مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ شهریور ۱۳۵۷ شاهنشاهی نشست ۱۷۹

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و چهارم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ شهریور ۱۳۵۷ شاهنشاهی نشست ۱۷۹

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ شهریور ۱۳۵۷ شاهنشاهی نشست ۱۷۹

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۴

جلسه: ۱۷۹

صورت مشروح مذاکرات فوق‌العاده مجلس شورای ملی روز یکشنبه (۱۹) شهریورماه ۱۳۵۷ شمسی

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

۲- معرفی اعضای هیئت دولت و تقدیم برنامه دولت به مجلس شورای ملی.

۳- پایان جلسه.

جلسه فوق‌العاده ساعت نه صبح به ریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل شد.

- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

غائبین بااجازه

خانم‌ها و آقایان آزموده ـ آصف ـ دکتر ابوالهدی ـ اسحقی کاهکش ـ اشرفی ـ اعظمی ـ جهانشاه افشار ـ اهری ـ باقرزاده ـ دکتر بقایی‌یزدی ـ بنکدارپور ـ بهبهانی ـ بیات ـ پیشوایی ـ پارسامطلق ـ توتون‌چی افشار ـ توتون‌چیان ـ توکلی ـ کاظم جزایری ـ دادفر ـ دانشی ـ رهبر ـ سرهنگ‌زاده ـ سعادت قدس‌نیا ـ کریم‌بخش سعیدی ـ سلیمانی ـ شهبازی ـ دکتر شیروانی ـ صائب ـ عالمی ـ قائمی ـ قریشی ـ کیوان ـ مانی ـ مشیر ـ دکتر مهر ـ مهرزاد ـ میرلاشاری ـ نظمی ـ نواب‌صفا ـ وزیری ـ وکیل گیلانی ـ رحیمی لاریجانی ـ یاسینی ـ ابتهاج سمعیی ـ داودی ـ جهانبانی.

- معرفی اعضای هیئت دولت و تقدیم برنامه دولت به مجلس شورای ملی

۲- معرفی اعضای هیئت دولت و تقدیم برنامه دولت به مجلس شورای ملی.

رئیس ـ همان طور که همکاران محترم اطلاع دارند و در دستور جلسه فوق‌العاده امروز ذکر شده است.

این جلسه به منظور اعلام برنامه دولت و معرفی اعضای هیئت دولت تشکیل شده است.

با اجازه همکاران محترم وارد دستور می‌شویم جناب آقای نخست‌وزیر خواهش می‌کنم تشریف بیاورید.

پزشک‌پور ـ من به نام نماینده ملت اعتراض دارم جناب شریف‌امامی دستش به خون آلوده است باید این جلسه را ترک کنند (در این موقع آقای پزشک‌پور به سوی در خروجی حرکت و اضافه کردند) من به عنوان اعتراض به این کابینه جلسه را ترک می‌کنم.

چند نفر از نمایندگان ـ خوب شد، خوشحال می‌شویم.

(آقایان دکتر طبیب ـ یزدی ـ ظفری ـ اخلاق‌پور ـ مظهری ـ اسحقی‌نژاد ـ قائمی ـ دکتر شیروانی هم این جلسه را به عنوان اعتراض ترک کردند)

(همهمه نمایندگان)

یزدی ـ دولت با توپ و تانک آمده از مجلس رأی اعتماد بگیرد.

محمد پارسا ـ بروید بیرون جنایتکاران، فئودال‌ها، توده‌ای...

یزدی ـ من معلم یک‌لاقبا توده‌ای هستم یا تو؟ جنایتکار آنهایی هستند که با توپ و تفنگ با مردم می‌جنگند، با توپ و تفنگ جلوی مردم می‌ایستند رأی اعتماد می‌گیرند، جنایتکاران مرتکب گناهان بسیار شده‌اند.

مهین‌دخت صنیع ـ بروید آقا آن قدر مردم را تحریک نکنید، عوام‌فریبی در عصر فضا شرم‌آور است.

جعفر حیدری ـ کراوات مشکی زده‌اند که تظاهر به عزاداری کنند!

حجتی ـ متأسفانه کار مملکت را اینها به ظاهرسازی کشانده‌اند.

دکتر طبیب ـ آیا این هست معنی و مفهوم حکومت آشتی ملی؟!

اخلاق‌پور ـ من با دولتی که بخواهد به وسیله حکومت نظامی اصلاحات را شروع کند و مطبوعات هم نمی‌توانند به این لحاظ اظهارنظری بکنند مخالفم.

پزشک‌پور ـ شما مدافعین دولت، پاسخگوی ملت باشید ما جلسه را ترک می‌کنیم.

چند نفر از نمایندگان ـ زودتر این کار را بکنید تا مجلس آسوده شود. (زنگ رئیس)

رئیس ـ از خانم‌ها و آقایان خواهش می‌کنم نظم را رعایت فرمایند.

فرمان ـ جناب آقای رئیس در صورت جلسه قبل نوشته‌اند که بنده رأی موافق داده‌ام در صورتی که بنده رأی ممتنع داده بودم.

رئیس ـ اصلاح می‌شود.

نخست‌وزیر (مهندس جعفر شریف‌امامی) ـ به نام خداوند بخشنده مهربان، بنده بسیار خوش‌وقتم که این افتخار را پیدا کردم که امروز برنامه دولت را به مجلس تقدیم و هیئت وزیران را معرفی کنم، تمام خانم‌ها و آقایان از نظریه، فکر و روحیه بنده اطلاع دارند بنده البته لازم نمی‌دانم که امروز بحث مفصلی بکنم زیرا مسلماً وقتی که برنامه دولت، مطرح خواهد شد، تمام نکات و دقایقی که باید روی آن بحث بشود مسلماً مورد اعمال نظر و دقت خود نمایندگان قرار خواهد گرفت.

هنگامی که اعلیحضرت همایون فضای باز سیاسی را لازم تشخیص دادند و مقدماتی برای این کار فراهم شد دولت سعی کرد که با نهایت حسن‌نیبت همه گونه آزادی برای طبقات و دسته‌جات فراهم کند و اختلافاتی که در بین بود با تماس‌هایی که گرفته شد این را سعی کرد که رفع کند البته با دسته‌جات مختلف تماس گرفته شده است و ادامه هم خواهد داشت.

ما اطمینان می‌دهیم در راهی که قدم گذاشته‌ایم تا پایان خواهیم رفت و با توجه به وظایف خطیری که به عهده ما واگذار شده است با این حرف‌ها و تظاهرات از میدان به در نمی‌رویم. عرض کنم که به خوبی مستحضر هستید که بعد از این که فضای باز سیاسی در جامعه ما تجلی گرفت و اجتماعات آزاد شد و اعلام کردیم که همه گونه آزادی برای همه مردم هست متأسفانه یک عده قلیلی سوءاستفاده کردند برای آشوب‌طلبی و اغتشاش و برای خراب کردن دکاکین و مساکن مردم و تجاوز به مال و اموال عمومی و خصوصی و صدور اعلامیه‌های بسیار زننده و خلاف قانون اساسی معهذا دولت با صبر و حوصله این وقایع ناگوار را تحمل کرد و به آنها گوشزد کردیم که مراعات قانون و نظم را بکنند.

مملکت بدون این که آرام باشد و نظم داشته باشد ممکن نیست قدمی در راه پیشرفت برداشته شود اعلامیه‌های دولت که در شروع خدمت انتشار یافت نشانه طرز فکر و فلسفه جدیدی است که این دولت برای راهنمایی کار خودش انتخاب کرده بود و به استحضار عامه رسید تا این که در اعلامیه دولت گفته شد که ابراز عقیده آزاد است و هر کجا می‌خواهید جمع بشوید هر بیانی دارید بکنید کسی مانع شما نخواهد شد ولی یک شرط لازم است که اجرا بشود و آن این است که محل اجتماعات خود را به شهربانی اطلاع بدهید که مزاحمتی برایتان کسی فراهم نکند و بعد سدمعبر نکنید و عبور و مرور مردم را مختل نکنید آمدند وسط خیابان ایستادند سدمعبر کردند و وسط خیابان نماز خواندند و تظاهر کردند و تحت لوای روحانیت تمام اعمالی که برای بقای این مملکت ضرورت داشت که مراعات بشود زیر پا گذاشتند معذالک صبر و حوصله کردیم و گفتیم خوب برای آزادی باید بهایی پرداخته بشود و این هم بهای آزادی ولی تا حدودی می‌توانستیم این حوصله را داشته باشیم و صبر بکنیم که شرف و حیثیت و مال و جان مردم در امان باشد و در همین مواقع بود که اعتراض می‌شد تا کی می‌خواهید تماشا کنید تا کی می‌خواهید اجازه بدهید مملکت به انقراض بکشد.

این آزادی نیست، تصور کردند آزادی یعنی جایی که قانون جنگل حکمفرما است یعنی نه دولتی هست نه قانونی هر که هر کاری می‌خواهد می‌کند و هر تجاوزی که می‌خواهد به جان و مال مردم می‌کند.

این دیگر برای دولت تحمل‌پذیر نبود چون برنامه‌هایی که داشتند قصدشان این بود که با ادامه این روش دولت را از پا درآورند و مملکت را رو به انقراض بکشانند، این بود که ناچار شدیم تصمیماتی بگیریم و مانع بشویم که این افکار شیطانی و فکرهای مخربانه باید جلویش گرفته شود.

البته نکته مهمی که باید عرض کنم این است که ما باید در اینجا آزادی را هر چه بیشتر تقویت بکنیم برای این که شما نمایندگان مردم هستید و افکار مردم را شما باید اینجا منعکس کنید و ما اینجا فرصت داشته باشیم که افکار مردم را روشن بکنیم و هر مطلبی که صحیح هست قبول می‌کنیم و اگر ناصحیح است منطق خود را ارائه دهیم تا شما قانع بشوید.

ولی باید تمام این مطالب در خارج منعکس بشود و مردم بدانند که چه مطالبی اینجا گفته می‌شود.

بنده چند روز قبل هم دستور صریح دادم به وزارت اطلاعات تا به تمام رسانه‌های گروهی و به رادیو و تلویزیون اعلام دارند که تمام مذاکرات مجلس باید در خارج منعکس بشود تا مردم بدانند که نماینده آنها چه مطالبی را مورد بحث قرار می‌دهند تا آن وضعی که سابق بود از بین برود زیرا تردیدی نیست که مجلس مظهر آزادی ملت است و تمام مطالبی که اینجا گفته می‌شود باید منعکس شود و تمام مطالبی که اینجا گفته می‌شود باید منعکس شود تا مردم مستحضر باشند تا این که آهسته آهسته متوجه بشوند که این آزادی که هست تحت قانونی باید از آن حسن استفاده به نفع مملکت بشود.

از این لحاظ بنده امروز خواستم اعلام کنم که خانم‌ها و آقایان نمایندگان بدانند آنچه که در اینجا اظهار می‌کنید در تمام جراید و روزنامه‌ها و رادیو و تلویزیون منعکس خواهد شد و بایستی همه دست به دست بدهیم و در کمال صمیمیت و صراحت وضع حساس امروز مملکت را درک کنیم و ترتیبی بدهیم که محیط آرامی به وجود بیاید تا بتوانیم به تدریج برنامه‌هایی که تهیه شده است به مرحله عمل درآوریم بنده از ذکر این نکته ناچارم که بگویم و خودداری نکنم و آن این است که بنده داوطلب نخست‌وزیری نبودم ولی وضع حساس مملکت ایجاب می‌کرد که این خدمت به من ارجاع شود و باید بدانید تا پای جان خواهم ایستاد و نخواهم گذاشت که مملکت را یک مشت مغرض و نوکر بیگانه به انقراض بکشانند من ایستادگی خواهم کرد و بنده وضعی که داشتم اگر می‌خواستم به فکر استراحت و فراغت خودم و زن و بچه‌ام باشم نمی‌بایستی این خدمت را قبول می‌کردم اما پذیرفتم و تا پای جان می‌ایستم.

