مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ اسفند ۱۳۳۷ نشست ۲۸۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ اسفند ۱۳۳۷ نشست ۲۸۶

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۷

سال چهاردهم

شماره مسلسل

دوره نوزدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۱۹

جلسه: ۲۸۶

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز دوشنبه بیست و پنجم اسفند ماه ۱۳۳۷

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس جلسات ۲۱ و ۲۳ و ۲۴ اسفند ۱۳۳۷

۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۸ کل کشور

۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

مجلس ساعت هفت وپنجاه دقیقه بعدازظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

۱- تصویب صورت مجلس جلسات ۲۱ و ۲۳ و ۲۴ اسفند ۱۳۳۷

رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)

غایبیبن بااجازه- آقایان: سعیدی- امید سالار- جلیلوند- خزیمه علم- صادق بوشهری- محمودی- عرب شیبانی- برومند- دکتر نفیسی- ذوالفقاری- سنندجی- اورنگ- مهندس جفرودی- بوربور- اخوان- برومند- دکتر نفیسی- ذوالفقاری- سنندجی- اخوان- قراگزلو- عباسی- امامی خویی- اسکندری- عامری- سلطان‏مراد بختیار.

غایبین بی‌اجازه: آقایان: دکتر طاهری- اریه- قرشی- دکتر فریدون افشار.

دیرآمدگان وزودرفتگان بااجازه- آقایان: بزرگ‏نیا- دکتر سید امامی- رامبد- مهندس شیبانی- اعظم زنگنه- شادلو- شادمان- دکتر شاهکار.

رئیس- در صورت مجلس‌هایی که توزیع شده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسات ۲۱ و ۲۳ و ۲۴ اسفند تصویب شد.

۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه ۱۳۳۸ کل کشور

رئیس- بودجه کشور مطرح است آقای ارباب‏

مهدی ارباب- بنده با اینکه در کمیسیون بودجه که افتخار عضویت دارم مطالبی که مورد نظرم بود عرض کرده بودم مقصد تصدیع زیادی با آقایان محترم نداشتم جز چند تذکر جناب آقای دکتر جهانشاهی فرصتی به بنده مرحمت فرمودند تا اینکه یک مطالب دیگری هم به عرض آقایان برسانم قبل از بیان عرض مطلب از پایان ساختمان اسکله قشم که عکس آن را برای بنده فرستاده‏اند و به میمنت روز ۲۴ اسفند دیروز افتتاح شده و کاری بوده است که قرن‏ها آرزوی مردم ساکن قشم بوده (صحیح است) و میسر نمی‏شد سپاسگزاری می‏کنم (صدرزاده- آرزوی همه ایران بوده) و این عمل از برکت مسافرت هیئت ‏دولت انجام شده برای آنکه آنچه ما می‏نوشتیم یا می‏گفتیم مردم در چه وضعی هستند مؤثر واقع نمی‏شد تا اینکه این ابتکار بی‌سابقه‏ای را که دولت اقبال عمل کرده که به تمام استان‏ها و شهرستان‏ها مسافرت کرده‏اند و مشکلات مردم را از نزدیک مشاهده کرده‏اند رفع این مشکلات را کرد امیدوارم همین‏طور که توجه کرده‏اند یکی بعد از دیگر که مقتضیات موجود شد همه خواسته‏های مردم را تأمین نمایند (ان‏شاءالله) (اکبر- ولی به همه جا نرفتند) و بنده از انجام این اقدام هم اینجا رسماً تشکر می‏کنم و مسلماً مردم دعاگوی وجود مبارک اعلیحضرت همایونی و دولت وقت خواهند بود آنجا مردم بایستی روی دوش کارگرها بروند تا وارد جزیره بشوند و تصور می‏کنم همین عمل با هیئت دولت هم شده‏است یعنی روی دوش مردم وارد جزیره شدند و فهمیدند چه احتیاجی است بار دیگر تشکر می‏کنم با اجازه آقایان قبلاً می‏پردازم به شاه‏بیت بیانات جناب آقای دکتر جهانشاهی و آن موضوع اتومبیل جناب نخست‏وزیر بود (نخست‏وزیر- این را اجازه بفرمایید خود بنده عرض کنم) (چند نفر از نمایندگان- قابل بحث نیست) بنده آزاد هستم و اجازه می‏خواهم عقیده‏ام را عرض کنم اگر خودم جناب آقای نخست‏وزیر دفاع می‏کنند نه به بنده مربوط نیست ولی بنده هم ناچارم عقیده‏ام را اظهار کنم، اولاً آقا کادیلاک دیگر عنوانی ندارد کرایسلرو پا کاردودج امروز قیمتش بیشتر از کادیلاک است و ثانیاً اتومبیل مال شخص معینی نیست اتومبیل برای دولت است دولت ایران با ارتباطی که با تمام کشورهای مهم دنیا دارد با ایاب و ذهاب‏هایی که می‌شود نمی‏شود یک رئیس دولت دیگری و یایک شخصیت مهم سیاسی را که استقبال می‏کنند در فرودگاه مهرآباد با فولکس واگن سوار کنند و بیاورند این نمی‏شود صرفه‏جویی بیشتر اگر می‏خواهید بکنید اجازه بدهید بنده دوازده تا چهارده تا الاغ بندری از بندرعباس بیاورم آن خیلی باصرفه‏تر است والا در دنیای امروز نمی‌شود (قنات‏آبادی- کار دوم لازم نیست) امروز دولت‏ها به خصوص رؤسای دولت‏های خیلی از کشورها برای امور مملکت نه تنها اتومبیل داردند طیاره هم دارند آقایان یک نخست‏وزیری که ۱۵ دوره وزیر بوده و می‏بایستی حقاً امروز پارک‏ها داشته باشد خیلی ببخشید هنوز در خانه اجاره‏ای زندگی می‏کند این شخص تجمل‏پرست نیست و نباید این اظهار را می‏کردید و بنده ناچار شدم بار دیگر این تذکر را بدهم راجع به موضوع رأی اعتمادم مجلس به دولت یک اشاره فرمودند آنچه بنده می‏فهمم و بین رفقا هستم مجلس از روی کمال عقیده و اعتماد به این دولت رأی داده دولت هم بدتر از دولت‏های دیگر کار نکرده به عقید خیلی هم بهتر کار کرده و خوشبختانه امروز شاهنشاه ما دولت ما همه و همه یک واحد هستیم و برای سعادت برای اعتلاین مملکت می‏کوشیم و دیگر از آن صحبت‏ها بین ما نیست و از خدای متعال مسئلت می‏کنیم این وضع ثابت ما را حفظ بکند تا روزبه‏روز به ترقیاتی که آرزومند آن بودیم نائل شویم البته انتقاد خیلی کاری است آسان و بنده هم خیلی میل داشتم امشب اقلاً جای مخالف اسم نویسی کرده باشم که می‏توانستم ۸ ساعت انتقاد کنم ولی آقایان حل مشکل کاری است مشکل عملکردن کاری است مشکل انتقاد بسیار آسان است و باید توجه کرد به مقتضیات به اوضاع زمان به فعالیت‎ها این آقایان وزراییی که من با آنها آشنا هستم بدون تعارف می‏بینیم شبانه‏روز دارند فعالیت می‏کنند من اگر بخواهیم فعالیت یکی یکی این آقایان را تشریح بکنم باعث ریا می‌شود امروز در سراسر نشسته بودم همه حرف را از دهن یکدیگر می‏گرفتند راجع به اصلاحات گمرکات از آن طرف دادگستری پست و تلگراف همه و همه کشاورزی که ان‏شاءالله بانک‏شان هم اصلاح بشود و یک کمکی به جنوب بکنند آن وقت بهتر می‏شود بالاخره جزییات را من نمی‏خواهم عرض کنم برای اینکه وقت آقایان گرفته می‌شود و دو نفر از آقایان وزرا دیگر هم تشریف آوردند و در صنایع کشور هم اثر محسوس حاصل شده وزارت بهداری هم اخیراً با مأموریتی که به بندرعباس فرستاده‏اند بنده خیلی تشکر می‏کنم امیدوارم بیشتر توجه کنند در سیاست خارجی هیچ زمانی وضع ما روشن‏تر از حالا نبوده ما با تمام دول و ملل حسن تفاهم داریم اگر یک دولتی یک ملتی توقعی برخلاف روح استقلال‏طلبی ما داشت اشتباه نکنند آنجا است که ما تابع نظر کسی نیستیم و مصالح خودمان را بهتر تشخیص می‏دهیم و خوشبختانه امروز قادر هستیم به نحو احسن سیاست خارجیان را بهتر انجام بدهیم و در کارها موفق شویم (ان‏شاءالله) بودجه‏ای که به مجلس تقدیم شده به عقیده بنده این بودجه متوازن است و اگر آن‏طوری که هزینه پذیرایی فرمانداران بندرعباس را می‏پردازند که یک چیزی هم اضافه می‏آورندم برای اینکه درخرج کردن دولت یک‏قدری امساک دارد این کسر را که نشان می‏دهد بنده مطمئن هستم در آخر سال چنین کسری وجود نخواهد داشت و امیدوارم در موارد لازم به نقاط دوردست مملکت کمک بیشتری بکنند سیاست اقتصادی ما هیچ زمان روشن‏تر از حالا نبوده است نفت که از صادرات مهم کشورهای دنیا است و از صادرات مهم کشور ما است نهایت مورد توجه است مهم‏ترین صادرات ما نفت است پس از آن موارد معدنی که نهضتی ایجاد شده که در اکتشاف و استخراج آن مردم تلاش می‏کنند فداکاری می‏کنند یک کمک بیشتر به صادرات ما خواهند کرد که حالا در واقع این‏گونه صادرات مرئی نیست و چنانچه وعده دادند امیدوارم ساختمان بنادر و راه‏ها زودتر شروع بشود و تکمیل شود آن وقت این قدر ما صادرات پیدا بکنیم که چندین برابر واردات ما فزونی یابد همین تأسیسات جدید گمرکات و ترفیه حال مأمورین مربوطه که سابقه نداشته در امور اقتصاد در صادرات واردات ما در جلب منافع صندوق کشور بسیار مؤثر است و بنده از بانی این کار تشکر می‏کنم راجع به مالیات‏ها ناطق محترم ایراد کردند کم وصول می‏شود اینجا بنده یک گله‏ای از ایشان درام دولت که به عناوین مختلف نه این دولت همه دولت‏ها مالیات می‏گیرند و مالیات وضع می‏کنند اگر وکیل هم بگوید کم وضع کردید پس خاصیت مجلس کجا است ماها به نام مردم آمده‏ایم اینجا باید این مالیات‏ها را تعدیل بکنیم اگر ما هم با دولت هم آواز بشویم و بگوییم چرا کم می‏گیرید یک ملتی را جسارت می‏کنم معذرت می‏خواهم تشبیه بکنید به یک هیکل گاو با پوست و استخوان چقدر می‏شود از این شیر گرفت سعی کنید مردم را تقویت کنید مردم را ثروتمند کنید به خودی خود خدا شاهد است درآمد دولت زیاد خواهد شد ایجاد اعتماد کنید ایجاد اطمینان کنید سرمایه‏ها به خارج نرود و سرمایه‏ها از خارج بیاید طبعاً به خودی خود درآمد دولت بدون هیچ کوشش مأمورین زیاد خواهد شد بنده به خاطرم آمد قبل از جنگ اخیر یک بازرگانی در آلمان مالیاتش را نسبت به سنوات گذشته کمتر پرداخته بود وزارت اقتصاد ملی آلمان او را خواست و گفت چرا تو کار نکرده‏ای که بتوانی مالیات بدهی یک امتیاز به او دادند تا او قادر بشود و بیشتر مالیات بدهد روح عمل این است که بنده عرض می‏کنم اگر از این راه وارد شوید از راه غیرمستقیم وصول خواهد شد در صورتی که به فکر تقویت مردم باشیم مالیات وصول می‏شود ما نمایندگان حق نداریم هم آواز بشویم با دولت و بگوییم چرا مالیات کم می‏گیرند وکیل ملت حق ندارد همچو کاری را بکند و چنین حرفی بزند (دکتر رضایی- اشتباه می‏کنید) هیچ حق ندارد باید تعدیل بکنند به نام مردم آمده‏ایم اینجا هی ایراد بکنیم انتقاد بکنیم از دولت چرا از مردم پول کم می‏گیرند آقا دارند از مردم می‏گیرند و به عناوین مختلف هم دارند می‏گیرند من چون موافق دولت هستم نمی‏خواهم توضیح بدهم ایراد برخود م وارد است که چرا باید هم آواز بشویم اشاره به بودجه‏نویسی دولت شده ما اینجا در ایران هستیم ما ایرانی هستیم ما خودمان برای خودمان بودجه می‏نویسیم ما که نبایستی از هند تقلید بکنیم ما نباید از آمریکایی هم بکنیم نباید از انگلستان هم تقلید بکنی باید مقتضیات خودمان را بسنجیم و روی پای خودمان سواریم آنچه که خودمان لازم داریم بهش عمل کنیم شهدالله هر کجا رفتیم از خارجی‏ها تاسی کردیم هر مالیاتی را وضع کردیم هر تحمیلی به مردم کردیم دیدیم آقایان به ضرر مملکت بود و نباید تاسی به دیگران بکنیم مضافاً به اینکه هند کجا و ما جا؟ ما از لحاظ تربیت صدها سال جلو هستیم بنده در هند بوده‏ام سال‏ها بوده‏ام با روحیه مردم آنجا آشنا هستم هر چند برادر ما هستند عزیز ما هستند اما ما احتیاج نداریم از آنها سرمشق بگیریم در دستگاه دولت کنونی گفته شد ریخت‏و‏پاش خیلی زیاد است ما که هر وقت خواستیم ۵۰۰ تومان برای بندرعباس بگیریم هی التماس کردیم چیزی ندیدیم و صدای‏مان به جایی نرسید هر روز که می‌رویم نزد جناب آقای وزیر کشور نوحه به هم تحویل می‏دهیم ناله به هم تحویل می‏دهیم ریخت‏وپاش کجاست (یکی از نمایندگان- ان‏شاءالله به انجام می‏رسد) ان‏شاءالله اگر چشم ما که حالا ریخت‏و‏پاش نمی‏بینیم راجع به ثبات قیمت ارز تشخیص شده هر زمان لازم بود تجدید ‏نظر خواهد شد و اگر جناب آقای نخست‏وزیر توجه کنند بنده در پرانتز یک تذکری دارم و آن این است که اگر این‏طور که گفته می‌شود که بیست و شش میلیون دلار ضرر ماست اگر جبران نکنند این کنسرسیوم و مشتریان نفت بنده خیال می‏کنم آنجاست که باید دلار را تنزل بدهید تا مملکت ضرر نکند و امیدوارم که خودشان تعدیل کنند که محتاج چنین کاری نشویم ولی با وضع فعلی صلاح ما در این است که هست ریال ما با تمام کارهای تولیدی در این مملکت شده و با همه این پیشرفت‏ها اعتبارش را از دست نداده معتبرتر هم شده وضع ریال ما ثابت‏تر شده محکم‏تر شد جای شکرش باقی است قرض‏هایی که شده بود و می‏شود اظهار نگرانی شده بنده چون خودم در طول عمرم مقروش بوده‏ام به قرض داشتن اهمیت نمی‏دهم، کشوری که در حال توسعه و پیشرفت است و روزبه‏روز برای مردم کار بیشتر تهیه می‏شود و به اکتشاف و استخراج معادنش افزوده می‏شود و از قرض نباید بترسد ما یک کارهای ضروری را امروز به فردا نباید بگذاریم هیچ اهمیت ندارد و جای هیچ نگرانی نیست و از این قرض‏هایی که می‌شود نباید بیم داشت این عقیده فردی خودم است آقایان مختارند قبول کنند یا نه، به علاوه در شرایط استقراضی دو طرف دارد یکی آن‏ کسی که قرض می‏گیرد و دیگری که می‏دهد آنچه که ما اینجا می‏گوییم معلوم نیست که طرف دیگر هم قبول کند تلاش می‏کند تراضی می‏کند و به یک صورتی انجام می‏شود ولی باید این نکته را توجیه کرد که قرض دو طرف دارد و یک طرف ندارد اما موضوع بالا رفتن قیمت‏ها شکی نیست که وقتی سطح زندگی مردم بالا رفت قیمت‏ها بالا می‏رود منتهی یک توجهی که لازم است دولت‏ها بکنند این است که یک تعدیلی در امور پیدا شود مثلاً کسی که میلیون‏ها منافع می‏برد و کسی که یک منافع محدودی دارد هر دو در یک بازار می‏روند جنس می‏خرند این تعدیل قیمت را هم امیدوارم توجه بکنند. البته، مشکلات زیادی داشتیم خرابی‏های زیادی داشتیم البته همه در یک روز اصلاح نمی‏شود در دو سال دولت کنونی آقایان خیلی از اصلاحات شده و این ناشی از آرامش و امنیت و اهتمام است و امیدوارم کارهای دیگر هم اصلاح شود، موضوع سازمان وزارتخانه‏ها اینجا تذکر داده شد بنده اصلاً این قانون سازمان وزارتخانه‏ها را نمی‏دانم چه احتیاجی داشتیم بیاوریم من باز مثال عرض می‏کنم همین وزارت گمرکات و یا صنایع و معادن و یا فرهنگ را عرض می‏کنم بهداری همه و همه اینها کارشان را می‏کنند مگر اختیار می‏خواهد که اصلاحات بکنند که ما بیاییم قانوناً یک اختیاری بدهیم که پس فردا حرف وزیر را مدیر کل نشنود. حرف معاون را آن یکی دیگر نشنود همه اختیارات داشته باشند و این عمل حتی مخالف اصل ۲۷ قانون اساسی است که بنده اینجا یادداشت کرده‏ام می‏خوانم برای آقایان مجلس در هر جا نقضی در قوانین و یا مسامحه در اجرای آن ملاحظه کند به وزیر‏ مسئول در آن کار اخطار خواهد کرد و وزیر مزبور باید توضیحات لازمه را بدهد حالا پس‏فردا وزیر مسئول می‏گوید که آقای معاون تشریف بیاورند توضیحات لازمه را بدهند بنده آنچه استنباط کردم وزیر اختیار دارد نخست‏وزیر اختیار دارد تشکیلات کار خودشان را بدهند این عقیده فردی خودم است راجع به اختیاراتی که به دولت داده می‏شود (صدرزاده- این را اشتباه می‏کنید در قانون اساسی هست معاون در غیاب وزیر اختیارات وزیر را دارد) حالا اختیارات طوری ترتیب داده می‌شود که این اشکال وارد است حالا در خارج بحث می‏کنیم راجع به استقراض از بانک ملی از قرض‏هایی که بانک ملی هم به دولت می‏دهد ابراز نگرانی کردند بنده هیچ نگران نیستم اصلاً بقای بانک ملی تقویت بانک ملی و منافع بانک ملی روی سودهایی است که از دولت می‏گیرد شما حساب کنید بانک ملی چه مبلغ سود می‏کند از دولت، حساب کنید از ده سال پیش به این طرف چند میلیارد سود از دولت گرفته این در واقع کمک به دولت است و ای‏کاش درآمد نفت صرف حوائج ما بشود قرض نکنیم ولی اگر این کار را بکنیم خطر و نگرانی هم ندارد عقیده بنده بر این است که انشاءالله کم‏کم درآمد نفت را به مصرف کارهایی برسانیم که احتیاج به قرض نداشته باشیم. راجع به بودجه نخست‏وزیری که اضافه شده البته باید توجه کرد و البته خود دولت هم توجه می‏کند نسبت به اداره تبلیغات اشاره شد در روز متینگ احساسات پرشوری که مردم داشتند آنجا پای میکروفون صدا نمی‏رسید بنده رفتم در خارج توی اتومبیل نشستم و تمام جریانات متینگ را توی اتومبیل از رادیو شنیدم بنابراین رادیو کوتاهی نکرد و کار خودش را کرد و تمام مطالب شخصیت‏ها، رؤسای قسمت‏ها همه و همه در رادیو انتشار یافت و چیزی نبود که کوتاهی کرده باشد به موضوع ساختمان شرکت نفت اشاره شد این را در کمیسیون بودجه هم عرض کردم یک وقتی آقای حاجی محمد باقر ما روی یک تخته می‏نشست و با یک قلم و دوات تجارت می‏کرد امروز نمی‏شود این ‏طور کار کرد

