مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ دی (جدی) ۱۳۰۱ نشست ۲۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
جلسه ۲۰۰
صورت مشروح مجلس یوم یکشنبه نهم جدی ۱۳۰۱ برابر دوازدهم جمادی‌الثانیه ۱۳۴۱
مجلس تقریباً دو ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای مدرس نایب رئیس تشکیل گردید.
(صورت مجلس یوم شنبه هشتم جدی را آقای امیر ناصر قرائت نمودند)
نایب رئیس- در صورت مجلس فرمایشی هست؟
آقای فتح‌الدوله (اجازه)
فتح‌الدوله- بنده در دستور عرض دارم نوبه بنده محفوظ باشد.
نایب رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- آقای سعادت مریض اند و در صورت مجلس ایشان را غائب بی اجازه نوشته‌اند.
نایب رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرونی- بنده روز گذشته قدری دیر آمدم به جهت معالجه دندان نزد دکتر رفته بودم تصور می‌کنم عذر موجهی باشد.
نایب رئیس- آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک- بنده روزنامه ستاره ایران را عرض نکردم روزنامه ایران را عرض کردم بفرمائید اصلاح نمایند.
نایب رئیس- اصلاح می‌شود.
دیگر فرمایشی نیست؟
(گفته شد خیر)
نایب رئیس- صورت مجلس با این اصلاح آقای سدیدالملک تصویب شد. دستور امروز شور در راپُرت کمیسیون راجع به نفت شمال از ماده دوازدهم بقیه شور در راپُرت کمیسیون بودجه راجع به تأسیس شعبه حفظ الصحه حیوانات. ثالثاً شور در راپُرت کمیسیون فواید عامه راجع به گِل سرخ جزیره هرمز.
آقای فتح‌الدوله (اجازه)
فتح الدوله- شعبه سوم در موضوع اعتبارنامه آقای سردار معتمد از گیلان رسیدگی و مطالعاتی کرده و به مقام ریاست هم راپُرت داده است. عقیده بنده این است که اگر آقایان موافقند این راپُرت قرائت و تکلیفش معلوم شود. (گفته شد صحیح است)
نایب رئیس- بسته به رأی آقایان است ولکن چون رأی داده شده که موضوع نفت مقدم باشد بایستی همان در دستور مقدم شود.
آقای تدین (اجازه)
تدین- مطرح شدن راپُرت شعبه راجع به انتخابات منوط به رأی مجلس است و هر وقت مجلس مقتضی بداند می‌توانند آنرا مطرح کنند.
نایب رئیس- چون فعلاً راپُرتش موجود نیست شروع به مذاکره در ماده دوازدهم نفت می‌کنیم هر وقت راپُرتش حاضر شد در آن مذاکره می‌کنیم.
محمد هاشم میرزا- بنده در دستور عرضی دارم. چون لایحه امتیاز نفت هر وقت مطرح شود هر ماده اش یک روز وقت مجلس را اشغال می‌کند و حالا هم دولت حاضر نیست بنده تقاضا می‌کنم لایحه حفظ الصحه حیوانات مقدم باشد. (همهمه بین نمایندگان)
محمد هاشم میرزا- آقا منافات ندارد یک نماینده می‌تواند تقاضا بکند و نظامنامه هم به بنده حق می‌دهد که تقاضا کنم. باید رأی گرفته شود میل ندارید رأی ندهید دعوا هم ندارد داد و بیداد هم لازم نیست. این چه وضعی است!!
نایب رئیس- پس از آنکه دیروز در این جا رأی داده شد نفت شمال مقدم باشد حالا مجدداً تغییر رأی دادن سابقه خوبی برای مجلس نیست.
محمد هاشم میرزا- مکرر سابقه دارد. بنده تقاضا می‌کنم جزو دستور شود یعنی مقدم و مؤخر شود.
نایب رئیس- راپُرت شعبه قرائت می‌شود پس از آن به نسبت تقدیم و تأخیر رأی می‌گیریم.
(آقای امین‌الشریعه راپُرت شعبه سوم را راجع به نمایندگی آقای سردار معتمد از گیلان به شرح ذیل قرائت نمودند)
شعبه سوم در جلسات عدیده دوسیه انتخابات رشت را راجع به انتخابات آقای سردار معتمد تحت نظر دقت و شور قرار داده و شکایات عدیده پستی و تلگرافی و اعتراضات واصله را کاملاً مطالعه و ملاحظه نموده چون شکایات و اعتراضات مزبوره را مستند به ادله‌ای که مبطل انتخاب بوده باشد ندانسته. در جلسه اخیر شعبه به تاریخ برج جدی ۱۳۴۱ ایت ئیل شعبه سوم به اکثریت هشت رأی از ده نفر حضار صحت نمایندگی آقای سردار معتمد را که به اکثریت ۶۰۲۶ از جمله ۱۱۵۸۱ رأی دهندگان رشت و توابع انتخاب شده است تصدیق نموده. (امین‌الشریعه)
نایب رئیس- مخالفی نیست؟
(گفتند خیر)
نایب رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانی که با این راپُرت و با نمایندگی آقای سردار معتمد از رشت موافقند قیام فرمایند. (غالب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب شد.
آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- پیشنهاد لازم ندارد عرض کردم لایحه حفظ الصحه حیوانات مختصر است و دیروز هم در آن مذاکرات زیادی شده است حالا تقاضا و پیشنهاد می‌کنم امروز مطرح شود و چون هیئت دولت هم حاضر نیست خوب است نفت شمال به بعد از این لایحه موکول شود.
نایب رئیس- گویا دولت تشریف آوردند.
محمد هاشم میرزا- کو؟ دولت که این جا نیست.
رأی بگیرید.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم.
