مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۷ نشست ۶۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۷ نشست ۶۰
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۲
جلسه: ۶۰
| مجلس ساعت نه و سی دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان دکتر مهذب- بوشهری- ظفر- مهندس معینی- فولادوند- اولیاء- ماهیار- دکتر مدنی- مهندس اردلان- دکتر اسدی- دکتر عدل- مهندس معینی زند- امیر احمدی- دکتر بقایی یزدی- دکتر پرتو اعظم- دکتر رضوانی- مهندس عطایی- موقر- دکتر موثقی- دکتر میرعلاء- خانلرقراچورلو.
غائبین مریض
- آقایان مسعودی- عامری- توسلی- دکتر هوگیمیان- رضازاده- بهادری- سعید وزیری- دکتر خیراندیش- جوادی- بختیار بختیاری‌ها- صائب- دکتر صدر- دکتر صفایی- فروتن- فیاض- مرندی- تیمسار سرلشکر نکوزاد- بانو دکتر دولتشاهی۰
- بیانات قبل از دستور آقایان: کریم بخش سعیدی- دکتر امین- دیهیم- پردلی
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: کریم بخش سعیدی- دکتر امین- دیهیم- پردلی.
رئیس- نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای سعیدی تشریف بیاورید.
کریم بخش سعیدی- با کسب اجازه از مقام ریاست و همکاران ارجمند.
نمایندگان محترم به خاطر دارند که رهبر عالیقدر ملت ایران در تاریک‌ترین روزهای جنگ جهانی دوم زمام امور ملت ایران را به کف با کفایت خویش گرفتند و با استعانت از درگاه ایزد توانا و اعتقاد و ایمانی که به مبانی مقدس دین اسلام داشته و دارند و درایت و کاردانی ذاتی خویش به سرعت توانستند کشتی طوفان زده میهن را به ساحل نجات رهبری نمایند تا جایی که ملت ایران سرافزار است که تحت رهبری شاهنشاهی عادل و روشن دل سیاستی مستقل و ملی و از امنیتی بی‌نظیر برخوردار است. شاهنشاه آریامهر با اصول دوازده‌گانه انقلاب سفید راه جدیدی را پیش پای ملت ایران قرار دادند که ثمرات شکوفان آن در اقصی نقاط کشور متجلی است.
نمایندگان محترم. هم‌اکنون که اینجانب از دیدار حوزه انتخابیه خود مراجعت نموده‌ام باید با نهایت تاسف به عرض برسانم که استان بلوچستان و سیستان از اثرات معجزه‌آسای انقلاب شاه و مردم آنطور که در سایر نقاط دیده می‌شود برخوردار نگردیده و باید بدون هیچگونه تعصب و نظرات حزبی صرفا به منظور از انجام وظیفه مقدسی که در ۷ ماه قبل با زیارت کلام‌الله مجید و امضاء این مطلب که به شاهنشاه معظم و میهن عزیز و موکلین حقشناس و میهن‌پرست خود وفادار و خدمتگزار باشم و به نام یک فرد بلوچستانی خود را موظف می‌دانم این حقایق را هر چند که تلخ باشد به سمع نمایندگان محترم برسانم.
نمی‌توانم منکر شوم که اثرات انقلاب شاه و مردم در پاره‌ای از نقاط بلوچستان و سیستان موفقیت‌هایی نصیب مردم نموده ولی با نهایت تاسف باید عرض کنم که این موفقیت‌ها درمان درد مردم عقب‌مانده و دور افتاده بلوچستانی نیست. بلوچستان و سیستان به علت دوری از مرکز و سایر عوامل طبیعت به قدری عقب‌مانده است که اگر با دقت و واقع‌بینی بررسی نماید هرگز باور نمی‌کنید که این خطه هم جزو خاک ایران و مردم عقب مانده آن ایرانیانی هستند که باید از اثرات انقلاب شاه و مردم بهره‌مند شده باشند.
برای توضیح این دورافتادگی و محرومیت کافی است بگویم دولتی که چهار سال است با نهایت قدرت مشغول انجام وظیفه است و خدماتی ارزنده هم در این مدت نموده و مجری اصول انقلاب می‌باشد «باوجودی که در این مدت به تمام استان‌ها مسافرت نموده‌اند و حتی مسافرت به استان‌ها تکرار هم گردیده و خیلی از مشکلات و گرفتاری‌های مردم را از نزدیک بررسی نموده و در رفع آن کوشیده‌اند بدبختانه تاکنون نسبت به استان بلوچستان و سیستان که حکم عضو ضعیف و رنجوری را در بدن سالم و توانای کشور دارد نظر مرحمتی نداشته و رنج سفر را نیز به خود هموار نفرموده‌اند من تصور نمی‌کنم خطه بلوچستان و سیستان از نظر جناب آقای هویدا ریاست محترم دولت فراموش شده باشد چون در دو سال قبل تصمیمی برای مسافرت به بلوچستان و سیستان اتخاذ نمودند و برنامه مسافرت هم چاپ و منتشر شد» روز و ساعت ورود هیات دولت هم اعلام گردید ولی متاسفانه این وعده عملی نگردید و به سایر مواعید عملی نشده پیوست.
اکنون که در این مکان مقدس از محرومیت و عقب‌ماندگی بلوچستان از دولت‌های گذشته و حال گله می‌نمایم بر خود لازم می‌دانم اقدامات مفیدی را که در دولت جناب آقای علم که از جان‌نثاران واقعی شاهنشاه آریامهر می‌باشند جهت عمران بلوچستان و سیستان و رفاه مردم آن سامان شده یادآور شوم و در چند سال اخیر اصلاح ژاندارمری و بهداری و اداره اطلاعات و رادیو استان نیز موجب کمال مسرت و خوش‌وقتی مردم بلوچستان و سیستان است و در این موقع که با کمال تاثر مرض خانمانسوز و با در کشورهای همجوار شرقی ما شیوع یافته و هموطنان عزیز ما را تهدید می‌نماید مبارزه سریع و همه‌جانبه ضد و با که با مراقبت و همکاری کامل و شبانه‌روزی این سازمان‌ها با کمک ارتش چنان با دقت اجرا می‌شود که به ما اطمینان می‌دهد نباید کوچکترین نگرانی و ناراحتی در این مورد به خود راه دهیم.
جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم- بنده اعتراف می‌کنم اگر از روی انصاف حساب کنیم دولت روی هم رفته مخارجی را که در سال برای یک فرد بلوچستانی متحمل می‌شود بیشتر از مبلغی است که برای یک نفر در استان‌های آباد کشور مانند آذربایجان، اصفهان، خراسان، گیلان خرج می‌نماید.
اما چنان که عرض شد وضع بلوچستان و سیستان استثنایی است و با در نظر گرفتن این استثناء چنین تناسبی باز هم کافی نیست. بلوچستان و سیستان در واقع به منزله فرزند بیمار خانواده هستند و سرپرست و رئیس خانواده باید به فرزند بیمار توجه بیشتری بنماید و طبعا لازمه آن هم تحمل هزینه بیشتری است. یقین است سایر فرزندان سالم هم با انگیزه بشردوستی از این توجه سرپرست خانواده حسن استقبال خواهند کرد. بنده یقین دارم اگر چنین توجهی بشود نه‌تنها بار بلوچستان و سیستان برای همیشه بر دوش سایر استان‌ها و بودجه کشور سنگینی نخواهد کرد بلکه با روی کار آمدن استعدادهای نهفته و دست نخورده بلوچستان و سیستان و با توجه به وضع جغرافیایی خاصی که دارد در آینده نزدیکی می‌تواند قسمتی از مایحتاج سایر استان‌ها حتی همسایگان را نیز تامین می‌نماید و دولت باید توجه و مراقبت بیشتری بنماید که وجوه واگذاری مانند باریدن ابر بهار بر روی شوره‌زار نباشد. برای روشن شدن این قسمت از عرایضم باید عرض کنم که چند سال پیش قریب دویست میلیون تومان در اختیار یک شرکت خارجی به نام ایتال کنسولت گذارده شد که کوچکترین نتیجه‌ای هم عاید نگشت در صورتی که اگر این مبلغ را با مطالعه دقیق وسیله مهندسین ایرانی به مصرف حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق می‌رساندند با این رقم می‌شد قریب دو الی سه هزار چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق حفر نمود و چهل هزار خانوار بلوچ مردم را به کار کشاورزی و امید داشت و از محل درآمد بعد از مدتی مبلغ خرج شده را تامین می‌نمود.
در قسمت راهسازی اگر آنچه در برنامه چهارم گنجانده شده عملی شود و راه سرباز به ایرانشهر نیز از وضع رقت‌بار کنونی خارج گردد موجب نهایت سپاسگزاری تمام مردم بلوچستان خواهد شد.
بنده از پشت این تریبون از دولت جناب آقای هویدا استدعا می‌نمایم به نام بشردوستی و نوع‌خواهی و به خاطر علاقه‌ای که به شخص شاهنشاه آریامهر دارند و همه می‌دانیم که شاهنشاه تا چه حد علاقه‌مند به رفاه و آسایش افراد کشور مخصوصا نقاط عقب‌مانده هستند به نام اجرای منویات مقدس شاهانه و به نام استمداد جمعی از هم‌میهنان رنجدیده و محروم و عقب‌مانده‌ای که فرزندان این مرز و بوم هستند و به منظور آن که جمعی دیگر از اینها هم به سایرین که از روی اضطرار و ناچاری به نقاط مختلف دنیا مهاجرت نموده و با وضع رقت باری که واقعا موجب سرافکندگی هر ایرانی وطن‌پرست می‌باشد لقمه نانی برای خود و عائله‌شان تحصیل می‌نمایند تاسی نجسته و مهاجرت ننمایند به عرایض ذیل که قسمتی از نیازمندی‌های مردم بلوجستان است توجه کامل فرموده و دستور انجام آن را بفرمایند.
- ۱- بستن سد با هوکلارت که کرارا در مجلس شورای ملی و سنا درباره آن بحث شده است. اگر این سد بسته شود هزاران هکتار اراضی را آبیاری و حداقل صد هزار نفر را که بر اثر خرابی این سد زاد و بوم خود را ترک کرده‌اند به کشور بازمی‌گردند و همچنین بستن سدهای کوچک و کم خرج سهیل نلینت و گرگروک.
۲- با اطاعت از امر علیا حضرت شهبانوی معظم که در رفع نیازمندی‌های بلوچستان صادر گردیده ده نفر دانش‌آموز دیپلمه بلوچ هر ساله در رشته‌های پزشکی، کشاورزی و دامپزشکی بدون کنکور در دانشگاه‌های کشور قبول شوند که پس از اتمام تحصیلات حداقل هفت سال در بلوچستان مجبور به انجام وظیفه باشند.
۳- اعزام دبیر به ایرانشهر و چابهار و سراوان و تشکیل سیکل اول دبیرستان در دامن، قصر قند، تیس، فنوج، کنارک، دشتیاری، بزمان، راسک و سیکل دوم در چارهار، بهمپور، سرباز در صورتی که تاسیس آنها مشکلاتی داشته باشد لااقل تا زمان تاسیس آن به دانش‌آموزانی که ناچارا به نقاط دیگر برای ادامه تحصیل می‌روند کمک هزینه تحصیلی اعطا گردد.
۴- تشکیل مراکز عمرانی در نقاطی که از حیث آب و زمین دارای استعداد کافی می‌باشد مثل بمپور، تختی، نقصان، سردگار، دلگان، دشتیاری، کهیر، خاش، تهلاب، سوران زابلی، فنوچ، نیکشهر، قصر قند، پیشین و مکانیزه کردن کشاورزی و دایر نمودن تعمیرگاه برای تراکتور و موتور پمپ و فراهم نمودن وسایل یدکی و ساختن خانه‌های روستایی برای اسکان عشایر در نقاط نامبرده فوق به نسبت کارهای انجام شده زراعی و واگذاری آنها به ایلات و طوایف بلوچ با شرایط سهل و مفید.
۵- تسریع در امر تکمیل نمودن مراکز بهداشتی و درمانی مخصوصا بیمارستان‌های ایرانشهر و چابهار و سراوان.
۶- اعطاء اعتبارات و اختیارات استثنایی و بیشتری به استانداری بلوچستان و سیستان و دوایری که وظیفه عمرانی دارند و در مقابل آن خواستن مسوولیت و نتیجه آن اعتبارات و اختیارات.
۷- گسترش و تکمیل نمودن وسایل مخابراتی و پستی در کلیه قسمت‌های بلوچستان و سیستان و به ویژه خط سرتاسری زاهدان چابهار که به علت رطوبت فوق‌العاده و عدم توجه سیم‌ها و حتی تیرهای چدنی پوسیده و از چیز انتفاع افتاده است برای مثال تلگرافی که بنده در ۶ اسفند از تهران مخابره کرده‌ام در ۱۸ اسفند به مقصد رسیده و جوابی که داده بودند بعد از عید نوروز به دستم رسید. گرچه مدیرکل پست استان مرد فعال و وظیفه‌شناسی است و نواقص کار را به مرکز گزارش نموده ولی هنوز رفع نقص نشده است.
۸- واگذاری حق تقدم استخدام به افراد شایسته بلوچ برای تکمیل کادر ادارات که متضمن اهل محل و صرفه دولت می‌باشد.
۹- تاسیس کارخانه قند در بلوچستان.
۱۰- تامین آب لوله‌کشی کنارک و کلینگ و حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق و ساختمان آب انبارهای بهداشتی مانند سایر نقاط گرمسیری کشور در دشتیاری برای آب مشروب.
۱۱- توسعه و تکمیل برق و لوله‌کشی و آسفالت خیابان‌های ایرانشهر، چابهار، سراوان و ایجاد کارخانه برق حداقل ۵۰ کیلوواتی در کلیه مراکز بخش‌های بلوچستان و سیستان.
۱۲- تکمیل نمودن کادر اداری شرکت‌های تعاونی روستایی در کلیه روستاهای بلوچستان و سیستان و اعطاء اعتبار کافی که رفع نیازمندی‌های روستاییان را تضمین نماید.
۱۳- تکمیل نمودن کادر اداری ثبت اسناد و املاک به منظور خاتمه دادن به امر ثبت املاک در کلیه نقاط بلوچستان و سیستان.
۱۴- تکمیل نمودن هتل سازمان جلب سیاحان در چابهار که علاوه بر تامین رفاه مسافرین داخلی موجبات جلب سیاحان را فراهم آورده و ممر درآمدی خواهد شد.
۱۵- تاسیسی اسکله در چابهار، کنارک وتیس.
۱۶- کمک و راهنمایی به صیادان ماهی در کلیه صیدگاه‌های ساحلی مکران و خرید ماهی از دست آنها در همان بنادر و تاسیس کارخانه کنسروسازی در چابهار یا کنارک.
۱۷- فراهم نمودن تسهیلات ایاب و ذهاب و مبادله کالا برای مرزنشینان به شیخ‌نشین‌ها و کشور همجوار.
۱۸- تشویق و ترویج و سرپرستی از هنرهای کوچک دستی که اگر مورد توجه قرار گیرد بازار بسیار خوبی خواهد داشت.
۱۹- ایجاد یک رشته قنات یا حفر چاه عمیقی به منظور تجدید حیات نخلستان ایرانشهر که به واسطه پایین رفتن سطح آبها دارد از بین می‌رود و مردم قدرت احیاء آن را ندارند.
۲۰- تاسیس کارخانه سیمان در دامن.
۲۱- ایجاد کارخانه‌های بسته‌بندی و استاندارد خرما.
۲۲- ازدیاد سهمیه عواید جایگزین عوارض دروازه‌ای شهرداری‌های ایرانشهر، چابهار کنارک، قصر قند، نیکشهر، نگور و اعطای کمک‌های بلاعوض به شهرداری‌های ضعیف فوق‌الذکر و تاسیس شهرداری در بمپور.
رئیس- آقای سعیدی چند مورد دیگر مانده است؟
کریم بخش سعیدی- درد دل است، احتیاجات بلوچستان است که عرض می‌کنم.
۲۳- اکتشاف و استخراج معادن.
۲۴- ایجاد فرودگاه در ایرانشهر، چابهار، و سروان
۲۵- ماشینی کردن پست چابهار ایرانشهر از طریق باهوکلات، راسک و سرباز که نامه بعد از ۱۵ روز می‌رسد و بعضی اوقات اگر مسافتی بود به وسیله او می‌فرستند.
۲۶- افزایش ساعات برنامه بلوچی در ایستگاه رادیو زاهدان و توجه بیشتری به گویندگان لهجه بلوچی و تکمیل نمودن کادر اجراء‌کنندگان آن.
۲۷- ساختن خانه‌های سازمانی و روستایی در کلیه مراکز بخش‌های بلوچستان و سیستان.
۲۸- اختصاص واگذاری اعتبار کافی به بانک کشاورزی استان بلوچستان و سیستان و پرداخت آن با شرایط سهل به کسانی که کارهای کشاورزی آنها نیمه‌تمام مانده است به منظور اتمام کارهای مزبور که زحمات و هزینه‌های متحمله منتج به نتیجه گردد.
۲۹- چون اکثر دامداران بلوچستان در اثر خشکسالی‌های سنوات اخیر به کلی از هستی ساقط شده و دامداری هم از نیازمندی‌های عمده کشور است برای پرداخت به دامداران بلوچستان و سیستان اعتبارات کافی اختصاص و واگذار گردد و همچنین حوزه دامپزشکی مجهزی ایجاد شود تا با بیماری‌های دامی مبارزه آنها را ریشه‌کن نماید.
۳۰- آسفالت راه میرجاوه- کرمان.
۳۱- برای اینکه دبیران و پزشکان با طیب خاطر به نقاط بلوچستان و سیستان عزیمت نمایند مزایای استثنایی در نظر گرفته شده و در پایان دوره خدمت هم تامین داشته باشند که به نقاط مورد علاقه خود اعزام می‌گردند.
از فرصتی که جناب آقای رئیس و همکاری گرامی و عزیز به بنده مرحمت فرمودند تشکر می‌کنم و توفیق همکاران ارجمند و دولت را برای خدمت به شاهنشاه آریامهر و میهن عزیز و موکلین شرافتمند از خداوند متعال مسالت دارم. (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای دکتر شفیع امین تشریف بیاورید.