امروز شخصیت‏های نفتی دنیا می‏آیند با شرکت ملی نفت ما تماس می‏گیرند وقتی یک دفتر مرتب و منظم و آبرومند دیدند در روحیه آنها مؤثر است همین وسایل اگر نیم درصد و یا یک درصد هم در قیمت ما اثر بکند ببینید این پول‏ها چقدر می‌شود من نمی‏دانم چرا نفت را چسبیدیم و بانک کشاورزی و رهنی را ول کرده‏ایم، بانک رهنی که بانک فقر است بانک بی‌خانه‏هاست. بانک بیچاره‏هاست، بروید حسابش را برسید اتومبیل‏هایش را برسید اینک تولید نفتی ندارد به علاوه حساب کنید شرکت نفت ببینید چقدر اجاره می‏دهد حالا چندین اداره اجاره‏ای دارد که نمی‏دانم ماهی چند میلیون اجاره می‏دهد بنابراین چون مقدارش را نمی‏دانم عرضی نمی‏کنم بنابراین یک چنین شرکت بین‏المللی مهمی دارای دفتر آبرومندی باید باشد و دارای پرسنل آبرومندی باید باشد نتیجه را باید دید حالا من بقیه مطالب را که اینجا ایراد شد و یادداشت نکرده‏ام عرض نمی‏کنم چند تذکر خودم دارم عرض می‏کنم برای اینکه جناب آقای نخست‏وزیر هیئت محترم دولت یادداشت بفرمایید و مورد توجه قرار بدهند این را عرض می‏کنم و رفع زحمت می‏کنم (احسنت، احسنت) (یکی از نمایندگان- راجع به بندرعباس هم بفرمایید) بانک کشاورزی یک‏سال است که وضع مالیش خوب شده کمک‏هایی به او می‌شود ولی تا به‏ حال به اقصی نقاط مملکت کمک نکرده است استدعا می‏کنم یادداشت بفرمایید اگر بانک کشاورزی ایران است باید به اقصی نقاط مملکت کمک کند بنگاه مستقل آبیاری یک اعتبار اضافی و یک اجازه قرض از بانک در بودجه به او داده شده بنده چهار سال است راجع به دو سد اختصاصی که بودجه‏اش هم حاضر است التماس می‏کنم به جایی نمی‏رسد حتی امروز رفتم سازمان برنامه دیدم در چهار ماه پیش آن پروژه‏ای که فرستاده بودند گفته بودند یک نقص فنی دارد به بنگاه آبیاری دونامه هم پیروش نوشته‏اند تاکنون جواب نداده‏اند این دستگاه اگر بنگاه مستقل آب نیازی درست است اگر بنگاه مستقل آبیاری است که یک فکری برای آن بکنند. یک پیشنهاد هم به وزارت کشاورزی دارم و آن این است که یک تشکیلات- شخم- در تمام مملکت بدهند خاص در جاهایی که دیم کاری هست اراضی مردم را شخم بزنند و موقع برداشت محصول هم هر هکتاری یک مبلغی بگیرند و هم محصول زیاد می‌شود و هم مردم به نان را کافی می‏رسند این را مطالعه کنید اگر مقتضی هست بودجه کنند در قسمت سرپرستی‏ها جناب آقای وزیر فرهنگ مدتی است که وعده فرمودید که بودجه‏اش را بیاورید نیاورید همین قدر عرض کنم که راندمان خوبی این دستگاه شما ندارد خود جنابعالی بسیار مرد شریفی هستید در فرهنگ کسی بهتر از شما کار نکرده بندرعباس از وکیل آن و مردم همه متشکرند این قسمت را یک فکری بکنید در سازمان آب تهران هم این مهندسین فعلی خوب کار می‏کنند این مهندس روحانی را من از نزدیک به ایشان آشنا نیستم ولی می‏بینم بسیار فداکاری می‏کند ولی نباید اشتباهاتی را که دیگران کردند به حساب اینها گذاشت یک پیشنهادی دارم جنای آقای وزیر دادگستری اگر توجه بفرمایند مأمورین اجرا یک اختیار قضایی می‏گیرند مان کسی که می‏ریزد به خانه مردم و زندگی مردم را می�ریزد بیرون ممکن است بین صد نفر دو نفر متعدی پیدا شود این شخص اختیار بازپرس قضایی و نماینده دادسرا دارد این دوست را نباید یک نفر داشته باشد مفهوم قانون این است که یک ناظری داشته باشد که آن عمل خلاف نکند استدعا می‏کنم که موضوع را توجه بفرمایید اگر مطلب درست است توجه کنید و اگر نیست عرضی ندارم برای اینکه به قدر کافی و کامل جنابعالی به مأمور قضایی توجه دارید و بنده هم متشکرم اما در تبصره ۳۹ اجازه‏ای که وزارت بهداری از اعتبارات اختصاصی برای مبارزه با مسلولین گرفته تمنی دارم بندرعباس را هم بی‌نصیب نگذارید در همان کوه گنو مردم ساختمان می‏کنند برای آسایشگاه و بیمارستان اگر جناب آقای وزیر راه یک راهی برای آنجا بسازند کمک به منظور جنابعالی خواهد شد از این تلفن‏های خودکار هم که دو سیمه، سه سیمه و چهار سیمه که باید اضافه شود یک فکری برای تلفن بندرعباس بکنید و دیگر عرضی ندارم و بیشتر تصدیع نمی‏دهم (احسنت) خیال‏تان را آسوده کردم خلاصه عرض می‏کنم صیانت کشور در سایه وحدت و انفاق بین تمام طبقات است. (احسنت)

رئیس- دو پیشنهاد در کفایت مذاکرات در کلیات رسیده قرائت می‌شود. (به ‏شرح زیر خوانده شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏کنم در کلیات بودجه سال ۳۸ مذاکرات خاتمه داده شود. مشایخی.

مقام ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نماید مذاکرات در کلیات کافی است. سعید مهدوی‏

رئیس- آقای مشایخی‏

مشایخی- بنده دیشب در روزنامه اطلاعات یک مقاله‏ای دیدم ذکر قسمتی از آن بی‌تناسب نیست در این مقاله شرح داده بود که بودجه سال ۳۸ نسبت به بودجه سال ۳۷ بهتر است چرا؟

رئیس- آقای مشایخی در اطراف پیشنهاد کفایت مذاکرات صحبت بفرمایید.

مشایخی- دو کلمه است در اطراف این موضوع عرض می‏کنم. ‏

رئیس- شما پیشنهاد کفایت مذاکرات می‏کنید آن وقت خودتان شروع می‏کنید به مذاکره در اصل مطلب.

مشایخی- منظور این است که در اطراف بودجه مطالعاتی شده و با توجه بدین مطالعات یک بودجه سالمی‏ داده شده‏است کمیسیون هم بررسی‏های لازم را در اطراف بودجه کرده.

رئیس- حرف شما در کلیات است.

مشایخی- چون وقت مقتضی است باید قبل از عید این بودجه تصویب شود و باید به مجلس سنا هم برود این است که تقاضا کردم بحث در کلیات خاتمه داده شود البته کسانی که نام‏‎نویسی کرده‏اند در ماده اول صحبت خواهد شد.

رئیس- لازم است که یک توضیحی بدهم که آقایان توجه داشته باشند این آقایانی که مخالف اسم‏نویسی کرده‏اند در کلیات و ماده واحد اسم نوشته‏اند در ماده واحده هم مثل کلیات نامحدود می‏توانند صحبت بکنند بنابراین حق آنها محفوظ است و می‏توانند صحبت کنند آقای صارمی مخالفید؟

صارمی- بلی‏

رئیس- بفرماید ۵ دقیقه می‏توانید صحبت کنید.

صارمی- بنده قبل از اینکه توضیح بدهم کلیه رفقا مرا از بیان منع می‏کنند بنابراین استنباط می‏کنم که همه آقایان با کفایت مذاکرات موافق هستند بنابراین بنده عرضی نمی‏کنم ولی اضافه می‏کنم این طرز انجام وظیفه در کرسی نمایندگی مجلس نیست (عدهای ازنمایندگان- اشتباه می‏کنید) که در یک امر مهم حیاتی که بودجه است اجازه داده نشودکه دو نفر مخالف و موافق صحبت کنند این عمل خوب نیست.

رئیس- این را بدانید که آقایانی که به عنوان مخالف اسم نوشته‏اند صحبت می‏کنند آقایانی که موافقند باکیفیت مذاکرات در کلیات قیام فرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد. آقای بهبهانی‏

بهبهانی- البته مطالبی که عرض می‏کنم مربوط به اصول اساسی مملکت است و ربطی به دولت حاضر ندارد بنده هم عقیده‏ام این است که هرقدر در بودجه مملکت که اساس کار اقتصادی ومالی مملکت است زیاد صحبت بشود مورد بررسی بشود هم به نفع دولت خواهد بوده‏ام نمایندگان وظیفه خودشان را انجام داده‏اند از این جهت بود که آقایان محترم اجازه داده‏اند که بنده نظریاتی که دارم به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم البته عرایض بنده خیلی طولانی نیست و گمان می‏کنم بیشتر از نیم ساعت طول نکشد ولی انتظار دارم دولت توجه کند بدین عرایض برای اینکه اینجا حرف دولت و بنده نماینده مخالف یا موافق نیست بلکه یک اصولی ذکر می‌شود که هر چقدر دولت تعمق در این اصول بکند برای کار مملکت مفیدتر خواهد بود.