آقایانی که با پیشنهاد آقای محمد هاشم میرزا موافقند که لایحه حفظ الصحه حیوانات در دستور مقدم شود قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب شد.
ماده اول قرائت می‌شود. (به مضمون آتی قرائت شد)
ماده اول- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که مبلغ دو هزار و پنجاه توان برای مخارج مقدماتی شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات موافق ریزی که در پیشنهاد وزارت فواید عامه نمره ۶۰۰۰ درج شده است وزارت مالیه به وزارت فواید عامه پرداخت نماید.
نایب رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- در این ماده مذاکره تمام شد حالا پیشنهاد قرائت شود.
نایب رئیس- آخر شاهزاده چرا اذیت می‌کنید دیروز که مجلس رأی نداد چرا تولید زحمت می‌کنید؟
محمد هاشم میرزا- زحمتی نیست عرض می‌کنم مذاکره در ماده اول تمام شده باید به پیشنهادات رأی گرفته شود.
نایب رئیس- آقای آقا سید یعقوب در پیشنهادات مخالف هستید؟ چون شما را جزو مخالفین نوشته‌اند.
آقا سید یعقوب- خیر بنده موافق بودم.
نایب رئیس- با پیشنهادات یا با ماده؟
آقا سید یعقوب- با ماده موافق هستم.
نایب رئیس- چون پیشنهادات را فرستادند جهت طبع و توزیع و گمان نمی‌کنم امروز مطرح شود حالا که جزو دستور شده اصل پیشنهادات قرائت می‌شود.
(آقای امیر ناصر یک فقره در پیشنهاد در ماده اول را به مضمون ذیل قرائت نمودند)
ماده یک- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که مبلغ دو هزار و پنجاه تومان به وزارت فواید عامه اعتبار داده شود که توسط مجلس حفظ الصحه به مصرف مخارج مقدماتی شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات برسد. محمد هاشم مرزا- علی اکبر داور- محمد دانش- عبدالله معتمدالسلطنه- ابراهیم
نایب رئیس- توضیح این پیشنهاد داده شده است. اگر صلاح می دانید همه پیشنهادات یک مرتبه قرائت شود پس از آن رأی گرفته شود؟
(جمعی اظهار نمودند- قرائت شود)
(پیشنهاد آقای آقا میرزا ابراهیم قمی به مضمون ذیل قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی. بنده پیشنهاد می‌کنم که این شعبه حفظ الصحه در تحت نظر اداره خالصه و وزارت مالیه اداره شود. (میرزا ابراهیم قمی)
میرزا ابراهیم قمی- بنده پس می‌گیرم.
(پیشنهاد آقای سدیدالملک به مضمون ذیل قرائت شد)
این بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده اول به ترتیب ذیل نوشته شود:
ماده ۱- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که مبلغ دو هزار و پنجاه تومان برای مخارج مقدماتی شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات در نظر مجلس حفظ الصحه الی آخر ماده (سدیدالملک)
سدیدالملک- چون پیشنهاد آقای داور همین مقصود را تأمین می‌کند بنده هم مسترد می‌دارم.
پیشنهادات آقایان زنجانی و سهام‌السلطان و تدین به مضمون ذیل قرائت شد.
پیشنهاد می‌نماید ماده اول به ترتیب ذیل نوشته شود:
ماه ۱- مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که مبلغ دو هزار و پنجاه تومان که در پیشنهاد نمره ۶۰۰۰ وزارت مالیه فواید عامه صورت آن مندرج است به وزارت فواید عامه پرداخته شود که توسط مجلس حفظ الصحه برای مخارج مقدماتی شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات که در انستیتو پاستور تأسیس می‌شود مصرف شود. (سهام‌السلطان)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم که به جای جمله (به وزارت فواید عامه) که در آخر ماده اول نوشته شده این عبارت نوشته شود (مجلس حفظ الصحه) (تدین)
بنده پیشنهاد می‌کنم که برای وجه خرج شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات دو ماده یکی ده و به ترتیب ذیل تصویب شود:
ماده واحده- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که مبلغ دو هزار و پنجاه تومان برای مخارج مقدماتی تأسیس شعبه حفظ الصحه حیوان و نبات و پس از تأسیس آن ماهی یک هزار و شصت تومان وزارت مالیه به اداره حفظ الصحه عمومی بپردازد تا در تحت نظارت آن اداره این شعبه دائر گردد. (ابراهیم زنجانی)
نایب رئیس- چون پیشنهاد آقای زنجانی موجز و مقدم تر بر سایر پیشنهادات است اول مطرح می‌شود.
زنجانی- بنده توضیح می‌دهم.
نایب رئیس- بفرمائید.
زنجانی- این پیشنهادی که بنده کرده‌ام جامع تمام مطالبی است که آقایان در نظر دارند. اولاً در لایحه دولت همچو می‌فهماند که اداره انستیتو پاستور در تحت نظر وزارت فواید عامه است در صورتی که اینطور نیست و بعلاوه اگر شعبه هم در این خصوص در وزارت فواید عامه تأسیس شود صحیح نیست به جهت اینکه اداره حفظ الصحه که هست و ادارات مرتب دارد نویسنده و دفتر دارد و دیگر برای شعبه جدید تأسیسات لازم نیست و همه کارها در اداره حفظ الصحه انجام خواهد یافت. بعلاوه چون حفظ الصحه در ولایات مأمورین دارد و تقاضا می‌کنند سرُم هائی که لازم است توسط حفظ الصحه ولایات برود و تأسیسات علیحده لازم نیست که یک خرج اضافی هم تولید نماید و بعلاوه دو ماده هم لازم نخواهد بود. یک ماده کافی است که در ابتدا برای مقدمات تأسیس فلان قدر و فلان مبلغ هم از اول تأسیس برای هر ماهی هزار و شصت تومان و اینکه در راپُرت نوشته شده در ابتدای تأسیس غلط است و باید از ابتدای تأسیس نوشته شود و این ماده که بنده پیشنهاد کرده‌ام تمام مقاصد آقایان را می رساند و اشکالی هم ندارد خوب است آقایان به این پیشنهاد بنده رأی بدهند.
