در موقع تعیین بودجه وزارت پست و تلگراف این مبلغ از طرف مالیه تصویب نشد آن وقت اثرش چه چیز است؟ بنابراین لازم است که قبلاً نظر وزارت مالیه هم جلب شود و ببینند که آیا او هم حاضر است این مبلغ بر بودجه پست و تلگراف اضافه کند یا نه. لذا چون جلب نظر وزارت مالیه نشده است. به عقیده بنده این ترتیب برخلاف ماده چهل و دوم نظامنامه داخلی و اصل چهلم قانون اساسی است و باید به کمیسیون برگردد و جلب نظر وزارت مربوطه را بنمایند.
 +
 +
'''سرکشیک‌زاده''' - مخبر - واقعاً این مسئله یکی از مشکلات بزرگی است که برای کمیسیون مبتکرات پیش می‌آیداصل چهلم قانون اساسی می‌گوید (در موقع مذاکره و مداقه لایحه مذکوره در اصل سی و نهم چه در مجلس و چه در انجمن تحقیق اگر لایحه مزبور را به یکی از وزرا از مسئول باشد مجلس باید به وزیر مسئول اطلاع داده که اگر بشود شخصاً و المعاون او به مجلس حاضر شده و مذاکرات در حضور وزیر یا معاون او بشود)کراراً این مسئله به وزارتخانه مربوطه نوشته می‌شود و اگر ما بخواهیم عیناً این ماده را اجرا کنیم نه وزیر حاضر می‌شود و نه معاون از طرف دیگر در ماده ۳۶ نظامنامه داخلی نوشته شده است کمیسیون مبتکرات مجبور است در ظرف ۱۵ روز راپورت خود را بدهد و بنابراین بنده تصور می‌کنم مشکلاتی که غالباً پیدا می‌شود فقط برای همین مسئله است. اما این که آقای تدین فرمودند که در این باب مذاکره نشده است بنده عرض می‌کنم مذاکره شده است و این راپورتی که داده شده مربوط به کمیسیون سابق بود و کمیسیون جدید با حضور نماینده وزارت مالیه و رئیس کل پست و رئیس کل تلگراف این مسئله را مطرح کرد نماینده وزارت مالیه از نقطه‌نظر اصل مطلب موافقت کرد و گفت خیلی خوب چیزی است ولی از نقطه‌نظر خرج اظهار عقیده نکرد و گفت من از طرف وزارت مالیه اجازه ندارم از طرف دیگر کمیسیون مبتکرات صلاحیت ندارد که رأی یک وزیری را دخیل در عقاید خودش بداند. بنابراین نسبت به این طرح هم نماینده وزارت مالیه و رئیس کل مالیه و رئیس کل تلگراف حضور داشته‌اند و مذاکرات هم شده است‏.
 +
 +
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است
 +
 +
'''رئیس''' - آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد مراجعه شود به کمیسیون پست و تلگراف طرح آقای دامغانی راجع به ترجمه طبع کتب قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
 +
 +
ماده واحده - مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که وزارت معارف عده‌ای متخصص که کمتراز ده نفر نباشد استخدام و یا کنترات نماید تا کتب مختلفه علمی و فنی را از السنه مختلفه ترجمه کرده و طبع و نشر نمایند. حقوق مترجمین و مخارج طبع و نشر باید از محل اعتبار معمولی دولت به نظارت تامه وزارت مالیه پرداخته شود. (خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شید الله ارکانه)
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای دامغانی را در خصوص طبع و ترجمه کتب از السنه خارجه به زبان فارسی مورد شور قرار داده و طرح مذکور را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون معارف ارجاع شود.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
 +
 +
'''آقای سید یعقوب''' - بنده می‌خواستم عرض کنم چون قبلاً راجع به این طرح صحبت شد و مجلس قبول نکرد. حالا دو مرتبه قرائت شد بنده این را تذکراً عرض می‌کنم که چطور شده است قبول می‌شود؟ برای این که این همان چیزی است که قبلاً قابل توجه شد نمی‌دانم این چه صورتی دارد؟
 +
 +
'''رئیس''' - چون رأی داده شد که راپورت‌های کمیسیون مبتکرات به ترتیب مطرح شود در واقع آن رأی اولی نقض شد.
 +
 +
'''سرکشیک‌زاده''' - مخبر کمیسیون مبتکرات برای استحضار خاطر آقایان نمایندگان محترم مجبورم عرض کنم که کمیسیون اخیر تقاضا کرده است این طرح به کمیسیون بودجه مراجعه شود.
 +
 +
'''رئیس''' - مخالفی ندارد
 +
 +
(گفتند - خیر)
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح. آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
 +
 +
(اغلب قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد. مراجعه می‌شود به کمیسیون بودجه. طرح پیشنهادی آقای سردار عشایر قرائت می‌شود. (به مضمون ذیل قرائت شد)
 +
 +
ماده واحده - وزارت پست و تلگراف مکلف است که وسایل و مقدمات امتداد سیم تلگراف را از ابتدای حمل ۱۳۰۴ از شیراز -سروستان - جهرم - فسا و لار تا بندر لنگه و تأسیس سرویس پست را در نقاط لازمه فارس پیش‌بینی نموده مخارج آن را در ضمن بودجه سنه ۱۳۰۴ تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
 +
 +
(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه)
 +
 +
با حضور رؤسا کل پست و تلگراف طرح قانونی آقای سردار عشایر دایر به تأسیس سرویس تلگراف و پست از شیراز - سروستان - جهرم - فسا لار و تا بندر لنگه در کمیسیون متبکرات مطرح گردید نمایندگان وزارت پست و تلگراف دلایلی بر لزوم ایجاد این قبیل سرویس‌ها اقامه نموده و با طرح مذکور موافقت کردند نماینده مالیه نیز که حضور داشت با اصل موضوع موافق و در خصوص بودجه آن از اظهار عقیده خودداری نمود. بنابراین کمیسیون مبتکرات موافقت خود را با اصل موضوع اظهار و این طرح را قابل توجه دانسته تقاضا دارد به کمیسیون‌های پست و تلگراف و بودجه ارجاع شود
 +
 +
'''رئیس''' - آقای اخگر (اجازه)
 +
 +
'''اخگر''' - بنده موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای دستغیب (اجازه)
 +
 +
'''دستغیب''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای داور (اجازه)
 +
 +
'''داور''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - مخالفی هست
 +
 +
(گفتند - خیر)
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند
 +
 +
(اکثر برخاستند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد. طرح پیشنهادی آقای کی استوان قرائت می‌شود. (به ترتیب ذیل قرائت شد)
 +
 +
ماده واحده - کلیه کشتی‌های آهنی بخاری ساخت خارجه تحت بیرق ایران و ماشین‌ها و قطعات و آلات و ادوات آنها که ایرانیان به ملکیت ایرانی وارد آب‌های ایران می‌نمایند از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض معاف می‌باشند
 +
 +
(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی)
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح آقای کی استوان را درخصوص معافیت کشتی‌ها و آلات و ادوات آنها از حقوق گمرکی با حضور نماینده مالیه مطرح نمود و با موافقت ایشان به طرح مذکور رأی گرفته و قابل توجه گردید. تقاضا دارد به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع فرمایند.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - بنده موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای عمادالسلطنه (اجازه)
 +
 +
'''عمادالسلطنه''' - عرضی ندارم‏
 +
 +
'''رئیس''' - آقای تدین (اجازه)
 +
 +
'''تدین''' - بنده درست مطلب را نفهمیدم که آیا مقصود این است که کشتی‌ها از حقوق گمرکی معاف باشد یا محمولات کشتی‌ها برای این که کشتی که وارد خاک نمی‌شود که از آن گمرک بگیرند
 +
 +
'''اخگر''' - می‌گیرند
 +
 +
'''تدین''' - اجازه بدهید آقا پیش از بنده منبر نروید. بنده خیلی منبر رفته‌ام اگر مقصود این است که یک عده کشتی اتباع ایران بخرند و بیاورند در یکی از دریاهای متصل به ایران که ایران هم در آن ذی‌نفع است از قبیل بحر خزر یا خلیج فارس و در آنجا مشغول کار شوند و تجارت و بارکشی کنند تا اینها از حقوق گمرکی معاف باشند که بنده اصلاً نمی‌دانم آیا همچون چیزی هیچ وقت معمول بوده است که اگر یک کشتی بیاید و در آب‌های بحر خزر بخواهد سیر کند و متعلق به اتباع داخله باشد بخواهند از او گمرک بگیرند؟ بنده نمی‌دانم که آیا این مسئله سابقه داشته است یا نه الا بر فرض هم سابقه هم داشته باشد بنده اساساً مخالف با این حاتم‌بخشی‌ها هستم ما وقتی که می‌خواهیم یک شاهی عایدات برای مملکت درست کنیم فریادها در اینجا از اطراف بلند می‌شود ولی از آن طرف برای کسر کردن عایدات از حاتم طایی هم می‌گذریم.بنده عرض می‌کنم به چه مناسبت یک کشتی که چندین هزار تومان قیمتش است و فقیر هم نمی‌تواند آن کشتی را خریداری نماید و یک نفر سرمایه‌دار یا تاجر و حالا سرمایه‌دار به آن اصطلاح معمول نخواستم عرض کنم یک نفر آدمی که قادر باشد به خرید کشتی و چندین هزار تومان بدهد و کشتی بخرد ما باید او را معاف کنیم؟ بنده با این کسر بودجه که داریم مخالف با این اصول هستم آقایان هم برای این که از سر خودشان رفع کنند به این طرح‌ها رأی می‌دهند و می‌رود به کمیسیون بودجه و به مجلس برمی‌گردد با همان جواب منفی که در مقدمه راپورت نوشته شده است که نماینده وزارت مالیه اظهار عقیده نکرده است معذلک ما رأی می‌دهیم که برود به کمیسیون آخر فکر یک مشت اعضای خودتان را را هم که در کمیسیون هستند بکنید و بالاخره راپورت‌هایی هم که داده می‌شود طرف اعتراض واقع می‌شود که کمیسیون بودجه نخواسته است کار کند. به هر حال حالا بنده به این قسمت‌ها کار ندارم و در موقعش عرض می‌کنم ولی نسبت به این موضوع کاملاً مخالفم زیرا ما نباید این نوع حاتم‌بخشی‌ها کنیم و حتی کشتی را هم از گمرک معاف کنیم.
 +
 +
'''سرکشیک‌زاده''' مخبر کمیسیون - در موقعی که این طرح را آقای کی استوان تقدیم کردند میان اعضای کمیسیون هم اشخاصی بودند که فکر می‌کردند آیا همچون چیزی ممکن است یا نه؟ چون یک همچون چیزی تا به حال در ایران سابقه نداشته است که یک تاجری یک کشتی بزرگی وارد کند و از او مطالبه گمرک نمایند. بنابراین ما مجبور شدیم از وزیر مالیه تقاضا کنیم که با رئیس کل گمرکات مذاکراتی بنمایند. نماینده وزارت مالیه هم رفت و با رئیس کل گمرکات ملاقات کرد و رئیس کل گمرکات نسبت کشتی‌های کوچکی که مثلاً در ازلی یا خلیج فارس مشغول کارکردن بوده‌اند کاملاً موافق بوده و اظهار کرده بودند که نباید یک همچون طرحی پیشنهاد شود زیرا خود ما همین کار را خواهیم کرد. در این صورت آقای تدین باید تصدیق فرمایند وقتی دولت خودش نهایت موافقت را داشته باشد کمیسیون مبتکرات حق ندارد بگوید خیر، زیرا ما کاسه گرم‌تر از آش نمی‌توانیم باشیم اما راجع به فرمایشاتی که فرمودید راجع به کمیسیون بودجه البته تصدیق می‌فرمایند که رأی به قابل توجه بودن رأی قطعی مجلس نیست یعنی آن احترامی که رأی قطعی دارد یک اندازه کمتر رأی به قابل توجه بودن دارد همین دلیل است اصلاحاتی که پیشنهاد می‌شود به قابل توجه بودنش رأی داده شود می‌رود به کمیسیون ممکن است قبول ممکن است رد کند
 +
 +
'''رئیس''' - رأی گرفته می‌شود آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند فرمایند.
 +
 +
(عده قلیلی قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه نشد. طرح آقای مشار اعظم و چند نفر آقایان راجع به الصاق تمبر بر اسناد معاملات مدت‌دار چون پانزده ماده دارد قرائت شود یا این که فقط راپورت کمیسیون قرائت شود.
 +
 +
'''سرکشیک‌زاده''' - راپورت کمیسیون قرائت شود.
 +
 +
'''رئیس''' - راپورت کمیسیون قرائت می‌شود
 +
 +
(به مضمون آتی خوانده شد)
 +
 +
خیر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه
 +
 +