همان‏طوری که در مقدمه بودجه ذکر شده‏است بدون شک یکی از درخشان‏ترین ادوار تاریخی ایران از حیث قدرت مالی و تقویت بنیه اقتصادی می‏توان زمان پادشاه فقید را به شما را آورد که با یک نقشه صحیح و مدیرانه شالوده یک مملکت صنعتی و زراعی با درآمد داخلی ریخته شد و با نظارت کامل در دخل وخرج مملکت و وصول صحیح مالیات‏ها تمام قروضی که بر اثر بی‌بندوباری گذشتگان ایجاد شده بود پرداخت گردید و به طوری که همه اطلاع داریم فعالیت‏های اقتصادی و ایجاد خطوط و بنادر و کارخانه‏های نسبتاً عظیم و با قدرت و نظارت این مردم در مدت خیلی محدودی به انجام رسید ولی نکته قابل دقت و توجه اینجا است که تمام این پیشرفت‏ها که به آن اشاره شد بدون توسل به استقراض خارجی و بدون داشتن عوائد نفت انجام گردیده است.

بیش از چهار سال است که عواید نفت و منابع زیادی استقراض خراجی برای برنامه‏های تولیدی و عمرانی بدین مملکت وارد شده و بودجه مملکت هم از سه قسمت عواید نفت استقراض از خارج و مالیات ترکیب گردیده به این امید و وعده که در سال‏های آینده به افزونی مالیات‏های مستقیم از طریق اصلاح وضع مالیات‏ها تعدیل تدریجی آن از غیرمستقیم به مستقیم و همچنین حصول عواید تولیدی بیشتر بودجه مملکت اصلاح و وضع مالی واقتصادی به تدریج سالم شود.

متأسفانه با یک نظر اجمالی به ارقام درآمدها و مخارج عکس آنچه دولت‏ها مدعی بودند مشهود می‏گردد و هر سال می‏بینیم به مخارج غیرانتفاعی اضافه می‌شود حقوق‏ها بالا می‏رود و قدرت خرید مردم هم با حسرت و نگرانی مواجه می‏شود و عدم نتیجه فعالیت‏های اقتصادی و به ثمر نرسیدن کارهای تولیدی بیشتر ما را با اشتباهات گذشته متوجه می‏کند و به شهادت عدد و رقم ملاحظه می‌شوم امسال که سال چهارم اجرای برنامه‏ها است و باید از درآمد مؤسسات تولیدی منابع خیلی زیادی در کسر بودجه جبران بشود برای پرداخت حقوق کارمندان و مخارج پرسنل تقریباً نصف از عواید نفت و به بودجه اختصاص داده شده‏است و اگر ان‏شاءالله زنده بمانم و مجال صحبت بود به عرض خواهم رسانید که در سال آینده به مراتب از امسال بدتر بشود و این مطلب درست عکس آن چیزی است که دولت‏های گذشته ادعا می‏کردند.

درعرض این مدت برطبق صورتی که خزانه‏داری کل تهیه کرده تا نیمه اول سال ۳۷- ۲۸۵ ۹۱۲/ ۴۱۳ میلیون دلار با فرع متوسط صد پنج قرض خارجی پیدا کرده‏ایم

که اگر ۵/۴۷ میلیون دلار قرضه اخیر را هم به آن اضافه نماییم بالغ بر ۴۷۰ میلیون دلار می‏شودم و از عواید نفت را در این مدت حد متوسط ۹۰۰ میلیون دلارحساب کنیم ۱۳۱۴ میلیون دلار عایدی نفت و قرضه بوده دو هزار میلیون ریال هم دولت به بانک ملی مقروض شده (به استثناء مبالغی که برای لوله‏کشی و اعتبارت که در بودجه امسال درنظر گرفته شد) و به استثناء کمک�های بلاعوض آمریکا به بودجه و ارتش در سازمان برنامه که کانون اجرای برنامه‏های اقتصادی و مدفن بیشتر این وجوه بوده دو کار اساسی شروع شده‏است و به طوری که خود آقایان مدعی هستند هنوز از مراحل مقدماتی تجاور نکرده است یکی سد دز در خوزستان و یک سد سفید رود در شمال است که معلوم نیست چه مدت و چند هزارمیلیون دلار دیگر برای به پایان رسانیدن آنها لازم است و به طوری که از طرف خود آقایان اظهار می‏شد در سال ۴۲ این سدها به انجام خواهد رسید یعنی ۵ سال دیگر اگر این مدت صحیح باشد هزارها میلیون دیگر قرض بکنی و به ما قرض بدهند و مثل سد کرج چندین مرتبه پیش‏بینی‏ها غلط درنیاید و نقشه‏ها عوض نشود و هزارها اگر دیگر می‏توانیم امیدوار بشویم که پنج سال دیگر دو سد داریم که آن هم خیلی حرف‏های دیگر درنتایج حاصله از آن مترتب است و همین طور می‏توان احداث چند کارخانه قند و سیمان را ذکر کرد. متأسفانه بایدگفت که قسمت زیادی از این پول‏ها به عناوین مختلف و بدون آنکه مثل اغلب ممالک آثار نیکویی از خود گذاشته باشد از مملکت خارج شده به استثناء معدودی کارهای کوچک کمتر کاری به چشم می‏خورد که از صورت پروژه و نقشه خارج شده باشد و همه این نقشه‏ها در انتظار دلارهای زیادتری هستند که به تدریج به صورت قرض و گرو گذاردن منابع تولیدی ما به مملکت وارد و دوباره با یک حجم بیشتری خارج شوند.

بر طبق بولتن هفتگی سازمان برنامه در ۱۱ ماهه اول سال جاری مبلغ ۴۵ میلیون تومان بابت شش درصد به مهندسین مشاور سازمان برنامه پرداخت گردیده که چنانچه مخارج سفر و کارمندان اداری و خرید ماشین‏های سواری آقایان مندسین مزبور بدین اضافه شود ۶۰ میلیون تومان می‌شود که گاهی مخارج یک مهمانی بالغ بر ۵۰ هزار تومان بوده‏است و طبق صورتی که شنیده‏ام خود سازمان برنامه تهیه کرده و به جناب آقای نخست‏وزیر داده‏اند به استثنای حق‏المشاور ذوب‏آهن و حقوق دفتر فنی و جی. آی آمریکایی�های کارخانه چیت‏سازی و ونیکلر ۱۴۰ میلیون تومان بالغ گردیده است که اگر آنها را هم حساب کنیم جمعاً دویست میلیون تومان خواهد شد یعنی ۳۷ میلیون تومان فقط به مهندس مشاور ذوب‏آهن حساب شود.

برای تقویت کارخانه نساجی در شمال که سال‏ها با وضع مناسب کار می‏کرده قراردادی با کمپانی آلمانی و نیکلر بسته شده که با ملاحظه این قرارداد به یاد قرارداد ترکمانچای می�افتیم با مبالغ زیادی که به این کمپانی (یعنی سالی سه میلیون تومان به استثناء مخارج) پرداخت می‌شود وضع محصول کارخانه به مراتب بدتر و کمتر از سال‏های پیش آن بوده است و بنده شنیده‏ام که وقتی آقای نخست‏وزیر به دفاتر سازمان مراجعه فرمایند معلوم می‏شود که هر ۴۷ دلار به اضافه مبالغ دیگری که از بانک گرفته شده در سازمان پیش‏خور شده‏است.

مقصود از ذکر این جریانات این است که اگر امروز یک نظر دقیق به اطراف بیندازیم و بخواهیم قدری دور از تعجب قضاوت کنیم مجبور به اعتراف تلخی خواهیم بود که غیر از تأسف از این همه قرض بدون نتیجه مطلوب و فقر و خستگی چیزی برای ما باقی نمانده است و در قبال تمام این فعل و انفعالات عموم مردم به خصوص طبقه حقوق‏بگیر ناراضی و به خصوص از ترقی فاحش قیمت زندگانی به تنگ آمده‏اند و معلوم هم نیست که انتهای این راه کجا خواهد بود.

این مطالب کلیاتی بود که بیشتر مربوط به سازمان برنامه می‏شد ولی بنده در موضوع بودجه و اصل اقتصادی که بودجه مملکت مبنی بر آن است و در تحت پنج شماره به طور مختصر و مشخص نظریات خودم را عرض می‏کنم و در انتظار این هستم در صورتی که اشتباه می‏کنم دولت بنده را متوجه و قانع کند و در صورتی که اشتباه نمی‏کنم و دولت مجری امور اقتصادی و ذی نظر در امور و مسئولیت مستقیم در کارها دارد برای سعادت مملکت و ملت ایران در اعمال خود تعدیل و تعمق نمایم و تسلیم نظریات صحیح بشود و بسیار خوشوقتم این مطلب را هم ضمناً به سمع نمایندگان محترم و ملت ایران و به خصوص دولت برسانم که انتقاد از برنامه و عملیات دولت بهترین دلیل علاقه‏مندی به پیشرفت کار مملکت محسوب می‏شود و کسانی که خیال می‏کنند افراد اقلیت در مجلس مانع پیشرفت و یا مزاحم کار آنها هستند بسیار در اشتباه می‏باشند (صحیح است) دولت خوبی که بخواهد واقف به امور مملکت باشد و از نظریات مردم کاملاً مطلع باشد حتماً بایستی از انتقاد و اظهارنظر و نکته‏گیری خوشوقت باشد (چند نفر از نمایندگان- صحیح است) به خصوص در مملکتی مثل ایران که همیشه مورد اطماع اقویا و زورمندان بوده و همیشه آنها برای اجرای نظریات خودشان توقعاتی از دولت‏ها داشته و دارند و دولت‏های عاقل و فهمیده می‏توانند همیشه با اتکاء ملت ایران از طریق مجلس و به خصوص اقلیت که خود را حاضر برای فداکاری و زحمت می‏کنند وظایف خود را ایفاء نمایند.