دکتر شفیع امین- در عرض هفته گذشته امکان نطق قبل از دستور و تصدیع برای بنده حاصل نشد روزهایی بود که مخصوصا بنده می‌خواستم راجع به روز بین‌المللی اتحادیه‌های صلیب سرخ و شیرو خورشید و هلال‌احمر عرایضی بکنم فعالیت‌های شیر و خورشید سرخ و صلیب سرخ و هلال احمر در دنیا در حدود بیش از صد سال است که شروع شده است در تمام جهان در هر جایی که سوانحی، زلزله‌ای برای ناراحتی همنوعانمان و بشریت خطراتی بوده صلیب سرخ و هلال احمر و شیر و خورشید سرخ کمک‌هایی فراوان کرده‌اند هفته گذشته مصادف با این روز بزرگ بود که در تمام دنیا برای تجلیل این روز بزرگ و خدمتگزاران این مؤسسات مجالس بزرگی تشکیل دادند در ایران هم در تهران و شهرستانها شیر و خورشید سرخ این روز بزرگ را جشن گرفت بنده خواستم راجع به این روز بزرگ عرایضی بکنم. شیر و خورشید سرخ ایران در حدود شصت سال است که تاسیس شده و به اتحادیه صلیب سرخ جهانی پیوست ولی رسما از چهل و پنج سال پیش فرمان شاهنشاه ایران رضا شاه کبیر شروع به فعالیت نموده است در این مدت چهل و پنج سال مرتب و منظم مؤسسات شیر و خورشیدها در تمام مملکت اکثرا در سوانح و پیش‌آمدهایی که در ایران برای همیهنان ما رخ داده و برای قوا کمک کرده و برای کمک به همنوعان و برادران ما شیر و خورشید قدم به قدم پیش رفته است و شاهنشاه آریامهر شاهنشاه بزرگ با توجهات عالیه‌شان روز به روز کمک فرموده‌اند که این مؤسسه بیشتر پیشرفته است مخصوصاً با توجهات و نظارت مستقیم والاحضرت شمس پهلوی که تمام هم خودشان را در ۲۴ ساعت برای پیشرفت این مؤسسه بزرگ جهانی و برای خدمت به بشریت و همنوعان خودشان مصروف فرموده‌اند و خدمتگزاران این مؤسسه بزرگ توانسته‌اند با هدایت مستقیم والاحضرت شمس پهلوی در سطح جهانی این مؤسسه را پیش ببرند که موجب افتخار است بنده از پشت این تریبون مراتب سپاسگزاری خود را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر پیشوای بزرگ ایران تقدیم می‌کنم و همینطور به پیشگاه والا حضرت شاهدخت شمس پهلوی که توجهات بزرگ ایشان را هیچ وقت ملت ایران فراموش نمی‌کند که همیشه این مؤسسه را اداره فرموده‌اند و موجب افتخار و تشکر است- مؤسسه شیر و خورشید سرخ ایران که بنده افتخار خدمتگزاری و عضویت آن را ۳۰ سال داشته‌ام و عضو این مؤسسه هستم و افتخار می‌کنم در تمام مملکت بیش از ۴۸۲ مؤسسه درمانی و بهداشتی برای درمان و هدایت و بهداشت مملکت در بخش‌ها و دهات از طرف این مؤسسه دایر شده که بزرگترین خدمت را انجام می‌دهند و در حقیقت روی وزارت بهداری و مؤسسات بهداشتی را سفید می‌کنند و شبانه‌روز دستگاه‌های امدادی و کمک در تمام مناطق آماده است که با اطلاع فوری اگر جایی زلزله باشد طوفان یا سیلی باشد به محض اینکه همنوعان، برادران و خواهران، کوچکترین اطلاعی بدهند به کمک آنها می‌شتابند چند روز پیش در ماکو سیل آمد و زلزله شد با اطلاع فوری استاندار محل دستگاه‌های شیر و خورشید از تهران و آذربایجان همه به کمک آنها شتافتند و وسایل کافی دادند و همینطور در ترکیه چند سال پیش زلزله بود یا پارسال که اتفاقاتی در کشور دوست و برادر ما اردن پیش آمده بود شیر و خورشید سرخ با تمام قوا مبالغ زیادی خرج کرده و از لحاظ درمانی و بهداشتی کمک‌های درمانی و بهداشتی به زندگی این برادران مسلمان کرده است (صحیح است). در دو سال پیش بنده شاهد خدمات همکاران و کارکنان شیر و خورشید سرخ در مکه بودم در تمام بیست و چهار ساعت بیمارستان مجهزی داشتند که جراحی و کارهای دیگر درمانی را با نظم و ترتیب خاصی انجام می‌دادند و همه جهانیان و برادران مسلمان ما که از اطراف و اکناف جهان آمده بودند از این مؤسسه استفاده می‌کردند و کمال تشکر را داشتند بنده امیدوارم که این مؤسسه بزرگ ملی ما که در حقیقت یک مؤسسه جهانی است و موجب افتخار همه ما است انشاء‌الله در زیر سایه شاهنشاه و با توجه والا حضرت شاهدخت شمس پهلوی موفق باشند و همه کارکنان این مؤسسه در خدمت به بشریت موفق باشند (انشاء‌الله) (ابوذر- شیر و خورشید سرخ در همه جا خوب کار می‌کند) (پزشک‌پور- برخلاف وزارت بهداری) (یک نفر از نمایندگان- وزارت بهداری هم خوب کار می‌کند) بنه تشکر دیگری داشتم نسبت به آقای پرفسور بارنارد جراح قلب آفریقای جنوبی که اخیرا بزرگترین خدمت را برای عالم پزشکی انجام داده است از شاهنشاه آریامهر تشکر می‌کنم که دستور فرمودند که ایشان را دعوت به ایران بکنند و از یک عالم، از یک دانشمند تجلیل فرمودند و در حقیقت از علم و دانش تجلیل و تشویق فرمودند (صحیح است) اشخاصی که به این مقام می‌رسند متعلق به یک مملکت و یک اجتماع نیستند بلکه متعلق به جهان هستند (صحیح است) ایشان برای دنیا خدمت می‌کنند انشاء‌الله که موفق باشند مخصوصا از همکاری پزشکان ایران هم تشکر می‌کنم که ایشان تجلیل کرده‌اند همچنین از جناب آقای علم وزیر محترم دربار شاهنشاهی تشکر می‌کنم که حسب‌الامر شاهنشاه از ایشان تشویق و تجلیل کردند و همینطور از جناب آقای دکتر اقبال مدیرعامل و رئیس هیات مدیره شرکت ملی نفت که کمک‌های زیادی کردند و از ریاست محترم دانشگاه تهران که توانستند یک اکیپ مجهز و خوبی حاضر کنند که ایشان از نزدیک دیدند و تحسین کردند که امیدوارم انشاء‌الله پیش از پیش موفق باشند همینطور از همکار محترم جناب آقای دکتر جواد هیات که ایشان در تشویق مسافرت پروفسور بارنارد خیلی کمک کردند و زحمت کشیدند و دعوت کردند ایشان از بیمارستان شهربانی که دستگاه مجهزی دارند از نزدیک دیدن کردند امیدوارم دانشگاه‌های ما با دعوت‌هایی که از ایشان خواهند کرد و همانطور که وعده داده‌اند طبق امر شاهنشاه دستگاه‌های ما مجهز بشود تا ایشان بتوانند گاهگاهی بیایند و استفاده بدهند به دستگاه‌های دانشگاهی ما و پزشکان ما کمک نمایند، بنده چند روز پیش نامه‌هایی داشتم از شهرستان‌های آذربایجان مخصوصا از هشترود و اطراف تبریز این انقلاب بزرگی که به رهبری شاهنشاه پیشوای بزرگ ما در مملکت انجام شده و با علاقه و فعالیت خستگی‌ناپذیر دولت ما پیش می‌رود موفق هستیم و حتما بیشتر هم موفق خواهیم شد در تمام شئون اجتماعی و فرهنگی و آموزش و پرورش و کشاورزی و صنعت و برادران و خواهران کارگر روز به روز پیش می‌روند احتیاجات در بخش‌ها و دهات زیاد است مخصوصا در هشترود که دارای ۱۸۵ هزار نفر جمعیت است که از لحاظ نبودن راه و نداشتن درمانگاه در مضیقه هستند مخصوصا باز تشکر می‌کنم که تنها کمکی که به این اهالی می‌شود از طرف درمانگاه شیر و خورشید سرخ ایران و سازمان شاهنشاهی است که درمانگاهی در آن منطقه تاسیس کرده‌اند و بیشتر بخش‌ها و دهات آن از لحاظ راه و درمانگاه و آموزش و پرورش و طبیب و بهداشت در کمال مضیقه هستند (صحیح است) البته سپاهیان دانش و بهداشت در این مناطق مانند همه جای کشور فعالیت می‌کنند و با علاقه کار می‌کنند و بنده تشکر می‌کنم از دستگاه سازمان برنامه و کمیسیون برنامه که هفته قبل همکاران محترم توجهی کردند و توضیحاتی دادند که بسیار امیدوارکننده بود امیدوارم که احتیاجات این منطقه مخصوصا احتیاجات اهالی بخش‌های قره‌آغاج و خیرآباد و سراکند که آقایان همکاران نمایندگان آذربایجان از نزدیک وارد هستند و می‌دانند که اینها راه ندارند امیدواریم با توجه به سازمان برنامه و وعده‌ای که جناب آقای نخست‌وزیر به بنده فرمودند و دستور هم فرمودند احتیاجات این منطقه رفع شود و کسانی که تشنه ترقی و پیشرفت هستند علاقه‌مند هستند که همه کارها درست بشود ولی زمان و وقت و فرصت می‌خواهد امیدوارم که توجه بیشتر بشود سازمان برنامه و وزارت راه زحمت می‌کشند ولی راه در حقیقت مثل رگ‌ها و عروق بدن انسان می‌ماند برای اینکه به وسیله راه تمدن، مدرسه، علم و دانش و بهداشت به دهات راه پیدا می‌کند بنده با کسب اجازه از پیشگاه مقدس شاهنشاه بزرگمان استدعا دارم امر بفرمایید دولت یک سپاه راهسازی به وجود بیاورد و برای ساختمان راه‌های درجه اول البته به جای خود مخصوصاً برای ساختمان راه‌های درجه دوم و سوم که خیلی به جا است اقدام بشود که موجب سعادت و ترقی روستا و روستانشینان خواهد بود بنده از توجهی که دولت و وزارت تعلیمات عالیه و آموزش و پرورش راجع به دانشگاه‌ها می‌کنند تشکر می‌کنم امیدوارم دولت بتواند از نظر اداری هم ترتیباتی بدهد که دانشگاه‌ها خوب اداره شوند و جوانان ما را بهتر هدایت و راهنمایی بکند چه در خارج و چه در داخل مخصوصا دانشگاه‌های داخلی و شهرستانها چون جوانان ما که آتیه کشور را در دست خواهند داشت می‌بایستی از نظر علمی از نظر فنی از نظر اجتماع از نظر اخلاق خوب هدایت و راهنمایی بشوند و اگر خوب هدایت نشوند پشیمان خواهیم شد امیدوارم که دولت توجه بکند (احسنت).
رئیس- آقای پردلی تشریف بیاورید.
پردلی- من دلخوش بودم که جناب آقای وزیر آب و برق تشریف دارند که با حضور ایشان مطالبم را بگویم اگر امکان داشته باشد تشریف بیاورند به جلسه بهتر است (معاون وزارت آب و برق- الان تشریف می‌آورند) مکرر خرابی سیستان را از پشت این تریبون به عرض رسانده‌ام برای اینکه نمایندگان محترم بهتر و بیشتر نسبت به وضع سیستان وارد بشوند بایستی عرض کنم سیستان در مورد آب با دو مساله مواجه است یکی تقسیم آب بین ایران و افغانستان که دیرباز و دحل خواهد شد و حرف‌های من هیچوقت در این مورد نبوده و فعلا هم نیست عرض بنده در مورد سدی است که دستگاه آبیاری در داخل سیستان و برای سیستان ساخته و مشکلات و خرابی که این سد برای سیستان به وجود آورده حالا من نمی‌دانم کجای این امر مربوط به غیر و یا خارجی است. دستگاه آبیاری در سیستان سدی ساخته الان مساله اول موضوع هیرمند بود که به عرض رساندم و این مطلبی که می‌گویم مساله دوم است که در داخل سیستان وزارت آب و برق سدی ساخته به اسم سد کوهک این سدی که وزارت آب و برق ساخته آب را از سیستان برگردانده و در نتیجه سیستان به سرعت رو به خرابی می‌رود ۱۲ سال از ساختمان این سد می‌گذرد در این مدت ۱۲ سال نتیجه‌ای که عاید ما شده این است که آب از سیستان برگشته و ۳۰۰ هزار نفر از سیستان جلای وطن کرده‌اند که در حدود ۲۰۰ هزار نفر در همین گرگان در زیر سایه آقایان با هزاران زحمت و بیچارگی زندگی می‌کنند دریاچه‌ها مونی در سیستان داشتیم که مرکز صید انواع ماهی و شکار انواع طیور آبی و مرکز دامپروری مملکت بود و در حدود سالی یک میلیون گاو در آنجا سرشماری می‌شد بر اثر این سد که آب برگردانده شد این هامون خشک شده و گاوداران مهاجرت کرده‌اند. در مورد ساختمان این سد، دستگاه آبیاری سه جرم مرتکب شده است یکی ساختمان سد که غلط و اشتباه بوده دوم از سدی که به اشتباه ساخته شده ۱۲ سال بهره‌برداری کرده‌اند روی هوی و هوس و میل خودشان که نتیجه این شده که آب از سیستان برگردد یعنی هیرمند از اختیار ایران و ایرانی و سیستانی خارج شود آیا این عمل خلاف نیست؟ در مدت ۱۲ سال علت خرابی سیستان را چرا دستگاه آبیاری اعلام نکرد آیا این اختفا جرم نیست؟ اعلام جرم من به وزارت آب و برق در این مورد است خواهش می‌کنم اعلام جرم من به جریان انداخته شود و رسیدگی شود شاید من دروغ می‌گویم من مجازات بشود وزارت آب و برق معتقد است که ساختن این سد و برگشتن آب از سیستان و خرابی سیستان و خشک شدن دریاچه هامون یک بحث سیاسی است نباید در این موضوع بسیار بحث و تحقیق بشود که جناب آقای وزیر آب و برق در اطراف این موضوع توضیح بدهند میلیون‌ها تومان الان مشغول خرج کردن هستند آیا این هم جزء اسرار است؟ نباید گفته شود اینها سیاسی است؟ آخر نباید علت اینها معلوم بشود؟ آقایان قلمداد کردن مطلب که این موضوع سیاسی است سرپوش گذاشتن برای اعمال خلاف خودشان نیست؟ و عذر بدتر از گناه نیست؟ این سد آب را از سیستان برگردانده، این کجایش سیاسی است؟ این کجایش مربوط به غیر است؟ (دکتر کیان- در کشور ما هیچ موضوع سیاسی نیست که به نفع مردم نباشد) در حال حاضر میلیون‌ها تومان وزارت آب و برق در سیستان به اسم عمران و آبادی خرج می‌کند یعنی تلف می‌ند من حرفی ندارم هر مبلغ می‌خواهید خرج کنید و به دست هر کس می‌خواهید بدهید، به دست حسین بدهید یا به دست شمر (دکتر الموتی- به دست شمر که نمی‌شود آب را داد) به دست شمره بدهید اگر بد خرج کرد سر شمر را هم ببرید دست هر کس که می‌خواهید بدهید خرج کند اما کنترل کنید، مسوولیت بخواهید اگر تخلف کرد مواخذه بشود من نمی‌دانم این کجایش برخلاف انقلاب است من هفت ماه است می‌گویم و کسی گوش نمی‌دهد اگر توجه شود انقلاب سریعتر انجام می‌شود، بهتر جلو می‌رود، جناب آقای وزیر آب و برق معتقدند که این سد در زمان من ساخته نشده.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- من قبول مسوولیتش را می‌کنم با اینکه این سد در زمان من ساخته نشده من مسوولیت ساختن آن را می‌کنم و جوابگو هستم.
پردلی- ما چه می‌خواهیم وزیر آب و برق بعدی می‌گوید در دوران من این پول خرج نشده نتیجه چه می‌شود؟ کی بود کی بود من نبودم! از این جهت اعلام جرم کردم!
رئیس- آقای پردلی اگر سوالی دارید به صورت سوال بفرمایید که وزیر جواب بدهد چون نطق قبل از دستور که به صورت سوال و جواب نیست.
پردلی- نمایندگان محترم هیچکس منکر پیشرفت‌های سریع و ترقیات روزافزون و معجزه آسای این مملکت نیست و هر قدر هم دشمن بی‌انصاف باشد نمی‌تواند منکر باشد همه اینها بر اثر وجود شاهنشاه نصیب این مملکت شده (صحیح است) عرض من این است که اگر تمام ایران گلستان شود یک پارچه باغ شود یک متر از این باغات به یک فرد سیستان داده می‌شود؟ وزارت اصلاحات ارضی چنین کاری را می‌تواند بکند؟ پریروز پنجشنبه بود که از آبیاری سیستان صحبت می‌کردیم جناب آقای وزیر و معاون محترم‌شان خیلی تحت تاثیر قرار گرفته و خنده‌های ملیحی! مرحمت می‌فرمودند! که باعث امیدواری من شد چون نوشته‌هایم شلوغ شده به عرایضم خاتمه می‌دهم بقیه‌اش را می‌گذارم برای بعد.
رئیس- آقای دیهیم تشریف بیاورید.
دیهیم- بنده هم می‌خواستم راجع به شیر و خورشید صحبت کنم و از خدمات و فعالیت‌های اولیای محترم شیر و خورشید با سرپرستی والاحضرت محبوب شاهدخت شمس پهلوی در اجرای منویات مقدس شاهنشاه آریامهر تشکر و سپاسگزاری کنم ولی چون جناب آقای دکتر امین همکار محترم و نماینده عزیز آذربایجان اینجا مشروحا و به طور کامل به عرض خانم‌ها و آقایان نماینگان رساندند دیگر از این موضوع می‌گذرم ولی باز جا دارد از خدمات اولیای شیر و خورشید که با سرپرستی والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی در اجرای اوامر شاهنشاه کوشش‌های مبذول داشته‌اند تشکر کنم (دکتر الموتی- همه از شیر و خورشید سرخ متشکریم) طبق دعوت وزارت آب و برق روز پنجشنبه سه بعدازظهر اعضاء کمیسیون دادگستری مجلس به طرف گیلان حرکت کردیم بنده هم چون افتخار عضویت این کمیسیون را سال‌هاست دارم و از روزی که به مجلس آمده‌ام در این کمیسیون عضو بودم و خدمت کردم در حضور اعضای محترم کمیسیون به گیلان رفتیم فوق‌العاده از این مسافرت بنده و سایر اعضاء کمیسیون خوشحال برگشتیم جناب آقای پردلی از سد سیستان گله دارند انشاء‌الله می‌رویم و می‌بینیم چون درباره چیزی که ندیده‌ام اینجا صحبت کنم حتما ناراحتی‌هایی دارند که به عرض مجلس و نمایندگان محترم رساندند ولی اینقدر می‌دانم که سد ایجاد ناراحتی نمی‌کند. رفتیم از سد سفیدرود و سد تاریک رود و تونل‌ها و شبکه‌هایی که در فومنات تشکیل داده‌اند دیدن کردیم جا دارد اینجا از خدمات و فعالیت‌های کارکنان وزارت آب و برق و اولیاء این وزارتخانه و به خصوص از وزیر محترم آب و برق و معاونین آن وزارتخانه تشکر و سپاسگزاری کنم به اندازه‌ای زحمت کشیده بودند در تقسیم آب و اینکه آب به وضع مفیدی به مصرف برسد و به اندازه‌ای برنامه عالی داشتند و منی‌نمی‌توانم در این مدت کم که وقت آقایان را می‌گیرم مشروحا و به طوری که وجدان خودم راضی بشود به عرض آقایان برسانم چون وقت تنگ است و بیش از این نمی‌شود مطالبی گفت (معیری- از مهندسین ایرانی تشکر کنید) صحیح است جدا مهندسین ایرانی و کارکنان و اولیا امور وزارت آب و برق به اندازه‌ای صمیمانه، به اندازه‌ای با علاقه کار می‌کردند بنده و سایر همکاران عزیزم که در این مسافرت بودیم خوشحال بودیم جدا شاهنشاه ایران یک نهضت فکری و یک انقلاب فکری در ایران ایجاد فرموده‌اند (صحیح است) اساسا این موضوع به اندازه‌ای جالب بود و این سدها، شبکه‌ها و این کانال‌ها برای تقسیم آب به اندازه‌ای جالب بود که من نمی‌توانم به زبان آذربایجانی که یک زبان الکنی است بهتر در این مورد صحبت کنم و مکنونات قلبی خودم را بیان کنم و به عرض حضار محترم برسانم. وزارت آب و برق یکی از وزارتخانه‌هایی است که در اجرای نیات مقدس شاهنشاه به نحو احسن قدم‌هایی برداشته است من لم یشکر الناس لم یشکر الله اگر ما از پشت این تریبون این مطالب را به عرض نمایندگان ملت نرسانیم گناه کرده‌ایم باید خدمات را بگوییم و تذکراتمان را هم بدهیم جناب آقای پردلی حتماً ناراحتی‌ها و نقائصی دیده‌اند که اینجا عرض کردند بنده امیدوارم جناب آقای وزیر آب و برق به این بیانات ایشان توجهی بفرمایند ولی اساساً باید خدمت را هم گفت فرض بفرمایید در سیستان اگر به قول همکار عزیزم سدی ساخته شده که مفید نبوده است ولی چون من ندیده‌ام نمی‌توانم قضاوت کنم ولی اصولا تمام مردم ایران باید بروند و این تاسیسات را ببینند و نباید ما کارها را ندیده بگیریم بنده اینجا از آقای مهندس ظهیری معاون پارلمانی وزارت آب و برق که جدا مهندسی از هر جهت برازنده هستند خواهش دارم وسائلی فراهم بیاورند که از اقصی نقاط مملکت مردم بیایند و ببینند که چه قدم‌هایی برداشته شده و این تقاضا را از پشت این تریبون به عرض خانم‌ها و آقایان نمایندگان می‌رسانم و از وزیر محترم آب و برق خواهش می‌کنم وسائلی فراهم بیاورند و مردم را دعوت کند که این تاسیسات را از نزدیک ببینند و بدانند مالیات بر درآمدی که وصول می‌شود در کجا مصرف می‌شود مردم نمی‌دانند و حق هم دارند چون ندیده‌اند بنده هم ندیده بودم آب بر ۱۷ کیلومتری فومنات را ندیده بودم کانال‌هایی که در آنجا به وجود آمده است جدا عالی است معجزه است و در این مملکت مایه افتخار است. یکی از مهندسین می‌گفت در خارج که این تاسیسات را می‌دیدیم می‌گفتیم چرا اینها در مملکت ما نیست ولی حالا خوشحال و سربلندیم که در مملکت ما هم این کارها شده است عرایضم را خاتمه می‌دهم و جا دارد به این تیم فوتبال مجلس که تشکیل یافته است و متشکل از نمایندگان جوان یا به اصطلاح جون‌های قدیم است تبریک بگویم و موفقیت‌شان را در مسابقات جهانی خواهانم (احسنت).
- تصویب صورت جلسه
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود.
- ادامه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به آب و نحوه ملی شدن آن از مادۀ ۴۰ تا ۴۳
۴- ادامه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون آب و برق راجع به آب و نحوه ملی شدن آن از مادۀ ۴۰ تا ۴۳
رئیس- وارد دستور می‌شویم دنباله بحث در گزارش راجع به لی شدن آب و نحوه اجرای آن مطرح است مادۀ ۴۰ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۰- کلیه شرکاء در حفاظت و نگهداری چاه قنات- نهر- جوی و استخر و هر منبع یا مجرای آب مشترکی به نسبت سهم مسوولند.
رئیس- در مادۀ ۴۰ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۰ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۱ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۱- مصرف‌کنندگان آب از مجاری و سردهنه مشترک مسوول نگاهداری تاسیسات مشترک می‌باشند و هیچ کس بدون اجازه وزارت آب و برق حق احداث و تغییر مقطع و مجرای آب و انشعاب جدید را ندارد و هر بالادستی مسوول خساراتی است که از عمل غیرمتعارف او به پایین دستی وارد می‌آید.
رئیس- در مادۀ ۴۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۱ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۲ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۲- هیچ نهر و جوی و قنات و چاهی نباید در جاده عمومی و خصوصی حریم آنها به صورتی باشد که ایجاد خطر و مزاحمت برای عابرین و وسائط نقلیه نماید مالک یا مالکین موظفند روی آن را به نحوی بپوشانند که خطر یا خسارتی برای عابرین و وسائط نقلیه و راه به وجود نیاورد. در صورتی که مالک یا مالکین از اجرای اخطار کتبی وزارت راه و شهرداری (در شهرها) به مدت یک ماه طبق مشخصات فنی وزارتین آب و برق و راه در رفع خطر اقدام ننمایند و همچنین در صورت عدم استفاده و یا اعراض و انصراف از بهره‌برداری به مدت سه سال متوالی با توجه به اخطار کتبی وزارت آب و برق به مالک یا مالکین چنانچه در مدت سه ماه از تاریخ اخطار اقدامی به عمل نیاورد اینگونه مجاری متعلق به دولت خواهد بود.
- تبصره- احداث نهر یا جوی و یا چاه و قنات و نظایر آن در راه‌ها و حریم آنها موکول به تحصیل اجازه از وزارتین راه و آب و برق و در معابر شهرها با جلب موافقت شهرداری از وزارت آب و برق خواهد بود. مشخصات فنی مندرج در اجازه نامه لازم‌الاجرا می‌باشد.
رئیس- در مادۀ ۴۲ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۲ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۳قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۳- هر گاه استفاده‌کنندگان مشترک نهر یا جوی یا چاه و یا قنات و امثال آن حاضر به تامین هزینه آن نشوند هر یک از شرکاء می‌توانند به تصدیق وزارت آب و برق در خصوص لزوم تعمیر و میزان هزینه آن- نهر یا جوی یا چاه یا قنات را شخصا تعمیر و سهم شریک یا شرکاء مستنکف را به اضافه ۱۲% زیان تاخیر در سال از او مطالبه نماید.
در موارد فوق میزان هزینه تعمیرات و انجام آن باید به گواهی وزارت آب و برق برسد و سهم شریک یا شرکاء مستنکف بر طبق مقررات مربوط به اجرای اسناد رسمی لازم‌الاجرا به وسیله اجرای ثبت به تقاضای ذینفع وصول خواهد شد.