(حیدری ـ صحیح است ـ ملت پشت سر شما است).

محال است که با این حرف‌ها از میدان دربروم (جعفر حیدری ـ همه ملت پشت سرتان هستند) ضمناً عرض کنم که اطلاع دارید که وضعی بوده است که نارضایتی‌های بسیاری به وجود آمده است این نارضایتی‌ها باید برطرف بشود ولی برای این کار زمان لازم است بنده معجزه نمی‌توانم بکنم اما قول می‌دهم با تمام قوا نه تنها خودم، همه کارمندان دولت و بالاخص وزرای این کابینه تمام کوشش‌شان را صرف خواهند کرد تا به تدریج ریشه‌های این نارضایتی مردم را خشک کنیم و یک سلسله اقدامات رفاهی برای مردم انجام بدهیم تا این ناراحتی‌هایی که به وجود آمده برطرف شود، امیدوارم نمایندگان محترم توجه بفرمایند که برای این چنین اقدام زمان لازم است ولی با تماسی که با مردم و نمایندگان خواهیم داشت در هر گوشه و کنار کشور هر اقدام مفید و ضروری که لازم باشد با نظر خود خانم‌ها و آقایان انجام بشود و ما سعی می‌کنیم که این محیط سالمی برگردانیم و چون در برنامه‌ای که تقدیم شده است، رئوس برنامه‌ها و سیاست‌ها منعکس است اجازه بفرمایید من این را قرائت می‌کنم و بعد هم می‌دانید که در جلسه بعد قرار است که طرح و روشن بحث شود و البته با کمال میل در اختیار خواهیم بود که هر گونه توضیح و اصلاحی که به نظرتان برسد بفرمایید با کمال میل قبول خواهد شد.

جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم

اکنون که به خواست خداوند متعال و برحسب امر همایونی، مسئولیت اداره امور کشور به اینجانب و همکارانم سپرده شده است، پیش از هر چیز لازم می‌دانم توجه نمایندگان محترم را به وضع حساس مملکت به خصوص در این موقع که مشکلات فراوان سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در پیش رو است، جلب کنم.

همه می‌دانیم که اوضاع کشور عزیزمان، در حال حاضر، به حدی از حساسیت رسیده است که حل مشکلات آن، جز با همکاری همه نیروهای ملی و همه علاقه‌مندان به استقلال وطن امکان‌پذیر نخواهد بود، و اگر تمام نیروهای ملی به خاطر نجات وطن، بسیج نشوند، نمی‌توان به آینده‌ای روشن که جامعه ما را به سوی خیر و صلاح و آرامش و آسایش، رهنمون گردد، امیدوار بود.

شک نیست که میهن ما در سال‌های اخیر، راهی پرفراز و نشیب را، پشت سر نهاد و بسیاری از مواضع سیاسی و اقتصادی را تسخیر کرده است ولیکن گفتنی است این حرکت سریع متأسفانه نابسامانی‌هایی به همراه داشته است که لاجرم در بسیاری از موارد پیشرفت‌های اقتصادی را کند و امور رفاهی را مختل کرده است.

با توجه به این واقعیت باید گفت که در سایه رهبری شاهنشاه کوشش‌های وقفه‌ناپذیر زحمتکشان ایرانی کشور ما را به تحول و تحرکی عظیم، رسانده است که اگر در مراحل گوناگون این حرکت سریع به عوارض و ضایعات آن نیز توجه می‌شد می‌توانست زیربنای سالم و ثمربخشی برای اقتصاد ملی ما، به وجود آورد و از سوی دیگر از شکل‌گیری هر نوع شکاف و رخنه در ارکان وحدت ملی جلوگیری کند تا ملت ایران، در شرایطی این چنین حساس که هم‌اکنون جامعه ما، با آن روبرو است، قرار نگیرد. ولی بی‌پرده باید عرض کنم که نارسایی‌های دیوان‌سالاری ایران نه تنها نتوانست ضایعات این حرکت پرشتاب را مهار کند بلکه موجبات نارضایی عمومی را به نحوی فراهم ساخت که شاهد آشفتگی‌های ناشی از آن هستیم و نغمه‌های ناهنجار آن را از گوشه و کنار مملکت می‌شنویم بنابراین تردید نیست که اگر با قاطعیت و سرعت، از یک طرف با فساد و فاسد، مبارزه نشود و اثرات سوم آن، از کشور ما رخت برنبندد و از طرف دیگر شعارهای ویران‌گر که مخالف استقلال و شئون ملی ما است، به خاموشی نگراید و جای خود را به پیام‌های ملی ندهد، بی‌گمان میهن ما، از مشکلاتی که هم‌اکنون، با آنها روبرو است، رهایی نخواهد یافت (احسنت).

اکنون هنگام آن فرارسیده است که همه با هم در راه اتحاد و همبستگی بیشتر تلاش کنیم، برای نیل به این هدف دولت مصمم است که قبل از هر چیز از ادامه دیوان‌سالاری که با مصالح ملی و معتقدات دینی ما سازگار نیست جداً پرهیز کند و موجبات تجدیدنظر در قوانین نارسا را که باعث عدم رضایت مردم شده است فراهم سازد. و چندان در حل مشکلات بذل مساعی کند تا تغییر روش کلی، در سیاست عمومی مملکت برای همه طبقات محسوس گردد و البته پشتیبانی قوه قانون‌گذاری از دولت، وصول به این هدف را تسهیل خواهد کرد.

دولت حاضر، خود را در برابر ملت ایران مسئول می‌داند و با احساس چنین مسئولیتی است که آماده خدمتگزاری شده است و در جهت شناخت درست و دقیق همین مسئولیت است که اعتقاد راسخ به آزادی برای همه طبقات و گروه‌های جامعه، در محدوده مقررات قانون دارد و از آن حمایت می‌کند. صیانت حقوق فردی و احترام به آزادی بیان و قلم مورد تأکید دولت است و به همین منظور لایحه جدید مطبوعات تنظیم گردیده که به زودی به مجلس تقدیم می‌شود. بدین نحو مطبوعات این فرصت را خواهند یافت که در کمال آزادی به ایفای وظیفه خطیری که در برابر دموکراسی ایران دارند بپردازند و امید آن است که از این آزادی حسن استفاده شود و مصالح مملکت همواره مدنظر قرار گیرد تا حیثیت و شرف و حقوق قانونی همه آحاد ملت مصون از هر نوع تعرض باشد، همچنین در اجرای این منظور لایحه قانونی اجتماعات را به زودی تسلیم مجلسین خواهیم کرد، بدیهی است در یک اجتماع سالم نظم و آزادی دو شرط اساسی استقرار دموکراسی است، چرا که در یک جامعه بی‌نظم هیچ کس برای ابراز عقاید خود امکان نخواهد یافت. ما همه بد رژیم مملکت خویش وفاداریم و مسیر تحولات مترقیانه کشور را رها نخواهیم کرد و موجبات دستیابی به هدف‌های والای ملی را فراهم خواهیم ساخت و اجازه نخواهیم داد که هرج و مرج شیرازه استوار زندگانی مردم کشورمان را درهم بریزد، مسئله دیگر که حائز اهمیت بسیار است این است که افزایش و توزیع نامتعادل درآمدها در سال‌های اخیر بدبختانه مبانی معنویات را در جامعه ما ضعیف و متزلزل کرد و در واقع یک نوع بی‌توجهی به اخلاق و ارزش‌های معنوی را موجب شد که اکنون نیز متأسفانه شاهد عوارض آن هستیم بدین سبب دولت با الهام از تعالیم عالیه اسلامی توجهی عمیق به مسائل اخلاقی، چه در قلمرو آموزش و پرورش و چه در زمینه تألیف و نگارش و چه در پهنه رسانه‌های همگانی معطوف خواهد داشت (احسنت).

دولت، خدمتگزار مردم است و این اصلی است متقن که دولت حاضر، به آن اعتقاد راسخ دارد و به همین دلیل خود را موظف می‌داند که از تمایلات و افکار و عقاید مردم آگاه باشد و این در صورتی امکان‌پذیر است که مردم امکان کافی برای ابراز نظرها و اندیشه‌های خود داشته باشند و در صورتی که حقوق آنان مورد تعرض قرار گیرد به مرجعی صالح و مقتدر برای رسیدگی دست یابند. شک نیست رسیدگی به شکایت‌ها و دعاوی آحاد و افراد کشور در پناه همین اصل و بی‌کمترین اغماض و تبعیض و دور از هر گونه نفوذپذیری تا احقاق حق پیگیری خواهد شد، بدیهی است قوه قضائیه در کمال قدرت برای حفظ و تأمین عدالت اقدام خواهد کرد. ایجاد محیط آرام و امن برای برگزاری انتخابات از اهمیت خاص برخوردار است، بنابراین دولت با حفظ بی‌طرفی کامل و بهره گرفتن از همه امکان‌ها و اختیارهای قانونی خود برای تحقق بخشیدن به این نیت، کوشا خواهد بود تا همه گروه‌های مردم بتوانند با رعایت موازین قانون از هم‌اکنون خود را برای شرکت در انتخابات آماده کنند. اینک اجازه می‌خواهد پاره‌ای از مهم‌ترین نکاتی را که در برنامه دولت منظور شده است مورد اشاره قرار دهد.

توجه به کشاورزی در برنامه اقتصادی دولت از اولویت خاص برخوردار است، بی‌تردید بدون دست یافتن به خودکفایی در زمینه محصولات اساسی، استقلال اقتصادی و امنیت ملی ما در معرض مخاطره خواهد بود. از این رو اقدام سریع به تجدیدنظر در قوانین تولیدات کشاورزی و مقررات و برنامه‌های مربوط اجتناب‌ناپذیر است تا در عین حراست از حقوق روستائیانی که به موجب قوانین اصلاحات ارضی صاحب زمین شده‌اند شرایط مطلوب برای حداکثر بهره‌گیری از عوامل تولید کشاورزی و خدمات مربوط به آن فراهم شو تا بدین وسیله علاوه بر دسترسی به مواد غذایی مورد نیاز، موجبات تقویت و پشتیبانی از صنایع ملی نیز مقدور گردد. دولت بروز هیچ گونه اختلال و نابسامانی را در امر تولید ملی تحمل نخواهد کرد و تأمین خدمات رفاهی از قبیل راه ـ آب و برق ـ تلفن ـ بهداشت و درمان و مسکن را مورد توجه کامل قرار می‌دهد و تلاش دارد که این نهضت سازندگی در روستاهای مملکت سرعت لازم را پیدا کند و در این راه با اعتقاد کامل به اصل عدم تمرکز اختیار کافی به استان‌ها داده خواهد شد.

با توجه به این که بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور به طور مستقیم یا غیرمستقیم از تورم ناشی می‌شود مبارزه با تورم یکی از هدف‌های اصلی دولت خواهد بود که وصول به آن از طریق ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و همچنین سیاست‌های مناسب مالی و پولی امکان‌پذیر می‌گردد. از این رو کوشش دولت مصروف آن خواهد بود تا از یک سو به وسیله اعمال صرفه‌جویی و از سوی دیگر از طریق تشویق سرمایه‌گذاری مناسب در راه تولید به ایجاد این تعادل دست یابد (احسنت).

تجدید نظر در نحوه وصول مالیات‌ها به منظور کم کردن فشارهای مالیاتی که مخصوصاً بر دوش طبقات کم‌درآمد سنگینی می‌کند مورد توجه قرار دارد و همچنین با توجه به نارسایی‌های قانون مالیات‌های مستقیم دولت لایحه اصلاحی آن را به زودی تنظیم و تقدیم قوه مقننه خواهد کرد.