نایب رئیس- اگر آقایان پیشنهاد خودشان را مسترد کنند به پیشنهاد آقای زنجانی رأی گرفته می‌شود. حالا قبلاً باید در سایر پیشنهادات رأی گرفته شود پس از آن به پیشنهاد آقای زنجانی.
آقا شیخ ابراهیم- پیشنهاد دو مرتبه قرائت شود تا آقایان ملتفت شوند. (مجدداً به مضمون گذشته قرائت شد)
نایب رئیس (خطاب به حاج شیخ اسدالله)- عضو کمیسیون هستید؟
حاج شیخ اسدالله- بلی در موقعی که این راپُرت در کمیسیون نوشته شد بنده هم بودم بنابراین خواستم پیشنهاد آقای زنجانی توضیح بدهم. چون این اعتباری که خواسته شده برای این است که در تحت نظر اداره انستیتو پاستور یک شعبه مخصوص دائر شود و این پیشنهاد آقای زنجانی که حالا تصویب می‌شود یک اعتباری به حفظ الصحه می‌دهد که اداره حفظ الصحه خودش مجاز است تأسیس کند به هر طوری که مقتضی می داند یا متخصص دیگر می‌آورد هر کاری بخواهد بکند در صورتی که نه مقصود دولت و نه مقصود کمیسیون این بوده زیرا که حفظ الصحه عجالتاً خودش نمی‌تواند همچو شعبه‌ای تأسیس کند. این کار منحصر است فقط به یک نفر متخصص فرانسوی که دولت خواسته است و اسم او دکتر منار است و فعلاً او محل استفاده است و ما باید به قسمتی به این ماده رأی بدهیم و طوری تصویب کنیم که این عمل مربوط باشد به شخص دکتر منار رئیس پاستور اسمش را فراموش نمودم که گفتم او محل استفاده است در هر صورت ما باید به او اعتبار بدهیم که در تحت نظر او اداره بشود و اینکه این صحبت شد یک اداره مخصوص یا میرزای مخصوص می‌خواهد خوب است مراجعه به آن ریزی که پیشنهاد شده است بفرمایند و بدانند این فقط یک اداره فنی است مخصوص به حیوانات و تهیه مقدمات و لوازم او که سرُم سازی است و این‌ها مربوط به تشکیلات اولیه نیست برای این کار اداره هم تأسیس شده و میرزا و ثبات و ضابط هم دارد فقط یک وجه اعتبار مقدماتی می‌خواهد که میکروبش را تشخیص داده و سرُم ضد او را تهیه نماید و این‌ها فقط منحصر است به دکتر منار حالا بنده نتیجه از این پیشنهاد آقای زنجانی نمی‌بینم و پیشنهاد ایشان این طور است که اعتبار به اداره حفظ الصحه بدهند در صورتی که حفظ الصحه این کار را نمی‌تواند انجام بدهد و باید تصریح شود که در تحت نظر انستیتو پاستور تأسیس شود و اگر غیر از این باشد به نظر بنده مشکل می‌آید.
نایب رئیس- سایر پیشنهادات مجدداً قرائت می‌شود و بعد رأی می‌گیریم.
(پیشنهادات سابق مجدداً قرائت شد)
نایب رئیس- رأی می‌گیریم.
آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب شد.
تدین- بنده اخطار نظامنامه دارم.
نایب رئیس- بفرمائید.
تدین- مطابق نظامنامه داخلی و عمل مجلس در هر موضوعی که پیشنهاد می‌شود صاحب پیشنهاد حق دارد توضیح بدهد و در صورتی که پیشنهاد متعدد باشد صاحبان پیشنهاد تماماً قبل از رأی گرفتن بطور مختصر باید توضیحات بدهند پس از آن اخذ رأی شود. بنابراین بنده پیشنهادی کرده بودم اجازه به من ندادید توضیح بدهم و به یک پیشنهاد دیگر رأی گرفتید و این بر خلاف نظامنامه است.
نایب رئیس- پیشنهاد را سابق نداده بودید و هیچ منافاتی هم نداشت. حالا بفرمائید توضیح بدهید. دو مرتبه پیشنهاد شما قرائت می‌شود و از شما توضیح خواسته می‌شود و هیچ مخالف با نظامنامه هم نیست.
تدین- حالا که فایده ندارد توضیح بدهم.
نایب رئیس- پس وقتی که پیشنهاد شما قرائت می‌شود بفرمائید و توضیح بدهید.
پیشنهاد ۵ نفر از آقایان که رأی گرفته شد قابل توجه شد.
تدین- بنده متأسفانه ناچارم عرض کنم که آیا این پیشنهاد را بنده امروز دادم یا نه؟ و حق دارم توضیح بدهم و دفاع کنم یا نه؟
نایب رئیس- آقایان گفتند که پیشنهادات تمام یک مرتبه قرائت شود.
تدین- یک دفعه بخوانند و بعد یکی یکی توضیح بدهند و رأی گرفته شود. عجب داستانی است!! عمل مجلس تاکنون اینطور نبوده و این برخلاف نظامنامه داخلی است حالا می‌خواهید نظامنامه را به میل خود تفسیر کنید بکنید. اجازه هم خواسته ندادید.
نایب رئیس- قبل از قرائت سایر پیشنهادات توضیح خواستن بلاموضوع است.
تدین- پس رأی گرفتن چه صورت دارد؟ عجب داستانی است.
نایب رئیس- بعلاوه اگر پیشنهادات قابل توجه شد تازه بر می‌گردد به کمیسیون و در آن جا هم مذاکره می‌شود.