- تبصره- وزارت آب و برق وظایف مربوط به اجرای این مادۀ را در سطح روستاها به وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی واگذار خواهد نمود.
رئیس- در مادۀ ۴۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۳ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ و هنر
۵- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر فرهنگ و هنر
رئیس- آقای پهلبد فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
پهلبد (وزیر فرهنگ و هنر)- بنده به منظور تقدیم لایحه حمایت حقوق مولفین و مصنفین و هنرمندان امروز هب حضور رسیده‌ام در این زمان که عدالت اجتماعی به صورت‌های مختلف و از راه‌های گوناگون در اقصی نقاط کشور عزیز ما مستقر می‌شود احقاق حق گروه برجسته‌ای از ایرانیان بیش از هر زمان دیگر مورد توجه شاهنشاه آریامهر است (صحیح است) در اجرای فرمان مبارکشان آنچه را که ممکن بود انجام شده و بنده امروز خوشوقتم که این لایحه را تقدیم ساحت مقدس مجلس شورای ملی می‌کنم قبلا از همکاری و از سعی بلیغ نمایندگان محترم در تصویب این لایحه تشکر می‌کنم (احسنت- احسنت).
رئیس- به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- ادامه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون آب و برق راجع به آب و نحوه ملی شدن آن و ارسال به مجلس سنا
۶- ادامه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون آب و برق راجع به آب و نحوه ملی شدن آن و ارسال به مجلس سنا
رئیس- مادۀ ۴۴ لایحه ملی شدن آب مطرح است قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۴- برای کسانی که پروانه مصرف آب دارند استفاده از اراضی دیگران به منظور نهرکشی و انتقال آب و نگاهداری تاسیسات مربوط به آن مجاز است و مالک زمین محق به دریافت ارزش زمین و خسارات وارده طبق نرخ عادله می‌باشد که قبل از آغاز کار ترتیب پرداخت آن داده شود مشخصات فنی نهر و تاسیسات باید با نظر وزارت آب و برق تعیین گردد.
رئیس- در مادۀ ۴۴ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۴ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۵ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۵- هر گاه آب بران نتوانند در مورد مسیری و یا انشعاب آبی از مجرای طبیعی با یکدیگر توافق نمایند وزارت آب و برق می‌تواند با توجه به اینکه به حق دیگری لطمه‌ای نرسد مسیر یا انشعاب را تعیین کند.
رئیس- در مادۀ ۴۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۵ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۶ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۶- در مورد آب‌های سطحی حل اختلافات حاصل در امر تقدم یا اولویت و کیفیت و کمیت و همچنین اختلافاتی که موجب تأخیر آبرسانی می‌شود و تقسیم و مصرف آب در مرحله اول از طریق کدخدامنشی توسط سرآبیاران و میرابان باید فیصله پذیرد و در صورت ادامه اختلاف مدیر منطقه و یا رئیس ناحیه موظف به مداخله رسیدگی و اظهارنظر می‌باشد نظر رئیس ناحیه یا مدیر منطقه موقتاً تا اجرای قانون ملی شدن در آن ناحیه قطعی است و مأمورین انتظامی موظف به اجرای آن می‌باشند.
رئیس- در مادۀ ۴۶ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۶ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۷ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۷- هر نهری که در زمین دیگری جریان داشته در صورتی که به تشخیص وزارت آب و برق پنج سال خشک و بلااستفاده مانده باشد حق مجرا از بین خواهد رفت.
رئیس- در مادۀ ۴۷ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۷ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۸ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۸- در مواردی که انهار مورد استفاده مانع از عملیات عمرانی صاحب زمین گردد صاحب زمین می‌تواند به جای نهر مذکور مجرای دیگری از نهر با تصویب وزارت آب و برق به صورتی که سبب تفریط آب و یا موجب اشکال در امر آبیاری نگردد به هزینه خود احداث کند.
رئیس- در مادۀ ۴۸ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۸ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۴۹ قرائت می‌شود.
مادۀ ۴۹- وزارت آب و برق مکلف است سهام اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی در شرکت‌های آبیاری را که قسمتی از سهام آن متعلق به دولت است در ازاء پرداخت مبلغ اسمی هر سهم خریداری نموده و این شرکت‌ها را در سازمان‌ها یا شرکت‌های آب منطقه‌ای ادغام نماید صاحبان اینگونه سهام موظف به فروش سهام مربوط به وزارت آب و برق می‌باشند.
رئیس- در مادۀ ۴۹ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۴۹ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- در مادۀ ۴۸ یک اشتباه چاپی بود به این ترتیب که در امر آبیاری چاپ شده است در اثر آبیاری.
رئیس- قبلا اصلاح شده است. حالا مادۀ ۵۰ مطرح است قرائت می‌شود.
فصل پنجم- در تملک و تصرف اراضی و اعیان‌های مورد نیاز
مادۀ ۵۰- هرگاه برای اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی و تاسیسات اصلی و فرعی مربوطه و استفاده از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی احتیاجات به اراضی و ابنیه و مستحدثات و تاسیسات و سایر حقوق متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد و ضرورت تصرف به تصدیق وزیر آب و برق و مدیرعامل سازمان برنامه رسیده باشد، وزارت آب و برق و مؤسسات و شرکت‌های تابع می‌توانند اراضی و ابنیه و مستحدثات را به شرح زیر خریداری تصرف نمایند و در موارد ضروری و فوری با تصویب وزیر آب و برق انجام تشریفات ارزیابی و پرداخت بهای خرید مانع تصرف اجرای کار نیست مشروط بر اینکه قبل از تصرف وضع موجود وسیله کارشناس و نماینده مجری طرح مشخص و صورت مجلس شده باشد:
- الف- تعیین بهای اراضی و ابنیه و مسحدثات و تNسیسات و سایر حقوق از طریق توافق بین دستگاه اجرایی و مالکین آنها به عمل می‌آید و در صورت عدم توافق هیاتی مرکب از وزیر آب و برق- وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مدیرعامل سازمان برنامه- دادستان کل- مدیر کل ثبت یا نمایندگان آنها تعیین قیمت خواهند نمود و رای این هیات قطعی است و چنانچه مالک یا مالکین حاضر به امضاء سند واگذاری نشوند پس از سپردن بها از طرف وزارت آب و برق به صندوق ثبت محل دادستان شهرستان یا نماینده او سند انتقال را از طرف مالک یا مالکین امضاء خواهد کرد.
- ب- ملاک تعیین قیمت اراضی و ابنیه و مستحدثات و تاسیسات و سایر حقوق عبارت از بهای عادله مشابه آنها واقع در حوزه عملیات در سال قبل از تاریخ تصویب طرح مقدماتی بدون در نظر گرفتن تاثیر اجرای عملیات در قیمت‌ها است که با استفاده از نظر کارشناس یا کارشناسان به عمل می‌آید.
- پ- بهای املاک مزروعی و باغات و قلمستان‌ها طبق بند «ب» تعیین و با رعایت مواد ۵ و ۶ قانون طرز تملک اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی مصوب ۲۵ خرداد ۱۳۴۵ به مالک و کشاورزان پرداخت خواهد شد. تاریخ ۲۸ /۲ /۱۳۳۷ مذکور در بند «ت» مادۀ ۵ و جمله (تاریخ تقدیم این لایحه) مندرج در مادۀ ۶ قانون طرز تملک اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی به (سال قبل از تصویب طرح مقدماتی) تغییر داده می‌شود.
- تبصرۀ ۱- در صورتی که در اثر اجرای طرح خسارتی (بدون لزوم تصرف و خرید) به اشخاص وارد آید خسارت براساس مقررات این مادۀ تعیین و پرداخت خوهد شد.
- تبصرۀ ۲- در مواردی که خسارت ناشی از نقصان آب باشد و جبران کسری آب امکان‌پذیر باشد بدون پرداخت خسارت تعهد تحویل کمبود آب به حد مصرف مفید خواهد شد والاخسارت پرداخت می‌شود.
- تبصرۀ ۳- اراضی واقع در خارج محدوده شهرها که در مسیر شبکه آبیاری قرار می‌گیرند با رعایت حریم مورد نیاز از طرف صاحبان این اراضی بدون تشریفات و مجانا در اختیار دولت قرار می‌گیرد در صورتی که در اراضی مزبور مستحدثات یا اعیانی وجود داشته باشد و بر اثر اجرای طرح تاسیسات فوق‌الذکر از بین برود یا خسارتی به آنها وارد شود مؤسسات دولتی مربوط باید خسارت مالک اعیانی را به ترتیب مذکور در این مادۀ تقویم و پرداخت نمایند بدون اینکه کارهای ساختمانی از جهت پرداخت خسارت متوقف شود. حریم انهار و شبکه آبیاری به پیشنهاد وزارت آب و برق به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
- تبصرۀ ۴- در مورد اراضی که در اجرای قوانین اصلاحات ارضی به زارعین واگذار شده مفاد تبصره ۲ مادۀ ۱۹ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۹ /۱۰ /۴۰ رعایت می‌شود.
- تبصرۀ ۵- وزارت کشاورزی می‌توند برای اجرای طرح‌های توسعه کشاورزی از اختیارات این مادۀ و تبصره‌های مربوطه استفاده نماید و در چنین مواردی وزیر کشاورزی به جای وزیر آب و برق خواهد بود.
رئیس- آقای دکتر عاملی بفرمایید.
دکتر عاملی- جناب آقای رئیس، همکاران ارجمند همانطور که توجه فرمودید مادۀ ۵۰ تعیین می‌کند در صورتی که وزارت آب و برق احتیاج داشته باشد به اراضی به چه نحو این اراضی در اختیار وزارت آب و برق قرار خواهد گرفت و شکل‌های مختلفی در اینجا تعیین شده منتهی در اینجا نکته‌ای هست که وزارت آب و برق این زمین‌ها و این اراضی را برای چه می‌خواهد مادۀ ۵۰ تعیین کرده است که زمین‌هایی را که به منظور طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی تاسیسات اصلی و فرعی مربوطه و استفاده از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، این زمین‌ها را تعیین کرده است که با شرایط و مقرراتی که مادۀ ۵۰ بیان می‌کند در اختیار وزارت آب و برق بگذارد در اینجا باید عرض کنم که متأسفانه مثل این است که وزارت آب و برق بر تخصص‌های خودش این نکته را هم می‌خواهد اضافه کند که متخصص طرح‌های مضاعف هم هست یعنی لوایحی را ضمن لوایح تقدیم می‌کند که مربوط به لایحه اصلی نیست لایحه‌ای که امروز در مورد آن بحث می‌کنیم عنوان خاصی دارد قانون آب و نحوه ملی شدن آب در اینجا البته باید همانطور که مادۀ ۹۱ آیین‌نامه مجلس حکایت می‌کند تمام مواد مربوط به این لایحه باشد چنانچه برای اجرای ملی شدن آب زمین‌هایی لازم است در اختیار وزارت آب و برق گذاشته شود لایحه باید پیش‌بینی کند که چطور این زمین‌ها را در اختیار وزارت آب و برق بگذارد بنابراین اگر در ابتدای لایحه آمده بود که هرگاه برای اجرای طرح‌های سدسازی و زیرزمینی احتیاج به زمین پیدا شود هیچ حرفی نبود و کاملاً مربوط به متن لایحه ولی در اینجا متأسفانه کلمات دیگری می‌بینیم که هیچ ارتباطی به این لایحه ندارد و ناقض قوانینی است که قبلا به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است و آن چند کلمه عبارت است از طرح‌های عمرانی و صنعتی و طرح‌های توسعه کشاورزی در اینجا ما تعیین کردیم که اگر وزارت آب و برق برای طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی احتیاج داشت به زمین طبق این مقررات به او بدهیم در صورتی که این موضوع اصلا موضوع این لایحه نیست اگر فرض کنیم که وزارت آب و برق موظف باشد که طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی را پیدا کند باید طبق قانون جداگانه باشد و نمی‌شود در این قانون آن را مخفی و پنهان کرد و اما مشکلات قانونی که پیدا می‌کند چون ما قبلا دو قانون داریم که ناظر به این موضوع است یکی قانون اراضی زیرسد که شرکت‌های کشت و صنعت را تصویب کردیم در اراضی زیر سد تشکیل بشود و در همان قانون شاید در مادۀ ۵ پیش‌بینی کردیم که چنانچه احتیاج به زمین‌هایی داشت چطور آن زمین‌ها را در اختیار بگیرد بنابراین از این جهت دست وزارت آب و برق باز است ولی جای دیگر در قانون برنامه عمرانی چهارم تصویب کردیم و این اختیار را به هیات عامل سازمان برنامه دادیم که هر گاه طرح‌های عمرانی یا کشاورزی یا توسعه صنعتی را آن سازمان صلاح بداند و تصویب کند باز به موجب مواد خاصی در قانون برنامه چهارم که شبیه به این است تقریبا به سازمان برنامه اجازه داده شده است که زمین‌هایی را که لازم دارد طبق اختیاراتی که دارد استفاده کند. بنابراین وقتی که این مساله را تکرار می‌کنیم معنی آن چه خواهد بود؟ اولا این قانون قانون لاحق است و از این به بعد این قانون ملاک عمل قرار می‌گیرد بنابراین هر ذیحسابی از این به بعد حق دارد به موجب مادۀ ۵۰ قانون ملی شدن آب جلوی هر طرح عمرانی توسعه کشاورزی و صنعتی را که به تصویب وزارت آب و برق نرسیده باشد بگیرد بنابراین چون چنین منظوری نداریم (دکتر الموتی- عکس قضیه درست است) چطور عکس قضیه درست است؟ این قانون ملاک عمل است برای اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی زمین‌هایی که لازم باشد باید به تصویب وزارت آب و برق و مدیرعامل سازمان برنامه رسیده باشد یعنی در آن یک شرط وزیر آب و برق هست یعنی تمام طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی که حتی مربوط نباشد به هیچ نحوی به وزارت آب و برق برای اینکه زمینی را تصرف کند باید به تصویب وزارت آب و برق برسد (وزیر آب و برق- چنین چیزی نیست) این استنباط من است و اگر غیر از این است تشریف بیاورید و توضیح بدهید و به این دلایل پیشنهاد حذفی را تقدیم می‌کنم که کلمات عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی از این لایحه حذف شود.
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری بفرمایید.
دکتر اسفندیاری- من خیلی خوشوقتم که یک مقدار از آنچه را که می‌خواستم بگویم جناب آقای دکتر عاملی فرمودند و بیش از این وقت مجلس را نمی‌گیرم فقط عرض می‌کنم که مطالق قوانینی که در سابق به تصویب رساندیم و روشی که از لحاظ پارلمانی برای مجلس هست و به طور کلی در این مجلس رعایت می‌شود باید سه قسمت از این مادۀ ۵۰ حذف شود در قسمت اول مادۀ ۵۰ که نوشته هر گاه برای اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی و تأسیسات اصلی و فرعی مربوطه و استفاده از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی احتیاج به ... الی آخر بنده عقیده دارم یک قسمتی از این مادۀ باید به صورت دربیاید هر گاه برای اجرای طرح‌های عمرانی ... بنده جناب آقای دکتر عاملی گذاشتن طرح‌های عمرانی را ضروری می‌دانم که گذشته شود طرح‌هایی که مربوط به وزارت آب و برق است یک مقدار از طرح‌های عمرانی هست که در برنامه‌های سوم یا چهارم پیش‌بینی می‌شود و از این جهت بنده عقیده‌ام این است که این قسمت باید باشد ولی صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی و تاسیسات اصلی و فرعی مربوطه باید حذف شود موضوع دیگر در تبصرۀ ۳ است یک قسمتی آورده شد که مغایر قوانین قبلی و مالکیت و اسناد مالکیت است که به دست این اشخاص داده شده و آن این است که در سطر دوم تبصرۀ ۳ نوشته بدون تشریفات قانونی مجاناً در اختیار دولت قرار بگیرد البته اینکه به چه صورت در اختیار دولت قرار بگیرد بنده حرفی ندارم ولی اگر مجلس که خودش مرجع قانونگذاری است تجویز کند بنده تعجب می‌کنم (مهندس روحانی- فقط نوشته بدون تشریفات) بله معذرت می‌خواهم ولی بدون تشریفات مفهوم چیست به هر حال بدون تشریفات و مجانا باید از تبصرۀ ۳ حذف شود و اگر قرار است که مجانا هم در اختیارشان قرار گیرد باید به صورتی باشد که تشریفات رعایت بشود یعنی اگر سند مالکیتی در اختیار وزارت آب و برق است این سند مالکیت اصلاح بشود و این قسمت در اختیار وزارت آب و برق قرار بگیرد و آن قسمت که در اختیار وزارت آب و برق نیست به اختیار خود مالک باشد باقیمانده زمین یا آنچه که برای طرف مانده در دست طرف بماند مثل اراضی نباشد که ارتش از افراد گرفته ولی سند مالکیت را از افراد نگرفتند بعد از ۱۰ سال ۲۰ سال می‌خواهد تخلیه کند آنها آمده‌اند گفته‌اند ما مالک آنجا هستیم یا اولا دان آنها آمده‌اند که ما مالک آن هستیم و الان که ارتش آمده تخلیه کند آنها می‌خواهند زمین‌ها را برای خودشان بردارند (مهندس ظهیری- در قانون قبلی تصویب فرمودید) ممکن است در جای دیگر هم این اشکال پیدا شود و در جای دیگر هم ممکن است چون این تشریفات انجام نشود یعنی من مقصودم از این بدون تشریفات مناقصه و مزایده نیست اگر آن تشریفات مناقصه و مزایده باشد امری علیحده است ولی تشریفاتی که در اینجا گفته می‌شود چون اعم است چون شامل همه زمین‌ها می‌شود (مهندس ظهیری- خرید چیزی مطرح نیست عبور انهار و مجاری است) شبکه آبیاری است و زمینش متعلق به اشخاص است اینجا توجه بفرمایید نوشته «اراضی واقع در خارج محدوده شهرها که در مسیر شبکه آبیاری قرار می‌گیرند ...» برنامه این شبکه آبیاری ممکن است عرضش زیاد باشد.
مهندس ظهیری- اگر عیانی زیاد باشد.
رئیس- اجازه بفرمایید صحبتشان را بفرمایند.
دکتر اسفندیاری- موضوع دیگر که تذکرش لازم است موضوعی است که در تبصره ۵ این مادۀ آمده من نمی‌دانم به چه مناسبت در این لایحه آمده است چون این موضوع مربوط به کشاورزی است و ما الان داریم لایحه ملی شدن آب را تصویب می‌کنیم و ما الان داریم لایحه ملی شدن آب را تصویب می‌کنیم و اصلا این تبصره به این لایحه که مورد رسیدگی است مربوط نیست و چون مربوط نیست به پیشنهاد هر شخص و هر وزارتخانه‌ای هست باید این تبصره ۵ از این مادۀ حذف شود.
رئیس- آقای دکتر دادفر فرمایشی دارید.
دکتر دادفر- توضیحاتی که نماینده محترم جناب آقای دکتر عاملی به استحضار نمایندگان محترم مجلس شورای ملی رساندند درباره اینکه با تصویب مادۀ ۵ و ذکر عبارت «هرگاه برای اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی الی آخر» به این کلیت این مادۀ تصویب شود و نتیجتا نقض ضمنی لایحه برنامه عمرانی چهارم و یا لایحه کشت صنعت خواهد بود به نظر بنده به این ترتیب که عنوان فرمودند نیست دلیلش این هم این است که عرض می‌کنم خدمتتان (دکتر صدر- ترتیب دیگرش را بفرمایید) جنابعالی از مسافرت تشریف آورده‌اید تازه نفس هستید برای قطع کلام ناطق، در اینکه اختیار داده شود یا نه یا این مادۀ ذکر بشود یا نه بنده حرفی ندارم فقط مخالفتم از این جهت بود که این مادۀ ناقض مواد دیگر است بنده لایحه عمرانی چهارم یا کشت صنعت را در نظر ندارم به چه نحو پیش‌بینی شده و به چه نحو و چگونه است و آنچه که اینجا هست در لایحه ملی شدن آب که مامور آن وزارت آب و برق است داده می‌شود و بدیهی است هر عنوانی در هر مادۀ‌ای ذکر می‌شود در حدود قدرت آن لایحه است و اینجا که راجع به طرح‌های عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی تصویب می‌کنیم محققا آن مقدار از طرح‌های عمرانی است که ضمانت اجرای آن هم بر وزارت آب و برق محول است و لذا نمی‌شود گفت ما یک طرح عمرانی و صنعتی گفتیم پس تمام طرح‌هی عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی مملکت باید به تصویب وزارت آب و برق برسد چون قانون مربوط به وزارت آب و برق است و منابع ملی شدن آب است و مامور اجرای این قانون هم وزارت آب و برق است از این نظر اگر اشکال حقوقی بر این مطالب وارد بود تصور می‌کنم با این توضیح بنده اگر برای جنابعالی قانع‌کننده باشد این اشکال وارد نیست چون در حدود صلاحیت وزارت آب و برق و منحصرا راجع به طرح‌های عمرانی و کشاورزی است که این وزارتخانه مامور اجرای آن است و اما در مورد تبصرۀ ۳ مطلبی در اینجا فرمودند که بدون تشریفات و مجاناً در اختیار دولت قرار می‌گیرد این مطلب در جلسه گذشته هم مطرح شد و نمایندگان محترم هم اظهار نظر کردند فقط بنده برای توضیح به استحضار می‌رسانم که تشریفات قانونی تشریفات غیر از قانون است تشریفات عبارت از مقدماتی است که برای اجرای مطالبی قانون مقرر داشته در بعضی مواقع که ملاحظه می‌شود که رعایت این تشریفات باعث رکود فلسفه نهایی قانون است از این تشریفات صرفنظر می‌شود مثلا ما آمده‌ایم برای رسیدگی به دعاوی در خانه‌های انصاف گفته‌ایم بدون رعایت تشریفات یا در دعاوی راجع به حمایت خانواده گفته‌ایم بدون تشریفات آیین دادرسی مدنی چرا این تشریفات را حذف کردیم برای اینکه اگر تشریفات آیین‌دادرسی مدنی در این قبیل دعاوی را مطرح می‌کردیم آن هدف منظور از خود قانون در واقع از بین می‌رفت لذا نوشتن اینکه با تشریفات قانونی یا بدون تشریفات قانونی غیر از این است که با قانون یا غیر از خود قانون است و آن عبارت که در کمیسیون دادگستری تصویب شده بود با توجه به این مطلبی بود که در جلسه گذشته هم مجلس شورای ملی نظر داد که تشریفات قانونی حذف شود باید عرض کنم توضیحاتی که همکار محترم جناب آقای رامبد فرمودند بی‌قانون عمل می‌شود این توضیحات به نظر بنده که در کمیسیون به آن رأی داده بودند صحیح نبود به این دلیل که عرض کردم و در اینجا هم که به وزارت آب و برق مأموریت انجام کارهای عمرانی را داده‌اند برای این است که واقعاً کارهای عمرانیش معطل نماند ما باید بین مصالح عموم و مصالح افراد وقتی که دو منفعت با هم تعارض پیدا می‌کنند آن را که عمومی‌تر است در نظر بگیریم ما نمی‌خواهیم در اینجا به خاطر اینکه ۵۰ متر مربع زمین یک آقایی در موقع خودش هنوز تقویم نشده و ملکش انتقال قطعی نیافته یک پروژه عمرانی و یک برنامه‌های معوق بماند و یک کانال دو سه ماه معطل بماند و تمام حساب‌ها و نقشه‌ها معطل بماند اگر این کار را ما بکنیم و معطل بگذاریم آن نقشه‌های اساسی که روی آن قرارداد بسته شده و بودجه و بند و مدتش تعیین شده تام اینها به هم می‌خورد و در نتیجه منافع عمومی یعنی ملت را در اینجا معارض می‌شود با منافع فرد بدیهی است حق محترم است حقوق افراد محترم است تا موقعی که تعارض با حق عمومی نداشته باشد در اینجا منظور قانونگذار این است که بتواند جهت عمران این کارها را انجام بدهد و در نتیجه ذوی‌الحقوق را هم آنچه درباره حقوقشان تأکید شده بپردازد طبق مقرراتی که پیش‌بینی کرده‌اند و قانون برنامه چهارم این مطلب را تایید کرده و تصویب کرده و این مطلبی غیر از قانون برنامه چهارم نیست فقط در طرح‌های عمرانی مربوط به آن (دکتر یزدان‌پناه- در برنامه چهارم این مطلب هست) (پزشک‌پور- اگر فقر مربوط به وزارت آب و برق است پس مدیرعامل سازمان برنامه در اینجا چه می‌گوید؟) این دیگر با خود وزارت آب و برق است ما نمی‌خواهیم که تمام کارها را به وزارت آب و برق بدهیم می‌گوییم آقای وزیر آب و برق با وجود اینکه طرح مربوط به شما است در موقع تصرف آقای مدیرعامل سازمان برنامه هم باید دخالت کند با توضیحاتی که دادم امیدوارم رفع ابهام از نمایندگان مجلس شورای ملی شده است.