توجه عمیق و بنیادی به امور جوانان، اصلاح امور دانشگاه‌ها، گسترش هر چه بیشتر آموزش و پرورش مبتنی بر مصالح ملی و اجتماعی و متکی بر اصل مداخله و مشارکت مردم و نیز ارائه امکاناتی که همه مردم بتوانند در ساختن سرنوشت میهن خود نقش اساسی داشته باشند همواره منظور نظر دولت حاضر خواهد بود.

استقرار حکومت قانون در همه تصمیم‌ها و روش‌های اداری ملحوظ خواهد شد تا دستگاه‌های دولت کارآمدتر شوند و به انجام وظایفی که به عهده دارند توفیق کامل یابند. نسبت به صدور احکام بازنشستگی و هم‌طرازی کارمندان دولت تسریع خواهد شد و موجبات رفاه بیشتر برای بازنشستگان فراهم خواهد آمد. ضمناً یک پایه ترفیع استحقاقی سال جاری کارمندان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی داده می‌شود و به وزارت امور اقتصادی و دارایی دستور داده شد ترتیب پرداخت وجه ترفیع مذکور را سریعاً فراهم کند. و نحوه استفاده از اعتبار را به سازمان‌های دولتی ابلاغ نماید.

سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی با رعایت کامل منافع مصرف‌کنندگان تشویق خواهد شد تا اعتماد کامل برای این قبیل سرمایه‌گذاری‌ها به وجود آید بدین منظور کوشش خواهد شد مقررات مالیاتی و گمرکی کمتر دستخوش تغییرات پیاپی قرار گیرند و نیز ابتکارات خصوصی در زمینه تأمین اقتصادی مورد حمایت کافی خواهد بود.

ظرفیت تولید فولاد کشور در سایه ثمربخش طرح‌هایی که در دست اجرا است از سالانه یک میلیون تن به سالانه ده میلیون تن طی پنج سال آینده افزایش خواهد یافت (احسنت) و طرح بهره‌برداری از معادن مس سرچشمه کرمان با ظرفیت سالانه یکصد و پنجاه‌هزار تن، در سال جاری آغاز خواهد شد.

ما هم‌اکنون از ذخایر ارزی قابل توجهی برخورداریم ولی اطمینان می‌دهم که جز در مورد کالاهای سرمایه‌ای و امور آموزشی از این ذخایر استفاده خواهیم کرد.

سیاست فرهنگی ما مبتنی بر حفظ و حراست فرهنگ ایرانی خواهد بود تا در رابطه با فرهنگ‌های ملل دیگر بتواند اصالت خود را حفظ کند و در عین پیشرفت و اعتلا از هر نوع آلودگی مصون و محفوظ بماند.

عدم مداخله در قوه قضائیه و تأمین استقلال قضات مورد تأکید دولت است زیرا تنها از این طریق دادگستری امکان تعقیب و مجازات تجاوزکاران به حقوق عمومی و خاطیان را خواهد داشت و همچنین پاک‌سازی دستگاه اداری و پرهیز از تجمل‌پرستی و دوری از کارهای نمایشی و جلوگیری از اعمال نفوذ و مداخله غیرقانونی در امور مملکت از هدف‌های اساسی دولت به شمار می‌رود.

بر نمایندگان محترم پوشیده نیست که اینک کشور ما با مشکلاتی روبرو است که حل آنها در گروی تلاش همه‌جانبه افراد ملت در حدود وظایف ملی و اجتماعی که به عهده دارند خواهد بود. احساس همین وظیفه ملی موجب شده است که اینجانب و همکارانم برای ادای دینی که به ملت و میهن خویش داریم از مشکلاتی که در گذرگاه تاریخ وطن به کمین نشسته است، کوچکترین هراسی به خود راه ندهیم و از قبول مسئولیت خودداری نکنیم اما به یقین می‌دانم اگر عنایات پروردگار توانا شامل حال ما نباشد و همه طبقات و گروه‌های جامعه ایرانی از کشاورز و کارگر، بازرگان و پیشه‌ور، استاد و دانشجو، شهری و روستایی با دولت همکاری نکنند نتیجه مطلوب عاید نخواهد شد.

دولت حاضر با استظهار به حمایت نیروهای ملی و فردفرد ملت ایران رجاءواثق دارد که در پرتو قرآن و به استعانت تعالیم عالیه اسلام و در قلمرو قانون اساسی از این گذرگاه تاریخی سربلند به در خواهد آمد و وظایفی را که متعهد اجرای آنها شده است با توفیق کامل انجام خواهد داد.

اینک اجازه می‌خواهد ضمن تقدیم برنامه دولت همکاران خود را به شرح زیر معرفی نماید:

آقای امیرخسرو افشار قاسلمو وزیر امور خارجه (مبارک است)

آقای محمدرضی ویشکائی وزیر بازرگانی (مبارک است)

آقای حسن شالچیان وزیر راه و ترابری (مبارک است)

آقای محمد باهری وزیر دادگستری (مبارک است)

آقای هوشنگ نهاوندی وزیر علوم و آموزش عالی (مبارک است)

آقای محمد یگانه وزیر امور اقتصادی و دارایی (مبارک است)

تیمسار ارتشبد رضا عظیمی وزیر جنگ (مبارک است)

آقای عزت‌الله یزدان‌پناه وزیر مشاور در امور پارلمانی (مبارک است)

آقای کریم معتمدی وزیر پست و تلگراف و تلفن (مبارک است)

آقای منوچهر آزمون وزیر مشاور در امور اجرایی (مبارک است)

اقای منوچهر گنجی وزیر آموزش و پرورش (مبارک است)

آقای محمدرضا امین وزیر صنایع و معادن (مبارک است)

آقای دکتر نصراله مقتدر مژدهی وزیر بهداری و بهزیستی (مبارک است)

آقای علی‌نقی کنی وزیر مشاور و سرپرست سازمان اوقاف (مبارک است)

آقای امیرحسین امیرپرویز وزیر کشاورزی و عمران روستایی (مبارک است)

تیمسار ارتشبد عباس قره‌باغی وزیر کشور (مبارک است)

آقای حسنعلی مهران وزیر مشاور و رئیسی سازمان برنامه و بودجه (مبارک است)

آقای جهانگیر مهدمینا وزیر نیرو (مبارک است)

آقای کاظم ودیعی وزیر کار و امور اجتماعی (مبارک است)

آقای محسن فروغی وزیر فرهنگ و هنر (مبارک است)

آقای پرویز آوینی وزیر مسکن و شهرسازی (مبارک است)

آقای دکتر محمدرضا عاملی تهرانی وزیر اطلاعات و جهانگردی (مبارک است، مبارک است)

۱ـ کشاورزی و عمران روستایی

افزایش تولیدات کشاورزی با استفاده از کلیه امکانات بهره‌وری از منابع آب و خاک کشور.

ـ حمایت قاطع از بخش کشاورزی به منظور تأمین خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی و کاهش اتکا به واردات خارجی.

ـ تضمین و حمایت قیمت محصولات اساسی کشاورزی بر اساس سودآوری و تأمین امکانات سرمایه‌گذاری و اشتغال در این بخش.

ـ جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و دامی از مرحله تولید تا مصرف.

ـ واگذاری کار تولید کشاورزی به مردم و فراهم آوردن کلیه تسهیلات زیربنایی شامل نتایج پژوهش‌های علمی، خدمات آموزشی و ترویجی و همچنین خدمات رفاهی و فرهنگی در مراکز تولید و سطح روستاها.

ـ توجه هر چه بیشتر به تحقیقات علمی و آموزش و ترویج در رشته‌های زراعت و دام‌پروری و منابع طبیعی در رابطه با تولیدات کشاورزی و همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشاورزی در امر پژوهش و آموزش کشاورزی.

ـ بهبود توزیع اعتبارات کشاورزی برای تشویق مردم به مشارکت و سرمایه‌گذاری بیشتر در امر کشاورزی.

ـ بررسی و مطالعه سیاست‌های کشاورزی گذشته از مرحله تولید تا مصرف به منظور اصلاح قوانین مربوط در جهت ایجاد اعتماد و علاقه در مردم به فعالیت‌های کشاورزی.

ـ تجدیدنظر در قوانین و مقررات مربوط به اراضی جنگلی به منظور احیای جنگل‌های مخروبه و حفاظت اراضی جنگلی و جلوگیری از واگذاری و انتقال اراضی جنگلی به بخش خصوصی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی.

ـ تجدیدنظر در قوانین و مقرراتی که موجب تضعیف جاذبه‌های اشتغال و تولید در امر کشاورزی گردیده است.

ـ کمک قاطع به کشاورزانی که در اراضی متعلق به خود در روستاها به کار زراعت و دام‌داری اشتغال دارند در جهت بهبود معیشت و زندگی آنان در روستاها.

ـ تأسیس اطاق‌های کشاورزی به منظور جلب مشارکت و حداکثر استفاده از نظرات کشاورزان و دامداران در مسائل کشاورزی و دامداری کشور.

ـ بهبود و توسعه کمک‌های فنی زراعتی و دامداری شامل بذر، کود شیمیایی، ماشین‌آلات کشاورزی، دفع آفات گیاهی و بهداشت دام و دامپزشکی.

ـ تشویق بخش خصوصی از طریق فراهم نمودن کمک‌های اعتباری برای ایجاد کارگاه‌ها و کارخانه‌جات بسته‌بندی و درجه‌بندی و تبدیل محصولات کشاورزی و تهیه خوراک دام به ویژه در مناطق روستایی.

ـ فراهم نمودن موجبات استفاده بهتر از ماشین‌های کشاورزی از طریق توسعه مراکز تعمیرگاه‌ها و توسعه شبکه توزیع لوازم یدکی.

ـ فراهم نمودن کمک‌های اعتباری برای تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در جهت بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی از طریق حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق با توجه به حفظ و مرمت قنوات در مناطقی که استفاده از این روش مناسب‌ترین نحوه بهره‌برداری از منابع آب‌های زیرزمینی تشخیص داده شود.

ـ افزایش کارایی شرکت‌های تعاونی روستایی مخصوصاً در فعالیت‌های مربوط به تدارک و توزیع عوامل تولید شامل بذر و کود شیمیایی و ماشین‌های کشاورزی و خرید و بازاریابی محصولات اساسی کشاورزان و قطع ایادی واسطه.

ـ ترویج و توسعه دامداری و مرغ‌داری و سبزی‌کاری خانوادگی در روستاها.

ـ تشویق سرمایه‌گذاری در رشته‌های مختلف زراعتی و تولیدات دام و طیور با استفاده از منابع اعتباری و کمک‌های لازم در کارهای زیربنایی.

توجه مخصوص به بهبود دامداری و دامپروری و تأمین خدمات دام‌پزشکی و تسهیلات تعلیف و تغذیه دام‌ها.

ـ در مورد استفاده از منابع غذایی آبی ـ چه در محدوده شیلات شمال ایران که وابسته به وزارت کشاورزی و عمران روستایی است و چه در محدوده شیلات جنوب کشور که تابع وزارت جنگ است، اقداماتی به شرح زیر به عمل خواهد آمد:

الف ـ افزایش و حفظ ذخایر ماهی در دریاهای ایران، از طریق تکثیر و پرورش انواع ماهی مورد احتیاج از لحاظ مصرف غذایی داخلی و بازرگانی خارجی.

ب ـ ایجاد طرح‌های زیربنایی و توسعه و تکمیل شیلات جنوب و توجه کافی به توسعه شبکه تعاونی‌های صیادی و اصلاحات اداری به منظور کارآیی بیشتر سازمان‌های شیلات کشور.

پ ـ فراهم آوردن تسهیلات فنی و مالی برای بخش خصوصی به منظور پرورش مصنوعی ماهی در آب‌های داخلی در مناطق مستعد کشور.