۱- عرض اول بنده مربوط به قیمت ارز خارجی است که تا سال ۳۲ یعنی قبل از آنکه سیل دلار و لیره به مملکت ما برسد قیمت آن از ۳۷ ریال تجاوز نمی‏کرد ولی امروز که ما سالی ۲۵۰ میلیون تومان تنها از پول نفت عایدمان می‌شود جبراً باید قیمت یک دلار از ۳۷ ریال یک‏مرتبه به ۷۶ ریال ترقی نماید (نخست‏وزیر- قیمت ظاهری ۳۷ ریال بود زمان مصدق دلار چهارده تومان بود) قیمت رسمی را عرض می‏کنم همه آقایان می‏دانند که ارز هم مثل سایر کالاهاست و تابع قانون عرضه و تقاضا است که هر چه بیشتر باشد قیمت آن کمتر می‌شود اگر فی‏المثل باران ببارد و هوا خوب باشد و گندم زیاد کشت بشود و در موقع درو و برداشت محصول گندم قیمتش تنزل می‏کند ولی اگر خشک سالی باشد به واسطه قلت محصول قیمت محصول قیمت گندم بالا می‏رود و یا هرچه منابع نفت بیشتر کشف و یا استخراج می‏گردد برای مردم ایران اکسیرتر می‏شود و این کار بدون دلیل نیست و متأسفانه دلیلش پیش زورمندان واضح‏تر است تا پیش ضعفا و ملت ایران.

آقایان محترم هرچه دولت زحمت بکشد و برنامه اقتصادی تهیه کند و بخواهد از ترقی قیمت‏ها جلوگیری کند و یا بخیال خودش کارخانه وارد نماید و محصول وطنی بسازد با این ترقی مصنوعی ارز رشته‏ها پنبه می‌شود و ما را محتاج‏تر و بالطبع سیاست مملکت مجبور به تبعیت از دیگران خوهد شد حالا بنده برای روشن شدن مطلبم یک مثل می‌آورم و اشتباهی که دولت از این راه عمداً و یا سهواً مرتکب می‏شوند و ضرر خیلی فاحش و غیرقابل جبرانی که به مملکت از این راه وارد می‏شود در ضمن آن روشن می‏کنم.

برای خرید کارخانه چیت‏سازی که قیمت آن در آمریکا ده میلیون دلار است یک فرد با یک شرکتی بایستی با نرخ سابق ۳۷ میلیون ریال پول ایرانی بدهد دلار آمریکایی در بانک یا خارج خریداری نماید تا یک کارخانه به ایران وارد کند و اگر قرض کنیم دو سه میلیون ریال هم خرج نصب و به کار انداختن آن بشود جمعاً می‏شود ۴۰ میلیون ریال یعنی ۴ میلیون تومان و احتساب سرمایه و استفاده‏ای که باید بنماید و تناسب محصول و مدت کاری که این کارخانه می‏تواند انجام دهد محصول این کارخانه چیت است برای او صرف می‏کند که متری ۴۰ ریال در دسترس مردم بگذارد ولی اگر این تاجر یا شرکت ایرانی این کارخانه را به‏ دو برابر قیمت خرید (یعنی ارز ۳۷ ریال به ۷۴ ریال) با احتسابی که مجبور است که محصول ان را به ‏دو برابر قیمت بفروشد (بوربور- این حساب اشتباه است حساب صادرات را هم بفرمایید) ما واردات‏مان نه برابر صادرات است (بوربور- سه برابر) و با این عمل اولاً قدرت خرید برای مردم به خصوص طبقه بی‌بضاعت کمتر می‌شود ثانیاً اگر تاجر می‏توانست با پول دوم دو کارخانه وارد کند حالا بیش از یک کارخانه نمی‏تواند ثالثاً قیمت جنس نمی‏تواند با محصول کارخانه‏های مشابه آن در خارج رقابت کند و مثلاً کارخانه‏های خارج که به قیمت اصلی خریداری شده‏است محصولش به مراتب ارزان‏تر در دسترس مردم گذارده می‏شود به اضافه با ازیاد منافع در طریق فروش و زیاد شدن کارخانه‏جات و اطمینان به فروش جنس عواید دولت از طریق وضع مالیات فزونی پیدا می‏کند و دیگر محتاج نخواهد بود که از کسی قرض بگیرد و از همه مهم‏تر با ترقی قیمت ارز ذخایر ارزی مملکت از دست می‏رود و هیچ‏وقت ما بی‌نیاز از خارج و کمک از آنها نیستیم و همیشه خود را محتاج می‏بینیم چنانچه یکی از موارد در این چند روز پیش آمده است به مجردی که قیمت نفت را پایین آورند مجبور شدیم که تقاضای استحصال بیشتری بنماییم تا بتوانیم همان مبلغ را بگیریم چرا برای آنکه اندوخته نداریم.

خیال می‏کنم جناب آقای فخر طباطبایی در دو ماه قبل از دولت سؤال نموده بودند که چرا براورد مخارج سد سفیدرود را از دویست و چند میلیون تومان به چهارصد و چند میلیون تومان دولت ترقی داده جناب آقای خسرو هدایت رسماً اظهار فرمودند برای اینکه ارز از ۳۷ ریال به ۷۶ ریال ترقی داده شد و این اظهار بسیار صحیح است با این ترقی اگر دولت درنظر داشت که بالفرض یک برنامه ۷ ساله اجرا کند و چون می‏دانیم که تمام اجرای آن برای خرید کارخانه و وسایل راه و سایر امور دیگر محتاج پانصد میلیون دلار نبود امروز همان سرمایه را باید با هزار میلیون دلار اجرا نماید. یعنی اگر ما می‏توانستیم با پول دوسال نفت بدون توسل به قرض یک برنامه ۷ ساله اجرا کنیم امروز باید عایدی چهار سال و با توسل به قرض همان برنامه را اجرا نماییم.

متأسفانه تنها پول نفت نیست ما نود درصد از تجارتمان واردات است و پولی که از این راه برای خرید ارز و تبدیل آن به جنس خارج از جیب ملت می‏رود چه مبلغ خواهد شد و چه محالاتی را از ما سلب می‏کند.

خارجی‏ها که مثل مور و ملخ در مملکت ریخته‌اند و به عناوین مختلف در هر وزارتخانه

یا اداره چندین نفر از آنها به چشم می‏خورند با در دست داشتن لیره و دلار سلب قوه خرید را از افراد داخلی کرده‏اند و یکی از علل عمده ترقی قیمت‏ها همین وجود آنها است یک خانه را با دو برابر قیمت می‏توانند اجاره کنند و یا میوه و اشیاء منزل را می‏توانند با علی‏القیم خریداری کنند و علی یک کارمند و یا یک کارگر دولت و حتی افراد متوسط از خرید آن عاجزند.

واقعاً خیلی مضحک است که ما با این ترتیب پیش از نصف ارز مملکت خود را به رایگان از دست می‏دهیم آن وقت برای مبلغی کمک رایگان و یا قرض باربح بدین صورت دست توسل به آنها دراز می‏کنیم.

آقایان ملاحظه فرمودند که در چند روز قبل بانک بین‏المللی اعلان کرده بود که با تغییر و یا تفکیک برنامه‏ ایران موافق نیست.

ما سابقاً نمی‏توانستیم که تعرفه گمرکی را بدون اجازه انگلیسی�ها تغییر بدهیم برای آنکه اگر بالا می‏بردیم جنس و مصنوعات آنها کمتر به معرض فروش می‏رسید حالا ملاحظه می‌شود که باید بانک بین‏المللی موافقت کند تا اگر ما بخواهیم در سازمان اقتصادی خود تغییراتی بدهیم مسلماً خارجی‏ها نمی‏خواهند که ما استقلال اقتصادی داشته باشیم و بیشتر مایلند که ما به آنها محتاج‏تر و گرفتارتر باشیم تا هر شرط و تحمیلی راجع به نفت و یا امور دیگر می‏کنند بدون چون و چرا قبول کنیم.

۲- برای بالا بردن سطح تولید داخلی و حمایت از صنایع و استغنای تدریجی از کالای خارجی و بالنتیجه کسب مالیات و توازن بودجه دو راه بیشتر نیست یکی جلوگیری از ورود کالای خارجی به وسیله تعیین سهمیه و به تدریج ترقی محصولات داخلی و استعمال آن از طرف مردم از راه ممنوعیت که در زمان گذشته معمول بود و چنانچه ملاحظه شد بیش از نصف مایحتاج عمومی در داخل مملکت و به دست همین افراد ایرانی تهیه می‏شد و دیگری وضع حقوق گمرکی به ترتیبی که کالاهای خارجی از لحاظ قیمت بتواند با محصولات داخلی رقابت کند.