رئیس- آقای مهندس ظهیری فرمایشی دارید بفرمایید.
مهندس ظهیری (معاون وزارت آب و برق)- بنده با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و نمایندگان مجلس شورای ملی می‌خواستم به عرضتان برسانم در موقع چاپ اشتباهاتی روی داده که عبارت از دو جمله است که بنده استدعا می‌کنم اصلاح شود یکی در خود مادۀ ۵۰ است در سطر نوزدهم که انجام تشریفات ارزیابی و پرداخت بهای خرید مانع تصرف و «انجام» باید بشود انجام تشریفات ارزیابی و پرداخت بهای خرید مانع تصرف و «اجرای» کار نیست یکی دیگر در بند الف سطر ششم «تودیع» را در کمیسیون کرده‌ایم «سپردن» بنابراین استدعا می‌کنم این دو مورد را اصلاح بفرمایید، دیگر اینکه آقای دکتر نجیمی پیشنهادی دادند و پیشنهاد ایشان تصویب شد ولی جمله‌ای که به پیشنهاد ایشان اضافه شده ذکر نگردیده است و آن جمله اضافی این است «به ودیعه گذارده خواهد شد» که نوشته بودند به صندوق ثبت محل به ودیعه گذارده خواهد شد، که همانطور که عرض کردم جمله به این صورت باید بماند «پس از سپردن بها از طرف وزارت آب و برق به صندوق ثبت محل دادستان شهرستان یا نماینده او سند انتقال را از طرف مالک یا مالکین امضاء خواهد کرد» بنده خواستم ضمن تایید فرمایشات جناب آقای دکتر دادفر به عرض برسانم که تبصره ۳ که توضیح دادند در تبصره ۵۶ بودجه سال ۱۳۴۴ تصویب فرموده‌اید و یک بار هم در قانون برنامه چهارم مادۀ ۲۹ راجع به عبور انهار ... آبیاری و شبکه انتقال نیرو مجددا قید شده است و چون اینجا قانون باید جامعیت و کاملیت داشته باشد مجددا ذکر شده است و چیز تازه‌ای نیست.
رئیس- نظری دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) آقای دکتر عاملی متقاعد شدید؟
دکتر عاملی- خیر.
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری شما قانع شدید؟
دکتر اسفندیاری- بنده هم متقاعد نشدم.
رئیس- بنابراین پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید از سطر اول مادۀ ۵۰ قانون آب و نحوه ملی شدن آن کلمات «عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی» حذف شود.
با تقدیم احترام- دکتر عاملی.
رئیس- مثل اینکه این پیشنهاد کلی تراز پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری است.
دکتر اسفندیاری- خیر قربان، دنباله‌اش را بنده عرض کردم که حذف شود.
رئیس- پیشنهادات آقای دکتر اسفندیاری قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم از سطر اول و دوم مادۀ ۵۰ «و صنعتی و توسعه کشاورزی و سدسازی و تاسیسات اصلی و فرعی مربوطه» حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم در تبصره ۳ مادۀ ۵۰ «بدون تشریفات و مجانا» حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
پیشنهاد می‌کنم تبصره ۵ مادۀ ۵۰ حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
دکتر اسفندیاری- اجازه بفرمایید توضیح عرض کنم.
رئیس- توضیح لازم ندارد، بنابراین به مادۀ ۵۰ با حذف کلیه جملاتی که آقای دکتر اسفندیاری و آقای دکتر عاملی پیشنهاد فرمودند رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا پیشنهاد آقای دکتر عاملی قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید از سطر اول مادۀ ۵۰ قانون آب و نحوه ملی شدن آن کلمات «عمرانی و صنعتی و توسعه کشاورزی» حذف شود.
با تقدیم احترام- دکتر عاملی.
رئیس- از خانم‌ها و آقایانی که موافقند که این کلمات حذف نشود خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا قسمت بعدی پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری قرائت می‌شود.
دکتر اسفندیاری- چون این قسمت پیشنهاد آقای دکتر عاملی تصویب نشد پیشنهاد خودم را در این مورد پس می‌گیرم.
رئیس- حالا رأی می‌گیریم که بدون تشریفات و مجانا اضافه شود خانم‌ها و آقایانی که با این قسمت موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، حالا پیشنهاد تبصره ۵ قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم تبصرۀ ۵ مادۀ ۵۰ حذف شود.
دکتر اسفندیاری.
رئیس- خانم‌ها و آقایانی که موافقند تبصره ۵ مادۀ ۵۰ به جای خودش باشد خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، حالا به مادۀ ۵۰ به صورتی که هست با اصلاحاتی که به عمل آمد رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ۵۱ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۱- درصورتی که در اثر ملی شدن آب در ناحیه یا منطقه‌ای آب قنوات و چاه‌ها و هر نوع تأسیسات استخراج آب زیرزمینی متعلق به اشخاص تملک شود و یا در اثر اجرای طرح‌های مربوط به ملی شدن منابع موجود نقصان یافته یا خشک شوند به ترتیب زیر باری جبران خسارت عمل خواهد شد:
- ۱- در مواردی که اراضی زراعتی آبی مشروب شده به وسیله این منابع در محدوده طرح عمرانی قرار گیرند و تأمین آب آنها از منابع ملی شده طرح مقدور باشد یا در مواردی که این اراضی خارج محدوده طرح عمرانی بوده و تأمین آب آنها از منبع دیگری به حد مصرف مفید امکان‌پذیر باشد فقط بهای عادله قنات یا مؤسسات استخراج آب طبق مقررات این قانون به مالک یا متضرر پرداخت می‌شود در غیر این صورت خسارت طبق تبصره ۱ مادۀ ۵۰ این قانون تعیین و پرداخت خواهد شد.
- ۲- نسبت به چاه‌ها و قنوات و تاسیسات مربوط به استخراج آب زمینی که قانونا می‌بایستی پروانه داشته باشند ولی بدون پروانه ایجاد شده‌اند طبق تبصره ۲ مادۀ ۲۳ این قانون اقدام خواهد شد.
- ۳- در مورد اراضی که از منابع ملی شده در داخل و یا خارج طرح آبیاری می‌شوند و خسارت آب طبق این قانون پرداخت شده است بهای آب مصرفی طبق مقررات و معیارهای وزارت آب و برق مانند سایر مصرف‌کنندگان آب از طرف مصرف‌کننده باید پرداخت شود.
- ۴- در مورد اراضی و تاسیسات کشاورزی اشخاص و کشاورزانی که از خارج طرح به داخل طرح جابه‌جا می‌شوند طبق مادۀ ۸ قانون راجع به الحاق هشت مادۀ به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب ۲۲ /۳ /۱۳۴۶ عمل خواهد شد.
رئیس- در مادۀ ۵۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۱ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۲ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۲- وزارتخانه‌های منابع طبیعی و اصلاحات ارضی مجازند مراتع غیر مشجر و اراضی موات و بایری که مورد احتیاج وزارت آب و برق به منظور اجرای طرح‌های عمرانی باشد در اختیار آن وزارتخانه‌ها قرار دهند.
- تبصرۀ ۱- وزارت آب و برق راسا یا به وسیله سازمان‌ها و شرکت‌های تابع خود هر گونه دخل و تصرفی که به منظور بهره‌برداری لازم بداند می‌تواند در اراضی واگذاری مزبور بنماید.
- تبصرۀ ۲- به منظور حفظ اراضی واگذاری به صورت اولیه یا دائر و جلوگیری از تجاوز به اراضی مزبور و وزارت آب و برق می‌تواند به وسیله پلیس آب وظایفی را که طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی به عهده وزارت منابع طبیعی محول شده است مستقیما انجام دهد و از متجاوزین خلع ید نماید.
- تبصرۀ ۳- در مورد اراضی واگذاری از طرف وزارتین منابع طبیعی و اصلاحات ارضی و تعاون روستایی به وزارت آب و برق در صورتی که سند مالکیت به نام وزارتخانه‌های فوق‌الذکر صادر شده باشد ثبت اسناد مکلف است اسناد مالکیت صادره را به نام وزارت آب و برق ثبت نماید و در صورتی که سند مالکیت صادر نشده باشد جریان ثبتی را به نام وزارت آب و برق تا صدور سند مالکیت ادامه دهد.
رئیس- در مادۀ ۵۲ نظری نیست؟ آقای موید امینی بفرمایید.
موید امینی- عرض کنم مطلبی که بنده می‌خواستم به عرضتان برسانم البته استدعا می‌کنم آقای دکتر دادفر هم توجه بفرمایند که این جمله بدون تشریفات و مجانا با این بدون هیچگونه تشریفاتی از متجاوزین خلع ید نماید تفاوتی ندارد این را می‌خواستم قبلا عرض کنم که توجه بفرمایید که بعد نفرمایید این طور نیست اینجا نوشته شده: «به منظور حفظ اراضی واگذاری به صورت اولیه یا دائر و جلوگیری از تجاوز به اراضی مزبور و وزارت آب و برق می‌تواند به وسیله پلیس آب وظایفی را که طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی به عهده وزارت منابع طبیعی محول شده است انجام دهد» به عقیده بنده همین قسمت کافی است و زائد هم هست تا حدی همین مطلب که این اراضی را بشود حفظ شود و وظایف قانونی را انجام داد اینجا چطور شده این در اصل قانونی هم که دولت داده بود مثل اینکه جملات «بدون هیچگونه تشریفات قانونی خلع یاد نماید» نبوده و این قسمت را در کمیسیون اضافه کرده‌اند و به عقیده بنده این در شان مجلس نیست که بیاید یک چنین جمله‌ای را اضافه کند که از متجاوزین خلع ید نماید بدون هیچگونه تشریفات، ما قانون داریم، اگر کسی قتل کرده، اگر کسی تجاوز کرد، اگر غصب کرد، اگر کسی را کشت، اگر به بیت‌المال مردم تخطی کرد، یا به هر شکل دیگر، قانونی هست که می‌توانند طبق آن قانون عمل کنند و اگر چنین قانونی که «بدون تشریفات قانونی خلع ید نماید» به دست یک ماموری بیفتد خدا می‌داند که چه می‌کند (صحیح است) ما دفاع از متجاوز نمی‌کنیم ولی ممکن است یک آدمی واقعاً تجاوز هم نکرده باشد فردا یقه‌اش را می‌گیرند و پدرش را درمی‌آورند که آقای بیا نعل بر ستورم بند (صحیح است)، مسأله این است که آقایان امروز را ملاحظه نفرمایید بنده و آقایان همیشه نخواهیم بود، ما خواهیم رفت ولی عواقب این قبیل قوانین می‌نماید در این مملکت و این کار درست نیست، این در شان مجلس هم نیست (صحیح است) که چنین قانونی تصویب کند و به دست دولت بدهد، بنده فکر می‌کنم جناب آقای مهندس روانی هم خودشان قبلا موافق باشند، برای اینکه به اندازه کافی قدرت قانونی به ایشان داده شده که تجاوزی را با قانون بگیرند و هیچ لزومی ندارد که بدون هیچگونه تشریفات قانونی بیایند از کسی خلع ید کنند که فردا بگویند وزارت آب و برق ا تمام دستگاهش راه افتاده و این عمل خلاف را کرده بنابراین بنده استدعا می‌کنم آقایان بدون اینکه تعصب به خرج بدهند همانطور که در جلسه گذشته نظر اقلیت را قبول فرمودند حالا هم آقای وزیر آب و برق هم قبول بفرمایند و نمایندگان محترم هم قبول بفرمایند و این پیشنهادی را که بنده تقدیم می‌کنم تصویب بفرمایند.
رئیس- آقای پزشک‌پور بفرمایید.
پزشک‌پور- در خصوص مادۀ ۵۲ همکاران گرامی گذشته از این که حاوی مسائلی است که از نظر لایحه ملی شدن آب می‌بایست مورد بحث قرار بگیرد از جهات کلی نیز حائز توجه است و استدعای آنرا دارم که همکاران گرامی توجه دقیق به مسائلی که عرض می‌کنم مبذول بفرمایند من ناچار هستم این دو تأسف را ابراز کنم یکی اینکه این مادۀ ۵۲ مادۀ پزشک‌پور پیشنهادی از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی است و دیگر اینکه متأسفانه این مادۀ ۵۲ با همه عرایضی که در کمیسیون عرض کردم و متأسفانه استدلال همکار گرامی آقای دکتر دادفر هرگز منطبق با اصول و موازین حقوقی و قانونی که ایشان به آن عنایت دارند نیست در کمیسیون دادگستری به تصویب رسید (دکتر دادفر- تشخیص جنابعالی است جنابعالی دلایلتان را بفرمائید) حالا دلیلش را عرض می‌کنم به طور قطع قوه مقننه باید واضع قوانین و مقرراتی باشد که منطبق بر منطق قانونگذاری باشد قانونگذاری خود دارای یک آئین مشخصی است الان مسئله خیلی روشن و صحیحی که دوست عزیز آقای دکتر عاملی توضیح دادند منطبق با آئین قانونگذاری است بطور قطع و یقین باید مقررات هر قانون را به کیفیتی وضع بکند که بطور صریح مخصوص به خود آن قانون باشد از تعارض و ابهام بپردازد از تشابه مقررات در مواد مختلف پرهیز بکند تا اینکه مسئولیت‌ها مشخص باشد و تا اینکه وظیفه و تکلیفش مردم و مقامات اجرائی مشخص و معین باشد (صحیح است) اگر به این مسئله توجه نشود و ابهام و تداخل مقررات در قوانین مختلف بروز بکند نظم اجتماعی آن گونه که باید و شاید استقرار پیدا نمی‌کند یکی از مسائل بسیار مهم و اساسی این است که این مادۀ ۵۲ در آنجا که در اصل مادۀ شأن نزول آن نبوده شأن نزول از نظر پیشنهاددهندگان مادۀ ۵۲ مقررات بسیار شدید یعنی مقررات شدید نمی‌شود گفت نقض شدید مقرراتی است که در تبصره‌های دیگر پیش‌بینی شده و جناب آقای مهندس روحانی نمایشگر فئودالیسم اداری است (صحیح است) در مادۀ ۵۲ ذکر شده است که وزارتخانه‌های اصلاحات ارضی و منابع طبیعی مجازند که اراضی و مراتع را به وزارت آب و برق واگذار کنند من می‌خواهم بدانم بر حسب مقررات کلی کجا سازمان‌های دولتی و دولت منع شده‌اند بر اینکه اراضی یک وزارتخانه را املاک یک وزارتخانه را به وزارتخانه دیگر یا سازمان دولتی دیگر واگذار نکنند، کجا چنین منظور و موردی هست که دولت چنین اختیاری ندارد، (خواجه نوری- ندارد باید حتما قانون داشته باشد) موارد متعددی را به جنابعالی ارائه خواهم داد که به موجب تصویب‌نامه همین حالا بسیاری از اراضی و املاک متعلق به خودش را دولت به سازمان‌های متعدد واگذار خواهد کرد بعنوان نمونه ساختمان وزارت کشور و ساختمان وزارت بهداری را عرض می‌کنم که به وزارت اطلاعات واگذار کردند (دکتر اسفندیاری- تازه اینجا مجاز شده نه مکلف) بله مجاز شده نه مکلف ولی اگر چنین مادۀ پنجاه و دوئی به تصویب مجلس و قوه مقننه برسد تألیف فاسدش اینست یعنی مفهوم مخالفش اینست جناب آقای خواجه نوری که بطور کلی دولت چنین اجازه‌ای ندارد در حالی که چنین نیست و دولت نسبت به نقل و انتقال اراضی و املاک خودش به مؤسسات و سازمان‌های دولتی دیگر این اجازه را دارد و به این دلیل است که این مادۀ ۵۲ معرض است با اصول کلی قانونی و حقوقی و اختیاراتی که دولت بر طبق این اصول کلی دارد در نتیجه بخاطر اینکه در تبصره‌های دیگر یک موادی را پیش‌بینی بکنیم به این کیفیت می‌آئیم ماده‌ای را تصویب می‌کنیم که این معارض است با اختیارات کلی دولت و معارض است با اختیارات حقوقی دیگر و بطور قطع اشکالات بسیار ایجاد خواهد کرد من نمی‌دانم اگر مجلس این عقیده را دارد اگر خانم‌ها و آقایان این عقیده را دارند که هرگاه دولت خواست یک خانه ملکی خودش را به سازمان دولتی دیگر به وزارتخانه دیگر واگذار کند لایحه‌ای باید بیاورد البته آن وقت است که به این لایحه باید رأی داد در حالی که جز این است در تبصره یک ملاحظه بفرمائید کار مقنن باید کار منطقی باشد یعنی آنچه را که از یک قانون استنباط می‌شود آن مفهومی را که یک قانون در بر دارد این منطقی نیست که دوباره در مادۀ دیگر یا در تبصره دیگر به آن اشاره شود و بصورت جداگانه ذکر بشود به موجب این مادۀ ۵۲ اجازه داده شده است که وزارتخانه‌های اصلاحات ارضی و منابع طبیعی املاک خودشان را اراضی و مراتع را که من البته از مرتع غیر مشجر چیزی نفهمیدیم چون اگر مرتع مشجر باشد جنگل است و نمی‌دانیم که این پیشنهاد به چه کیفیت بوده و مرتع غیر مشجر یک اصطلاحی است که در این مادۀ ۵۲ نشان داده می‌شود (خواجه نوری- در قانون بهره‌برداری و حفاظت جنگل‌ها تعریف قانونی دارد که شما در موقع تصویبش تشریف نداشتید) آن هم غیر منطقی بوده اگر آن وقت بودم این اعتراض را خدمت آقایان می‌کردم علی‌ایحال این وزارتخانه به موجب مادۀ ۵۲ مراتع غیر مشجر یا اراضی بایر را واگذار می‌کند خوب وقتی واگذار کردند معلوم است که وزارت آب و برق هر نوع فعل و انفعالی که دلش بخواهد در این اراضی خواهد کرد دیگر این تبصره یک چیست که نوشته است وزارت آب و برق مجاز است در این اراضی که وزارتخانه‌های اصلاحات ارضی و منابع طبیعی به وزارت آب و برق واگذار کرده‌اند اقدامات عمرانی انجام بدهد (مهندس فروهر- این هم خیلی روشن است) این واقعا روشن است به حدی روشن است و به حدی معلوم است که وقتی ملکی بمن واگذار شد من مجاز هستم که در آن ملک اقدامات لازم و اعمال مالکیت را بکنم وزارت آب و برق هم همین اختیارات را دارد ولی ذکر اینکه تبصرۀ ۲ پشت سرش بیاید و برای اینکه آن جمله‌ای که ناقض کلیه اصول مسلم قانونی و حقوقی است ذکر شود این امری است که آقای مهندس فروهر بسیار روشنن است و قید یک تبصره جداگانه ضرورت نداشته برای این بود که در تبصره دو وضع روشن بشود (مهندس فروهر- بنده چنین عرضی نکردم) جناب آقای مهندس روحانی پشت تریبون فرمودند در مورد بحث درباره این لایحه البته آقای دکتر یزدان‌پناه نفرمائید که بحث در کلیات است و بحث درست درباره این تبصره است که از فئودالیسم اداری اثر و نشانه‌ای نیست متأسفانه باید عرض کنم که هرگز مبارزه لازم با فئودالیسم اداری صورت نگرفته، (صحیح است) در اساسی‌ترین و مهمترین لوایح مربوط به قانون ملی شدن آب که یک امر مفید و اصل مقدس از منشور شاه و مردم است مقرراتی قید شده که مشخص فئودالیسم اداری است (صحیح است) فئودالیسم اداری یعنی چه؟ یعنی اینکه جناب آقای مهندس روحانی جنابعالی و کارمندان شما اختیار داشته باشید بدون تشریفات قانونی یا بدون انجام تشریفات هر امری را که دلتان می‌خواهد انجام بدهید، این فئودالیسم اداری است (صحیح است) من می‌خواستم ببینم که این حکام سابق حکامی که قبل از مشروطیت و قبل از انقلاب می‌فرستادند به ایالات و ولایات فرقشان چه بود، آنها به خودشان اجازه می‌دادند که بگویند چون من حاکم هستم تشخیص من تشخیص قاطع است و من می‌توانم رافع همه اختلافات باشم و می‌توانم حق را از باطل تشخیص بدهم (احسنت) من عرض می‌کنم این تبصرۀ ۲ چنین حالتی را دارد (صحیح است) ما دفاع از متجاوز نمی‌کنیم (رضوی- جنبه ملی دارد این چه حرفی است که می‌زنید) حالا عرض می‌کنم همه چیز جنبه ملی دارد این را به من جواب بدهید آن کسی که از جبهه می‌گریزد آن کسی که صف ملتش را در جنگ ترک می‌کند از او تجاوز به حقوق ملی بیشتر می‌خواهید خواهش می‌کنم نشان بدهید که حتی مقررات ارتش در زمان جنگ بدون محاکمه فرمانده می‌تواند آن یک فراری را اعدام کند شما در اینجا می‌فرمائید بدون محاکمه (مهندس ظهیری- ما کی چنین چیزی گفتیم) (مهندس عترت- این زمین کاملاً مشخص است) ملاحظه بفرمائید ما حافظ قوانین هستیم حافظ اصول کلی قوانین هستیم این اظهار آقای مهندس ظهیری اظهار واردی نیست که این قانونی است، ذکر بدون تشریفات قانونی، قانونی است بجهت اینکه مجلس رأی خواهد داد (دکتر حبیب اللهی- پس از انقلاب اداری چیست؟) انقلاب این است که بر اساس اصول کلی بر اساس اصول عدالت اجتماعی امور انجام بگیرد من در کمیسیون عرض کردم برای متجاوز به مراتع، متجاوز به اراضی بایر، متجاوز به محدوده شرکت‌های کشت و صنعت می‌باید لایحه پیشنهاد کنند برای آنها مجازات اعدام تقاضا کنند، ما موافقت می‌کنیم ولی آنها را بگذارید اعدام تقاضا کنند، ما موافقت می‌کنیم ولی آنها را بگذارید محاکمه بشوند دادرسی انجام بشود (رضوی- بروند در دادگستری که ۱۲ سال دیگر حکم صادر بشود و دادگستری مجازات بکند اینکه نمی‌شود) (زنگ رئیس).
