مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ اسفند ۱۳۰۷ نشست ۳۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ اسفند ۱۳۰۷ نشست ۳۳
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۷
جلسه: ۳۳
صورت‌مجلس روز شنبه ۲۵ اسفندماه ۱۳۰۷ مطابق ۴ شوال‌المکرم ۱۳۴۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب مرخصی آقایان محمدعلی میرزا دولتشاهی و ملک‌ایرج‌میرزا دولتشاهی
۲- شور اول عهدنامه تحریم جنگ و معاهده بین دول ایران و آلمان
۳- بقیه شور نسبت به بودجه ۱۳۰۸ مجلس و تصویب آن
۴- قانون بودجه ۱۳۰۸ مجلس شورای ملی
(مجلس دو ساعت و یک ربع قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
(صورت‌مجلس پنجشنبه ۲۳ اسفندماه را آقای اورنگ قرائت نمودند)
رئیس- در صورت‌مجلس نظری نیست؟
(گفتند خیر)
رئیس- صورت‌مجلس تصویب شد. دو فقره راپورت از کمیسیون عرایض و مرخصی رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
نماینده محترم آقای محمدعلی‌میرزا دولتشاهی به واسطه کسالت مزاج و لزوم معالجه مسافرت خود را واجب دانسته و تقاضای سه ماه مرخصی نموده کمیسیون تقاضای معزی‌الیه را تصویب و اینک خبر آن را تقدیم می‌دارد.
رئیس- آقای روحی و ملک‌مدنی موافق‌اند؟
روحی- بلی.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده کم‌کم می‌خواهم از این مخالفتم لفظاً صرف‌نظر کنم برای این که می‌بینم نتیجه به عکس می‌بخشد حتی خدا حفظ کند آقای دولتشاهی را می‌فرمودند که تو مخالفت کن تا من نتیجه ببرم بنده هم عرض کردم چشم اطاعت می‌کنم عرض کنم که این مخالفت بنده با اجازه مرخصی نه از حیث تشریف بردن آقایان به فرنگ یا جاهای دیگر است هر جایی که می‌خواهند تشریف ببرند و اگر خدای نخواسته کسالتی هم داشته باشند رفع شود ولی با حقوق گرفتن بدون این که عملی در این مجلس بکنند مخالفم از این جهت است مخالفت بنده. بعدها امیدوارم که آقایانی که می‌خواهند مرخصی بگیرند این ترتیب را اتخاذ بکنند که نصف از حقوق خودشان را تخصیص بدهند به امور عام‌المنفعه و یک چیزی که مورد توجه عموم است و از این به بعد این ترتیب رفتار کنند که همه به شوق و میل و ذوق همیشه رأی بدهند و تا یک اندازه‌ای به انصاف نزدیک باشد.
آقاسیدمرتضی وثوق (مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی)- آقای محمدعلی‌میرزا دولتشاهی از اول دوره ششم که وکیل بوده‌اند تقاضای مرخصی نکرده‌اند و حالا هم کسالت مزاج دارند و به تصدیق اطبا چون باید معالجه کنند تقاضای مرخصی کرده‌اند که بایستی مسافرت کنند و معالجه کنند و کمیسیون هم که این مرخصی را تصویب کرد برای معالجه است. آقای فیروزآبادی: برای تفریح و گردش نیست و به این جهت که کمیسیون این عذر را موجه دانست تصویب کرد.
رئیس- آقایان موافقین با مرخصی آقای دولتشاهی قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
خبر مرخصی آقای ملک‌ایرج‌میرزا
نماینده محترم ایرج‌میرزا دولتشاهی به واسطه کسالت مزاج به تصدیق دکترها سه ماه برای معالجه تقاضای مرخصی نموده‌اند کمیسیون تقاضای معزی‌الیه را تصویب و اینک خبر آن تقدیم می‌گردد.
رئیس- آقای رفیع
رفیع- بنده با مرخصی آقایان مخالفتی ندارم برای خاطر این که ممکن است برای آقایان کسالتی عارض شود و بالاخره مسافرتی پیش بیاید ولی بنده با این طرز و ترتیب مرخصی دادن مخالفم مخصوصاً تقاضا می‌کنم از کمیسیون عرایض که مراعات کنند و وقت مرخصی‌ها را معین کنند این آقایان که می‌خواهند حرکت کنند برای این که یک دفعه مجلس شورای ملی ملتفت می‌شود که به سی چهل نفر اجازه داده است و همه غیبت کرده‌اند و مجلس معطل می‌ماند ولی اگر آقایان موافقت بفرمایند و تاریخ را معین کنند که از کی می‌خواهند حرکت کنند و بالاخره بدانند که مجلس از کار نمی‌افتد آن وقت همه آقایان موافقت خواهند کرد و البته این مسئله باید در کمیسیون عرایض یک صورتی داشته باشد که بدانند چند نفر از آقایان اجازه گرفته‌اند و از چه تاریخی می‌خواهند حرکت کنند و منظم باشد.
رئیس- آقای روحی
روحی- عرض کنم تذکر آقای رفیع خیلی به موقع بود و البته بایستی در آتیه کمیسیون نظر کند ولی چون چند فقره راپورت این‌طور داده شده است و این‌طور مرخصی گرفته‌اند دیگر استثنا در این مسئله تصور می‌کنم مورد نداشته باشد و استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند که این هم رأی داده شود.
رئیس- موافقین با مرخصی ایشان قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبر کمیسیون امور خارجه راجع به عهدنامه تحریم جنگ شور اول مطرح است.
(به شرح ذیل خوانده شد)
کمیسیون امور خارجه لایحه دولت را راجع به تحریم جنگ با مطالعه و با حسن تقدیر در ترویج اصول بر ضد جنگ و امیدواری در تحکیم سیاست صلح‌جویانه مواد عهدنامه را تصدیق و ماده واحده ذیل را برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
ماده واحده- مجلس شورای ملی با در نظر گرفتن مراسله وزارت امور خارجه که در ۱۱ مهر ماه ۳۰۷ به نماینده دول متحده آمریکا در طهران نوشته شده مشارکت ایران را در عهدنامه تحریم جنگ مورخه ۲۷ اوت ۱۹۲۸ منعقده پاریس مشتمل بر یک مقدمه و سه ماده تصویب و به دولت اجازه می‌دهد که سندالحق ایران را به عهدنامه مذکوره به دول متحده آمریکا تسلیم نماید.
رئیس- ماده واحده مطرح است اعتراضی به ماده واحده نرسیده است رأی گرفته می‌شود به شور ثانی آقایانی که موافق‌اند با شور ثانی قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد خبر کمیسیون امور خارجه راجع به معاهدات بین ایران و آلمان مطرح است.
(این طور خوانده شد)
خبر از کمیسیون امور خارجه در جلسه ۱۵ اسفند عهدنامه مودت یا پرتکل اختتامیه و قرارداد تجارتی و گمرکی و بحرپیمایی و پرتکل اختتامیه مراسله‌ای راجع به کشتی‌های جنگی بین دولتین ایران و آلمان را مطالعه کرده و این عهدنامه را که کاملاً روی اصول تساوی و معامله متقابله است تصدیق و ماده واحده ذیل را برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
ماده واحده- مجلس شورای ملی عهدنامه مودت مشتمل بر پنج ماده و یک پرتکل اختتامیه و قرارداد اقامت مشتمل بر ده ماده و یک پرتکل اختتامیه و همچنین قرارداد تجارتی و گمرکی بحرپیمایی و مشتمل بر دوازده ماده و یک پرتکل اختتامیه و مراسله متعطبه راجع به کشتی‌های جنگی که همه در تاریخ ۲۸ بهمن ۳۰۷ بین دولتین ایران و آلمان امضا شده تصویب و اجازه مبادله نسخ صحه شده آن را به دولت می‌دهد.
رئیس- شور اول عهدنامه مودت است در کلیات اعتراضی نرسیده است رأی گرفته می‌شود به ورود در شور مواد آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. در ماده اول اعتراضی نرسیده است در پرتکل اختتامیه هم اعتراضی نرسیده است.
رأی گرفته می‌شود به شور دوم موافقین قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد قرارداد اقامت مطرح است مذاکره در کلیات است اعتراضی نرسیده است رأی می‌گیریم به شور در مواد موافقین قیام فرمایند.
(عده زیادی برخاستند)
رئیس- تصویب شد به ماده اول و دوم و سوم و چهارم و پنجم و ششم و هفتم و هشتم و نهم و دهم و پروتکل اختتامیه اعتراضی نرسیده است.
رأی گرفته می‌شود به ورود در شور ثانی موافقین قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد قرارداد تجارتی و بحرپیمایی بین دولتین ایران و آلمان مطرح است شور در کلیات است اعتراضی نرسیده است. رأی گرفته می‌شود به شور در مواد موافقین قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. در ماده یک، دو، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه، ده، یازده و دوازده، پرتکل اختتامیه مراسله اول، مراسله دوم، در هیچ یک از اینها اعتراضی نرسیده است. رأی می‌گیریم
به شور ثانوی موافقین قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. بودجه ۱۳۰۸ مجلس شورای ملی مطرح است. در ماده پنجم مذاکرات به نهایت رسیده است پیشنهادی هم نرسیده است و برای خاطر حذف ماده دوم ماده پنج جای ماده چهار را می‌گیرد. موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده شش قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده ششم- مباشرت مجلس مکلف است دو نفر محصل ایرانی برای فرا گرفتن و تکمیل فنون لازمه برای کاغذسازی علماً و عملاً به خارجه فرستاده و مصارف تحصیل آنها را از محل عواید ذخیره مذکوره در ماده پنجم فوق‌الذکر بپردازد. محصلین مذکور باید از بین طبقه بی‌بضاعت به مسابقه انتخاب شوند شرایط مسابقه و ترتیب تعهدات آنها را مباشرت مجلس معلوم خواهد نمود.
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- بنده موافقم بعد از یک مخالف.
رئیس- آقای ایلخان
ایلخان- موافقم.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده مخالفتم در این است که اگر کسی را می‌فرستند بسیار خوب بفرستند اما باید یک تعهدّاتی از او بگیرند که برود آنجا و چیز یاد بگیرد و برگردد نه این که یک نفری برود آنجا و پول‌ها را خرج کند و چیزی هم یاد نگیرد و یک اخلاق فاسدی هم یاد بگیرد و برگردد بیاید اینجا.
