قانون موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی دوم |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
قانون موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا - مصوب ۱۷ بهمن ۱۳۳۶ مجلس شورای ملی و ۲۴ مهر ۱۳۳۶ مجلس سنا
ماده واحده - موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک‌ضمیمه که در تاریخ ششم دی ماه یک هزار و سیصد و سی و پنج خورشیدی در تهران به امضاء رسیده تصویب می‌نمایند.
قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و متن موافقتنامه ضمیمه است پس از تصویب مجلس سنا در جلسه پنجشنبه هفدهم بهمن ماه یک هزار و سیصد‌و سی و شش به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی - امان‌الله اردلان
قانون بالا در جلسه ۱۳۳۶٫۷٫۲۴ به تصویب مجلس سنا رسیده است.
موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا
چون دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا به منظور استقرار و دائر کردن سرویسهای هوایی بازرگانی بین قلمروهای مربوطه خود به‌تساوی مایلند موافقتنامه‌ای منعقد سازند علیهذا نمایندگان تام‌الاختیار خود را بدین منظور به شرح ذیل تعیین نموده‌اند.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
جناب آقای دکتر علیقلی اردلان وزیر امور خارجه.
از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا جناب آقای سلدن چیپین سفیر کبیر کشورهای متحده آمریکا نمایندگان مزبور پس از ارائه و مبادله اختیارنامه‌های خود و تشخیص صحت آن درباره مواد ذیل موافقت نموده‌اند:
ماده اول - برای مقاصد این موافقتنامه:
الف - مقصود از لفظ "مقامات هواپیمایی" در مورد کشورهای متحده آمریکا هیأت هواپیمایی کشوری (Civil Aeronautics Board) و هر شخص‌یا هیأتی است که مجاز باشد وظایفی را که اکنون هیأت هواپیمایی کشوری انجام می‌دهد انجام دهد و در مورد ایران مراد اداره کل هواپیمایی کشوری و‌هر شخص یا هیأتی است که مجاز باشد وظایفی را که اکنون اداره کل هواپیمایی کشوری انجام می‌دهد انجام دهد.
ب - مقصود از "مؤسسه هواپیمایی معینه" مؤسسه‌ای است که یکی از طرفین متعاهدین به طرف متعاهد دیگر کتباً اعلام کند که آن مؤسسه یا خط‌خطوط مشخصی را که در برنامه خط سیر ضمیمه این موافقتنامه صورت داده شده است دائر خواهد نمود.
پ - مقصود از لفظ "قلمرو" یک کشور اراضی و آبهای مجاور آن است که تحت حاکمیت یا سیطره یا حمایت یا قیمومت یا سرپرستی آن کشور باشد.
ت - مقصود از لفظ "سرویس هوایی" هر سرویس هوایی است که در اوقات معین به وسیله هواپیما برای حمل و نقل عمومی مسافر یا پست یا بار انجام‌گیرد.
ث - مقصود از "سرویس هوایی بین‌المللی" سرویس هوایی است که از فراز قلمرو بیش از یک کشور عبور کند.
ج - مقصود از "توقف به منظور رهایی غیر از حمل و نقل" فرود آمدن است برای هر مقصودی جز پیاده و سوار کردن مسافر یا بارگیری و باراندازی یا‌تحویل دادن و تحویل گرفتن پست.
ماده دوم -
الف - هر یک از طرفین متعاهدین به طرف متعاهد دیگر حقوق لازمه را به شرح ذیل برای به کار انداختن سرویسهای هوایی توسط‌مؤسسات هواپیمایی معینه اعطا می‌کند. حق ترانزیت - حق توقف به منظورهایی غیر از حمل و نقل - حق ورود و خروج بازرگانی برای حمل و نقل‌بین‌المللی مسافر و بار و پست در نقاط واقعه در قلمرو آن کشور که در هر یک از خطوط مصرحه در بند مربوط برنامه خط سیر ضمیمه این موافقتنامه نام‌برده شده است.
ب - و نیز مقرر است که در مناطق جنگ یا مناطقی که در اشغال نظامی است یا مناطقی که جنگ و اشغال نظامی در آن تأثیر داشته است دائر نگاه‌داشتن اینگونه سرویسها منوط به تصویب مقامات صلاحیتدار نظامی خواهد بود.