طرح قانونی آقای مشار اعظم دائر به الصاق تمبر بر اسناد معاملات مدت‌دار و بروات در کمیسیون مبتکرات مطرح نماینده وزارت مالیه نیز حضور داشت نظر به این که طرح مذکور موجب ازدیاد عایدات بوده و موافق ماده ۱۴ این طرح عایدات مزبور صراف امور صحی و معارفی خواهد گردید کمیسیون مبتکرات طرح را قابل توجه دانسته تقاضا دارد به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع شود.
 +
 +
'''رئیس''' - مخالفی دارد؟
 +
 +
(گفته شد - خیر)
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دارند قیام فرمایند.
 +
 +
(عده کثیری قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه نشد. پیشنهاد جمعی از آقایان راجع به اعزام محصلین به اروپا.(به مضمون آتی خوانده شد)
 +
 +
خبر از کمیسیو مبتکرات به مجلس شورای ملی
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای مشیر معظم و جمعی از نمیندگان محترم را راجع به اعزام محصلین به اروپا اساساً قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون معارف رجوع شود
 +
 +
'''رئیس''' - مخالفی ندارد؟
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - بنده مخالفم.
 +
 +
'''حاج میرزا عبدالوهاب''' - همه مخالفیم.
 +
 +
'''شیروانی''' - این طور نیست همه موافقند فقط یک نفر مخالف است.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - بنده خواستم توجه آقای تدین را به این مسئله متوجه کنم ما همیشه متوجه هستیم به نفع ملت زیرا ما وکیل ملت هستیم. در همین مسئله راجع به کشتی‌ها بنده به قدری کامیاب بودم که مجلس رأی بدهد زیرا ایران دارای کشتی نیست و از این حیث یک تشویقی از کشتی بشود و کشتی در آب‌های ایران بیاید. این را رأی ندادند برای خاطر این که یک تحمیلی بر بودجه دولت خواهد شد یک کسری از یک عواید موهومی شود. اما در اینجا ما وقتی وارد می‌شویم در ایران برای مدرسه دارالفنون و مدرسه حقوق پی در پی می‌آورند درکمیسیون بودجه مدام پرفسور فلان و پرفسور فلان و برای اینها حقوق معین می‌کنند اینها برای چیست؟ برای این است که شاگردان ما را تربیت کنند مدرسه حقوق را رأی دادیم دالفنون را رأی در صورتی که طبقات ایرانی‌ها هم آنهایی که قدرت دارند اولادشان را روانه می‌نمایند و اینجا ما بی‌خود یک تحمیلی بر بودجه خواهیم کرد. وقتی هم که وارد در عمل می‌شویم چنان که خود آقایان تصدیق می‌کنند از از طبقه سوم و چهارم یک نفر روانه نمی‌شود حالا شما خواهید فرمود که ما نظارت می‌کنیم و روانه خواهد شد. بنده عرض می‌کنم خیر نخواهد شد برای که در دوره سوم و چهارم هم این رأی داده شد باز وقتی ما دیدیم آن طبقه سوم و چهار که واقعاً باید اولادشان یک علم و مقاماتی پیدا کنند نرفتند پس اگر نظر آقایان کمک کردن به طبقه اول است آنها خودشان شوق دارند و روانه می‌کنند و بهترین است در عوض این ترتیب بسط مدارس و مکاتب در دهات بشود و اینها را زیاد کنید. معلمین دارالفنون مدرسه را بستند: مکاتیب تهران به کلی تعطیل شده است: اینها را آقایان نمی‌بینند؟ و می‌فرمایند یک عده محصل برود به اروپا بنده کمال موافقت را دارم ولی کلام در سر عملی شدن و ذی‌نفع بودن طبقه سوم و چهارم است. بنده عرض می‌کنم عرض می‌کنم عوض این مساعدت همراهی بفرمایند که درالفنون ما راه بیفتد و کار بکند مدارس عالیه دیگری که داریم اینها را تشویق بکند جبران کسر بودجه اینها را را می‌کنید.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای اخگر (اجازه)
 +
 +
'''اخگر''' - متأسفانه چون اصل پیشنهاد قرائت نشده است ممکن است یک اشتباهی حاصل شود برای بعضی از آقایان و ممکن است تصور بفرمایند که پیشنهاد شده است یک میلیون تومان دولت بدهد و یک عده را به اروپا بفرستد بدون این که یک نکاتی طرف توجه شده باشد. خیر این پیشنهاد برای این مقصود است که یک عده معینی را در سال به اروپا بفرستند و بعد هم مخارج تحصیل آنها را به طور استهلاک از آنها مسترد می‌دارند و طبقه سوم هم در اینجا مقدم بر سایر طبقات شناخته شده و اگر آقایان لازم بدانند اصل مواد قرائت شود نگرانیشان رفع خواهدشد و می‌دانند که یک پیشنهاد مهمی است و حالا حقوق به معلمین دارالفنون نرسیده است این مسئله لازمه‌اش این نیست که ما این اصلاح و کار خوبی را که در نظر داریم به وکلا بیندازیم و رد کنیم.
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح. آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند
 +
 +
(اکثر قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد. پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا و چند نفر از آقایان راجع به تبدیل تاریخ رسمی مملکت به ترتیب سال‌های شمسی قدیم. کمیسیون مبتکرات طرح قانونی شاهزاده سلیمان میرزا و جمعی را در خصوص تبدیل برج به ماه‌های جلالی مورد شور قرار داده و آن را قابل توجه می‌داند و تمنا می‌کند ارجاع به کمیسیون معارف را
 +
 +
'''رئیس''' - آقای اخگر (اجازه)
 +
 +
'''اخگر''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای تدین (اجازه)
 +
 +
'''تدین''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - شاهزاده شیخ‌الرئیس (اجازه)
 +
 +
'''شیخ‌الرئیس''' - موافقم.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - شاهزاده غلامحسین میرزا (اجازه)
 +
 +
'''غلامحسین میرزا''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای مشار اعظم (اجازه)
 +
 +
'''مشار اعظم''' - موافقم.
 +
 +
'''رئیس''' - آقای زعیم (اجازه)
 +
 +
'''زعیم''' - موافقم
 +
 +
'''رئیس''' - رأی می‌گیریم. آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
 +
 +
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
 +
 +
'''رئیس''' - قابل توجه شد طرح راجع به آزادی نفت گیلان (به مضمون ذیل قرائت شد)
 +
 +
خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی
 +
 +
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی جمعی از نمایندگان را در خصوص آزادی قانون نفت گیلان قابل توجه دانسته و تقاضا دارد آن را به کمیسیون فوائد عامه ارجاع فرمایند
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - بنده مخالفم.
 +
 +
'''رئیس''' - بفرمایید.
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - این طرحی را که آقایان پیشنهاد کرده‌اند یک مواد ظاهری دارد وقتی آنها را نگاه کنیم می‌بینیم چقدر به حال مملکت نافع است. ولی وقتی داخل عمل می‌شویم می‌بینیم در واقع اگر یک امیدی هم برای استخراج نفت آنجا هست می‌خواهیم به کلی از بین برود بفرمایید به چه دلیل در بادکوبه (بنده رفته‌ام یک سفری رفتم و از آنجا رفتم به مشهد) تمام اسبابی که یک تاجری یا یک صنفی بتواند در آنجا چاه را کشف کند و نفت را از آنجا حمل برایش مهیا و حاضر است
 +
 +
(همهمه نمایندگان)
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - صبر کنید اینجا خیلی صحبت خواهد شد...
 +
 +
'''شیروانی''' - هیچ صحبت ندارد
 +
 +
'''آقا سید یعقوب''' - عرض می‌کنم. قربان شما اگر نظر این باشد که بخواهیم این مسئله را به کلی غیر عملی کنیم و مدت‌ها زیر خاک پنهانش کنیم؟ این یک حرفی است و این طرح برای این مسئله خیلی خوب است. ولی اگر این طرح برای عملی کردن باشد که بتوانیم از این منبع خداداد استفاده کنیم. بنده گمان می‌کنم نه دوره ما نه دوره بعد از ما بتوانند از این امر ما استفاده کنند چون وسایل استفاده از حیث راه داشتن از طریق تصفیه کردن از طریق جلوگیری نکردن دیگران از ما تمام این راه‌ها بر ما مسدود است. پس اگر ما بخواهیم طوری بکنیم که این ملت دیگر نتواند از آن استفاده کند شاید این طرح خوب باشد. به علاوه در دوره چهارم در کابینه آقای مستوفی‌الممالک آقای مخبرالسلطنه که وزیر فوائد عامه بودند بنده هم آن وقت عضو کیسیون نفت بودم لایحه آن را آوردند در مجلس مطرح کردند و صحبت کردند و مجلس به قدری در مسئله نفت صحبت کرد که تاریخ او از تاریخ روضه‌الصفا بزرگ‌تر شده است و یکی از ولایات خمسه را به یک دلایلی تخصیص دادند به یک عده‌ای لایحه آن که از بین نرفته است. قانون آن که از بین نرفته است. پیشنهاد کنید که آن قانون را الغاء کنند. این مسائل تمام در دوره چهارم شده است و در همین کابینه آقای سردار سپه رئیس‌الوزرا لایحه‌اش را به مجلس پیشنهاد کردند. اکثریت بلکه به اتفاق هم اعتماد به این دولت داریم و حالا من نمی‌دانم که این لایحه و پیشنهاد از کجا آمده است. الان سینگلر که رفت آن طرف دنیا و معلوم نیست که کی خبرش می‌آید. حالا ممکن است پیشنهاد کنید خراسان را بدهند. مازندران یا آذربایجان را بدهند. پس این چیزی نیست که ما بتوانیم یک لایحه که در دوره چهارم و دوره پنجم واقع شده است از آن صرف‌نظر کنیم از این جهت بنده مخالفم
 +
 +
'''رئیس''' - آقای تدین
 +
 +
'''مخبر کمیسیون مبتکرات''' - بنده موافقم. باید دفاع کنم.
 +
 +
'''رئیس''' - خوب آقای مخبر می‌خواهند صحبت کنند
 +
 +
'''مخبر''' - مذاکرات نسبت به طرح‌ها فرق می‌کند. یک طرحی که پنجاه و پنج نفر از آقایان آن را امضاء کرده‌اند و نسبت به امضای خودشان شرافت دارند و دفاع می‌کنند به این آسانی نمی‌شود رد کرد
 +
 +
'''ملک‌التجار''' - یک عده امضای خود را پس گرفتند.
 +
 +
'''مخبر''' - فقط شما امضای خود را پس گرفتید صورتش توی جیب بنده است. مقصود پیشنهادکنندگان این طرح این بوده است که یک شخصی که عملیات او به واسطه یک شرکتی که با منابع خارجی دارد اسباب نگرانی است از دولت تقاضای امتیازی کرده بود ودر تحت یک تأثیراتی آن امتیاز به مجلس آمد و این که آقای آقا سید یعقوب اظهار کردند لایحه دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت به مجلس می‌آید. این اصلاحاتی که شما نسبت به کلیات و مواد پیشنهاد می‌کنید همه مخالف لایحه دولت است کراراً همین مجلس در یک مواقعی لوایح دولت را رد کرده است بنابراین بنده تصور می‌کنم یک اشخاصی هستند که برحسب عقیده مخالف هر انحصاری می‌باشند و این اشخاص با تمام قوای خود تعقیب این طرح ایستاده‌اند. اما این که آقای آقا سید یعقوب فرمودند بادکوبه رفته‌اند و آنجاها را دیده‌اند ولی اینجا مخارج لازم زیادی دارد خیر، این طور نیست و مخارج لازم زیادی لازم ندارد. الساعه در لاهیجان یک خانه‌ای است متعلق به یک زنی است که یک اولاد یتیمی هم دارد. همین خانه یک چاه نفتی که امروز نفت او را درمی‌آورند و چراغ روشن می‌کنند همین طور در لنگرود و سایر اطراف گیلان بنابراین بنده تصور می‌کنم خود آقای آقا سید یعقوب که عضو کمیسیون فوائد عامه هستند خوب بود مخالفت خود را محفوظ می‌داشتند تا زمانی که این طرح به کمیسیون فوائد عامه برود
 +
 +
'''رئیس''' - آقای حاج میرزا عبدالوهاب تقاضا کرده‌اند جلسه ختم شود.
 +
 +
(همهمه بین نمایندگان)
 +
 +
'''حاج میرزا عبدالوهاب''' - بنده بعد از رأی پیشنهاد می‌کنم.
 +
 +
'''رئیس''' - یک نفر باید بیاید تا بشود رأی گرفت. (در این موقع آقای آقا سید یعقوب هم از مجلس خارج شدند)
 +
 +
'''رئیس''' - خوب جلسه را ختم می‌کنیم رأی در این موضوع می‌ماند برای روز شنبه در درجه اول. راپورت کمیسیون معارف راجع به استخدام یک نفر معلمه برای دارالمعلمات بعد اگر تقاضاهای دیگری دارید بفرمایید چون عده کافی نیست روز شنبه رأی می‌گیریم (مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
 +
 +
'''رئیس مجلس شورای ملی: مؤتمن‌الملک‏'''
 +
 +
منشی: علی‌اقبال‌الممالک‏
 +
 +
منشی: معظم‌السلطان‏
  
