جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/برج شهیاد آریامهر
| درگاه شهبانو فرح پهلوی | برج شهیاد آریامهر | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
برج شهیاد آریامهر به دستور شهبانو فرح پهلوی در یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران طراحی و ساخته شد.[۱] در سال ۱۳۴۵ طرح نماد شناسایی ایران میان معماران ایرانی از سوی دفتر شهبانو فرح پهلوی به مسابقه گذاشته شد. سرانجام پروژه مهندسی جوان بیست و شش ساله‌ای به نام حسین امانت دانش‌آموخته دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برنده شد.
در روز ۱۱ آبان ماه ۱۳۴۶ شاهنشاه آریامهر در آیینی لوحه بنای برج شهیاد را به مناسبت دو هزار و پانسدمین سال شاهنشاهی ایران در میدانی که ساخته خواهد شد، برنشاندند. در آیین برنشاندن لوحه شهیاد نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، وزیر کشور، وزیر آبادانی و مسکن، رییس هیات مدیره شرکت نفت، شهردار تهران و شماری از بزرگان فنی و ادبی تهران بودند.
پیرامون میدان گروهی از دانش آموزان دختر دبیرستان‌ها با پرچم ایران و شاخه گلی در دست ایستاده بودند. در داخل میدان گروه دیگری از دختران دبیرستانی در دو رده با شاخه‌های گل و در پیشاپیش آنان هفت دختر سپیدپوش با شمعدان و لاله و آیینه در دست ایستاده بودند. هنگامی که هلیکوپتر شاهنشاه در آسمان میدان نمایان شد، میهمانان ابراز شور و شادمانی کردند. پس از نشستن هلیکوپتر و پیاده شدن شاهنشاه آریامهر دو دختر خردسال دسته گلی پیشکش کردند. آنگاه تیمسار صفاری شهردار تهران خوش آمد گفت و سرود ملی ایران نواخته شد و شاهنشاه از برابر گارد احترام گذشتند و در جایگاه ویژه قرارگرفتند. پس از کوتاه زمانی شهردار تهران گزارشی درباره وضع میدان و دگرگونی‌های اجتماعی و انقلاب شاه و مردم به آگاهی همایونی رسانید. شهردار با اشاره به پیوند دیرینه مردم ایران با شاهنشاه خود و ابراز سپاسگزاری مردم از کارهایی که انجام شده است از شاهنشاه درخواست کرد تا « لوح یادبود بنای شهیاد » را برنشانند. در این هنگام شاهنشاه آریامهر به مرکز میدان رفتند و لوحه یادبود را در زمین کارگزاشتند. سپس شاهنشاه از مهندسان پروژه و مهندسان اجراکننده پروژه درباره نخشه و ماکت میدان پرسش‌های فرمودند. شاهنشاه آریامهر هم چنین درباره چگونگی پیاده‌روسازی دستورهای تازه‌ای به مهندسان اجراکننده دادند و آنان را بسیار تشویق کردند.
میدان شهیاد بزرگترین میدان ایران است که بیضی شکل و به پهنه ۱۱۲٬۰۰۰ متر مربع ساخته می‌شود. پروژه میدان از مهندس حسین امانت است و مهندس زاهدی، مهندس ناصحی و مهندس خرمی اجراکنندگان آن هستند. در این میدان هتل بزرگی از سوی اوقاف و یک مرکز ایرانشناسی، و در زمین‌های پیرامون آپارتمان سازی و فروشگاه سازی خواهد شد. در میان این میدان نمایشگاهی از آثار شاهنشاهی دو هزار و پانسد ساله ایران بنیاد می‌شود و منشور دوازده گانه انقلاب شاه و مردم نیز در میدان کارگزارده خواهد شد.
ساختن برج شهیاد آریامهر در ۱۱ آبان ماه ۱۳۴۸ آغاز شد و ۲۸ ماه به درازا کشید.
معماری برج شهیاد آمیزه‌ای از معماری دوران هخامنشی و ساسانی است. این بنای سه طبقه دارای چهار بالابر و دو راه پله و ۲۸۶ پلکان است. در پهنه زیرین برج شهیاد آریامهر چندین موزه، سالن نمایش، نگارخانه و کتابخانه قراردارد.