رئیس- آقای رضوی اجازه بدهید صحبت بکنند شما بعد تشریف بیاورید صحبت بکنید.
پزشک‌پور- این ضد انقلاب است که دادگستری نباید حکم بدهد این صحبت شما ضد انقلاب است و مواد این لایحه ضد انقلاب اداری است مسئله بسیار اساسی است شاهنشاه ما کلیه این انقلاب بزرگ اجتماعی را بر طبق قوانین متکی بر قوانین در مسیر دقیق قوانین انجام دادند (صحیح است) عمل ضد انقلاب این است که از این اصول کلی بخواهید عدول کنید هیچ کجا شاهنشاه چنین مسئله‌ای را نفرمودند که شما سازمان‌های دولتی را سازمان‌های مربوط را قائم‌مقام دادگاه‌ها بکنید چنین نیست به موجب این تبصره ۲ آقایان گارد مسلح جنگل می‌تواند خودش بدون هیچگونه تشریفاتی خلع ید بکنید (مهندس ارفع- باید بکند) یعنی چه؟ یعنی قائم‌مقام دادگاه شده یعنی قائم‌مقام مراجع قضایی شده یعنی امر قضاوت به گارد جنگل احاله شده و این درست نیست (صحیح است) متجاوز را کی باید تشخیص بدهد؟ دادگستری آقایان من قبول دارم برای متجاوز مقررات سختی بیاورید ولی کی باید تشخیص بدهد که این شخص متجاوز است آیا کسی که خودش مدعی است (رضوی- تخلفات رانندگی را کی تشخیص می‌دهد) من هم متأسفم از اینکه کمیسیون دادگستری به این تبصره رأی داد برای همین است برای اینکه جنابعالی ممکن است توجه نفرمائید این برای امور خلافی ممکن است که ضابطین عدلیه نظر بدهند ولی امور حقوقی و امور کیفری که در مرحلهبعد از امور خلافی است جز در پیشگاه دادگاه‌ها و مقامات دادرسی کننده نمی‌تواند منتج به نتیجه قطعی باشد بنابراین مسائلی را که عرض می‌کنم از این نظر است اقدامات انقلابی به طور قاطع باید با قاطعیت پیش برود ولی یک راه پیشبرد این اقدامات انقلابی این است که اصول عدالت و قانون بطور کلی رعایت بشود در این تردیدی نیست من ابتدا در بحث درباره ملی شدن آبها همین جا پشت تریبون عرض کردم آقایان بدانید به جهت اینکه این از اصول منشور شاه و ملت است اصول پیشنهادی شاهنشاه است ما بطور کلی با این موارد موافقت داریم ولی نمی‌توانم با این لایحه به این صورت موافق باشیم در اینجا دیگر خواسته‌های شاهنشاه نیست سلیقه وزارت آب و برق است (صحیح است) و این سلیقه را ما هماهنگ با اصول انقلاب نمی‌دانیم و استدعای ما این است. متأسفانه ما مطلب را اینجا عرض می‌کنیم به همان کیفیت که آقای پردلی فرمودند جز خنده‌های ملیح چیزی تحویل نمی‌گیریم زیرا شاید شما هم به لایحه و هم به آراء اطمینان داشته باشید نمی‌دانم ولی اینها را که عرض می‌شود مسائلی است که با سرنوشت این اقدامات و با پیشبرد صحیح انقلاب بستگی دارد و مسائلی است که با اجرای خواست‌های شاهنشاه ارتباط دارد و لطفا عنایت بفرمائید اگر قرار است که سازمان‌های اداری بتوانند خودشان قضاوت کنند و خودشان داوری کنند خودشان گارد مسلح داشته باشند و خودشان اجرا کنند خودشان اختلافات و دعاوی را حل و فصل کنند اگر اکثریت می‌خواهد امر بدین منوال حرکت کند تصویب کند و رأی بدهد ما به این دلایلی که عرض کردم مخالفیم هر لایحه دیگری هم به این کیفیت بیاید ما مخالفت خواهیم کرد با آن مادۀ خاص چون اینها را بر خلاف مادۀ انقلاب اداری می‌دانیم (صحیح است) به این جهات است که من هیچ دلیلی بر وجود مادۀ ۵۲ نمی‌بینم شأن نزول مادۀ ۵۲ این است که این اختیارات مندرج در تبصره‌ها را به وزارت آب و برق بدهید و چون این را نه منطبق با لایحه ملی شدن آب و برق می‌دانیم کما اینکه جزو لایحه اصلی هم نبوده بعد به صورت پیشنهادی داده شده نه منطبق با اصول انقلاب می‌دانیم علی هذا پیشنهاد حذف مادۀ ۵۲ را بطور کلی دارم که تقدیم ریاست می‌کنم (احسنت – احسنت).
رئیس- آقای مهندس ارفع بفرمائید.
مهندس ارفع- بنده استاد ادبیاتی داشتم بنام شادروان نظام وفا (نمایندگان- خدا رحمتش کند) و شعری که همیشه تکیه کلامش بود از آن شادروان بخاطر دارم که می‌گفت «دلایل قوی باید و معنوی – نه رگ‌های گردن به حجت قوی» (احسنت) بنده همیشه تصور می‌کنم در زمانی که می‌شود با کمال متانت و کمال خونسردی ولی با دلایل قوی مسئله‌ای را حلاجی کرد و بحث هیچگونه احتیاجی به داد و فریاد و احساسات نیست (احسنت) مگر زمانی که خدای نکرده دلایل ضعیف باشد در آن موقع می‌بایست تمسک به چنین وسیله‌ای پیدا کرد (یکنفر از نمایندگان- باید همیشه به دلایل قوی توجه داشت) در هر حال بنده امیدوارم بتوانم با کمال خونسردی پاسخ فرمایشات همکار ارجمندم را عرض کنم بنده فکر می‌کردم که همکار ارجمندم و اعضای محترمی که در گوشه سالن صدای احسنتشان بلند بود اقلا یک مرتبه به قانون ملی شدن جنگل‌ها به قانون اصلاحات ارضی به قانون حفاظت و بهره‌برداری جنگل‌ها به قوانین متمم قانون اصلاحات ارضی (دکتر یزدان پناه- قوانین انقلابی) و به قوانینی که عنوان قانون انقلابی دارند مراجعه می‌کنید در مادۀ اول این قانون نوشته شده از تاریخ تصویب این قانون کلیه جنگل‌ها و مراتع اعم از جنگلی و غیر جنگلی و چه و چه و چه ملی محسوب و متعلق به دولت است و در مادۀ دوم مسئولیت حفظ و بهره‌برداری از این منابع به عهده سازمان جنگلبانی است که طبق قانونی که بعدا به تصویب خود آقایان رسیده این مسئولیت به عهده وزارت منابع طبیعی واگذار شده بنابراین قانون ملی شدن جنگل‌ها تکلیف را روشن کرده مسئولیت حفظ و بهره‌برداری از این منابع را به سازمان جنگلبانی یا وزارت منابع طبیعی امروز واگذار کرده از این اختیارات خودش را به وزارتخانه دیگری محول بکند و یا برخلاف آنچه که در قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها مطرح است اقدامی صورت بدهد باید با اجازه قوه مقننه باشد برای این که در قانون بهره برداری و حفاظت از جنگل‌ها صریحا تصریح شده که چگونه از اراضی جنگلی باید بهره‌برداری کرد چگونه از مراتع باید بهره‌برداری کرد و چگونه آنها را باید حفظ کرد حدود اختیارات چیست تشخیص با کیست تشخیص با سازمان جنگلبانی است و بعد کمیسیون پنج نفری است همان اختیارات را امروز آقایان محول می‌کنند به وزارت آب و برق بنابراین کجا وزارت آب و برق مثل خان حاکم سابق می‌گوید چون قدرت را در دست دارم می‌آیم متجاوز به اموال ملی شده را خودم گوشش را می‌گیرم و می‌اندازم بیرون اینطور نیست در قانون بهره‌برداری و حفاظت از جنگل‌ها شما تصریح کردید که سازمان منابع طبیعی یعنی وزارت منابع طبیعی مشخص این منابع طبیعی است اگر اعتراض به کمیسیون پنج نفری احاله می‌شود کمیسیون رسیدگی می‌کند بعد از اینکه رسیدگی کرد خلع ید هم می‌کند بنابراین تمام این تشریفات قانونی را همان وزارت منابع طبیعی طبق قوانینی که تصویب گردید انجام می‌دهد امروز چه می‌کنید؟ آن اختیارات در قسمتی از اختیارات وزارت منابع طبیعی را به وزارت آب و برق محول می‌کنید (دکتر اسفندیاری- مطالعه بفرمائید هیچ همچو چیزی نیست) اجازه بفرمائید بنده مادۀ را می‌خوانم، وزارتخانه‌های منابع طبیعی و اصلاحات ارضی و تعاون روستایی مجازند مراتع غیر مشجر و اراضی موات و بایری که مورد احتیاج وزارت آب و برق به منظور اجرای طرح‌های عمرانی باشد رد اختیار آن وزارتخانه قرار بدهند» این اصل مادۀ، چرا این اجازه را گرفتند برای اینکه مسئولیت حفظ و بهره‌برداری اینها با وزارت منابع طبیعی است و در قسمت اراضی موات و بایر با وزارت اصلاحات ارضی است چون مسئولیت را قانون به عهده آنها گذاشته و آنها هستند که می‌باید تصدی در امر حفظ و نگهداری از اینها را بکنند امروز به اینها اجازه می‌دهد آن قسمتی را که وزارت آب و برق احتیاج دارد در اختیار وزارت آب و برق بگذارند پس در اصل مادۀ هیچگونه اشکالی آقایان نمی‌توانند وارد کنند می‌رسیم به قسمت دوم می‌گوید وزارت آب و برق رأسا یا به وسیله سازمان‌ها و شرکت‌های تابع خود هرگونه دخل و تصرفی که به منظور بهره‌برداری لازم بداند می‌تواند در اراضی واگذاری مزبور بنماید. اینهم خیلی روشن است برای اینکه تصویب فرمودید در قانون حفاظت و بهره‌برداری جنگل‌ها که مراتع غیر مشجر بهیچ وجه قابل تبدیل نیست اراضی جنگل است که قابل تبدیل است اما به موجب این قانون اجازه می‌دهید به وزارت آب و برق که اگر یک مرتع غیر مشجر از طرف وزارت منابع طبیعی در اختیار شما قرار گرفت به منظور نیازی که دارید این مرتع غیر مشجر را تبدیل کنید این اجازه را ما امروز می‌دهیم و کاملاً هم باید بدهیم برای اینکه غیر از این اگر باشد مراتع غیر جنگل قابل تبدیل نیست اراضی جنگل است که قابل تبدیل است بنابراین ملاحظه می‌فرمائید که به تبصره یک هم نیازی هست که در اینجا ذکر شود حالا می‌آییم به تبصرۀ ۲ اجازه بفرمایید قبل از اینکه راجه به تبصرۀ ۲ عرایضی عرض کنم ابتدا راجع به مرتع مشجر و غیر مشجر مطلبی را توضیح بدهم که متأسفانه در گذشته با توجه به اینکه طبق قانون مدنی به ثبت رساندن جنگل‌ها منع قانونی داشته و افراد نمی‌توانسته‌اند این اراضی را به ثبت برسانند آمده‌اند اسمی از خودشان اختراع کرده‌اند به اسم مرتع مشجر اداره ثبت هم قبول ثبت کرده و اسناد مالکیت بنام مرتع مشجر یعنی جنگل صادر شده (مصطفوی نائینی- یعنی اصطلاحی پیش آمده است بنام مرتع مشجر و غیر مشجر) بنابراین در موقعی که قانون ملی شدن جنگل‌ها نوشته شد برای اینکه کسی نتواند از این مطلب فرار بکند اشاره شده جنگل‌ها، مراتع مشجر و مراتع غیر مشجر مرتع مشجر در حقیقت خود جنگل است و باز برای اینکه در تعبیر اینها اختلاف نظری پیش نیاید و نظر افراط شرط نباشد در قانون تعریف شده که مراتع مشجر به چند می‌گویند غیر مشجر به چه می‌گویند و مرتع به چه می‌گویند تمام اینها در قانون تعریف شده و شاید منحصرا این اولین قانونی باشد که در کشور فصل اولش به تعاریف تخصیص داده شده قانون اصلاحات ارضی و ملی شدن جنگل‌ها تعاقب این دو قانون قوانین بعدی است و از اینجا تاریخچه پیدایش تعاریف در قانون بوجود آمده و برای این بوده که هرکس نتواند مطابق میل خودش مرتع را تعریف کند اما تبصرۀ ۲ به منظور حفظ اراضی واگذاری به صورت اولیه یا دائر و جلوگیری از متجاوز به اراضی مزبور وزارت آب و برق می‌تواند بوسیله پلیس آب وظایفی را که طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی بعهده وزارت منابع طبیعی محول شده است انجام دهد. در کجای این تبصره رسیدگی ماهوی را از تشریفات قانونی معاف کرده‌اند بعد می‌گوید «و بدون هیچگونه تشریفات از متجاوزین خلع ید نماید» شما همین اختیار را در قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع به وزارت منابع طبیعی داده‌اید. در آنجا مشخص است همین‌که وظیفه کمیسیون‌های رسیدگی به شکایات انجام گرفت وزارت منابع طبیعی بوسیله گارد جنگلی می‌تواند خلع ید بکند در اینجا عین همان تشریفات را وزارت آب و برق انجام می‌دهد بجای گارد جنگلی پلیس آب و برق این وظیفه را انجام می‌دهد بنابراین نه بدون تشریفات و مقررات قانونی کاری انجام رفته برای اینکه آقایان همین اختیار را در قانون حمایت و بهره‌برداری از مراتع و جنگل‌ها به وزارت منابع طبیعی داده‌اید حالا احاله این اختیار از وزارت منابع طبیعی به وزارت آب و برق مفهومش این نیست که وزارت آب و برق در هر جا رسید بدون رعایت تشریفات اولیه یعنی احقاق حق و اثبات ملی بودن منبع مورد تجاوز بیاید شخص را از محل بیرون کند (پزشک‌پور- این جمله یعنی همین) (رامبد- اگر معنی جمله بدون تشریفات قانونی این نیست خواهش می‌کنم بفرمائید پس معنایش چیست؟) عرض کردم بعد از اینکه طبق وظایفی که بعهده وزارت منابع طبیعی واگذار شده ثابت شد دیگر نباید بروند دنبال ژاندارمری و بگویند ژاندارمری بیا و دست این آقا را بگیر و بیرون بینداز همان اختیاری که می‌تواند یک ژاندارم داشته باشد پلیس آب دارد و در همین قانون هم اینها را بعنوان ضابط دادگستری شما شناخته‌اید (دکتر عاملی- همین مطلب را بنویسید) مفهوم این است که چی نوشته شود؟ عرض کنم در مورد قسمت تبصره سه هم خیال می‌کنم احتیاج به توضیح نداشته باشد خیلی مختصر اشاره می‌کنم منابع ملی شده دو نوع است یکی منابع ملی شده‌ای است که قبلا بوسیله دولت سند مالکیت صادر شده یعنی پاره‌ای از جنگل‌ها و مراتع مثل مراتع دشت مغان و مراتع گرگان این مراتعی است که بنام دولت سند صادر شده و بعد هم یک مقدار مراتع و جنگل‌ها و منابع طبیعی است که طبق قانون ملی شدن متعلق به به دولت شده است بنابراین دو نوع منابع طبیعی داریم برای اینکه ابهامی باقی نماند اشاره شده که نسبت به این منابع ملی که سند مالکیت قبلا به نام دولت صادر شده در مورد اینها تمام مقرراتی که در بالا ااره شده ساری است و وزارت منابع طبیعی مجاز است حق خودش را به وزارت آب و برق احاله کند بنده خیال می‌کنم با توضیحاتی که عرض کردم دیگر اشکالی وجود نداشته باشد (احسنت).
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری بفرمائید.
دکتر اسفندیاری- متأسفانه چون بیش از ۵ دقیقه وقت صحبت ندارم کوشش می‌کنم کوتاه صحبت کنم بعضی از آقایان که پشت تریبون می‌آیند مقدمه صحبتشان با نتیجه گیریشان یکی نیست (عباس میرزائی- ولی نه صحبت آقای مهندس ارفع) می‌خواستم حضور جنابعالی عرض کنم آقای عباس میرزائی که جناب آقای مهندس ارفع وقتی راجع به جنگل‌ها صحبت فرمودند خود ایشان ضوابطی را برای گرفتن اراضی جنگل یا جنگل‌ها یا مراتع مشجر و غیر مشجر ذکر کردند متأسفانه در آخر نتیجه‌گیریشان این بود که تمام این تشریفات هیچ (مهندس ارفع- بنده چنین چیزی نگفتم صورت جلسه را ملاحظه بفرمائید) آنچه که در اول صحبتشان بود این بود که ضوابطی برای گرفتن این اراضی در نظر گرفته شده ولی این جمله بدون انجام تشریفات قانونی چیست؟ (مصطفوی- فقط خلع یدش بی تشریفات است) پس سایر تشریفات را می‌خواهند انجام بدهند و این باید ذکر بشود وقتی نوشته نشده یعنی بدون تشریفات قانونی در این قسمت هم هست جناب آقای دکتر دادفر من نمی‌خواهم بحث‌های حقوقی را در این ۵ دقیقه در پشت تریبون مجلس پیش بکشم و اگر وقت داشتید در خدمت جنابعالی ممکن است در کمیسیون بودجه یا جای دیگر صحبت کنیم بعضی از قوانین بیش از آنچه تشریفاتشان هست چیزی نیست اگر تشریفات را حذف کنید برای اصل مادۀ چیزی نمی‌ماند بهمین دلیل است که برای مالکیت یا گرفتن سند مالکیت یا صدور سند مالکیت برای هر فردی حتی وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی یک تشریفات خاصی در نظر گرفته شده بنابراین آنچه که خواستم اینجا تذکر بدهم و آقایان دیگر هم گفتند این است که این قسمت آخر تبصره ۲ چون نوشته شده است بدون هیچگونه تشریفات قانونی خلع ید بکند یک اجازه خاصی می‌دهد و ما اجازه می‌دهیم به دولت که بدون تشریفات هرچه که خواست انجام بدهد و من با همه اینکه آقای پزشک‌پور پیشنهاد حذف مادۀ ۵۲ را کرده‌اند بنده در مورد همین قسمت پیشنهاد حذف کردم و با همه آنچه که آقای پزشک‌پور فرمودند بقیه قابل تحمل است ولی اینکه بدون تشریفات قانونی باشد من عقیده‌ام این است که برخلاف همه مقررات و قوانینی است که تا بحال وضع شده (احسنت).
رئیس- آقای دکتر وفا فرمایشی دارید؟
دکتر وفا- اگر وقت باشد عرایضی دارم.
رئیس- بفرمائید وقت همیشه هست.