 
[[رده:مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم - ۲۲ بهمن ۱۳۰۲ تا ۲۱ بهمن ۱۳۰۴]]
 
[[رده:مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم - ۲۲ بهمن ۱۳۰۲ تا ۲۱ بهمن ۱۳۰۴]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ ژانویهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۳:۲۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم تصمیم‌های مجلس

مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی
نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۶

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند (حوت) ۱۳۰۳ نشست ۱۳۶

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ‏۵

جلسه: ۱۳۶

صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه پانزدهم حوت ۱۳۰۳ مطابق نهم شهر شعبان ۱۳۴۳

مجلس دو ساعت و یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید.

(صورت مجلس یوم سیزدهم حوت را آقای آقا میرزا جواد خان قرائت نمودند)

رئیس - آقای اخگر (اجازه)

اخگر - بنده قبل از دستور عرضی دارم.

رئیس - آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)

حاج میرزا عبدالوهاب - بنده هم قبل از دستور عرض دارم.

رئیس - آقای تهرانی. (اجازه)

آقا شیخ محمدعلی تهرانی - بنده هم عرضم قبل از دستور است.

رئیس - آقای حاج سیدالمحققین (اجازه)

حاج سیدالمحققین - بنده هم قبل از دستور عرض دارم

رئیس - آقای ضیاء‌الواعظین (اجازه)

ضیاء‌الواعضین - بنده بعد از تصویب صورت مجلس عرضی دارم.

رئیس - نسبت به صورت مجلس اشکالی نیست؟

بعضی از نمایندگان - خیر وارد دستور بشویم

رئیس - وارد دستور شویم؟

جمعی از نمایندگان - بلی.

رئیس - قانون انتخابات ماده شصت و سه مطرح است قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده ۶۳ - تقسیم نمایندگان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار شرح جدولی است که کمیسیون تجدیدنظر در قانون انتخابات با موافقت وزارت داخله تدوین و به آخر این قانون منضم خواهد شد

رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - به عقیده بنده باید در راپورت کمیسیون در جدول انتخابات و طرز حوزه‌بندی‌ها تجدیدنظر شده باشد و ضمیمه این راپورت شود ولی متأسفانه در این راپورت تجدیدنظری در جدول نشده و فقط یک حقی را به خود کمیسیون تخصیص داده‌اند که اعضاء کمیسیون خودشان بنشینند و حوزه‌بندی بکنند. این ماده شصت و سه است که می‌خواهم تقسیم نمایندان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار شرح جدولی است که کمیسیون تجدیدنظر قانون انتخابات با موافقت وزارت داخله تدوین و به آخر این قانون منضم خواهدشد.یعنی این مربوط به مجلس نیست. کمیسیون تجدیدنظر خودش با موافقت وزارت داخله این کار را می‌کند در صورتی که می‌بایستی تجدید نظری در حوزه‌بندی و جدول انتخابات کرده و نظریاتشان را بین قانون ضمیمه کرده باشند که حالا آقایان نمایندگان بتوانند در روی آن راپورت مذاکراتی بکنند و مجدداً برگردد به کمیسیون و از برای شور ثانی تکمیل بشود و به علاوه آن چه که بنده اطلاع یافته‌ام وزارت داخله با این راپورت موافق نیست وزارت داخله که می‌بایستی متصدی امور انتخابات باشد و فوق‌العاده نظریه کارکنان آن وزارتخانه در اجرای این قانون اهمیت دارد موافق با این راپورت نیست و به عقیده بنده باید قبل از همه چیز کسب نظریات وزارت داخله شده باشد و نظریات آن وزارتخانه را در کلیه این قانون جلب کرده باشند و مخصوصاً بنده دیروز اطلاع پیدا کردم که وزارت داخله مخالف با این راپورت است و این ترتیب غریبی است وزارتخانه‌ای که باید قانون به این مهمی را اجرا کند موافق نیست.به هر حال این قسمت اشکال ندارد و ممکن است کمیسیون در شور ثانی کاملاً نظریه وزارت داخله را جلب کند و البته هم خواهد کرد. بنابراین بنده معتقدم که شور اول ماده شصت و سه را بگذاریم باشد به این معنی که کمیسیون جدول را تدوین کند و راپورت بدهد و در مجلس مثل سایر مواد به عنوان شور اول مذاکره شود و برگردد به کمیسیون برای شور ثانی حاضر شود و الا هیچ معنی ندارد که در سایر مواد این قانون دو شور شود ولی در جدول و حوزه‌بندی‌اش یک شور بشود. به هر جهت این ماده باید کاملاً در آن دقت نظر شود مشروط بر این که کمیسیون تجدیدنظر جدول را تهیه نموده و برای شور اول به مجلس بیاورد.

حائری‌زاده مخبر کمیسیون - یک قسمت نماینده محترم فرمودند راجع به جلب نظر وزارت داخله. عرض می‌کنم این طرح در دو چهارم مجلس تقریباً شور ثانی‌اش قریب به اتمام بود وزارت داخله هم چندان نظر مخالفتی در آن موقع اظهار نکرد یعنی دخالت نمی‌کرد. مجلس هم عملاً این عدم دخالت دولت را تصدیق کرده بود. دوره چهارم تمام شد و این قانون ناتمام ماند. در این دوره هم از همین نقطه‌نظر چندان محتاج ندانستیم که نظریه وزارت داخله را راجع به تمام مواد این قانون جلب کنیم.ولی برای این که دولت باید این قانون را اجراء کند راپورت که حاضر شد یک نسخه‌اش هم برای دولت فرستاده شد که اگر نظریه مخالفی دارد اظهارکند.نماینده وزارت داخله هم که کمیسیون برای تنظیم جدول حاضر می‌شود هیچ نظریه تا به حال اظهار نکرده منتظر است که نظریه آقایان نمایندگان و پیشنهادهایی که آقایان راجع به اصلاحات این قانون می‌فرمایند تمام را مطالعه کرد بعد یک نظریه اظهار کند که در شور ثانی ضمیمه این قانون بشود. در قسمت ثانی فرمایشاتشان فرمودند که کمیسیون بی‌جهت برای خودش حقی ثابت کرده است خیر کمیسیون هیچ حقی برای خودش ثابت نکرده است همان حقی است که مجلس به انجمن نظار داده‌اند اعتراض هم نسبت به آن نشد جدول انتخابات با تقسیم نماینده‌ها به حوزه‌ها دو تا است.مجلس باید عده وکلا و تقسیم نمایندگان را به حوزه‌های مختلفه معلوم کند و رأی بدهد که ناحیه ساوه ناحیه کاشان ناحیه قم ناحیه فلان جا فلان جا دارای یک وکیل یا دو وکیل است. ولی شعب فرعیه که در آنجاها لازم است این را کمیسیون باید به اتفاق وزارت داخلیه یک اطلاعات لازمی تهیه کند باید به وسیله وکلای محل و مأمورین دولت در محل اطاعاتی حاصل کند و جدول را به شعب فرعیه تقسیم کند که در کجا باید انجمن فرعیه تشکیل شود و در کجا نباشد این اطلاعات باید به توسط وزارت داخله نمایندگان ایالات و ولایات تحصیل شود. اگر نظر آقا باشد در تبصره ماده ۱۸ می‌نویسد:در نقاطی که حضور اهالی در یک مرکز برای شرکت در انتخابات معتبر باشد انجمن نظارت می‌تواند با اطلاع حکومت یک یا چند شعبه در نقاط لازمه به نظارت ۹ نفر از معتمدین محل تشکیل و انتخابات را اعلان و خاتمه دهد این حقی که به انجمن نظارت داده شده همین حقی است که به کمیسیون وزارت داخله داده شده که آن نقاط مختلفه را اگر چنان چه کنجکاوی کردند. پس از آن که مجلس به تمام این قانون رأی داد اگر بعضی از نقاط را وزارت داخله اطلاع پیدا کرد که از قلم افتاده دیگر محتاج به رأی جدید مجلس نباشد و آنجا تشکیل دهد و این حق مهمی نیست که از مجلس سلب شده باشد

رئیس - آقای تهرانی (اجازه)

بعضی از نمایندگان - مذاکرات کافی است

بعضی گفتند - کافی نیست

رئیس - رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - معلوم می‌شود کافی است ماده ۶۴ (به مضمون ذیل قرائت شد)

ماده ۶۴ - همین که نصف به علاوه یک نفر از نمایندگان ملت در تهران حاضر شدند مجلس شورای ملی افتتاح می‌باید و رأی ایشان به اکثریت مناط اعتبار و مجری است.

رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - این ماده به عقیده بنده ناقص است و باید در اینجا قید شده باشد که دولت مکلف است مجلس را مفتوح نمایند...

مدرس - مجلس خودش مفتوح می‌شود مربوط به دولت نیست.

یاسایی - بنده هیچ فرض و تصور نمی‌کنم که مجلس خود به خود بیاید و تشکیل شود (همهمه نمایندگان) باید دولت مقدمات و وسایل افتتاح آن را فراهم بیاورد. دولت مسئول است و یکی از وظایف قانونی‌اش این است که وقتی نصف به علاوه یک از نمایندگان حاضر شدند مجلس را افتتاح کند.

(بعضی از نمایندگان - این طور نیست.)

و الا چطور می‌شود مجلس خود به خود مفتوح شود.

مخبر - بنده خیال می‌کنم محتاج به این مذاکره نبود مجلس خودش افتتاح می‌یابد و به دولت ربطی ندارد.

بعضی از نمایندگان - صحیح است.

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.

رئیس - ماده ۶۵ (این طور قرائت شد)

ماده ۶۵ - مدت دوره تقنینیه دو سال شمسی است و ابتداء آن روزی است که نمایندگی ۳ ربع از نمایندگان حاضر در تهران تصدیق شده باشد.

رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - اگر چه مطابق قانون اساسی مدت یک دوره مجلس ۲ سال است ولی این مانع نیست که بنده عقیده خودم را عرض کنم. عقیده بنده این است که ۲ سال خیلی کم است و باید بر آن افزوده شود زیرا که تقریباً در هر دوره عملاً دیده شده است که شش ماه صرف گذراندن اعتبارنامه‌ها و کارهای مقدماتی مجلس می‌شود بعد از مدتی هم کمیسیون یک کارهایی را برای دستور مجلس حاضر می‌کنند و یک سال که از عمر مجلس گذشت آن وقت یک کارهایی برای دستور مجلس تهیه و حاضر می‌شود و واقعاً مجلس یک سال درست می‌تواند کار کند و بسیاری از قوانین مهمه و لازمه که می‌باید از مجلس شورای ملی گذشته باشد و جزء اصلاحات اساسی و مقدماتی مملکت است هنوز نگذشته برای این که مدت ادوار خیلی کم است. چندین قانون در دوره چهارم تقنینه مطرح بود شور اولش هم تمام شد شور ثانی‌اش هم قریب به اتمام بود که دوره مجلس تمام شد و آن قانون ناتمام ماند و باز این دفعه از سر گرفته شد. یکی از آنها همین قانون انتخابات است. یکی قانون شورای دولتی است که مدتی مجلس سر آن صرف وقت کرده و بالاخره ماند و تصویب نشد. قانون تجدیدنظر در اصلاح بلدیه‌ها همین طور راپورتش حاضر شد و مجلس وقت مذاکره نداشت. این دوره هم خواهید دید که یک قوانینی مثل دوره چهارم در مجلس می‌ماند برای دوره ششم. دوره ششم هم باز موفق نمی‌شود این قوانینی که در تحت نظر است تصویب بنماید این قوانین جزء اصلاحات اساسی است و نمی‌شود گفت جزو تزیینات اداری ما است. برای ساختمان اداری یک مملکت این قوانین مثل ستون‌بندی‌ها وپی‌ریزی‌ها است و اگر ما بخواهیم در این موقع وقت را تلف نماییم و این اقدامات اولیه و اساسی را به جا نیاوریم به این زودی‌ها موفق به اصلاحات نخواهیم شد. مثلاً بیست سال از عمر مشروطیت ما می‌گذرد و هنوز یک ماده قانون مجازات نداریم. قانون مجازات را دوره چهارم آوردند به مجلس ولی مجلس وقت نکرد آن را تصویب کند و ماند برای این دوره بلکه در این دوره انشاء‌الله موفق بشویم که آن را بگذارانیم. قانون نظام اجباری را در دوره چهارم آوردند به مجلس و همین طور ماند برای این دوره. همین طور سایر قوانین و بالاخره ما با این مدت کم امیدواری کاملی نداریم که بتوانیم قوانین مهمه را بگذرانیم و بنده عقیده دارم که مدت دو سال کم است و باید بر این مدت افزود که برای دوره ششم مدت سه سال یا چهار سال هر طور که مجلس صلاح بداند معین بشود تا آقایان موفق شوند قوانین اساسی و مقدماتی مملکت را بگذرانند.الان به عقیده بنده تمام وزارتخانه‌ها برخلاف قانون تشکیل شده است و تمام این وزارتخانه‌ها فاقد قوانین تشکیلاتی هستند فقط یکی دو وزارتخانه یکی معارف است که یک قانون اساسی برایش نوشته شده که برخلاف آن رفتار شده است و یک ادارات عریض و طویلی تشکیل داده‌اند که باید مجلس آن را اصلاح کند و بالاخره مجلس باید قانون تشکیلات مالیه را تهیه کند.همچنین تجدیدنظر در قانون اصول تشکیل عدلیه بنماید. همین طور سایر وزارتخانه‌ها را. خلاصه این که کارهای مجلس شورای ملی مملکت خیلی زیاد است و یا دویست سال دیگر وقت لازم دارد و الا این که طی تجدید انتخابات بشود و در هر دوره یکی دو قانون بگذرد کافی نیست