ماده سوم - افتتاح سرویس هوایی در یک خط مصرح توسط مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی یکی از طرفین متعاهدین بعد از آن که طرف متعاهد مزبور‌مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی مزبور را برای خط مزبور تعیین کند و طرف متعاهد دیگر اجازه مقتضی برای دائر ساختن خط صادر نماید در هر موقع‌ممکن است. طرف متعاهد دیگر تحت شرایط مقرره در ماده چهارم مکلف خواهد بود بی آن که تأخیری بی‌جهت روا دارد این اجازه را بدهد مشروط به‌این که قبل از اجازه اشتغال به کارهایی که در این موافقتنامه مورد نظر است مؤسسه یا مؤسسات معینه در برابر مقامات صلاحیتدار هواپیمایی طرف‌مزبور طبق قوانین و مقرراتی که از طرف مقامات مزبور علی‌القاعده به موقع اجرا گذاشته می‌شود بالضروره واجد شرایط باشند.
ماده چهارم - هر یک از طرفین متعاهدین این حق را محفوظ می‌دارد که از دادن اجازه مذکور در ماده سوم این موافقتنامه برای دائر کردن مؤسسه‌هواپیمایی که طرف متعاهد دیگر تعیین نموده خودداری کند یا اجازه را باطل نماید یا شرایطی را که لازم بداند بر مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی تحمیل‌کند و این در صورتی است که متقاعد نشود که مالکیت عمده مؤسسه مزبور و نظارت مؤثر در مؤسسه هواپیمایی مزبور به اتباع طرف متعاهد دیگر‌واگذار شده باشد یا در صورتی که مؤسسه هواپیمایی مزبور قوانین و مقررات مذکور در ماده پنجم این موافقتنامه را رعایت نکند یا در صورتی که‌مؤسسه هواپیمایی مزبور یا دولتی که آن مؤسسه را تعیین نموده است به وجه دیگری از عهده ایفاء تعهدات مندرجه در این موافقتنامه یا از عهده اجراء‌شرایطی بر نیاید که تحت آن شرایط حقوق مزبور طبق این موافقتنامه اعطا گردیده است مشروط به این که بی‌مشورت قبلی با طرف دیگر شرایطی‌تحمیل نگردد.
ماده پنجم -
الف - قوانین و مقررات یکی از طرفین متعاهدین مربوط به اجازه ورود یا عزیمت طیاراتی که به هواپیمایی بین‌المللی اشتغال دارند در‌قلمرو آن کشور یا مربوط به کار افتادن و پرواز اینگونه هواپیماها هنگامی که در قلمرو آن کشور باشد شامل هواپیماهای مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی‌معینه طرف متعاهد دیگر خواهد بود و هواپیماهای مزبور هنگام ورود یا عزیمت از قلمرو طرف متعاهد اول و هنگامی که داخل قلمرو طرف متعاهد‌اول باشد قوانین و مقررات مزبور را رعایت خواهد نمود.
ب - قوانین و مقررات یکی از طرفین متعاهدین مربوط به اجازه ورود یا عزیمت مسافرین و کارکنان و محمولات هواپیما از قبیل مقررات مربوط به‌ورود و ترخیص و مهاجرت و گذرنامه و گمرک و قرنطینه را مسافرین و کارکنان یا محمولات طرف متعاهد دیگر هنگام ورود یا عزیمت و هنگامی که در‌قلمرو طرف متعاهد اول باشد خودشان یا نمایندگانشان رعایت خواهند نمود.
ماده ششم - هیچیک از مقررات این موافقتنامه طوری تفسیر یا تلقی نخواهد شد که حقوق انحصاری و مانع لاغیری به طرف متعاهد دیگر یا مؤسسات‌هواپیمایی آن اعطاء یا مؤسسات هواپیمایی هر کشور دیگری را برکنار کند یا تبعیض علیه آن مؤسسات روا دارد.
ماده هفتم - هیچیک از مقررات این موافقتنامه طوری تفسیر یا تلقی نخواهد شد که به مؤسسات هواپیمایی معینه یکی از طرفین متعاهدین در قلمرو‌طرف متعاهد دیگر حق بدهد در ازاء کرایه یا پاداش مسافر یا بار یا پست به مقصد نقطه دیگری در همان قلمرو قبول کند.