ولی متأسفانه وضع ما نه به ترتیب اولی است و نه دوم و وضع حقوق گمرکی فقط به منظور تأمین مبلغی و چه برای دولت تعبیه شده به دلیل آنکه سیل اجناس خارجی در این مملکت سرازیر است و هیچ انحصاری هم ندارد و هرچه در دنیا ساخته می‌شود و به عمل می‏آید‏ از سیاهی ذغال تا سفیدی گچ به حد وفور موجود است و در حقیقت ایران مرکز فروش و رقابت مال‏التجاره‏های خارجی است و هر روزی هم که می‏گذرد ملاحظه می‏کنیم که چند مغازه اجناس داخلی بسته و به جای آن اجناس خارجی می‏گذارند در هیچ جای دنیا و هیچ مملکتی که ادعای استقلال دارند چنین رسم و معمول نیست که اجازه بدهند مملکت‏شان این‏طور در معرض رقابت و فروش کالای خارجی باشد و پول آنها به جای کار برای خودشان و به وسیله ایجاد منابع تولیدی به جیب سرمایه‏دارهای خارجی برود علت عمده فقر و بیکاری و هجوم عده زیادی داوطلب به طرف دستگاه‏های دولت همین است که ما خود همان را جیره‏خوار کارخانه‏های خارج ساخته‏ایم و به جوانان مملکت فرصت نمی‏دهیم که کار کنند و کسب درآمد نمایند. آقایان همه به خاطر دارند که تا قبل از شهریور هیچ‏کس حاضر نبود که خودش را پابند کادر اداری نماید و مقید به جزیی حقوق دولت بشود ولی امروز می‏بینیم اگر یک اداره کوچک احتیاج به بیست نفر نامه رسان پیدا کند هزارنفر لیسانس اسم نویسی می‏کنند در آن وقت برکت داشتن یک سرمایه صحیح و مجریان دلسوز تمام افراد مملکت متمول شده بودند و فعالیت اقتصادی به معنای حقیقی خود به راه افتاده بود که امروز نمی‏توانیم همان موجود‏ها را حفظ بکنیم.

۳- به نظر بنده بودجه‏ای که جمع پیش‏بینی عایداتش مبالغ قابل توجهی کمتر از مخارج و قسمت زیادی از آن هم متکی بدرآمد نفت باشد مهم‏ترین و مؤثرترین عامل عقب‏افتادگی و نموداری از وضع بد مالی است زیرا علاوه بر اینکه نفت ذخیره اساسی و گنجینه مهم مملکتی است متعلق به یک نسل و دو نسل نیست بلکه متعلق به تمام ملت در گذشته و آینده است و ما به هیچ‏وجه حق نداریم که آن را به عنوان‏ عواید عمومی صرف مخارج عادی و هزینه‏های غیر تولیدی بکنیم بلکه باید عواید نفت صرف کارهای تولیدی بشود تا ثمره آن در آتیه جانشین عواید نفت و مرکز اتکاء و ممر اقتصادی باسد والا نفت لایزال باقی نیست بعد از چند سال از بین خواهد رفت و آن وقت چیزی که جانشین آن باشد در دست ما نخواهد بود به همین دلیل و دلایل قاطع دیگر وقتی که قانون بودجه سال ۳۴ گذشت دولت برای اینکه مجوز طبیعی و ضروری برای گذاشتن قانون نفت کسب کرده باشد و اذهان عمومی را از کراهت این عمل منصرف کرده باشد رسماً در مجلس شورای ملی در ضمن تقدیم لایحه بودجه با تحصیل ۲۰٪ از عواید نفت رسماً وعده داد که در سال‏های بعد دیگر احتیاجی به عواید آن در بودجه پیدا نخواهد شد و به وسیله جلب منفعت در عملیات عمرانی بودجه ایران سر پای خود ایستاده و عواید معمولی تعدیل خواهد شد متأسفانه از آن سال به بعد هرچه پیشتر می�رویم نقض تعهدات سابق آشکارتر می‌شود تا امسال که تقریباً نصف نفت پیش از صد میلیون دلار از عوائد آن اختصاص بودجه پیدا کرده است. دولت‏های گذشته و حتی همین دولت عدم توازن مالی را ناشی از عدم ثبات اوضاع و عدم وجود امنیت می‏دانستند و در حقیقت لاعلاج تقصیر خود را در پشت این سنگر مخفی نگاه می‏داشتند ولی حالا که بیش از چهار سال از ۲۸ مرداد می‏گذرد و به قول دولت‏ها در هیچ زمانی هم ثبات و امنیت را پیش می‏کشند و معلوم نیست تا چند سال دیگر این بهانه به طول خواهد انجامید بنده که تقدیم این بودجه را با این وضع باعث افتخار برای کسی تصور نمی‏کنم و به خصوص جناب آقای دکتر اقبال که خودشان را مردی صریح‏الهجه معرفی می‏فرمایند خوب بود مثل ما سلف خود لااقل از ذکر کلمه مباهات احتراز می‏جستند زیرا با چهارصدو هفتاد میلیون قرض خارجی و سیصدو چند میلیون تومان قرض داخلی و عسرت مردم در امور زندگی و بیش از ششصد میلیون کسر بودجه با این توضیحی که عرض شد جای مباهات برای کسی باقی نمی‏گذارد.

۴- یکی دیگر از نقایص مالی عدم نظارت حقیقی قوه‏مقننه به اقلام ریز بودجه و جداکردن مبالغ زیادی از پول مملکتی تحت عناوین مختلف برای مخارج خودمختاری است که به عنوان‏ نمونه قسمتی از آن اقلام را به عرض می‏رسانم در صورت وام‏های که دولت از خارج گرفته. دومیلیون لیره (۲۰۰۰۰۰۰) شرکت نفت یک میلیون و هشصد هزار لیره (۱۸۰۰۰۰۰) بانک کشاورزی چهارصد و ده هزار لیره (۴۱۰۰۰۰) شیلات بیست و هفت میلیون و یکصد چهل و دوهزار و هشصد و هفت دلار (۲۷۱۴۲۸۰۷) وزارت جنگ چهل و دو میلیون دلار (۴۲۰۰۰۰۰۰) وزارت دارایی جهت کسر بودجه و کمک به پروژه‏های همکاری فنی دویست و نود هزار دلار (۲۹۰۰۰۰) برای تهیه کشتارگاه تهران چهارصدو سی و پنج هزار دلار (۴۳۵۰۰۰) جهت طرح‏های مربوط به راه داری پنج میلیون دلار (۵۰۰۰۰۰۰) برای خرید ماشین‏آلات راهداری بنگاه راه‏آهن دولتی بیست و چهار میلیون و پانصدو پنجاه هزار دلار (۲۴۵۵۰۰۰) وزارت پست وتلگراف سیصدو پنجاه هزار دلار (۳۵۰۰۰۰) شهربانی کل کشور سیصدو هفتاد و پنج هزار دلار (۳۷۵۰۰۰) و این مبالغ با ربح‏های ه ره و ه به مصارفی رسیده که به هیچ‏وجه مجلس شورای ملی که یکی از وظایف مهمش نظارت بر دخل و خرج مملکتی است اطلاعی ندارد شرکت تلفن دو میلیون لیره با نرخ هر قرض گرفته مشخصاًت خرید استعلام بها و حساب آن به هیچ‏وجه در دست نیست از هرکسی که تلفن بخواهد نصب کند ۲۲۰۰ تومان پول می‏گیرند و ممکن است بعد از یک یا دوسال تلفن او را نصب و به کار افتد تازه بعد از مدتی قرض تلفن باید به حساب بودجه گذارده شود یعنی فلان شخص که اصلاً از تلفن استفاده نکرده باید قرض بی‌پیر شرکت تلفن را کارسازی نماید.

این تلفنخانه شرکتی بود که عده‏ای از سهام آن را استفاده می‏بردند و برای نصب آن هم کسی قرض نمی‏داد حالا هم مقروض شده و هم دو هزار و دویست تومان از هر تلفن پول می‏گیرد و هم وضع مکالمه بدین صورتست که ملاحظه می‌شود تازه صحبت مکالمه را هم دو برابر نموده‏اند.

بانک کشاورزی ۱۸۰۰۰۰ لیره قرض گرفته و مقداری تراکتورهای کهنه فرسوده خریداری کرده که تعدادی از آن در انبار بانک کشاورزی و تعدادی در دست مردم باقی است و یک عمارت چندین طبقه با ۱۲ میلیون تومان بنا کرده است و بانک رهنی پانصد میلیون ریال (۵۰۰۰۰۰۰۰۰) قرض گرفته و مشغول بنای عظیم در محل اپرا می‏باشد شرکت نفت عمارت عظیم شانزدهم طبقه‏ای مشغول ساختمان است که حالا می‏خواهند ایشان هم مبلغی از خارج استقراض بفرمایند این است وضع قسمتی از قروض مملکت که به مصارف غیرضروری می‏رسد و در عوض وضع فلاکت بار بیمارستان‏ها و کودکان بی‌سرپرست که روی هر تختی چند بچه می‏خوابانند و وضع غذای آنها و اینکه در بیمارستان‏ها مرضی را روی طاقچه و زمین جای می‏دهند و هنوز یک بیمارستان به این مملکت اضافه نشده‏است در ذهن ایشان باقی می‏ماند.

۵- یکی دیگر از قسمت‏های ضعیف بودجه درآمد و مخارج بنگاه و شرکت‏های دولتی است که تقریباً می‏توان گفت یک سوم از مبلغ کل بودجه را تشکیل می‏دهد و این ارقام هم به کلی مصون از محاسبه است مثلاً بابت انبارداری و باربری ۴۰ میلیون تومان ذکر شده که جمعاً و خرجاً به حساب آمده و معلوم نیست که از این محل چه مخارجی می‏شود و یا عوارض بنزین برای آسفالت راه‏ها و فرودگاه‏ها است که این گونه ارقام به یکصد و چهارده میلیون و دویست و بیست هزار تومان می‏رسد که بدون حساب به خرج می‏رسد و همین‏طور در قسمت مالیات بر شرکت‏ها منظور و برای حق‏الزحمه آن هم ۴۲٪ از کل درآمد منظور گردیده که این خود داستان علیحده‏ای دارد و از این یکصد و بیست میلیون تومان ۹۵۲۳۴۱۱۱ تومان آن مربوط به شرکت‏ها و بانک‏های دولتی است و بقیه که ۲۵ میلیون تومان است فقط از شرکت‏های غیردولتی اخذ شده‏است و بسیاری از شرکت‏های بزرگ اصلاً یا مالیات نپرداخته‏اند و یا مبلغ ناچیزی پرداخت شده.

این بود قسمت مختصر از وضع مالی مملکت که به نظر اینجانب لازم بود به عرض محترم مجلس و دولت برسانم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‏شود.