ت ـ تکمیل و حداکثر بهره‌برداری از واحدهای موجود کشت و صنعت و شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های تعاونی تولید روستایی به منظور افزایش تولیدات و بالا بردن درآمد کشاورزان عضو.

به موقع می‌دانم که، از فرصت استفاده کنم و به اطلاع نمایندگان محترم و تمام کشاورزان مملکت برسانم که قیمت خرید گندم محصول سال جاری که افزایش آن مورد علاقه تمام نمایندگان بود از دوازده‌هزار ریال به چهارده‌هزار ریال افزایش داده شد و برای این که کشاورزان از هم‌اکنون با علاقه و اطمینان بیشتری مبادرت به کشت پاییزه بکنند اعلام می‌کنم که در سال آینده نیز قیمت خرید گندم توسط دولت هر تن مبلغ پانزده‌هزار ریال تعیین خواهد شد که در نتیجه بهای آن باز هم هزار ریال از بهای خرید امسال بیشتر خواهد بود.

۲ـ دادگستری

دولت حاضر به تقویت کامل قوه مقننه و عدم مداخله در قوه قضائیه، صادقانه معتقد است و تأمین استقلال قضات را تضمین می‌کند در حدود قانون اساسی، هر قانون تازه و جدیدی را که ضروری تشخیص دهد به مجلسین تقدیم خواهد کرد و بدین منظور هدف‌هایی را که تعقیب خواهد کرد، بدین شرح به استحضار می‌رساند:

ـ تحکیم استقلال و موقع قوه قضائیه همراه با بسط تشکیلات دادگستری و تربیت قضات شایسته و تأمین رفاه و آینده قضات و خانواده آنها.

ـ توسعه صلاحیت دادگاه‌های دادگستری در حدود قانون اساسی.

اتخاذ تدابیر لازم برای تسریع در رسیدگی به مراجعات مردم با رعایت کامل موازین قانونی

ـ تثبیت و تضمین حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی در حدود سنت‌های مذهبی و ملی، منطبق با اصول قانون اساسی و در صورت لزوم اصلاح قوانین و رویه‌ها، بدین منظور.

ـ اشاعه و تقویت فرهنگ امانت و تقوی.

ـ مبارزه مستمر با تجاوز به حقوق و خزانه عمومی

ـ تجهیز دادسراها و تأمین انضباط در رابطه با ضابطان دادگستری و تنظیم رویه‌های ثابت و دائمی برای کشف جرائم و تعقیب سریع بزهکاران و مجازات آنان با رعایت کامل قواعد و قوانینی که حقوق و آزادی‌های فردی را دربردارد.

ـ اتخاذ تدابیر لازم و پیشنهاد لوایح قانونی مناسب برای تأمین حکومت قانون

وزارت دادگستری برنامه اجرایی مربوط را که متضمن لوایح قانونی است هر چه زودتر تنظیم خواهد کرد و پس از تصویب دولت. برای بررسی و تنقیح و تصویب به قوه مقننه تسلیم خواهد داشت.

۳ـ آموزش و پرورش

یقین دارم نمایندگان محترم، با ما هم‌عقیده هستند که کودکان، نوجوانان و جوانان امروز، مردان کارآمد و کارساز فردا هستند که باید سرنوشت میهن خود را به دست گیرند و از سیر تاریخی جامعه خویش، در گذرگاه زمان نگهبانی کنند، از این جهت توجه به امر آموزش و پرورش، ضرورتی خاص دارد که لامحاله باید با برنامه‌ریزی‌هایی دقیق و منطبق با موازین علمی و روان‌شناسی همراه باشد تا بتواند از این ذخایر بسیار گرانبهای ملی، عواملی پرورش دهد که مجد و عظمت ایران امروز را در دنیای فردا پاسدار باشند و آن را به اوج تعالی و ترقی برسانند بدین منظور برنامه‌ای تنظیم شده که رئوس آن بدین قرار است:

ـ فراهم آوردن امکانات بیشتر، برای جذب اطفال لازم‌التعلیم به مدارس سراسر کشور، همراه با گسترش تربیت معلم و استفاده از وجود سپاهیان دانش و تجهیز مدارس و ایجاد وسایل تحصیل برای اطفال و جوانان ایرانی، به ویژه در روستاها.

ـ اجرای کامل قانون تعلیمات اجباری.

ـ مبارزه با بی‌سوادی به صورتی گسترده‌تر به خصوص در روستاها.

ـ توجه کامل به ایجاد فضاهای آموزشی جدید، در سطوح مختلف تحصیلی، در شهر و روستا، همگام با برنامه‌ریزی‌هایی دقیق و مشخص، در جهت توزیع هر چه منطقی‌تر مدارس در سطح کشور، در تناسب با تراکم جمعیت.

ـ تکمیل ساختمان‌های نیمه‌تمام، خرید مدارس استیجاری، تأسیس و تجهیز آزمایشگاه‌ها و هنرستان‌ها و ایجاد کتابخانه در مدارس کشور و مطالعه در نحوه استفاده از صرفه‌جویی‌های تغذیه دانش‌آموزان در جهت تحقق این هدف‌ها.

ـ تجدیدنظر لازم در برنامه تحصیلی و محتوای کتاب‌های درسی به منظور هماهنگ ساختن آنها با یکدیگر بر اتکا به مسائل مذهبی و ملی و با الهام از تعالیم عالیه اسلامی (احسنت).

ـ توجه خاص به توسعه کمی و کیفی آموزش فنی و حرفه‌ای در سطح کشور.

ـ هم‌طراز کردن کامل فوق‌العاده شغل معلمان با دیگر کارمندان دولت از اول آبان‌ماه ۱۳۵۷

ـ تجدیدنظر در قوانین استخدامی معلمان و اجرای برنامه‌های رفاهی برای معلمان و کارکنان وزارت آموزش و پرورش.

ـ کوشش در اجرای هر چه بیشتر سیاست عدم تمرکز و تفویض اختیارات وسیع‌تری به استان‌ها و مناطق آموزشی با جلب مشارکت مردم، و پوشیده نیست که این برنامه بر اساس سه اصل کتاب، معلم و مدرسه متکی است و دولت مصمم است که اقدامات وسیع و همه‌جانبه‌ای در همه زمینه‌های آموزش و پرورش معمول دارد و در بزرگداشت مقام معلم چندان بکوشد که معلمان کشور در پایگاه واقعی خود در مفهوم «پدر روحانی» قرار بگیرند.

۴ـ علوم و آموزش عالی

در مورد آموزش عالی و دانشگاه‌ها، باید عرض کنم که این موضوع مورد توجه خاص دولت است زیرا هم اکنون دانشگاه‌های کشور ما در وضعی به سر می‌برند که نه می‌توانند رضایت دولت را جلب کنند و نه با رضایت استاد و دانشجو و احیاناً اولیای دانشجویان روبرو باشند، به طوری که این مسئله اینک به صورت معضلی در برابر دولت قرار گرفته است. برای این که وضع دانشگاه‌ها و دانشجویان به صورتی رضایت‌بخش درآید قبل از هر چیز دولت به همکاری خود دانشجویان و استادان نیاز دارد، با این همه برای حل این معضل و دست یافتن به نتایجی مطلوب، برنامه‌هایی تدوین شده که اهم مواد آن، بدین شرح است:

ـ تأمین استقلال علمی و اداری مؤسسات دانشگاهی در چهارچوب سیاست‌های عمومی کشور به منظور رفع موانع موجود در نظام آموزش عالی و اعطای اختیارات به مؤسسات مذکور به منظور گسترش آموزش با توجه به سیاست توسعه نیروی انسانی و برنامه‌هایی که از طرف دولت تعیین می‌شود.

ـ مجاهدت برای تأمین مشارکت مؤثر و مستمر دانشگاهیان و دانشجویان جهت بسط و گسترش فضای آزاد فرهنگی و علمی که رشد و پیشرفت علوم ایجاب می‌کند و تبادل عقاید و نظریات علمی و اجتماعی در محیطی امن و آرام و دور از هر گونه تشنج و خشونت.

ـ واگذاری نقش و رسالت اساسی در هدایت سیاست فرهنگی ملی به مؤسسات دانشگاهی و اعتلای کیفیت آموزشی

دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی به منظور تأمین خودکفایی اقتصادی و صنعتی و استقلال ملی کشور. در امور پژوهشی نیز در جهت تحقیقات بنیادی و کاربردی و همچنین رسالت ملی و فرهنگی دانشگاهی به گسترش برنامه‌های پژوهشی توجه بیشتر معطوف می‌گردد.

ـ مشارکت هیئت علمی و کارکنان اداری مؤسسات دانشگاهی در اتخاذ تدابیر مربوط به برنامه‌ریزی و حیات دانشگاهی در مسائلی که با زندگی دانشجویی ـ آموزشی و پژوهشی و امور دانشگاهی در ارتباط است و در اجرای این نظریات بیش از پیش به اعضای هیئت‌های علمی اختیار اخذ تصمیم داده خواهد شد.

ـ ارزشیابی مستمر فعالیت و عملکرد مؤسسات دانشگاهی بر اساس خطوط تعیین شده با همکاری خود دانشگاه‌ها با استفاده از روش‌های علمی و اتخاذ تصمیم‌های ضروری بر اساس نتایج ارزشیابی‌ها به منظور نیل به بهترین کارایی آموزش و پرورش.

ـ توجه عاجل و مؤثر بر امر تحصیل دانشجویان ایرانی در خارج و رسیدگی به مسائل آنان و هدایت این دانشجویان با توجه به نیازهای کشور و فراهم آوردن موجبات تسریع در بازگشت آنان به ایران به منظور مشارکت در زندگی اجتماعی و سیاسی و ملی. و باید اضافه کنم که در اجرای سیاست‌های آموزش عالی وزارت علوم و آموزش عالی نقش ستادی و پشتیبانی خواهد داشت و مساعی لازم را در جهت کمک به مؤسسات دانشگاهی برای اعتلای امر آموزش کشور و پیشبرد علم و دانش به عمل خواهد آورد.

۵ـ اطلاعات و جهانگردی

ـ کوشش برای استقرار نظامی که در قلمرو آن مبادله آزاد اخبار و اطلاعات، به منظور آگاه ساختن همگان، میسر باشد.

ـ اتخاذ رویه‌ای که بر اثر آن، مطبوعات بتوانند از آزادی‌هایی که حدود آن به موجب قانون و به منظور صیانت از حقوق فردی و مصالح ملی تعیین می‌شود، برخوردار گردند و در محدوده قانون به فعالیت‌های کاملاً آزاد خود ادامه دهد.

ـ تهیه و تدوین قانون مطبوعات در قلمرو قانون اساسی و به منظور کمک به دموکراسی و پاسداری از آن و تقدیم قانون مذکوره به قوه مقننه.

مجاهدت برای هماهنگ ساختن وسایل ارتباط جمعی بدانسان که از یک طرف سریع‌ترین و موثق‌ترین اخبار میهن و جهان همواره از منابع داخلی در اختیار هم‌میهنان قرار گیرد و از طرف دیگر مطالبی که درج و پخش می‌شود با اساس پرورش فردی و اجتماعی قوم ایرانی و با اساس تعالیم مذهبی و ملی مغایرت نداشته باشد و همچنین آگاه ساختن دانشجویان و دیگر ایرانیان خارج از کشور از رویدادهای میهن که این قسمت با اهمیت خاصی تلقی خواهد شد.

بذل توجه عمیق و دقیق به مبانی اعتقادات دینی و ملی، در ارتباط با استحکام ارکان وحدت ملی، در نشر اطلاعات و اخبار و تنظیم برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی.