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- بنده خیلی متشکرم از آقای فیروزآبادی که نه تنها مخالفت نفرمودند بلکه در فرستادنش موافقت فرمودند نهایت اظهار فرمودند که در وقت فرستادن یک شرایطی بکنند. مسلم است بدون شرط و تعهد که کسی را نمی‌فرستند و برای تأمین خاطر جنابعالی هم این طور نوشته شده است که از طبقه بی‌بضاعت بفرستند و این کار برای یک امر اقتصادی است که جنابعالی تصدیق می‌فرمایید که بهترین محصلی که به خارجه فرستاده می‌شود همین است که بعد از این که مراجعت کردند احتیاجی به خارجه نداشته باشیم.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- پیشنهادی از آقای احتشام‌زاده رسیده است قرائت می‌شود.
(این طور خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم بعد از عبارت دو نفر محصل اضافه شود که تحصیلات شش ساله متوسطه را تمام کرده باشند.
رئیس- آقای احتشام‌زاده
احتشام‌زاده- این قضیه خیلی واضح است و محتاج به توضیح نیست و اداره مباشرت هم قطعاً در نظر داشته است که اشخاصی که می‌فرستد اشخاصی باشند که تحصیلات متوسطه را تمام کرده باشند برای این که قادر باشند تحصیل بکنند و استفاده کند این است که بنده برای تصریح خواستم این را در اینجا ذکر نمایند.
رئیس- آقای کازرونی عضو کمیسیون نیستند؟
کازرونی- خیر.
پورمحسن (مخبر کمیسیون محاسبات)- بنده قبول می‌کنم.
رئیس- تبصره الحاقیه بر ماده پنج از آقای روحی رسیده است.
(به شرح ذیل خوانده شد)
تبصره الحاقیه- سرپرست‌های دولت ایران در خارجه مکلف‌اند که تحصیلات این دو نفر محصل را تحت مراقبت خود داشته باشند.
رئیس- آقای روحی
روحی- آقای فیروزآبادی صحیح می‌فرمایند و واقعاً باید انصاف داد. ما یک عده سرپرست در خارجه برای
صیانت و حفظ محصلین داریم که در آنجا این محصلین که فرستاده می‌شوند تحصیل کنند و اگر این کار را نکنیم و دو نفر بی‌بضاعت که برمی‌گردند اگر تحصیل نکرده باشند در مقابل تعویضی نمی‌شود کرد باید مواظبت کرد که تحصیلات خودش را بکند و اینها هم تحت نظر دولت باشند.
مخبر- پیشنهاد آقای روحی خوب است ولی سرپرست‌هایی که در خارجه هستند مسئول مستقیم مجلس نیستند مگر این که دولت را مکلف بفرمایید در هر شهری که این محصلین هستند سرپرست آن شهر از این محصلین هم سرپرستی کند.
روحی- پیشنهاد را این طور اصلاح می‌کنم بنویسید دولت مکلف است به وسیله سرپرست‌های خود.
رئیس- آقای مخبر با این تصحیح البته قبول می‌کنید.
مخبر- بلی.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده پنجم با قبول اصلاح احتشام‌زاده و تبصره آقای روحی. موافقین قیام فرمایند.
(اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد ماده الحاقیه قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای فهیمی
(به مضمون ذیل خوانده شد)
بنده ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
ماده الحاقیه- رتبه ۱ جزئی که تا این تاریخ به خدمت اداره مجلس دعوت شده‌اند موافق تشخیصی است که هیئت رئیسه برای آنها داده است.
رئیس- آقای فهیمی
فهیمی- بودجه مجلس در ماده دوم آن...
رئیس- آقای فهیمی اینجا تشریف بیاورید نمی‌شود نوشت.
فهیمی (در محل نطق)- در ماده دوم بودجه مجلس چند مطلب بود که به یکدیگر مخلوط شده بود و تولید یک تشتت آرایی کرد که بالاخره کسی که ملتفت نبود به کدام قسمت باید رأی بدهد. یک قسمت راجع بود به رتبه‌هایی که در اول ورود هیئت رئیسه از سابق برای اشخاص معین کرده بودند ولی اداره تقاعد کشوری قبول نکرده است. قسمت دوم راجع بود به رتبه‌هایی که زیادتر از حد قانونی برای بعضی اعضا معین شده بود قسمت سوم راجع به استعمال البسه وطنی این سه موضوع در یک ماده به هم مخلوط شده و مطلب را مبهم کرده بود اما قسمت البسه وطنی مستخدمین اداره مجلس به عقیده بنده لازم نبود که ما در این جا قید کنیم که اینها هم باید مشمول آن قانون باشند ولی راجع به تعیین رتبه بالاتر از رتبه هفت این هم مشمول قانون بودجه نمی‌شود و بایستی اداره مباشرت مجلس یک ماده علیحده بنویسد در آن باب که بیاید به مجلس و مذاکره شود و مجلس رأی بدهد اما قسمتی که مربوط می‌شود به قانون بودجه این است که هیئت رئیسه به موجب قانون سابق حق داده شده است که اعضا اداری مجلس را خودشان انتخاب کنند و تکلیف و مراتب اداری آنها را معلوم کند هیئت رئیسه هم در موقع خود این کار را کرده‌اند و اشخاصی را وارد کرده‌اند و رتبه دو یا سه برای آنها معین کرده‌اند بعد در اداره تقاعد اشکال کرده‌اند که اینها بایستی از رتبه یک شروع کرده باشند و هیئت رئیسه حق نداشته است این کار را بکند ولی هیئت رئیسه به موجب قانون سابق (که در آنجا تصحیح است) تعیین رتبه اعضا اداری مجلس را با خودش تصور می‌کرده و تعیین رتبه اعضای اداری مجلس با هیئت رئیسه مجلس یا خود مجلس است و البته اداره تقاعد نمی‌بایستی در تعیین رتبه‌های آنها مداخله کند هیئت رئیسه سابق یا هیئت رئیسه هر وقت کار بی‌قاعده‌ای نکرده است و بر طبق قانون عمل کرده است مقصود از پیشنهاد بنده این است که این قسمت اخیر که یکی از حقوق مسامه هیئت رئیسه به موجب قانون سابق بوده است این را اداره تقاعد از بین ببرد و رتبه‌هایی را که از برای آنها معین کرده‌اند آن رتبه‌ها در حق آنها برقرار
باشد تا این تاریخ و از این تاریخ به بعد هم البته ممکن است ما خودمان قبول کنیم که هیئت رئیسه در آتیه حق نداشته باشد بر خلاف ترتیبات قانون استخدام کشوری یک اشخاصی را داخل کند و یک رتبه‌هایی برای آنها معین کند ولی آنهایی را که فعلاً رتبه برای آنها معین کرده‌اند و شاید یک سال بیشتر است که دارای آن رتبه هستند به همان رتبه باقی و برقرار باشد.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- بنده حقیقتاً خیلی متأثرم که بودجه مجلس وقتی که بنده در کمیسیون بودجه بودم. (بلی بیایم آنجا) بودجه مجلس را وقتی ما قیاس کنیم به بودجه‌هایی که در کمیسیون بودجه تنظیم شده است در واقع اخف و اقل بودجه‌ها است در صورتی که مجلس شورای ملی در تحت توجهات اعلیحضرت یک مؤسسه‌ای است که سعادت و ترقی این مملکت باید در اینجا معین شود و در اینجا باید فهمید. در شب ماه رمضان بودجه مجلس در تحت نظر واقع شد و یک حملاتی که هیچ مناسب نبود به مجلس و نسبت به کارکنان مجلس شد. مثلاً بعضی جزئیات که در شش بودجه گذشته بود مثلاً اعتبار مخارج خصوصی یا مخارج غیرمترقبه مورد حمله واقع شد. نمایندگان محترم اگر رجوع کنند به بودجه‌های سابق مجلس تماماً این قلم‌ها بوده است. بنده یک وقتی در کمیسیون محاسبات بودم گمان می‌کنم که نمایندگان محترم کاملاً بدانند که بنده به قدری که ممکن است آن قدر که می‌فهمم به جزئیات رسیدگی می‌کنم. در دورهه ششم در دیوان کمیسیون محاسبات بنده بودجه را تعقیب کردم تمام حساب‌ها را، تمام لیست‌ها را، تمام ورقه‌های درخواست را، تمام جزئیات را با یک جدیت و با یک مراقبتی رسیدگی کردم و مطالعه نمودم حالا اگر یک جایی داشته باشد که ما بتوانیم در آنجا به سر هم بزنیم و بنده خیلی متعجب بودم در این پیش‌آمدی که در بودجه مجلس واقع شده و این حمله که به بودجه مجلس واقع شد ولی حالا آقایان ملتفت شدند و بودجه را گذراندند. یک ماده الحاقیه آقای فهیمی پیشنهاد کرده‌اند و موضوع پیشنهاد ایشان همان بود که برسبیل اجمال به عرض مجلس رساندند. بنده خیلی تعجب دارم که مؤسسه تقاعد که باید در مقابل قانون مجلس تسلیم باشد و زانو بزند چرا این اظهار رأی را کرده است در ماده هفتاد قانون استخدام کشوری که ما به سر و سینه می‌زنیم برای حفظ کردن آن در آنجا نوشته است که هیئت رئیسه مجلس از برای مستخدمین خودش تکلیفی معین می‌نماید یعنی در تحت نظر تقاعد نیست و از نظر تقاعد خارج کرده است همان قانون استخدامی که ما ایستاده‌ایم برای حفظ کردن آن این ماده در آن تصریح دارد ماده هفتاد یا هفتاد و یک است درست به واسطه اختلالی که در خودم است نمی‌دانم در آنجا صریح است که قانون مکلف می‌کند هیئت رئیسه مجلس را که اینجا بنشینند و مراتب مستخدمی اعضا تقنینیه و اعضا مباشرت را تعیین کنند چه چیز باید در مقام ما حکومت کند؟ قانون مابین حاکم است که حب و بغض به کسی ندارد بعد از آن که قانون در دوره چهارم گذشت که امروز جریان دارد و واجب‌الاذعان تمام ادارات است چطور شد که در اینجا این فرمان واجب‌الاذعان نیست پس ناچار است مؤسسه تقاعد در مقام قانون اطاعت کند در دوره ششم که قانون استخدام اعضا اداری مجلس خواست در مقام عمل بیاید نظر خود آقایان هست که آقای پیرنیا رئیس مجلس بودند در اینجا اظهاری کردند و آقای تقی‌زاده و دکتر مصدق پا شدند مخالفت کردند بنده جواب دادم که فرمایشی که شما می‌فرمایید باید صحبت‌تان در تحت قانون باشد و ما که به واقعیات نظر نداریم باید صحبت ما در تحت قانون باشد قانون اینجا به هیئت رئیسه حق می‌دهد که این کار را بکنند پس بنده عقیده ندارم و نمی‌دانم به چه علت است که مؤسسه تقاعد مانع شده است و گفته است که باید از درجه رتبه اول بیاید اگر این طور است پس این ماده قانون چه چیز است؟