مخبر - یک جمله را نماینده محترم راجع به دو سال فرمودند و فرمودند که ممکن است با قانون اساسی مخالفت داشته باشد بنده یک همچون چیزی شنیدم و باید توضیح بدهم که این طور نیست.قانون اساسی ابتدا مدت را دو سال معلوم کرده بود عده وکلا را هم صد و سی و شش نفر طرز انتخاباتشان هم صنفی بود در تاریخ دوازدهم جمادی‌الثانیه ۱۳۲۷ با یک قدری جلوترش یک کمیسیونی در تهران تشکیل شده است که اعضاء آن کمیسیون آقایان: فرمانفرما - مشیرالدوله - مؤتمن‌الملک - مستوفی‌الممالک - صنیع‌الدوله - مخبرالملک و جماعتی دیگر بودند اینها برای اصلاح این قانون که یک منافاتی با قانون اساسی ممکن بود پیدا کند نشستند و مراجعه کردند به آراء عمومی که اجازه بدهند اصلاحاتی بشود و اگر منافاتی با قانون اساسی دارد عیوبش مرتفع شود انجمن‌های ایالتی و ولایتی که در آن موقع مشکل بوده است اختیار اصلاح قانون انتخابات را به مجلس دوم داده برحسب این جمله که در جلو قانون انتخابات دو درجه نوشته شده است. انتخابات اول انتخاب صنفی بود انتخاباتی که این آقایان قانونش را نوشتند پس از مراجعه آراء عمومی دو درجه بود که مجلس دوم هم به موجب آن قانون تشکیل شد.در مقدمه این قانون می‌نویسد: علیهذا با رعایت ملاحظات مرکز آذربایجان این نظامنامه تحریر و تنظیم شد در تحت این ملاحظه که مجلس شورای ملی بعد از آن که به مبارکی افتتاح یافت به موجب اختیاری که در قوانین اساسی برای او مقرر است در استقرار یا جرح و تعدیل هر یک از مواد نظامنامه آن چه صلاح داند منظور فرماید.اختیار تغییر مواد اصول قانون اساسی که منافات با قانون انتخابات داشته باشد به مجلس دوم داده شده. مجلس دوم در تاریخ بیست و یکم ذیقعده یک طرح قانونی که در کمیسیون تفسیر و کمیسیون معارف تنظیم شده بود و مخبر آن کمیسیون هم آقای ذکاء‌الملک بود آورد به مجلس در تحت دو ماده و امتداد مجلس را رأی دادند و مجلس به آن قانون هم عمل کرد و مدتی بعد از دو سال هم نشست.

(بعضی از نمایندگان - صحیح است)

و اگر هم مدت زیاد شود منافاتی با قانون اساسی ندارد و در مجلس سابق هم راپورتی از کمیسیون تجدیدنظر داده شد و مدت را سه سال در نظر گرفته بود که متناوباً انتخاب در دو جریان باشد و هر سال ثلث از وکلا انتخاباتشان تجدید شود که مجلس دائماً مشکل باشد و تعطیلی بین مجالس پیش نیاید.اعتراضاتی هم در آن مجلس شد ولی آنها را قابل توجه ندانست ولی در دوره کمیسیون برای این که کاملاً نظریه آقایان نمایندگان محترم را اطلاع نداشت به این جهت همان دو سال را در راپورت پیشنهاد کرد حالا اگر آقایان پیشنهاد بیشتری دارند بفرمایند به کمیسیون مراجعه شده و درآنجا در آن مداقه و تجدیدنظر می‌شود.

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی نیست.

بعضی از نمایندگان - کافی نیست.

رئیس - رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را کافی می‌دانند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - اکثریت است. ماده شصت و شش: (این طور قرائت شد)

ماده شصت و ششم - دولت مکلف است شش ماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسایل انتخابات جدید را برای کلیه مملکت تهیه به طوری که لااقل چهار ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در کلیه نقاط شروع به انتخاب بشود.

رئیس - آقای یاسایی. (اجازه)

یاسایی - عرضی ندارم.

رئیس - آقای تهرانی. (اجازه)

آقا شیخ محمدعلی تهرانی - عرضی ندارم.

رئیس - آقای شیروانی. (اجازه)

شیروانی - عرضی ندارم.

رئیس - مخالفی ندارد

بعضی از نمایندگان - خیر.

رئیس - پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال جلال قرائت می‌شود (این طور خوانده شد)

پیشنهاد آقا شیخ جلال: دولت مکلف است هشت ماه به آخر دوره تقنینیه مانده وسایل انتخابات را تهیه و در همان موقع اعلان انتخابات جدید را منتشر نماید که لااقل شش ماه به آخر دوره تقنینیه مانده در تمام نقاط مملکت انتخابات شروع بشود.

ماده شصت و هقت (به شرح زیر خوانده شد)

ماده شصت و هفتم - مردم می‌توانند یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند.

رئیس - آقای یاسایی. (اجازه)

یاسایی - عرضی ندارم‏

رئیس - آقای حاج آقا اسمعیل. (اجازه)

حاج آقا اسمعیل عراقی - بنده با عبارتش مخالفم.

رئیس - آقای تهرانی. (اجازه)

آقا شیخ محمدعلی تهرانی - عرضی ندارم.

رئیس - آقای شیروانی. (اجازه)

شیروانی - اگر مقصود از این ماده این است که هر وکیلی در حوزه انتخابیه خودش با شرط معروفیت محلی می‌تواند انتخاب شود این توضیح و اضحات عجیبی است. مثل این است که بگوییم حالا روز است و اگر مقصود این است که مردم می‌توانند کسی را که انتخاب شده است بدون رعایت معروفیت مجلس مجدداً انتخاب کنند؟ یعنی وکیل آذربایجان وقتی یک مرتبه وکیل شد از معروفیت مجلس برای دوره بعد مستثنی باشد و در اصفهان هم بتواند وکیل شود. اگر مقصود از ماده این است؟ که کاملاً بنده موافقم ولی اگر این است که مثلاً آقای مدرس دو مرتبه می‌توانند از تهران انتخاب شوند؟ این توضیح و اضحاف است و گمان نمی‌کنم لازم به ذکر باشد.

رئیس - آقای اخگر (اجازه)

اخگر - آقای شیروانی فرمودند این توضیح و اضحاف است معذلک با این واضح مخالفت فرمودند. مقصود این ماده است که آزادی مردم را تضمین کرده باشد که هر کس را میل دارند انتخاب کنند خواه این که آن شخص سابقاً وکیل شده باشد یا نشده باشد. راجع به معروفیت محلی فرمودند: آن قسمت مربوط به این ماده نیست و جزء شرایط انتخابات در این قانون ذکر شده فرضاً هم مردم یک کسی را انتخاب بکنند که او واجد شرایط نباشد البته انتخاب او صحیح نیست،، پس این اعتراض آقا وارد نیست و جای نگرانی هم نیست.

مخبر - برای این که بیشتر روشن شود عرض می‌کنم چون در ماده پیش می‌نویسد: شش ماه به آخر دوره باید شروع به انتخابات شود. ممکن بود توهمی شود که وکیل مشغول کار مثلاً ممکن است یک اعمال نفوذهایی بکند و باید او را محروم کرد:برای رفع این توهم‌ها این ماده نوشته شده است و گمان می‌کنم ضرر هم ندارد و یک ماده دیگری هم هست که از نظر رفته است نوشته شود و باید آن را ماده ۶۷ قرار داد. این است که با قانون انتخابات مجلس شورای ملی مصوبه بیست و هشتم شوال مطابق بیست و نهم میزان هزار و سیصد و بیست و نه پس از تصویب این قانون ملغی و ازدرجه اعتبار ساقط است.

رئیس - آقای دستغیب (اجازه)

دستغیب - بنده چون موافق با قانون اساسی هستم از این جهت... (همهمه بین نمایندگان)

شیروانی - کسی مخالف نیست؟

دستغیب - اثبات شیئی که نفی ماعدا نمی‌کند،، بیده موافقم معنایش این نیست که آقایان دیگر مخالفند. از این جهت عرض می‌کنم لازم نیست تمام مواد قانون اساسی را عیناً اینجا نقل کنند. برای این که ماده قانون اساسی این است: که هر یک از نمایندگان را می‌توانند دو مرتبه انتخاب کنند این دیگر لازم به ذکر نبود نمی‌دانم دیگر ذکرش برای چیست؟

بعضی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.

رئیس - کافی است؟

بعضی از نمایندگان - بلی کافی است.

رئیس - پیشنهادها قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقای کازرونی: بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۶۷ حذف شود. پیشنهاد آقای کازرونی بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۶۷ حذف شود.

پیشنهاد آقای آقا میرزا جواد خان: بنده پیشنهاد می‌کنم که عبارت ماده ۶۷ به این ترتیب اصلاح شود: ماده ۶۷ اهالی هر محل می‌توانند هر یک از منتخبین سابق را اگر بخواهند دو مرتبه انتخاب کنند.

پیشنهاد آقای عراقی: بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده ۶۷ در عوض عبارت دو مرتبه مجدداً نوشته شود.

پیشنهاد آقای قائم مقام: بنده پیشنهاد می‌کنم چون مفاد این ماده اخیر در قانون اساسی مطرح است به کلی حذف شود.

پیشنهاد آقای مشار اعظم: چون در اصل پنجم قانون اساسی موضوع امکان انتخاب ثانوی نمایندگان تصریح شده است. بنابراین ماده ۶۷ به نظر بنده زاید می‌آید و عقیده دارم آن را حذف فرمایند.

رئیس - دوفقر ماده الحاقیه رسیده است قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد آقای یاسایی: بنده ماده الحاقیه را پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه نمایندگان دوره ششم تقنینیه بالخصوص فقط برای یک مرتبه از طرف ملت حق تجدیدنظر در قانون اساسی و متمم آن خواهند داشت. و رأی‌دهندگان با همین اختیار آنها را انتخاب خواهند کرد

یاسایی - بیشتر از افرادی که علاقمند به سیاست این مملکت هستند چه در داخل مجلس چه در خارج این نظریه را دارند که یک تجدید نظری در قانون اساسی بشود.

(همهمه بین نمایندگان - صدای زنگ رئیس)

عراقی - پس همه ندارند.

یاسایی - در دوره ششم هم بنده قول می‌دهم خیلی از آقایان تشریف داشته باشند آن وقت قانون اساسی که اصلاح می‌شود آققایان خواهند دید که خیلی از مواد قانون اساسی هست که لازم به تجدیدنظر است. اغلب از مواد قانون اساسی عملاً نقص شده و خیلی هست که فایده ندارد و این قوانینی که دوره اول و دوره دوم نوشته شده غالباً دارای تناقضات و نواقصی هست از قبیل قانون مطبوعات. دستورالعمل حکام قانون تشکیل ایالات و ولایات قانون انجمن‌های ایالتی و لایتی - این گونه قوانین ...

یک نفر ازنمایندگان - اینها غیر از قانون اساسی است.

یاسایی - قانون اساسی را هم اشخاصی که نوشته‌اند با کدام صلاحیت نوشته‌اند که هی هو می‌کنند.

جمعی ازنمایندگان - (به طور همهمه) خیلی صلاحیت داشته‌اند.

(صدای زنگ رئیس)

یاسایی - اشخاصی که قانون اساسی رانوشته‌اند صلاحیتشان بیش از بنده و سایرین نبوده است.

(همهمه بین نمایندگان)

یک نفر از نمایندگان - خیلی بیشتر بوده. (صدای زنگ)

یاسایی - به خصوص این مطلب. عقیده بنده این است آقایان مخالف هستند باشند.

(همهمه بین نمایندگان - صدای زنگ رئیس)

مدرس - منکر مشروطیت نیستید می‌گویید اصلاً انتخابات نشود.