دکتر وفا- با کسب اجازه از مقام ریاست و همکاران ارجمند بنده ناگزیر هستم که اظهار تأسف کنم از اینکه همکار محترم و دوست بسیار ارجمندم سرور گرامی جناب پزشک‌پور در بعضی مواقع شاید دچار احساسات می‌شوند و با آن بیان بسیار شیوا و رسای خود جملات بسیار قشنگی می‌سازند که مبتنی بر همان احساسات است عرض کنم همکاران ارجمند ما باید این را توجه داشته باشند که انقلاب یعنی دگرگونی یعنی دگرگونی همان اصول و ضوابطی که پوسیده بوده است بنظر ما و برای تغییر دادن آنها ما مجبور هستیم که مقررات دیگری وضع کنیم (دکتر فریور- بنفع مردم نه فئودالیسم) اجازه بفرمائید به این هم می‌رسیم اصول در شئون مختلف و پدیده‌های مختلف زندگی متفاوت هستند اصول حقوقی قابل تغییر هستند جناب آقای پزشک‌پور دلیلش هم این است که شما قانون لایزال و ابدی هیچوقت نمی‌توانید وضع کنید جز قوانین الهی (صحیح است) اصول حقوقی است که قابل تغییر است که قابل تغییر است جناب آقای پزشک‌پور همکار عزیز مگر اصل برتری و احترام به حقوق اکثریت اصل مسلمی نبود پیش از انقلاب مگر اصل عدالت اجتماعی و تأمین و تعمیم عدالت اجتماعی در ایران اصل مسلمی از نظر ما نبود؟ پس چرا تا قبل از انقلاب اینها جز جملاتی روی کاغذ چیز دیگری نبودند؟ این انقلاب را با رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر شروع کردیم و ما در هر لباس و کسوتی که باشیم از پاسداران و از مجریان این انقلاب هستیم (احسنت) ما دیدیم که قانونی آمد به نام قانون اصلاحات ارضی قانون اصلاحات ارضی آیا برای تغییر دادن اصول کهنه و پوسیده فئودالیسم نبود؟ این قوانین اصلاحات ارضی بود که این اصول را تغییر داد و اصل مسلمی که در قانون مدنی است که می‌گوید حتماً قصد و رضای طرفین باید باشد، مگر نه بنا به مقتضیات زمان و مکان اصول حقوقی تغییر می‌کنند؟ جناب آقای پزشک‌پور فرق است بین اینکه ما بنشینیم و در موضوعی بحث کنیم که در اکل‌های مختلف در کتاب‌های مختلف نوشته شده و بحث شده و این را در یک کادر چشم‌بسته‌ای قرار بدهیم و بگوئیم که چون این اصول هست این اصول تا قیام قیامت باید باشد این طور نیست این اصول باید تغییر بکند اگر توجه به مفهوم انقلاب و تعریفی که از قانون و وضع قانون در اجتماعات می‌شود بفرمائید کاملاً توجه خواهد شد ا نظر تکنیک کار و از نظر نحوه تصرف اراضی موات و بایر یا منابع طبیعی یا جنگلی و یا مراتع. همکار محترم جناب آقای مهندس ارفع توضیحات کافی فرمودند ولی عرض مختصر بنده این است که اگر در این مسافرتی که جناب آقای دیهیم اشاره کردند افتخار همسفری شما را داشتیم به رأی‌العین می‌دیدید و مشاهده می‌فرمودید که چه اشکالاتی در عمل ممکن است پیش بیاید فرق است بین بحث و صحبت درباره اکل‌های مختلف و اصول و ضوابط مختلف و اصول حقوقی بین‌المللی یا مملکت با اصل فکر پیروی از اصالت حقیقت و واقعیت و واقع‌بینی (دکتر بهبودی- جناب آقای رئیس بحث در کلیات است؟) انسان امروز نماینده امروز که نماینده‌ای است انقلابی باید واقع بین باشد باید حقایق را ببیندد باید با دیدن این حقایق و شکافتن موضوعات راه تازه‌ای پیدا کند و آن اصول و ضوابطی را که ما برای‌العین می‌بینیم به درد امروز و به درد انقلاب نمی‌خورد تغییر دهد و این موضوع مستند به فعل است به قول فقها به دلیل اینکه باید ریشه فئودالیسم را در هر پدیده‌ای ریشه‌کن کرد (احسنت) ولو در ضوابط حقوقی (صحیح است) و اما موضوعی که عرض کردم تشریف آورده بودید می‌دیدید برای اینکه ۱۷ کیلومتر کانال کشیده شده بعد این کانال را بطرف فومنات برده‌اند که آب را ببرد بنده فکر می‌کنم ۶۰ متر مکعب در ثانیه آب باید برود بنده اگر بیایم تشریفات قانونی را اینجا دستبند بخودم بزنم شما که وکیل عدلیه هستید بهتر از بنده می‌دانید که تشریفات زائد قانونی چه مشکلاتی ایجاد می‌کند جناب آقای رامبد، فرق است بین مفهوم بدون تشریفات قانونی و مفهوم برخلاف قانون بودن این را توجه بفرمائید (پزشک‌پور- شما وکیل دادگستری هستید تشریفات قانونی را دستبند یفرمائید) عرض می‌کنم دستبند، لازم نیست که دستبندی باشد تا آخر عمر بدست من، ممکن است دستبندی باشد برای بیست و چهار ساعت که در این بیست و چهار ساعته کارهای مهمی بتوانم انجام بدهم ولی دستم بسته باشد جناب آقای پزشک‌پور در قانون شوراهای داوری خانه‌های انصاف نوشتید بدون تشریفات قانونی و آئین دادرسی یعنی پروسدور خیلی عذر می‌خواهم یعنی روش و روال یعنی آئین دادرسی یا آیین رسیدگی این را می‌گویند تشریفات قانونی، فرق است. استدعا می‌کنم توجه بفرمایید بارها اشاره شد وقتی که صحبت می‌شود از بدون رعایت از تشریفات قانونی، جناب آقای رامبد داد می‌زنند که پس ما می‌خواهیم بر خلاف قانون عملی انجام دهیم.
رامبد- من داد می‌زنم که وجدان را در نظر بگیرید من داد می‌زنم بر آنهایی که خود را وکیل دولت می‌دانند.
دکتر وفا- استدعا می‌کنم توجه بفرمایید.
دکتر رهنوردی- اجازه بدهید حرفشان را بزنند
رامبد- اینها مقدمات تأمین وکالت است نه دفاع از حق مردم.
دکتر وفا- شما اینطور استنباط می‌کنید ما اگر فلسفه وجودی این لوایح این قوانین انقلابی را در نظر بگیریم که آن عبارتست از برتری دادن و ترجیح دادن حقوق اکثریت مردم بر افراد من فکر نمی‌کنم که جای گله‌ای باشد می‌گویم آقا من وزارت آب و برق می‌خواهم کانال بکشم که هزاران هکتار زمین را مشروب کنم سد سازی کنم انشعاب آب بدهم حفاری کنم اگر مجبور باشم بیایم مطابق تشریفات قانون یک عرض حال بدهم به دادگستری و بگویم حسنعلی جعفر ۷۰ متر مربع مالک است شما بیائید با این وقتی که من و شما بهتر می‌دانیم رسیدگی کنید باید سه سال، پنج سال منتظر شویم که حکم به بنده بدهند بر نفع یا خلع ید و بنده کارم از کار گذشته، این برنامه انقلابی لازمه‌اش این است... بنده عذر می‌خواهم وقت همکاران محترم را گرفتم (احسنت).
رئیس- آقای خواجه نوری بفرمائید.
خواجه نوری- درباره این مادۀ مطالبی گفته شد از طرفین که حاکی از حسن نیت بود و مخصوصا رفقای بنده آقای مهندس ارفع و آقای دکتر وفا جنبه واقع بینی موضوع را کاملاً تشریح کردند مخصوصا آقای مهندس ارفع خوب بیان کردند که آنچه که مربوط به تشریفات رسیدگی به امور حقوقی بین اشخاصی که ما متجاوز بخواهیم بشناسیم با اشخاصی که بخواهند به اصول ملی بودن مراتع و جنگل‌ها تخطی کنند یک هیئت‌های پنج نفری پیش‌بینی شده که آن هیئت‌ها وظیفه خودشان را انجام می‌دهند (صحیح است) بنابراین این قسمت را مخصوصاً آقای مهندس ارفع بطور مشروح بیان فرمودند برای اینکه هر نوع شبهه‌ای رفع بشود و مجلس شورای ملی بداند که ما رأی نمی‌دهیم که عملی خدای نخواسته بدون رعایت تشریفات قانونی بدون رعایت مقررات اداری از طریق مأمورین انجام بشود ولیکن یک مطلب هم هست که در کلیات مخصوصا آقای دکتر وفا تذکر دادند و آن این است که ما باید توجه داشته باشیم که در یک دوره انقلاب زندگی می‌کنیم در زمانی زندگی می‌کنیم که این قوانین وضع کردیم باید با قدرت اعمال بشود و به مورد اجراء گذاشته بشود و اگر مأمورین ما قدرت عمل نداشته باشند نمی‌توانند آن وظایف انقلابی خودشان را انجام بدهند (صحیح است) و لازمه‌اش این است که دولت متکی به همین مجلس انقلاب باشد تا بتواند این وظایف خود را به اشد طریق انجام بدهد بنابراین با توجه به تمام مطالب و با توجه به تذکراتی که آقای مهندس ارفع دادند با آقای وزیر آب و برق هم که الان صحبت کردیم ایشان قانع هستند که رعایت تشریفات را تا آن حد می‌کنند که وقتی هیئت ۵ نفری رأی داد مسلماً خلع ید کردن از آن اشخاص متجاوز ضرورت دارد بنابراین بنده پیشنهاد می‌کنم که اگر جناب آقای رئیس اجازه بفرمایند به این ترتیب اصلاح بشود گمان می‌کنم نظر اقلیت را تأمین بکند عبارت به این شکل نوشته شود:
- «تبصرۀ ۲- به منظور حفظ اراضی واگذاری بصورت اولیه یا دائر و جلوگیری از تجاوز به اراضی مزبور وزارت آب و برق می‌تواند بوسیله پلیس آب وظایفی را که طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی بعهده وزارت منابع طبیعی محول شده است مستقیما انجام دهد و از متجاوزین خلع ید نماید» فقط اگر اجازه بفرمائید که مستقیماً اضافه شود آنوقت می‌توانیم بدون هیچگونه تشریفاتی را حذف کنیم چون این یک اصلاح عبارتی است از مقام ریاست اجازه می‌خواهم برای اینکه حسن نظر اکثریت ثابت شود این اصلاح انجام بشود.
رئیس- آقای پزشک‌پور جنابعالی موافقید؟
پزشک‌پور- به این کیفیت ایراد ندارد.
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری جنابعالی موافقید؟
دکتر اسفندیاری- بنده هم موافقم.
رئیس- بنابر این به مادۀ ۵۲ با اصلاحی که در تبصره ۲ بعمل آمد رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۳ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۳- وزارت آب و برق موظف است در مناطقی که طرح‌های عمرانی یا قانون ملی شدن آب به مرحله اجرا در آمده است نرخ متوسط تمام شده آبرا بر حسب متر مکعب به تدریج در هر ناحیه یا حوزه آبریز برای کلیه مصرف کنندگان پنجسال یکبار با توجه به هزینه‌های جاری شامل مدیریت و نگهداری و تعمیر و بهره‌برداری و هزینه استهلاک و بهره سرمایه تعیین و اعلام دارد و همچنین تدریجا نرخ آب مصارف کشاورزی را برای محصول واحد در تمام کشور یکسان تعیین و وصول نماید. ضرری که بعلت گرانتر بودن هزینه استحصال آب در یک منطقه آبریز به سازمان یا شرکت مزبور تحمیل می‌گردد از محل درآمد شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که در منطقه آبریز دیگر بعلت ارزانتر بودن هزینه استحصال عاید می‌شود جبران کند و آب بران موظف به پرداخت بهای آب مصرفی بر اساس نرخ مذکور می‌باشند و الا آب مصرف کننده که حاضر به پرداخت آب‌بها نگردیده است پس از برداشت هر محصول قطع می‌شود و بعلاوه آب‌بهای معوق طبق مقرراتی که در این قانون پیش‌بینی شده است وصول خواهد شد تحویل مجدد آب مستلزم پرداخت هزینه‌هایی که تعیین می‌شود خواهد بود.
در صورتی که آب بران مستنکف ظرف مهلت مقرر در تبصره ۶ این مادۀ که از طرف مدیران و رؤسای مناطق و نواحی آبیاری تعیین می‌شود بدهی خود را پرداخت ننمایند و یا ترتیب قابل قبولی برای تصفیه حساب خود برقرار نسازند متصدی و مسئول منطقه یا ناحیه مربوط صورت بدهی را جهت صدور اجرائیه به اداره ثبت محل ارسال خواهد نمود و اداره ثبت مکلف است بر طبق مقررات اجرای اسناد رسمی لازم‌الاجرا اقدام به صدور ورقه اجرائیه و وصول مطالبات از بدهکار نماید.
- تبصرۀ ۱- شرکت‌ها و سازمان‌های مذکور در این قانون از تاریخ تأسیس از معافیت‌های مالیاتی که در قانون مالیات بر درآمد برای شرکت‌های خصوصی (کشاورزی و صنعتی) در نظر گرفته شده بهره‌مند می‌شوند و بمنظور اعمال نرخ واحد برای محصول معین در ناطق مختلف کشور شرکت‌ها و سازمان‌های نفع دهنده زیان شرکت‌ها و سازمان‌های ضرر دهنده را به تشخیص وزارت آب و برق به هزینه خود منظور و به شرکت‌ها و سازمان‌های ضرر دهنده پرداخت می‌کند و سود خالص که به این ترتیب محاسبه می‌شود پس از انقضای مدت معافیت مشمول مقررات مالیاتی است.
- تبصرۀ ۲- میزان بهره سرمایه که در نرخ آب باید احتساب شود در مورد مصارف کشاورزی با توجه به وضع اجتماعی و اقتصادی در هر منطقه‌ای که وزارت آب و برق تشخیص دهد حداکثر تا ده سال اول بهره‌برداری در نرخ منظور نمی‌شود و پس از دوره معافیت بنا به پیشنهاد وزارت آب و برق از طرق هیئت وزیران تعیین می‌شود.
- تبصرۀ ۳- پس از صدور پروانه مصرف مفید در هر ناحیه یا منطقه طرز احتساب آب‌بها طبق مادۀ ۵۳ این قانون خواهد بود لیکن در نواحی که تأسیسات ذخیره و انحراف و انتقال و توزیع آب تکمیل نشده باشد تا تاریخ خاتمه تکمیل طرح هزینه‌های استهلاک و بهره به سرمایه در نرخ آب‌بهای دارندگان حقابه‌های قبلی به میزان حجم آب مندرج در پروانه محسوب نخواهد گردید.
- تبصرۀ ۴- کلیه وجوه دریافتی به موجب این قانون بهر عنوان طبق اساس‌نامه شرکت‌ها و سازمان‌های آب که مسئول اداره رودخانه‌ها و سایر منابع آب می‌باشد به مصرف هزینه‌های جاری و بهره‌برداری و نگهداری و استهلاک و تکمیل تأسیسات و کمک احتمالی به شرکت‌های ضرر دهنده موضوع تبصرۀ ۱ این مادۀ خواهد رسید. در محاسبه نرخ آب بهره سرمایه برای مصارف شهری مراکز استان‌ها و مراکز صنعتی ۶% در سال و مصارف شهری سایر شهرها ۳% محسوب می‌شود.
- تبصرۀ ۵- وظایف مقرر در مادۀ ۱۶ قانون سابق بنگاه مستقل آبیاری تا اجرای قانون ملی شدن آب در هر ناحیه و هر منطقه رأسا بوسیله وزارت آب و برق یا شرکت‌ها و سازمان‌های تابع انجام خواهد شد و عواید حاصله صرفا صرف اداره و مرمت تأسیسات آبیاری حوزه مربوط خواهد گردید.
- تبصرۀ ۶- مدت اخطار قطع آب بعلت عدم پرداخت آب‌بها به تشخیص وزارت آب و برق از یک ماه تا چهار ماه می‌باشد.
رئیس- در مادۀ ۵۳ نظری نیست؟ آقای دکتر اسفندیاری بفرمائید.
دکتر اسفندیاری- در تبصره ۲ مادۀ ۵۳ به صورتی که گفته شد که میزان بهره سرمایه که در نرخ آب باید احتساب بشود این وضع پیش می‌آید که این نرخ سرمایه با آنچه که در مادۀ ۲۸ ذکر شده نیز یک جور بحساب می‌آید. در صورتی که اینجا من عقیده‌ام این است که وزارت آب و برق به آن نرخ آبی که معین می‌کند با آن نرخ آبی که از مردم گرفته می‌شود و به سایرین داده می‌شود و با نرخ بهره که حساب کرده‌اند با هم مغایرت دارد و من عقیده‌ام این است که آقای وزیر آب و برق در عوض اینکه چیزی اضافه کنیم تذکر بفرمایند مخصوص وزارت آب و برق هست نه مخصوص سرمایه‌گذار خصوصی که باید ۸% بهره سرمایه به آنها داده بشود این تذکر را در صورت جلسه ذکر کنند که اقلا در آن جا هم باشد و مورد عمل قرار بگیرد.
رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمائید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- در تبصره ذیل مادۀ ۲۸ اگر توجه بفرمائید مربوط است به چاه‌هایی که مربوط به اشخاص است و ما فعلا ممنوع کردیم آب فروشی را مگر اینکه اشخاصی برای چاه‌ها یک تأسیساتی را بوجود آورند اجازه دادیم که بتوانند آب فروشی کنند و بهره سرمایه را علاوه بر مخارج نگهداری و ترمیم و استهلاک ۸% منظور کنند آن عبارتست از روابط مردم با مردم در اینجا ملاحظه بفرمائید که نرخ آب حساب شده و برای وزارت کشاورزی اجازه گرفته شده که حداکثر تا ده سال بر حسب مراتع و ثروتشان و نزدیکی به بازار و دوری بازار حساب کنند تازه حساب بفرمائید که در مورد مصارف شهری یعنی آنجایی که آب به مصرف شهر نشین می‌رسد و حداکثر بهره ۶% است و در مورد شهرهای غیر از مراکز استان یعنی شهرستانها ۳% حداکثر منظور شده پس معلوم شده که در مورد کشاورزان ۶% بیشتر نخواهد بود و شاید هم کمتر خواهد بود و این در اختیار دولت گذاشته شده که در هر منطقه با توجه به شرایط اقتصادی مملکت و پیشرفتی که در هر منطقه نصیبش شده یا به علل اینکه گرفتاری و عقب ماندگی در آن مناطق وجود دارد این نرخ بهره را کم بکند یا زیاد بکند بهرحال یک نرخ ناچیزی است که از ۶% تجاوز نمی‌کند.
رئیس- البته در قسمتی از این مادۀ که نوشته شده تبصره مادۀ ۵۴ این قانون اشتباه است و جمله باید به این ترتیب اصلاح شود «تبصرۀ ۶- این مادۀ» نظر دیگری در مادۀ ۵۳ نیست؟
مرتضوی- اگر اجازه بفرمائید یک توضیحی درباره مادۀ ۵۳ دارم.
رئیس- بفرمایید.
مرتضوی- حکم کلی مادۀ ۵۳ این است که وزارت آب و برق بایستی در طی سنوات معین که اینجا مشخص شده بهای آب را برای کارهای کشاورزی و اگر احیانا در یک نقاطی بعللی آب گرانتر تمام بشود و در یک نقاط دیگری بجهاتی آب ارزانتر تمام بشود برای اینکه یکسان بشود در آن نقاطی که آب ارزان تمام می‌شود تحمیل بکند و گرانتر بکند بنسبت آن مناطقی که ارزانتر می‌فروشد البته کشاورزی چندین عامل دارد یک عامل آن آب هست عوامل دیگری هست که در میزان بازدهی کشاورزی اثر داردد و ممکن است اگر این در یکجایی اثر داشته باشد ولی بعلت قدرت زمین یا مشخصات زمین بازده آن منطقه کمتر می‌شود بازده کشاورزی و مراتع کمتر باشد یا آب و هوا بنده یک احساس خطری برای منطقه خوزستان می‌کنم برای اینکه مسلما بعلت وجود رودخانه‌هایی که هیچ هزینه‌ای برای دولت ندارد و تأسیساتی مثل سد دز یا سد کارون یا سایر سدهایی که ساخته می‌شودکه اگر استحصال بشود میزان واحد آبی که در خوزستان تهیه می‌شود ارزان است وزیر آب و برق به استناد این مادۀ آب را در خوزستان گران خواهد کرد برای اینکه در اصفهان یا یزد ارزانتر بفروشد در صورتی که از نظر کشاورزی ثابت شده است که در اراضی خوزستان بایستی مخارج بسیار زیادتری بعمل بیاید که بتوانند یک بازده کشاورزی مناسبی در حد قسمت‌های دیگر ایران داشته باشد بنده می‌خواستم این را عرض کنم که ما اگر این را قبول بکنیم یا اگر وزیر آب و برق ببنده این را نفرمایند که سایر عوامل هم از نظر بازدهی کشاورزی محاسبه بشود بنده نمی‌توانم این را قبول کنم که اینجا بنده تصویب کنم که بعلت آن که خدا رود کارون را در خوزستان گذاشته و خودش مجانا به شط‌العرب می‌ریزد شما یک مقدار اضافه بهایی به اصطلاح برای کار کشاورزی از مردم بگیرید که باز تلافی آن بشود فرض بفرمایید گران شدن آب را در جای دیگر جبران کنید ما نظیر چنین خسارت‌هایی را دیده‌ایم مثلا ما بنزین را پای پالایشگاه آبادان بهمان قیمت می‌خریم که در سرخس نادری می‌خرند و این گرانی بنزین را مردم خوزستان نسبت به مصرف خودشان می‌دهند (دکتر الموتی- شکر را هم بفرمائید) شکر را هم هیمن‌طور (مهندس روحانی- گازوئیل و غیره را هم بفرمایید) گازوییل هم همینطور ولی اگر قرار باشد بگذاریم که آب را از نظر اینکه قیمتی ندارد یا هزینه‌ای برای دولت ندارد و ما بخواهیم تحمیل کنیم و قبلا اضافه کنیم برای اینکه جای دیگر را جبران بکنیم پس بنده استدعا می‌کنم تفاوت بازده محصول را در گرگان با خوزستان در نظر بگیرید (مهندس صائبی- نرخ گندم مگر فرق دارد؟) نرخ گندم در هیچ‌جا فرقی نمی‌کند ولی شما حساب کنید که گندم در خوزستان چقدر تمام می‌شود و در گرگان چقدر تمام می‌شود جناب آقای وزیر آب و برق به بنده اشاره می‌فرمایند که این مسائل را در نظر خواهند گرفت بنابراین بنده عرضی ندارم.
رئیس- نظر دیگری در مادۀ ۵۳ نیست؟ (اظهاری نشد) بمادۀ ۵۳ با اصلاحی که بعمل آمد رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۴ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۴- دارندگان حقابه‌های قبلی از منابع سطحی که مشمول مادۀ ۷ این قانون می‌شوند منتاسب با حجم آب مصرفی طبق پروانه صادره برای مدت دهسال از سی درصد تخفیف آب‌بها بهره‌مند می‌شوند.