ماده هشتم - مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی معینه طرفین متعاهدین به طور منصفانه و متساوی فرصت خواهد داشت سرویسهایی را که مورد موافقت‌قرار گرفته است در خطوط مصرحه بین قلمرو یکدیگر به کار اندازند.
ماده نهم - ضمن دائر شدن سرویسهای اصلی مندرجه در این موافقتنامه توسط هر یک از طرفین متعاهدین منافع مؤسسات هواپیمایی طرف متعاهد‌دیگر در نظر گرفته خواهد شد تا نسبت به سرویسهای که طرف متعاهد دیگر در تمام یا قسمتی از همان خطوط ترتیب می‌دهد تأثیر ناروایی نداشته‌باشد.
ماده دهم - گواهینامه‌های قابلیت پرواز و گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی را که یکی از طرفین متعاهدین صادر کند یا برای آن اعتبار قائل شود و‌هنوز به قوت خود باقی باشد طرف متعاهد دیگر برای دائر ساختن خطوط و سرویسهای مندرجه در این موافقتنامه معتبر خواهد شناخت مشروط به‌این که مقرراتی که به موجب آن مقررات این گونه گواهینامه‌ها یا پروانه‌ها صادر گردیده یا برای آن اعتبار قائل شده‌اند با حداقل موازینی که ممکن است‌در تعقیب قرارداد هواپیمایی کشوری بین‌المللی برقرار شود برابری کند یا بالاتر باشد.
لکن هر یک از طرفین متعاهدین این حق را محفوظ می‌دارد که از شناختن گواهینامه‌های صلاحیت و پروانه‌هایی که کشور دیگری به اتباع طرف متعاهد‌مزبور داده است به منظور پرواز از فراز قلمرو خود امتناع کند.
ماده یازدهم - برای جلوگیری از کارهای تبعیض‌آمیز و برای تأمین رفتار مساوی طرفین متعاهدین توافق دارند که:
الف - هر یک از طرفین متعاهدین ممکن است عوارض عادلانه و معقولی برای استفاده از فرودگاه‌های عمومی و سایر تسهیلاتی که تحت نظارت خود‌دارد وضع کند یا اجازه دهد وضع شود. لکن هر یک از طرفین متعاهدین موافقت دارد که عوارض مزبور بیشتر از عوارضی نباشد که هواپیماهای خود آن‌کشور که در سرویسهای بین‌المللی مشابهی کار می‌کنند برای استفاده از فرودگاه‌ها و تسهیلات مزبور می‌پردازند.
ب - سوخت روغنهای مخصوص چرب کردن و لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسائل عادی و مواد ذخیره‌ای که یکی از‌طرفین متعاهدین یا اتباع او وارد قلمرو طرف متعاهد دیگر نماید و فقط به منظور استفاده هواپیمای طرف متعاهد مزبور باشد بر اساس معامله متقابله از‌حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و حقوق و عوارض ملی دیگر معاف خواهد بود.
پ - سوخت و روغنهای مخصوص چرب کردن و لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسائل عادی و مواد ذخیره‌ای که در‌هواپیمای مؤسسات هواپیمایی یکی از طرفین متعاهدین نگاه داشته شود و آن هواپیما مجاز باشد در خط و سرویسهای مندرجه در این موافقتنامه کار‌کند و پس از ورود به قلمرو یا خروج از قلمرو طرف متعاهد دیگر بر اساس معامله متقابله از حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و سایر حقوق و عوارض‌ملی معاف خواهد بود ولو این که هواپیمای مزبور آن لوازم را در پروازهای خود در قلمرو مذکور مورد استفاده قرار دهد یا مصرف کند.
ت - سوخت و روغنهای مخصوص چرب کردن و سایر لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسایل عادی و سایر مواد ذخیره که‌با هواپیمای مؤسسات هواپیمایی یکی از طرفین متعاهدین در قلمرو طرف دیگر حمل شود و در سرویسهای بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد بر اساس‌معامله متقابله از حقوق گمرکی و مالیات و رسوم داخلی و عوارض بازرسی و سایر حقوق و عوارض ملی معاف خواهد بود.