اگر مستخدم باید از رتبه اول بیاید پس این حقی را که قانون برای هیئت رئیسه قائل شده است و این
اختیاری را که به هیئت رئیسه داده است این چه چیز است. پس معلوم شد که مقنن در آن وقت یک مزایایی برای مستخدمین مجلس قائل شده و آن مزایا این بوده که این اختیار را داد به هیئت رئیسه که مستند نظامنامه و ترتیب ورود به خدمت و ترتیب ترقی را در آنجا مرتب بکنند پس این پیشنهادی که آقای فهیمی کردند (که خودشان متبحر در قانون هستند) نمی‌دانم در ماده قانون بشود این پیشنهاد را کرد یا نه؟ اصلاً هیئت تقاعد حق ندارد این حرف را بزند هیئت رئیسه که آمد تشخیص داد مثل این که در دوره ششم ما آمدیم اختیار دادیم به آقای وزیر عدلیه که برود مطابق آن اختیاری که دارد مستخدمینی را معین کند بعد از آن که مقنن رأی داد و اجازه داد به وزیر عدلیه که برود مطابق آن اختیار تعیین مستخدمین بکند دیگر دو مرتبه می‌شود به او گفت که تو چرا از اول وارد نشدی و قانون استخدام را مراعات نکردی؟ خیر قوه مقنّنه این حق را به او داده است در اینجا هم قوه مقنّنه این حق را به هیئت رئیسه داده آن وقت مؤسسه تقاعد چه می‌گوید اگر همچو باشد دیگر چه احتیاجی است که مقنن نیاید یک همچو حقی را به هیئت رئیسه بدهد بنده عقیده ندارم این ماده را که آقای فهیمی پیشنهاد کرده‌اند لازم باشد برای این که می‌خواهد چکار بکند یک قانونی که باید عملی بشود و به موقع عمل بیاید اگر مؤسسه تقاعد هم قبول نکرده است حتماً وزیر را باید در تحت سؤال یا اخطار بیاورید که چه حق دارد مؤسسه تقاعد این حرف را بزند به علت این که این قانون به هیئت رئیسه حق داده است مگر این که ما بخواهیم بگوییم نظر به آن قسمت سومش باشد که چرا ما محدود کرده‌ایم رتبه مجلس را به رتبه هفت بنده عرض می‌کنم اگر بنا باشد شما این را حاضر بشوید قبول بفرمایید اگر نظر به حقوق باشد تفاوت شصت تومان است اعضا تقنینیه و مباشرت همه زحمت می‌کشند اگر بخواهید قانون استخدام را برای آنها اجرا کنید باید برای آنها هم همان طور قائل بشوید برای این که همین‌جوری که راجع به حقوق وزارتخانه‌ها وقتی در کمیسیون بودجه صحبت می‌شود نماینده‌های دولت به یک نحو قهرمانیت در حفظ حقوق و شئون خودشان جدیت می‌کنند ما هم باید نسبت به مستخدمین خودمان گرچه فرقی نمی‌کند همه مستخدمین دولت هستند در اینجا هم باید اعضا مجلس بالاتر از این محتشم و معظم باشند و بیشتر از این خوب نیست در این مسائل وارد بشویم و همین طور تصویب بفرمایید.
فهیمی- آقا سوءتفاهم شده است.
رئیس- عرض کنم چون قضیه مربوط است به هیئت رئیسه مجلس بنده ضروری می‌دانم یک توضیح اجمالی عرض کنم اولاً نظریات آقای آقاسیدیعقوب که همیشه مؤید و مروج مشروطیت هستند قابل تقدیر است ولی در اینجا هیئت رئیسه خواسته است (یعنی کسی حائل اجری اراده او نشده است) خود هیئت رئیسه خواسته است توانایی خودش را محدود کند زیرا اشکالاتی تولید شده بود یک روزنه باز بود که از این حیث در مضیقه و اشکال بود از طرف دیگر هم اجمالاً برای چند نفر از اعضایی که قدیماً استخدام شده‌اند و مشغول وظایف خودشان هستند و ما از خدمات آنها راضی هستیم یک اشکالات کوچکی پیش آمده بود که به طوری که آقای آقاسیدیعقوب گفتند ما نتوانستیم آنها را حل کنیم ولی منظور اساسی ما این است که ما این اشخاص را با یک رتبه در هر موقع که می‌خواستیم می‌توانستیم وارد کنیم اما برای ترفیع خواستیم خودمان را محدود کنیم و خودمان برای خودمان یک حایلی درست بکنیم که در تحت آن خودمان آسوده باشیم و بنابراین پیشنهاد آقای فهیمی کاملاً تطبیق می‌کند با منظور هیئت رئیسه و کمکی که مجلس در این باب به ما می‌کند دو طرف دارد یکی این که ما را در آینده از تکلفات آسوده می‌کند یکی این که راجع به گذشته رفع محظور ما را می‌کند. نظر آقای مخبر چیست؟
مخبر- بنده علاوه بر این که مشخصات و مصوبات هیئت رئیسه را محترم می‌شمارم در این موضوع به خصوص هم کمیسیون محاسبات تحقیقات کرده است و ترتیبی را که
هیئت رئیسه برای دو سه نفر (که بیشتر نیستند) قائل شده است به حق و انصاف بوده و بنده از این جهت قبول می‌کنم.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده الحاقیه...
محمدولی‌میرزا - یک مرتبه دیگر قرائت شود.
(به شرح سابق خوانده شد)
رئیس- موافقین با این ماده قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده الحاقیه دیگر
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
مبلغ دو هزار تومان از اعتبار کتابخانه مجلس صرف طبع مؤلفانی خواهد شد که شورای عالی معارف از نظر تشویق مؤلفین لزوم طبع آنها را تصدیق کرده باشد.
روحی - عباس‌میرزا - امیر ابراهیمی - پالیزی - اعظم - دولتشاهی
رئیس- آقای روحی
روحی- عرض کنم ما باید تصدیق کنیم که وضعیات معارف ما آن طوری که ما ترصد داریم از حیث تألیف کتاب نسبت به ملل دنیا خیلی عقب است و حتی وقتی مقایسه می‌کنیم با ترکیه، مصر با آن تألیفات گوناگون که هر ساله آنجا می‌شود که از نظر علمی و ادبی و اخلاقی به حال مدارس و جامعه خیلی مفید است. در ایران سال‌ها شاید حقیقتاً هر پنج سال هم یک مؤلفه‌ای تألیف نمی‌شود و یک کتاب طبع نمی‌شود و حال آن که بنده خودم شخصاً سراغ دارم که یک مؤلفین بزرگ هستند و یک تألیفاتی دارند همه به واسطه این که پول برای طبع آنها ندارند همین طور در زوایای خانه‌هاشان مانده است و در دسترس استفاده عمومی نیست ما اینجا یک پیشنهادی کردیم پنج هزار تومان کتابخانه مجلس اعتبار دارد دو هزار تومان این را در سال تخصیص بدهند به تألیف کتابهایی که از نظر علمی و اخلاقی به حال مدارس و جامعه مفید است و به علاوه اضافه کردیم که شورای عالی معارف لزوم طبع و تألیف آن کتب را تصدیق بکند و این هم در واقع یک تشویقی است که کرده‌ایم و از باب علم و ادب که بتوانند در واقع پول داشته باشند که مؤلفات خودشان را به طبع برسانند من آرزو داشتم که شاید دولت ایران به خصوص وزارت معارف در آن بودجه‌های سنگینی که می‌آورند در سال پنجاه شصت هزار تومان صرف تألیف کتب علمی بکنند که ما از این فقر علمی حقیقتاً یک قدری نجات پیدا کنیم و متأسفانه ما نمی‌بینیم حق یک اعتباری هم در دوره سابق مجلس شورای ملی گذشت وزارت معارف گرفت هنوز ما یک کتاب مفیدی که تألیف شده باشد که واقعاً به حال مملکت مفید باشد نداریم. الآن اغلب دواوین شعرا هست که یک نسخه یا دو نسخه از آن بیشتر در مملکت باقی نیست و اگر آنها طبع نشود به کلی آثار بزرگان ما از میان می‌رود. خیلی کتب بزرگ ما داریم که نتوانسته‌ایم از آنها استفاده کنیم و همین طور در کتابخانه‌ها مانده است اگر مجلس شورای ملی چنان‌که برای کاغذسازی مقدم شده و برای اعزام محصل شخصاً مقدم شده است آقایان نمایندگان هم موافقت بفرمایند که برای طبع و تألیف کتب علمی هم مقدم بشود و از نظر تشویق ادبا و نویسندگان این دو هزار تومان با نظر وزارت معارف و شورای عالی معارف صرف تألیف کتب مهم بشود تا عنقریب رفته رفته از این فقر علمی خارج شویم و تشویق کنیم یک مردمان فضلی را که اینها واقعاً در صدد برآیند برای همین محلی که در اینجا می‌بینید کتاب تألیف بکنند. عرض کردم ما از ممالک دیگر مخصوصاً از همسایگان شرق خودمان هم عقب هستیم و حال آن که ایران ترقیات بزرگی کرده است و از حیث معارف هم باید انشاءالله همین طور ترقی بکند و جلو برود. من از همکاران محترمم استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند سه هزار تومان آن محل برای خرید کتب باشد و دو هزار تومان برای طبع و تألیف کتب داخلی و این را بنده خیلی ضروری می‌دانم امیدوارم آقایان هم با بنده موافقت کنند.