(پیشنهاد آقای سهام‌السلطان مجدداً به مضمون گذشته قرائت شد)
نایب رئیس- آقای سهام‌السلطان (اجازه)
سهام‌السلطان- بنده هم همان قسمتی که آقای حاج شیخ اسدالله فرمودند چون در پیشنهاد آقایان نوشته شده بود اداره حفظ الصحه تشکیل این شعبه را بدهد بنده اینطور پیشنهاد کردم که نظر دولت هم همینطور است که این شعبه در اداره انستیتو پاستور تشکیل شود و بودجه اش جزء وزارت فواید عامه باشد و به توسط مجلس حفظ الصحه به مصرف برسد و این پیشنهاد جمع بین تمام نظرهای آقایان است و آن جا که در پیشنهاد نوشته‌ام اداره حفظ الصحه بفرمائید اصلاح نمایند و بنویسند مجلس حفظ الصحه.
نایب رئیس- آقایانی که با این پیشنهاد آقای سهام‌السلطان موافقند قیام فرمایند.
(جمع کثیری قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه شد. پیشنهاد آقای تدین قرائت می‌شود. (به شرح سابق قرائت شد)
نایب رئیس (خطاب به تدین)- در حقیقت این پیشنهادات با پیشنهاد شما یکی بود معذلک توضیح بدهید.
تدین- چون این عمل را بنده بر خلاف نظامنامه می دانم حرف نمی‌زنم زیرا با ماده ۶۳ هم مخالف است.
نایب رئیس- خوب است ماده شصت و سه را بخوانید تا برای بعد یاد بگیریم.
تدین- لوایحی که در مجلس مطرح می‌شود همه می دانند دو قسم است بعضی یکی شور دارد و بعضی دو شور. لوایحی که دو شور دارد در شور اول فقط پیشنهادات قرائت می‌شود و به کمیسیون ارجاع می‌گردد بدون توضیح در مجلس ولی در ضمن شور ثانی اگر پیشنهادات متعددی بشود هر یک باید قبلاً توضیح بدهند بعد رأی بگیرند. این لایحه چون لایحه خرج است به کشور پنج تا ده پیشنهاد می‌شود صاحبان پیشنهاد باید توضیحات خود را بدهند بعد شروع کنند به رأی گرفتن.
نایب رئیس- ماده را بخوانید.
تدین- ماده ۶۳ - اصلاحاتی که در ضمن شور ثانوی پیشنهاد می‌شود در صورتی که از طرف کمیسیون ارجاع آن خواسته شود صاحب اصلاح بطور اختصار آن را توضیح و استدلال می‌کند.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای تدین.
آقایانی که این اصلاح را قابل توجه می دانند که به جای وزارت فواید عامه مجلس حفظ الصحه نوشته شود قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه شد. حالا پیشنهاد آقای زنجانی که در حقیقت اصلاحی است و دو ماده را یکی کرده‌اند و بنده گمان می‌کنم منافات با آن رأی‌هایی که داده شده است ندارد، حالا اگر کسی از اعضاء کمیسیون صحبتی دارد بفرمایند واِلا رأی بگیریم.
زنجانی- مطلب چون منافاتی ندارد بنده پس می‌گیرم.
نایب رئیس- بسیار خوب ماده ۲ قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که برای مخارج جاریه شعبه مذکور در ابتدای تأسیس ماهی یک هزار و شصت تومان وزارت مالیه از انقد وجوه به وزارت فواید عامه علاوه بر بودجه آن وزارتخانه پرداخت نماید.
نایب رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
میرزا علی کازرونی- مواق این لایحه اگر تصویب شود باید از انقد وجوه ماهی هزار تومان و کسری برای حفظ الصحه حیوانات تأدیه شود و بالاخره باید سالی تقریباً چهارده هزار تومان برای این کار تأدیه شود معلوم است که حالت اشفاق و ترحم اجازه می‌دهد که انسان نسبت به تمام حیوانات مراقبت داشته باشد لکن تصدیق می فرمائید که انسان بر حیوان مقدم است. هر فرد و جمعی باید پس از آنکه عایدی خود را تشخیص داد احتیاجات اولیه خودش را هم تشخیص بدهد و آن عایدی را اولاً و بالذات برای مخارج احتیاجات اولیه خودش مبذول دارد پس از آن اگر دید باز هم عایدی ندارد پس از آن اگر دید باز هم عایدی دارد و می‌تواند احتیاجاتی که در مرتبه دوم و سوم و چهارم واقع شده رعایت کند لکن به مجرد اینکه ما گفتیم بایستی نسبت به حیوانات یا نباتات رعایت کنیم آیا درست می‌شود؟ البته بنده نمی‌توانم مخالفت کنم که حتی از سگ‌های اهلی هم رعایت کنند.
شیخ‌الاسلام اصفهانی- آن‌ها را کشتند و خلاص کردند.