یاسایی - بنده معتقدم دوره ششم وکلایی که انتخابمی شوند با یک سوابقی که هستید بتوانند و حق داشته باشند تجدیدنظر بنمایند. بنده با یک قسمت‌هایی از قانون اساسی از قبیل مجلس سنا مخالفم و عقیده دارم که باید قانون اساسی را از نوع نوشت و عقیده‌ام این است برطبق مقتضیات امروزی باید تجدیدنظر شود. آقایان هم هستند مشکلاتی هم که به نظرشان می‌آید در اینجا حل می‌نمایند به هو و جنجال که نمی‌شود نتیجه احساسات و عقاید را از بین برد و خفه کرد نه تنها بنده این عقیده را دارم

حاج میرزا عبدالوهاب - آقای نجات هم دارند

یاسایی - خیلی هستند این عقیده را دارند اگر یک کسی در یک مملکت دارای یک عقیده بود و در اقلیت بود باید او را کشت بنده عقیده‌ام این است که این قانون اساسی خیلی از موادش قابل تجدیدنظر است و اگر میل دارید بروم پشت تریبون و یکی موادش را بخوانم که خودتان تصویب بفرمایید باید تجدیدنظر شود.

مدرس - ما قابلیت اصلاح قانون انتخابات را نداریم

رئیس – ماده الحاقیه است حالا قابل توجه نمی‌شود ارجاع می‌شود به کمیسیون ماده دیگری هم پیشنهاد کرده‌اند قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم.

ماده الحاقیه هر وزیر یا مأمور دولتی که از اقتدار مقامی و اختیار اداری خود سوء استفاده کرده اعمال نفوذی در انتخابات عمومی بنماید و تعلیمات شفاهی یا کتبی یا کشفی یا رمزی برای پیشرفت کاندیدای شخصی خود رأسا یا به تقاضای دیگری صادر کند مجرم شناخته شده علاوه از انفصال به محکمه جنایی جلب گشته و به مجازات قانونی خواهد رسید یاسایی

رئیس - ارجاع می‌شود به کمیسیون پیشنهاد آقای دامغانی (به شرح ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم رأی در شور ثانی موقوف باشد و تا صورت حوزه‌بندی‌ها ضمیمه این راپورت نشود شور اول آن تمام نشود.

شریعتمدار دامغانی - به عقیده بنده در قانون انتخابات قدیم سه موضوع است که باید رعایت شود و اصلاح بشود یکی جلوگیری از نفوذ حکومت‌های وقت. حکومت‌های مرکزی و حکومت‌های ولایات و باید موادی تنظیم شود که نفوذ آنها در انتخابات تأثیر نداشته باشد.یکی هم جلوگیری از نفوذ انجمن‌های انظار در فرع یا در اصول که دسایس و تمایلات آنها تأثیری در انتخابات نداشته باشد. قسمت سوم که مهمتر از همه است صورت حوزه‌بندی‌ها و تقسیمات حوزه‌ها است و باید یک اصلی قائل بشوند و مطابق آن اصل نمایندگان به نقاط تقسیم کنند که چقدر از مردم باید یک وکیل انتخاب کنند روی پنجاه هزار نفر یا صد هزار نفر و چنان که همه آقایان تصدیق دارند تقسیمات اولیه را که عده وکلا به ولایات تقسیم شده است غیرعادلانه بوده است و معلوم نیست از روی چه نظری تقسیم شده است در بعض جاها زیادتر دارند بعضی جاها کمتر و از روی چه نظر این تقسیمات را کرده‌اند فعلاً معلوم نیست و البته معلوم است این تقسیمات حوزه‌بندی‌ها را نمی‌توان حق مختص وزارت داخله دانست و نمی‌توان حق مختص کمیسیون دانست و نمی‌توان حق بالاشتراک هر دو دانست و البته باید به مجلس بیاید.پس در این صورت حوزه‌بندی‌ها هم باید در کمیسیون با نظر وزارت داخله تنظیم شود بیاید به مجلس و ضمیمه بشود و همین طور مثل سایر مواد این قانون شور اولش بشود برای شور ثانی همه این مواد برگردد به کمیسیون که تجدیدنظر بشود به این جهت بنده پیشنهاد می‌کنم که تا صورت حوزه‌بندی‌ها را کمیسیون با نظر وزارت داخله تنظیم نکرده در شور ثانی نمی‌شود رأی داد.

مخبر - این فرمایشات آقای شریعتمدار با این که صریحاً مخالفت خودشان را با اصلاح قانون انتخابات اظهار می‌فرمودند هیچ فرقی نداشت و ما بهتر می‌فهمیدیم تا این فرمایشات را بکنند. راجع به جدول انتخابات وزارت داخله هنوز اطلاعات خودش را کاملاً تحصیل نکرده و تا شش ماه به آخر دوره مانده هم اطلاعاتش به قدری نمی‌شود که یک جدولی به آن شکلی که همه نمایندگان اطمینان داشته باشند ترتیب و به مجلس عرضه بدارد و ما فقط این اطلاعات ناقص را در شور ثانی ضمیمه راپورت کمیسیون می‌کنیم و آقایان مطالعات بفرمایند و هر نظریه هم دارند اظهار کنند پس قانون را نباید معطل کرد که آیا فلان ناحیه که توقع وکیل زیادی می‌کند حق دارد یا ندارد. یک جمله دیگری که لازم است به عرض آقایان برسانم این است که کمیسیون خیلی مسرور است اگر آقایان فرمایشی داشته باشند یا پیشنهاداتی باشد یا اصلاحاتی در نظر دارند تشریف بیاورند آنجا نظریه‌شان را بفرمایند یا مرقوم بفرمایند کمیسیون انحصاری هم به داخلی مجلس نداده پیشنهاداتی هم که از خارج رسیده باز تحت مطالعه قرار داده. آقای زنجانی که در دوره پیش مخبر کمیسیون بودند ایشان هم یک اطلاعاتی فرستادند آنها را هم کمیسیون طرف توجه قرار داده که در آن مطالعه بشود. خوب است آقایان هم که یک اطلاعات خوبی دارند همراهی بکنند و یک قانون خوبی در شور ثانی از کمیسیون بیرون بیاید که مجلس پنجم موفق بشود یک قانون خوبی تصویب کند.

رئیس - آقایانی که پیشنهاد آقای دامغانی را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده کمی برخاستند)

رئیس - تصویب نشد. رأی می‌گیریم به شور ثانی این قانون آقایانی که شور ثانی را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اکثریت برخاستند)

رئیس - تصویب شد راجع به تأدیه مطالبات اتباع داخله لایحه‌ای از طرف دولت پیشنهاد شده است که تقاضای فوریت شده بود بنا بود طبع توزیع شود طبع و توزیع شود طبع و توزیع هم شده است. آقای زعیم. (اجازه)

زعیم - بنده آن پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم چون پیشنهاد دولت را که خواندم دیدم مطالعات بیشتری لازم دارد

رئیس - آقای یاسایی تقاضای فوریت می‌کنید؟

یاسایی - خیر بنده راجع به دستور عرض دارم.

رئیس - خوب این مسئله دیگر مطرح نمی‌شود.

اخگر - بنده تقاضای فوریت کرده‌ام.

رئیس - بفرمایید.

اخگر - گمان می‌کنم محتاج به توضیح نباشد که معاملات بین مردم و دولت باید تأمین بشود دولت باید بین مردم اعتبار داشته باشد و امضای دولت پیش مردم معتبر شود وقتی امضای دولت پیش مردم معتبر شد آن وقت ممکن است یک قدم‌های اقتصادی فوق‌العاده برداشته شود و یکی از دلایلی که در این مملکت شرکت‌هایی تأسیس نمی‌شود برای این است که مردم نمی‌توانند پول خود را به جریان بیندازند و برای عدم اعتباری است که مردم نسبت به دولت پیدا کرده‌اند ودولت هم نمی‌تواند اقداماتی که می‌خواهد بکند. بنابراین بنده پیشنهاد کردم که در این لایحه فقط یک شور شود.

رئیس - آقای زعیم. (اجازه)

زعیم - بنده پیشهادی تقدیم نموده‌ام ...

رئیس - آقای کازرونی. (اجازه)

کازرونی - چون راجع به امور مالی است یک شور که بیشتر ندارد...

بعضی ازنمایندگان - دو شور می‌شود.

کازرونی - خوب در هر صورت بنده این مسئله را یکی از مسائل فوری فوتی نمی‌دانم که بگوییم یک شور بشود چه اهمیتی دارد اگردر آن دو شور بشود؟

رئیس - رأی می‌گیریم به فوریت آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(معدودی قیام نمودند)

رئیس - تصویب نشد. پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه قرائت می‌شود: (به شرح ذیل خوانده شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه دوازده نفر مستخدمین بلژیکی بعد از امام قانون انتخابات در جلسه امروز جزو دستور شود

رئیس - آقای معتمدالسلطنه. (اجازه)

معتمدالسلطنه - مدتی است چند فقره از لوایح کمیسیون بودجه تمام هم شده و طبع و توزیع هم شده است و یکی از آنها راجع به دوازده نفر مستخدمین بلژیکی است که مدتی است تمام شده و بالاخره باید تکلیفش از طرف مجلس معین شود و خیلی هم مختصر است و شاید در یک ربع ساعت تمام شود لهذا بنده پیشنهاد کردم که جزو دستور شود.

رئیس - آقایانی که پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده قیام نمودند)

رئیس - تصویب نشد آقای اخگر پیشنهاد کرده‌اند لایحه اوزان و مقادیر جزو دستور شود. آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده‌ای قیام نمودند)

آقای سید یعقوب پیشنهاد کرده‌اند لایحه اجازه صدور پوست بره مطرح شود. آقایانی که این پیشنهاد را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده‌ای برخاستند)

رئیس - تصویب نشد. چند دقیق تنفس داده می‌شود.

(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)

رئیس - جمعی از آقایان تقاضا کرده‌اند که قانون نظام اجباری مطرح شود آقای شریعت‌زاده (اجازه)

شریعت‌زاده - اهمیت قانون نظام اجباری بر هیچ یک از آقایان نمایندگان پوسیده نیست لهذا بنده پیشنهاد کردم عجالتاً یعنی امروز مطرح شود.

رئیس - آقای حائری‌زاده (اجازه)

حائری‌زاده - قانون نظام اجباری راست است که خیلی لازم است برای این که تجدید نظری در ترتیب فشون‌گیری بشود ولی این راپورتی که پیش ما آمده است چیز خوبی نیست که ما عجله داشته باشیم آن را جزو دستور کنیم و به عقیده بنده اگر راپورت‌های کمیسیون مبتکرات مطرح شود و رأی به قابل توجه شدن آنها گرفته شود بهتر است و معطلی هم ندارد مذاکره زیادی هم لازم ندارد اگر ابتداء این راپورت‌ها مطرح و بعد از آن قانون سجل احوال جزو دستور بشود بهتر است.

رئیس - آقایانی که تصویب می‌کنند قانون نظام اجباری جزو دستور شود قیام فرمایند

(معدودی برخاستند)

رئیس - تصویب نشد. تقاضا شده است پیشنهاد آقای دامغانی راجع به طبع و ترجمه کتب جزو دستور بشود.

محمدعلی میرزا - بنده مخالفم

رئیس - اگر بخواهید برای هر پیشنهادی مدتی حرف بزنید وقت می‌گذرد و نتیجه هم نخواهید گرفت.آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس - تصویب نشد تقاضا شده است که پیشنهاد آقای داور و جمعی از آقایان نمایندگان راجع به صنایع مستظرفه جزو دستور بشود. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(دو سه نفر برخاستند)

رئیس - تصویب نشد. تقاضا شده است پیشنهاد آقای سردار معظم راجع به مقبره فردوسی مطرح شود. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام نمایند.

(اغلب برخاستند)

رئیس - تصویب شد. آقای شیخ‌الرئیس. (اجازه)

محمدهاشم میرزا - بنده موافقم.

رئیس - هنوز نیاورده‌اند که مطرح کنیم. برای این که بیکار نباشیم چند فقره راپورت کمیسیون مرخصی قرائت می‌شود تا لایحه را بیاورند. (به مضمون ذیل قرائت شد)

آقای قائم مقام‌الملک نماینده محترم تقاضای ده روز غیبت از تاریخ ۱۵ حمل کرده‌اند کمیسیون تصویب می‌نماید.

رئیس - آقایانی که مرخصی ده روز آقای قائم مقام‌الملک را تصویب می‌کنند قیام بفرمایند

(اکثر برخاستند)

رئیس - تصویب شد. خبر دیگر. (به این عبارت خوانده شد)

آقای حاج میرزا علی‌رضا نماینده محترم برحسب تجویز اطبا به جهت اصلاح مزاج مجبور به حرکت بوده تقاضای یک ماه مرخصی کرده‌اند کمیسیون پس از مداقه تصویب می‌نماید که مدت بیست روز از تاریخ بیستم حوت غائب با اجازه باشند.