رئیس- آقای زوار
زوار- نماینده محترم آقای روحی یکی از طرفداران جدی...
افسر- بلندتر.
زوار- بسیار خوب بلندتر عرض می‌کنم. نماینده محترم آقای روحی که یکی از طرفدارهای جدی معارف هستند و بنده حقیقتاً در اثر تحقیقاتی که کرده‌ام خدمات سابقه ایشان هم نسبت به معارف خیلی خیلی زیاد است و از این نقطه‌نظر پیشنهادی که فرمودند خیلی قابل توجه است ولی از آن طرف هم می‌بینیم که این پنج هزار تومان برای کتابخانه مجلس خیلی خیلی کم است اگرچه بنده یکی از اشخاصی بودم که می‌گفتم این پنج هزار تومان هم اصلاً حذف شود ولی البته می‌دانید که همیشه تجربه در عمل دخیل است یک مطالعاتی کرده‌ام و تجربه و دقت کرده‌ام دیدم این پنج هزار تومانی که در بودجه مجلس اختصاص به کتابخانه داده‌اند خیلی کم است حالا بیاییم از این پنج هزار تومان هم یک روزنه پیدا کنیم به کتابخانه مجلس اولاً دو عیب دارد یکی این که استقلال مجلس از دست داده می‌شود وزارت معارف حق دخالت در امور بودجه مجلس نباید داشته باشد به علاوه مقصود نماینده محترم آن آخر آخرها می‌ماند بنابراین ممکن است خود کتابخانه مجلس این کار را بکند لزومی ندارد یک روزنه‌ای از کتابخانه مجلس به وزارت معارف باز بکنید.
رئیس- آقای محمدولی‌میرزا
محمدعلی‌میرزا- موافقم.
رئیس- آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی- عرضی ندارم.
رفیع- بنده یک عرضی دارم.
رئیس- بفرمایید.
رفیع- برای چاپ کتاب بالاخره همه آقایان موافقند و اگر چنانچه در بین آقایان مذاکراتی هست از این نظر است که دخالت داده‌اند اداره دیگر را و به عقیده بنده اگر آقایان موافقت بفرمایند در پیشنهاد خودشان این طور اصلاح کنند (کمیسیون معارف مجلس) هز یک از آقایان یک اطلاعاتی دارند یک کتابهایی را می‌دانند به کمیسیون معارف عرضه می‌دارند بالاخره در اثر تصویب کمیسیون معارف در مجلس یک کتابهایی چاپ می‌شود اگر آقایان موافقت می‌فرمایند ما موافق هستیم.
روحی- بنده این اصلاح را قبول می‌کنم (مطابق تشخیص کمیسیون معارف مجلس) نوشته شود.
رئیس- نظر آقای مخبر چیست؟
مخبر- بسته به نظر مجلس شورای ملی است.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب پیشنهادی بر این پیشنهاد می‌کنند که برای این کار کمیسیون خاصی معین شود.
(به شرح آتی خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم که برای این کار کمیسیون خاص تشکیل شود.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب- یک پیشنهادی آقای روحی داده‌اند که خوب بود با همکارهای خودشان مذاکره می‌کردند آن وقت این پیشنهاد را می‌کردند همین طور هم سایر آقایان آقای پالیزی اقای سالارلشکر سایر آقایان خوب بود در خارج مذاکره می‌کردند. این پیشنهاد هیچ موضوع و موقع ندارد. بودجه مجلس که یک ترتیب خاصی دارد و ما نباید برای بودجه خاص مصرفی معین کنیم. مثلاً تصور بفرمایید مسئله کاغذسازی یک عنوان صرفه‌جوئی داشت در دوره ششم ما آمدیم گفتیم منافعی که از مطبعه حاصل می‌شود (چون آن منافع را نمی‌خواهیم برود در خزانه) جمع شود برای کارخانه کاغذسازی نه این که هی پیشنهاد بدهیم و بودجه مجلس را این شکلش بکنیم و مجلس را مثل یک مملکت قرار بدهیم بودجه‌مان هم منحصر است به هفتصد هزار تومان آن وقت یک قسمت بدهیم به مصارف یک قسمت برای داخله یک قسمت هم برای قشون یک هم برای خارجه خیر این معنی ندارد. بودجه خاصی که مصارفش معین ترتیباتش معین هی ما بیاییم پیشنهاد بدهیم. اصل موضوع یک موضوعی است که آقایان توجه بفرمایند حقیقتاً وقتی که وارد می‌شویم در بودجه نباید دخالت بدهیم اینها را. مثلاً حقوقی را که برای بنده هست یا حقوقی که برای اداره مباشرت مجلس هست ما نباید پیشنهاد بکنیم که این حقوق باید
فلان بشود. معنی ندارد. حالا چکار بکنیم اگر حرف بزنم می‌گویند برای معارف بوده است و سنگ مصرف را همه به سینه می‌زنیم. حالا آقای حاج آقارضا رفیع یک پیشنهادی کردند رود به کمیسیون معارف بنده دیدم که چون کمیسیون معارف به موجب نظامنامه منحصر است از برای لوایحی که از طرف دولت می‌آید به آنجا این است که بنده پیشنهاد کردم برای این کار کمیسیون خاصی تشکیل شود و بعد هم این گونه پیشنهاد در بودجه‌های خصوصی نکنیم خدا عمر به آقای مخبر بدهد که قبول نکرد ولی من ناچار شده پیشنهاد کمیسیون خ اصی نکنم (شش نفر یا دوازده نفر عده‌اش را عقیده دارم) در تحت نظر هیئت رئیسه یک کمیسیون خاصی تشکیل بشود اگر بخواهد عملی بشود رأی بدهند در تحت نظر کمیسون خاصی باشد آن کمیسیون خاص بنشیند ببینند چه کتابی بهتر و انفع و اصلح است آن کتاب را چاپ کنند نه این که کمیسیون معارف این کارها را بکند والا بنده اساساً با این پیشنهاد مخالفم که در بودجه‌های خصوصی ما یک پیشنهادهای بی‌موقعی بکنیم حالا برای تشخیص آن بنده این جور پیشنهاد کردم.
رئیس- بالاخره رأی منجز آقای مخبر چیست؟
مخبر- بنده عقیده‌ام این است که بودجه مجلس را بیش از این معطل نفرمایند و وقت بودجه را صرف این پیشنهادها نفرمایند به جهت این که پنج هزار تومان کتابخانه مجلس اولاً یک مصرف فوتی و فوری در پیش ندارد که اگر ما خیال کنیم به آن مصرف نرسد این فکر آقای روحی بازمی‌ماند عقیده‌ام این است که اجازه بفرمایید این بودجه را رأی بگیریم بعد اگر چنانچه نظری داشته باشید ممکن است بعدها پیشنهاد بفرمایید.
رئیس- آقای روحی پیشنهادتان را تعقیب می‌کنید؟
روحی- صرف‌نظر می‌کنم.
آقاسیدیعقوب- آقای پالیزی هم مسترد می‌کنند.
رئیس- مقصود بنده از این سؤال این است که اگر قابل توجه بشود بودجه مجلس معطل می‌شود.
آقاسیدیعقوب- بنده هم صرف‌نظر می‌کنم.
رئیس- ماده الحاقیه دیگر
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم:
مستخدمین مجلس شورای ملی از این تاریخ مشمول قانون و مقررات قانون استخدام بوده و قوانینی که اختصاصاً برای وضعیات استخدام مستخدمین مجلس وضع شده لغو می‌شود اعتبار
بعضی از نمایندگان- رد شده.
اعتبار- اجازه بفرمایید اولاً تشخیص هر پیشنهادی که رد شده یا رد نشده با هیئت رئیسه است.
آقاسیدیعقوب- با مجلس است.
اعتبار- البته هیئت رئیسه نماینده مجلس است و تشخیص می‌دهد و به علاوه آقایان هم سابقه دارید هر پیشنهادی که می‌شود همین قدر که تغییر عبارت بدهیم می‌توانیم آن پیشنهاد را تجدید کنیم.
کازرونی- ولو این که معنایش هم یکی باشد.
اعتبار- بله می‌توانیم تجدید کنیم اگر نظر آقایان باشد در موقعی که قانون استخدام برای اعضا اداری مجلس تصویب می‌شد یکی از اشخاصی که مخالف بودند که یک قانون استخدام مخصوصی برای مستخدمین مجلس وضع بشود بنده بودم و حالا هم همین عقیده را دارم مستخدم یا مستخدم وزارت داخله با سایر ادارات یا مجلس همه مستخدم این مملکت هستند و بالاخره باید در اثر یک قانونی به یک وضعیت زندگی بکنند بالاخره یک جهاتی بود یا یک احساساتی بود و نظر این شد که قانون استخدام مخصوص تصویب شود حالا آقایان ملاحظه می‌فرمایید در هر بودجه سالیانه که به مجلس می‌آید این موضوع رتبه هشت و نه درش هست و بالاخره مجلس باید چند روز در اطراف این مسئله صحبت بکند که مستخدمین مجلس شورای ملی آیا باید رتبه هشت و نه داشته باشند یا نه؟ بنده گمان می‌کنم که آقایان نمایندگان محترم این مقاومتی که نشان می‌دهند برای
وضعیت سه نفر شاید همچو خوش‌نما باشد زیرا مجلس شورای ملی بودجه را با اضافاتی که در آن بوده است تصویب کرده است و حالا آقایان می‌آیند برای سه نفر که این سه نفر نباید رتبه هشت داشته باشند مقاومت می‌کنند و بنده هیچ فلسفه‌اش را نمی‌دانم که چیست و برای این که آنها هم مستخدم هستند و باید استفاده بکنند دیگر. آخر چرا نشود؟ فلسفه‌اش چیست؟ مستخدم مستخدم است آقا مستخدم شش سال است هفت سال است در یک رتبه مانده است باید برود بالا دیگر. اینجا بنده یک پیشنهادی کرده‌ام (برای احتراز از این که در آتیه و در بودجه‌های بعد ما دچار یک همچو چیزی نشویم) که مستخدمین مجلس شورای ملی هم مشمول قانون استخدام کشوری و مقررات آن باشند. مقررات قانون استخدام کشوری را هم می‌بینیم که چیست هر روز یک نظامنامه و یک تصویب‌نامه است برای ندادن حقوق حقه مستخدمین. خیلی خوب اینها هم همان وضعیت را داشته باشند. هر معامله را که با یک نفر مستخدم بلدیه و جای دیگر می‌کنند (بالاخره مجلس شورای ملی از اداره سجل احوال که کوچک‌تر نیست) با اینها هم همان معامله را بکنند. معاون اداری ریاست مجلس شورای ملی تصدیق بفرمایید که از رئیس فلان اداره‌ای که ما داریم مثل سجل احوال یا در بلدیه یا جاهای دیگر کوچک‌تر نیست و بالاخره این شخص هم حق دارد از وضعیات و تشریفاتی که برای رتبه‌های هشت و نه در قانون تشخیص داده شده است استفاده بکند شما می‌آیید جلوی این را می‌گیرید که حتماً باید رتبه هفت داشته باشی بعد هم یک جلسه دو جلسه است که مجلس شورای ملی خودداری می‌کند از این که به نفر نوزده تومان می‌خواهد اضافه بدهد و حال آن که یک مبلغ بیش‌تری را شاید برای دیگران تصویب کرده است.