کازرونی- آیا می‌خواهیم ببینیم آن از احتیاجات اولیه ما است؟ آیا اینقدر پول داریم که اینطور تفنن‌ها را بکنیم یا نداریم یک مجلس حفظ الصحه در تهران تشکیل شده است ولی سالی یک مبلغی معتدیه هم به این اسم مصرف می‌شود استدعا می‌کنم آقایان گوش به عرایض بنده بدهند و خیال کنند یک نفر درویش ثقل نقل می‌گوید. احترام مجلس را باید نمایندگان محترم منظور دارند. بر طبق نظامنامه داخلی یک نفر که حرف می‌زند سایرین بایستی گوش بدهند. حالا ببینیم این مجلس حفظ الصحه که اختصاص به تهران دارد برای تهران چه کرده است. بنده چیزی که می‌توانم شهادت بدهم این است که در خصوص دکان‌های سلمانی اقداماتی کرده و گفته باید تیغ‌های خود را با الکل یا چیزهای دیگر بشویند برای اینکه مبادا میکروب داشته باشد و در دکان‌های قصابی یک پارچه سفیدی بیندازند مبادا مگس‌ها میکروب داشته باشند و تازگی هم اقدامی در خصوص حمام‌ها کرده‌اند و گفته‌اند که در توی حمام سیگار نکشند. لکن بنده می‌بینم تهران پر است از مرضای بی‌صاحب و بیچاره که هیچ دادرس و سرپرستی ندارند. حالا از تهران صرف نظر می‌کنم می‌خواهم ببینم که آقایان هیچ توجه فرموده‌اند که مابین تهران با سایر ولایات هیچ فرقی نیست خوب است نسبت به ولایات هم یک توجهی بفرمایند و اقلاً برای هر ولایتی یک دکتر بفرستند و اقلاً اقدامی شود که در سرحدات مملکت که در آن جاها به عناوین مختلفه پول‌ها می‌گیرند ولی دیگران دارند در خصوص قرنطینه دخالت می‌کنند از این دکترهائی که در سر هر گذر می‌بینیم یک تابلوهائی به اسامی مختلفه گذاشته‌اند بفرستند. بالاخره بنده می‌خواهم سئوال کنم که برای انسان‌ها چه اقدامی کرده‌اند که حالا به حیوانات بپردازند. خوب است آقایان اولاً یک راهی برای حفظ جان انسان در نظر بگیرند بعد این کارها را بنمایند و این انسان‌هایی که الآن دارند بواسطه مرض می‌میرند آن‌ها را نگاه داری کنند. بنده این جا حق دارم بگویم که این پول هائی که از این بدبخت‌ها گرفته می‌شود بیاورند و به این‌ها بدهند که از مرض نمیرند. در هر صورت حالا بنده می‌خواهم ببینم که مجلس حفظ الصحه برای ولایات و سرحدات چه کرده است؟ برای قراء و قصبات چه کرده است مگر اینکه بگویند گاو و الاغ بر انسان مقدم است. و اگر این را بگویند حرفی است بنده نمی دانم چطور احساسات خودم را بگویم. پول گرفتن تخصیص داده شده است برای یک عده.
نایب رئیس- آقای محمد ولی میرزا (اجازه)
محمد ولی میرزا- بنده پیشنهاد کرده بودم که کلمه از انقد وجوه حذف شود.
نایب رئیس- آقای داور (اجازه)
داور- اگر آقایان بزرگی بفرمایند و دو دقیقه تأمل کنند بنده عرض می‌کنم که آقای کازرونی در ضمن مخالفت در ماده دوم داخل در کلیات شدند. همینقدر می‌خواهم به ایشان تذکر بدهم که این مخارج فقط برای جلوگیری از امراض حیوانات نیست بلکه برای جلوگیری از فقر و فاقه رعایائی است که به واسطه آن حیوانات باید کار کنند و زندگی نمایند و این مطلب بطور مفصل در جلسه قبل گفته شد و بنده نمی دانم آقای کازرونی در آنوقت کجا تشریف داشتند که مذاکرات را نشنیدند حالا گمان می‌کنند که از برای شفقت نسبت به حیوانات است. البته مخارجی در مملکت باید نمود و تصدیق داریم که اول باید به کارهائی پرداخت که مهمتر است ولی نمی دانم اطلاع دارند که گاومیری در این چند سال اخیر چه کرده است؟ و آیا می دانند که در سال چند کرور به این مملکت ضرر زده است؟ و آیا می دانند که بواسطه همین مسائل چه صدماتی بر صادرات ما وارد آمده است یا نه؟ و اگر مسائل را بدانند آنوقت تصدیق خواهند فرمود که هزار و شصت تومان در ماه یا دو هزار و پانصد تومان برای مخارج مقدماتی چیزی نیست که بشود در آن بحث کرد و از برای اینکه تصور نکنند که مجلس حفظ الصحه یک مؤسسه‌ای است که فقط در تهران کار می‌کند خاطر آقا را متذکر می‌کنم که قرانطین مکرر در سرحدات گذاشته شده است و اگر نبود شاید خیلی امراض وبائی مهلک به این مملکت می‌آمد که ممکن بود اهالی را زیاد دچار صدمه نماید این کار از اقدامات مجلس حفظ الصحه است. البته مجلس حفظ الصحه به این وسائل کم نمی‌تواند به آنطوری که ما مایل هستیم در تمام نقاط مملکت نماینده داشته باشد ولی با اینحال نسبت به آن وجهی که به او داده می‌شود خیلی اقدامات کرده از قبیل تأسیس آبله کوبی مجانی و غیره و بالاخره به عقیده بنده نباید ما دماغ این اشخاص را که زحمت کشیده‌اند با این مذاکرات بسوزانیم.
(جمعی گفتند مذاکرات کافی است و عده‌ای گفتند کافی نیست)
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به کافی بودن مذاکرات.
آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- معلوم می‌شود کافی است.
پیشنهادات قرائت می‌شود. (سه فقره پیشنهاد در ماده دوم به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۲- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که وزارت مالیه ماهی یک هزار و شصت تومان برای مخارج جاریه حفظ الصحه حیوان و نبات به وزارت فواید عامه علاوه بر بودجه آن وزارتخانه پرداخت نماید. این مبلغ به توسط مجلس حفظ الصحه به مصرف خواهد رسید. محمد هاشم میرزا- محمد دانش- علی اکبر داور
بنده پیشنهاد می‌کنم که عبارت از انقد وجوه حذف شود. (مساوات)
بنده پیشنهاد می‌کنم در ماده دو جمله از انقد وجوه حذف شود. (محمد ولی میرزا)
نایب رئیس- این دو پیشنهاد آخری در حقیقت یکی است ولی پیشنهاد اولی اصلاح است. آقای داور (اجازه)
میرزا علی اکبرخان داور- بنده گمان می‌کنم بعد از مذاکراتی که شده است دیگر محتاج به توضیح نیست و تمام آقایان موافق هستند که باید این کار در تحت نظر مجلس حفظ الصحه و به توسط اداره انستیتو پاستور بشود و اینکه آقایان پیشنهاد فرموده‌اند که کلمه انقد وجوه برداشته شود ما هم موافقت کردیم.