رئیس - آقایانی که مرخصی بیست روزه آقای حاج میرزا علی‌رضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس تصویب شد. (خبر دیگر راجع به مرخصی آقای آقا شیخ عبدالرحمن قرائت شد)

آقای آقا شیخ عبدالرحمن نماینده محترم به واسطه کسالت مزاجی که دارند و حکیم حاذق لازم دانسته که چندی در منزل توقف نموده به معالجه بپردازند تقاضا کرده‌اند که تا اول برج حوت اجازه غیبت به ایشان داده شود. کمیسیون این تقاضا را مشروع و عذر ایشان را متوجه تشخیص داده تصویب می‌نماید.

آقا شیخ عبد الرحمن - بنده وقتی استجازه کرده بوده حالم خوش نبود و فقط دو جلسه حاضر نشدم تقاضا می‌کنم همان را رأی بدهند.

رئیس - این راجع به خود کمیسیون می‌شود.

آقای سردار معظم که پیشنهادکننده این طرح هستند از وکالت استعفا داده‌اند.

محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس - بنده پیشنهاد می‌کنم. (پیشنهاد مزبور به شرح ذیل خواند شد.)

مجلس شورای ملی دولت را دعوت می‌نمایند که مبلغ کافی برای تعمیر مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی در بودجه خود منظور و برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید.

رئیس - آقای دستغیب (اجازه)

دستغیب - بنده موافقم

رئیس - آقای وکیل‌الملک

وکیل‌الملک - عرضی ندارم

رئیس - آقای یاسایی (اجازه)

یاسایی - بنده قطع نظر از این که نمی‌دانم این پیشنهاد را به چه عنوان قانونی باید تلقی کرد طرح است مطلب است و قبلاً باید تکلیفش معلوم شود. اساساً بنده با این طور پیشنهادها هم مخالفم البته تکریم فردوسی لازم است ولی به عقیده بنده نگاهداری فقراتی که از گرسنگی می‌میرند لازم‌تر است.

رئیس - عنوان این پیشنهاد مطلب است و به شعب هم مراجعه شد. آقای دستغیب. (اجازه)

دستغیب - تشکر از آقای یاسایی برای دلسوزی از فقرا را اول عرض می‌کنم و بعد همان طور هم که مقام ریاست فرمودند این پیشنهاد مطلب است و ارجاع به شعبات هم شده بود شعبات هم آن چه که بنده اطلاع دارم اغلبشان تصدیق کرده بودند. اما موضوع مقبره فردوسی یک موضوع تاریخی است و اگر بنده عرض کنم که فردوسی اسباب افتخار ملت ایران است اغراق نگفته‌ام و فردوسی بیش از آن چه که در لایحه منظور شده است شایان تقدیس و تقدیر است و همان طور که آقای یاسایی فرمودند البته باید فقرا را توجه کرد ولی ملتی که به فقیر خودش نظر دارد باید نظر به افتخار تاریخی خودش هم داشته باشد. مانعت‌الجمع هم نیست. البته بایستی برای فقرا اعانه جمع کرد کما این که بلدیه هم همین کار را کرد و هر کس هم داشت به اندازه خودش به دارالعجزه اعانه داد در این صورت هم باید فقرا فکری کرد و هم نباید گذاشت افتخار تاریخی یک ملتی مثل ایران از بین برود. اشخاصی که خبر دادند می‌دانند که مقبره مرحوم فردوسی تقریباً مطاف است و اگر عرض کنم که زبان فارسی را زنده کرده است راستی راستی اغراق نگرفته‌ام بیش از این شایان تقدیر است و شاید فرمایشات آقای یاسایی هم یک مخالفت تندی که این طور باشد که من مخالفم با این که مقبره فردوسی آباد شود نباشد و از آقایانی هم که مخالفم بنده استدعا می‌کنم که در این موضوع مخالفت نکنند برای این که دنیا بفهمد که ما هم به افتخار تاریخی خودمان عقیده‌مند هستیم

(جمعی گفتند - مذاکرات کافی است)

رئیس - رأی می‌گیریم به این مطلب آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - تصویب شد. آقای حائری‌زاده پیشنهاد کرده‌اند راپورت‌های کمیسیون مبتکرات مطرح شود. مخالفی ندارد؟

(گفتند - خیر)

طرح قانونی آقای حائری‌زاده که به کمیسیون مراجعه شده بود قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده اول - مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که از محل مستمریات و شهریه‌ها و مصرف روشنایی مدرسه اسلامی یزد از ازل حمل ۱۳۰۴ سالیانه مبلغ چهار هزار صد و ده تومان توسط وزارت معارف برای کمک خرج به مدارس ملی یزد نائین بپردازد.

ماده دوم - وزارت مالیه مستمری آقا مشیرالدوله مؤتمن‌الملک و مبلغ اختصاصی روشنایی مدرسه اسلامی یزد را ضبط خواهد نمود. خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی: کمیسیون مبتکرات طرح قانون آقای حائری‌زاده راجع به تخصیص مستمری آقایان مشیرالدوله و مؤتمن‌الملک و روشنایی مدرسه مخروبه اسلامی یزد به مدارس ملی یزد قابل توجه دانسته تمنا دارد به کمیسیون بودجه ارجاع گردد

رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - موافقم

رئیس - آقای اخگر.

اخگر - موافقم

رئیس - آقای دستغیب

دستغیب - موافقم

رئیس - آقای داور

داور - موافقم

رئیس - آقای تدین

تدین - موافقم‏

رئیس - پس رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه شد. طرح پیشنهادی آقای رهنما به انحصار تجارت قند و شکر می‌شود. (به شرح آتی خوانده شد)

ماده اول - مجلس شورای ملی انحصار و مانع الغیر ورود قند و شکر و حلویات و چای را به دولت واگذار می‌نمایند.

ماذه دوم - دولت حق دارد هر تاجری را در این تجارت شرکت داده و از حق انحصاری خود بهره‌مند سازد به شرطی که در مقابل اعطاء اجازه هر یک من قند و شکر و حلویات دو قران و از هر یک من (۶) قران از آنها دریافت دارد.

ماده سوم - عایدی که از این تجارت و حق انحصار برای دولت حاصل می‌شود باید جزءً و کلاً به توسط وزارت مالیه در یکی از بانک‌های معتبر امانت گذارده شود و دولت به هیچ‌وجه و به هیچ عنوانی حق ندارد دیناری از آن را صرف مخارجی غیر از تأسیس راه‌آهن بنماید.

ماده چهارم - عایدی این تجارت و حق انحصار فقط باید صرف تأسیس راه‌آهن بشود.

ماده پنجم - دولت باید هیئت متخصص راه‌آهن از آلمان برای مدت ده سال استخدام آنها را فوری به مجلس شورای ملی بیاورند صرف این عایدی برای تأسیس راه‌آهن به طرزی که آن هیئت متخصص تصویب کرده باشد باید باز با تصویب مجلس شورای ملی باشد.

ماده ششم - این قانون پس از تصویب به موقع اجرا گذارده خواهد شد و کسانی که قند و شکر و حلویات و چای آنها پس از اجرای این قانون هنوز به سرحدات ایران وارد نشده است باید بروند و اجازه‌نامه بر طبق ماده دوم از دولت تحصیل نمایند و الا عین جنس آنها در گمرک ضبط و قیمت آن مطابق فاکتور کارخانه و یا تجارتخانه که آن را فرستاده به صاحبان آنها تأدیه خواهد شد و اجناس مزبوره را خود دولت به مصرف فروش می‌رساند.

ماده هفتم - وزارت فوائد عامه و مالیه مأمور اجرای این قانون خواهند بود.(خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی)

کمیسیون مبتکرات طرح آقای رهنما و جمعی از آقایان نمایندگان را راجع به عوارض قند و چای و حلویات و تخصیص آن برای ایجاد خط آهن اساساً آن را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون اقتصادیات مراجعه شود.

سرکشیک‌زاده - برای استحضار خاطر نمایندگان محترم مجبورم عرض کنم که وظیقه کمیسیون مبتکرات اساساً و بالذات به طور کلی رأی دادن در یک قضیه‌ای است و حتی کمیسیون مبتکرات از تغییر بعضی جملات وزبعضی کلمات ممنوع است و نمی‌تواند وارد در مواد شود فقط یک طرحی که به کمیسیون مبتکرات می‌آید باید اصولاً ببینند که این قابل توجه هست یا نه و راجع به این موضوع که یک مطلب مهمی است با حضور نماینده مالیه این مسئله مطرح شد و نماینده مالیه هم قضیه را تأیید کرد زیرا مصرف قند و حلویات موضوع عمومی است که بالاخره باید یک روزی از این راه یک استفاده‌های برای دولت پیدا شود و به طوری که خاطر آقایان محترم مسبوق است در چندی قبل تجار محترم تهران به طیب خاطر و رضایت نفس اجتماعاتی کردند و برای تأسیس و ایجاد شرکتی برای شمن دو فر فکرهای زیادی کردند و خیلی از آقایان هم کراراً در اینجا مذاکره کردند که تا شمن دوفر نباشد وضعیات اقتصادی ما ترقی نخواهد کرد. بالاخره فکر آنها به اینجا منتهی شد که باید از این راه یک عایداتی پیدا کرد و این عایدات را تخصیص داد برای کشیدن خط شمن دوفر نماینده مالیه هم در این خصوص موافقت کرده نهایت این که گفته شد اگر این طرح تصویب شود انحصار قند اختصاص به خارجی‌ها پیدا می‌کند و علاوه بر این که دلیلی برای این مسئله ذکر نشد در راپورت ثانی که کمیسیون ثانی داده تقاضا کرده است این مسئله به یک کمیسیون دیگری که از اعضای کمیسیون خارجه و قوانین مالیه و کمیسیون فوائد عامه تشکیل شده باشد مراجعه شود و در آنجا البته نهایت دقت را خواهند کرد.

رئیس - آقای داور و عمادالسلطنه تقاضا کرده‌اند این طرح از دستور امروز خارج شود آقایانی که این تقاضا را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - تصویب شد. طرح پیشنهادی آقای یاسایی و چند نفر از آقایان دیگر قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)

ماده واحده - وزارت پست و تلگراف مکلف است که به اسرع وقت وسایل و مقدمات تأسیس سرویس پست در قریه خور حاکم‌نشین جندق و بیابانک) را از هر طریق که اسهل است فراهم نمایند و نیز وسایل امتداد سیم تلگراف او نایین به انارک - خور - طبس - تون - بجستان - ترشیزر را آماده نموده مخارج آن را در ضمن بودجه سنه اودییل ۱۳۰۴ وزارت پست و تلگراف پیشنهاد مجلس شورای ملی نماید.

(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی.)

کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای یاسایی و جمعی از نمایندگان محترم را خصوص تأسیس سرویس پست و امتداد خط تلگراف از نایین به انارک -خور - طبس - تون - بجستان - ترشیز با حضور معاون پست و تلگراف مطرح چون اصولاً وزارت تلگراف معتقد است که امتداد سیم تکافوء مخارج آن را کرده مختصری هم اضافه خواهد داشت با تأسیس سرویس پست هم مخالف نبود لذا کمیسیون مبتکرات از نقطه‌نظر لزوم ارتباط نقاطی که در طرح ذکر شده است با مرکز مملکت طرح مزبور را قابل توجه دانسته و تقاضا می‌نماید به کمیسیون پست و تلگراف مراجعه شود.

رئیس - آقای اخگر.

اخگر - بنده موافقم.

رئیس - آقای دستغیب.

دستغیب - موافقم

رئیس - آقای عمادالسلطنه.

عمادالسطنه - موافقم.

رئیس - آقای تدین.

تدین - مخالفت بنده به این پیشنهاد از این حیث است که رعایت نظامنامه داخلی و قانون اساسی نشده است با وجود این که مکرر اینجا صحبت می‌شود که راجع به طرح‌های پیشنهادی از طرف آقایان کمیسیون مبتکرات باید نماینده وزارتخانه مربوطه را دعوت کند نظریات او را بخواهد معذلک این صحبت‌ها طرف توجه واقع نمی‌شود و این ترتیب بعد تولید مشکلاتی می‌کند. کمیسیون مبتکرات این کار را نمی‌کند و آن کمیسیون مجبور است نظر دولت را جلب کند چنان که چندین طرح از طرف آقایان پیشنهاد شد. راجع به بعضی عوارض و تحقیقات من‌جمله طرح پیشنهادی آقای افشار راجع به تخصیص عشر عواید مطلق مملکتی به صحیه و معارف یکی دیگر طرح آقای شیروانی بود یکی طرح آقای الموتی بود که بلاخره بعد از آن که در کمیسیون بودجه مطرح شد معلوم شد که جلب نظر وزارت مالیه نشده است و در کمیسیون مبتکرات با نماینده مالیه راجع به این قسمت‌ها مذاکره نشده است و ما مجبور شدیم مقام محترم ریاست از نسخه‌های مطبوعه از هر کدام یکی برای وزارت مالیه بفرستیم که آنها هم مطالعاتی بکنند و بعد در کمیسیون حاضر بشوند و نظریات خودشان را بگویند.مخالفت بنده با این راپورت از این حیث است که در این راپورتی که بنده گوش دادم می‌نویسد: که با معاون پست و تلگراف صحبت شده است و ایشان موافقت کرده‌اند این کافی نیست برای این که آن وزاتخانه از نقطه‌نظر پیشرفت ار خودش اگر بگوید که ما بین کنگاور و دزداب را شما تشکیلات پستی دائر کنید وسیم و تلگراف بکشید البته وظیقه آن وزاتخانه این است که این کارها را توسعه بدهد اما از نقطه‌نظر خرج و تصویب بودجه جلب نظر وزارت مالیه لازم است زیرا فرضاً ما آمدیم رأی دادیم ولی در موقع تعیین بودجه وزارت پست و تلگراف این مبلغ از طرف مالیه تصویب نشد آن وقت اثرش چه چیز است؟ بنابراین لازم است که قبلاً نظر وزارت مالیه هم جلب شود و ببینند که آیا او هم حاضر است این مبلغ بر بودجه پست و تلگراف اضافه کند یا نه. لذا چون جلب نظر وزارت مالیه نشده است. به عقیده بنده این ترتیب برخلاف ماده چهل و دوم نظامنامه داخلی و اصل چهلم قانون اساسی است و باید به کمیسیون برگردد و جلب نظر وزارت مربوطه را بنمایند.