ماده دوازدهم - سرویسهای هوایی که از طرف مؤسسات هواپیمایی موجب این موافقتنامه دائر و در دسترس عموم گذاشته شود با احتیاجاتی که عامه‌از سرویسهای مزبور دارند ارتباط یا تناسب نزدیک خواهد داشت.
در مورد سرویسهایی که به موجب این موافقتنامه یکی از مؤسسات هواپیمایی معینه دائر کند طرفین متعاهدین هر دو تفاهم دارند که نخستین هدف‌سرویسهای مزبور همواره تهیه ظرفیت کافی برای تأمین حوائج حمل و نقل بین کشور متبوع آن مؤسسه و کشورهایی خواهد بود که مقصد نهایی حمل‌و نقل باشد. حق پیاده و سوار کردن مسافر و بارگیری و باراندازی محمولات بین‌المللی که مبداء و مقصد آن کشورهای ثالث باشد و در نقطه یا نقاطی در‌خطوط مصرحه در این موافقتنامه صورت گیرد طبق اصول کلی بسط و توسعه موافق ترتیب صحیحی که مورد قبول هر دو طرف متعاهد است اجرا‌خواهد شد و تابع این اصل کلی خواهد بود که ظرفیت باید متناسب باشد با:
الف - احتیاجات حمل و نقل بین کشور مبداء و کشورهای مقصد نهایی حمل و نقل و
ب - احتیاجات خط هواپیمایی سرتاسری و.
پ - احتیاجات حمل و نقل منطقه‌ای که خط مزبور از آن منطقه می‌گذرد پس از آن که سرویسهای محلی و ناحیه‌ای به حساب آورده شود.
ماده سیزدهم - تعرفه‌هایی که در خطوط مندرجه در این موافقتنامه وضع می‌شود با توجه لازم به کلیه عوارض مربوطه از قبیل مخارج دائر نگاه داشتن و‌نفع معقول و تعرفه‌های موضوعه مؤسسات نقلیه دیگر و همچنین با در نظر گرفتن اوصاف ممیزه هر سرویس باید نرخهای معقول باشد و مطابق‌مندرجات بندهای ذیل تعیین خواهد شد:
الف - تعرفه‌های مؤسسات هر یک از طرفین متعاهدین برای نقاطی که بین قلمرو کشورهای متحده آمریکا و قلمرو ایران واقع و در برنامه خط سیر که‌ضمیمه است بدان اشاره شده است طبق مقررات این موافقتنامه موکول به تصویب مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین خواهد بود و مقامات مزبور‌مطابق تعهداتی که به موجب این موافقتنامه دارند در حدود اختیارات قانونی خود عمل خواهد کرد.
ب - هر تعرفه‌ای که یکی از مؤسسات هواپیمایی هر یک از طرفین متعاهدین پیشنهاد کند لااقل سی (۳۰) روز جلوتر از تاریخ شروع آن باید به مقامات‌هواپیمایی هر دو طرف متعاهد تسلیم شود مشروط به این که مدت سی (۳۰) روز مزبور را بتوان در موارد خاصی در صورت توافق مقامات هواپیمایی‌هر یک از طرفین متعاهدین تقلیل داد.
پ - برای هر مدتی که هیأت هواپیمایی کشوری کشورهای متحده آمریکا آیین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوایی راInternational Air Transport Association تصویب نموده است هر موافقتنامه‌ای بدین طریق درباره تعرفه منعقد شود و شامل مؤسسات‌هواپیمایی کشورهای متحده آمریکا گردد منوط به تصویب هیأت مزبور خواهد بود. موافقتنامه‌هایی که از مجرای این دستگاه درباره نرخ منعقد شود‌ممکن است همچنین طبق اصول مندرجه در بند (الف) فوق مستلزم تصویب مقامات هواپیمایی دولت ایران نیز باشد.
ت - طرفین متعاهدین توافق دارند که مندرجات بندهای (ث) و (ج) و (چ) این ماده درباره طرز اقدام در موارد ذیل اجرا خواهد شد:
۱- هر گاه در مدتی که طرفین متعاهدین آیین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوایی را تصویب کرده است موافقتنامه صریحی‌درباره تعرفه در مدت معقولی توسط یکی از طرفین متعاهدین به تصویب نرسد یا کنفرانس مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوایی نتواند درباره تعرفه‌ای‌توافق نماید یا.