نایب رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای مساوات (اجازه)
مساوات- اولاً آقایان قبول فرمودند که کلمه انقد وجوه برداشته شود ...
محمد هاشم میرزا- بنده قبول ندارم.
مساوات- ولی در این جا یک رأی هائی داده شده است و آقایان خوب است روابط آراء را نسبت به هم ملاحظه کنند.
آقای تدین پیشنهاد کرده بودند که این اقدام از طرف مجلس حفظ الصحه باشد یعنی این وجه به مجلس حفظ الصحه داده باشد یعنی این وجه به مجلس حفظ الصحه داده شود و قابل توجه شد ولی آن ماده می‌گوید که در دست وزارت فواید عامه باشد. حالا اگر بخواهیم رأی بگیریم مناسب نیست.
نایب رئیس- این ماده دلیل بر این است که رأی ندهند. شاهزاده سلیمان میرزا عضو کمیسیون هستند؟
سلیمان میرزا- خیر. ولی با این دلیلی که آقای نایب رئیس فرمودند مخالفم.
نایب رئیس- بعضی از آقایان پیشنهاد کرده‌اند که کلمه انقد وجوه از این عبارت حذف شود.
محمد هاشم میرزا- بنده مخالفم.
نایب رئیس- بفرمائید.
محمد هاشم میرزا- بنده مقتضی نمی دانم که ما در این قبیل جزئیات داخل شویم که از انقد وجوه یا سایر چیزهای دیگر که راجع به بودجه است بدهد ولی تجربیات ما را مجبور می‌کند که پیشنهاد کنیم. در چهار سال قبل از این طاعون می‌خواست به خراسان بیاید از آن جا به مجلس حفظ الصحه تلگراف گردید و تا جواب تلگراف و پول به آن‌ها رسید یک عده زیادی از مردم به زحمت افتاده و دویست نفر تلف شدند. این امراض مسریه به اندازه‌ای سریع السیر است که در مدت سه چهار ماه بکلی منتشر خواهد شد. آقایان مسبوقند که حقوق آبله کوبی یک عشر نواقل است الآن در اکثر ولایات هشت ماه و نه ماه اطباء طلب دارند و مالیه هم نداده است البته بنده هم توقعات آقای کازرونی را ندارم و مجلس حفظ الصحه می دانم خودش پولی ندارد و مستقیماً صاحب جمع دولت نیست مجلس حفظ الصحه باید پول بگیرد و باید به او یک محل نقدی داده شود که جلوگیری از یک مخارج گزاف بشود و بنده خیلی لازم می دانم که انقد وجوه باشد برای اینکه ممکن است یک مرضی امروز پیدا شود و تا پول به آن‌ها برسد چهل روز طول بکشد و این مسئله خوب نیست. بر حسب قانونی که مجلس شورای ملی در دوازده سال قبل گذرانیده عشر مالیات نواقل را باید تخصیص به مجلس حفظ الصحه بدهد. بالاخره بنده برای جلوگیری از امراض مسریه این کلمه انقد وجوه را لازم می دانم قید شود و باید به این ترتیب رأی داده شود و عقیده ندارم حذف شود.
نایب رئیس- آقایان اطلاع دارند که به پیشنهادها اخذ رأی می‌شود و چنانچه قابل توجه شد به کمیسیون بر می‌گردد و در زمینه آن پیشنهادهائی که موادی ترتیب داده می‌شود و مجدداً به مجلس می‌آید (پیشنهادی از طرف آقای سلیمان میرزا به شرح ذیل خوانده شد)
۹ جدی ۱۳۰۰ مقام ریاست مجلس
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده دوم چنین اصلاح شود:
ماده ۲- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که برای مخارج جاریه شعبه مذکور در ابتدای تأسیس ماهی یک هزار و شصت تومان وزارت مالیه به وزارت فواید عامه علاوه بر بودجه آن وزارتخانه پرداخت نماید. (سلیمان محسن)
نایب رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- چون آقای مساوات پیشنهاد کردند به حذف و مطابق نظامنامه داخلی نمی‌شود رأی گرفت بنابراین بنده مقصود ایشان را مطابق نظامنامه داخلی به این ترتیب پیشنهاد کردم و علت اینکه انقد وجوه باید حذف شود این است که اولاً در خارج موضوع انقد وجوه معلوم نیست که انقد وجوه یعنی عایدات گمرک یا پستخانه؟ یا اینکه در دفاتر وزارت مالیه یک ستونی دارد که نوشته شده باشد انقد وجوه همچو ستونی که نیست هر پولی که می‌آید انقد وجوه است و دولت به یک مصارفی که لازم می داند می رساند. یک دفعه به ایشان می‌دهد و به معلمین نمی‌دهد هر کس را که مستحق می‌داند پول از برایش پیدا می‌کند به هر کس نمی‌خواهد پول بدهد از آن ستونی که انقد وجوه نیست حواله می‌دهد. بنابراین انقد وجوه یک لغت تازه است در قانون و تفاوتی در اصل موضوع پیدا نمی‌کند و بالاخره بنده چون این کلمه را زائد می دانم و می‌بینم با وضع قانون گذاری مطابقه نمی‌کند بنده مخالفم که خودمان آن را تصویب کنیم. عایدی مملکت ما دو قسم است آنوقت در شهریه‌ها تقاضا می‌کنند یک کلمه انقد وجوه بنویسند که به آن‌ها نقد داده شود پس خوب است این لغت را ننویسیم و امیدوار باشیم که در آتیه به توسط رئیس کل مالیه این‌ها اصلاح شود و تمام از انقد وجوه داده شود.