سرکشیک‌زاده - مخبر - واقعاً این مسئله یکی از مشکلات بزرگی است که برای کمیسیون مبتکرات پیش می‌آیداصل چهلم قانون اساسی می‌گوید (در موقع مذاکره و مداقه لایحه مذکوره در اصل سی و نهم چه در مجلس و چه در انجمن تحقیق اگر لایحه مزبور را به یکی از وزرا از مسئول باشد مجلس باید به وزیر مسئول اطلاع داده که اگر بشود شخصاً و المعاون او به مجلس حاضر شده و مذاکرات در حضور وزیر یا معاون او بشود)کراراً این مسئله به وزارتخانه مربوطه نوشته می‌شود و اگر ما بخواهیم عیناً این ماده را اجرا کنیم نه وزیر حاضر می‌شود و نه معاون از طرف دیگر در ماده ۳۶ نظامنامه داخلی نوشته شده است کمیسیون مبتکرات مجبور است در ظرف ۱۵ روز راپورت خود را بدهد و بنابراین بنده تصور می‌کنم مشکلاتی که غالباً پیدا می‌شود فقط برای همین مسئله است. اما این که آقای تدین فرمودند که در این باب مذاکره نشده است بنده عرض می‌کنم مذاکره شده است و این راپورتی که داده شده مربوط به کمیسیون سابق بود و کمیسیون جدید با حضور نماینده وزارت مالیه و رئیس کل پست و رئیس کل تلگراف این مسئله را مطرح کرد نماینده وزارت مالیه از نقطه‌نظر اصل مطلب موافقت کرد و گفت خیلی خوب چیزی است ولی از نقطه‌نظر خرج اظهار عقیده نکرد و گفت من از طرف وزارت مالیه اجازه ندارم از طرف دیگر کمیسیون مبتکرات صلاحیت ندارد که رأی یک وزیری را دخیل در عقاید خودش بداند. بنابراین نسبت به این طرح هم نماینده وزارت مالیه و رئیس کل مالیه و رئیس کل تلگراف حضور داشته‌اند و مذاکرات هم شده است‏.

جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است

رئیس - آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه شد مراجعه شود به کمیسیون پست و تلگراف طرح آقای دامغانی راجع به ترجمه طبع کتب قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)

ماده واحده - مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که وزارت معارف عده‌ای متخصص که کمتراز ده نفر نباشد استخدام و یا کنترات نماید تا کتب مختلفه علمی و فنی را از السنه مختلفه ترجمه کرده و طبع و نشر نمایند. حقوق مترجمین و مخارج طبع و نشر باید از محل اعتبار معمولی دولت به نظارت تامه وزارت مالیه پرداخته شود. (خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شید الله ارکانه)

کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای دامغانی را در خصوص طبع و ترجمه کتب از السنه خارجه به زبان فارسی مورد شور قرار داده و طرح مذکور را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون معارف ارجاع شود.

رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقای سید یعقوب - بنده می‌خواستم عرض کنم چون قبلاً راجع به این طرح صحبت شد و مجلس قبول نکرد. حالا دو مرتبه قرائت شد بنده این را تذکراً عرض می‌کنم که چطور شده است قبول می‌شود؟ برای این که این همان چیزی است که قبلاً قابل توجه شد نمی‌دانم این چه صورتی دارد؟

رئیس - چون رأی داده شد که راپورت‌های کمیسیون مبتکرات به ترتیب مطرح شود در واقع آن رأی اولی نقض شد.

سرکشیک‌زاده - مخبر کمیسیون مبتکرات برای استحضار خاطر آقایان نمایندگان محترم مجبورم عرض کنم که کمیسیون اخیر تقاضا کرده است این طرح به کمیسیون بودجه مراجعه شود.

رئیس - مخالفی ندارد

(گفتند - خیر)

رئیس - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح. آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.

(اغلب قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه شد. مراجعه می‌شود به کمیسیون بودجه. طرح پیشنهادی آقای سردار عشایر قرائت می‌شود. (به مضمون ذیل قرائت شد)

ماده واحده - وزارت پست و تلگراف مکلف است که وسایل و مقدمات امتداد سیم تلگراف را از ابتدای حمل ۱۳۰۴ از شیراز -سروستان - جهرم - فسا و لار تا بندر لنگه و تأسیس سرویس پست را در نقاط لازمه فارس پیش‌بینی نموده مخارج آن را در ضمن بودجه سنه ۱۳۰۴ تقدیم مجلس شورای ملی نماید.

(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه)

با حضور رؤسا کل پست و تلگراف طرح قانونی آقای سردار عشایر دایر به تأسیس سرویس تلگراف و پست از شیراز - سروستان - جهرم - فسا لار و تا بندر لنگه در کمیسیون متبکرات مطرح گردید نمایندگان وزارت پست و تلگراف دلایلی بر لزوم ایجاد این قبیل سرویس‌ها اقامه نموده و با طرح مذکور موافقت کردند نماینده مالیه نیز که حضور داشت با اصل موضوع موافق و در خصوص بودجه آن از اظهار عقیده خودداری نمود. بنابراین کمیسیون مبتکرات موافقت خود را با اصل موضوع اظهار و این طرح را قابل توجه دانسته تقاضا دارد به کمیسیون‌های پست و تلگراف و بودجه ارجاع شود

رئیس - آقای اخگر (اجازه)

اخگر - بنده موافقم

رئیس - آقای دستغیب (اجازه)

دستغیب - موافقم

رئیس - آقای داور (اجازه)

داور - موافقم

رئیس - مخالفی هست

(گفتند - خیر)

رئیس - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند

(اکثر برخاستند)

رئیس - قابل توجه شد. طرح پیشنهادی آقای کی استوان قرائت می‌شود. (به ترتیب ذیل قرائت شد)

ماده واحده - کلیه کشتی‌های آهنی بخاری ساخت خارجه تحت بیرق ایران و ماشین‌ها و قطعات و آلات و ادوات آنها که ایرانیان به ملکیت ایرانی وارد آب‌های ایران می‌نمایند از پرداخت حقوق گمرکی و عوارض معاف می‌باشند

(خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی)

کمیسیون مبتکرات طرح آقای کی استوان را درخصوص معافیت کشتی‌ها و آلات و ادوات آنها از حقوق گمرکی با حضور نماینده مالیه مطرح نمود و با موافقت ایشان به طرح مذکور رأی گرفته و قابل توجه گردید. تقاضا دارد به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع فرمایند.

رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - بنده موافقم

رئیس - آقای عمادالسلطنه (اجازه)

عمادالسلطنه - عرضی ندارم‏

رئیس - آقای تدین (اجازه)

تدین - بنده درست مطلب را نفهمیدم که آیا مقصود این است که کشتی‌ها از حقوق گمرکی معاف باشد یا محمولات کشتی‌ها برای این که کشتی که وارد خاک نمی‌شود که از آن گمرک بگیرند

اخگر - می‌گیرند

تدین - اجازه بدهید آقا پیش از بنده منبر نروید. بنده خیلی منبر رفته‌ام اگر مقصود این است که یک عده کشتی اتباع ایران بخرند و بیاورند در یکی از دریاهای متصل به ایران که ایران هم در آن ذی‌نفع است از قبیل بحر خزر یا خلیج فارس و در آنجا مشغول کار شوند و تجارت و بارکشی کنند تا اینها از حقوق گمرکی معاف باشند که بنده اصلاً نمی‌دانم آیا همچون چیزی هیچ وقت معمول بوده است که اگر یک کشتی بیاید و در آب‌های بحر خزر بخواهد سیر کند و متعلق به اتباع داخله باشد بخواهند از او گمرک بگیرند؟ بنده نمی‌دانم که آیا این مسئله سابقه داشته است یا نه الا بر فرض هم سابقه هم داشته باشد بنده اساساً مخالف با این حاتم‌بخشی‌ها هستم ما وقتی که می‌خواهیم یک شاهی عایدات برای مملکت درست کنیم فریادها در اینجا از اطراف بلند می‌شود ولی از آن طرف برای کسر کردن عایدات از حاتم طایی هم می‌گذریم.بنده عرض می‌کنم به چه مناسبت یک کشتی که چندین هزار تومان قیمتش است و فقیر هم نمی‌تواند آن کشتی را خریداری نماید و یک نفر سرمایه‌دار یا تاجر و حالا سرمایه‌دار به آن اصطلاح معمول نخواستم عرض کنم یک نفر آدمی که قادر باشد به خرید کشتی و چندین هزار تومان بدهد و کشتی بخرد ما باید او را معاف کنیم؟ بنده با این کسر بودجه که داریم مخالف با این اصول هستم آقایان هم برای این که از سر خودشان رفع کنند به این طرح‌ها رأی می‌دهند و می‌رود به کمیسیون بودجه و به مجلس برمی‌گردد با همان جواب منفی که در مقدمه راپورت نوشته شده است که نماینده وزارت مالیه اظهار عقیده نکرده است معذلک ما رأی می‌دهیم که برود به کمیسیون آخر فکر یک مشت اعضای خودتان را را هم که در کمیسیون هستند بکنید و بالاخره راپورت‌هایی هم که داده می‌شود طرف اعتراض واقع می‌شود که کمیسیون بودجه نخواسته است کار کند. به هر حال حالا بنده به این قسمت‌ها کار ندارم و در موقعش عرض می‌کنم ولی نسبت به این موضوع کاملاً مخالفم زیرا ما نباید این نوع حاتم‌بخشی‌ها کنیم و حتی کشتی را هم از گمرک معاف کنیم.

سرکشیک‌زاده مخبر کمیسیون - در موقعی که این طرح را آقای کی استوان تقدیم کردند میان اعضای کمیسیون هم اشخاصی بودند که فکر می‌کردند آیا همچون چیزی ممکن است یا نه؟ چون یک همچون چیزی تا به حال در ایران سابقه نداشته است که یک تاجری یک کشتی بزرگی وارد کند و از او مطالبه گمرک نمایند. بنابراین ما مجبور شدیم از وزیر مالیه تقاضا کنیم که با رئیس کل گمرکات مذاکراتی بنمایند. نماینده وزارت مالیه هم رفت و با رئیس کل گمرکات ملاقات کرد و رئیس کل گمرکات نسبت کشتی‌های کوچکی که مثلاً در ازلی یا خلیج فارس مشغول کارکردن بوده‌اند کاملاً موافق بوده و اظهار کرده بودند که نباید یک همچون طرحی پیشنهاد شود زیرا خود ما همین کار را خواهیم کرد. در این صورت آقای تدین باید تصدیق فرمایند وقتی دولت خودش نهایت موافقت را داشته باشد کمیسیون مبتکرات حق ندارد بگوید خیر، زیرا ما کاسه گرم‌تر از آش نمی‌توانیم باشیم اما راجع به فرمایشاتی که فرمودید راجع به کمیسیون بودجه البته تصدیق می‌فرمایند که رأی به قابل توجه بودن رأی قطعی مجلس نیست یعنی آن احترامی که رأی قطعی دارد یک اندازه کمتر رأی به قابل توجه بودن دارد همین دلیل است اصلاحاتی که پیشنهاد می‌شود به قابل توجه بودنش رأی داده شود می‌رود به کمیسیون ممکن است قبول ممکن است رد کند

رئیس - رأی گرفته می‌شود آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند فرمایند.

(عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه نشد. طرح آقای مشار اعظم و چند نفر آقایان راجع به الصاق تمبر بر اسناد معاملات مدت‌دار چون پانزده ماده دارد قرائت شود یا این که فقط راپورت کمیسیون قرائت شود.

سرکشیک‌زاده - راپورت کمیسیون قرائت شود.