درازای این بنا ۶۳ متر، بلندای آن از زمین ۴۵ متر است. در ساخت برج آزادی چهل و شش هزار قطعه سنگ بریده و پرداخت شده به کار رفته‌است. در این بنا، قوس اصلی وسط برج، نمادی از طاق کسری انوشیروان در دوره پادشاهی ساسانیان است.
میدان شهیاد آریامهر بیضی فرم است این میدان با ۴۴۵ متر درازا و ۲۷۵ متر پهنا، پهنه‌ای به بزرگی ۱۲۲٫۳۷۵ متر مربع دارد. در بخش زیرین شهیاد آریامهر غرفه‌هایی از سامانه‌های شاهنشاهی پیش از اسلام در یک سو و غرفه‌هایی از سامانه‌های پس از اسلام برپا شده است. در محور غربی میدان غرفه سامانه پهلوی است که لوحه‌هایی از منشور نه‌گانه انقلاب شاه و مردمزینت بخش آن است.
برای دیدار از موزه بازدیدگنندگان با آسانسور به اشکوب زیرین بنا می‌روند و در آنجا سالن سخنرانی و کتابخانه و موزه بزرگ و سالن دیداری شنیداری‌های تاریخ ایران و غیره قراردارد.
گشایش شهیاد آریامهر
اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی پس از پایان یافتن بخشی از جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران که با بودن پادشاهان و رییس جمهورهای بیش از هفتاد کشور در تخت جمشید برگزار شد به همراهی برخی از سران دیگر کشورها به تهران بازگشتند.
در روز ۲۴ مهرماه ۱۳۵۰ شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو و برخی از سران دیگر کشورها در آیین بزرگداشت اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ در شهر ری آرامگاه بنیانگذار ایران نوین را گلباران کردند و تاج گل‌های بسیار باشکوهی بر آرامگاه بزرگ مرد تاریخ ایران نهادند.
شامگاه شاهنشاه آریامهر و سران برخی از کشورهای میهمان، در میدان شهیاد گردآمدند. اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران در آیین با شکوهی برج شهیاد آریامهر و موزه تاریخ ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران و سالن شنیداری و دیداری را برای بهره‌برداری گشودند و از منشور حقوق بشر کوروش بزرگ پرده‌برداری کردند.
در ساعت ۱۸ و سی دقیقه شاهنشاه آریامهر و میهمانان بلندپایه ملت ایران با خودرو به میدان شهیاد تشریف فرما شدند. پیشتر علیاحضرت شهبانو با همسران سران و بزرگان کشورهایی که در بزرگداشت ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران و ارج نهادن به ملت بزرگ ایران به تخت جمشید آمده بود و خاندان شاهنشاهی پهلوی، امیرعباس هویدا نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، هیات دولت، سناتورهای مجلس سنا، نمایندگان مجلس شورای ملی، سفیران و نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی و سران و بزرگان کشوری و لشکری ایران همگی در میدان شهیاد چشم به راه رسیدن اعلیحضرت و میهمانان بودند.
زمانی که خودرروی شاهنشاه آریامهر وارد میدان شهیاد شد، اهالی پایتخت که پیرامون میدان گردآمده بودند با غریو "جاوید شاه جاوید شاه" میدان را به لرزه درآوردند. سپاهیان انقلاب، پیشاهنگان و دانش آموزان نیز در پیرامون میدان ایستاده بودند. پرچم‌های همه کشورهایی که در جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به مردم ایران پیوسته بودند در اهتزاز بود.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در جایگاه ویژه نشستند و میهمانان نیز در جاهایی که برای آنها پیش بینی شده بودند قرارگرفتند. شاهنشاه مهندس امانت آرشیتکت بنای شهیاد را پذیرفتند و کار مهندس امانت را ستودند.