رئیس- نسبت به مادۀ ۵۴ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۴ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۵ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۵- آلوده ساختن آب بهر نحوی از انحاء ممنوع است و مؤسساتی که آب را به مصارف شهری یا صنعتی یا معدنی می‌رسانند موظفند طرح تصفیه آب و دفع فاضل آب را با تصویب وزارت آب و برق و وزارت بهداری تهیه و اجرا نمایند.
- تبصره- در مواردی که به سبب عدم کفاف مقدار قابل استفاده بکار بردن مکرر آب ضرورت داشته باشد مؤسسات مورد بحث در مادۀ فوق موظفند بنابر دستور وزارت آب و برق، آب را تصفیه کرده مکررا بکار برند.
رئیس- نسبت به مادۀ ۵۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۵ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۶ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۶- منظور از آلوده ساختن آب آمیختن مواد خارجی به آب است به میزانی که کیفیت فیزیکی یا شیمیایی با بیولوژیکی آن را بطوری که مضر بحال انسان و چهارپایان و آبزیان و گیاهان باشد تغییر دهد. مواد خارجی بقرار زیر است:
- مواد نفتی- ذغالی- اسیدی و هرگونه اضعاف کربنی و نفتی مواد مضر شیمیایی اعم از جامد و مایع از هر پالایشگاه یا منبع گازی و یا دستگاه‌های رنگ کاری و الکل کشی و کارگاه‌ها و کارخانجانت شیمیایی و معدنی و صنعتی و مواد غذایی و فاضل آب شهرها.
رئیس- آقای مسعودی بفرمایید.
کاظم مسعودی- در اینجا چون بطور کلی نام برده شده من می‌خواستم استدعا کنم از جناب آقای وزیر آب و برق که یک مدتی اگر بگذارند برای اینکه از نظر محل انتخابی خودم می‌گویم که آنجا کارخانه قند هست و البته آنجا الان اقدام شده برای اینکه تصفیه بکنند فاضل آبرا ولی یک ماه دیگر موقع بهره‌برداری است و مردم چغندرهایشان را می‌آورند و کارخانه مشغول می‌شود و این هم مدت می‌خواهد یعنی باید سفارش داده بشود تا این دستگاه‌ها بیایند بعد برود آنجا و انجام بدهند (دکتر اسفندیاری- به مادۀ ۵۷ توجه بفرمایید) روی این حساب فکر کردم برای اینکه ابهامی نباشد اگر این موضوع را تأمین بکنید خیلی متشکرم.
رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- توجه بفرمایید که در مادۀ ۵۷ به وزارت آب و برق اجازه داده شده که با موافقت وزارت بهداری و وزارت کشور و سازمان شکاربانی و نظرات بر صید، آئین‌نامه مخصوصی تدوین بکند که در آن آئین‌نامه مدت و زمان منظور می‌شود و اگر در مدت و زمان احتمالا کسی تخلف کرد سانکسیون‌های این کار را خواهیم گذاشت و نظر جنابعالی تأمین می‌شود.
رئیس- نظر دیگری در مادۀ ۵۶ نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۶ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۷ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۷- وزارت آب و برق موظف است با موافقت وزارت بهداری و وزارت کشور و سازمان شکاربانی و نظارت بر صید آیین‌نامه مخصوصی به منظور جلوگیری از آلودگی آب و تعطیل تاسیساتی که موجب آلوگی می‌گردند تهیه و پس از تصویب هیات وزیران به موقع اجرا گذارد.
رئیس- در مادۀ ۵۷ نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۷ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۸ قرائت می‌شود.
مادۀ ۵۸- کارکنان وزارت آب و برق و شرکت‌ها و سازمان‌های آن وزارت و کارکنان وزارت کشاورزی و سازمان شکاربانی که طبق حکم وزارت آب و برق و برابر آیین‌نامه‌های مربوط مامور جلوگیری از آلودگی آب و تعطیل تمام یا قسمتی از کارخانه یا مؤسسه می‌شوند موظفند از آلودگی آب طبق مقررات جلوگیری کنند و در صورت تکرار متخلف را به وسیله مامورین انتظامی یا پلیس آب به نزدیک‌ترین مرجع قضایی تسلیم کنند.
رئیس- نسبت به مادۀ ۵۸ نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۸ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۵۹ قرائت می‌شود.
فصل هشتم- تخلفات و جرائم
مادۀ ۵۹- هر کس در بهره‌برداری از آب چاه بیش از حد مقرر در پروانه مصرف اقدام نماید و یا مقررات وزارت آب و برق را در نحوه استفاده از آن رعایت نکند به پرداخت جریمه از یک هزار تا سی هزار ریال محکوم و در صورت تکرار پروانه او لغو خواهد شد و در صورتی که بدون پروانه از چاه مزبور استفاده نماید چاه از طرف وزارت آّ و برق با حضور نماینده دادستان مسدود و عندالاقتضا پزشک‌پور خواهد شد.
رئیس- نسبت به مادۀ ۵۹ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۵۹ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۰ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۰- اشخاص زیر به پرداخت دو هزار تا پنج هزار ریال یا از ۲ ماه تا ۶ ماه حبس تأدیبی یا به هر دو مجازات بر حسب مورد محکوم خواهند شد:
- ۱- هر کس عمداً و بدون اجازه دریچه و مقسمی را باز کند یا در تقسیم آب تغییری دهد یا دخالت غیرمجاز در وسائل اندازه‌گیری آب نماید یا به نحوی از انحاء امر بهره‌برداری از تاسیسات عمومی را مختل سازد.
- ۲- هر کس عمدا آبی را بدون حق یا اجازه مقامات مسوول به مجاری یا شبکه آبیاری متعلق به خود منتقل کند و یا موجب گردد که آب حق دیگری به او نرسد.
- ۳- هر کس آب حق دیگری را بدون مجوز قانونی تصرف نماید.
- ۴- هر کس عمدا به نحوی از انحاء به ضرر دیگری آبی را به هدر بدهد.
- ۵- هر کس عمدا آب رودخانه‌ها و انهار عمومی و جویبارها و مخازن و منابع و قنوات و چاه‌ها را با اضافه کردن مواد خارجی به نحو مندرج در مادۀ ۵۶ این قانون آلوده کند در مواردی که منبع آب به عنوان منبع آب آشامیدنی به کار می‌رود مرتکب به موجب سایر قوانین مربوط نیز مورد تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت.
- ۶- هر کس از مقررات مندرجه در پروانه مصرف آب تخلف نماید یا بدون اجازه وزارت آب و برق پروانه خود را به دیگری منتقل نماید یا از مقررات موضوعه وزارت آب و برق در اجرای مواد فصل دوم این قانون تخلف کند.
- ۷- هر کس بدون رعایت مقررات این قانون به حفر چاه و یا قنات و یا بهره‌برداری از منابع آب مبادرت نماید.
- تبصره- در مورد بندهای ۲ و ۳ و ۴ با گذشت شاکی خصوصی تعقیب موقوف می‌شود.
رئیس- آقای فرهادپور بفرمایید.
فرهاد پور- با اجازه مقام ریاست و خانم‌ها و آقایان همکاران محترم امروز خوشبختانه ما به تصویب نهایی لایحه‌ای می‌رسیم که جنبه اجرایی به یکی از اصول مقدس انقلاب اجتماعی ایران می‌دهد بنده تصور نمی‌کنم در سراسر مملکت هیچ فردی باشد که با اصل ملی شدن آب و تأثیر این اصل در احیای اقتصاد کشاورزی ما کوچکترین مخالف یا شک و تردیدی داشته باشد (صحیح است) لایحه را وقتی بنده مطالعه کردم با اینکه در خیلی از مواد فکر می‌کردم که تعمق بیشتر و رعایت جنبه‌های مختلف ضرورت دارد با وجود این به پیروی از ی اصل که وقتی مسوولیتی به دستگاهی واگذار می‌شود در درج اول بایستی همه اختیارات و امکاناتی را که آن دستگاه لازم می‌داند تا جایی که مغایر با اصول نباشد به او داد قبول داشتم و به همین مناسبت در موادی که جنبه علمی و فنی و ابتکاری برای اجرای اصل ملی شدن آب دارد کوچکترین عرضی نکردم و کمترین پیشنهادی ندادم یک اصل در این قانون مورد توجه من قرار گرفت که فکر می‌کردم با پیشنهاد اینکه به صورت یک تبصره در مادۀ ۵۹ قبلی که تبدیل به مادۀ ۶۰ فعلی شده است مورد استقبال اولیای وزارت آب و برق قرار بگیرد بنده تبصره‌ای را که پیشنهاد کردم و متأسفانه در کمیسیون مورد عنایت قرار نگرفت قرائت می‌کنم و دلائلش را توضیح می‌دهم قضاوتش را به رأی اکثریت خانم‌ها و آقایان موکول می‌کنم بنده در قبال تمام اختیارات فوق‌العاده‌ای که در این قانون به ضرورت زمان به مأمورین وزارت آب و برق داده شد تنها یک ضابطه به رعایت حسن اداره صحیح و به رعایت وجود ضابطه‌ای بین مردم و مأمورین آن وزارتخانه، به رعایت تسهیل در امر مدیریت و مسؤولیت وزیر و اولیای آن وزارتخانه و بالاتر از همه به رعایت یکی دیگر از اصول مقدس انقلاب ایران یعنی اصل انقلاب اداری چنین پیشنهادی تقدیم کردم پیشنهاد بنده به صورت این تبصره است: «هر گاه کارکنان وزارت آب و برق به نفع خود یا دیگری در صدور پروانه مصرف مفید آب اعمال نفوذ کنند و موجب شوند که بیشتر از میزان استحقاقی پروانه مصرف صادر گردد به حبس تادیبی از یک سال تا سه سال محکوم خواهند شد، این را بنده در ذیل مادۀ ۶۰ که برای مصرف کننده انواع و اقسام تنبیهات و جرائم قائل شده‌اند پیشنهاد کردم از نظر روانی در جامعه تاثیر مفید دارد از نظر اداری برای اولیای وزارت آب و برق تسهیلاتی فراهم می‌کند از نظر رعایت اصل انقلاب اداری به مردم مملکت ما تامین داده می‌شود که وقتی نمایندگان انقلابی آنها بنا به استدلالی که آقایان فرمودند که اصل انقلاب ضرورت لوایح انقلابی دارد آنچنان اختیارات مطلقه به مامورین یک وزارتخانه می‌دهند در مقابل این مامورین هم یک مسوولیت دارند و مورد مواخذه و تنبیه قرار خواهند گرفت این اساس فلسفه پیشنهاد من بود که متاسفانه در کمیسیون مورد عنایت نمایندگان و اعضای محترم کمیسیون قرار نگرفت بنده توضیح مختصری عرض کردم قضات را در این باره به عهده نمایندگان محترم مجلس شورای ملی که نماینده بعد از انقلاب هستند محول می‌کنم.
رئیس- نظر دیگری نسبت به مادۀ ۶۰ نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد آقای فرهادپور قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به ماده ۵۹ اضافه شود:
- تبصره- هر گاه کارکنان وزارت آب و برق به نفع خود یا دیگری در صدور پروانه مصرف مفید آب اعمال نفوذ کند و موجب شود که بیش از میزان استحقاقی پروانه مصرف صادر گردد به حبس تادیبی از یک سال تا سه سال محکوم خواهد شد.
رئیس- آقای خواجه نوری بفرمایید.
خواجه‌نوری- جناب آقای فرهادپور فرمودند که در این مادۀ چنین مجازاتی برای مصرف‌کننده پیش‌بینی شده است در صورتی که چنین چیزی نیست برای مصرف‌کننده نیست برای تخلف است برای کسی است که به حق دیگری تجاوز می‌کند حقابه دیگری را از بین می‌برد یا خارج از استحقاقش استفاده می‌کند یا آبی را آلوده می‌کند و به بهداشت عمومی ضرر و زیان وارد می‌آورد برای این اشخاص متخلف مجازاتی را پیش‌بینی کرده‌اند و لیکن یک اصل کلی است ک مامور دولت هیچ وقت در پناه مجازات قرار نگرفته هر مامور دولتی سوءاستفاده از مقام خودش بکند مطابق قانون مجازات عمومی تعقیب می‌شود هر ماموری که حق کسی را ضایع بکند مطابق قانون مجازات عمومی تحت تعقیب قرار می‌گیرد و مجازات می‌شود این قانون در هیچ یک از مواردش جناب آقای پزشکی و آقای شیخ‌الاسلامی بهتر از بنده وارد هستند به اصول قضایی مسلما قابل تعقیب هستند و لزومی ندارد برای این مورد که جنابعالی تذکر دادید که برای هر موردش یک مجازات خاصی در قانون مجازات عمومی پیش‌بینی شده به موجب تبصره آن هم یک چیزی اضافه کنیم شاید مجازاتی که پیش‌بینی کردید ضعیف‌تر از مجازاتی باشد که در مورد سوءاستفاده از مقام یا تضییع حق دیگری قبلا پیش‌بینی شده من فکر می‌کنم که این پیش‌بینی که شما فرمودید مجازات را مثلا ضعیف‌تر می‌کند و شدیدتر نمی‌کند به این جهت بود که پیشنهاد جنابعالی مورد موافقت کمیسیون‌ها قرار نگرفت.
رئیس- آقای فرهادپور قانع شدید؟
فرهادپور- اگر اجازه بفرمایید توضیح مختصری بدهم.
رئیس- بفرمایید.
فرهادپور- بنده با احترام کاملی که برای مقام و شخصیت جناب آقای خواجه‌نوری قائلم متاسفانه توضیحات ایشان بنده را قانع نکرد به دلیل اینکه در یک مورد ما می‌گوییم قوانین انقلابی موخر نمی‌شود که تابع قوانین و ضابطه‌های قبلی باشد و یک ضابطه خاص برایش در نظر گرفتیم یعنی اگر قوانین جزائی که برای تخلف از قانون در نظر گرفته شده و پیش‌بینی شده و آنچه در گذشته بوده است جامع و کافی بود برای متخلفان آینده که دیگر ما اینقدر مورد نمی‌گذاشتیم جناب آقای خواجه‌نوری در قوانین و مواردی که به صورت تازه پیش می‌آید کمتر پیش‌بینی شده بنده یک مثال کوچک حضورتان عرض می‌کنم قضاوتش با خود جنابعالی اگر خاطر مبارک باشد در زمان جنگ قند و شکر جیره‌بندی شده بود کوپن تقسیم می‌کردند یک مأموری که بیست هزار کوپن داشت ده هزار کوپن کم آورده بود هر کوپن در بازار آزاد صد و پنجاه تومان قیمت دشت او را توقیف کردند و در محکمه به قیمت کاغذ و چاپ آن محکوم شد برای اینکه در قانون پیش‌بینی نشده بود که اگر کسی کوپن کسر آوردن فلان تنبیه را برایش قائل شوید قانون ملی شدن آب و صدور پروانه مفید در هیچ یک از قوانین جزایی ما یک چنین موردی نیست که پروانه زیاد صادر کردن یا کمتر صادر کردن مجازاتی داشته باشد و در هیچ جا به آن اشاره نشده به همین دلیل اگر قوانین جزایی ناظر می‌شد بر اعمال متصدیان صدور پروانه بنه چنین پیشنهادی تقدیم نمی‌کردم و مجدداً عرض می‌کنم پیشنهاد بنده در جهت تسهیل مدیریت، در جهت تعیین یک ضابطه بین مامورین متخلف و مراجعه‌کنندگان است البته همانطور که عرض کردم مصرف‌کنندگان هم متخلف هستند ولی مصرف‌کننده‌ای که کارش را صحیح انجام می‌دهد مورد احترام است مأموری هم که کارش را خوب انجام می‌دهد و پروانه صحیح صادر می‌کند مورد احترام است اینکه من عرض می‌کنم برای مواردی است که به فرموده پادشاه ما ارزش هر قطره آب از طلا بیشتر است در این مساله خاص ضرورت دارد یک ضابطه انضباطی را قبول بفرمایید حالا باز هم من می‌گذارم به رای و تصمیم فراکسیون محترم اکثریت.
رئیس- یک بار دیگر پیشنهاد آقای فرهادپور قرائت می‌شود.
رئیس- به پیشنهاد آقای فرهادپور رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. حالا نسبت به اصل مادۀ ۶۰ رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۱ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۱- هر کس عمدا به نحوی از انحاء سد و تاسیسات آبیاری و تاسیسات مربوط به نیروی برق آبی و پست‌های انتقال خط و خط انتقال فشار قوی را تخریب یا منهدم نماید به حبس با اعمال شاقه از ۳ تا ۱۵ سال محکوم خواهد شد.
رئیس- نسبت به مادۀ ۶۱ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رای می‌گییم به مادۀ ۶۱ خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۲ قرائت می‌شود.
فصل نهم- مقررات مختلفه
مادۀ ۶۲- ملی شدن آب و مواد و مقررات مربوط به آن تدریجا در حوزه آبریز رودخانه‌ها و منابع آب زیرزمینی منطقه به منطقه و ناحیه به ناحیه با توجه به امکانات مالی و فنی و برنامه‌های عمرانی آگهی و اجرا خواهد شد.
- تبصره- آن قسمت از مواد و مقررات که مختص به اجرای ملی شدن آب است در ناحیه یا منطقه‌ای که هنوز تمام موجبات و مقدمات ملی شدن فراهم نگردیده است موقتا اجرا نمی‌شود، تشخیص این مقررات خاص به عهده وزارت آب و برق است.
رئیس- در مادۀ ۶۲ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رای می‌گیریم به مادۀ ۶۲ خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۳ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۳- وزارت آب و برق موظف است که شش ماه قبل از آغاز اجرای ملی شدن آب محدوده ناحیه یا منطقه مورد نظر را آگهی نماید تا مشمولین به وظایف و تکالیف خود و وزارت آب و برق واقف گردند.
رئیس- در مادۀ ۶۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به مادۀ ۶۳ خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۴ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۴- تشخیص صلاحیت علمی کارشناسان رشته‌های مختلف فنون توسعه منابع آب و آبیاری در مورد اخذ پروانه کارشناسی رسمی با وزارت آب و برق است.
رئیس- در مادۀ ۶۴ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به مادۀ ۶۴ خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۵ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۵- کلیه قوانین و مقرراتی که مغایر با این قانون باشد و همچنین قانون حفظ و حراست منابع آب‌های زیرزمینی کشور از تاریخ تصویب این قانون نسخ می‌شود.
رئیس- در مادۀ ۶۵ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به مادۀ ۶۵ خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مادۀ ۶۶ قرائت می‌شود.
مادۀ ۶۶- آیین‌نامه‌های مربوط به امور اجرایی یا سایر مواد در صورت لزوم به پیشنهاد وزارت آب و برق به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
رئیس- در مادۀ ۶۶ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به مادۀ ۶۴ رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. یک مادۀ الحاقی آقای فرهادپور پیشنهاد کرده‌اند که قرائت می‌شود.
محترما پیشنهاد می‌نماید مادۀ زیر به لایحه ملی شدن آب اضافه شود:
ماده- وزیر و معاونان و مدیران کل وزارت آب و برق در تمام مملکت و روسا و مدیران عامل آب و برق منطقه‌ای در شهرستان‌های حوزه ماموریت خود حق شرکت و عضویت در شرکت‌های خصوصی کشاورزی و آبیاری نخواهند داشت و همچنین نمی‌توانند راسا از پروانه مصرف آب به منظور امور کشاورزی و صنعتی استفاده نمایند.
فرهادپور.
رئیس- آقای فرهادپور توضیحی در مورد پیشنهاد دارید بفرمایید.
فرهادپور- بنده با کمال تأسف و تأثری که از رد پیشنهاد قبلی دارم و با علم به نتیجه و رای که نسبت به این مادۀ داده خواهد شد بنا به وظیفه نمایندگی دینی را که در مقابل شاه و مردم ایران دارم ادا می‌کنم (احسنت) ماده‌ای را که بنده پیشنهاد کردم اولا براساس اصل تسلسل و توالی قوانین است که مجلس شورای ملی ایران قانون منع مداخله در معاملات دولتی را تصویب کرد چرا برای اینکه مورد سوءاستفاده قرار نگیرد و برای اینکه وزراء و مسوولینی که واقعاً پاک و منزه هستند طرف سء‌ظن قرار نگیرند قانون منع مداخله تا آنجا رعایت شده است که یک وکیل دادگستری وقتی به نمایندگی مجلس شورای ملی می‌رسد از قبول وکالت ممنوع است مامورین دولت با مؤسسات دولتی حق معامله ندارند و در شرکت‌های خصوصی و مقاطعه‌کاری حق ندارند شریک باشند اینها همه در جهت حفظ مصالح و منافع جامعه است همیشه که آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق نیست ما قانون را می‌گذاریم برای اینکه همیشه حاکم باشد بر سرنوشت مردم و در تمامی قوانینی که گذشته است این اصل خوشبختانه رعایت شده قانون تشدید مجازات رانندگان در گذشته در دوره ۲۱ قانونگذاری نمایندگان محترم تصویب کردند که هیچ افسر شهربانی حق اینکه تاکسی داشته باشند ندارند چرا چنین چیزی را تصویب کردند؟ به خاطر اینکه رعایت مصلحت و اصل عدالت شده باشد در همین قانون مربوط به عوارض سطح شهر ککه ملاحظه می‌فرمایید چه مسوولیتی برای مامورین و ممیزین در نظر گرفته شده است در قانون مواد مخدره ملاحظه می‌فرمایید که مامورین و مسوولین این امر چگونه جرائم و محدودیتشان نسبت به سایر متخلفین فوق‌العاده شدید است بنده فکر می‌کنم آنچه را که در اینجا پیشنهاد کرده‌ام می‌توند یک ضابطه‌ای برای حسن اجرای قانون ملی شدن آب برای ایجاد اعتماد و اطمینان مطلق مردم نسبت به دستگاه اجرا کننده است و برای اینکه مردم بدانند سرنوشت حیاتی آنها به دست چه کسانی سپرده می‌شود که هیچ گاه خودشان در این امر ذینفع نیستند چنین مادۀ‌ای را پیشنهاد کردم و تصور می‌کنم باز هم قضاوت خانم‌ها و آقایان محترم عضو فراکسیون اکثریت روح قضاوت واقعی آنها را در مورد قانون ملی شدن آب و قانون انقلاب اداری ما نشان خواهد داد (احسنت).
رئیس- آقای دکتر یزدان‌پناه بفرمایید.
دکتر یزدان‌پناه- مسلما هر قانونی که به تصویب می‌رسد هر چه جامع کامل باشد به نفع اجتماع است النهایه جامعیت و کمال یک قانون ایجاب می‌کند که تمام مواد و تبصره‌ها و بندهایش مطالعه بشود و مبتنی بر اصولی باشد و به تصویب برسد که در افکار عامه قابل توجیه باشد پیشنهاد جناب آقای فرهادپور که در حقیقت یک پیشنهاد آنی است و پیشنهادی نبوده است که در لایحه باشد که ما بتوانیم همه جوانب امر را پیش‌بینی و مطالعه کنیم (دکتر بهبودی- این پیشنهاد قبلا داده شده و طبع و توزیع شده است) بنده به سهم خودم ندیدم فقط اشکال پیشنهاد ایشان این است که اگر یک وزیری فعلا در امر کشاورزی فعالیتی دارد و پروانه مصرف مفید آب داشته باشد یک چنین شخصی هرگز نمی‌تواند وزیر آب و برق باشد و با توجه به اینکه این پیشنهاد به طور مطلق یعنی هیچ مقامی به طوری که ایشان در پیشنهاد خودشان ذکر کرده‌اند اعم از وزیر و معاون و مدیران کل و غیره که مقامات حساس اجرای ملی شدن آب را به عهده دارند اینها نمی‌توانند به نحوی از انحاء در امر کشاورزی مداخله بکنند خوب اگر ما بیاییم این ضابطه کلی را بگذرانیم هیچ کدام از مهندسین کشاورزی که صلاحیت این قبیل امور را دارند و ممکن است در امر کشاورزی فعالیتی داشته و پروانه‌هایی داشته باشند اینها دیگر حق ندارند این مشاغل را قبول کنند این است که به اعتقاد بنده اصل پیشنهاد پیشنهاد خوبی است و هیچ کس مخالف نیست اما اگر مطالعه نشود تالی فاسد پیدا می‌کند یعنی یک چیزی را تصویب می‌کنیم که فردا صدها اشکال به علت تصویب آن به وجود می‌آید اگر این امکان بوده است که این پیشنهاد مطالعه بشود و به یک نحوی تنظیم بشود که مشکلاتی در اجرا پیش نیاید بنده که نه، همه با آن موافق بودند و تصور می‌کنم پیشنهاد به این شکل که هست موجب خواهد شد که یک عده افراد صاحب صلاحیت نتوانند به آن مقاماتی که لازم است در امر آب به آنها واگذار شود به آن برسند.
رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- بنده قصد داشتم راجع به مطالبی که راجع به مامورین وزارت آب و برق گفته می‌شود مطلبی عرض نکنم خدمت آقایان ولی پیشنهاداتی که به صورت یک ماده‌ای یا یک تبصره‌ای است مسلما در موقع اجرا اشکالاتی ایجاد می‌شود بنده به عنوان وزیر آب و برق عرض می‌کنم که در مملکت ملکی فعال ندارم آنچه که داشتم قبل از وزارتم واگذار کردم به مؤسسات خیریه و تا موقعی که وزیر باشم مسلما نه در این معامله و نه در معاملاتی که مجاز است حتی مثلاً در خرید و فروش زمین در تهران که آزاد است در آنها شرکت نخواهم کرد و عقیده دارم کسانی که در امر سیاست مملکت داری هستند باید تقوایی بیشتر از آنچه که قوانین و مقررات تعیین می‌کند داشته باشند و مسلما اگر این طور باشد مملکت بهتر اداره می‌شود (صحیح است). ولی نمی‌توانم تصور کنم که با یک تبصره کار مملکت اداره بشود پیشنهاد می‌کنم که آقایان بنشینند و فکر کنند و یک طرحی نه تنها شامل مساله آب و برق خیلی چیزهای دیگر هم می‌شود در کنار این مطرح کرد تهیه کنند که ایجاد وسیله نکند برای بدخواهان و مخالفین مملکت و برای این که سم‌پاشی نشود جلوی این کار گرفته شود بنده تردید ندارم که مامورین مباشر خدمات عمومی وارد این مطالب نیستند ولی با یک تبصره تنها کارها انجام نمی‌شود که اینکه در قوانینی گذشته که روی آنها مطالعه می‌کنید می‌بینید که یک خیابانی را خواسته‌اند در یک محلی در شهری دائر کنند معلوم شد که کارمند شهرداری صاحب یک خانه‌ای است خانه‌اش را خراب می‌کنند ولی طبق قانون منع مداخله نمی‌تواند پولش را بدهند (عبدالحسین طباطبایی- شما که با اصل موافقید این یک جزء آن را قبول کنید) بنده معتقدم یک طرحی یا از طرف نمایندگان محترم یا دولت را مامور بکنید که تهیه بشود ولی بنده شخصا عرض می‌کنم به خاطر اینکه خاطر نمایندگان محترم آسوده باشد بنده نه ملک زراعتی دارم و نه کار کشاورزی خواهم کرد و نه کارهایی که با آب و آبیاری مربوط باشد شخصا انجام خواهم داد ولی لازم است این کار را مطالعه بفرمایید یا شما طرح پیشنهاد کنید یا اینکه دولت را مکلف کنید یا حزب چنین کاری را انجام خواهد داد و به هر حال چیزی که به مجلس تقدیم می‌شود یک تبصره‌ای چهار کلمه‌ای یا یک خطی نباشد برای این که با یک خط جلوی سوئ‌استفاده را نمی‌شود گرفت و مشکلاتی برای مملکت و اقتصاد مملکت پیش نیاید.
رئیس- آقای پزشک‌پور بفرمایید.
پزشک‌پور- یکی از بهترین پیشنهاداتی که مطرح شد نسبت به این لایحه پیشنهاد جناب فرهادپور است که من متاسفم چرا در کمیسیون‌ها آن توجه لازم صورت نگرفت این نکته که جناب آقای مهندس روحانی فرمودند که با یک مادۀ واحده و یک تبصره مسائل را نمی‌شود حل و فصل کرد بسیاری از موارد که اکثریت رای دادند در واقع از مواد پیشنهادی آقایان نمایندگان بود حالا من نمی‌دانم چرا این اشکال پیدا کرده است خاصه اینکه آقای فرهادپور توجه کردند که ضوابطی که برای قانون منع مداخله بوده است باید مورد توجه قرار گیرد. استدلال به این مورد مهم و اساسی باید ناظر باشد خاصه اینکه لایحه مربوط به وزارت آب و برق صرفا از صورت یک لایحه فنی خارج شده و بسیاری از امور انتقاعی را دربرگرفته است و نمونه‌ای از آنها تشکیل شرکت‌های کشت و صنعت است شرکت‌های دیگر که طبق مقررات مرتبط است با وزارت آب و برق و از مجلس محترم گذشته است این قبیل فعالیت‌های وسیع را به ناچار در بر خواهد داشت این استدلال که جناب آقای دکتر یزدان‌پناه فرمودند که اگر یک چنین قانونی به تصویب برسد بنابراین کسانی که حائز صلاحیت هستند دیگر تصدی نخواهند کرد در این مورد وارد نیست البته هر گاه خواستند یک خدمات اجتماعی انجام دهند خواستند که به مقام معاونت یا وزارت برسند بهتر است که از آن کار اختصاصی چشم بپوشند کما اینکه در همان قانون منع مداخله امروز یک وکیل دادگستری به موجب قوانین کنونی منع شده از اینکه قبول وکالت بکند و بدیهی است وقتی که حاضر شد در کسوت نمایندگی مجلس شورای ملی قرار بگیرد دیگر باید به موجب قوانین کنونی رضایت بدهد که در واقع از این قسمت محروم باشد بنابراین از نظر اینکه تصدی این موقعیت‌ها و این پست‌ها مستلزم این است که چه دستگاه اجرایی و چه مردم اعتماد و اطمینان خاص به مامورین و متصدیان این مقامات داشته باشند و از لحاظ بهبود و اجرای برنامه‌ها به طور قطع ضرورت دارد که هیچ نوع شائبه‌ای وجود نداشته باشد که کسی که در امری در یک پست و فعالیتی هست چه مستقیم و چه غیرمستقیم ذینفع در اقدامات مربوط به آن باشد و من فکر می‌کنم که همه همکاران گرامی به این نکته عنایت دارند این پیشنهاد آقای فرهادپور یک پیشنهاد تکمیلی است در مسیر انقلاب واقعا حاکی از این است که اگر کسانی کیک امور مهم اجتماعی را به عهده گرفتند.
همینطور که جناب آقای مهندس روحانی فرمودند آنها باید در آن مقام از فضیلت و سعه صدر برخوردار باشند که خودشان را در امور مربوط به کار و کسب داخل نکنند و مطمئنا اگر ما در این مورد کوشا باشیم که این قبیل پست‌های مهم و مقامات مهم و مسائلی که با منافع عمومی دخالت دارد مورد توجه باشد که منافع شخصی و خصوصی به هیچ نحوی از انحاء دخالت پیدا نکند آن وقت است که ما برای پیروزی انقلاب و به خصوص برای انجام این انقلاب اداری به نحو اساسی اقدام کرده‌ایم آقای دکتر یزدان‌پناه با اصل این پیشنهاد موافقت فمرودند و چون بسیار حائز اهمیت است و بعد هم لایحه به مجلس سنا خواهد رفت و احیانا اگر یک بررسی مجددی در جزئیات لازم باشد در این مرحله این بررسی صورت خواهد گرفت به لحاظ اهمیت امر من عقیده دارم به این مادۀ رای بدهید بعد اگر قرار شد در جزئیات تغییری داده بشود به طور قطع در مجلس سنا و مراحل بعدی توجه خواهد شد من موافقت کامل گروه پارلمانی پان‌ایرانیست را با این مادۀ پیشنهادی اعلام می‌کنم.
رئیس- عده‌ای از آقایان در مورد این پیشنهاد اجازه صحبت خواسته‌اند ولی یک مخالف و یک موافق صحبت کرده‌اند پس از توضیحات آقای مهندس روحانی رای گرفته می‌شود.
مهندس روحانی- بنده پیشنهاد می‌کنم که این موضوع را اجازه بفرمایید در سنا مطرح بشود یک مطالعه بیشتری کنیم شاید در آنجا چیزی در لایحه اضافه شود که منظور را تأمین بکند بنده عرض کردم اصل مطلب صحیح است ولی در این شرکت‌های کشت و صنعت اصرار داریم که حتماً مدیران و کسانی که آن شرکت‌ها را اداره می‌کنند و کارگران و سرکارگران تکنیسین‌ها را در آن شرکت‌ها سهیم بکنیم به علت اینکه به آنها سهام از محل حقوقشان بفروشیم برای اینکه در کار تحرک بیشتری پیدا بشود و کار روی روال بازرگانی برود بنده کاملا موافقم که وزارت آب و برق نباید در کار آب و آبیاری و پروانه و غیره باشد بنده اجازه می‌خواهم که این را در مجلس سنا رویش مطالعه کنیم شاید یک چیزی اضافه کنیم که این نظر تأمین شود و وزیر آب و برق از همه کارها محروم باشد ولی وقتی می‌گویید مدیران شاید امکان داشته باشد که عده‌ای از آنها را ما در این کار به خاطر وظایفی که دارند سهیم کنیم و به حال برای نمایندگان محترم این فرصت هست که طرح ۱۵ نفری بدهند و به تصویب برسانند.
رئیس- آقای فرهادپور متقاعد شدید؟
فرهادپور- خیر قانع نشدم رای بگیرید.
رئیس- به پیشنهاد آقای فرهادپور رای گرفته می‌شود خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟
دکتر مهندس بهبودی- اگر اجازه بفرمایید مطالب مختصری است که در کلیات آخر به عرض برسانم.
رئیس- عده‌ای از آقایان تقاضای صحبت کرده‌اند و اگر بنا باشد که جنابعالی صحبت بفرمایید باید رعایت نوبت شود در حالی که آقایان اظهار علاقه کرده‌اند که این لایحه امروز تمام شود.
دکتر مهندس بهبودی- بنده فقط می‌خواهم نظر فراکسیون را اعلام کنم (نمایندگان- رای- رای)
رامبد- همکاران اکثریت آیین‌نامه را مطالعه کنند گفتن رای، رای که صحیح نیست.
رئیس- کلیات آخر جزء بحث در لایحه است چون سنا هفته‌ای یک روز آن هم روزهای دوشنبه جلسه دارد بنده از آقایانی که نام‌نویسی کرده بودند خواهش کردم که از صحبت در کلیات آخر صرفنظر بفرمایند تا بتوانیم رای نهایی را که با ورقه است گرفته و پس از تصویب لایحه را امروز به سنا بفرستیم.
دکتر مهندس بهبودی- به احترام مقام ریاست که این مورد را به تفصیل شرح دادند از بیان مطالب صرفنظر می‌کنم.
خواجه‌نوری- اگر اجازه بفرمایید ما رای به تمدید مدت جلسه خواهیم داد تا آقایان بیاناتی که دارند بفرمایند.
رئیس- استثناء که نمی‌شود قائل شد چون آقایان دیگر قبلا تقاضای صحبت کرده بودند و خود ایشان هم که صرفنظر کرده‌اند بنابراین چون دیگر نظری در کلیات آخر لایحه نیست نسبت به این لایحه با ورقه اخذ رای می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب زیر به وسیله منشی «آقای مهندس صائبی» اعلام و در محل نطق اخذ رای به عمل آمد).
- آقایان داود موید امینی- مهندس زنجانچی- مهندس بهبودی- موقر- اهری- تهرانی- آموزگار- مرتضوی- کلانتری- دکتر امامی خویی- دکتر وحیدنیا- مسعودی- دکتر رضوانی- جاماسبی- مهندس ریاضی- صدری کیوان- ابوذر- مهندس یارمحمدی- دکتر صاحبقلم- مهندس قادرپناه- پاینده- دکتر کیان- دکتر اسدی- فخر طباطبایی- ریگی- مهندس عطایی- مهندس فروهر- بدر صالحیان- یوسفی- کمالوند- مهندس صائبی- دکتر یگانگی- دکتر صدر- اهیار- شاخویی- تیمسار حکیمیان- بانو تربیت- ساگینیان- شیخ‌الاسلامی- امیر احمدی- صادقی- دکتر شریعت- مهندس کیا- دانشمند- دکتر بهبهانی- رضوی- رامبد- مهندس اربابیف دکتر کلالی- عجم- دکتر یزدان‌پناه- پزشک‌پور- فیاض فاضلی- دکتر طالع- دیهیم- صائبی- دکتر عدل- طباطبایی- ادیب سمیعی- دکتر عاملی- بختیاری‌پور- قاضی‌زاده- دکتر محققی- روحانی- پزشک‌پور- زرکرزاده- دکتر درودی- دکتر امین- دکتر فریور- دکتر صالحی- مهندس معتمدی- دکتر نجیمی- مانی- کریم‌بخش سعیدی- پورساطع- مهندس ارفع- خواجه‌نوری- دکتر قهرمان- مصطفوی- پزشکی- مبارکی- اصولی- دکتر عظیمی- معظمی- مهاجرانی- محمدولی قراچورلور- جهانشاهی- دکتر مهدوی- موسوی ماکویی- دکتر میرعلاء- معیری- پدرامی- دکتر موثقی- دکتر ستوده- دکتر اسفندیاری- حقشناس- بیات- امام مردوخ- دکتر فربود- فهیمی- دکتر بقایی یزدی- ملک زاده آملی- مهندس بریمانی- ملک افضلی- فضائلی- مهندس جلالی نوری- مهندس برومند- دکتر رفیعی- سلیمانی کاشانی- مهندس زیرآور- معزی- دکتر سبزواری- محدث‌زاده- شیخ‌بهایی- مهندس اردلان- موسوی- دکتر برومند- روستا- دکتر رهنوردی- دکتر وفا- دکتر الموتی- پزشک‌پور- پوربابایی- مرندی- دکتر رفعت- مهندس ریاحی- تیمسار همایونی- مجد- جوانشیر- مهندس فیروز عدل- صادق سمیعی- مهندس اخوان- دکتر حبیب‌اللهی- مهندس کیاکجوری- دکتر حکمت- مهندس اسدی سمیع- صالحی انشاء- مهندس سهم‌الدینی- کورس- تیمسار وحدانیان- شهرستانی ثامنی- پرفسور مخبر فرهمند- صدقیانی زاده- فروتن- مهندس پزشک‌پور- پروشانی- اسدی- دکتر بیت منصور- فرهادپور- دکتر پزشک‌پور- پرتواعظم- دکتر خزائلی- ارسنجانی- حی- مهندس عترت- بانو سعیدی- بهنیا- دکتر کفایی- مافی- دکتر ملکی- دکتر دادفر- مریدی- مروتی- بانو دکتر دولتشاهی- عباس میرزایی- بانو زاهدی- سرتیپ‌پور- دکتر رشتی- دکتر ضیایی.
(آراء ماخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
- آراء موافق ۱۶۴ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۶۴ رأی موافق به اتفاق آراء تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود. اینجا می‌خواستم توجه نمایندگان محترم را جلب کنم در لایحه ملی شدن آب در تمام مواردی که وزارت اصلاحات ارضی نوشته شده با اجازه خانم‌ها و آقایان وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی یعنی اسم صحیح وزارتخانه را می‌نویسیم (صحیح است).
موافقین-
- آقایان داود موید امینی- مهندس زنجانچی- مهندس بهبودی- موقر- اهری- تهرانی- آموزگار- مرتضوی- کلانتری- دکتر امامی خویی- دکتر وحیدنیا- مسعودی- دکتر رضوانی- جاماسبی- مهندس ریاضی- صدری کیوان- ابوذر- مهندس یارمحمدی- دکتر صاحبقلم- مهندس قادرپناه- پاینده- دکتر کیان- دکتر اسدی- فخر طباطبایی- ریگی- مهندس عطایی- روحانی- پزشک‌پور- زرگرزاده- دکتر درودی- دکتر امین- دکتر فریور- دکتر صالحی- مهندس معتمدی- دکتر نجیمی- مانی- کریم بخش سعیدی- پورساطع- مهندس ارفع- خواجه نوری- دکتر قهرمان- مصطفوی- پزشکی- مبارکی- اصولی دکتر عظیمی- معظمی- مهاجرانی- محمد ولی قراچورلو- جهانشاهی- دکتر مهدوی- موسوی ماکویی- دکتر میرعلاء- معیری- پدرامی- دکتر موثقی- دکتر ستوده- دکتر اسفندیاری- حقشناس- بیات- امام مرودخ- مهندس فروهر- بدر صالحیان- یوسفی- کمالوند- مهندس صائبی- دکتر یگانگی- دکتر صدر- ماهیار- شاخویی- تیمسار حکیمیان- بانو تربیت- ساگینیان- شیخ‌الاسلامی- امیر احمدی- صادقی- دکتر شریعت- مهندس کیا- دانشمند- دکتر بهبهانی- رضوی- رامبد- مهندس اربابی- دکتر کلالی- عجم- دکتر یزدان‌پناه- فیاض فاضلی- دکتر طالع- دیهیم- صائبی- دکتر عدل طباطبایی- ادیب سمیعی- دکتر عاملی، بختیاری‌پور- قاضی‌زاده- دکتر محققی- دکتر فربود- فهیمی- دکتر بقایی یزدی- ملک‌زاده آملی- مهندس بریمانی- ملک افضلی- فضائلی- مهندس جلالی نوری- مهندس برومند- دکتر رفیعی- سلیمانی کاشانی- مهندس زرآور- معزی- دکتر سبزواری- محدث‌زاده- شیخ بهایی- مهندس اردلان- موسوی- دکتر برومند- روستا- دکتر رهنوردی- دکتر وفا- دکتر الموتی- پوربابایی- مرندی- دکتر رفعت- مهندس ریاحی- تیمسار همایونی- مجد- جوانشیر- مهندس فیروز عدل- صادق سمیعی- مهندس اخوان- دکتر حبیب‌اللهی- مهندس کیاکچوری- دکتر حکمت- مهندس اسد سمیع- صالحی- انشاء- مهندس سهم‌الدینی- کورس- دکتر مهندس بهبودی- تیمسار وحدانیان- شهرستانی- ثامنی- پرفسور مخبر فرهمند- صدقیانی زاده- فروتن- مهندس پروشانی- اسدی- دکتر بیت منصور- فرهادپور- دکتر پرتواعظم- دکتر خزائلی- ارسنجانی- حی- مهندس عترت- بانو سعیدی- بهنیا- دکتر کفایی- مافی- دکتر ملکی- دکتر دادفر- مریدی- مروتی- بانو دکتر دولتشاهی- عباس میرزایی- بانو زاهدی- سرتیپ‌پور- دکتر ضیایی- دکتر رشتی.
رئیس- آقای مهندس روحانی بفرمایید.
مهندس روحانی (وزیر آب و برق)- بنده وظیفه خودم می‌دانم از نمایندگان محترم اکثریت که با صبر و حوصله ما را راهنمایی و این لایحه را با این مواد بسیار مشکل و مفصل به تصویب رساندند تشکر کنم و باید عرض کنم یکی از مهمترین لوایحی است که در طول مدت انقلاب به تصویب مجلس محترم رسیده و تشکر می‌کنم از اقلیت که وظیفه خودشان را خوب انجام دادند و از ما انتقاد شدید کردند امیدوارم از این انتقادات به نفع لایحه استفاده کنیم و بتوانیم این لایحه را به صورتی پیاده کنیم که رضای ملت ایران و شاهنشاه عزیزمان را جلب کنیم (احسنت- احسنت).
- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۷- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای قوام صدری بفرمایید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- با اجازه مقام محترم ریاست صورتی است از پرداخت‌هایی که به سازمان‌های خارجی و دستگاه‌ها بایستی در سال از طرف دولت حق‌السهم و حق‌الشرکه و نظایر این وجوه پرداخت و چون به موجب تبصره ۲۶ بودجه در سال جاری پرداخت این حق‌السهم‌ها و حق‌الشرکه‌ها که باید به تصویب کمیسیون محترم بودجه برسد صورت آنها تهیه و تقدیم می‌شود و استدعا دارد اجازه بفرمایید به کمیسیون بودجه برای رسیدگی و تصویب ارجاع شود.
رئیس- به کمیسیون بودجه ارجاع می‌شود.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش شور اول موافقت‌نامه همکاری فنی و علمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری فرانسه. شماره چاپ ۳۵۳.
رئیس- البته آنچه هم از دستور جلسه امروز باقیمانده جزو دستور جلسه آینده خواهد بود. با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.