۲- هر موقعی که آیین‌نامه مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوایی شامل نشود یا.
۳- چنانچه یکی از طرفین متعاهدین در هر موقع کناره‌گیری کند یا مجدداً آن قسمت از آیین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل‌هوایی را که مربوط به این ماده است تصویب ننماید.
ث - در صورتی که به موجب قانون به مقامات هواپیمایی کشورهای متحده آمریکا اختیار داده شود که تعرفه‌های منصفانه‌ای مطابق اصول اقتصادی‌برای حمل و نقل هوایی اشخاص و اموال به وسیله سرویسهای بین‌المللی تعیین کند و تعرفه‌های پیشنهادی را به طریقی معوق نماید که هیأت‌هواپیمایی کشوری اکنون مجاز است نظیر آن اقدام را در مورد اینگونه تعرفه‌ها برای حمل و نقل هوایی اشخاص و اموال در داخله کشورهای متحده‌آمریکا به عمل آورد و هر یک از طرفین متعاهدین از آن تاریخ طوری از اختیار خود استفاده خواهد کرد که هر گاه به تشخیص مقامات هواپیمایی طرف‌متعاهدی که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی آن تعرفه یا تعرفه‌هایی برای حمل و نقل هوایی از قلمرو یک طرف متعاهد به نقطه یا نقاطی در قلمرو‌طرف متعاهد دیگر پیشنهاد کند که منصفانه و مطابق اصول اقتصادی نباشد از اجرای چنین تعرفه یا تعرفه‌ها جلوگیری شود. هر گاه یکی از طرفین‌متعاهدین به وصول اعلامیه مذکور در بند (ب) فوق از تعرفه‌ای که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر پیشنهاد کرده است ناراضی باشد‌عدم رضایت خود را قبل از انقضای پانزده (۱۵) روز اول از سی (۳۰) روز مذکور به طرف متعاهد دیگر اعلام خواهد نمود و
طرفین متعاهدین کوشش‌خواهند کرد در مورد نرخ مقتضی توافق حاصل کنند.
هر گاه چنین توافقی حاصل شود هر یک از طرفین متعاهدین کمال مجاهدت را به عمل خواهد آورد که تعرفه مزبور را در مورد مؤسسه یا مؤسسات‌هواپیمایی خود به موقع اجرا گذارد.
هر گاه در پایان مدت سی (۳۰) روز مذکور در بند (ب) فوق توافق حاصل نشود تعرفه پیشنهادی مزبور ممکن است به طور موقت اجاره شود تا این که‌مطابق طریقه مندرجه در بند (ج) ذیل اختلاف حل گردد مگر آن که مقامات هواپیمایی کشور مؤسسه حمل و نقل هوایی مربوطه صلاح خود را در‌تعلیق اجرای تعرفه مزبور بداند.
ج - قبل از آن که چنین اختیاری به مقامات هواپیمایی کشوری متحده آمریکا داده شود هر گاه یکی از طرفین متعاهدین از تعرفه پیشنهادی مؤسسه یا‌مؤسسات هواپیمایی هر یک از طرفین متعاهدین برای سرویسهای مربوطه از قلمرو یک طرف متعاهد به نقطه یا نقاطی در قلمرو طرف متعاهد دیگر‌ناراضی باشد عدم رضایت خود را قبل از انقضاء پانزده (۱۵) روز اول از مدت سی (۳۰) روز مذکور در بند (ب) فوق به طرف دیگر اعلام خواهد نمود و‌طرفین متعاهدین کوشش خواهند کرد درباره تعرفه مقتضی توافق حاصل نمایند.
هر گاه چنین توافقی حاصل شود هر یک از طرفین متعاهدین کمال مجاهدت را به عمل خواهد آورد که موجبات اجرای تعرفه مزبور را که مورد موافقت‌واقع شده است توسط مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی خود فراهم سازد.
این موضوع مورد تصدیق است که هر گاه چنین توافقی قبل از انقضاء سی (۳۰) روز مزبور حاصل نشود طرف متعاهدی که نسبت به تعرفه مزبور‌معترض است ممکن است برای جلوگیری از شروع یا ادامه سرویس مزبور با تعرفه مورد شکایت اقداماتی را که لازم بداند به عمل آورد.