رئیس - راپورت کمیسیون قرائت می‌شود

(به مضمون آتی خوانده شد)

خیر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی شیدالله ارکانه

طرح قانونی آقای مشار اعظم دائر به الصاق تمبر بر اسناد معاملات مدت‌دار و بروات در کمیسیون مبتکرات مطرح نماینده وزارت مالیه نیز حضور داشت نظر به این که طرح مذکور موجب ازدیاد عایدات بوده و موافق ماده ۱۴ این طرح عایدات مزبور صراف امور صحی و معارفی خواهد گردید کمیسیون مبتکرات طرح را قابل توجه دانسته تقاضا دارد به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع شود.

رئیس - مخالفی دارد؟

(گفته شد - خیر)

رئیس - رأی می‌گیریم آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دارند قیام فرمایند.

(عده کثیری قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه نشد. پیشنهاد جمعی از آقایان راجع به اعزام محصلین به اروپا.(به مضمون آتی خوانده شد)

خبر از کمیسیو مبتکرات به مجلس شورای ملی

کمیسیون مبتکرات طرح قانونی آقای مشیر معظم و جمعی از نمیندگان محترم را راجع به اعزام محصلین به اروپا اساساً قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون معارف رجوع شود

رئیس - مخالفی ندارد؟

آقا سید یعقوب - بنده مخالفم.

حاج میرزا عبدالوهاب - همه مخالفیم.

شیروانی - این طور نیست همه موافقند فقط یک نفر مخالف است.

رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - بنده خواستم توجه آقای تدین را به این مسئله متوجه کنم ما همیشه متوجه هستیم به نفع ملت زیرا ما وکیل ملت هستیم. در همین مسئله راجع به کشتی‌ها بنده به قدری کامیاب بودم که مجلس رأی بدهد زیرا ایران دارای کشتی نیست و از این حیث یک تشویقی از کشتی بشود و کشتی در آب‌های ایران بیاید. این را رأی ندادند برای خاطر این که یک تحمیلی بر بودجه دولت خواهد شد یک کسری از یک عواید موهومی شود. اما در اینجا ما وقتی وارد می‌شویم در ایران برای مدرسه دارالفنون و مدرسه حقوق پی در پی می‌آورند درکمیسیون بودجه مدام پرفسور فلان و پرفسور فلان و برای اینها حقوق معین می‌کنند اینها برای چیست؟ برای این است که شاگردان ما را تربیت کنند مدرسه حقوق را رأی دادیم دالفنون را رأی در صورتی که طبقات ایرانی‌ها هم آنهایی که قدرت دارند اولادشان را روانه می‌نمایند و اینجا ما بی‌خود یک تحمیلی بر بودجه خواهیم کرد. وقتی هم که وارد در عمل می‌شویم چنان که خود آقایان تصدیق می‌کنند از از طبقه سوم و چهارم یک نفر روانه نمی‌شود حالا شما خواهید فرمود که ما نظارت می‌کنیم و روانه خواهد شد. بنده عرض می‌کنم خیر نخواهد شد برای که در دوره سوم و چهارم هم این رأی داده شد باز وقتی ما دیدیم آن طبقه سوم و چهار که واقعاً باید اولادشان یک علم و مقاماتی پیدا کنند نرفتند پس اگر نظر آقایان کمک کردن به طبقه اول است آنها خودشان شوق دارند و روانه می‌کنند و بهترین است در عوض این ترتیب بسط مدارس و مکاتب در دهات بشود و اینها را زیاد کنید. معلمین دارالفنون مدرسه را بستند: مکاتیب تهران به کلی تعطیل شده است: اینها را آقایان نمی‌بینند؟ و می‌فرمایند یک عده محصل برود به اروپا بنده کمال موافقت را دارم ولی کلام در سر عملی شدن و ذی‌نفع بودن طبقه سوم و چهارم است. بنده عرض می‌کنم عرض می‌کنم عوض این مساعدت همراهی بفرمایند که درالفنون ما راه بیفتد و کار بکند مدارس عالیه دیگری که داریم اینها را تشویق بکند جبران کسر بودجه اینها را را می‌کنید.

رئیس - آقای اخگر (اجازه)

اخگر - متأسفانه چون اصل پیشنهاد قرائت نشده است ممکن است یک اشتباهی حاصل شود برای بعضی از آقایان و ممکن است تصور بفرمایند که پیشنهاد شده است یک میلیون تومان دولت بدهد و یک عده را به اروپا بفرستد بدون این که یک نکاتی طرف توجه شده باشد. خیر این پیشنهاد برای این مقصود است که یک عده معینی را در سال به اروپا بفرستند و بعد هم مخارج تحصیل آنها را به طور استهلاک از آنها مسترد می‌دارند و طبقه سوم هم در اینجا مقدم بر سایر طبقات شناخته شده و اگر آقایان لازم بدانند اصل مواد قرائت شود نگرانیشان رفع خواهدشد و می‌دانند که یک پیشنهاد مهمی است و حالا حقوق به معلمین دارالفنون نرسیده است این مسئله لازمه‌اش این نیست که ما این اصلاح و کار خوبی را که در نظر داریم به وکلا بیندازیم و رد کنیم.

رئیس - رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح. آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند

(اکثر قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه شد. پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا و چند نفر از آقایان راجع به تبدیل تاریخ رسمی مملکت به ترتیب سال‌های شمسی قدیم. کمیسیون مبتکرات طرح قانونی شاهزاده سلیمان میرزا و جمعی را در خصوص تبدیل برج به ماه‌های جلالی مورد شور قرار داده و آن را قابل توجه می‌داند و تمنا می‌کند ارجاع به کمیسیون معارف را

رئیس - آقای اخگر (اجازه)

اخگر - موافقم

رئیس - آقای تدین (اجازه)

تدین - موافقم

رئیس - شاهزاده شیخ‌الرئیس (اجازه)

شیخ‌الرئیس - موافقم.

رئیس - آقای آقا سید یعقوب (اجازه)

آقا سید یعقوب - موافقم

رئیس - شاهزاده غلامحسین میرزا (اجازه)

غلامحسین میرزا - موافقم

رئیس - آقای مشار اعظم (اجازه)

مشار اعظم - موافقم.

رئیس - آقای زعیم (اجازه)

زعیم - موافقم

رئیس - رأی می‌گیریم. آقایانی که این طرح را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.

(اکثر نمایندگان قیام نمودند)

رئیس - قابل توجه شد طرح راجع به آزادی نفت گیلان (به مضمون ذیل قرائت شد)

خبر از کمیسیون مبتکرات به مجلس شورای ملی

کمیسیون مبتکرات طرح قانونی جمعی از نمایندگان را در خصوص آزادی قانون نفت گیلان قابل توجه دانسته و تقاضا دارد آن را به کمیسیون فوائد عامه ارجاع فرمایند

آقا سید یعقوب - بنده مخالفم.

رئیس - بفرمایید.

آقا سید یعقوب - این طرحی را که آقایان پیشنهاد کرده‌اند یک مواد ظاهری دارد وقتی آنها را نگاه کنیم می‌بینیم چقدر به حال مملکت نافع است. ولی وقتی داخل عمل می‌شویم می‌بینیم در واقع اگر یک امیدی هم برای استخراج نفت آنجا هست می‌خواهیم به کلی از بین برود بفرمایید به چه دلیل در بادکوبه (بنده رفته‌ام یک سفری رفتم و از آنجا رفتم به مشهد) تمام اسبابی که یک تاجری یا یک صنفی بتواند در آنجا چاه را کشف کند و نفت را از آنجا حمل برایش مهیا و حاضر است

(همهمه نمایندگان)

آقا سید یعقوب - صبر کنید اینجا خیلی صحبت خواهد شد...

شیروانی - هیچ صحبت ندارد

آقا سید یعقوب - عرض می‌کنم. قربان شما اگر نظر این باشد که بخواهیم این مسئله را به کلی غیر عملی کنیم و مدت‌ها زیر خاک پنهانش کنیم؟ این یک حرفی است و این طرح برای این مسئله خیلی خوب است. ولی اگر این طرح برای عملی کردن باشد که بتوانیم از این منبع خداداد استفاده کنیم. بنده گمان می‌کنم نه دوره ما نه دوره بعد از ما بتوانند از این امر ما استفاده کنند چون وسایل استفاده از حیث راه داشتن از طریق تصفیه کردن از طریق جلوگیری نکردن دیگران از ما تمام این راه‌ها بر ما مسدود است. پس اگر ما بخواهیم طوری بکنیم که این ملت دیگر نتواند از آن استفاده کند شاید این طرح خوب باشد. به علاوه در دوره چهارم در کابینه آقای مستوفی‌الممالک آقای مخبرالسلطنه که وزیر فوائد عامه بودند بنده هم آن وقت عضو کیسیون نفت بودم لایحه آن را آوردند در مجلس مطرح کردند و صحبت کردند و مجلس به قدری در مسئله نفت صحبت کرد که تاریخ او از تاریخ روضه‌الصفا بزرگ‌تر شده است و یکی از ولایات خمسه را به یک دلایلی تخصیص دادند به یک عده‌ای لایحه آن که از بین نرفته است. قانون آن که از بین نرفته است. پیشنهاد کنید که آن قانون را الغاء کنند. این مسائل تمام در دوره چهارم شده است و در همین کابینه آقای سردار سپه رئیس‌الوزرا لایحه‌اش را به مجلس پیشنهاد کردند. اکثریت بلکه به اتفاق هم اعتماد به این دولت داریم و حالا من نمی‌دانم که این لایحه و پیشنهاد از کجا آمده است. الان سینگلر که رفت آن طرف دنیا و معلوم نیست که کی خبرش می‌آید. حالا ممکن است پیشنهاد کنید خراسان را بدهند. مازندران یا آذربایجان را بدهند. پس این چیزی نیست که ما بتوانیم یک لایحه که در دوره چهارم و دوره پنجم واقع شده است از آن صرف‌نظر کنیم از این جهت بنده مخالفم

رئیس - آقای تدین

مخبر کمیسیون مبتکرات - بنده موافقم. باید دفاع کنم.

رئیس - خوب آقای مخبر می‌خواهند صحبت کنند

مخبر - مذاکرات نسبت به طرح‌ها فرق می‌کند. یک طرحی که پنجاه و پنج نفر از آقایان آن را امضاء کرده‌اند و نسبت به امضای خودشان شرافت دارند و دفاع می‌کنند به این آسانی نمی‌شود رد کرد

ملک‌التجار - یک عده امضای خود را پس گرفتند.

مخبر - فقط شما امضای خود را پس گرفتید صورتش توی جیب بنده است. مقصود پیشنهادکنندگان این طرح این بوده است که یک شخصی که عملیات او به واسطه یک شرکتی که با منابع خارجی دارد اسباب نگرانی است از دولت تقاضای امتیازی کرده بود ودر تحت یک تأثیراتی آن امتیاز به مجلس آمد و این که آقای آقا سید یعقوب اظهار کردند لایحه دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت آمده است لوایح زیاد از طرف دولت به مجلس می‌آید. این اصلاحاتی که شما نسبت به کلیات و مواد پیشنهاد می‌کنید همه مخالف لایحه دولت است کراراً همین مجلس در یک مواقعی لوایح دولت را رد کرده است بنابراین بنده تصور می‌کنم یک اشخاصی هستند که برحسب عقیده مخالف هر انحصاری می‌باشند و این اشخاص با تمام قوای خود تعقیب این طرح ایستاده‌اند. اما این که آقای آقا سید یعقوب فرمودند بادکوبه رفته‌اند و آنجاها را دیده‌اند ولی اینجا مخارج لازم زیادی دارد خیر، این طور نیست و مخارج لازم زیادی لازم ندارد. الساعه در لاهیجان یک خانه‌ای است متعلق به یک زنی است که یک اولاد یتیمی هم دارد. همین خانه یک چاه نفتی که امروز نفت او را درمی‌آورند و چراغ روشن می‌کنند همین طور در لنگرود و سایر اطراف گیلان بنابراین بنده تصور می‌کنم خود آقای آقا سید یعقوب که عضو کمیسیون فوائد عامه هستند خوب بود مخالفت خود را محفوظ می‌داشتند تا زمانی که این طرح به کمیسیون فوائد عامه برود

رئیس - آقای حاج میرزا عبدالوهاب تقاضا کرده‌اند جلسه ختم شود.

(همهمه بین نمایندگان)

حاج میرزا عبدالوهاب - بنده بعد از رأی پیشنهاد می‌کنم.

رئیس - یک نفر باید بیاید تا بشود رأی گرفت. (در این موقع آقای آقا سید یعقوب هم از مجلس خارج شدند)

رئیس - خوب جلسه را ختم می‌کنیم رأی در این موضوع می‌ماند برای روز شنبه در درجه اول. راپورت کمیسیون معارف راجع به استخدام یک نفر معلمه برای دارالمعلمات بعد اگر تقاضاهای دیگری دارید بفرمایید چون عده کافی نیست روز شنبه رأی می‌گیریم (مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی: مؤتمن‌الملک‏

منشی: علی‌اقبال‌الممالک‏

منشی: معظم‌السلطان‏