از این جهت بنده می‌خواستم از آقایان استدعا کنم که این مقاومت و حدت و شدت را در یک محل دیگر که شاید به تناسب و به موقع باشد برای آن موقع حفظ کنند و برای سه نفر مستخدم این قدر مقاومت نفرمایند و بگذارند اینها هم از مزایایی که قانون استخدام مقرر کرده است بهره‌مند شوند.
آقای فهیمی پیشنهادی فرمودند که البته یک پیشنهاد به موقعی بود و بنده مخصوصاً تأمل کردم که پس از آن که مجلس شورای ملی آن ارفاق را نسبت به این چند نفر مستخدم کرد به این سه نفر هم بکند چه اشکالی دارد...
کازرونی- شأن مجلس این است که مستخدمینش رتبه هشت و نه داشته باشند.
اعتبار- شأن مجلس این نیست که مستخدمینش دارای رتبه هشت و نه باشند ولی معاون رئیس باید رتبه داشته باشد و حق هم دارد که در مهمانی‌ها و ضیافت‌ها حاضر بشود. به علاوه اساساً یک قانون خاصی را بنده برای مستخدمین مجلس شورای ملی عقیده ندارم. چون مستخدم مستخدم است چه فرقی می‌کند مثل سایر جاها مثل سایر ادارات هر وضعیتی که برای سایر مستخدمین هست برای اینها هم باشد از این جهت خواستم استدعا کنم که چون ایام عید است ارفاق بکنید و لطف بفرمایید و نسبت به اینها یک کمکی بکنید که بالاخره اینها هم به این وضعیت خود برسند.
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده آرزویم این بوده و هست که در مجلس قوانینی وضع بشود که نظر قانون‌گذر هم به حال تمام افراد ملت باشد هم به حال افراد خصوصی‌اش باشد نه این که یک عده را در نظر بگیرند و از یک عده صرف‌نظر بکنند این قانون استخدام که در این مجلس گذشت به عقیده بنده بسیار بد قانونی بود اولاً یک عده کثیری را مأیوس کرد به کلی از دولت و از کارهای دولتی ثانیاً راه ترقیات مردم را گرفت شاید یک عده که می‌رفتند تحصیل کنند به طمع این که ترقی دارد و وارد خدمت می‌شوند بعد دیدند که این چیزها نیست چون آمدند قائل شدند به رتبه یک و دو و سه تا سیصد و دوازده تومان و آن هم یک ترتیبی که بر خلاف مصالح این ملت و مملکت است به عقیده بنده برای این که (بارها عرض کرده‌ام باز هم عرض می‌کنم) در بودجه معین کردن باید یک تناسبی هم قائل شد بین آنهایی که پول می‌دهند و
آنهایی که می‌خواهند بگیرند اگر تناسب نباشد و هر کس قائل به تناسب نشد آن مملکت همیشه خراب است یک عده همیشه مثل گاو کار می‌کنند برای یک عده دیگر یک عده آمدند و یک قانونی را خوب یا بد نوشته که رؤسا در ادارات نظر خصوصی اعمال نکنند و ادارات هم بی‌جهت کسی را بیرون نکنند و آمدند یک قانونی وضع کردند که از یک حیث خوب بود و از یک حیث بد ولی خوب حالا ما نباید مجلس را مثل سایر جاها نکنیم و مجلس را حمل نابجاها نکنیم ما باید کاری بکنیم که کارهای مجلس سرمشق دیگران باشد ما باید از وکیل از هیئت رئیسه از مستخدم مجلس تماماً فداکاری‌هایی در مجلس بکنیم که سرمشق سایر جاها باشد نه سایر جاها سرمشق ماها باشد همه‌اش این را نباید در نظر داشته باشیم که چون فلان کس این قدر حقوق می‌برد ما هم این قدر حقوق بدیم خیر آقایان که مجلس و کار مستخدمین را در نظر می‌گیرند خوب است آن اشخاص خارج و کار اشخاص را هم در نظر بگیرند وضعیت و کار آن کسانی که این پول‌ها را می‌دهند خدا شاهد است غالب‌شان شب نمی‌توانند چراغ روشن بکنند لباس ندارند نان ندارند که بخورند اگر اطلاع ندارید که بروید بیرون ببینید اگر هم اطلاع دارید که بنده نمی‌دانم به چه نظری این فرمایشات را در اینجا می‌فرمایید همه روزه اینجا یک دلسوزی‌هایی می‌شود به جهت یک عده و صرف‌نظر از اهل یک مملکتی می‌شود اگر نظر درستی باشد آنها هم دوست شما هستند موکلین شما هستند پول مال آنها است اگر ما وکیل آنها هستیم پول هم مال آنها است خوب است آنها را هم در نظر بگیریم خدا را هم در نظر بگیریم و برای آنها هم دلسوزی بکنیم.
رئیس- آقای اورنگ
اورنگ- حضرت آقای فیروزآبادی یک کلی را بیان فرمودند و عقیده دارم که باب آن صحبت علیحده است این که قانون استخدام خوب تنظیم شده است یا بد تنظیم شده است و رتبی که در آن معین شده است موافق احتیاجات دولت و مملکت است یا نیست این یک امر علیحده‌ای است و باب جداگانه دارد اگر موقعی برای این قسمت در قوانین جاریه پیش بیاید و در مجلس بحث شود آن وقت این فرمایشات باید گفته شود این موضوع بحث شود. البته در اطراف این قضیه مناسب وقت خودش و مناسب موقع و مقام خودش باید صحبت بشود که آیا خوب تنظیم شده است یا حقیقتاً بد تنظیم شده است آن امری است که مربوط به این موضوع و به این مبحث نیست. اما در این موضوع به خصوص همه آقایان موافقیم به این که اولاً مجلس اداره دولتی نیست و مؤسسه ملی است و تفوق دارد بر عموم مؤسسات دولتی از هر حیث و کاری هم که در مجلس در جریان است از هر نقطه‌نظر که مشاهده و ملاحظه بشود بهتر از آن رتبی است که در سایر ادارات در جریان است.
ما اگر یک تفوق برای این مؤسسه قائل می‌شویم از نظر اهمیت آن است حالا اگر خیلی تنزل هم بکنیم این جا را هم مثل سایر جاها فرض کنیم دیگر تنزل دیگری را شاید شایسته نباشد که فرض بکنیم یا مورد نداشته باشد که ما فرض کنیم. مستخدمین مجلس خیلی زحمت می‌کشند یا مثل سایر مستخدمین ادارات زحمت می‌کشند علت تبعیض آن هم تبعیض رو به تنزل چیست؟ آخر علت می‌خواهد و منطق خاصی لازم دارد که اگر من مستخدم هستم فرض بفرمایید در سجل احوال یا در سایر ادارات هر چقدر من در آنجا بیشتر توقف بکنم و خوب خدمت بکنم و رضایت رؤسا مافوق را نسبت به خود جلب کنم و خوب انجام وظیفه بکنم و مطابق مقررات عمل بکنم استحقاق ترفیع پیدا می‌کنم خوب اگر آنجا باشم این جورم ولی این جا دو هزار سال هم که توقف بکنم عمر خود را صرف بکنم چشم خودم را کور بکنم شب بیایم روز بیایم از مرتبه هفت بیشتر نمی‌توانم ترقی بکنم و بالاتر بروم و برای من رسیدن به رتبه بالاتر مسدود است آقا آن صحبتی را که می‌فرمایید و آن ملاحظه را که
دارید جایش در بودجه مملکتی است آن ملاحظه‌ای که در بودجه مملکتی دارید ملاحظه صرفه و ملاحظه غبطه آنها جایش اینجا نیست ولی مملکت را ما فرض می‌کنیم صغیر مملکت صغیر غبطه صغیر هم لازم دارد ولی شما ملاحظه بفرمایید در این مورد مورد دارد؟ ملاحظه بفرمایید آقایان در سر تا پای این بودجه به سه نفر می‌خواهند سه بیست تومان که جمعش می‌شود شصت تومان در این شب عید اضافه بدهند که وظیفه خودشان را هم خیلی خوب انجام داده‌اند و مافوق‌شان هم ازشان راضی است تمام آقایان نمایندگان هم فرداً فرد از اعمال آنها راضی هستند از حضور آنها در سر خدمت از خدمت‌شان راضی هستند برای شصت تومان این همه اشکالات و بالا و پایین لازم ندارد ما به عبارت آخری می‌خواهیم اینجا چراغ را خاموش کنیم که مبادا روغن بیت‌المال قدری بسوزد ولی تصدیق بفرمایید که این چراغ را باید خاموش کرد اما نه در اینجا اینجا مورد ندارد و دیگر این که این منطق ندارد که در تمام امکنه و ادارات مستخدمین بتوانند ارتقا پیدا کنند (در تحت شرایط مقرره) اما آن بدبختی که بیاید و مستخدم شما باشد و گریبانش اینجا گیر بکند این چه گناه و چه تقصیری کرده است که از مزایای قانون استخدام بهره‌مند نشود و رتبه بالاتر از هفت نرسد شایسته این است که شما در این آخر سال از جیب فتوت خودتان مخصوصاً حضرت آقای کازرونی که روی سخن‌شان با من نیست بیشتر متوقع و منتظرم که حضرت آقای کازرونی از جیب فتوت و کرامت خودشان این فتوت را می‌فرمود...