چ - هر گاه در هر موردی طبق بندهای (ث) و (چ) این ماده مقامات هواپیمایی طرفین متعاهدین پس از مشاوره‌ای که بر اثر شکایت یکی از طرفین‌متعاهدین نسبت به تعرفه پیشنهادی یا تعرفه موجود مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر آغاز شود نتوانند درباره تعرفه مقتضی در مدت‌معقولی توافق حاصل نمایند به درخواست هر یک از طرفین مقررات ماده ۱۶ این موافقتنامه اجرا خواهد شد.
ماده چهاردهم - مقامات هواپیمایی هر یک از طرفین متعاهدین به درخواست مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر اطلاعات و آمار مربوط به حمل بار‌و مسافر را از قلمرو طرف متعاهد دیگر و به مقصد قلمرو طرف مزبور به وسیله سرویسهایی که مورد موافقت واقع گردیده و از طرف مؤسسه یا‌مؤسسات هواپیمایی معینه طرف متعاهد اول انجام شده است به طرف متعاهد دیگر خواهند داد و مراد اطلاعات و آماری است که معمولاً از طرف‌مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی معینه تهیه و به مقامات هواپیمایی دولت متبوعه خود برای انتشار تقدیم می‌گردد. هر گونه اطلاعات اضافی درباره آمار‌حمل و بار مسافر که مقامات هواپیمایی یکی از طرفین متعاهدین از مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر بخواهد پس از تقاضا منوط به بحث و توافق‌بین طرفین متعاهدین خواهد بود.
ماده پانزدهم -
الف - هر گاه یکی از طرفین متعاهدین مایل به تغییر مقررات این موافقتنامه باشد ممکن است درخواست کند که بین مقامات صلاحیتدار‌طرفین متعاهدین مشاوره به عمل آید و مشاوره مزبور طی مدت شصت روز از تاریخ تقاضا شروع خواهد شد.
همچنین در صورتی که یکی از طرفین‌متعاهدین مایل شود درباره اجرا یا تفسیر شرایط این موافقتنامه مشورتی به عمل آورد به طریق مشابهی اقدام به عمل خواهد آمد. هر زمان مقامات‌مذکور درباره تغییر این موافقتنامه توافق حاصل نمایند تغییر مزبور پس از آن که به وسیله تبادل یادداشت از مجاری سیاسی تأیید گردید به موقع اجرا‌گذاشته خواهد شد و فوراً به اطلاع شورای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری خواهد رسید.
ب - تغییراتی که هر یک از طرفین متعاهدین در مسیر خطوط هوایی مصرحه بدهد به استثنای تغییر نقاطی که از مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی معینه‌در قلمرو طرف متعاهد دیگر بهره‌مند می‌شوند به عنوان تغییرات در این موافقتنامه تلقی نخواهد شد بنابراین مقامات هواپیمایی هر یک از طرفین‌متعاهدین ممکن است یکطرفه مبادرت به تغییرات مزبور بنماید مشروط به این که هر تغییری بی‌درنگ به مقامات هواپیمایی طرف متعاهد دیگر اعلام‌شود.
ماده شانزدهم - هر گاه اختلافی بین طرفین متعاهدین در مورد تفسیر یا اجرای این موافقتنامه و برنامه خط سیر که ضمیمه آن است پیش آید طرفین‌متعاهدین در وهله نخست کوشش خواهند نمود اختلاف را به وسیله مذاکره مستقیم بین خود حل و فصل نمایند. اگر نتوانند با مذاکره مستقیم اختلاف‌را حل و فصل نمایند اختلاف مزبور برای گزارش مشورتی به شخص دیگر یا هیأت دیگری که با توافق طرفین متعاهدین تعیین شود یا به حکمیت هیأتی‌مرکب از سه داور یک داور به انتخاب هر یک از طرفین متعاهدین و داور سوم با توافق دو داور دیگر ارجاع خواهد شد مشروط به این که از اتباع‌هیچیک از طرفین متعاهدین نباشد. هر یک از طرفین متعاهدین در ظرف دو ماه از تاریخ تسلیم یادداشت سیاسی توسط هر یک از طرفین به طرف دیگر‌دائر به تقاضای حکمیت یک داور تعیین خواهد نمود و درباره داور سوم در ظرف یک ماه پس از انقضاء مدت دو ماه مزبور توافق حاصل خواهد شد.