سپس آقای نیک پی شهردار تهران گزارشی رسا برای اعلیحضرت شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو و میهمانان خواند:
- اعلیحضرتا - علیاحضرتا
- در این سال فرخنده که به نام کوروش کبیر نامگذاری شده و خاطره فروزان ۲۵ قرن استقلال ایران و خدمات گرانبهای قوم ایرانی به تمدن و فرهنگ بشری تجدید و باشکوه و عظمتی خاص مورد ستایش و تجلیل قرار می‌گیرد برای جان نثار موجب کمال افتخار است که به نمایندگی از طرف ساکنان پایتخت جشن دوهزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را به پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر تبریک و تهنیت عرض کرده و مقدم میهمانان عالیقدر اعلیحضرتین را به پایتخت کشور شاهنشاهی ایران گرامی دارد، شاهنشاهی ایران که ۲۵۰۰ سال پیش از به دست کوروش بزرگ بر شالوده متین پیوندهای ملی و رعایت حقوق بشر بنیانگذاری شده و در خلال قرون و اعصار به صورت مقدس‌ترین ودیعه نسل به نسل به دست توانای شاهنشاهان نامدار این سرزمین کهنسال پاسداری شده است، امروز از موهبت زمامداری، رهبری و شاهنشاهی برخوردار است که با اعلام و اجرای اصول انقلاب سفید شاه و مردم چهره اقتصادی و اجتماعی ایران را در جهت پیشرفت و پیروزی کشور و سرفرازی و بهروزی همه طبقات مردم دگرگون کرده و با عنایت به جنبه‌های بشر دوستانه و تعالیم کوروش کبیر نقش تاریخی خود را در تامین عظمت و سربلندی شاهنشاهی ایران جاودانی فرموده‌اند.
- از درگاه یزدان پاک مسئلت دارد که نظام شاهنشاهی و ملت بزرگ ایران همواره سرفراز و پایدار بمیاند و سهم خود را در نگهبانی مواریث مقدس ملی و گسترش فرهنگ اصیل ایرانی و نیل به تمدن بزرگ به شایستگی ایفا کند. در پایان عرایض خویش از پیشگاه خویش از پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر استدعا دارد بنای یادبود شهیاد آریامهر را که از طرف مردم ایران به منظور بزرگداشت این جشن فرخنده و ادای احترام نسبت به رهبر عظیم الشان ایران ایجاد شده است به قدوم مبارک مزین و اجازه فرمایند لوحه‌ای که طلای ناب را که اصول دوازده گانه انقلاب بزرگ ایران همراه با شادباش‌های صمیمانه مردم پایتخت به طور برجسته برآن نقش شده است به پیشگاه ذات اقدس شاهانه تقدیم دارد.
در این هنگام شهردار آقای نیک پی لوحه طلایی را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر پیشکش نمود. که بر روی لوحه نوشته شده بود:
- چنین باشد خواست خداوند بزرگ که جشن فرخنده دو هزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران در دوران سلطنت پرافتخار اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران که با به کاربستن اصول دوازده‌گانه شاه و مردم عصر درخشان عظمت و سعادت کشور را پی‌ریزی فرموه‌اند برگزار گردد. برای بزرگداشت و یادبود این روز خجسته شهردار پایتخت این لوحه زرین را که مبین حق‌شناسی و نشانه احساسات پاک و راستین مردم شهر تهران است به پیشگاه همایونی تقدیم می‌دارد. شهردار پایتخت - غلامرضا نیک پی مهر ماه ۱۳۵۰ هجری شمسی
سپس اعلیحضرت همایون آریامهر ایران و علیاحضرت شهبانو و میهمانان از موزه شهیاد بازدید کردند.
در این موزه برجای ماندنی‌های تاریخی ایران که از دوره‌های بسیار دور و پیش از تجاوز اسلام به ایران گردآوری شده بود به نمایش گزارده شد. در این بازدید شاهنشاه از مسولان پرسش‌هایی می‌فرمودند .
در پایان آیین گشایش شهیاد آریامهر، آتشبازی بسیار باشکوهی انجام شد
فرتورهای ساختمان شهیادآریامهر
روزنامه اطلاعات آگهی پروژه شهیاد آریامهر ۱۳۴۵
روزنامه اطلاعات آگاهی از گشایش شهیاد آریامهر
شاهنشاه آریامهر در آیین باشکوهی شهیاد آریامهر را می‌گشایند
نیز نگاه کنید به
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی - تهران ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/دومین کنگره جهانی ایرانشناسی - شیراز ۲۱ تا ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/سران دیگر کشورها در تخت جمشید
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/استادیوم آریامهر
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/مدرسه‌های یادبود جشن‌ها
منبع