ـ کوشش به منظور شناساندن موضع ملت ایران، به مردم جهان و بسیج کلیه امکانات برای بهتر شناساندن ویژگی‌های فرهنگ ایران می‌گذرد.

ـ توسعه صنعت جهانگردی به نحوی که بتواند پاسخگوی مسافران روزافزون داخلی و جهانگردان خارجی باشد همراه با تشویق بخش خصوصی و ایجاد تسهیلات لازم توأم با آموزش و تهیه و تکمیل نیروی انسانی.

شک نیست که در جهت توسعه و تکمیل وسایلی که به گسترش صنعت جهانگردی در ایران کمک می‌کند، گام‌های اساسی برداشته خواهد شد و به این وزارتخانه، امکاناتی داده می‌شود که بتواند هدف‌های خود را با پیروزی و توفیق کامل به نتیجه برساند.

۶ـ پست و تلگراف و تلفن

در بررسی امکانات ارتباطی مملکت همچنان که از وسایل ارتباط جمعی سخن می‌رود نقش دستگاه‌های پستی و مخابراتی کشور نیز مطرح می‌شود، از این رو اکنون که برنامه‌های وزارت اطلاعات و جهانگردی به استحضار رسیده است، بی‌مناسبت نمی‌داند که برنامه‌های وزارت پست و تلگراف و تلفن را هم، در همین موقع به شرح زیر به اطلاع برساند:

ـ توسعه سرویس‌های پستی و مخابراتی و بهبود کیفیت آنها همراه با تأمین و آموزش و تقویت کادرهای تخصصی به نحوی که جوابگوی توسعه نیازمندی‌های کشور باشد.

ـ جلوگیری از تشریفات زائد و تعمیم روش‌های اداری و عملیاتی به منظور عرضه خدمات بیشتر.

ـ استفاده از سیستم‌های خودکار و مکانیزه.

ـ گسترش شبکه‌های پستی با استفاده از سیستم‌ها و ابزار کار جدید در شهرها و به ویژه در روستاها.

ـ توسعه طرح تلفن و ازدیاد شماره‌های تلفن و افزایش

ظرفیت مکالماتی مرکز تلفن بین‌المللی همراه با آموزش کارکنان مورد نیاز شرکت تلفن.

ـ توسعه دستگاه‌های مراکز خودکار شهرستان‌ها.

ـ نصب مراکز بزرگ تلفن خودکار الکترونیک.

ـ توسعه سیستم مایکروویو و ازدیاد کانال‌های این شبکه،

ـ ازدیاد کیوسک‌های تلفن شهری و راه دور.

ایجاد مراکز تلکس کامپیوتری.

اجرای طرح ماهواره مستقل ملی.

توسعه شبکه جنتکس کشور مجهز به سیستم سریع وصول و ایصال تلگراف.

و چنان که نمایندگان محترم مستحضر هستند توسعه و تکمیل شبکه تلفنی کشور از چندی پیش آغاز شده که همچنان تا نیل به هدف‌های پیش‌بینی شده ادامه خواهد یافت و در زمینه پست و تلگراف و وصول و ایصال نامه‌های پستی و تلگراف‌ها تدابیری اتخاذ گردیده است که به زودی در زمینه کاهش و به تدریج از میان بردن نارضایی‌های مردم، اثرات آن مشهود خواهد گشت.

۷ـ مسکن و شهرسازی

از اهم مسائلی که از دیرباز با آن روبرو هستیم، یکی هم مسئله تأمین مسکن، به تدریج برای همگان و به اختصاص برای طبقات کم‌درآمد جامعه ایران امروز است. در این باره دولت حاضر برنامه‌هایی دارد که خلاصه‌ای از آن بدین قرار است:

ـ جلوگیری از بورس‌بازی زمین و تأمین و تهیه زمین با قیمت مناسب به منظور ایجاد واحدهای مسکونی متوسط و ارزان قیمت.

ـ آماده‌سازی زمین، در زمین‌های مناسب ساختمان از طریق ایجاد تسهیلات شهری و زیربنایی و تأسیسات عمومی، تا از رهگذر آن احداث واحدهای مسکونی متوسط و ارزان قیمت، با سهولت بیشتری امکان‌پذیر گردد.

ـ کاستن از دخالت و مباشرت مستقیم دولت، در فعالیت‌های خانه‌سازی و حذف و یا تجدیدنظر در مقرراتی که مزاحم فعالیت‌های خانه‌سازی شناخته شده است.

ـ واگذاری احداث واحدهای مسکونی به مردم و بخش خصوصی.

ایجاد انگیزه‌های و شوق‌های لازم برای هدایت فعالیت‌های خانه‌سازی در جهت احداث خانه‌های ارزان و متوسط قیمت.

ـ احداث خانه‌های سازمانی برای گروه‌های کم‌درآمد و کارکنان دولت با همکاری بخش خصوصی و احداث خانه‌های سازمانی برای کارگران در جوار کارخانه‌ها با همکاری صاحبان صنایع.

و البته قبول خواهند داشت که تهیه و تأمین مسکن برای تمام خانواده‌های ایرانی، به نحوی که بدون استثنا همه از مسکن شخصی و غیراجاره‌ای بهره‌مند باشند محتاج به تنظیم برنامه‌های درازمدت و احیاناً تدوین قوانین متناسبی است که به خواست خدای یگانه به موقع خود، به قوه مقننه تقدیم خواهد شد.

۸ـ راه و ترابری

اهمیت راه و امکانات ارتباطی مسئله‌ای نیست که پوشیده باشد و روشن است که اگر راه نباشد نه می‌توان به خصوص روستاها را از بهداشت و درمان بهره‌مند ساخت و نه گسترش و بسط آموزش و پرورش امکان‌پذیر خواهد بود. به علاوه راه، خط ارتباط میان کشاورزی و صنعت و در همان حال داد و ستد و تجارت در شهرها شمرده می‌شود و در پیشبرد توسعه و تمدن مقامی خاص دارد. با این توجه، دولت حاضر در تکمیل آنچه که از این پیش صورت گرفته است، تدابیری را که هم‌اکنون عرض می‌شود در دست اجرا خواهد گذاشت:

ـ تجهیز و تکمیل شبکه راه‌آهن کشور و برقی کردن آن

ـ تجدیدنظر اصولی در سازمان و تشکیلات راه‌آهن به نحوی که جواب‌گوی نیازمندی‌های جامعه کنونی ایران باشد.

ـ تکمیل و ساختمان راه‌های در دست اجرا و نظارت و مراقبت در امر نگهداری و ایمنی شبکه راه‌های موجود کشور و بررسی نحوه کار پیمانکاران و مندسان مشاور و ارزشیابی فعالیت‌های آنان مبتنی بر اصل تشویق و تنبیه، به منظور جلوگیری از افزایش بی‌رویه هزینه‌ها و طولانی شدن زمان اجرای پروژه‌ها.

ـ توسعه راه‌سازی در سطح کشور از طریق تقویت بخش‌های خصوصی با همکاری بخش دولتی.

ـ ایجاد راه‌های فرعی و روستایی و دادن اولویت به آن.

ـ ایجاد هماهنگی لازم در زمینه بنادر و کشتیرانی و ایجاد ارتباط منطقی میان آنها با سرعت توسعه در راه‌های شوسه و راه‌آهن ایران.

ـ اعمال حق حاکمیت بر راه‌های آبی و ایجاد ایمنی برای دریانوردی در آب‌های ایران.

ـ نظارت منطقی بر مؤسسات حمل و نقل و فعالیت‌های کامیون‌داران و پیمانکاران حمل.

و همچنین باید عرض کنم که در زمینه گسترش تأسیسات رفاهی برای کارکنان وزارت راه و ترابری و رانندگان در مراکز باربری حداکثر کوشش به عمل خواهد آمد و در این راه مشارکت بخش خصوصی و مؤسسات حمل و نقل جلب خواهد شد و برای این که بتوان در اجرای این برنامه‌ها از نیروی انسانی کاردان موجود بهره گرفت نسبت به آموزش آنان و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز اقدام‌های اساسی و بنیادی معمول خواهد گشت.

ضمناً در مورد هواپیمایی ملی ایران (هما) نیز باید بگویم که فعالیت‌های این شرکت همچنان رو به توسعه است و با دقتی که در رفع نقایص به عمل می‌آید در آینده موجبات رضایت مردم از هواپیمایی ملی ایران بیشتر فراهم خواهد شد.

۹ـ نیرو

بی‌گمان این توجه حاصل است که هم‌وطنان عزیز ما در زندگی روزمره خود، به خصوص از لحاظ آب و برق، به وزارت نیرو اهمیتی خاص می‌دهند و اگر نارسایی‌هایی در این دستگاه بروز کند واقعاً ناراحت می‌شوند و حق هم دارند از این جهت، به خاطر کارایی هر چه بیشتر این دستگاه مهم و حساس مملکتی و مردمی، برنامه‌ای تنظیم شده که اصول آن به این شرح است:

ـ اجرای برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت در بخش‌های انرژی، برق، آب و فاضلاب و در صورت لزوم تجدیدنظر در هر برنامه، به منظور فراهم آوردن حداکثر رفاه برای مردم.

ـ تسریع در اجرای برنامه برق‌رسانی به روستاها با توجه به اصل عدم تمرکز و جلب خودیاری و مشارکت روستانشینان با همکاری انجمن‌های ملی و نمایندگان و مجلس

ـ مهار کردن آب‌های سطحی و زیرزمینی با احداث سدهای بتونی و سدهای کوچک و آب‌بندهای مورد نیاز و ساختمان شبکه‌های آبیاری و زهکشی جهت بهره‌برداری صحیح و اصولی از آب‌های مهارشده و آب‌رسانی به شهرها و تصفیه فاضلاب‌ها برای استفاده مجدد از آب و شیرین کردن آب‌های شور در قالب سیاست کلی دولت.

ـ بررسی و اهتمام در استفاده از منابع انرژی‌های جدید از قبیل انرژی هسته‌ای، خورشید، باد، حرارت، زمین، جزر و مد دریا به منظور تأمین قسمتی از انرژی مورد نیاز کشور.

ـ بالا بردن سطح تکنولوژی مورد نیاز صنعت آب و برق در گسترش صنایع مربوطه از طریق افزایش سطح مهارت‌ها و تخصص‌ها و انجام دادن پژوهش‌های لازم بدین منظور

ـ تقویت کادر مهندسان مشاور ایرانی به منظور کاهش درجه وابستگی به مشاوران خارجی. (احسنت)

ـ ایجاد شرکت‌های خودکفا وابسته به وزارت نیرو در امر تولید و توزیع و بهره‌برداری در بخش‌های برق و آب و فاضلاب در سطح کشور.

ـ نظارت بر انجام و پیشرفت و سنجش و عملکرد برنامه‌ای مدون و تعیین ضوابط استانداردها در زمینه‌های مربوط به انرژی و برق و آب و فاضلاب.

ـ جلوگیری از ضایعات در امر تولید انرژی و صرفه‌جویی در مصرف آنها.

ـ تجدیدنظر در قانون اصلاح قانون تأسیس وزارت نیرو به منظور بهره‌برداری و حفاظت و نگهداری از تأسیسات برق و آب و فاضلاب.

ـ تأمین نیروی انسانی کارآمد و متخصص.

۱۰ـ بازرگانی

مسئله بازرگانی چنان که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است چه در سطح داخلی و چه در سطح جهانی و بین‌المللی مسئله دقیق و حساسی است که از یک سو در زمینه بازرگانی داخلی باید به ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا برسد و از سوی دیگر در زمینه بازرگانی خارجی همراه با حمایت و گسترش صنایع و تولیدات ملی، به بازاریابی نائل آید. بدین جهت محتاج به برنامه‌ریزی حساب شده‌ای است که ضمن آن باید همه امکانات ملحوظ گردد. با چنین توجهی برنامه دولت حاضر در امر بازرگانی به نحوی است که هم‌اکنون چگونگی آن به استحضار می‌رسد:

ـ نظارت مراقبت در نظام بازرگانی و حسن انجام مبادلات داد و ستدی و خدمات به منظور ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا با توجه به سطح قیمت‌ها، کیفیت کالاها و خدمات و توزیع متناسب در کشور.