اگر هر یک از طرفین متعاهدین داور خود را در ظرف دو ماه تعیین نکند یا اگر درباره داور سوم در مهلت معینه توافق حاصل نشود هر یک از طرفین‌متعاهدین ممکن است از رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست نماید که داور یا داوران را انتخاب و بدین سمت لزوماً منصوب کند. طرفین‌متعاهدین کمال مجاهدت را در حدود اختیارات خود طبق قوانین اساسی مربوطه به عمل خواهند آورد که نظری که در گزارش مشورتی اظهار شده‌است اجرا شود.
مخارج هیأت حکمیت بین طرفین متعاهدین متساویاً تقسیم خواهد شد.
ماده هفدهم - اگر معاهده یا موافقتنامه عمومی چند جانبه‌ای درباره حقوق سرویسهای مرتب هوایی بین‌المللی نسبت به حمل و نقل بار و مسافر در‌مورد طرفین متعاهدین اجرا شود این موافقتنامه طوری اصلاح خواهد شد که با مقررات معاهده یا موافقتنامه مزبور منطبق گردد.
ماده هجدهم - این موافقتنامه و کلیه اصلاحات آن و قراردادهای مربوط به آن در سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری ثبت خواهد شد.
ماده نوزدهم - هر یک از طرفین متعاهدین در هر موقع ممکن است قصد خود را برای فسخ این موافقتنامه به طرف دیگر اعلام کند. چنین اخطاری باید‌در همان موقع برای سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری نیز فرستاده شود. هر گاه چنین ابلاغی صادر شود این موافقتنامه یک سال پس از تاریخ وصول‌ابلاغ مزبور فسخ خواهد شد مگر آن که با توافق طرفین متعاهدین اخطار مربوط به قصد فسخ (موافقتنامه) قبل از انقضاء مدت مزبور مسترد شود. اگر‌طرف متعاهد دیگر وصول اخطار را اعلام نکند چهارده روز پس از وصول اخطار به سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری اخطار مزبور دریافت شده‌تلقی خواهد گردید.
ماده بیستم - همین که دولت ایران تصویب این موافقتنامه را به دولت کشورهای متحده آمریکا اعلام کند در تاریخ وصول اعلامیه مزبور این موافقتنامه‌به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
برای گواهی مراتب فوق امضاکنندگان ذیل نمایندگان تام‌الاختیار طرفین که اجازه لازم از دولتهای مربوطه خود داشتند این موافقتنامه را در دو نسخه‌امضاء نمودند و به مهر خود ممهور ساختند.
این موافقتنامه به تاریخ روز بیست و ششم دی ماه سال یک هزار و سیصد و سی و پنج در تهران به زبانهای فارسی و انگلیسی در دو نسخه تنظیم شد و‌هر دو متن متساویاً معتبر است.
از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا از طرف دولت ایران
برنامه خط سیر
۱- مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی که از جانب دولت کشورهای متحده آمریکا تعیین گردد حق خواهد داشت سرویسهای هوایی در هر یک از خطوط‌مصرحه از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف قرار گرفته است در هر دو جهت دائر نماید و هواپیماهای آن طبق برنامه معین در نقاطی که در این بند‌تصریح شده است در ایران فرود آید:
از کشورهای متحده آمریکا به سوی تهران و یا آبادان و نقاط ماوراء آن از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف قرار گرفته است.
۲- مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی که از جانب دولت ایران تعیین گردد حق خواهد داشت سرویسهای هوایی از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف‌قرار گرفته است در هر دو جهت دائر نماید و هواپیماهای آن طبق برنامه معین در قلمرو کشورهای متحده آمریکا در خطی که به تاریخ بعد معین خواهد‌شد فرود آید.
۳- نقاط واقعه در خطوط مصرحه ممکن است به اختیار مؤسسه یا مؤسسات هواپیمایی معینه در هر پرواز یا در همه پروازها حذف گردد.
موافقتنامه فوق مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و برنامه خط سیر ضمیمه قانون موافقتنامه حمل و نقل هوایی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت‌کشورهای متحده آمریکا بوده و صحیح است.
نایب رئیس مجلس شورای ملی - امان‌الله اردلان