محمد هاشم میرزا- چون مطلب خیلی سیاسی شد و مقصود بنده این بود که این پول زود برسد حالا که اینطور می‌فرمایند بنده قبول می‌کنم حذف شود و عرض اولیه خود را پس می‌گیرم.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به این پیشنهاد که در حقیقت با پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا موافق است پس از حذف انقد وجوه.
آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه شد. یک ماده الحاقیه هم هست که گمان می‌کنم محتاج به رأی می‌باشد.
(ماده سوم پیشنهادی آقای حائری‌زاده به مضمون ذیل قرائت شد)
ماده سوم- تشکیل شعبه حفظ الصحه حیوانات و مصارف وجوهات فوق در تحت نظر مجلس حفظ الصحه دولتی خواهد بود.
(حائری‌زاده - مدرس)
نایب رئیس- این محتاج به رأی نیست رأی داده شد.
حائری‌زاده- بنده این پیشنهاد را کرده بودم و حضرت عالی هم امضاء فرموده بودید ولی چون راپُرت کمیسیون عین همین است و در آن رأی داده شده لهذا پیشنهاد خود را مسترد می‌کنم.
نایب رئیس- این پیشنهادهایی که شده است با مواد به کمیسیون می‌رود تا در زمینه پیشنهادات موادی ترتیب داده شود و راپُرت بدهند.
آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- حالا که خوشبختانه یک پیشنهادهائی شد و بنا شد که این لایحه به کمیسیون برگردد بنده تمنا می‌کنم از نظر دور نکنند که نظر رئیس کل مالیه را جلب کنند بنده کمال موافقت را با این لایحه داشتم ولی متأسفانه در این مواد هیچکدام رأی ندادم زیرا ما باید رعایت قانون را بکنیم یا باید مجلس تفسیر کند که مقصود از این ماده قانونی چیست و از کی به موقع اجرا گذاشته می‌شود یا اینکه تا زمانی که تفسیر نشده است ما در تردید خود باقی هستیم. حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا دیروز یک پیشنهادی کردند و بعد هم تغییر دادند و بالاخره نتیجه معلوم نشد. قانون را نمی‌شود اینقدر سبک شمرد. این قانونی است که خود مجلس شورای ملی وضع کرده و حق داده است که راجع به تمام مسائل مالیه باید با رئیس کل مالیه مشورت بشود. اینقدر هیجان و هیاهو هم لازم ندارد یک مسئله‌ای است که خود مجلس شورای ملی رأی داده. بنده می‌گویم مجلس باید تفسیر کند نمی‌گویم رد کند نه قبول مجلس که حاکم است رأی بدهد که نظر در وضع آن قانون چه بوده و تا آن تفسیر نشود این نظر باقی است و باید نظر رئیس کل مالیه در تمام بودجه مملکتی باشد یعنی در آنچه که مجلس رأی می‌دهد باید نظر داشته باشد. آقایان اگر به عکس او عقیده دارند بفرمایند تا بنده متقاعد بشوم غرض این است که تکلیفی برای اساس این مطلب معین کنند برای اینکه در آتیه دچار اشکال نشویم. بنده تقاضا می‌کنم در این قانون بخصوص هم نظریات رئیس کل مالیه را جلب کنیم.
نایب رئیس- اگر آقایان صلاح می دانند این موضوع را در آخر جلسه امروز یا جلسه دیگر مذاکره بفرمایند واِلا اگر حالا بخواهیم صحبت کنیم ده پانزده نفر دیگر اجازه خواسته‌اند وقت نداریم و تصور می‌کنم علیحده باید جزو دستور جلسه دیگر شود و اینکه شما یک فرمایشی بکنید و بعضی دیگر اجازه بخواهند که جواب بدهند مسئله حل نمی‌شود، فعلاً با استجازه آقایان یک ربع ساعت تنفس داده می‌شود.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
نایب رئیس- بقیه مذاکرات در ماده دوازدهم امتیاز نفت مطرح است.
آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- همه آقایان می دانند نیم ساعت از ظهر گذشته است و در همین ماده دوازدهم شاید بنده شخصاً بخواهم سه ربع یا یک ساعت صحبت بکنم و اگر آقایان بخواهند این مسئله را مطرح کنند خیلی طول می‌کشد و بعلاوه هر کدام از ماها در پایان جلسه یک عرایضی داریم مثلاً خود بنده هم بعضی عرایضی دارم که باید عرض کنم بنابراین خوب است جلسه را ختم کنیم و صحبت هائی که در پایان جلسه می‌شود حالا بشود.
نایب رئیس- آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ‌الاسلام- بنده در دستور جلسه بعد عرضی دارم.
نایب رئیس- پس پیشنهاد آقای سلیمان میرزا دو جزء دارد یکی اینکه راجع به موضوعی که جزو دستور امروز است مذاکره نشود و دیگر اینکه مذاکرات دیگری بشود.
(جمعی گفتند چون ظهر گذشته است جلسه را ختم کنید)
نایب رئیس- پس آقایان می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم؟
(بعضی گفتند - بلی صحیح است)
نایب رئیس- آقای محمد ولی میرزا در دستور فرمایشی دارید؟
(جمعی اظهار نمودند اول دستور را معین کنید)
نایب رئیس- جلسه آتیه باید ۳ سه شنبه باشد ولی بعضی اظهار می‌کنند چهاردهم و پانزدهم هم تعطیل باشد. بنابراین جلسه روز ۵ شنبه می‌شود و موضوع دستور هم مسائل متفرقه است حالا اگر کسی در دستور ۵ شنبه اظهاری دارد بفرماید.