ـ تعیین و اجرای خط‌مشی‌های لازم در جهت حفظ و رعایت منافع مصرف‌کنندگان، تشویق تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان کالا و همچنین خدمات مربوط به بازرگانی و تطبیق آن با شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور.

ـ ارائه کمک و راهنمایی و اتخاذ سیاست‌های تشویقی و اعطای جوایز صادراتی به منظور توسعه صادرات کشور و همچنین بهبود شرایط وارداتی با توجه به منافع عمومی و تعادل کالاها و خدمات و همکاری با کشورهای طرف معامله با ایران و سازمان‌های بین‌المللی جهت پیشبرد مصالح و منافع بازرگانی کشور.

ـ ایجاد نظم در عرضه و تقاضا به ویژه برای کالاها و خدماتی که جنبه ضروری و اساسی دارند از طریق پیش‌بینی شرایط و جلوگیری از کمبودها و فشارهای تورمی و توسل به کنترل و نظارت بر قیمت‌ها.

ـ تشکیل شورای کالاها و خدمات به منظور تلفیق خواسته‌های معقول و منطقی گروه‌های مختلف مصرف‌کننده، تولیدکننده و توزیع‌کننده خصوصاً در مورد کالاهای اساسی و ضروری.

ـ تأمین و عرضه کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز مردم و در نتیجه جلوگیری از افزایش قیمت.

تنظیم مقررات صادرات و واردات بر اساس تدابیری که عامل رقابت را چه در داخل کشور چه در خارج کشور و چه در رابطه با بازارهای بین‌المللی تشویق نماید و اتخاذ خط‌مشی‌های بازرگانی به منظور توسعه صادرات و در جهت آزادی واردات در حدود امکان و با توجه به مصالح کشور و لزوم حمایت از تولیدات داخلی.

ـ ایجاد ثبات و هماهنگی در مقررات، تصمیمات، تدابیر و خط‌مشی‌ها با توجه به مصالح و هدف‌های اقتصادی کشور و ایجاد تسهیلات بیشتر در امور اجرایی گمرکی.

ـ اقدام لازم در اجرای صحیح قانون نظام صنفی بررسی‌های لازم جهت تطبیق این قانون با نیازها و شرایط فعلی به ترتیبی که بتواند منافع مصرف‌کننده و در عین حال تولیدکننده و سایر قشرهای ذی‌نفع را دربرگیرد.

ـ تحدید انحصارات و جلوگیری از پیدایش انحصارات جدید و تضییقات بازاری سودجویانه در امور تولیدی، تجاری و توزیع.

ـ تشویق بخش خصوصی در تولید و سرمایه‌گذاری در رشته‌هایی که بخش خصوصی در آن صلاحیت دارد به طور کلی و ایجاد سردخانه، ترمینال، انبار، فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای، سوپرمارکت و میادین و سایر خدمات که مستقیماً با وظایف وزارت بازرگانی ارتباط دارد.

ـ توسعه فعالیت‌های تعاونی در کشور به منظور بهبود توزیع با ایجاد همکاری و رابطه نزدیکتر بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از طریق توسعه سازمان‌های تعاونی کنونی و تشکیل تعاونی‌های جدید و تجهیز و آموزش کادرهای فنی جهت گسترش خدمات تعاونی.

ـ هدایت مبادلات بازرگانی خارجی کشور با توجه به سیاست‌های ارزی، بازرگانی، موافقت‌نامه‌های منعقده با کشورها، قراردادها و پروتکل‌ها و تفاهمات منطقه‌ای و بین‌المللی.

ـ اتخاذ سیاست و تدابیر صادراتی هماهنگ با رشد اقتصادی کشور بر اساس هدف‌های وزارت بازرگانی به منظور سهیم شدن در بازارهای بین‌المللی، افزایش درآمد ارزی، بهبود و مرغوبیت کالا از طریق ایجاد تحرک و رقابت و نوآوری و ابتکار در تولیدات داخلی و در نتیجه توسعه صادرات غیرنفتی و کاهش اتکا به صادرات نفت.

ـ تجهیز و تقویت کادر مدیریت بازرگانی داخلی و خارجی و نمایندگی‌های بازرگانی و سازمان‌های بازرگانی و مؤسسات بخش خصوصی به منظور ایجاد همکاری و افزایش کارایی در فعالیت‌های وارداتی و صادراتی.

ـ تحقیق و مطالعه لازم جهت حسن انجام وظایف وزارتخانه درباره محصولات و خدمات ضروری و اساسی و برحسب نوع کالاهای سرمایه‌ای واسطه‌ای و مصرفی و همچنین بررسی و تجزیه و تحلیل تولید، مصرف توزیع، واردات و صادرات وضع اعتباری، شاخص‌های قیمت‌های عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و نظام مبادلاتی و مالیات‌ها و قوانین و مقررات بازرگانی خصوصاً در مورد انحصارات و تضییقات بازاری و دامپینگ.

ـ استقرار و اجرای مستمری نظام توزیع عادلانه در زمینه کالاهای اساسی و ضروری و حمایت کافی درازمدت از این کالاها مادام که تولید و عرضه کالاها به حد مصرف نرسیده باشد.

ـ تدارک به موقع کالا و تأمین ذخایر کافی به منظور رفع نیازهای عمومی و اتخاذ تدابیر لازم جهت مصونیت از نوسان قیمت در بازارهای بین‌المللی.

ـ تدارک و فراهم نمودن تأسیسات ذخیره‌ای کالا به منظور تأمین ـ عرضه و توزیع کالا و همچنین مدرنیزه کردن این تأسیسات در جهت تقلیل ضایعات.

ـ اقدام به احیای باغ‌های چای کشور با تنظیم و اجرای طرح‌های اصلاحی چای و در نظر گرفتن منافع گروه‌های ذی‌ربط و تأسیس شرکت‌های تولید منطقه‌ای و ایجاد رقابت سالم به منظور افزایش و مرغوبیت تولیدات چای کشور و همچنین افزایش بهره‌وری کشت و برداشت محصول.

و تردیدی نمی‌توان داشت که اگر به خواست خداوند متعال و ارشاد و همکاری نمایندگان محترم و دیگر صاحب‌نظران، دولت به اجرای این برنامه نائل شود هم ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا امکان‌پذیر خواهد شد و هم صنایع و تولیدات ملی به بازارهای جهانی راه خواهد یافت.

۱۱ـ صنایع و معادن

در سایه ثمربخشی انقلاب شاه و ملت و پیروزی‌هایی که در صنایع نفت نصیب ملت ایران شده است، کشور ما به سوی صنعتی شدن پیش می‌رود و بی‌گمان باید توجه داشت که نه تنها آهنگ پیشرفت آن کند نشود بلکه باید کوشش کرد که همچنان راه ترقی و کمال را طی کند و کشور را به مرز خودکفایی صنعتی برساند. بدین منظور برنامه‌ای تدوین شده که به شرح زیر است:

ـ در بخش صنعت و معدن سرمایه‌گذاری دولت به ایجاد و گسترش واحدهای تولیدی کالاهای زیربنایی و سرمایه‌ای محدود خواهد شد و موجبات تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سایر رشته‌های صنعتی و معدنی فراهم خواهد گردید.

ـ به منظور رسیدن به خودکفایی نسبی و کاهش اتکا به کالاهای وارداتی و همچنین افزایش صادرات کالاهای صنعتی به صنایعی که در جهت این منظور ایجاد شوند یا توسعه یابند توجه خاص خواهد شد.

ـ صنایع کوچک و صنایع دستی از طریق فراهم آوردن امکانات مالی و فنی تقویت خواهند شد.

ـ به منظور کمک به عمران روستاها و جلوگیری از ضایعات کشاورزی تسهیلات و امکانات بیشتر برای ایجاد صنایع کوچک، صنایع دستی و صنایع تبدیلی کشاورزی در جوار روستاها فراهم خواهد گردید.

ـ در جهت رفع مشکلات صنایع در بخش خصوصی و دولتی اقدام و موجبات کاهش ضایعات و استفاده از حداکثر ظرفیت کارخانه‌های موجود فراهم خواهد گردید.

- حمایت از صنایع متناسب با محتوای ساخت داخلی و مراعات مصالح ملی و عمومی و منافع مصرف‌کنندگان و با در نظر گرفتن زمان لازم برای مدت حمایت خواهد بود.

ـ ایجاد مدارس حرفه‌ای در جوار صنایع و معادن بزرگ دولتی و خصوصی به منظور تربیت نیروی انسانی مورد نیاز تأکید خواهد شد.

ـ بالا بردن کیفیت کالاهای صنعتی مورد توجه قرار خواهد گرفت و به این منظور استاندارد این کالاها توسعه‌یافته و امکان رقابت سالم بین تولیدکنندگان فراهم می‌گردد.

ـ اجرای اصول گسترش مالکیت واحدهای تولیدی و سهیم شدن کارگران در سود کارگاه‌ها به تناسب کارایی ادامه خواهد یافت.

ـ برای تأمین مسکن سازمانی کارمندان و کارگران صنایع و معادن تسهیلات خاص از طریق وام‌های ترجیحی کماکان فراهم خواهد شد.

ـ اجرای سیاست عدم‌تمرکز به منظور فراهم کردن تسهیلات لازم در امور صنایع و معادن استان‌ها ادامه خواهد یافت.

ـ به منظور فراهم کردن موجبات گسترش فعالیت‌های معدنی نقشه جامع زمین‌شناسی کشور تهیه خواهد شد.

ـ فعالیت‌های معدنی و صنعتی مکمل یکدیگر در جهت بالا بردن ارزش افزوده مواد معدنی مورد تشویق و حمایت قرار خواهد گرفت.

ـ قانون معادن در جهت تشویق سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اکتشافی و بهره‌برداری از معادن مورد تجدیدنظر قرار خواهد گرفت.

و تأکید می‌کنم که دولت برای پیشرفت صنایع کشور چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی از بذل مساعی لازم خودداری نخواهد کرد و بی‌دریغ از بسط و گسترش آن حمایت خواهد نمود.

۱۲ـ امور اقتصادی و دارایی

ما می‌کوشیم که با استفاده از تجربیات گذشته و پرهیز از اشتباهاتی که احیاناً رخ داده است زیربنای سالمی برای اقتصاد مملکت بسازیم و کشور را به اقتصادی دموکراتیک با اتکا به دموکراسی اقتصادی برسانیم و در همان حال از فشار مالیات‌ها به خصوص نسبت به گروه‌های کم‌درآمد بکاهیم. با این هدف‌ها و به امید نیل به آنها برنامه امور اقتصادی و دارایی دولت حاضر را به شرح زیر ارائه می‌دهیم:

ـ کاهش اتکا به درآمد از نفت.

ـ مبارزه اصولی، تدریجی، دیرپای و زمان‌دار با تورم با توجه به توازن عرضه و تقاضا.

ـ تأمین عدالت اجتماعی بیشتر در توزیع درآمدها با اجرای سیاست‌های متناسب.

ـ کاهش کسری بودجه دولت.

ـ بهبود روش‌های تشخیص درآمدهای مالیاتی.

ـ اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم.

ـ تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری.

ـ تأمین اعتبارات بانکی.

ـ تشویق مردم به پس‌انداز.

ـ تقویت بنیه ارزی کشور.

ـ بهبود وضع شرکت‌های دولتی.

ـ تسهیلات گمرکی.

ـ اجرای سیاست عدم‌تمرکز.

