روز رستاخیز ملی ۲۸ امرداد ۱۳۳۲

پس از نجات آذربایجان و پس از آن که مجلس شورای ملی ایران دادن امتیاز نفت به شوروی را رد کرد ، پیوندهای سیاسی ایران با شوروی بسیار کاسته شد. شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در درازای اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی سیاست بی‌طرفی را در پیش گرفت. ایران منشور آتلانتیک را امضا کرد و به قوای محور یعنی آلمان و ژاپن اعلام جنگ داد، افزون بر آن کشور شاهنشاهی ایران در بنیان سازمان ملل متحد نقش ارزنده ای داشت. سرانجام این سیاست این بود که شورای امنیت سازمان ملل متحد این بود که ایران را در برابر شوروی پشتیبانی کرد و استقلال و تمامیت ارضی ایران را که در خطر بود به ایرانیان بازگرداند. با آغاز جنگ سرد، ایران در سایه سیاست محمدرضا شاه پهلوی با کشورهای غربی همکاری نزدیک پیداکرد. سفر محمدرضا شاه پهلوی به اروپا و سفر شاهنشاه در سال پسین به ایالات متحده امریکا این پیوند با غرب را استوارتر کرد.

با اینکه شوروی در بدست آوردن امتیاز نفت شکست خورد ولی کوشش کرد که ایران را همواره زیر نفوذ شوروی بیاورد و از نفوذ غرب در ایران بکاهد. دو کشور ایران و شوروی بیش از هزار وششصد کیلومتر مرز مشترک داشتند و دارند، در درازای اشغال ایران به وسیله ارتش سرخ، شوروی حزب توده را در ایران بنیان کرد. شمار جاسوسان کا - گ - ب در ایران بالاترین شمار عوامل جاسوسی شوروی در گیتی بود. پس از شکست در جداسازی آذربایجان و دیگر استان های شمالی ایران، شوروی برآن شد که یک برنامه سیستماتیک و دراز مدت در ایران پیاده کند. حزب توده با دپارتمان های گوناگون، مانند کمیته ترور، کمیته افسران توده ای در ارتش و شهربانی، کمیته سازمان دادن به سندیکاها، کمیته در دست گرفتن آموزش و پرورش با رخنه در میان آموزگاران دبستان دبیرستان و به ویژه دانشگاه و کمیته رخنه در میان کارمندان دولت در وزارتخانه ها و سازمان های دولتی و وابسته به دولت. در سطح سیاسی و حزبی، ایده ناسیونال فرانت یا جبهه ملی که به وسیله کمونیست های آلمان در جمهوری دموکراتیک آلمان