آقای محمد ولی میرزا (اجازه)
محمد ولی میرزا- لایحه‌ای از طرف دولت تقدیم شده بود راجع به برقراری جزئی حقوق درباره ورثه صدیق دفتر امین مالیه سلماس که در طغیان اکراد مقتول شده چون خیلی جزئی است تمنا می‌کنم جزو دستور روز ۵ شنبه شود که در ظرف چند دقیقه تصویب می‌شود.
نایب رئیس- آقای شیخ‌الاسلام اصفهانی (اجازه)
شیخ‌الاسلام- خیلی جای تأسف است که مجلس قدری کمتر موفق به کار کردن می‌شود و عمده عدم موفقیت هم بواسطه یک مذاکرات زیاد و یک ترتیباتی است که در مجلس بعمل می‌آید. مثلاً در خصوص این رئیس کل مالیه مدتی وقت مجلس گذشته صرف شد و امروز هم مدتی وقت مجلس را اشغال کرد و عاقبت به جائی نرسید و عنوان مطلب هم به یک طرز موجهی می‌شود. مثل اینکه مجلس دست خودش را بسته است و خودش را تسلیم یک نفر کرده و حال اینکه چنین نیست. مجلس به هیئت دولت حق داده است که در یک لایحه که به مجلس می‌فرستد یک نفر دیگر را هم در نظر کردن به آن شریک قرار دهد و بعد آن لایحه به مجلس بیاید و آنوقت اختیار با مجلس است می‌خواهد رد کند می‌خواهد قبول کند. یا می‌خواهد از آن کم کند و اختیار مجلس نشده است. به دولت گفته است با یک شخص دیگر مشورت بکن. و اما مطلب دیگر که مکرر مذاکره شده و در آن اظهار تردید شده و بنده آن را قابل تردید و مذاکره نمی دانم این است که در این قانون نوشته شده تا رئیس کل مالیه وارد نشده دولت مختار است تصرفاتی بکند و لوایحی به مجلس تقدیم کند. این ماده واضحی است که تفسیر و معنی هم لازم ندارد که تا روزی که رئیس کل مالیه وارد نشده است هر لایحه که دولت تقدیم مجلس کرده است باید در تحت شور برود و این قسمت هیچ تفسیری لازم ندارد و بعد از ورود رئیس مالیه هم دولت مکلف است هر لایحه‌ای که راجع به مالیه مملکتی است قبلاً به نظر رئیس کل مالیه برساند و با او مشورت کند و اگر بنا شود تمام لوایحی که قبل از ورود رئیس مالیه به مجلس تقدیم شده است برگردد باید بودجه عدلیه و خارجه و داخله تمام برگردد و این کار برای مملکت مضر است. آنوقت دیگر این شخص وقت ندارد برای سال آتیه مملکت ترتیباتی بدهد و باید اوقات خودش را صرف گذشته‌ها بکند این است که بنده پیشنهاد می‌کنم در جلسه آینده اول جلسه تکلیف این مسئله معلوم شود که هر روز مدتی وقت مجلس صرف این مطلب نشود.
نایب رئیس- مخالفی نیست؟
محمد هاشم میرزا- بنده مخالفم.
نایب رئیس- بفرمائید.
محمد هاشم میرزا- در جلسه قبل مذاکره شد که اگر بنا بشود هر ماده صریحی که در مجلس می‌نویسند مجدداً تغییر داده شود ما دیگر به هیچیک از کارهای خودمان نمی‌رسیم. خود دولت مکلف است این کار را بکند ولی به موجب قانون ما مکلف هستیم اگر کسی تفسیر یک ماده را بخواهد ما آنرا تفسیر کنیم ولی در این مسئله برای ما موجب اشکال نیست و صریح و واضح است و محتاج به تفسیر نیست در این مجلس مذاکره و عنوان کردند که تا وقتی که رئیس کل مالیه وارد نشده است هر لایحه که دولت به مجلس تقدیم کرده باید تحت شور گذارده شود دیگر مراجعه کردن به رئیس کل مالیه لزومی ندارد و از روز بعد از ورود رئیس مالیه البته دولت مکلف است هر لایحه‌ای راجع به مالیه مملکت می‌خواهد به مجلس پیشنهاد نماید با رئیس کل مالیه باید مشورت نماید ولی اگر بنا شود ماده به این صریحی که نوشته شده است بعد از ورود رئیس مالیه دولت باید با مشاوره او کار بکند و هیچ دلیلی بر قبلش ندارد ما در این تردیدی بکنیم بنده با این ترتیب مخالف هستم. و در واقع به دستور هم عقیده‌ام این است که چون از لایحه کبریت سازی چیزی باقی نمانده و شور اول و دومش هم شده جزو دستور شود و چون ممکن است در ظرف پنج دقیقه این ماده مختصری که از آن باقی مانده تمام شود خوب است جزو دستور شود تا تکلیف آن معلوم گردد.
نایب رئیس- اگر آقایان اجازه می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم.
ارباب کیخسرو- بنده عرضی دارم. جلسه پنجشنبه نیست سه شنبه است.
نایب رئیس- بیست نفر اجازه خواستند و همه فرمایش دارند.
دستور جلسه پنجشنبه شور دوم قرارداد با مصر و لایحه نفت و لایحه شورای دولتی و لایحه کبریت سازی
حائری‌زاده- بنده تقاضا می‌کنم معاهده افغانستان را هم ضمیمه کنید که شور دومش هم تمام شود.
(در این موقع آقای نایب رئیس حرکت کرده و مجلس ختم شد)
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس- مؤتمن‌الملک