ـ بهبود روش‌های مدیریت وجوه دولتی.

که باید توضیح دهم که با استفاده از روش‌های نوین در مدیریت وجوه دولتی ترتیب لازم برای اداره و استفاده بهتر از امکانات مالی دولت فراهم خواهد شد و همچنین به مسائل رفاهی کارکنان و ارزشیابی فعالیت‌های آنها توجه لازم مبذول خواهد گردید و اصول تشویق و تنبیه با موازین صحیحی اجرا خواهد گشت.

۱۳ـ کار و امور اجتماعی

کارگران ایران که در پیشبرد برنامه‌های نوسازی کشور سهمی بسزا داشته‌اند و زحمتکشان موفق مملکت ما محسوب می‌شوند همواره مورد عنایت خاص دولت هستند که گوشه‌ای از آن در مواد برنامه‌ای که اکنون ارائه می‌شود نشان داده شده است.

ـ ایجاد محیطی که در آن کارگر و کارفرما به مسئولیت خود در کل تولید ملی آگاهی و وقوف داشته باشند.

ـ ایجاد محیطی که در آن کارگران از آموزش مستمر و کسب مهارت بیشتر برخوردار باشند.

ـ ایجاد محیطی که در آن کارفرمایان و کارگران در پرتو توسل و احترام به قانون کار به صمیمانه‌ترین شیوه همکاری و افزایش بهره‌وری نزدیک شوند.

ـ ایجاد محیطی که در آن شرف کار پاسداری شود و انضباط محیط کار رعایت گردد.

ـ ایجاد محیطی که در آن تعاونی‌های کارگری نقش واقعی خود را در کل نهضت تعاونی ایران ایفا کند.

ـ رفع ناروایی‌های ناشی از اختلاط مرز مدیریت‌ها و مالکیت‌ها.

ـ پرداختن به نیروی کار و آموزش به جوانان درس خوانده مهارت نیافته.

ـ ترغیب و تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در آموزش حرفه‌ای.

ـ ایجاد شرایطی که در آن ضایعات نیروی کار به حداقل ممکن برسد.

ـ ایجاد شرایطی که کارگران ایران اوقات فراغت و گذراندن خود را به نحو شایسته‌ای صرف کنند.

ـ تحکیم مبانی اعتقادی ملی کارگران از طریق آموزش‌های اساسی.

ـ کمک به کارفرمایان در زمینه ایجاد واحدهای سازمانی مسکونی در جوار کارخانه‌ها و کارگاه‌ها.

ـ دفاع مستمر از قدرت خرید کارگران به نحوی که از طریق پس‌اندازهای خود قادر به تأمین زندگی و مسکن خود در دوره بازنشستگی باشند.

ـ تجدیدنظر در قانون کار و برقراری نظام بیمه بیکاری

ـ افزایش درآمد کارگران از طریق بالا بردن سطح بهره‌وری و تولید بیشتر

ـ اجرای دقیق طرح انضباط کار

و باید توجه داشت که بررسی وظایف وزارت کار و امور اجتماعی از این جهت حائز اهمیت است که امر نیروی انسانی و امر اشتغال را در کل جامعه ایرانی برعهده دارد و باید پاسخگوی نیازهایی باشد که صنایع کشور در زمینه نیروی انسانی در حال و آینده طلب می‌کنند.

۱۴ـ سازمان برنامه و بودجه

گرچه سازمان برنامه و بودجه یک دستگاه ستادی است و وظیفه‌ای اجرایی همانند سایر دستگاه‌های مملکتی ندارد ولیکن برای این که در وظایفی که به عهده دارد با توفیق بیشتری روبرو گردد هدف‌هایی را که اینک عرض می‌کنم تعقیب خواهد کرد:

ـ تنظیم برنامه‌های عمرانی به منظور استفاده کامل از کلیه منابع کشور در جهت تأمین رشد مطلوب اقتصادی.

ـ ایجاد هماهنگی فیزیکی و مالی لازم بین طرح‌های عمرانی و زمان‌بندی اجرای طرح‌ها.

ـ اعمال دقیق نظام بودجه به نحوی که از هزینه‌های دولتی حداکثر بهره‌برداری صورت گیرد و طرح‌ها و فعالیت‌ها طبق برنامه تحقق یابد.

ـ ارزیابی مداوم از عملکرد و کارایی واحدهای اجرایی.

ـ اعمال صرفه‌جویی لازم در کلیه هزینه‌ها.

و بنده امید دارم که سازمان برنامه و بودجه با اجرای چنین برنامه‌ای بیش از پیش موفق خواهد شد.

۱۵ـ فرهنگ و هنر

ملت ایران چنان که مسبوق هستید هرگز و در طول تاریخ خود، از توجه بهتر غافل نبوده و در بسط و گسترش و خلق آثار هنری چه در زمینه شعر و سخن و چه قلمرو نقاشی و موسیقی و چه درباره معماری همواره به پیروزی‌هایی

ارزنده دست یافته و به شهرتی جهانی رسیده است و بی‌تردید بر ما است که ارزش‌های هنری قومی خود را پاسداری کنیم و با پیشرفت‌های هنر در جهان امروز همگام شویم و با چنین توجهی وزارت فرهنگ و هنر، برنامه‌ای در پیش رو دارد که اکنون فشرده‌ای از آن را عرض می‌کنم:

ـ ادامه شناخت و اشاعه و حفظ و نگهداری ارزش‌ها و عناصر اصیل فرهنگی.

ـ فراهم آوردن امکانات وسیع برای مشارکت مردم در امور فرهنگی.

ـ تأکید بر هویت ملی و تقویت بیشتر همبستگی فرهنگی.

ـ افزایش کمی و توسعه کیفی مراکز فرهنگی مانند کتابخانه‌ها، موزه‌ها، دانشسراهای هنر، مراکز سمعی و بصری و خانه‌های فرهنگ شهری.

ـ حفظ صنایع و هنرهای دستی ایران و شناختن و شناساندن ارزش‌های فرهنگی نهفته در آنها.

ـ تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه‌های مختلف فرهنگی و هنری.

ـ ایجاد فضای فرهنگ ایرانی در مراکز آموزشی.

ـ مرمت و معرفی بناهای تاریخی و انجام تحقیقات و بررسی‌های علمی مربوط به فرهنگ عامه و مردم‌شناسی.

ـ انجام تحقیقات گسترده در ادب و زبان پارسی، احوال و افکار متفکران و سخن‌آفرینان ایرانی و معرفی صحیح آنها به مردم.

ـ گسترش مناسبات فرهنگی با کشورهای خارجی و معرفی تحولات بنیادی فرهنگ ایران.

که با اجرای دقیق چنین برنامه‌ای می‌توان امیدوار بود که از یک طرف آثار فرهنگی و هنری ایران به خود ایرانیان و جهانیان به درستی معرفی گردد و معرفت آنان در این زمینه عمیق‌تر شود و از طرف دیگر ملت ایران بیش از پیش از فرهنگ و هنر اقوام دیگر آگاهی یابد.

۱۶ـ امور کشور

وزارت کشور در اجرای دقیق و صحیح سیاست عمومی دولت در سطح کشور وظایف حساسی به عهده دارد که به منظور اجرای آن وظایف برنامه‌ای بدین شرح تنظیم کرده است:

ـ دقت در اجرای صحیح سیاست عمومی دولت در داخل کشور.

ـ برقراری و حفظ امنیت و تأمین نظم عمومی برابر مقررات و قوانین.

ـ انجام هر چه زودتر انتخابات اصناف با رعایت کمال نظم و آزادی و بر طبق مقررات و موازین قانونی.

ـ رسیدگی سریع به امور مراجعان و ایجاد تسهیلات برای آنان.

ـ تسریع کارها با حذف تشریفات زائد اداری و جلوگیری از کاغذبازی به منظور سرعت در انجام امور.

ـ تهیه مقدمات لازم به منظور انجام انتخابات مجلسین بر طبق موازین قانونی به نحوی که همه طبقات جامعه و احزاب قانونی بتوانند در انتخابات آزاد شرکت کنند.

ـ پیگیری در اجرای سیاست عدم تمرکز و تفویض اختیارات لازم به استانداری‌ها به منظور حل سریع مسائل و مشکلات مردم.

ـ تکمیل طرح تقسیمات کشوری به منظور تسهیل دسترسی مردم به دستگاه‌های دولتی.

ـ انجام مقدمات لازم در جهت نیل به هدف خودکفایی شهرداری‌ها.

ـ مطالعه و تجدیدنظر در قوانین و مقررات مربوط به شهرداری‌ها و انجمن‌های شهر، شهرستان و استان در جهت نیل به هدف مشارکت و واگذاری هر چه بیشتر کار مردم به مردم.

ـ بهبود و نوسازی نظام ثبت احوال برای تسهیل و تسریع در رفع نیازهای مردم.

امید است که با اجرای چنین برنامه‌ای این دستگاه مهم مملکتی نیز در نیل به هدف‌های ملی و تأمین امنیت برای همه گروه‌های ملی و پاسداری از نظم جامعه موفق باشد.

۱۷ـ سازمان امور اداری و استخدامی کشور

مسائل استخدامی و امکانات رفاهی برای کارکنان دولت که گروهی عظیم از جامعه ایرانی محسوب می‌شوند حائز اهمیت بسیار است و نیز سازمان امور اداری مملکت در بهبود روش‌ها و نحوه فعالیت‌ها اثر بسزایی دارد. با چنین توجهی برنامه سازمان امور اداری و استخدامی کشور در دولت حاضر به موارد زیر متکی خواهد بود.

ـ منطقی کردن تشکیلات اداری و کارآمد ساختن دستگاه دولت.

ـ استقرار گسترده‌تر مبانی عدم‌تمرکز و تفویض اختیارات اداری و اجرایی لازم به استان‌ها.

ـ بهبود روش‌های انجام کار و ساده کردن تشریفات اداری.

ـ تقویت فنی و اجرایی و تجهیز نیروی انسانی واحدهای

استانی و وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی.

ـ تأمین رفاه کارکنان دولت و متناسب ساختن حقوق آنها.

ـ از بین بردن تبعیض و برطرف ساختن نارسایی‌های نظام اداری.

ـ استقرار نظام ارزشیابی دقیق.

ـ استقرار گسترده‌تر نظام سنجیده آموزش آغاز و حین خدمت برای کارکنان دولت در سراسر کشور به منظور آماده ساختن آنان برای پذیرش مسئولیت و انجام کار مورد انتظار.

ـ اشاعه و تقویت اصول و مبانی اخلاقی اداری و تأکید بر وجدان کار در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی.

ـ ایجاد تغییرات لازم در مقررات اداری و استخدامی کشور متناسب با نیازها و شرایط زمان و استقرار عدالت اجتماعی که تصور می‌رود اجرای چنین برنامه‌ای به ایجاد تحولی شایسته توجه در امور اداری مملکت و بالا بردن سطح کارآیی کارکنان دولت منجر شود.

۱۸ـ بهداری و بهزیستی

به امور درمانی و بهداشت عمومی نیز توجه لازم مبذول شده و برنامه‌های وزارت بهداری و بهزیستی بدین شرح است:

ـ قائل شدن اولویت خاص برای پیشگیری و درمان.

ـ بهبود شرایط زندگی در روستاها همراه با تأمین بهداشت و آب آشامیدنی سالم و سالم‌سازی محیط زیست برای آنان با جلب مشارکت مردم و تربیت به‌ورز به صورتی که بتواند در خدمات بهداشتی به روستائیان کمک کند.

ـ استفاده از سپاهیان بهداشت در بالا بردن اعتبار سلامت جامعه روستایی ایران.

ـ گسترش مراکز آموزش پزشکی و پیراپزشکی به منظور رفع کمبود نیروی انسانی پزشکی مورد نیاز با کمک وزارت علوم و آموزش عالی.