فیروزآبادی- دوازده هزار تومان دادند دیگر...
اورنگ- نه، اجازه بفرمایید دوازده هزار تومان نیست. این عدد است. به قول آقای افشار رفیق محترم (یادش به خیر) خوب می‌گفت (لسان عدد) لسان عدد لسانی نیست که در اطرافش بتوان صحبتی کرد لسان عدد سلیس است و مورد ندارد در اطرافش بحث شود و خوب است آقایان با قیافه روشن‌تر و بازتر و چهره گشاده‌تری (پیشانی آسمان گشاده و چهره آسمان باز است شما هم با یک پیشانی باز و چهره روشنی) با این قضیه موافقت بفرمایید چون قضیه قابل این قدر بحث نیست و موضوع بیست تومان سی تومان این قدر طول صحبت نمی‌خواهد. می‌رسد آن موقعی که آقا صحبت بفرمایند جایش اینجا نیست و می‌رسد آنجایی که تمام این حرف‌ها در آنجا مورد دارد و آقا می‌توانند فرمایشات بفرمایند مجال صحبت بعد می‌رسد ولی این نیست آن رقمی که میل دارید و متوقع هستید که ملاحظه صرفه مملکت را بفرمایید اما به جان خودتان اینجا جایش نیست و خواهش می‌کنم موافقت بفرمایید.
رئیس- آقای وثوق
آقاسیدمرتضی وثوق- اینجا یک اشتباهی شده است که بنده باید قبلاً به آقای اعتبار و اورنگ عرض کنم که از نقطه‌نظر قانون مخالفت کردیم نه از نقطه‌نظر این که پای دو سه نفر از اعضای مجلس در مقابل است. یا چرا نسبت به آنها ارفاق نکنیم مثل این که ماده الحاقیه آقای فهیمی را ما رأی دادیم. ولی ماده دومی که در بودجه مجلس بود بالاخره مجلس آن را رد کرد حالا عین آن ماده را با دو تا پیشنهاد آورده‌اند به مجلس و می‌گویند ما باید تصویب کنیم و بنده گمان نمی‌کنم این از برای شئون مجلس خوب باشد چیزی را که پریروز رد کرده است امروز با یک زبان دیگری همان را تصویب کند. اولاً این پیشنهادها مخالف تبصره قانون استخدام مستخدمین مجلس است که می‌نویسد صریحاً رتبه اعضای مجلس از هفت نباید تجاوز کند حالا اگر ما خواستیم مستخدمین مجلس را مشمول قانون استخدام کشوری بکنیم که اینها هم ترفیع پیدا کنند باید از اول بگیریم دیگر چرا یک تبعیض قائل بشویم از برای یک کسانی که هیئت رئیسه رتبه آنها را تشخیص داده است خوب آنها را قبول کنیم که مشمول قانون استخدام کشوری بشوند و سال بعد بروند تا رتب هشت و نه یا از طرف دیگر همان ایراد آقای سالارلشکر اینجا پیش می‌آید که یک مدتی نمی‌گذرد که بالاخره پس از هفده
هیجده سال مستخدمین مجلس همه می‌شوند دارای رتبه هشت و نه این صرف‌نظر از این که بر بودجه مملکتی تحمیل می‌شود خزانه مملکت هم نمی‌تواند تحمل این بار سنگین را بکند و نمی‌تواند این بودجه عریض و طویل را طاقت بیاورد و بنده استدعا می‌کنم آقای اعتبار این پیشنهاد خودشان را مسترد بفرمایند و آن ماده دومی که ما پریروز رد کردیم این مخالف با آن است و عین همان را شما آورده‌اید و پیشنهاد کرده‌اید اگر مراعات حال چند نفر اعضا بود برای حقوق‌شان که ما پیشنهاد آقای فهیمی را قبول کردیم ولی اگر دوباره بخواهید این ماده را پیشنهاد کنید این مخالف با آن چیزی است که پریروز رد شده است و مخالف با آن تبصره قانون استخدام مستخدمین مجلس است.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
اعتبار- اجازه می‌فرمایید یک توضیحی بنده بدهم.
رئیس- آقای زوار عده کافی نیست می‌توانید حرف بزنید.
زوار- عرض کنم که نماینده محترم می‌فرمایند که قانونی که دیروز لغو شه است امروز ما نمی‌توانیم آن را پیشنهاد و اصلاح کنیم اولاً این که فرمودید قانون این قانون نبود پیشنهادی بود از طرف اداره مباشرت و هیئت رئیسه و بالاخره مجلس آن را صلاح ندانست و رد کرد البته متذکر هستید ولی بنده هم می‌خواهم یک تذکری بدهم به ایشان که تمام قوای مادی و معنوی دولت و ملت اینجا است. مجلس مجلس قانون‌گذار است دارای اختیارات تام است امروز می‌تواند یک قانونی وضع کند و روز دیگر آن را لغو نماید فقط چیزی که هست این است که عبارت به قدری ساده و سلیس است که هیچ احتیاج به توضیح ندارد. علت این که مستخدمین مجلس از قانون استخدام خارج شوند چیست؟ علت این که از رتبه هشت و نه خارج باشند چه چیز است؟
آقاسیدمرتضی وثوق- همان تبصره.
زوار- کدام تبصره؟ عرض کنم در آن تبصره انصاف‌کشی شده است یک تبعیضی شده است و حالا هم یک پیشنهادی شده است و منوط به رأی مجلس است ولی بنده می‌خواهم عرض کنم اگر حقیقتاً موافقت نشود با پیشنهاد آقای اعتبار و این هیچ منطق و فلسفه ندارد و حق‌کشی شده است و ما ناگزیر از تصویب آن هستیم و مکرر هم در این مجلس گفته شده است که خدمات اعضا و اجزای مستخدمین مجلس به قدری برجسته است که اگر یک نفر هم مخالف باشد از تصدیق ناگزیر است و البته آقایان نباید اشخاص را از حق خودشان محروم کنند. بسیار خوب این اشخاص تا رتبه هشت هستند وقتی که بودجه مقتضی نبود تا رتبه هفت نگاه می‌دارند. الآن چندین نفر از ادارات مجلس شورای ملی رفته‌اند بیرون چند نفر از اداره تقنینیه و چند نفر هم از اداره مباشرت رفته‌اند به عدلیه یعنی می‌خواستند با این رتبه نمانند رفتند وزارت عدلیه هم آنها را مستخدم کرد و علت این هم همان منعی است که شده است که آنها اگر رتبه هفت بیشتر نداشته باشند خوب است این را در حدود قانون استخدام آزاد بگذارند منتهی این محدودیت را ما بایستی در بودجه مجلس در نظر بگیریم که رتبه‌های زیاد در بودجه نیاورند والا مجلس شورای ملی که مرکز ثقل مملکت است علت ندارد رتبه هشت و نه نداشته باشد و سایر وزارتخانه‌ها داشته باشد برای چه؟ اجزای مجلس همه از تقنینیه و مباشرت و قوانین همه از کل تا جز خدمات‌شان صادقانه و نسبت به مملکت صمیمانه هست ما نباید آنها را از این حق محروم کنیم و به عقیده بنده اگر این حق را به آنها ندهیم و این رأفت نشود تصور می‌کنم حق‌کشی شده باشد.
رئیس- حالا عده برای رأی گرفتن کافی شد. مذاکرات کافی است؟
جمعی از نمایندگان- کافی است.
مرتضی قلی خان بیات- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
مرتضی قلی خان بیات- اینجا یک اظهاراتی شد که حقیقتاً به عقیده بنده مقتضی نبود به واسطه این که بنده در اولی که این بودجه می‌خواست مطرح شود پیشنهاد کردم
در خارج یک مذاکراتی بشود که توافق نظری بین آقایان نمایندگان حاصل شود که در مجلس این صحبت‌ها پیش نیاید ولی متأسفانه آن پیشنهاد رد شد و در مجلس این صحبت‌ها شد که ابداً خوب و صحیح نبود. حالا هم آقایان در این پیشنهادهایی که می‌شود اظهاراتی می‌کنند که موضوع راجع به سه نفر است در صورتی که نباید نسبت به اشخاص صحبت بشود و ما که مخالفت کردیم با ماده دوم روی اشخاص نبود (صحیح است) بلکه نظرمان روی قانون استخدام و حفظ آن بوده است. آقای زوار اگر بنده معتقد باشم که مجلس تا رتبه هفت بیشتر لازم ندارد این دلیل نمی‌شود که بنده می‌خواهم با عمر و یا زید مخالفت کنم. بنده عرض می‌کنم مستخدمینی که در مجلس هستند خیلی خوب هم کار کرده‌اند ولی اگر آقایان بخواهند از رتبه هفت بالاتر بروند ممکن است انتقال پیدا کنند به یک وزارتخانه دیگر که رتبه هشت پیدا کنند ولی مثلاً رئیس محاسبات مجلس با اشخاص دیگر به عقیده بنده بیش از رتبه هفت لازم ندراند.
زوار- برای چه، اینها هو است.
بیات- این یک اصلی است که بنده معتقدم حالا شما اعتقادتان این است که مجلس رتبه نوزده هم داشته باشد به اعتقاد خودتان باقی باشید ولی صحبت را روی اشخاص نیاورید بگذارید مطلب روی اصل کلی باشد بنده عرض کردم این عقیده ما است که مجلس بیش از رتبه هفت لازم ندارد شما عقیده‌تان غیر از این است باشد.
زوار- چرا نداشته باشند بنده هم روی اشخاص حرف زدم شما هو می‌کنید.
بیات- آن چیزی که ما نظر داریم روی اصل کلی است روی اشخاص نیست البته اگر یک مستخدمی خوب کار بکند باید پاداش داد و قدردانی کرد همان‌طوری که شده است و اگر به بودجه‌ها نگاه کنیم و دقت کنیم از بودجه ۱۳۰۴ مجلس تا امروز خواهید دید که عوض یک قدردانی صد تا قدردانی شده است که آنچه که باید ملاحظه شود ده مقابل شده است این قدر لازم نیست این اظهارات را بکنید ما یک عقیده‌ای داریم شما هم یک عقیده‌ای دارید هیچ وقت نباید روی اشخاص صحبت کرد. البته مجلس هر عقیده‌ای را بپسندد و صلاح بداند رأی می‌دهد.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- نظر آقای مخبر چیست؟
مخبر- بنده با یک قسمت از پیشنهاد آقای اعتبار شاید می‌توانستم موافقت کنم ولی چون در تحت عنوان کلی پیشنهاد فرمودند که قانون استخدام به طور کلی نسبت به اعضای مجلس مجری شود به این جهت نمی‌توانم موافقت کنم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجیه بودن پیشنهاد آقای اعتبار آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- رد شد. پیشنهادی از آقای امیرحسین‌خان رسیده است قرائت می‌شود.
(به این شرح خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم معاون تقنینیه و معاون مباشرت و رئیس محاسبات مجلس شورای ملی می‌توانند تا رتبه هشت ارتقا پیدا نمایند.
رئیس- آقای امیرحسین خان
امیرحسین خان ایل خان- عرض کنم یک تشتتی در آرای آقایان پیدا شد خواستم یک قدری جلوگیری شود بعضی از آقایان عقیده‌شان این است که مستخدمین مجلس شورای ملی حق داشته باشند مشمول قانون استخدام کشوری بشوند و تا رتبه نه هم ارتقا پیدا نمایند و بعضی آقایان عقیده دارند که مجلس شورای ملی این وسعت را ندارد مثل وزارت داخله یا وزارت مالیه یا جاهای دیگر که چند نفر رتبه هفت و هشت و نه داشته باشد ولی بالاخره وقتی که توجه بفرمایید ملاحظه خواهید فرمود که مجلس شورای ملی یک مؤسسه بزرگی است و باید اداراتش هم رئیس رتبه هشت داشته باشد و همان‌طور هم که آقای بیات فرمودند روی اشخاص نباید صحبت کرد
و روی ادارات باید صحبت کنیم ما سه اداره مهم در مجلس داریم یکی معاون تقنینیه یکی معاون مباشرت یکی هم ریاست محاسبات مجلس است یعنی محاسبات مجلس بنده یک وجه حلی به نظرم آمد حالا عقیده آقایان طور دیگر باشد نمی‌دانم این عقیده بنده یک وجه حلی است که اولاً اعضای مجلس تا رتبه هشت بیشتر ارتقا پیدا نمی‌کنند و آن هم مربوط می‌شود به سه اداره که رؤسای آن می‌توانند تا رتبه هشت ارتقا پیدا کنند و اگر درست توجه بفرمایند یک قدری استقامت و صحبت‌هایی که در این چند جلسه در مجلس شد خوش‌نما نیست و از آن طرف هم یک اشخاصی که خوب کار می‌کنند نباید جلوگیری کرد که آنها ارتقا پیدا نکنند. یک نفر که می‌خواهد ارتقا پیدا کنند و خدماتش هم از سایر مستخدمین دولتی و محاسباتی اگر زیادتر نباشد کمتر نیست نباید آن را محروم کنیم و بگوییم حتماً در رتبه هفت باقی باشد. ولی یک نقطه‌نظری هم بوده که رتبه هشت و نه زیاد در مجلس نباشد این بود که بنده این پیشنهاد را کرده‌ام که هم جلوگیری شود از این که رتبه هشت و که (که زیاد هم طرف احتیاج نیست) زیاد در مجلس باشد از آن طرف هم راه را باز کرده باشیم برای تشویق اشخاصی که خوب کار می‌کنند دیگر بسته به نظر مجلس است.
رئیس- آقای زوار
زوار- بنده موافقم.
رئیس- آقای یاسایی
یاسایی- گرچه آقای بیات خیلی تأکید کردند که مت متوجه باشیم و قضایا را نیاوریم روی اشخاص ولی آقای ایلخان اصل مفاد پیشنهادشان منحصراً متوجه به سه نفر است...
ایلخان- سه اداره.
یاسایی- بنده مقتضی نمی‌دانم که مجلس شورای ملی روی اشخاص قانون را تغییر و تبدیل بدهد ما باید معتقد باشیم که اگر دولت‌ها یک وقت روی اشخاص یک نظریاتی اظهار می‌کنند و یک وضعیات خاصی نسبت به اشخاص در نظر می‌گیرند ما مقاومت کنیم که آن وضعیات از ناحیه دولت پیشرفت نکند تا قوانین روی نظریات برای اشخاص از مجلس نگذرد و اگر ما خودمان کمک کنیم به این رویه و بخواهیم برای اشخاص قانون را عوض کنیم این مقتضی نیست. بنده خیلی موافق هستم که رتبه نه به آقای طوسی داده شود عقیده‌ام این است و لایقش هم می‌دانم ولی نه از نظر آقای طوسی است که بنده مخالفت می‌کنم یا موافقت می‌کنم خیر قانونی که عمومیت دارد و دارای یک موادی است و در اطرافش هم شور شده و مجلس صلاح دانسته است که از رتبه هفت بالاتر نباشد خوب نیست که در ضمن بودجه یک ساله این طور تغییر و تبدیل پیدا کند. یک قسمت‌هایی راجع به همین قضیه در موقع طرح بودجه مملکتی شاید پیش بیاید و شاید متوجه بشوید که حق با بنده است. موضوع دیگری که حالا شاید به نظر بیاید که فکر ناپخته‌ای است چنانچه کراراً ما دیده‌ایم یک حرف‌هایی در یک موقع‌هایی گفته می‌شود و در مستمعین آن قدرها اثر نمی‌کند ولی بعد زا یک سال و دو سال پخته می‌شود. بنده هم حالا می‌خواهم یک موضوعی را عوض کنم و خیال می‌کنم اگر حالا هم مخالف باشید پس از یکی دو سال همه موافق بشوید و آن این است که ما باید سعی کنیم رتب زیادی وازرتخانه‌ها را بیاوریم پایین این حکومت لوکس پرحقوق کنونی در این مملکت روی این ملت پریشان فقیر ناتوان قابل دوام نیست. ما باید فکرمان بروی روی این قسمت که آن رتبی که در وزارتخانه‌ها زیاد شده است نیاید پایین این چیزهایی که آقای فیروزآبادی پشت تریبون می‌فرمایند انصافاً و حقاً تمامش صحیح است ملت فقیر است پریشان است و بالاخره طاقت دادن مالیات‌های زیادی را ندارد ما باید سعی کنیم مالیات‌هایی که وضع می‌شود به مصارف اقتصادی برسد و در هر صورت اگر ما یک قدری از پایین برویم به بالا و یک فکرهای دیگری بکنیم از نقطه‌نظر اعاشه مستخدمین گمان می‌کنم بهتر باشد مثلاً اگر ما بگوییم مستخدمین زیر اشل وزارتخانه‌ها که کار رتبه سه و چهار را می‌کنند و بیست تومان بیست و پنج تومان حقوق می‌گیرند بعد از
چهار سال پنج سال برای آنها رتبه یک قائل بشویم این یک کمکی است که به عائله‌های فقیر این مملکت شده است و این بهتر از این است که رتب بالا را بکشیم بالا در هر صورت عقیده بنده این است که بودجه مجلس را به طوری که تنظیم شده تصویب کنیم و اگر آقایان معتقدند که یک اصلاحاتی در مواد قانون استخدام اعضای اداری مجلس بشود ممکن است یک طرحی پیشنهاد بشود و اصلاً قضیه را حل کنیم و شاید مجلس هم رأی بدهد که مستخدمین مجلس هم حق داشته باشند تا رتبه هشت و نه بالا بروند و این یک مبحث علیحده‌ای است.
رئیس- نظر آقای مخبر چیست؟
مخبر- گرچه فرمایشات آقایان و توضیحاتی که دادند که نسبت به اشخاص نباید صحبت کرد بنده را وادار می‌کرد که این پیشنهاد را قبول نکنم ولی بنده چون عقیده‌ام این است که بر خلاف فرمایشات آقایان که می‌فرمایند قانون با اشخاص برخورد ندارد به عقیده بنده قانون با اشخاص برخورد دارد. ما همان‌طور که برای یک نفر مستخدم مسئولیت قائل هستیم باید برای آنها تشویق هم قائل شویم قانون هم برای مستخدم است و بنده چون به این سه نفر عقیده دارم و سه اداره مجلس را با بهترین طرزی اداره می‌کنند که از نظر بنده گذشته و کمیسیون محاسبات قران و دینار را در تحت نظر گرفته و تصویب کرده است و رؤسای این ادارات حق دارند به رتبه هشت برسند از این جهت بنده قبول می‌کنم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای ایلخان آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
(معدودی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد مذاکره در کلیات است. آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- بنده بعضی عرایضی را اگر مکرّر می‌کنم خیلی معذرت می‌خواهم چه کنم به عقیده خودم حرف حق است و حرف حق را باید مکرر کرد مثل این که لا اله الا الله را اگر هزار دفعه هم بگویم باز باید گفت. بنده در کلیات عقیده‌ام این است که اصلاحات مملکت از اینجا باید شروع شود. فداکاری از اینجا باید شروع شود. ملاحظه صرفه‌جویی و اقتصاد باید از اینجا شروع شود. متأسفانه به عقیده خودم در این بودجه مجلس رعایت صرفه‌جویی نشده است. اولاً بنده عقیده ندارم که ماها ماهی سیصد تومان بگیریم. حالا آقایان می‌گویند چه شده است که مدیر فلان اداره سیصد و دوازده تومان بگیرد ولی ماها که بالاتر از آنها هستیم نگیریم. بنده عرض می‌کنم که نباید یک خلاف موجب خلاف دیگر بشود. اگر آن خلاف است نباید این خلاف را هم حمل بر آن بکنیم باید اول خودمان را اصلاح کنیم بعد آنها را اصلاح کنیم که هر دو اصلاح شود. بعد هم در سایر مواد مثلاً عایدات مطبعه که برای کارخانه کاغذسازی تخصیص داده شده در اینجا باید ملاحظه صرفه‌جویی بشود و نشده است در سال چهل هزار تومان عایدی شده است چهل و هشت هزار تومان و چیزی خرج می‌شود. در اینجا باید یک کاری که مجلس می‌کند سرمشق برای جاهای دیگر بشود بنابراین دولت هر کاری بکند و به ضرر تمام شود، نباید در اطراف آن حرف بزنیم برای این که ما خودمان در مجلس مطبعه داریم که این مطبعه چهل هزار تومان دخلش است...
ایل خان- چه می‌فرمایید. مطبعه در ظرف سه سال قیمت خودش را مستهلک کرد شما اطلاع ندارید.
فیروزآبادی- درباره سایر چیزها هم ما باید اینجا گوی شرافت بزنیم نه دخل. ما باید در اینجا فداکاری کنیم نه خودخواهی. ما باید در اینجا ملاحظه اصول را بکنیم نه برادر نه رفیق نه دوست نه مستخدم نه آن کسی که به من بیشتر خدمت می‌کند. من همه دوستان خود را از خودم می‌رنجانم و خیلی هم متأسف هستم ولی چاره ندارم نمی‌توانم در مقابل حقوق یک ملتی خودداری کنم لابدم تا زنده هستم در اینجا در خارج اینجا هر
چه را می‌دانم عرض کنم. این بودجه صلاح این مملکت نیست مثل این که بودجه کل مملکتی هم بعضی‌هایش صلاح نیست.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب.
آقاسیدیعقوب- خیلی متأسف هستم در یک کلیاتی که غالباً با آقای فیروزآبادی موافق بودم مخصوصاً به اصطلاح خودم در مخارج مته به خشخاش می‌گذاشتم چنانچه بیانات و عرایض بنده در تمام صورت‌های مفصل مجلس هست لکن در اینجا ناچار مخالفت دارم. در مسئله حقوق که فرمودید این مسئله در دوره ششم چنانچه در نظر داشته باشید یک ترتیبی واقع شد و دیگر یک مسئله‌ای که واقع شده است نباید این را هر روز به رخ وکلا کشید و هی مسئله را علنی کرد یک موضوعی را که آقای یاسایی بیان کردند که اگر همه ما دست به هم بدهیم و تعقیب کنیم بنده کاملاً موافقم از این که اصول حکومت و زندگانی ما از زندگانی مستشرقی و اسلامی و صاف و ساده‌ای که داشتیم تغییر کرده است و این هم نیست مگر از روی بودجه و اگر ما می‌توانستیم در روی بودجه مملکتی آن بیانی که آقای یاسایی فرمودند و در کمیسیون بودجه هم صحبت کردیم این زندگانی لوکس و تجملی را تغییر بدهیم به یک زندگانی ساده و بسیط اگر ما توانستیم از آن مقام یک قدمی برمی‌داشتیم مسلماً تمام اینها اصلاح می‌شود اما یک ترتیبی واقع شده است در این شهر که ما می‌بینیم بعضی از آقایان ناچارند اتومبیل سوار شوند زندگانی‌شان در این شهر یک طوری واقع شده است که اختیار از دست‌شان خارج شده است پس ناچار آن مسئله را ما نباید در این باب صحبت کنیم اما مسئله مطبعه مجلس انصاف بدهید که مطبعه مجلس یک خدمت بزرگی به معارف این مملکت کرده است گرچه آن شب آقای عدل یک فرمایشی فرمودند با این که خودشان یک وقت در کمیسیون محاسبات بودند مطبعه مجلس اگر شما ملاحظه بفرمایید با این که الآن دارای یک چرخ‌های عظیم و ماشین‌های بزرگ می‌باشد تمام آن سرمایه خودش را از منافعی که از آن حاصل شده است داده است صورتش هست بروید نگاه کنید به دفتر چیزی را که بنده عرض می‌کنم لاینبئک مثل خبیر بنده رفتم و تمام آنها را نگاه کردم وزیر وزیر کردم از مد نظر گذراندم که تمام آن پول‌هایی که مصرف شده است از منافع مطبعه داده شده است از آن طرف هم یک خدمت بزرگی نسبت به معارف کرده است حالا بعضی از مطابع اگر به من حمله کنند حق دارند و آن این است وقتی که مطبعه مجلس وارد شد برای نشر دادن معارف مطابع دیگر برای ملاحظه خودشان قیمت را کم کردند یک وقتی بنده روزنامه جنوب می‌نوشتم بعد هم روزنامه فروردین می‌نوشتم به قدری از این پول دادن به مطبعه خسته شدم که نمی‌دانستم چه کنم گاهی چهار تا کتاب داشتم گرو می‌گذاشتم چرا برای خاطر این که پول مطبعه خیلی گران بود تصدیق بکنید که مطبعه مجلس یک خدمت بزرگی نسبت به معارف کرد و راه طبع را باز کرد حالا مطابع دیگر هم اگر چندان منافعی نمی‌برند ولی برای خدمت کردن به معارف به جهت این رقیبی که در مقابل دیدند طبع اوراق ارزان شد چنانچه پریروز اینجا عرض کردم همین اداره حمل و نقل دولتی که اینجا تشکیل شد اسباب این شد که وسایل نقلیه ارزان شد و این باعث شد که واردات و صادرات زیاد شد چرا؟ برای این که اداره حمل و نقل دولتی هفتصد هزار تومان اینجا خرج کرد و این هم ضرر نبود این کار را کرد و همه استفاده کردند پس نسبت به مطبعه این اشکالی ندارد منافع هم دارد چقدر هم چاپش خوب است بهترین چاپ‌ها در اینجا می‌شود و ما باید مطابع دیگرمان را هم تشویق کنیم. البته تا حس رقابت ایجاد نشود ترقیات حاصل نمی‌شود این هم راجع به مطبعه که فرمودند. اما راجع به مسائل دیگر که فرمودند بنده هم تصدیق دارم که ما اینجا آمده‌ایم برای فداکاری و گمان می‌کنم در موقع خودش هم ما برای فداکاری حاضر بوده‌ایم حالا هم کسی نیامده است که ما را بکشد در سابق هم بعضی از وکلا کشته شدند حالا اگر سه نفر کشته نشدند گناه که نکرده‌اند برای نوشتن
قوانین. برای حاضر بودن در خدمت همه حاضر هستند و آنهایی هم که در سابق بوده‌اند و خدمت کرده‌اند در تاریخ نوشته شده است موضوع ندارد ما به آنها حمله کنیم و حالا هم وقتی که بودجه مملکتی آمد البته ما باید فداکاری کنیم و باید از آنجا شروع شود. این پیشنهادی هم که راجع به حقوق اعضای مجلس اینجا رد شد بینی و بین‌الله ملاحظه کنید بین سایر اعضا و اجزای ادارات مستخدمین مجلس چه مستخدمین تقنینیه و چه مستخدمین مباشرت حقیقتاً انسان مایل می‌شود به این‌جور مستخدمین که از روی صمیمیت و صداقت خدمت می‌کنند (از طرف نمایندگان- صحیح است) اینجا در ازای حقوق خدمت نمی‌کنند برای ادای وظیفه نسبت به مملکت خودشان است که این طور خدمت می‌کنند نه برای حقوق بیش از این هم ما نباید وارد شویم در یک چیزی که همه وقت سابقه داشته است.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به بودجه ۱۳۰۸ مجلس شورای ملی آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و شماره آرا به عمل آمده نتیجه به طریق ذیل حاصل شد)
ورقه سفید ۷۸ ورقه کبود ۳
اسامی موافقین - آقایان: حکمت - گنجه‌ای - دکتر لقمان - صادقی - زوار - اسدی - فهیمی - عامری - علی خان اعظم - ذوالقدر - خواجوی - جهانشاهی - اسکندری - افسر - ماکویی - طباطبایی وکیلی - فرهمند - کفایی - فرشی - خطیبی - ساگینیان - لاریجانی - ملک‌زاده - محمدولی میرزا - روحی - حاج میرزا حبیب‌الله امین - مسعودی - مصباح فاطمی - جلایی - دبستانی - غلامحسین میرزا مسعود - هزارجریبی - مقدم - مفتی - اسفندیاری - بنکدار - حاج سید محمود - محمدعلی میرزا دولتشاهی - ظفری - ملک‌مدنی - خان محمد حبیبی - مجد ضیایی - لرستانی - یاسایی - قراگوزلو - شیخ محمدجواد - بزرگ‌نیا - شریفی - رحیم‌زاده - میرزا بالس - آیت‌الله زاده شیرازی - فولاوند - طالش خان - امیر ابراهیمی - مولوی - سیدمرتضی وثوق - سیدیعقوب - عباس میرزا - مرتضی قلی خان بیات - امیر دولتشاهی - حسن‌علی میرزا دولتشاهی - ایل خان - دیوان‌بیگی - کازرونی - اعتبار - قاضی‌نوری - مؤید احمدی - فتوحی - نوبخت - پالیزی - ناصری - ایزدی - طلوع - شهداد - کاشانی - شیخ‌الملک - دربانی - افخمی
اسامی مخالفین - آقایان: حاج سید رضا فیروزآبادی - دشتی - میرزا عبدالحسین خان دیبا
رئیس- بودجه ۱۳۰۸ مجلس شورای ملی از نود و شش نفر عده حاضر به اکثریت هفتاد و هشت رأی تصویب شد. اگر اجازه بفرمایید مجلس را ختم کنیم. (نمایندگان- صحیح است)
جلسه آتیه فردا یکشنبه سه ساعت قبل از ظهر دستور بودجه مملکتی.
(مجلس یک ربع ساعت قبل از ظهر ختم شد)
- قانون‌های تصویب شده
قانون
بودجه یک ساله ۱۳۰۸ شمسی مجلس شورای ملی
مصوب ۲۵ اسفندماه ۱۳۰۷ شمسی
ماده اول- برای مخارج دوازده ماهه سال یک هزار و سیصد و هشت مجلس شورای ملی مبلغ ششصد و بیست و سه هزار و یکصد و چهل تومان موافق فقرات (۱) الی (۴) ضمیمه اعتبار به مباشرت مجلس شورای ملی داده می‌شود.
ماده دوم- برای مصارف فوق‌العاده مجلس شورای ملی مبلغ بیست و چهار هزار و هفتصد تومان موافق ماده