(به ‏شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای بنده بعد از مذاکرات آقای بهبهانی پیشنهاد کفایت مذاکرات را در کلیات می‌نمایم. سعید مهدوی‏

رئیس- رأی گرفته می‏شود بدین پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرایند (اکثر برخاستند) تصویب شده رأی می‏گیریم به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شده ماده واحده مطرح است. آقای عمیدی‏نوری.

عمیدی‏نوری- گرچه وقت مجلی راجع به بودجه مملکتی گرفته شده و ادامه بحث ممکن است باعث تصدیع خاطر آقایان شود ولی از جهت اینکه اولاً مطالعه در بودجه کل مملکتی یکی از وظایف اصلی قوه‏مقننه مخصوصاً مجلس شواری ملی است (صحیح است) و ثانیاً بودجه کل مملکت که در اواخر هر سال می‏بایستی داده بشود و مطالعه بشود در واقع حاکی از دو کارنامه است یکی کارنامه عملیات سالی که می‏گذرد و یکی انجام کارهایی که در سال آینده بایستی به مرحله عمل دربیایید. بنابراین در این دقایق که آخرین روزهای سال ۳۷ منقضی می‌شود و ما امیدواریم با بهارجدیدی که امیدبخش برای آینده خوبی خواهد بود بتوانیم این اوقات را تحمل بکنیم مطالعه بکنیم و فکر کنیم و یک قدری هم به بنده هم کمک بفرمایید که بتوانم عرایض خودم را به عرض نمایندگان محترم برسانم بنده آنچه که در این لایحه بودجه مملکت مطالعه کردم معتقد هستم در کارنامه عملیات دولت که در مقدمه لایحه دولت به تفصیل تشریح شده‏است نکات قوی دیده می‏شود که حکایت می‏کند به اینکه از دولت جناب آقای دکتر اقبال در این یک سال از نظر کار بودجه‏ای و از نظر فعالیت‏های که در شئون مختلفه کشور به وجود آورده یک نمونه‏هایی از پیشرفت محسوس بوده و هست (صحیح است) مثلاً نکته‏ای که بنده به آن برخوردم مبنی بر یک رقم معین و مشخص است رقم یک میلیارد و ۱۰۷ میلیون و ۷۰۵ هزار دویست و هفتاد ریال این رقمی است که در سال ۱۳۳۷ با مقایسه ده ماه از سال ۳۷ با ده ماه مشابهش از سال ۳۶ این رقم بر درآمد مالیاتی کشور افزوده شده و این البته ناشی از دو مطلب است یکی فعالیت دستگاه دولت در این قسمت و دیگری حسن‏نیت و همکاری مردم و مؤدیان مالیاتی که وقتی که دستگاه در یک نظم صحیحی جریان پیدا بکند هم آنها استقبال می‏کنند در پرداخت مالیات و هم دستگاه بهتر می‏تواند موصول کند و بنده اخیراً دیدم که یک برنامه تازه‏ای در مطبوعات نوشته شده بود که برای وصول مالیات آگهی می‏کند وزارت دارایی در یک فرجه معین در سال ۳۸ که مؤدیان مالیاتی مالیات خودشان را به شرافت و وجدان خودشان بیابند در یک فاصله معینی بپردازند بلکه یک آزمایش و امتحان جدیدی بوجود بیاید و قطع تماس مأمورین بامؤدی بشود (صدرزاده- قطعاً از این آزمایش نتیجه خوب خواهند گرفت) تا به تدریج ما بتوانیم موضوع مالیات را از این مشکلی که جنبه مخاصمه و جنبه قرار مؤدی و جنبه حمله مأمور پیداکرده است از بین ببریم و بنده در این فکر واقعاً یک راه امیدی می‏بینم مطلب دومی که در این سال از عمل دولت مشهد شد و سال گذشته نبود این بود که کلیه حقوق‏بگیران دولتی در موقع خود حقوق خودشان را گرفتند و این یک مطلب روشنی بود که در سنوات گذشته این‏جور نبود (قنات‏آبادی- بفرمایید در کلیه شهرستان‏ها کشور) این مطلب در کلیه شهرستان‏ها این ملت حل شده‏است که سر وقت کلیه حقوق‏بگیران دولت حقوق‏شان پرداخت شد و این در سال ۳۶ دیده نشد و البته این موضوع بایستی در اینجا گفته بشود مطلب سوم که بنده خاطرم می‏آید این بود که در سال ۳۶ و شاید ۳۵ وعده‏های برای ترمیم حقوق به کارمندان و آموزگاران و مأموین ژاندارمری و شهربانی داده می‏شد حتی یادم می‏آید‏ یک رقم ۷۵ میلیون هم تعهد شده در بودجه که بابت اضافات پردخت بشود تا آخر آنکه پرداخت نشد یک قسمت از تعهدات قبلی هم داده نشد اینجا ما می‏بینیم در این سالی که گذشت ترمیم حقوق کارمندان و آموزگاران مأمورین ژاندارمری و شهربانی عملی شد و بازنشستگان هم حقوق‏شان مطابق شاغلین ترمیم شد این هم یک عمل مثبتی است که نشان می‏دهد دولت تعهد خودش را انجام می‏دهد و حرفش موثر است مطلب دیگر که باز هم جای این است که اینجا بحث بشود و این ناشی از اراده مردم ایران است که وقتی دولت با آنها همکاری در قدرت خلاقه خودشان را در ایجاد فعالیت‏های تولیدی به خوبی نشان می‏دهند این موضوع وام‏های صنعتی است که در سال ۳۷ دوازده میلیارد سرمایه‏گذاری شده‏است که چهارده میلیارد دولت داده یعنی از محل پشتوانه داده شده و هشت میلیارد خود مردم سرمایه‏گذاری کرده‏اند و عجب در این است که با رقم دقیق این مطلب معین شده‏است که ۲۰۲ طرح بزرگ و ۵۳۳ طرح کوچک برای این ۱۲ میلیارد سرمایه‏گذاری به کار افتاده و ۵۵ طرح هم تمام شده و بنده این قسمت از گزارش را حقیقتاً تقدیر می‏کنم برا ی اینکه سازمان برنامه بایستی اینها را به ما گزارش بدهد که من این کارها را تعهد کردم این کارها را انجام دادنم و خوشبختانه ما می‏بینیم که در دستگاه دولت این فعالیت محسوس با این ارقام مشهود دیده می‌شود و البته تقدیر است مطلب دیگری که از نظر دولت در مقدمه بحث شده و شاید بعضی‏ها زیاد با این نظر موافق نیستند که ممکن است خود بنده در این بحث بکنم ولی خوب یک نتیجه‏ای داشت زیادی واردات و سیاست آزادی وارداتی است که این‏طور گفته شده وارد مقدمه لایحه بودجه پیشنهاد شده‏است که با این عمل از گرانی کالاهای وارداتی جلوگیری شده (صحیح است) حتی تصریح شده که قسمتی در نرخ عمده فروشی نه تنها بالا نرفته در بعضی از قسمت‏ها پایین آمده است و این البته پیدا است با افزایش موجودی اسکناس در دست مردم و فعالیت بیشتری که از نظر پولی به وجود آمد حقاً قیمت‏ها بالا می‏رفت اما سیاست آزادی واردات سبب شده که این قیمت‏ها بالا نرود این هم یک نکته محققی است که این امر واقع شده حالا به عقیده بنده این آزادی به این شکل تأثیر در پایین آوردن قدرت تولیدی مردم دارد این بحثی است که بعداً وارد می‏شویم این نکاتی که بنده عرض کردم از نکات قوی کار دولت است که در مقدمه لایحه بودجه تصریح شده حقا همه‏اش باعث تقدیراست و وظیفه بنده است حالا که نظریاتی راکه در بودجه دارم این قسمت‎ها را به عرض مجلس شورای ملی برسانم و یک کارهای که‏ نمی‏شود ازش گذشت و نگفت این کارها نشده‏است علاوه براین بعد از این مقدمه‌ای که اینجا خوانده شد در جلسه قبل هم عرض کردم که از اقدام شخص جناب آقای نخست‏وزیر که در دو جلسه توانستند ۲۴ میلیون تومان ۲۴۰ میلیون ریال فقط با صرف دو جلسه از وقت‏شان به کسر هزینه کمک بکنند بنده به سهم خودم تشکر می‏کنم یکی حضورشان در جلسه شرکت ملی نفت که ۱۷۰ میلیون ریال آنجا کسر شد یکی هم حضورشان در سازمان برنامه که هفتاد میلیون ریال کسر کردند بنابراین ۲۴۰ میلیون ریال هم با حضور خودشان در دو جلسه در دو بودجه مؤسسه مهم مملکت که جزء بودجه مملکت است این کمک هم شد این است که بنده اینها را از نکات قوی کار بودجه می‏دانم اما نظریات انتقادی که بنده دارم یکی اینکه جناب آقای وزیر معظم دارایی به ما وعده داده بودند که بودجه‏ای که امسال خواهیم آورد بودجه برنامه‏ای است اگر خاطر آقایان باشد این وعده داده شده بود بنده گشتم و ببینم که چه تفاوتی این بودجه‏ای که الان مطرح بحث است با وعده‏ای که برای آوردن بودجه برنامه‏ای داده‏اند، دارد و آیا این وعده عملی شده یا نه ولی در صفحه ۱۱ سطر ۱۲ دیدم که وعده خودشان را باز معلق کردند به یک مدت دیگری یعنی این‏طور مرقوم فرمودند که ضمن بودجه‏های تفصیلی سال ۳۸ که به کمیسیون داده می‏شود نمودار واقعی از اقدامات دولت در سال آتی تشریح خواهد شد البته باز هم متشکریم که اقلاً این وعده پایان نیافت یک مدت دیگری برایش قایل شدند که به وعده خود وفا خواهند فرمود ولی بنده از نظر اصول بودجه‏نویسی معتقد تفکیک بودجه تفصیلی از بودجه چهاردیواری نیستم بنده معتقدم بودجه مملکت آن بودجه‏ای است که تمام ارقام او ضمیمه باشد و مجلس شورای ملی درش نظر بدهد والا یک بودجه چهاردیواری را ما تصویب کنیم بعد هم به عنوان‏ بودجه تفصیلی ارقام ریزش برود به کمیسیون بودجه این منظور را تأمین نمی‏کند و به علاوه این بودجه برنامه‏ای باید در خود بودجه روشن باشد برای اینکه ما بدانیم که این ۶۱ میلیارد که ۳۱ میلیاردوخورده‏ای مربوط به خود وزارتخانه‏ها است بقیه‏اش تقسیم می‌شود بین شرکت‏های تابعه سازمان و شرکت‏های تابعه دولت اینها چه می‏کنند و روشن باشد و امیدواریم که با تفکیکی که در وزارتخانه دارایی و گمرکات و انحصارات شد و واقعاً وزارت دارایی کار خود وزارت دارایی را انجام می‏دهد و واقعاً هم زحمات خیلی زیادی در اصول بودجه‏نویسی کشیده شده که جای تشکر است که بودجه برنامه‏ای همیشه در متن بودجه و موقع طرحش در مجلس شورای ملی باشد که اثرش در افکار عمومی زیاد باشد چون بودجه‏های تفصیلی حتی برای بنده که نماینده مجلس هستم روزنامه‏نویس هستم غیرمعلوم است و آن را کمتر می‏بینم البته در یک کمیسیونی که همکاران مطلع ما که همه مورد اعتماد هستند تشریف دارند و رسیدگی می‏کنند و تصویب هم می‏کنند زیاد قابل اهمیت ممکن است نباشد ولی از نظر تبلیغات و تأثیری که در خود بودجه باشد که تأثیرخودش را بکند مطلب دوم این است که به ما وعده داده بودند جناب آقای وزیر معظم دارایی که لوایح تفریغ بودجه را مرحمت خواهند فرمود (نخست‏وزیر- تحت طبع است) خیلی تشکر می‏کنم که فرمودند لایحه تفریغ بودجه تحت طبع است ان‏شاءالله این عمل که انجام بشود برای اولین مرتبه در تاریخ مشروطیت ما بتوانیم یک مبنایی برای بودجه پیدا کنیم (صحیح است) چون بودجه‏هایی که ما می‏گذرانیم البته از شهریور ۲۰ بقبل که من مخصوصاً نمونه‏ای از قوانین قبل از شهریور را آوردم که برسم به نمونه اینجا خوانده بشود که معلوم بشود ما بودجه‏نویسی‏مان از ۱۸ سال پیش تا حالا جلو که نرفته عقب هم رفته‏ایم و اینجای تأسف است که بودجه ما کردی و خوردی است چون مرقوم فرموده‏اید در متن ماده واحده در حدود درآمد وصولی خرج می‌شود این بودجه چیست؟ جناب آقای وزیر دارایی جیب بنده هم که اهل بودجه‏نویسی نیستم همین‏طور است هر چقدر پول توی جیبم باشد در حدود

آن خرج می‏کنیم (مهندس هدایت- پس‏انداز هم می‏کنید) خوب بنده حالا شاید مورد نظرتان باشد که پس‏انداز می‏کنیم و اصل طبیعی اقلام درآمد و هزینه افراد که تابع نظم بودجه نیستند این است ولی این بودجه کل کشور شاید این‏طور نیست و شاید هم حق دارید چون تا به‏حال بودجه در میزان قطعی وصولی و در میزان قطعی خرج نداشتند و حالا که این قدم خوشبختانه برداشته شد و ان‏شاءالله تا دو روز دیگر تفریغ بودجه از طبع خارج می‏رود و لطف خواهید فرمود تفریغ بودجه را می‌شود در سال آینده اگر عمری باقی باشد ان‏شاءالله تقاضا کنیم و امیدواریم که خود شما هم تشریف داشته‏ باشید طوری ماده واجده بودجه را تنظیم بفرمایید که دیگر عبارت در حدود درآمد وصولی در آن قید نباشد عبارت این باشد که بنده برای‏تان می‏خوانم آقایان توجه کنید در قانون اساسی ما قید است که دولت بایستی تا اول بهمن لایحه بودجه را بدهد و مجلس شورای ملی ۱۰ روز به آخر سال تصویب کرده باشد حالا ما که در روز ۲۶ اسفند هستیم و هنوز تکلیف بودجه مان معلوم نشده منحرف نشده‏ایم از وظیفه‏مان ولی خوب بستگی به وظیفه دیگری داشته ‏اما در سال ۱۳۲۰ وقتی بودجه کل سال ۲۰ کشور را قرائت بفرمایید در این مجموعه قوانین نوشته شده مصوب ۱۵ اسفند ۱۹ زیرش هم خدا بیامرزد او را رئیس مجلس شورای ملی حسن اسفندیاری امضاء کرده پس می‌شود گفت که این بودجه به موقع تصویب شده و آن مجلس وظیفه‏اش را درست انجام داده است در ۱۵ اسفند که قانون برایش معلوم کرده وظیفه‏اش را انجام داده و ما هم باید درس بگیریم اما متنش آن قانون بودجه با این قانون بودجه ما که یک لحاف کرسی است خیلی فرق دارد این فقط یک صفحه است یک ماده دارد و دو ماده کوچک دیگری که مربوط به آن است اصلاً یک تبصره هم ندارد جناب آقای نخست‏وزیر چه رسد به این ۳۰ تبصره ماشاءالله در این گزارش گذاشته‏ایم در بودجه ۱۳۲۰ یکی راجع به تبصره‏های خود ماده واحده است یکی هم تبصره‏های دیگر که می‏گوید مجلس شورای ملی بودجه سال ۱۳۲۰ کشور را به استثنای درآمد حق الامتیاز نفت یعنی هیچ به حساب این بودجه نیست، کجا می‏رود؟ به حساب اندوخته کشور منظور می‌شود یعنی دیناری از درآمد نفت جزء این بودجه نیست آن وقت چکار می‏کند که مطابق صورت پیوست از حیث در آمد درست رقمش معین است به مبلغ ۳۶۱۳۷۶۸۷۱۸ ریال و از حیث هزینه به مبلغ ر ۹۱شانزدهم۷۶/۳۲۳/۴ ریال بالغ می‏شود تصویب و در مورد وزارتخانه‏ها واردات دولتی به وزارت دارایی اجازه می‏دهد هزینه آنها را اعم از حقوق و مصارف در سال ۱۳۲۰ در حدود اعتبارات مصوب در صورت پیوست نمی‏گوید در صورت وصولی یعنی این رقم حتماً باید وصول بشود در صورت پیوست مطابق بودجه‏های تفصیلی سال ۱۹ وزارتخانه‏ها و ادارات دولتی بپردازد و در ظرف مدتی که بودجه‏های تفصیلی از تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی نگذشته هزینه آنها را مطابق بودجه‏های پیشنهادی و پس از آن از تاریخ تصویب کمیسیون پرداخت نماید.) پس ملاحظه می‌فرمایید این ماده واحده از نظر در امد و هزینه معین است و مخارج باید پرداخت بشود هیچ قید در حدود وصولی نیست البته یک کسر هم دارد این دو ماده یکی برای تعیین تکلیف آن کسر است که می‏گوید (وزارت دارایی مجاز است در صورتی که پرداخت مبلغ ۷۱۰۱۴۲۹۵۸ ریال اضافه هزینه بودجه در حدود درآمد سال ۲۰ ممکن نشود تمام یا مبلغ از آن را باقی بماند به عنوان‏ وام منظور داشته و در بودجه سال ۲۱ تصفیه کند قرض هم از خارج نمی‏کند و نه از بانک ملی که الان معمول است همه‏اش از بانک ملی قرض می‏گیریم نه از بانک خارجی پی خودش همه قرضش از خودش است یک ماده دیگر هم باز این بودجه دارد که می‏گوید وزارت دارای مجاز است مبلغ ۲ میلیون لیره برای احتیاجات ارتش و یک میلیون لیره برای مصارف ساختمان و تأسیسات راه‏آهن از اندوخته کشور بپردازد این شد قانون بودجه یک دانه تبصره هم ندارد تا چه رسد به ۳۰ تبصره (خرازی- آن وقت معمول بود قانون متمم بودجه می‏آوردند و همین بودجه‏ای هم که خواندید متمم بودجه دارد) با اینکه ۱۸ سال از عمر مشروطیت ما بعد از شهریور ۲۰ و آن تاریخ گذشته و باید ما قدم جلوتری را از نظر بودجه‏نویسی برداشته باشیم از نظر اصلی وظیفه مجلس شورای ملی من آرزو می‏کنم عمری باقی باشد بودجه‏ای ببینیم تقدیم مجلس شورای ملی بشود و از تصویب بگذرد که لااقل به این شکل باشد و حتماً در آینده نزدیک هم به این نتیجه خواهیم رسید برای اینکه ما بعد از وضع غیرثابتی که در کشورمان داشتیم از مرداد ۳۲ به بعد خوشبختانه قدم‏های ثابت تری به سوی آرامش بر می‏داریم‏ البته نتیجه‏اش هم این خواهد بود که بدین نتیجه برسیم که قدم‏های مؤثری برداریم که هرروز به جلو برویم ولی توقع و انتظار ما این است که بیشتر و بهتر این قدم را برداریم این را که بنده از نظر توجه آقایان نمایندگان محترم وظیفه داشتم در یک همچو موقعی این مطلب را به عرض رسانیده باشم و توجه بشود که وضع بودجه‏نویسی ما در سابق چه بود و وضع فعلی ما چیست.

۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- آقای عمیدی‏نوری اجازه شما برای بعد محفوظ است جلسه را ختم می‏کنیم و با موافقت آقایان جلسه آینده فردا ساعت ۹ خواهد بود خواهشمندم که آقایان سر وقت تشریف بیاورند

(بعضی از نمایندگان اطاعت می‏شود)

(مجلس ساعت نه وچهل دقیقه بعدازظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت‏