ـ شناخت و حل مشکل دارو و تقدیم طرح نظام داروسازی به مجلسین و حمایت از صنایع بنیادی داروسازی.

ـ بهبود و گسترش امکانات درمانی.

ـ تجدیدنظر در قانون تأمین اجتماعی.

ـ تفکیک کامل امور درمانی و بازنشستگی بیمه‌شدگان از یکدیگر.

ـ مشارکت در امر ارائه خدمات درمانی در زمینه تعمیم سیاست مشارکت هر چه بیشتر سایر مؤسسات درمانی با وزارت بهداری و بهزیستی.

ـ سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از ذخایر تأمین اجتماعی در زمینه اجرای برنامه درمانی و بهداشتی کشور

و البته در اجرای چنین برنامه‌ای دولت از نیازمندترین گروه‌های اجتماعی شروع می‌کند و مشارکت مردم را در عملی ساختن این برنامه از طریق آگاه کردن آنها از جزئیات این برنامه‌ها و دادن آموزش‌های بهداشتی منطقی به آنها جلب خواهد کرد.

۱۹ـ محیط زیست

درباره محیط زیست و سالم‌سازی آن که امروز از مسائل مهم مملکتی و اجتماعی است برنامه زیر ارائه می‌گردد:

ـ حفظ تعادل‌های زندگی آفرین و حراست حرمت محیط‌های زیست.

ـ بررسی به منظور دستیابی به تناسب‌های لازم‌الرعایه بین فضاهای ساخته و فضاهای نساخته و همچنین فضاهای باز و فضاهای سبز در هر واحد جغرافیایی.

ـ تدوین و تهیه و اعمال ضوابط حدنصاب‌های آلودگی‌ها در خاک و آب و هوای ایران.

ـ همکاری با مراکز آموزشی و پژوهشی و رسانه‌های گروهی به منظور ایجاد وجدان محیط.

ـ مبارزه قانونی با انواع آلودگی‌ها و عوامل مخرب برهم زننده محیط.

ـ همکاری‌های علمی و فنی و آموزشی با کشورهای همسایه. ۲۰ـ اوقاف

سازمان اوقاف در همان حال که یک دستگاه اداری و مملکتی است یک سازمان مذهبی، روحانی و معنوی نیز هست و وظایفی به عهده دارد که برای به انجام رساندن آنها برنامه‌ای بدین شرح خواهد داشت.

ـ تجدیدنظر در تشکیلات اوقاف با توجه به اصل عدم تمرکز به منظور حفظ حقوق وقف و موقوف علیهم و عمل به وقف بر حسب اراده واقف.

ـ به ثبت رساندن کلیه موقوفاتی که تاکنون به ثبت نرسیده و گسترش فعالیت در زمینه شناسایی موقوفات ناشناس.

ـ تبدیل به احسن به منظور تأمین نیت واقف.

ـ اقدام برای افزایش درآمد موقوفات و بهره‌برداری از اراضی بدون استفاده.

ـ توسعه امکانات اعزام زائر برای انجام مناسک حج و زیارت اعتاب مقدسه.

ـ ایجاد تسهیلات کافی برای زیارت اماکن مقدسه.

ـ توجه به عمران و نوسازی اماکن مذهبی اسلامی در داخل کشور و مراقبت در نگاهداری آنها.

ـ ایجاد کتابخانه و قرائت‌خانه برای اماکن مذهبی و مساجد کشور.

ـ گسترش تماس‌های مذهبی با مراکز اسلامی و حوزه‌های علمی در داخل و خارج کشور.

ـ حفظ و حراست وقف‌نامه‌ها و تشکیل موزه برای نگاهداری آنها.

رجاءواثق دارم که با اجرای این برنامه توجه افراد خیر و نیکوکاران به وقف کردن املاک و اموال خود و امر ایقاف جلب خواهد شد و در نتیجه اوقاف از توسعه و گسترش تازه‌ای برخوردار خواهد گشت.

۲۱ـ سیاست دفاعی

باید عرض کنم که سیاست دفاعی کشور بر پایه اصول سیاست مستقل ملی و تقویت بنیه دفاعی پایه‌گذاری گردیده است هدف از تقویت بنیه دفاعی کشور حفظ استقلال مملکت و ایجاد محیط مناسب برای ادامه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران و تأمین رفاه و سعادت مردم در شرایط صلح و امنیت است.

بدیهی است که ایران همواره به مسئولیت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای خویش وقوف داشته و نقشی را که در ثبات این منطقه از جهان امروز برعهده دارد به درستی ایفا می‌کند.

تکمیل و ایجاد فرودگاه‌های مجهز در حد امکان در نقاط ضروری کشور برای تسهیل مسافرت‌های هوایی داخلی و خارج از کشور به وسیله سازمان هواپیمایی کشوری و استفاده سازمان‌های مختلف دولتی و ملی و بخش خصوصی از همکاری‌های فنی سازمان هواشناسی کشور از برنامه‌هایی است که مورد توجه خاص دولت خواهد بود.

۲۲ ـ سیاست خارجی

در مورد سیاست خارجی ایران باید صریحاً عرض کنم که در اساس لایتغیر آن که حفظ استقلال کشور بوده و خطوط اصلی آن طبق مصالح و منافع و وضع جغرافیایی ایران و نقشی که برعهده دارد از مدت‌ها قبل ترسیم گردیده است هیچ گونه تغییری حاصل نشده و ثابت می‌ماند و برنامه دولت کماکان اجرای اصول سیاست مستقل ملی است. به طوری که استحضار دارند این سیاست مبتنی بر محترم شمردن حق استقلال ملت‌ها و تمامیت ارضی کشورها و عدم مداخله در امور داخلی آنها، رفع اختلافات از طرق مسالمت‌آمیز، عدم توسل به زور یا تهدید به اعمال زور در حل اختلافات، مبارزه با استعمار و هر گونه تبعیض نژادی، حفظ و تشیید صلح بین‌المللی طبق اصول منشور ملل متحد و مصوبات آن، همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری بر مبنای منافع متقابل با کلیه کشورها خاصه کشورهای هم‌جوار و هم‌کیش. قطع نظر از نظام اجتماعی و سیاسی و اقتصادی آنها می‌باشد و در این راه دولت کلیه مقدورات خود را به منظور حفظ مصالح و منافع ملی و نیز به منظور رفع بحران‌های بین‌المللی به کار خواهد برد. همچنین برای عملی ساختن خلع سلاح کامل و عمومی با نظارت مؤثر بین‌المللی دولت اقدامات خود را تعقیب و به همکاری در اوپک با کشورهای صادرکننده نفت ادامه خواهد داد.

اکنون که برنامه‌های وزارتخانه‌ها، مؤسسات و سازمان‌های دولتی را به تفصیل معروض داشته‌ام، اجازه بفرمایید که چند نکته دقیق دیگر را نیز عرض کنم.

نخست با قاطعیت اعلام می‌دارم که درآمدهای تولیدات کشاورزی و دامداری و دامپروری از هر نوع مالیات معاف خواهد شد و از این رهگذر نیز به کشاورزان و تولیدکنندگان مساعدت‌های لازم صورت خواهد گرفت همچنین پوشیده نمی‌دارم که در گذشته چه در وضع قوانین و چه در اجرای قوانین اشتباهاتی به نظر می‌رسد که البته قابل جبران است و در این باره تأکید می‌کنم که نسبت به اصلاح یا تغییر و در صورت لزوم لغو قوانین نامتناسب سریعاً اقدام خواهد شد و در اجرای قوانین لازم‌الاجرا چندان دقت و مراقبت به کار خواهد رفت که موردی برای یادآوری آن باقی نماند.

پروژه‌هایی را که موجب هزینه‌های هنگفت خواهد شد و برای مردم سودآور نخواهد بود حذف خواهیم کرد و کسر بودجه را از طریق حذف هزینه‌های عظیم و غیرضروری جبران خواهیم نمود و در این خصوص از هم‌اکنون دستور مطالعه و بررسی دقیق داده شده و تأکید گردیده است که سریعاً نسبت به آن اقدام کنند.

اجرای سیاست عدم تمرکز مورد توجه دقیق و عمیق قرار دارد تا مردم شهرستان‌ها از مشکلات مراجعه به مراکز استان‌ها و احیاناً پایتخت آسوده شوند و انجمن‌های ملی را تقویت خواهیم کرد تا مشارکت مردم در امور خودشان به صورتی روشن‌تر محسوس گردد.

نمایندگان محترم بدون پرده و صادقانه عرض می‌کنم که به حساب‌های گذشته دقیقاً رسیدگی خواهیم کرد و متجاوزان به حقوق عمومی و بیت‌المال را به قانون و مجازات خواهیم سپرد و در این باره هیچ گونه چشمپوشی و اغماض را جایز نخواهیم شمرد با این همه یادآور می‌شوم که دولت با اعتقادی راسخ همه فعالیت‌های برنامه‌های عمرانی را در ارتباط با سنن و آداب ملی و مذهبی و اخلاقی و میهنی شکل خواهد داد و آنچه را که با آداب و رسوم مذهبی و قومی ملت ایران مرتبط نباشد مردود خواهد دانست.

در پایان سخن به روان پاک درگذشتگان در وقایع اخیر درود می‌فرستم و تردید ندارم که نه تنها اینجانب بلکه تمام افراد ملت ایران از این وقایع غمگین هستند. در اینجا اعلام می‌کنم که خزانه مملکت برای جبران خسارت وارده به بازماندگان این درگذشتگان آماده است که وظیفه خود را به انجام برساند (احسنت).

من از جانب خود و همکارانم این مصیبت را به تمام افراد ملت ایران تسلیت می‌گویم و برای گذشتگان از درگاه ایزد متعال طلب مغفرت می‌کنم.

برنامه‌ها در اختیار نمایندگان محترم هست که بررسی بفرمایند و دولت با کمال میل آماده خواهد بود، هر نظر اصلاحی که داشته باشند و قابل عمل باشد مسلماً پذیرفته خواهد شد و ما سعی خواهیم کرد که وسیله ارتباط ما با ملت به وسیله نمایندگان باشد و خانم‌ها و آقایان بایستی تمام خواست‌های مردم شهرستان خودتان را در اینجا منعکس کنید، البته همین طور که تکرار کردم بدواً تمام اظهارات نمایندگان منعکس خواهد شد و از این لحاظ آن بی‌تفاوتی و بی‌علاقگی که نتیجه عدم انعکاس عقاید نمایندگان بود از بین خواهد رفت، امیدوارم که آقایان با نهایت صمیمیت به اصلاح کارها بپردازند. و انجام اقداماتی که موجب رفاه و آسایش بیشتر اهالی شهرستانی که مورد نظر آقایان هست بشود (احسنت) بنده بیشتر از این تصدیع نمی‌دهم، (آستانه‌ای ـ برنج و چای را هم بفرمایید)، همان طور که عرض کردم بنده داوطلب نخست‌وزیری نبودم و برنامه‌ای هم تهیه نکرده بودم و در فرصت کمی که بود توانستیم این برنامه را تهیه کنیم این چیزی نیست که لایتغیر باشد، پیشنهادی دارید می‌فرمایید و آنچه که در زمینه توسعه تولید کشاورزی است با نهایت میل از طرف دولت قبول خواهد شد (احسنت).

- پایان جلسه

۳- پایان جلسه.

رئیس ـ برنامه دولت طبع و توزیع می‌شود و فکر می‌کنم که تا یکی دو ساعت دیگر در اختیار نمایندگان محترم خواهد بود، بنابراین با اجازه خانم‌ها و آقایان این جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه پس‌فردا و دستور جلسه بحث در برنامه دولت خواهد بود.

(جلسه ساعت نه و چهل و پنج دقیقه پایان یافت)

رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی.