جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران
| نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی - تهران ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران | منشور حقوق بشر کوروش |
جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، در روزهای ۱۷ تا ۲۶ مهر ماه ۱۳۵۰ در سی‌امین سالگرد شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر برای زنده کردن هویت ایرانی و بزرگداشت این ملت کهن و ارج به تاریخ غنی ایران، پیشاهنگ همه فرهنگ‌ها و تمدن‌های جهان برگزار شد. سی سال شاهنشاهی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر، سی سالی بود که برای شاهنشاه و ملت ایران دربرگیرنده سال‌هایی پر از فراز و نشیب و رنج و اشغال کشور و چندین بار خطر تجزیه شدن کشور بود. جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، سرافرازی هر ایرانی که بداند از تبار جمشید است و نه از تبار تازی و مغول، جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران برای فروردین ماه ۱۳۴۲ پس از پیروزی انقلاب شاه و مردم و آزاد ساختن بیش از ۷۵٪ جمعیت ایران یعنی دهقانان که بنده و اجیر فئودال‌های سرسپرده استعمار بودند، و هم چنین آزاد ساختن نیمی از جمعیت ایران بعنی زنان ایران با تغییر قانون انتخابات و برداشتن دو شرط، یکی زن بودن و دیگر سوگند خوردن به "قرآن مجید" و دادن آزادی دین به ملت ایران و دگرگون ساختن گاهنامه کشور ایران به گاهنامه شاهنشاهی با سرچشمه شمارش از زادروز کوروش بزرگ برنامه ریزی شده بود. برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران با آشوب سرسپردگان استعمار یعنی زمینداران بزرگ و واپسگرایان و کمونیست ها در روز ننگین ۱۵ خرداد ماه ۱۳۴۲ به زمانی دیگر فرافکنده شد.
استاد فردوسی با شاهکارش شاهنامه، شاهنشاهی ایران را در اوج و شکوه و بزرگی‌اش به چامه کشید. فردوسی شاهنامه را با آغاز تاریخ در گیتی آغاز کرد و تا زمانی که زنده بود سی سال، در چامه‌های شاهنامه تاریخ ایران را بنگاشت و هویت ایرانی و زبان پارسی را زنده نگاه داشت. با جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، می‌بایستی که تاریخ ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران نمایان شود و در زمان مدرن راهش ادامه یابد. جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران برای ایرانیان روشن می‌سازد، چه کسانی هستند، از کجا می‌آیند و چه سهم بزرگی در تمدن بشر روی کره زمین دارند. جهانیان همه این ایده را دریافتند و سیاستمداران، سران کشورها، پژوهشگران، ایران شناسان، رهبران دین‌های جهان این ایده نوبل را با سرافرازی و شادمانی پذیرفتند و همگی آمادگی خود را اعلام داشتند و از جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران یک پروژه جهانی ساختند. جهانیان در برابر منشور حقوق بشر کوروش بزرگ که با دادن آزادی در داشتن هر دین و یا نداشتن دین و برابری انسان‌ها با یکدیگر، سر فرود آوردند و با سرفرازی در این جشن شرکت کردند. سامانه پهلوی ایران را در جایگاه ملت‌های پیشرفته دنیا قرارداد و ایران و ایرانی را از یوغ استعمارگران رهانید، سامانه پهلوی ایران را در جایگاه ملت‌های پیشرفته با برپایی دولت کارآ، سیستم مدرن آموزش و پرورش، بهداشت و درمان مردم ایران، پای ساخت‌های مدرن کشور، کارخانه‌های صنعتی برای تولید کالاهای مورد نیاز داخلی و صادرات، پول با ارزش قابل تعویض در دنیا، امنیت باورنکردنی در کشور، و برخورداری از احترام جهانی سیاسی قرارداد. با این جشن‌ها نشان این که تاریخ ایران با حمله تازی به ایران آغاز نشده است بلکه با بنیان شاهنشاهی ایران به دست کوروش بزرگ، نیای بزرگ همه ایرانیان، دگرگون ساختن تقویم به تقویم شاهنشاهی با زادروز کوروش بزرگ شد.
جشن‌های دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران یک جشن جهانی بود، بهترین و خردمندترین کسان در سراسر دنیا برای این جشن کار کردند. سران کشورهای نیرومند گیتی به تخت جمشید آمدند تا در بزرگداشت جشنی که به همه جهانیان تعلق دارد شرکت کنند. سراسر ایران آذین بسته شد، فرتورها و تندیس‌های شاهنشاهان ایران برپا گردید و پرچم‌های سه رنگ شیر وخورشید نشان در اهتزاز درآمدند. شهیاد آریامهر و موزه تاریخ ایران و استادیوم آریامهر گشوده و پهنه جشن و سرور و پایکوبی و دست افشانی ایرانیان شد.
ایرانیان از آزادی‌هایی که کوروش بزرگ به مردم ایران داد آگاه هستند. با این جشن جهانی دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، بزرگداشت آن برپا شد، ایرانیان می دانستند که برای پاسداری کشور و فرهنگ و تمدن و دارایی هایشان می باید در برابر دشمنان پدافند کنند. در ایران دو دشمن بزرگ علیه این آزادی‌ها وجود داشت و دارد، اسلامیون و کمونیست‌ها. برای اسلامیون تاریخ با اسلام آغاز می‌شود و آرمان اسلامیون این است که روزی اسلام همه جهان را فراگیرد. برای کمونیست‌ها تاریخ، تاریخ جنگ طبقاتی است و آرمان آنان برپایی دیکتاتوری پرولتاریا است تا همه جهان کمونیستی شود. جشن‌های جهانی دوهزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران در این دو گروه، آتشی جهنمی برپا ساخت و از آنجا که آرمان هر دو گروه اشغال جهان است، با یکدیگر در جنگ علیه دنیای آزاد یکی شدند. پروپاگاندای اسلامی این جشن‌های جهانی را علیه اسلام خواند و هر که را در این جشن‌ها شرکت کرده بود، دشمن اسلام نامید. پروپاگاندای کمونیستی گفت که ایرانیانِ بیچاره چپاول می‌شوند تا با پول مردم جشن‌های طلایی برپا شود. اسلامیون می‌گویند هویت ایرانی وجود نباید داشته باشد اسلام باید باشد، نشان‌های اسلامی باید باشد، نه نشان‌های ایرانی و نشان شیر و خورشید و تخت جمشید. کمونیست‌ها می‌گویند هویت ایرانی و مرزهای ایران باید برداشته شود و آنچه که استالین و لنین و انور خوجه و مائو ستونگ می‌گوید باید آرمان هر کسی که در این کشور زندگی می‌کند شود و خود را ایرانی خواندن و هویت ایرانی داشتن باید از میان برداشته شود. کمونیست‌ها دشواری داشتند که مادر کمونیستی یعنی اتحاد جماهیر شوروی حضرت پادگورنی در جشن‌های بنیانگذاری ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران شرکت کرد و شاهنشاه ایران و سیاست اعلیحضرت را ستود و همکاری نزدیک شوروی با دولت ایران آغاز شد. با این کار، کمونیست‌ها که در واقع ضد دین هستند پشتیبان اصلی‌اشان را از دست دادند.
در جهنم وجودشان اسلامیون و کمونیست‌ها پیمان بستند و نوآوری‌هایی کردند: هویت، یعنی ترکیبی از هویت اسلامی و کمونیستی "نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی ". در کنگره سیزدهم کنفدراسیون دانشجویان خائن ایرانی در فرانکفورت آلمان غربی که روزهای ۲۲ - ۱۸ دی ماه ۱۳۵۰ برابر با ۱۲ - ۸ ژانویه ۱۹۷۲ برگزار شد، این پیمان میان کمونیست‌ها و اسلامیون به رهبری روح الله خمینی را با رای همه تصویب و جنگ مسلحانه علیه حکومت ایران اعلام کردند.[۱] از این زمان همکاری نزدیک دانشجویان کنفدراسیون با یاسر عرفات و معمر قذافی رهبر لیبی برای دیدن دوره‌های آدم کشی، بمبگذاری و ایجاد ترس و وحشت میان مردم ایران آغاز شد. دوباره لحظه‌های سرنوشت ساز در تاریخ ایران آغاز شد. جنگ بی آغاز و بی پایان میان نیک و بد میان هوخشتر و اهریمن، میان حقیقت و دروغ، میان آزادی و بندگی و میان نور و تاریکی.
ایرانیان! همه با یکدیگر به روزهای پر از خوشبختی، شادمانی، موسیقی، دست افشانی، هلهله و رفاه و آسایش و امنیت و بدون دغدغه زندگی، روزهای با شکوهی که ایران و ایرانی از احترام جهانی برخوردار بود، روزهایی که جشن‌های ایرانی با فر و بزرگی در کشور ایران در سایه شاهنشاه ایران برپا می‌شد بیاندیشیم همه به ایران بیاندیشیم !!
پژوهش‌های ایرانشناسی پایه‌های جشن‌های ۲۵۰۰ امپراتوری پارس
مشاور فرهنگی وزارت دربار شاهنشاهی در سال ۱۳۳۷ پیشنهاد کرد که جشنی در بزرگداشت سالروز بنیانگذاری امپراتوری پارس برگزار شود. پیشنهاد مشاور فرهنگی وزارت دربار شاهنشاهی بسیار مورد توجه شاهنشاه قرارگرفت زیرا هم راستای سیاست شاهنشاه بود که پیوند فرهنگی تاریخی میان تاریخ ایران نوین و تاریخ باشکوه کهن ایران پیش از یورش اسلام و تازیان پابرهنه به ایران برقرار شود. دشواری کار در آن بود که در یاد ایرانیان، دوران با شکوه ایران کهن، تنها به فرم چامه‌سرایی، مانند شاهنامه فردوسی و شاهنامه خوانی درآمده بود و نوشتار علمی و پژوهشی وجود نداشت. پژوهش‌های علمی درباره تاریخ باستان ایران در رشته‌های گوناگون علمی پراکنده شده بودند و با یکدیگر پیوندی نداشتند. برای نمونه زبانشناسان، زبان پهلوی و دیگر زبان‌های ایران را بررسی می‌کردند و یا باستانشناسان با کندن جاهای تاریخی، به سندهایی دست می‌یافتند و یا پژوهشگران در ادبیات به بررسی چامه‌ها و نوشتارها می‌پرداختند ولی چتری که همه این پژوهش‌ها را دربربگیرد نبود. افزون بر آن، پژوهش‌ها درباره ایران کهن در دست بیگانگان بود و نه ایرانیان. در دوره قاجار امتیاز کند و کاو جاهای باستانی ایران به خارجیان داده شد و بدین روی بسیاری از گنجینه‌های تاریخی ایران و کتاب‌های دست نوشته با ارزش از ایران بیرون برده شدند. دانشگاه تهران[۲] و موزه ایران باستان و فرهنگستان ایران نزدیک به ۲۵ سال پیشتر از این تاریخ از سوی اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ[۳] بنیان شد و دانشکده‌هایی که آغاز به کار کردند، بیشتر در زمینه پزشکی، مهندسی، کشاورزی و دامداری بودند تا نیازهای نخستین مردم ایران را برآورده سازند. با این پیشنهاد بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری امپراتوری پارس، پیشنهاد گسترش کرسی‌های ایرانشناسی که وجود داشتند و بنیان کرسی‌های ایرانشناسی در داخل و خارج از کشور پیوند خورد. کمیته ویژه‌ای به سرپرستی حسین علاء وزیر دربار شاهنشاهی تشکیل شد. هموندان این کمیته دکتر شجاع‌الدین شفا مشاور فرهنگی وزارت دربار شاهنشاهی، دکتر سعید نفیسی، دکتر رضازاده شفق، مطیع‌الله حجازی، سپهبد امان‌الله جهانبانی، حسن تقی‌زاده، دکتر فرهاد رییس دانشگاه تهران، محمود مهران وزیر فرهنگ و علی اصغر حکمت وزیر امور خارجه بودند. دبیرخانه مرکزی کمیته نیز بنیان شد و دکتر شجاع‌الدین شفا به دبیری کمیته برگزیده شد.
دولت با تصویب مجلس شورای ملی از اضافه درآمد مالیات غیرمستقیم و از بودجه‌هایی که از سال‌های پیش باقی مانده بودند و خرج نشده بودند و هم چنین از راه فروش تمبر پست در داخل و خارج از کشور، و به ویژه کمک‌های مالی از سوی صاحبان صنایع و بازرگانان و دیگر میهن‌پرستان بودجه این آیین را فراهم ساخت. در امرداد ماه ۱۳۳۹ جواد بوشهری در دیداری که با شاهنشاه آریامهر داشت بودجه پیش بینی شده را ۲۵٬۰۰۰٬۰۰۰ تومان به آگاهی رسانید.
نامه سپاس به یاری دهندگان مالی
برنامه ریزی جشن بنیانگذاری ۲۵۰۰ سال امپراتوری پارس
پیشنیه
در فروردین سال ۱۳۴۲ در سراسر ایران جشن‌های بنیانگذاری دو هزار و پانسد سال امپراتوری پارس قرار بود برگزار شود. برنامه جشن‌ها که در سال ۱۳۳۹ خورشیدی ریخته شده بود:
- کتابی درباره چگونگی کوروش بزرگ، روش حکومت و پیروزی‌های وی به زبان‌های پارسی، ترکی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی و ایتالیایی نوشته شود.
- فیلم‌های مستند کوتاه درباره تخت جمشید و پاسارگارد به زبان‌های پارسی، ترکی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی و ایتالیایی ساخته شود.
- فیلم ارزنده زندگی کوروش از سوی یکی از شرکت‌های فیلمساز پرآوازه بین المللی تهیه شود.
- برگردان و چاپ کتاب‌های تاریخ نویسان یونانی گزنفون و هرودت به پارسی انجام پذیرد.
- برگزاری کنگره ایرانشناسان برای سخنرانی و پژوهش درباره کوروش، زندگی کوروش و تاریخ بر جای مانده از کوروش.
- برپایی نمایشگاه باستانشاسی دوره مادها.
- برگزاری نمایشگاه کتاب و هنر با کتاب‌هایی از کتابخانه ملی ایران و کتابخانه شاهنشاهی
- برپایی نمایشگاه هنرهای مدرن و باستانی
- برپایی نمایشگاه پوشاک ایران کهن
برای جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، نشان ویژه طراحی خواهد شد و سرود ویژه‌ای نیز سراییده و خوانده خواهد شد. در شیراز تندیس کوروش بزرگ برپا خواهد شد. در خیابان‌های میان شیراز و تخت جمشید و پاسارگاد تاق نصرت زده خواهد شد. تمبرهای ویژه کوروش با فرتورهای تاریخ شاهنشاهی ایران چاپ خواهد شد. افزون بر آن، نشان‌ها و سکه‌های یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران زده می‌شود. فرمان شاهنشاهی صادر خواهد شد و بر پایه این فرمان سال ۱۳۴۲ "سال کوروش" نامیده خواهد شد.
برنامه جشن‌های فروردین ماه ۱۳۴۲
در سال ۱۳۴۲ جشن‌هایی در دو روز برگزار خواهد شد. برنامه این دو روز جشن بدین قرار خواهد بود:
- ۱. جشن‌ها با سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران از رادیو تلویزیون آغاز خواهد شد و همزمان در سراسر گیتی نیز پخش می‌شود.
- ۲. روز آغاز جشن‌ها تعطیل همگانی خواهد بود.
- ۳. در بامداد روز جشن، آیین شکرگزاری برای هزاران سال نگاهبانی از ایران برگزار خواهد شد.
- ۴. شاهنشاه ایران به سوی آرامگاه کوروش می‌روند.
- ۵. اعلیحضرت شاهنشاه ایران در کاخ آپادانا بزرگان کشور را بار می‌دهند.
- ۶. در تخت جمشید چندین آیین اجرا خواهد شد:
- - رژه نظامی در مرودشت
- - رژه در یونیفورم نظامی مادها و دیگر یونیفورم‌های نظامی دوره‌های تاریخی دیگر
- - رژه نظامی با پرچم‌های باستانی ایران
- - رژه پیشاهنگان و ورزشکاران و دختران و پسران ایل‌های ایران
- - نمایش ورزش‌های نوین و باستانی ایران و مسابقه‌های تیراندازی، اسب دوانی و چوگان.
- - رژه گارد شاهنشاهی ایران.
- ۷. رژه در همه شهرهای ایران که در آن پادگان ارتش شاهنشاهی وجود دارد.
- ۸. سان از نیروی هوایی و نیروی دریایی.
- ۹. همه کسانی که دست اندرکار برگزاری جشن هستند جامه مادها را بر تن می‌کنند.
- ۹. از همه استان‌ها مشعل بدستان به سوی تخت جمشید به راه می‌افتند.
- ۱۰. شامگاه پیشاهنگان در کوهستان‌ها آتش‌های بزرگی می‌افروزند.
- ۱۱. ویرانه‌های تخت جمشید با نورافکن روشن خواهند شد.
- ۱۲. در تخت جمشید دست افشانی باله و سمفونی با نام تخت جمشید برگزار می‌شود.
- ۱۳. نمایش نور و سدا در تخت جمشید نشان دهنده تاریخ کهن ایران و زمان هخامنشی
- ۱۴. یک ایستگاه راه آهن، دانشگاه شیراز، یک یکان نظامی، خیابان‌ها، میدان‌ها و شماری از بیمارستان‌ها نام کوروش بر آنها نهاده می‌شود.
- ۱۵. اعلیحضرت شاهنشاه ایران محمد رضا شاه پهلوی آریامهر فرمانی صادر می‌کنند که تاریخ خورشیدی ایران به تاریخ شاهنشاهی دگرگون می‌شود.
- ۱۷. همه پسرانی که در این روز زاده و نام کوروش بر آنها نهاده شود از شاهنشاه ایران پیشکش دریافت می‌کنند.
- ۱۸. عفو زندانیان.
یک سال پیش از آغاز جشن‌ها، یک نمایشگاه با ۳۰۰ برجای ماندنی ایران باستان در کشورهای گوناگون اروپایی به نمایش در خواهد آمد.
کوروش در کتاب مقدس
- ... خداوند کوروش را برگزیده و به او توانایی بخشیده تا پادشاه شود و سرزمین‌ها را فتح کند و پادشاهان مقتدر را شکست دهد. خداوند دروازه‌های بابل را به روی او باز می‌کند. دیگر آنها به روی کوروش بسته نخواهند ماند. خداوند می‌فرماید: ای کوروش، من پیشاپیش تو حرکت می‌کنم، کوه‌ها را صاف می‌کنم، دروازه‌های مفرغی و پشت بندهای آهنی را می‌شکنم. گنج‌های پنهان شده در تاریکی و ثروت‌های نهفته را به تو می‌دهم. آن گاه خواهی فهمید که من خداوند، خدای اسرائیل هستم و تو را به نام خوانده‌ام. من تو را برگزیده‌ام تا به اسرائیل که خدمتگزار من و قوم برگزیده من است یاری نمایی. هنگامی که تو هنوز مرا نمی‌شناختی، من تو را به نام خواندم. من خداوند هستم و غیر از من خدایی نیست. زمانی که مرا نمی‌شناختی، من به تو توانایی بخشیدم، تا مردم سراسر جهان بدانند که غیر از من خدایی دیگر وجود ندارد و تنها من خداوند هستم... من زمین را ساختم و انسان را بر روی آن خلق کردم. با دست خود آسمان‌ها را گسترانیدم. ماه و خورشید و ستارگان زیر فرمان من هستند. اکنون نیز کوروش را برانگیخته‌ام تا به هدف عادلانه من جامه عمل بپوشاند. من تمام راه‌هایش را راست خواهم ساخت. او بی‌آنکه انتظار پاداش داشته باشد، شهر من اورشلیم را بازسازی خواهد کرد و قوم اسیر مرا آزاد خواهد ساخت... اشعیا باب ۴۵
- ... در سال اول پادشاهی کورش، پادشاه پارس، خداوند آن چه را که توسط ارمیای نبی فرموده بود، به انجام رساند. خداوند کورش را بر آن داشت تا فرمانی صادر کند و آن را نوشته به سراسر سرزمین پهناورش بفرستد. این است متن آن فرمان: من، کورش پادشاه پارس، اعلام می‌دارم که خداوند، خدای آسمان‌ها، تمام ممالک جهان را به من بخشیده است و به من امر فرموده است که برای او در شهر اورشلیم که در یهودا است خانه‌ای بسازم. بنابراین، از تمام یهودیانی که در سرزمین من هستند، کسانی که بخواهند می‌توانند به آن جا بازگردند و خانه خداوند، خدای اسرائیل را در اورشلیم بنا کنند. خدا همراه ایشان باشد... عزرا باب ۱
در امرداد ماه ۱۳۳۸ خورشیدی در استکهلم پایتخت سوئد، کنگره بین المللی یهودیان با شرکت کنندگانی از پنجاه کشور برگزار شد. در این کنگره با رای همه، تصویبنامه‌ای دستینه شد که کمیته‌ای برای یادبود کوروش بزرگ برگزیده شود زیرا کوروش در تاریخ یهودیان جایگاه ویژه‌ای داراست همانگونه که در تورات آمده است. همه سازمان‌های یهودی و جامعه‌ها و انستیتوهای یهودی خواسته شد نشست‌های یادبود کوروش بزرگ را برنامه ریزی کنند.
زرتشتیان سراسر جهان نیز آیین‌های یادبود کوروش بزرگ را برنامه ریزی کردند. نام میدانی در آن بخش از تهران که بیشتر زرتشتیان زندگی می‌کنند، به میدان کوروش دگرگون شد. زرتشتیان سراسر جهان برای برگزاری جشن بزرگداشت ۲۵۰۰ سال کوروش بزرگ پول هنگفتی گردآوری کردند و به کمیته برگزاری جشن‌ها پیشکش کردند.
واتیکان نیز برآن شد که در جشن‌های ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران زمین بر پایه نوشتارهای کتاب مقدس درباره کوروش شرکت کنند. هسته مرکزی جشن این است که بزرگی کوروش و اینکه کوروش که بود را بر پایه کتیبه‌ای که در بابل پیدا شده بود، به جهانیان نشان دهد:
- همه کسانی که در امپراتوری ایران زندگی می‌کنند حقوق برابر و حق بهره‌مندی برابر دارند. همه مردم حق آزادی بیان، آزادی دین و انجام آیین‌های دینی خود را دارند. خدایان به معبدهای خودشان بازگردانده می‌شود. موبدان می‌تواند دوباره به امور دینی بپردازند. همه معبدها دوباره درهایشان را باز می‌کنند، زندانیان و بردگان که از راه‌های دور آورده شده‌اند دوباره به میهن خود باز می‌گردند.
همانگونه که کوروش همواره می‌گفت او به یک خدا باور دارد. ولی! کوروش به همه مردمان این آزادی را داد که خودشان انتخاب کنند و اینکه کوروش آزادی باورها را به مردم ایران داد، نشانگر بزرگی اوست. بدین روی آرمان یادبود کوروش این است که اندیشه‌های این بزرگ مرد را به دیگران بشناسانند و برای صلح و آزادی تبلیغ کنند.
انقلاب شاه و ملت
 |
بیانات شاهنشاه آریامهر محمدرضا شاه پهلوی از بلوای ۱۵ خرداد
|
| آیا مشکلی با شنیدن این پرونده دارید؟ راهنمای رسانه را ببینید. | |
بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها در بزرگداشت ۲۵۰۰ سال امپراتوری ایران با دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی در کشور ایران همزمان بود. اگر حقوقی که ایرانیان در زمان کوروش بزرگ از آن بهره‌مند بودند را با حقوقی که تا سال ۱۳۰۴ بسنجیم، ایرانیان در ۲۵۰۰ سال پیشتر زندگی آزاد، با آسایش، و با امنیتی را داشتند. قاجاریان اشغالگر بیگانه زمینهای ایران را اشغال کردند و خود را زمینداران بزرگ خواندند و ایرانیان را چون بندگان بر روی زمینهای کشاورزی ایران به کار کردن واداشتند و دسترنج ایرانیان را از آنها گرفتند و فروختند و در جیب‌های بی انتهای خود نهادند. ملایان آیین زرتشت را از ایرانیان گرفتند و کسانی که از دین اسلام گریزان بودند را سر بریدند و آزادی دین را که از زمان کوروش بزرگ در ایران وجود داشت از میان برداشتند و از "دین اسلام" ایدئولوژی حکومت ساختند یعنی اسلام باید در ایران حکومت کند.
محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران برآن شدند که این آزادی‌ها و حقوق را به ایرانیان بازگردانند. در رفرم قانون انتخابات آرمان شاهنشاه ایران این بود انتخابات آزاد باشد و جدا از جنسیت و وابستگی به هرگونه دین و آیین باشد. دگرگونی قانون انتخابات دربرگیرنده دادن حق انتخاب به نیمی از جمعیت کشور، بانوان ایران و برداشتن سوگند به قرآن و دگرگون ساختن آن به "سوگند به کتاب آسمانی" برای هر ایرانی زن و مرد با هر دین و آیینی یا بدون دین و آیین بود. پس از آنکه فئودال‌های بزرگ ایران که از قاجاریان و روضه خوانان بودند[۴] از تصمیم دولت آگاه شدند، انقلاب شاه و ملت را تهدید بزرگی برای سود خود دیدند. در اینجا بود که واپسگرایان اسلامی و قاجاریان بیگانه به ایران دست در دست یکدیگر نهادند و با برپایی آشوب در کشور، تلاش در جلوگیری از انقلاب شاه و ملت کردند. اوج مقاومت سیاسی در برابر دادن حقوق ایرانیان به ایرانیان با آشوب روز ننگین ۱۵ خرداد ماه ۱۳۴۲ خود را نشان داد.[۵] خمینی و همدستان قاجاری اش پیروزی انقلاب شاه و ملت را در رفراندوم ششم بهمن ماه ۱۳۴۱ نادیده گرفتند[۶] و تلاش کردند که با زور و اسلحه و آتش زدن اموال مردم ایران و اتوبوس دختران مدرسه‌ای، اندیشه‌های بیمار خود را هم چنان به ایرانیان بچپانند. از این زمان همانگونه که روح الله خمینی گفت روز ۱۵ خرداد ماه ۱۳۴۲ روز آغاز انقلاب اسلامی شد. در آن زمان ایرانیان به شهربانی رفتند و درخواست کردند که به آنها اسلحه داده شود تا با دشمنان ایران و ایرانی بجنگند، تا با یاری و پشتیبانی مردم ایران، انقلاب شاه و ملت به اجرا دربیاید.
در این فضای تب زده‌ی آشفته برگزاری جشن ۲۵۰۰ سال امپراتوری ایران ناشدنی بود. پس از تبعید روح‌الله خمینی به ترکیه، شاهنشاه در سخنرانی در ۲۵ آبان ماه ۱۳۴۳ برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را به زمانی در آینده فراافکندند.
دو کار ارزنده از برنامه‌ریزی‌ها در این زمان انجام پذیرفت، یکی برقراری نخستین کنگره بین‌المللی ایرانشناسی در تهران ۱۶ - ۹ شهریور ماه ۱۳۴۵ خورشیدی و دیگری آگهی برای ساختن برج شهیاد بود که در سال ۱۳۴۵ اعلام شد و آرشیتکت‌های ایرانی در آن شرکت جستند. زیر نظر مستقیم علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی پروژه یک مهندس جوان ایرانی، مهندس حسن امانت برنده شد و ساختمان برج آغاز گردید.
در یکی از نشست‌های کمیته که در پیشگاه شهبانو فرح پهلوی برگزار شد، درباره نشان جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران گفتگو شد. سرانجام فرتور استوانه کوروش که بر روی آن نخستین منشور حقوق بشر نوشته شده است با ۲۵ کنگره پیرامون استوانه که نمودار ۲۵ قرن شاهنشاهی ایران و برگرفته از نقش‌های تخت جمشید است، نشان جشن‌های شاهنشاهی ایران شد.
نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی - تهران ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵
نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی در روز چهارشنبه ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵ در تالار فردوسی دانشگاه تهران برگزار شد که با سخنان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر گشایش یافت:
- ما افتخار می‌کنیم که تمدن و فرهنگ ما از آغاز تمدن و فرهنگ انسانی و دنیایی بوده است، متفکران ما، فلاسفه و عرفا و نویسندگان و شعرای ما همواره دیدی بشری داشته و از دیدگاه اخلاق و معنویت به جهان و جهانیان نگریسته‌اند، آنچه مایه اصلی ادب و حکمت ایران است محبت و پیوستگی است و آنچه اساس تاریخ کهنسال ما است نیز همین توجه عمیق به اصول معنویت و اخلاق ماست، ما نه از آن جهت به تاریخ تمدن و فرهنگ خود احترام می‌گذاریم که سابقه پیروزی‌ها و استیلاهای نظامی نداشته باشیم، زیرا شما خود بهتر از ما می دانید که ما در گذشته طولانی خویش یکی از پهناورترین امپراتوری‌های جهان را داشته‌ایم و می دانید که تاریخ ما آکنده از این پیروزی‌ها است.
- با این همه ما افتخار اصلی خویش را آن پیروزی‌هایی می دانیم که در طول تاریخ در راه توسعه و تکامل تمدن و فرهنگ بشری، در راه ترویج دانش و اندیشه به دست آورده‌ایم.
- پر ارج ترین سپاهیان، طی هزاران سال، آن مردان و زنانی بودند که در تمام تاریخ کهنسال ایران مشعل دانش و فرهنگ را در برابر تند بادهای حوادث فروزان نگاهداشته‌اند . آن را درخشانتر و فروزنده تر به نسل‌های دیگر سپرده‌اند.
- برای ما پیروزی‌های واقعی در احساس همین حقیقت نهفته است. زیرا هر استیلای جغرافیایی و نظامی خواه نا خواه با دوران بازگشت و انحطاطی همراه است ولی این ارزش‌های معنوی هیچ وقت و با هیچ نیرویی از میان نمی‌رود.
- امروز شما آمده‌اید تا همراه با ابراز دوستی خود به تاریخ و فرهنگ ایران صفحات تازه‌ای از این تاریخ را ورق بزنید و شاید مطالب ناگفته‌ای را در این باره بگویید.
- ما این تاریخ را با اطمینان خاطر در معرض و نقد و بررسی شما می‌گذاریم زیرا یقین داریم که در حساب سود و زیان آن سربلند خواهیم بود. ما همواره براین عقیده بوده‌ایم و هستیم که فرهنگ ما از فرهنگ کلی بشری جدا نیست و خوب می دانیم که در طول این تاریخ کهن بیش از آنچه به دیگران داده‌ایم از دیگران گرفته‌ایم.
- ما این واقعیت را با سربلندی تذکر می‌دهیم زیرا شاید در بازار سود و زیان تاریخ، این تنها کالایی باشد که دهنده آن نه تنها چیزی از دست نمی‌دهد بلکه چیز زیادتری نیز به دست می‌آورد.
در این کنگره بیش از ۱۲۰ ایران‌شناس از سراسر گیتی و ۸۰ ایران‌شناس برجسته و نامی از ایران شرکت داشتند. ریاست عالیه این کنگره را شاهنشاه بر عهده داشتند و حسن تقی زاده رییس کنگره و شجاع‌الدین شفا رییس کتابخانه پهلوی، مدیر عامل کنگره بودند.[۷]
ساختمان شهیاد آریامهر
در سال ۱۳۴۵ پروژه بنایی نمادین ایران میان معماران ایرانی از سوی دفتر شهبانو فرح پهلوی به مسابقه گذاشته شد. سرانجام پروژه مهندسی جوان به نام حسین امانت دانش‌آموخته دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برنده شد. ساختن برج شهیاد آریامهر در ۱۱ آبان ماه ۱۳۴۸ آغاز شد و ۲۸ ماه به درازا کشید.[۸]
بنیان کمیته عالی جشن‌ها
برنامه‌ریزی‌ها و روند انجام آن از سال ۱۳۴۹ خورشیدی شتاب یافت. با بیماری جواد بوشهری رییس شورای جشن‌ها عبدالرضا انصاری جانشین وی شد. کمیته برگزاری جشن‌ها به ریاست وزیر دربار اسدالله علم در مهر ماه ۱۳۴۹ نشستی برپا کرد که در آن برگزاری دومین کنگره جهانی ایرانشناسی برنامه‌ریزی شد. اسدالله علم گزارشی به پیشگاه شاهنشاه تقدیم کرد و شاهنشاه تاریخ برگزاری جشن‌های شاهنشاهی را برای ۱۷ مهرماه و برپایی دومین کنگره جهانی ایرانشناسی برای ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰ فرمودند. شهبانو نیز ریاست عالیه کمیته عالی را پذیرفتند. ریاست این کمیته با وزیر دربار و دیگر هموندان آن: مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، عبدالرضا انصاری رئیس شورای‌عالی جشن‌ها، هرمز قریب رئیس کل تشریفات دربار، شجاع‌الدین شفا معاون فرهنگی وزارت دربار، تیمسار نصیری رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور، امیر متقی معاون اداری وزارت دربار و مهندس رضا قطبی رئیس سازمان رادیو تلویزیون ایران بودند.
در نشست‌هایی که در پیشگاه شاهنشاه ایران برگزار می‌شد، عبدالرضا انصاری پیشنهاد کرد برای شرکت مستقیم مردم در جشن‌ها شایسته است که ۲۵۰۰ دبستان از سوی مردم و با پول مردم ساخته شود و دختران و پسران سپاهی دانش در این دبستان‌ها درس بدهند. پروژه ساختن ۲۵۰۰ دبستان از سوی رسانه‌های همگانی به آگاهی ملت ایران رسید و ملت چنان از این پیشنهاد استقبال کردند که باور کردنی نبود. در پایان سال ۳۲۰۰ دبستان یادبود با پول مردم در سراسر کشور ساخته شد. سازندگان دبستان‌ها در گزینش نام این دبستان‌ها آزاد بودند، برخی نام کوروش بزرگ و برخی نامهای پیشینیان خود و یا پدر و مادر خود را برگزیدند. وزارت آموزش و پرورش این دبستان‌ها را ثبت کرد و در سال تحصیلی نوین دبستان‌ها با سپاهیان دانش دختر و پسر باز شدند و بیش از ۱۲۰٬۰۰۰ نوآموز در آن دبستان‌ها نام‌نویسی کردند.
در نشست‌های دیگر کمیته عالی هر یک از پروژه‌ها بررسی و برنامه جشن بدین گونه دگرگون شد:
۱ - اجرای آیین بزرگداشت کورش کبیر در پاسارگاد ۲ - برگزاری کنگره ایرانشناسان در دانشگاه پهلوی شیراز ۳ - اجرای آیین رژه با یکان‌هایی از ارتش شاهنشاهی ایران نمایشگر دوره‌های تاریخی ایران ۴ - اجرای برنامه نور و سدا در تخت جمشید ۵ - برپایی نمایشگاه‌ها و سخنرانی‌ها درباره تاریخ و فرهنگ ایران در همه استان‌ها، شهرستان‌ها و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های ایران در گیتی ۶ - نوشتن یک کتاب ارزشمند درباره تاریخ فرهنگ ایران به چند زبان مهم دنیا و همچنین چاپ دوباره شاهنامه بایسنقری
هم چنین کارها میان هموندان کمیته عالی بخش شد:
۱- هرمز قریب عهده‌دار امور تشریفات، ۲- مهرداد پهلبد عهده‌دار فراهم آوردن آرم‌ها، سرودها، راهنماهای آثار باستانی و نقشه‌ها و فیلم و چگونگی اجرای آیین‌های جشن ۳- تیمسار نصیری عهده‌دار امور امنیتی ۴- رضا قطبی عهده دار رپرتاژ و گزارشگران و کارهای رادیو و تلویزیونی ۵- شجاع الدین شفا عهده دار کنگره ایرانشناسان در شیراز و کشورهای خارجی ۶- امیر متقی عهده‌دار همه کارهای جشن که به وزارت دربار باز می‌گردد ۷- شورای جشن‌ها عهده دار همه کارها در پیوند با برگزاری جشن‌ها در استان‌ها و شهرستان‌ها، ساختن بناهای یادبود و برج و موزه شهیاد، برنامه نور و سدا در تخت‌جمشید و چاپ شاهنامه و کتاب‌های رسا درباره تاریخ ایران و پیگیری و هماهنگ ساختن همه برنامه‌ها با شورای جشن‌ها
افزون بر آن دستور داده شد که گزارش پیشرفت کارها در نشست‌ها به آگاهی شهبانو برسد و شاهنشاه در روند پیشبرد کارهای جشن قرارگیرند. پیشنهاد دیگر از سوی اسدالله علم این بود که تنی چند از بزرگان و سران دیگر کشورها به ویژه کشورهایی که کمیته "کوروش بزرگ " را برقرار ساخته‌اند نیز برای بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران فراخوانده شوند.
بنیاد کمیته‌های عالی ایرانشناسی در کشورهای جهان
با بنیاد کمیته عالی جشن‌های بنیانگذاری ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران، گام بعدی نوشتن کتاب‌هایی درباره تاریخ ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران و زندگی کوروش بزرگ هخامنشی بود به فارسی و دیگر زبان‌ها بود. بدین روی از هارولد آلبرت لمب تاریخ‌نویس و نویسنده امریکایی که زبان پارسی را به خوبی می‌دانست خواسته شد که کتاب "کوروش بزرگ" را بنویسد.[۹] این کتاب نخستین کتاب درباره کوروش بزرگ در سال ۱۹۶۰ برابر با ۱۳۳۹ در نیویورک چاپ شد که همزمان با تشکیل شورای جشن‌های دو هزار و پانسد سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران بود. کتاب کورورش بزرگ از سوی دکتر رضازاده شفق به پارسی برگردانده شد و با همکاری "موسسه انتشارات فرانکلین" در تیرماه ۱۳۴۰ در تهران به چاپ رسید.
در دنیا "کوروش بزرگ" توجه‌ها را به خود کشید و با کوشش‌های کمیته و دبیر کمیته شجاع الدین شفا کمیته‌های کوروش بزرگ در بسیاری از کشورها در سراسر گیتی بنیان شد. در خرداد ماه سال ۱۳۳۸ خورشیدی یک "کمیته کوروش بزرگ " در ایتالیا به ریاست باستان‌شناس و شرق‌شناس نامی ایتالیا جوزپه توچی بنیان شد.[۱۰] هم چنین در همین سال در فرانسه "کمیته فرانسوی کوروش بزرگ" بنیان نهاده شد.
اتحادیه فرهنگستان‌های ۲۷ کشور بزرگ گیتی در بروکسل به آگاهی رساند که در بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، پروژه نوشتن و چاپ فرهنگ علمی بزرگی با همکاری دانشمندان کارشناس از نوشتارهای کتیبه‌های هخامنشی و برگردان و تفسیر رسای آنها به چندین زبان زنده دنیا آغاز می‌شود. همچنین اتحادیه جهانی سازمان‌های آموزگاران و استادان دربرگیرنده ۱۴۰ سازمان ملی، آموزگاران و دبیران و استادان از ۸۷ کشور با ۱۸ میلیون هموند، در نشست سالانه خود در جاماییکا شرکت این اتحادیه را در آیین بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به آگاهی رسانید.
سرانجام کمیته عالی توانست در ۴۵ کشور، ۵۰ کمیته کوروش بزرگ و جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را بنیان نهد که ریاست و هموندی آنها با ۲۹ شاه و رییس جمهور، ۱۳۴ نخست‌وزیر و وزیر، ۱۲۸ عضوپارلمان، ۳۸۱ تن دانشگاهیان ارجمند و ۳۶۲ تن سیاستمدار، ۱۲۴ تن کارخانه‌دار و ۱۲ روزنامه‌نگار بود.
| شماره | کشور | ریاست کمیته | مقام | شماره | کشور | ریاست کمیته | مقام |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | آرژانتین | آگوستین لانوس | پرزیدنت | ۲ | آفریقای جنوبی | ژاکوب فوشی | پرزیدنت |
| ۳ | آلمان غربی | گوستاو هاینمان | پرزیدنت | ۴ | اتحاد جماهیر شوروی | رئیس انستیتوی خاورشناسی | |
| ۵ | اتریش | فرانتس یوناس | پرزیدنت | ۶ | اتیوپی | هایله سلاسی | امپراتور |
| ۷ | اردن | ملک حسین | کینگ | ۸ | اسپانیا | ژانرال فرانکو | پرزیدنت |
| ۹ | اندونزی | ژنرال سوهارتو | پرزیدنت | ۱۰ | انگلستان | پرنس فیلیپ | همسر ملکه الیزابت |
| ۱۱ | ایتالیا | جوزپه ساراکات | پرزیدنت | ۱۲ | ایالات متحده آمریکا | بانو نیکسون | همسر پرزیدنت امریکا |
| ۱۳ | برزیل | پرزیدنت | ۱۴ | بلژیک | بودوئن | کینگ | |
| ۱۵ | بلغارستان | رییس کمیته دولتی و روابط فرهنگی | ۱۶ | پاکستان | ژنرال یحیی خان | پرزیدنت | |
| ۱۷ | تایلند | کینگ | ۱۸ | ترکیه | جودت سانای | پرزیدنت | |
| ۱۹ | تونس | حبیب بورقیبه | پرزیدنت | ۲۰ | دانمارک | فردریک نهم | کینگ |
| ۲۱ | رومانی | نیکلای چائوشسکو | پرزیدنت | ۲۲ | ژاپن | شاهزاده میکاسا | برادر امپراتور |
| ۲۳ | سنگال | لئوپولدسدارسنگو | پرزیدنت | ۲۴ | سوییس | رئیس کنفدراسیون | |
| ۲۵ | سوئد | پرنس برتیل | فرزند ملکه سوئد | ۲۶ | سیلان | حاکم کشور سیلان | |
| ۲۷ | فرانسه | ژرژ پمپیدو | پرزیدنت | ۲۸ | فنلاند | کونن | پرزیدنت |
| ۲۹ | فیلیپین | بانو ایملدا مارکوس | همسر پرزیدنت | ۳۰ | کانادا | رئیس مجلس | |
| ۳۱ | کره جنوبی | چونگ پیل | پرزیدنت | ۳۲ | لوکزامبورگ | پرنس ژان گراندوک | کنت لوکزامبورگ |
| ۳۳ | لهستان | رئیس آکادمی علوم | ۳۴ | مالزی | عبدالحلیم معظم | کینگ | |
| ۳۵ | مجارستان | معاون پرزیدنت | ۳۶ | مصر | انورسادات | پرزیدنت | |
| ۳۷ | مراکش | ملک حسن دوم | کینگ | ۳۸ | نپال | ماهندرا شاه دوا | کینگ |
| ۳۹ | نروژ | پرنس هرالد | ولیعهد نروژ | ۴۰ | هلند | پرنس برنارد | همسر ملکه |
| ۴۱ | هندوستان | وی‌وی کی ری | پرزیدنت | ۴۲ | لیختن اشتاین | پرنس نیکولانوس | ولیعهد |
| ۴۳ | یوگسلاوی | مارشال تیتو | پرزیدنت | ۴۴ | یونان | کنستانتین | کینگ |
| ۴۵ | لسوتو | موشوشوئه | پرزیدنت |
بنای ۲۵۰۰ مدرسه یادبود جشن‌های شاهنشاهی
بنای ۲۵۰۰ مدرسه یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران از پیشنهادهای نوبلی بود که از سوی مردم ایران با شور فراوان روبرو شد.[۱۱] در پایان جشن‌ها بیش از ۳۲۰۰ مدرسه ساخته شد که چهره روستاهای ایران را دگرگون ساخت. بنای ۲۵۰۰ مدرسه یادبود، برنامه بزرگی بود که از سوی شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، با همکاری کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی و سازمان‌های ملی و دولتی و یاری فرد فرد ملت ایران در درازای ۶ ماه در بیش از ۳۰۰۰ روستای ایران انجام یافت. هر مدرسه یادبود با مدرنترین روش فنی و بهداشتی ساخته شد که دربرگیرنده ساختمان و میدان ورزشی می‌باشد. زمین مدرسه رایگان و در بهترین جای روستا ساخته‌شد. ساختمان مدرسه‌ها بر پایه چگونگی آب و هوای ایران بر سه گروه بخش شدند: مدرسه‌های جاهای سردسیر - مدرسه‌های جاهای بارانی و مدرسه‌های جاهای گرمسیر
جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران ۱۷ تا ۲۶ مهر ماه ۱۳۵۰
در روز ۹ شهریور ماه ۱۳۵۰ اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران ششمین دوره قانونگذاری مجلس سنا و بیست و سومین دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی را با سخنان خود گشودند:[۱۲]
- برای قوه مقننه کشور تقارن گشایش دوره تقنینیه جاری با سال تاریخی دو هزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران، واقعه‌ای است که باید به فال نیک گرفته شود زیرا این بزرگداشت بی‌نظیر یادآور عالی ترین خصائص ملی و معنوی و اصیل‌ترین ارزش‌های تاریخی و مدنی کشور ما است.
- این جشن نه تنها نمودار تاریخ پر افتخار چند هزارساله ایران بلکه در عین حال بیان کننده سهم عظیم تمدن و فرهنگ ایرانی در تکوین فرهنگ و تمدن جامعه بشری است و از این نظر همانقدر که به ما تعلق دارد، متعلق به تمام عالم بشریت است. به همین جهت است که دنیای متمدن و مترقی از همان آغاز اعلام برگزاری این جشن خود را از نزدیک در آن سهیم دانسته و شرکتی چنان وسیع و همه جانبه را آنهم در عالی ترین سطح فرهنگی و اجتماعی تدارک دیده‌است که شاید نظیری برای آن به اشکال بتوان یافت.
- پاسخ جهان مترقی به پیام پرشکوه اعصار و قرونی که در سال کوروش کبیر در کشور جاودانی ما طنین انداز شده پاسخی است که جوابگوی اصالت و عظمت این پیام است و برای ما توجه بدین واقعیت حقاً مایه افتخار است که اکنون یک بار دیگر رسالت تاریخی و کهن ایرانی در دفاع از اصیل‌ترین ارزش‌های تمدن و فرهنگ بشری کونون‌های بزرگ علمی و فرهنگی و شخصیت‌های برجسته دنیای دانش و هنر را در سراسر جهان در راه شرکت در یک بزرگداشت واحد به دور هم گرد آورده‌است. ما بنام ملت ایران از بابت این همکاری جهانی از تمام دوستان ایران در کشورهای مختلف جهان و از همه سازمان‌های دولتی و فرهنگی و اجتماعی و از کسانی که هر کدام بدون کمترین انتظار و صرفاً بخاطر احترام قلبی به تاریخ و فرهنگ کهن ایران و علاقمندی به پیشرفت‌های امروزی جامعه ایرانی سهمی در این تجلیل جهانی از مفاخر ایران به عهده گرفته‌اند تقدیر و سپاسگزاری می‌کنیم و صمیمانه امیدواریم که این همکاری بین‌المللی در آینده زمینهای برای تأمین حسن تفاهم بیشتر و اشتراک مساعی وسیعتری میان مردم نیک اندیش جهان، یعنی وسیله تحقق آن اصلی گردد که از دیرباز وجه مشخص فرهنگ و تمدن ایران بوده‌است.
- در چهار سال گذشته، رشد اقتصادی کشور ما که در سال ۱۳۴۶، رقم ۱۱/۵ درصد یعنی یکی از بالاترین نسبت‌های رشد اقتصادی در جهان رسیده بود، همچنان ادامه یافت. بطوریکه از سال ۱۳۴۷ تا کنون، بر اثر سرمایه‌گذاری‌های عظیم دولتی و فعالیت‌های بخش خصوصی، رشد اقتصادی ما با قیمت‌های ثابت بطور متوسط ده درصد بوده‌است و شاید تذکر این نکته بیمورد نباشد که با آنکه امسال از نظر خشکسالی برای کشور ما و ممالک همسایه شمالی و شرقی ما سال بسیار بدی بوده، معهذا رشد اقتصادی ما از هر سال بالاتر بوده‌است....تولید نفت خام در حدود ۴۷ درصد افزایش یافت و درآمد ما از محل نفت از ۵۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۴۶ به قریب ۸۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۴۹ رسید.... پیروزی ما در مذاکرات سال گذشته کشورهای عضو اوپک با کمپانی‌های نفتی که همه از آن اطلاع دارند سبب شد که نه تنها بهای اعلام شده هر بشگه نفت خام به میزان قابل توجهی افزایش یابد و نرخ مالیات بر درآمد کمپانی‌های نفت از ۵۰ درصد به ۵۵ درصد برسد بلکه مهمترین موفقیت ما در این مذاکرات این بود که برای نخستین بار توانستیم این وضع غیر عادلانه را که ممالک تولید کننده نفت مواد اولیه خود را به قیمت ثابت یا حتی ارزان‌تر می‌فروختند و کالاهای صنعتی مورد نیاز خود را هر روز به قمیتی گرانتر می‌خریدند از میان برداریم و بالاخره ضابطه صحیحی برای این کار بوجود آوریم. لازم به تذکر نیست که در مذاکرات نفتی سال گذشته ما نه تنها توانستیم حقوق و منافع مشروع خودمان و سایر کشورهای عضو سازمان اوپک را از بابت تولیدات نفتی خویش تأمین کنیم بلکه موفقیت ما در این مذاکرات حیثیت ملی ما را بنحو بارزی در تمام جهان بالا برد.در عین حال باید متذکر شویم که بعد از تولیدهای نفتی اوپک، ما قراردادهای دیگری با ایجاد شرکت‌های مختلف نفتی بنام شرکت نفت ایران و ژاپن و شرکت نفت بوشهر و شرکت نفت هرمز منعقد کردیم که از نظر شرایط تاکنون در تاریخ قراردادهای نفتی سابقه نداشته‌است. در همین مدت در تمام شئون دیگر صنعتی و اقتصادی کشور پیشرفت بی سابقه‌ای حاصل گردید. برنامه عمرانی چهارم کشور خیلی بیشتر از هدف‌هایی که در آغاز برای آن معین کرده بودیم پیشرفت کرد...
برنامه عمرانی چهارم که برای پنج سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ یعنی دوره رشد باورنکردنی اقتصاد کشور ایران ریخته شده‌بود، در این هنگام اجرا می‌شد. درآمد کشور از فروش نفت، گاز، وام‌های خارجی و اوراق قرضه، اسناد خزانه و اعتبارات بانکی و دیگر منابع درآمد چندین برابر شد. [۱۳] در سال ۱۳۴۸ بیش از ۱۲،۲ میلیارد ریال به بودجه برنامه عمرانی چهارم افزوده شد.[۱۴] در سال ۱۳۴۹ بیش از ۱۸ میلیارد ریال به برنامه عمرانی کشور افزوده شد. [۱۵] تولید ناخالص ملی به قیمت‌های جاری با افزایش متوسط سالانه ۱۵،۳ درصد به ۱،۱۴۹ میلیارد ریال در پایان برنامه چهارم رسید. درآمد کشور با پیروزی اوپک و دیگر صادرات، آن اندازه بالا رفت که پنج بار به بودجه برنامه عمرانی چهارم افزوده شد. [۱۶]
پیام سپاس ملت به شاهنشاه آریامهر
نخستین برنامه جشن در روز ۱۷ مهر ماه ۱۳۵۰ به اجرا درآمد. مجلس سنا و مجلس شورای ملی از سوی ملت ایران و به نام ملت ایران پیامی به آریامهر ایران فرستادند. این پیام بر روی پوست آهو نوشته شده بود، و "مجلس شورای ملی و مجلس سنا پیام سپاس و پیام ملت ایران را به فرزند برومند میهن اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران، وارث و نگهبان تاج و نخت باستانی ایران پیشکش کردند. دو پیک با جامه سربازان هخامنشی نامه را از مهندس شریف امامی رییس مجلس سنا دریافت کردند و رهسپار تخت جمشید شدند. یکی از سربلندی‌های ایرانیان، مخترعان پست در گیتی، سیستم پستی است که بنیادش را در جهان گزارده‌اند.[۱۷]
روز یکشنبه ۱۹ مهر ماه ۱۳۵۰ ساعت ۱۵ اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر، والاحضرت فرحناز و والاحضرت علیرضا و سرکار علیه بانو فریده دیبا و آقای آتابای معاون وزارت دربار شاهنشاهی باهواپیمای ویژه که شاهنشاه خود آن را هدایت می‌کردند از تهران پرواز کردند و ساعت ۱۵ و پنجاه دقیقه در فرودگاه شیراز بر زمین نشستند. علیاحضرت شهبانو نیز نیم ساعت پیشتر به همراه ولیعهد ایران و به همراهی سپهبد شفقت ژنرال آجودان، معینیان رییس دفتر مخصوص شاهنشاه آریامهر رهسپار شیراز شدند.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در ساعت ۱۷ و پانزده دقیقه بدون برنامه از پیش نهاده شده از باغ ارم پیاده رهسپار کوی دانشجویان دانشگاه پهلوی شدند. در کوی دانشجویان بیش از ۶۰۰ خبرنگار، فیلمبردار، و عکاسان از ایران و دیگر کشورها و گروهی از میهمانان ایران‌شناس در درازای جشن‌ها خواهند ماند. انبوه مردم ایران اعلیحضرتین را در راه میان باغ ارم تا کوی دانشجویان با هلهله و غریو جاوید شاه همراهی می‌کردند. شاهنشاه و شهبانو به کوی دانشجویان تشریف‌فرما شدند و خبرنگاران و عکاسان پیرامون اعلیحضرتین را گرفتند. شاهنشاه و شهبانو از بخش‌های گوناگون کوی دانشجویان دانشگاه پهلوی چون بخش مخابرات خارج از کشور و داخل، دستگاه‌های تلکس برای فرستادن خبرهای جشن‌های شاهنشاهی بازدید کردند. سپس اعلیحضرتین از تالار ویژه شده برای برگزاری کنگره ایرانشناسان و از نمایشگاه عکس دگرگونی‌ها و پیشرفت‌های ایران که از سوی وزارت اطلاعات برپا شده بود دیدن فرمودند. آنگاه اعلیحضرتین در میان انبوه خبرنگاران ایرانی و خارجی به پرسش‌های آنان پاسخ گفتند. سپس شاهنشاه و شهبانو با خودرو به باغ ارم بازگشتند و ایران شناسان، خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران خارجی را برای میهمانی عصرانه پذیرفتند و با ایران شناسان گفتگو کردند و از کارهای ارزنده‌اشان درباره زبان پارسی و ایرانشناسی پرسش‌هایی فرمودند.
اعلیحضرتین و والاحضرت‌ها در فرودگاه شیراز
مردم شیراز پیشباز پرشوری از اعلیحضرتین می‌نمایند
شاهنشاه و شهبانو در بازدید از دانشگاه پهلوی
شاهنشاه و شهبانو در میان مردم شیراز
شاهنشاه و شهبانو در میان مردم و خبرنگاران
آیین بزرگداشت کوروش بزرگ در پاسارگاد ۲۰ مهر ماه ۱۳۵۰
دومین برنامه آیین بزرگداشت کوروش در پاسارگاد در برابر آرامگاه بنیانگذار شاهنشاهی ایران، کوروش هخامنشی در روز ۲۰ مهر ماه انجام یافت. یکان‌ها و فرماندهان ارتش شاهنشاهی ایران و بزرگان کشوری و لشکری و ایران شناسان ارجمند که از سر تا سر گیتی فراخوانده شده بود در این آیین باشکوه در پاسارگاد ایستاده بودند. هلیکوپتر بر زمین نشست و اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر، علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی و والاحضرت ولیعهد رضا پهلوی پیاده شدند. با گام نهادن بر زمین پاسارگاد ۱۰۱ گلوله توپ شلیک شد و اعلیحضرتین و ولیعهد ایران آرام به سوی آرامگاه کوروش راه افتادند. پیش از آغاز سخنان شاهنشاه به هنگام شلیک گلوله‌های توپ شاهنشاه تاج گلی بر آرامگاه کوروش نهادند.
سپس اعلیحضرت شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو در جایگاه ویژه ایستادند و شاهنشاه سخنرانی تاریخی خود را ایراد فرمودند.[۱۸]
- کوروش! شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه هخامنشی، شاه ایران زمین،
- از جانب من، شاهنشاه ایران، و از جانب ملت من، بر تو درود باد.
- در این لحظه پرشکوه تاریخ ایران، من و همه ایرانیان، همه فرزندان این شاهنشاهی کهن که دوهزار و پانسد سال پیش به دست تو بنیاد نهاده شد، در برابر آرامگاه تو سر ستایش فرود می‌آوریم و خاطره فراموش نشدنی تو را پاس می‌داریم همه ما در این هنگام که ایران نو با افتخارات کهن پیمانی تازه می‌بندد، ترا به نام قهرمان جاودان تاریخ ایران، به نام بنیانگذار کهنسال ترین شاهنشاهی جهان، به نام آزادی بخش بزرگ تاریخ، به نام فرزند شایسته بشریت، درود می‌فرستیم.
- سوگند یاد می‌کنیم که آن پرچمی را که تو دوهزار و پانسد سال پیش برافراشتی همچنان افراشته و در اهتزاز نگاه خواهیم داشت.
- سوگند یاد می‌کنیم که بزرگی و سربلندی این سرزمین را بعنوان ودیعه‌ای مقدس که گذشتگان ما به ما سپرده‌اند با اراده‌ای پولادین حفظ خواهیم کرد، و این کشور را سربلندتر و پیروزتر از همیشه به آیندگان خویش خواهیم سپرد.
- سوگند یاد می‌کنیم که سنت بشر دوستی و نیک‌اندیشی را که تو اساس شاهنشاهی ایران قرار دادی، همواره پاس خواهیم داشت و همچنان برای مردم جهان پیام‌آور دوستی و حقیقت خواهیم بود.
- در این بیست و پنج قرن، کشور تو و کشور من، شاهد سهمگین ترین حوادثی شد که در تاریخ جهان برای ملتی روی داده‌است، و با این‌همه هرگز این ملت در برابر دشواری‌های گران سر تسلیم فرود نیاورد.
- در طول دوهزار و پانسد سال، هر وجب از خاک این مرز و بوم با خون دلیران و جانبازان ایران زمین آبیاری شد، تا ایران همچنان زنده و سربلند بماند، بسیار کسان بدین سرزمین روی آوردند تا آن را از پای در آورند، اما همه آنان رفتند و ایران بر جای ماند و در همه این مدت، علیرغم تیرگی‌ها، این سرزمین فروغ جاودان همچنان تجلی‌گاه اخلاق و کانون ابدی اندیشه باقی ماند.
- مشعلی که تو بر افروختی و در طول دو هزار و پانسد سال هرگز در برابر تندبادهای حوادث خاموش نشد، امروز نیز فروزان تر و تابناک تر از همیشه در این سرزمین نورافشان است، و فروغ آن همچون دوران تو، از مرزهای ایران زمین بسیار فراتر رفته‌است....
گشایش دومین کنگره جهانی ایرانشناسی - شیراز ۲۱ مهر ماه تا ۲۶ مهر ماه ۱۳۵۰
دومین کنگره جهانی ایران شناسی در دانشگاه پهلوی با بودن ۵۰۰ ایران شناس با سخنان محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران گشوده شد:[۱۹]
- تشکیل کنگره جهانی ایرانشناسی شیراز را که امروز با شرکت دانشمندان عالیقدر بین‌المللی و دانشمندان برجسته ایرانی آغاز به کار می‌کند به همه اعضای محترم این کنگره تبریک می‌گویم و آرزومندم که کار خطیر علمی آنها در این مجمع جهانی مانند همه کارهای علمی دیگر آنان با موفقیت همراه باشد.
- در میان تمام مراسمی که به مناسبت جشن دو هزار و پانسدمین سال بنیانگزاری شاهنشاهی ایرانی در کشور ما برگزار می‌شود، تشکیل کنگره جهانی ایرانشناسی شیراز از نظر ما مفهومی استثنایی دارد، زیرا این جشن قبل از هر چیز جشن تاریخ و تمدن فرهنگ ایران است و بر این اساس طبیعی است که دانشمندان عالی‌قدری که عمر خود را وقف پژوهش در جنبه‌های مختلف این فرهنگ و تاریخ کرده‌اند در این جشن و در قلوب مردم ایران جای خاصی داشته باشند.
- ملت ایران که از دیرباز به حق‌شناسی شهرت داشته است، در این فرصت از مساعی همه ایرانشناسان جهان صمیمانه تقدیر می‌کند و کوشش‌های آنان را در راه شناسایی هر چه بیشتر این فرهنگ و تمدن کهن با دیده ستایش می‌نگرد.
- شما امروز بار دیگر به دیدار کشوری آمده‌اید که حقا آن را میهن معنوی و فکری خویش می‌شمارید، ولی اجتماع کنونی شما مفهومی بالاتر و عمیق‌تر از هر مورد دیگر دارد، زیرا شما که همه عمر با تاریخ ایران سر و کار داشته‌اید، امروز با خود این "تاریخ" وعده دیدار دارید. امروز شما آمده‌اید تا در سرزمین‌های پارس که داریوش بزرگ آن را "سرزمین مردان نیکو و اسبان خوب" نام داده است خود را در متن تاریخ ما و نه در حاشیه آن، احساس کنید.
- امروز ۲۵۰۰ سال تاریخ ایران که شما صفحات آن را در روزها و شب‌های بسیار، با علاقه و دقتی خاص مردان دانش، ورق زده‌اید، میزبان شماست تا دست شما آشنایان خویش را به گرمی بفشارد.
- امروز سنگ نوشته‌های تخت جمشید و نقش رستم و دیگر کتیبه‌هایی که از دوران کهن در سینه کوه‌ها و بر دیوارها و ستون‌های تاریخی این سرزمین نقش بسته‌اند با شما و اسلاف عالی‌قدرتان که در قرائت و تفسیر این نوشته‌ها سهمی بزرگ داشته‌اید به زبانی آشناتر از همیشه سخن می‌گویند.
- شما خوب می دانید که تمدن ایرانی از آغاز تا به امروز تمدنی اصیل و بشری بوده است و این حقیقتی است که شما خود آن را بهتر از ما در صفحات آثار تحقیقی فراوان خویش منعکس کرده‌اید.
- شما خوب می دانید که در این سرزمین کهنسال ایران، در طول قرون متمادی، فرهنگی مایه گرفته و گسترش یافته است که درخشندگی آن کمتر از صفا و زیبایی آسمان ایران نیست، زیرا این فرهنگ از آغاز بر اصیل‌ترین ارزش‌های اندیشه و اخلاق تکیه داشته است.
شهبانو از شرکت سهامی زراعی آریامهر نخستین شرکتی که در اجرای قانون تشکیل شرکت‌های سهامی زراعی در اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ در مرودشت شیراز بنیان شده بود بازدید فرمودند.
فراخوان ایرانشناسان از سوی شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران
شاهنشاه و شهبانو در میان ایرانشناسان در باغ ارم
دومین کنگره با سخنان شاهنشاه آریامهر گشوده می‌شود
شجاع‌الدین شفا
سخنان ارجمند دکتر پرویز ناتل خانلری
دکتر فرهنگ مهر رییس دانشگاه پهلوی
ورود سران کشورها به تخت جمشید ۲۱ مهر ماه ۱۳۵۰
نگاه کنید به جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/سران دیگر کشورها در تخت جمشید
در روز ۲۱ مهر ماه پادشاهان و رییس جمهورها و سران و بزرگان دیگر کشورها با هواپیماهای ویژه خود در فرودگاه شیراز نشستند و از سوی شاهنشاه ایران آیین پیشباز رسمی برای هر یک انجام شد.[۲۰]
در شامگاه ۲۲ مهر ماه ۱۳۵۰ از سوی اعلیحضرت شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی پذیرایی رسمی در تخت جمشید به سرافرازی ورود پادشاهان، رییس جمهورها، سران و نمایندگان والامقام همه کشورهایی که در جشن ۲۵۰۰ سال بنیانگداری شاهنشاهی ایران شرکت کردند، داده شد. شاهنشاه در بیانات خود بر سر میز شام فرمودند:[۲۱]
- از طرف شهبانو و خودم، و به نام ملت ایران، مقدم همه شما را به عنوان گرامی‌ترین میهمانان کشور ما در این هنگام که ملت ایران دوهزاروپانصدمین سال بنیانگذاری وحدت ملی و شاهنشاهی خود را جشن می‌گیرد، شادباش می‌گویم، و اجتماع کنونی شخصیت‌های بزرگ جهانی را در تخت جمشید، زادگاه تاریخی این شاهنشاهی کهن، به فال نیک می‌گیرم، زیرا احساس من این است که در جمع امشب ما، تاریخ گذشته با واقعیت‌های امروز پیوند خورده‌است و چنین پیوندی که بر اساس تفاهم و دوستی تکیه دارد، طبعاً شایسته آن است که به فال نیک گرفته شود. ...
- دو و هزار و پانسد سال پیش، یکی از فرزندان این سرزمین، کوروش هخامنشی که به همان اندازه که متعلق به ملت ما است، متعلق به تاریخ و عالم بشریت است، کوشید تا با ایجاد تحولی اساسی در اصول حکومتی بی رحمانه جهان آن روز، و با بنیانگذاری شیوه حکومتی تازه بر اساس احترام به حقوق و معتقدات افراد، صفحه تازه‌ای را در تاریخ بگشاید. بسیار رهبران و متفکران و نیک اندیشان دیگر بعد از او به همین راهی رفتند که سیر تحول مستمر جامعه بشری به سوی کمال حاصل آن است. آرزوی کنیم که با همفکری و همگامی همه نیک اندیشان جهان، در عصر ما، تاریخ ورق بخورد و صفحه تازه‌ای گشوده شود که در آن دیگر اثری از تاریکی‌ها، از فقر و جهل و بیماری و گرسنگی، از تبعیض‌ها و از بی عدالتی‌ها نباشد، آرزو کنیم که فرزندان ما برای همیشه در جهانی فارغ از بیم و اضطراب به سر برند و در دیدگاه زندگی خویش چیزی بجز روشنایی و امید نداشته باشند...
پس از سخنان شاهنشاه هایله سلاسی امپراتور اتیوپی به نمایندگی از سوی همه سران کشورها در جشن چنین گفت:
- ... در ده سال گذشته؛ ایران نو به نحو کم سابقه‌ای از عهده حل مسایل توسعه و عمران اقتصادی و اجتماعی برآمده و در این زمینه توفیق یافته است. ایران که اکنون از رشد اقتصادی بسیار برخوردار است، به سرعت به صورت یک کشور مدرن صنعتی در می‌آید که در آن مردم از رفاه بیشتر و عدالت اجتماعی بهره مندند. ... ما شاهد این واقعیت بوده‌ایم که این مراسم تنها مراسم جشن و شادمانی نیست گرچه ایران بیش از هر کشور دیگری حق دارد که تاریخ کهن و پرافتخار خود را جشن بگیرد آنچه مهمتر است مقاصد عالی تری است که این مراسم برای آن برپاشده است و این مقاصد عالی از هر جهت برای سایر مردم جهان نیز مانند ملت ایران حائز اهمیت است. این مراسم در عین حال که برای مردم ایران اهمیت وحدت و تاریخ تمدن آنها را تاکید می‌کند برای سایر مردم جهان نیز یادآور اهمیت اتحاد و همبستگی تمدن‌ها و فرهنگ هاست.
با به پایان رسیدن پذیرایی رسمی، اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو و همه میهمانان ارجمند جشن تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانیان، پیاده به سوی جایگاه ویژه به راه افتادند و برنامه نور و سدا را تماشا کردند. این برنامه بزرگی تاریخ کهن ایران را به شاهان و پرزیدنت‌ها و نمایندگان سران کشورها با تکنولوژی مدرن نشان داد. چه سرفرازی برای ملت ایران که بیش از ۷۰ تن از سران گیتی پشت سر شاهنشاه ایران یک کیلومتر تا چادرهایشان به راه افتادند.
در روز ۲۲ مهر ماه لوحه یادبود جشن‌های دو هزار و پانسدمین بنیانگذاری شاهنشاهی از سوی هشت کوهنورد در قله دماوند کارگذاشته شد.
رژه تاریخ - ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران - تخت جمشید ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
روز ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰ ساعت ۱۶ جشن ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران در تخت جمشید برگزار شد. دو پیک سوار بر اسب که از مجلس شورای ملی پیام ملت ایران را دریافت کرده بودند و به سوی تخت‌جمشید تاختند، در این روز پیام سپاس ملت ایران را به پیشگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران پیشکش کردند. اسدالله علم وزیر دربار شاهنشاهی پیام ملت را از پیک گرفت و به اعلیحضرت شاهنشاه ایران تقدیم کرد. شاهنشاه ایران پس از خواندن پیام سپاس ملت، پشت بلندگو ایستادند و جشن ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را با سخنان خود آغاز کردند:[۲۲]
| « | در این روز بزرگ تاریخ ایران، از تخت جمشید، زادگاه شاهنشاهی كهن سال ایرانی، در حضور سران عالیقدر كشورهای جهان که برای شرکت در بزرگداشت ملی ایران در این جا گردآمده‌اند در حضور سایر میهمانان والامقام، در حضور نمایندگان برجسته دانش و فرهنگ جهان و مذاهب مختلف دنیا، در حضور فرستادگان شایسته مراکز خبری و مطبوعاتی عالم و در برابر مردم بی‌شماری که در این لحظه در سراسر ایران و در نقاط مختلف گیتی شاهد مراسم دو هزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران هستند، به نام شاهنشاه‌ایران به تاریخ پرافتخار ایران و به ملت بزرگ و جاودانی ایران درود می‌فرستم. درود به كوروش بزرگ بنیانگذار شاهنشاهی ایران و قهرمان جاویدان بشریت. درود به شاهنشاهان و پادشاهانی که در طول بیست و پنج قرن، پرچم پر افتخار و ملیت ایرانی را افراشته نگاه داشته‌اند. درود به همه سرداران و قهرمانان ایرانی که در کشاکش سهمگین ترین حوادث تاریخ مردانه از استقلال و شرافت میهن جاودانی خود دفاع کردند. درود به میلیون‌ها سرباز ایرانی و به دیگر جانبازان این سرزمین که در طول قرن‌های دراز جان خویش را فدا کردند تا ایران را زنده نگاه دارند. درود به همه سازندگان کاخ عظیم تمدن و فرهنگ ایرانی، به همه متفکران، به همه دانشمندان و دانش پژوهان به همه نویسندگان و سخنوران، به همه هنرآفرینان ایران که در طول هزاران سال این سرزمین را به صورت کانون جاودان اندیشه و معنویت درآوردند و قسمتی از والاترین ارزش‌های فرهنگ و تمدن تاریخ جهان را به جامعه بشری ارمغان دادند. درود به همه خدمتگزاران گمنام این مرز و بوم که در طول دوهزار و پانسد سال با روح ملیت و با کوشش و تلاشی مداوم استمرار شگفت انگیز تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران را باعث شدند و آنرا به صورت یک عامل جاودان دوستی و تفاهم بشری زنده نگاه داشتند. در این روز تاریخی كه ایران نو به زادگاه پرشكوه شاهنشاهی كهن خویش روی آورده است تا با بیست و پنج قرن تاریخ پرافتخار خود تجدید عهد كند، به‌عنوان شاهنشاه ایران، تاریخ جهان را گواه می‌گیرم كه ما وارثان این میراث کهن در تمام این دوران دراز به رسالت معنوی خویش وفادار ماندیم و هرگز پیمانی را که دوهزار و پانسد سال پیش با تاریخ و با بشریت بستیم از یاد نبردیم. ما در طول قرون و اعصار فرهنگ خویش را پیام‌آور آرمان‌های عالی بشری و مبشر صلح و محبت و تفاهم قراردادیم و همراه با این فرهنگ همه با خود پیام دوستی و آشنایی بردیم.
امروز ما ترازنامه دوهزار و پانسد ساله خویش را به پیشگاه تاریخ عرضه می‌کنیم و ایمان داریم که در حساب سود و زیان آن سربلند هستیم زیرا این ترازنامه‌ی حیات ملتی است که با سهمگین ترین حوادث جهان روبرو شده و میلیون‌ها و میلیون‌ها فرزندان خود را قربانی داده است، ولی هرگز، رسالت معنوی خویش را در دفاع از ارزش‌های عالی بشری از یاد نبرده است. امروز، پس از بیست و پنج قرن، باردیگر سپاهیان ایرانی در این دشت پهناور، از برابر ستون‌هایی که به یادگار جلال و شکوه دیرین در کاخ کهن تخت جمشید سر برافراشته‌اند خواهند گذشت. ولی اینان نیز همانند سپاهیان روزگار هخامنشی، آرمانی را مقدس می‌شمارند که استقلال و شرافت ملی را با موازین اخلاقی و بشری درآمیخته است. بیست و پنج قرن پیش داریوش بزرگ در کتیبه‌ای که هم اکنون در چند قدمی ما دیده می‌شود همراه با ذکر پیروزی‌های ارتش خویش نوشت: راستی را دوست دارم و از بدی بیزارم. نمی‌خواهم که در قلمرو شاهنشاهی من توانایی به ناتوانی ستم و زور روا دارد، نمی‌خواهم که کسی از راه بداندیشی به دیگری زیان رساند. و امروز نیز به همراه سربازانی که نمایندگان ادوار قدیم و جدید ارتش ایران هستند، افرادی از این ارتش رژه می‌روند که سپاهیان دانش، سپاهیان بهداشت، سپاهیان آبادانی نام دارند و افراد دیگری که لژیون خدمتگزاران بشر نامیده می‌شوند و وظیفه انسانی آنها مرز و حدی جغرافیایی و نژادی نمی‌شناسد. در این لحظه تاریخی من به نام ملت ایران به تمام نمایندگان عالیقدر ملت‌ها و کشورهای جهان که برای شرکت در این بزرگداشت ملی ما در اینجا حضور یافته‌اند، درود می‌فرستم، به تمام جهان بشریت که با همبستگی قلبی در تجلیل از فرهنگ و تمدن ایرانی شرکت کرده است، درود می‌فرستم. به همه نیک اندیشان جهان به خدمتگزاران صلح و همکاری جهانی در هر کجا که هستند، درود می‌فرستم و آرزو دارم که آن عامل بزرگ تفاهم و دوستی که نمایندگان برجسته این همه کشورها و ملت‌های جهان را در یک جا گردآورده است، الهام بخش همه مردم روی زمین در ادامه راه آنان به سوی نیک بختی واقعی جامعه بشری باشد. |
» |
پس از سخنان شاهنشاه سرود جشن‌ها خوانده شد. آهنگ این قطعه کار حسین دهلوی، چامه آن برگرفته از شاهنامه و فرهنگ و تمدن ایران باستان و تاریخ و دین کهن ایرانیان و به ویژه دین کهن ایرانیان زرتشتی می‌باشد.
ز یزدان بر آن شاه باد آفرین
- كه نازد بدو تخت و تاج و نگین
خجسته شهنشاه پیروزگر
- جهان‌دار با دانش و با هنر
خداوند تاج و خداوند تخت
- جهان‌دار پیروز بیدار بخت
همه با شاهنشاه پیمان كنیم
- روان را به یزدان گروگان كنیم
از آریامهر باشد این همه افتخار ما
- از فرّ تو بود شها سعادت و بقای ما
- به فرّهی‌شهنشهی بر تو جاودان بادا
- از فرّ تو بود شها سعادت و بقای ما
سپس سرود ملی ایران، سرود شاهنشاهی نواخته شد و آیین رژه تاریخ ایران آغاز گردید. رژه ارتشیان هر دوره از تاریخ ایران با جامه، نشان، سازهای جنگی و ابزار جنگ، اسب و دیگر چهارپایان متعلق به آن دوره انجام می‌یافت که این دستاورد سال‌ها پژوهش ایرانشناسان داخل و خارج از کشور بود. همه سازها در ایران و زیر سرپرستی وزارت فرهنگ و هنر بر پایه پژوهش‌ها و سازهای یافته شده در تخت‌جمشید ساخته شد.
سه سرباز با جامه‌ای از پوست پلنگ و درفش خورشید در دست، پیشاپیش رده‌های تاریخ راه می‌رفتند. همانگونه که استاد فردوسی در شاهنامه درباره گیومرت گفته بود:
یکایک بیامد خجسته سروش
- بسان پرییی پلنگینه پوش
بپوشید تن را به چرم پلنگ
- که جوشن نبُد خود، نه آیین جنگ
این سه مرد که در آغاز رژه راه می‌رفتند، نمایندگان گیومرت، جمشید، فریدون و...بودند که نشان آغاز شهرنشینی و پادشاهی شد که همان ایران کهن تر از تاریخ و استوره‌های ایرانی را یادآور می‌شود.
پشت سر نمایندگان "ایران کهن تر از تاریخ"، هخامنشیان می‌آیند که در سال ۵۵۹ پیش از میلاد مسیح با آنها تاریخ مستند شاهنشاهی ایران پایه‌گذاری شد. از آنجا که سال ۱۳۵۰ "سال کوروش بزرگ" نامیده شده بود، رژه هخامنشیان کاملتر و بزرگتر از دیگر رده‌های تاریخ ایران بود. پرچم داران هخامنشی در ارابه‌ای با چهار اسب سپید جلوی سپاهیان سپر و نیزه به دست رژه می‌رفتند. در پی آن درفش دیگری با زمینه آبی که "همای" پرنده افسانه‌ای ایران برآن نقش بسته است. سومین درفش نشان عقاب ایران است. گروه دیگر سواره نظام کمان و نیزه در دست بودند و در پشت آنان ارابه‌های رزمی اسبدار. در پس آنان گارد جاویدان هخامنشی با نیزه و سپر راه می‌روند که همواره شمارشان ده هزار تن بود. گارد جاویدان تیراندازان و سپرداران در جامه آبی و زرد، دست راست خود را به نشان چالاکی و زبردستی در تیراندازی و راز پیروزی‌اشان در نبردها با زاویه بلند می‌کنند.
در جلوی سواره نظام نیزه‌دار و زره‌پوش، افسری که دست راستش را بلند کرده و خنجری به همراه دارد می‌باشد. کلاه‌خودها و جامه سواره نظام همانند کلاه‌خود و جامه مادها است، پیراهن آستین بلند و شلوارهایی که در چکمه فرو می‌کردند. در پس سواره نظام ارابه‌های جنگی چهار اسبه راه می‌روند که یک راننده و یک تیرانداز داشت. به دنبال آن یک برج سه اشکوبه‌ای بود که گروهی سرباز هخامنشی در هر اشکوب نگهبانی می‌دادند و با ۱۶ گاو نیرومند کشیده می‌شد. در اشکوب بالایی فرمانده تانک و افسرانش، در اشکوب دوم دیده‌بانان و در اشکوب پایینی سربازان هستند. این بار ناو غول پیکر با چندین قایق و سربازان نیزه به دست با دستکشهای فلزی و سپرهایی با روکش مسی روی عرشه آن ایستاده بودند، از برابر جایگاه گذشتند.
پس از هخامنشیان نوبت به پارت‌ها یا اشکانیان رسید. اشکانیان از ۲۵۶ پیش از میلاد مسیح تا ۲۲۴ پس از میلاد مسیح یعنی نزدیک به پانسد سال بر ایران فرمانروایی کردند. بنیانگذار اشکانیان، اشک یکم بود و شهریاران بزرگ اشکانیان، مهرداد یکم و اشک سیزدهم بودند. رژه اشکانیان با نشان میترا که نیزه‌ای بر آن حلقه‌های تو در تو است آغاز شد. در سوی چپ نشان میترا، درفش اژدها و در میان نشان مهر قرارد داشت. رژه سواره نظام زره‌پوش با نشان ماه و خورشید. اشکانیان همواره بر روی اسب‌های زره‌پوش جنگیدند.
پس از پارت‌ها در ایران، سامانه ساسانیان از ۲۲۴ میلادی تا ۶۵۱ میلادی به دست اردشیر بابکان بنیانگذارده شدند. از دیگر شاهنشاهان بزرگ ساسانی می‌توان شاپور یکم، شاپور دوم و انوشیروان دادگر نام برد. آخرین پادشاه ساسانی یزدگرد سوم بود که به دست آسیابانی در مرو کشته شد. رژه ساسانیان با پیاده نظام با جامه‌های ساسانی آغاز شد. در پی آن سواره نظام با نیزه شمشیر تبر تیرکش و زه یدک و دستکشهای آهنین و سپر رژه رفتند. تازیان پس از چیره شدن به ایران فرش بهارستان و درفش کاویانی را که جواهرنشان بودند را تکه تکه کردند و ثروت ایران را به یغما بردند. تازیان سامانه ایرانی ساسانیان را برانداختند و آسیاب‌ها از خون مردم ایران بر پا کردند و سال‌ها کتابخانه‌ها را سوزاندند.
رژه این بار رژه صفاریان بود که از سال ۸۶۱ میلادی تا ۱۰۰۳ میلادی برابر با ۲۴۰ خورشیدی تا ۳۸۲ خورشیدی نزدیک به ۱۴۰ سال بر ایران فرمانروایی کردند. بنیانگذار صفاریان یعقوب لیث بود که پس از وی برادرش عمرولیث حکومت را به دست گرفت. رژه صفاریان با جامه‌های آبی و سپید و طلایی و دستارهای سپید بر سرآغاز شد. این صفاریان ایرانیان شیردل بودند که به رهبری یعقوب لیث توانستند در برابر یورش تازی و کشتار ایرانیان و سوزاندن کتاب‌ها و از بین بردن نشان‌های فرهنگ و تمدن ایران، استقلال خود را بنمایانند و زبان و ادبیات پارسی را زنده نگاه دارند. صفاریان دویست سال در برابر تازیان سر بُر و باج و خراج گیر و تجاوزهایشان به زن و مرد ایرانی پایداری کردند ولی بیش از آن تاب نیاوردند.
این بار نوبت به سپاهیان آل بویه رسید که با جامه سبز و کلاه‌های زرین رژه رفتند. آل بویه از سال ۹۳۰ میلادی تا ۱۰۶۲ میلادی برابر با ۳۰۹ تا ۴۴۱ خورشیدی فرمانروایی کردند. بنیانگذار آل بویه بویه دیلمی شناخته شده به عمادالدوله و برادر زادهاش خسرو نامی به عضدالدوله بودند. آل بویه برای زنده کردن فرهنگ پارسی و برای بازسازی ایران باستان کوشیدند. در غرب و مرکز ایران دو سامانه دیلمیان، آل بویه و آل زیار برخاستند و کرانه‌های مرکز و غرب ایران را از اشغال خلفا درآوردند و بر سرزمین‌های گیلان (دیلمان)، مازندران (تبرستان)، گرگان، اسپهان، قزوین، ری و خوزستان فرمانروایی کردند. شاهان این دو سامانه به گسترش فرهنگ و هنر و ادبیات ایران پرداختند و شماری از آنان چون قابوس وشمگیر چامه‌های وی و از کیکاووس، قابوس نامه بر جای مانده است. مردآویج بنیانگذار زیاریان بود
پس از آل بویه رژه صفویان با جامه سرخ بر تن آغاز می‌شود. صفویان از ۱۵۰۱ تا ۱۷۲۳ میلادی برابر با ۸۸۰ خورشیدی تا ۱۱۰۲ خورشیدی فرمانروایی کردند. بنیانگذار صفویه، شاه اسماعیل یکم بود. از شاهنشاهان صفوی می‌توان شاه عباس را نام برد. صفویان سال‌ها با مغولان چنگیز جنگیدند. مغولان وحشیانی که با کشته‌های مردم ایران راه خود را فرش می‌کردند. صفویان با سپاهیان تیمور لنگ همان تاتارهای جزیره کریمه در اوکرایین نیز نبرد کردند. تیمور لنگ در اسپهان ۷۰٬۰۰۰ ایرانی را سر برید زیرا که مردم محلی به یکی از سربازانش یورش بردند. چه سرفرازی برای ایرانیان که تاریخ خود را با جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران بیاموزند تا نام فرزندان خود را اسکندر، چنگیز و تیمور ننهند.
پس از سامانه صفویه، افشاریان رژه رفتند. افشاریان از خراسان برخاستند، از سال ۱۷۳۶ میلادی تا ۱۷۹۶ برابر با ۱۱۱۵ تا سال ۱۱۷۵ خورشیدی فرانروایی کردند. بنیانگذار افشاریان نادرشاه بود. رژه را سربازان افشاری با کلاهی که دور آن زرد رنگ بود و تاج سرخ رنگی بر روی آن قرارداشت آغاز کردند. نادر شاه تا هند تاخت و دهلی را اشغال کرد و از شمال به بخارا تاخت و عثمانی‌ها را از آذربایجان و قفقاز بیرون راند و ارتش ۱۴۰٬۰۰۰ تنی ترک‌ها را پراکنده ساخت. افغان‌ها که صفویان را در اسپهان برانداختند از سوی نادر شاه افشار از ایران بیرون رانده شدند. رژه نظامیان افشاری با توپچی‌ها با توپ کوچکی در دست که بر پشت شتر نشسته بودند به پایان رسید.
پس از رژه افشاریان رژه زندیان آغاز شد. زندیان ایرانیان نژاده از سال ۱۷۵۰ تا ۱۷۹۴ میلادی برابر با سال ۱۱۲۹ تا ۱۱۷۳ خورشیدی شاهنشاهی خود را برقرار ساختند. بنیانگذار زندیان، کریم‌خان زند شهر شیراز را پایتخت زندیان برگزید.
پس از زندیه ایل قاجار مغول ۱۲۵ سال از ۱۷۹۴ تا ۱۹۲۵ میلادی برابر با ۱۱۷۳ تا ۱۳۰۴ بر مردم ایران حکمروایی کردند.
با به نمایش گزاردن شکوه ۲۵۰۰ سال تاریخ و تمدن ایران، زمان ایران نوین فرارسید. در سال ۱۳۰۴ مجلس شورای ملی قاجاریان را منقرض کرد و شاهنشاهی ایران را به نخست وزیر وقت رضا خان پهلوی سپرد. اعلیحضرت همایون رضا شاه پهلوی ایران نوین را بنیان گذاشت و از ایران کشوری مدرن ساخت و ملت نژاده ایران را دوباره زنده کرد. نخست گارد شاهنشاهی ایران و سپس نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران، نیروی دریایی، نیروی هوایی، نیروی زمینی، دختران نیروی هوایی، پسران نیروی دریایی، دختران پلیس، سپاهیان انقلاب شاه و مردم سپاه دانش، سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی یکی پس از دیگر رژه رفتند. رژه‌های خیره‌کننده، شکوه و بزرگی امپراتوری ۲۵۰۰ ساله ایران را نشان داد و ارزش و احترام و اعتبار کشور ایران، کشوری با فرهنگ و تمدن، و ایرانیان، مردمانی که پشت هر یک بیش از ۷۰۰۰ سال تاریخ با سند و ۲۵۰۰ سال تاریخ شاهنشاهی خوابیده است را در چشمان جهانیان بالابرد.
ملت‌های دیگر با ایرانیان جشن می‌گیرند
آفریقای جنوبی - دولت آفریقای جنوبی با گشایش رسمی موزه اعلیحضرت رضا شاه بزرگ در ژوهانسبورگ و نیز با برپایی نمایشگاه‌های گوناگون از برجای ماندنی‌های هنر ایران، اجرای کنسرت‌ها، برقراری سمینارها و چاپ مجله‌های علمی درباره ایران کهن و امروز در آیین ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران شرکت جست.
آلمان غربی - دولت آلمان با برپایی نمایشگاه‌های بسیار از برجای ماندنی‌های هنری و فرش‌های ارزنده ایرانی و نمایشگاه‌های کتاب‌های خطی پارسی و برگزاری سمینارهایی درباره تاریخ و زبان و فرهنگ ایران در دانشگاه‌های آلمان، چاپ یک سری نوشتارها درباره ایران امروز و ایران باستان، نمایش فیلم‌های رنگی و مستند از پیشرفت‌های ایران در بزرگداشت جشن‌های شاهنشاهی ایران با مردم ایران جشن گرفت.
اتریش - دولت اتریش برای بزرگداشت از نقش ایران در پیشرفت فرهنگ و تمدن بشر، نمایشگاه‌های گوناگونی از آثار فرهنگی و هنری ایران برگزار نمود و با برپایی سخنرانی‌های بسیاری که از رسانه‌های گروهی پخش می‌شد، یک رشته نوشتارهایی را در روزنامه‌ها و مجله‌های اتریش به چاپ رسانید. همچنین با چاپ تمبرهای یادبود در برگزاری "هفته ایران" همزمان با جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری کوروش بزرگ پا به پای ایرانیان در این جشن‌ها شرکت کرد.
اتیوپی - در آیین باشکوهی در آدیس آبابا یک خیابان اصلی این شهر به نام "محمدرضا شاه پهلوی" نامگذاری شد.
اردن - دولت اردن با برگزاری هفته ایران در پایتخت این کشور و اجرای برنامه‌های ویژه در رادیو و تلویزیون و رسانه‌های همگانی، یک هفته جشن در سراسر کشور اعلام کرد. در درازای این هفته نمایشگاهی از برجای ماندنی‌های هنری و مسابقه‌های ورزشی به جایزه ویژه به نام "ایران" آیین بزرگداشت شاهنشاهی ایران را آغاز کرد.
اسپانیا - دولت اسپانیا میدان بزرگ شهر مادرید را "محمدرضا شاه پهلوی" نامگذاری کرد و با پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و سینمایی و چاپ کتاب‌های تحلیلی درباره تاریخ و فرهنگ ایران، برگزاری یک سری کنفرانس‌های علمی درباره فلسفه و ادب و هنر و موسیقی ایران در دانشگاه مادرید، و برپایی نمایشگاه کتاب و سندهای تاریخی ایران همزمان با ملت ایران ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را ارج نهاد و جشن گرفت.
استرالیا - دولت استرالیا استوانه کوروش کبیر را که از سوی موزه بریتانیا فرستاده شده بود، در موزه باستان شناسی شهر ملبورن در آیین باشکوهی برپا کرد و برای بازدیدکنندگان به نمایش گذاشت. افزون بر این همزمان با جشن‌ها در ایران نمایشگاه‌هایی از برجای ماندنی‌های باستانی و هنری ایران، سخنرانی‌ها به نام "ایران امروز" برگزار شد و دوهزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران و نقش ایران در پیشبرد فرهنگ و تمدن جهان ستوده شد.
اندونزی - کمیته اندونزی کوروش بزرگ جایزه‌ای به مبلغ ۷۵۰۰۰ روپیه برای دو تن که بهترین سرود و موسیقی درباره جشن‌های شاهنشاهی ایران و بهترین نوشته پیرامون شناساندن و معنا و ارزش اعلامیه کوروش بزرگ را بسرایند تعیین کرد. هم چنین نشست‌هایی برای دو ماه برای سخنرانی درباره فرهنگ و تمدن و شاهنشاهی کهن ایران در دانشگاه اندونزی برپا شد.
انگلستان - کنگره جهانی مهرشناسی در دانشگاه منچستر یه عنوان یکی از برنامه‌های فرهنگی و علمی جهانی جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران برگزار شد.
ایالات متحده امریکا - موزه متروپلیتن از روی ۲۶۵ مینیاتور عالی شاهنامه خطی و بی همانند شاه تهماسب، فیلم رنگی ساخت. این فیلم و دیگر فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی و چاپ کتاب‌های ارزنده عملی پیرامون فرهنگ و هنر ایران از برنامه‌هایی بود که دولت امریکا برای ارج نهان به جشن‌های شاهنشاهی ایران فراهم ساخت.
ایتالیا - دولت ایتالیا نمایشگاه‌های گوناگون از هنر و فرهنگ ایران برپا کرد و هم چنین با برگرای نشست‌های علمی و پخش برنامه‌های ویژه رادیو و تلویزیونی درباره ایران با ملت ایران جشن‌های شاهنشاهی ایران را ارج نهاد.
ایسلند - دولت ایسلند دو کتاب پژوهشی به نامهای "کوروش بزرگ در حماسه‌های ملی ایسلند" و "ایران، گذشته و حال" به سرافرازی جشن‌های بزرگداشت ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران به چاپ رسانید و نیز نشست‌های علمی درباره تاریخ ایران در دانشگاه ریکیاویک برگزار شد.
برزیل - دولت برزیل هفته جشن‌ها در ایران را "هفته ایران" نامگذاری کرد و در رسانه‌های همگانی آن را به آگاهی مردم برزیل رسانید. کتاب ویژه‌ای درباره فرهنگ و تاریخ کهن ایران و ایران امروز با پیام پرزیدنت برزیل به چاپ رسید. نمایشگاه‌های بی شماری از هنرها و هنرهای دستی ایران برپا شد. نشست‌های علمی بسیاری در دانشگاه‌های برزیل درباره تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران باستان و ایران امروز انجام یافت.
بلژیک - آیین بزرگداشت دوهزار و پانسدمین سال شاهنشاهی ایران در بلژیک با بودن اعلیحضرت پادشاه آن کشور و بزرگان برجسته داخلی و خارجی و سخنرانی استادان ایران شناس در روز ۱۵ مهر ماه ۱۳۵۰ در کاخ کنگره برگزار شد.
پاکستان - در بزرگداشت جشن‌های شاهنشاهی ایران دولت پاکستان سمپوزیوم‌های علمی درباره فرهنگ و ادب ایران در دانشگاه‌های پاکستان برگزار کرد. هم چنین با برپایی نمایشگاه‌های گوناگون از ایران گذشته و دوره پهلوی، چاپ هفت کتاب خطی بسیار کمیاب پارسی، برنامه‌های ویژه رادیویی و تلویزیونی، چاپ یک سری تمبر یادبود جشن‌های شاهنشاهی، چراغانی در سراسر پاکستان و برگزاری نشست‌های مشاعره پارسی، آدین بستن ترن زاهدان - کوینه، فستیوال فیلم‌های پارسی، انجام مسابقه‌های ورزشی کوروش بزرگ، آذین بستن مغازه‌ها و کمپانی‌ها و جاهای همگانی با فرتورهای رنگی خاندان پهلوی نزدیکی و ارجگذاری مردم و دولت پاکستان را به شاهنشاه ایران و ملت ایران در این جشن‌های افتخارآفرین نشان داد. دولت پاکستان روز ۲۲ مهر ماه روز رژه تاریخ در تخت جمشید را تعطیل همگانی اعلام داشت و چادر بزرگی به رنگ آبی سلطنتی ایران و با زردوزی و گلدوزی از نقش‌های تخت جمشید و سربازان هخامنشی از سوی هنرمندان پاکستانی به شاهنشاه آریامهر پیشکش شد. هم چنین دو تندیس باستانی ایران به کهنگی دو هزار سال برای نشان دادن پیوستگی دولت و ملت پاکستان با مردم ایران در برگزاری جشن‌های شاهنشاهی ایران به علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی پیشکش شد.
ترکیه - دولت ترکیه برنامه گسترده‌ای دربرگیرنده چاپ کتاب‌ها و مجله‌های عملی درباره فرهنگ و تاریخ ایران را آغاز کرد و هم چنین دولت ترکیه اجرای برنامه‌های رادیویی، تلویزیونی و مطبوعاتی و برپایی نمایشگاه‌های فرتورهای ایران کهن و نوین و چاپ یک سری تمبر یادبود و بسیاری برنامه‌های جالب دیگر را تدارک دیده بود.
تونس - دولت تونس با تشکیل نمایشگاه‌ها از هنرهای ایران "هفته ایران" را جشن را گرفت.
چکسلواکی - دولت چکسلواکی نمایشگاه‌های "هنر ایران" را برپاکرد که در آن آثار هنری و باستانی ایران و فرتورها و اسلایدهای رنگین از منظره‌ها و برجای ماندنی‌های تاریخی ایران به نمایش گزارده شدند. هم چنین کنفرانس‌های علمی در دانشگاه‌های آن کشور برگزار شد. نشریه‌های علمی و نوشتارهای پژوهشی درباره کوروش بزرگ و تاریخ و ادبیات و هنر ایران در چکسلواکی چاپ و پخش شد.
دانمارک - دولت دانمارک چاپ و پخش کتاب انقلاب شاه و مردم به زبان دانمارکی و یک نوشتارهای پژوهشی درباره ایران امروز و پخش برنامه‌های رادیویی، تلویزیون و سینمایی را آغاز کرد. از روز ۱۵ مهر ماه ۱۳۵۰ "هفته ایران" در دانمارک آغاز شد.
رومانی - دولت رومانی یک سری سمینارها، کنفرانس‌ها، نشست‌های علمی درباره تاریخ و فرهنگ ایران که از دهم شهریور ماه در دانشگاه رومانی آغاز شده بود ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را ارج نهاد و هم چنین در کنار برنامه‌های علمی با چاپ و پخش نوشتارهای پژوهشی و کتاب‌ها درباره تاریخ و تمدن ایران و برگزاری برنامه‌های هنری و چاپ تمبر یادبود در بزرگداشت جشن‌ها با ملت ایران همراه شد.
سوئد - کشور سوئد برای بزرگداشت به فرهنگ و تاریخ و تمدن ایران و شرکت در جشن‌های ملی شاهنشاهی ایران، کنفرانس‌های علمی پیرامون فرهنگ و تمدن برگزار کرد و هم چنین با چاپ کتاب "ایران" ، گشایش یک "چای خانه" در موزه ملی سوئد و پخش گفتارهای رادیویی و نمایش فیلم‌های مستند درباره ایران "از کوروش تا به امروز" به همراه ملت بزرگ ایران این رویداد تاریخی را جشن گرفت. نمایشگاه " چهارهزار سال هنر ایران" در موزه‌های سوئد برپا شد. در روز ۴ آبان ماه ۱۳۵۰ برابر با زادروز شاهنشاه آریامهر، ولیعهد سوئد در موزه ملی نمایشگاه ارزنده قالی‌های ایرانی اعلیحضرت پادشاه سوئد را گشود، این نخستین نمایشگاه در بزرگترین موزه سوئد است که درباره هنر یک کشور خارجی می‌باشد.
سویس - دولت سویس کتاب "پارس باستانی" کتابی ارزشمند درباره ایران کهن با فرتورهای بی مانند، و کتاب "ایران سازندگان" نوشته یکی از دانشمندان برجسته سویس را در بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به چاپ رساند. هم چنین نمایش فیلم "انسان در جستجوی گذشته خود" درباره میراث فرهنگی ایران و برگزاری نمایشگاه‌هایی از صنایع دستی، نقاشی، برجای ماندنی‌های باستانی و برگزاری یک سری کنفرانس‌های علمی در دانشگاه‌های معتبر بخشی از برنامه‌های گسترده دولت سویس در بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را دربر دارد.
شوروی - نمایشگاه بزرگ برجای ماندنی‌های باستانی ایران در موزه "آرمیتاژ" لنینگراد گشوده شد. این نمایشگاه برای دو ماه همراه با دیگر نمایشگاه‌ها، کنگره‌ها و نشست‌های علمی، چاپ کتاب‌های بی شمار درباره ایران امروز و پیشرفت‌های آن و پخش برنامه‌های فرهنگی و تمدن ایران، برگزاری هفته فیلم‌های ایرانی در مسکو و ایراوان بخشی از آیین بزرگداشت جشن‌های شاهنشاهی ایران در شوروی است.
فرانسه - سازمان فروشگاه‌های بزرگ فرانسه شهریور ماه ۱۳۵۰ برابر با سپتامبر ۱۹۷۱ را "ماه ایران" نامید و به آگاهی رساند که در این آیین فروشگاه‌های بزرگ فرانسه با هنر کهن ایران آذین بسته خواهد شد و به خریداران غذاهای ایرانی می‌دهند. برگزاری "هفته ایران" در شهرهای فرانسه همراه با سخنرانی و فیلم و برنامه‌های موسیقی ایرانی و نامگذاری چند عطر فرانسوی به نامهای ایرانی، نمایش مدهای نوین با الهام از جامه‌های زیبای باستانی و محلی ایران، نمایش زورخانه ایرانی در پاریس، کنسرت امین الله حسین آهنگساز نامدار ایرانی، پخش برنامه‌های ویژه ایران در رادیو تلویزیون فرانسه، هفته فیلم ایران با همکاری "سینماتک" پاریس، نمایش فیلم "کلود للوش" فیلمساز بزرگ فرانسه از ایران امروز آغاز شد. هم چنین دولت فرانسه یک سری کنفرانس‌های علمی درباره تاریخ و فرهنگ ایران در داشنگاه‌ها و موزه‌های معتبر برگزار کرد. افزون بر آن کتاب "گنجینه‌های ایران" و نوشتارها و نشریه‌های عملی و پژوهشی بسیاری درباره ایران را به چاپ رسانید.
فنلاند - دولت فنلاند در روز ۱۷ مهر ماه ۱۳۵۰ با میزگرد علمی استادان دانشگاه فنلاند برای گفتگو درباره شاهنشاهی، تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران و شناساندن دگرگونی‌های اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی "ایران امروز" بزرگداشت دهه جشن‌های شاهنشاهی ایران را آغاز کرد. هم چنین یک سری سخنرانی‌های علمی درباره ادب و فرهنگ ایران در دانشگاه‌های هلسینکی از سوی ایران شناسان و خاورشناسان فنلاند برگزار شد.
کانادا - دولت کانادا با برگزاری "هفته ایران" در چندین شهر بزرگ این کشور و آذین ویترین‌ها و غرفه‌های گوناگون در هتل‌های بزرگ با فرتورهایی از برجای ماندنی‌های هنری ایران، برگزاری نشست‌های علمی در دانشگاه‌ها به همراه نمایش فیلم‌های مستند و اسلاید از ایران و برپایی نمایشگاه هنر ایران در موزه‌های گوناگون، به پیشباز جشن‌های بزرگداشت ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران رفت.
لبنان - کنفرانس‌های علمی درباره تاریخ و فرهنگ ایران باستان و ایران امروز برگزار شد. کتاب "نقش ایران در تمدن جهان" به چاپ رسید و نمایشگاه هنرهای ایران در بیروت برپا شد. برنامه‌های فرهنگی و هنری ویژه ایران در رادیو و تلویزیون لبنان پیوسته پخش می‌شد.
لهستان - نمایشگاه "گنجینه‌های هنر ایران" در کلکسیون‌های کراکوی دربرگیرنده برجای ماندنی‌های ارزنده هنر ایرانی به سرپرستی اداره موزه‌های کراکوی گشایش یافت.
مجارستان - دولت مجارستان در بزرگداشت جشن‌های بنیانگذاری ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران، با پخش برنامه‌های فرهنگی از رادیو و تلویزیون در شناساندن تاریخ و فرهنگ ایران و دگرگونی‌های کنونی ایران، نمایش فیلم‌های مستند از برجای ماندنی‌های باستانی ایران دهه جشن‌ها را در مجارستان آغاز کرد. افزون بر این دولت مجارستان کلکسیونی از فرتورهای قدیم و نوین ایران با آرم مجارستان و برگردان کتاب‌های پارسی به زبان مجاری و چاپ نوشتارهای پژوهشی در نشریه‌های علمی مجارستان درباره ایران به سرپرستی آکادمی علوم مجارستان و دانشگاه بوداپست را به چاپ رساند.
مراکش - برگزاری هفته ایران در رباط با برنامه‌های ویژه موسیقی درباره پیوند موسیقی ایران و مراکش، آیین "پانزده روز ایران" در رباط، همراه با برنامه‌های دست‌افشانی و موسیقی ایرانی، چاپ تمبر ویژه یادبود جشن‌های بنیانگذاری ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران در مراکش، نشست‌های علمی دانشگاه رباط پیرامون تاریخ شاهنشاهی ایران، گنجانیدن بخش ویژه در کتاب‌های دبستان‌ها و دبیرستان‌ها درباره تاریخ و تمدن ایران، برگزاری نمایشگاه‌های برجای ماندنی‌های هنری ایران آغاز شد.
مصر - دولت مصر همگام با ملت ایران جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را با برگزاری نمایشگاه‌های هنری، کتاب‌های خطی فارسی، برنامه‌های بی شمار دانشگاهی و عملی، چاپ نشریه‌های ویژه درباره ایران، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و موسیقی ایرانی آغاز کرد. دولت مصر هم چنین تمبر یادبود ویژه با نقش فردوسی همراه با "به مناسبت جشن دو هزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران" و کتاب "ایران امروز" نوشته یکی از دانشمندان مصری در قاهره را به چاپ رسانید.
نپال - هفته جشن‌های ایران در نپال با مهمانی ویژه وزیر امورخارجه آن کشور در "سیتی هال کاتماندو" همراه با نمایش یک فیلم ایران آغاز شد. برای بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران یک سری تمبر یادبود چاپ شد و یکی از خیابان‌های بزرگ نپال به نام "ایران" نامگذاری شد. هم چنین نمایشگاه فرتورهای ایران کهن و نوین در مرکز هنرهای زیبای نپال گشایش یافت. آکادمی سلطنتی نپال کتاب ویژه‌ای و بسیار ارزنده‌ای درباره تاریخ شاهنشاهی ایران و نقش آن در دگرگونی سیاسی و اجتماعی اجتماعی کشورها در درازای بیست و پنج قرن به چاپ رساند. گردآمده‌ای از چامه‌های کلاسیک و نو و ادبیات فولکلور ایران به زبان نپالی برگردانده شد و در تاتر سلطنتی کاتماندو فیلم‌های هنری ایران به نمایش درآمد. دولت نپال با برنامه‌های ویژه رادیویی، اجرای برنامه‌های ورزشی و جشن و چراغانی در سراسر شهرهای نپال به جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را گرامی داشت.
نروژ - نمایشگاه‌های هنر ایران در موزه مردم شناسی اسلو و نیز نمایشگاه‌های کتاب و فرش‌های ارزشمند ایران در نروژ گشایش یافت. این نمایشگاه‌ها برای شرکت در جشن‌های بزرگداشت ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران برپا شد که همراه با کنفرانس‌های علمی پیرامون ایران امروز، پخش برنامه‌های ویژه رادیو و تلویزیونی برای شناساندن فرهنگ و تمدن ایران انجام یافت. هم چنین مسابقه‌ای میان دانشجویان نروژی برای نوشتن نوشتارهای پژوهشی درباره "تاثیر تمدن ایران در تمدن نروژ" انجام شد و "هفته ایرانی" و "پانزده روز ایران" برگزار شد.
واتیکان - از سوی مرکز علمی کاتولیکی واتیکان برای بزرگداشت جشن‌های شاهنشاهی ایران نشستی با بودن ۵۰۰ تن از کاردینال‌ها و رییس‌های نمایندگی‌های سیاسی در دربار واتیکان با ایراد کنفرانسی به نام "کوروش بزرگ و بیست و پنج قرن تمدن" برگزار شد. در روز ۷ مهر ماه ۱۳۵۰ نمایشگاه کتاب‌های خطی پارسی کتابخانه پرآوازه و بی همتای واتیکان که دارای یکی از ارزنده‌ترین ذخیره‌های جهانی نوشتارهای کهن به زبان پارسی است همراه با کلکسیون بی همانند یک هزار تعزیه ایرانی که سفیر پیشین ایتالیا در ایران گردآوری و به کتابخانه واتیکان پیشکش نموده بود، گشایش یافت.
هند - در بزرگداشت دوهزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران جامعه پارسیان هند یک ستون یادبود بزرگی را در یکی از میدان‌های بمبئی کارگذاشتند. در یک سوی این ستون نوشتارهای کتیبه کوروش بزرگ به زبان‌های پارسی و انگلیسی با کنده‌کاری‌های هنری و در سوی دیگر آن منشور انقلاب شاه و مردم ایران نقش بسته است. در روز ۷ مهر ماه کنگره بزرگ ایران شناسان هند، با ۱۲۰ تن از استادان کرسی زبان پارسی دانشگاه‌های هندوستان در تالار کاخ دانش دهلی با پیام ویژه پرزیدنت هند گشایش یافت. ۱۱ مهر ماه برگردان کتاب‌های "ماموریت برای وطنم" به قلم شاهنشاه آریامهر به زبان هندی، کتاب "فروغ دوران پهلوی در ایران" نوشته یکی از استادان ایران شناس هند، گلستان سعدی به زبان هندی و سانسکریت و "زندگی کوروش بزرگ" نوشته گروهی از دانشمندان پارسی و هندی برای بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران به چاپ رسید. هم چنین جامعه پارسیان هند در بمبئی آیین باشکوهی در "آتشکده بهرام" برای جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران برپا کردند و لوحه‌ای از نقره که اعلامیه حقوق بشر کوروش بزرگ بر روی آن با نقش‌های زیبا کنده شده بود برای پیشکش به پیشگاه شاهنشاه آریامهر آماده ساختند.
یوگسلاوی - دولت یوگسلاوی با چاپ کتاب "گنجینه شعرهای فارسی" برگزیده چامه سرایان ایرانی از رودکی تا امروز را همراه با فرتورهای بی شمار رنگی از مینیاتورهای ایرانی و چاپ نشریه‌های کوچک هر یک از کمیسیون‌های روابط فرهنگی با کشورهای خارجی در جمهوری‌های ششگانه فدرال یوگسلاوی و هم چنین نمایش یک سری فیلم درباره فرهنگ و هنر ایران به نام "گذشته تا امروز" و برگزاری "هفته ایران" برنامه‌های خود را در آیین جشن‌های شاهنشاهی ایران آغازکرد. نمایشگاه‌های آثار هنری ایران و کتاب‌های خطی پارسی گشوده شد. در هفته "جشن‌های شاهنشاهی ایران" در یوگسلاوی پرزیدنت تیتو و هیات دولت با سخنان یکی از استادان یوگسلاوی پیرامون مفهوم تاریخی و فرهنگی جشن شاهنشاهی ایران با خواندن چامه‌هایی به زبان پارسی و برگردان همزمان آن برای باشندگان آغاز شد.
یونان - دولت یونان بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران را با برگزاری نمایشگاه‌هایی از برجای ماندنی‌های هنری در تالار موزه آتن و چاپ یک سری نوشتارهای پژوهشی پیرامون تاریخ و فرهنگ ایران و پخش برنامه‌های ویژه رادیو و تلویزیونی درباره ایران برنامه‌های گسترده خود را آغاز کرد.
شورای جهانی کلیساهای دربرگیرنده ۲۳۹ سازمان کلیسایی غیرکاتولیک در ۸۰ کشور جهان در نشست سالانه خود در شهر ژنو همه کلیساهای وابسته به این شورا را فراخواند تا در یکی از روزهای یکشنبه ۱۸ مهر ماه و یا ۲۵ مهر ماه در دهه بزرگداشت بنیانگذاری شاهنشاهی ایران از سوی کوروش بزرگ در آیین مذهبی از کتاب مقدس آیه‌هایی که درباره کوروش شاهنشاه هخامنشی و بزرگداشت ایران است خوانده شوند و برای ملت و کشور ایران در پیشگاه خداوند دعا کنند.
یونسکو - سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران را یک رویداد جهانی جهانی خواند که به همه بشریت تعلق دارد. یونسکو یک سری برنامه رادیویی پانزده دقیقه‌ای به زبان‌های گوناگون پیرامون فرهنگ و تمدن ایران برای پخش در رادیوهای جهان را فراهم ساخت. هم چنین یک شماره "پیام یونسکو" با تیراژ دو میلیون نیم به دوازده زبان به شناساندن تاریخ و هنر ایران از زمان باستان تا به امروز به چاپ رسید.
برای برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران از سوی سازمان ملل متحد دو لوحه کوروش بزرگ یکی در تالار کمیسیون حقوق بشر در نیویورک و دیگری در ساختمان ملل متحد در ژنو در آیین ویژه و باشکوهی قرار داده شده است.
گشایش برج و موزه شهیاد آریامهر ۲۴ مهر ماه ۱۳۵۰
پس از رژه تاریخ در ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰ شام غیررسمی، بوفه خوراک‌های ایرانی، با موسیقی ایرانی و هنر و جامه‌های ایرانی برگزار شد. روز پسین ۲۴ مهر ماه ۱۳۵۰ سران کشورها در کنار آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو سوار اتوبوس‌هایی که در کمپ تخت جمشید ایستاده بودند و راهی فرودگاه شیراز شدند. مردم در راه میان تخت جمشید تا فرودگاه ایستاده بودند و هلهله می‌کردند و غریو جاوید شاه به آسمان بلند بود. همه پادشاهان و رییس جمهورها و نمایندگان مستقیم سرانی که خود در این رویداد تاریخی نبودند، چنان دل هایشان، از شور و هیجان مردم ایران از دیدن شاهنشاهشان و سرانی که برای بزرگداشت عظمت ایران و ایرانیان آمده بودند، فشرده می‌شد، که همه در خاطرات خود جشن‌های ۲۵۰۰ سال بینانگذاری شاهنشاهی ایران را یک رویدادی بی همتا در گیتی خواندند.
بیشتر پادشاهان و رییس جمهورها و بزرگان کشورها با هواپیمای خود از فرودگاه شیراز به کشورشان بازگشتند. شماری از میهمانان ماندند و برای دیدن برجای ماندنی‌های ایران به اسپهان و دیگر شهرهای ایران رفتند و سپس به کشورشان بازگشتند. شاهنشاه و شهبانو و برخی از پادشاهان و رییس جمهورها به تهران آمدند و در آیین بزرگداشت رضا شاه بزرگ بنیانگذار ایران نوین و سامانه پهلوی در شهر ری شرکت جستند و بر آرامگاه رضا شاه بزرگ تاج گل‌های زیبایی نهادند.
در پایان این روز شاهنشاه و شهبانو به همراه هایله سلاسی امپراتور اتیوپی و بزرگان برخی دیگر کشور و بزرگان کشوری و لشکری ایران به میدان شهیاد تشریف فرما شدند و بنای یادبود شهیاد آریامهر را گشودند.[۲۳]
برنامه باشکوه و شادی آفرینی برای گشایش شهیاد آریامهر ریخته شده بود: بازدید از "گذرگاه پیشینان"، نمایشگاه پژوهش‌های ایرانیان، برنامه‌های دیداری و شنیداری در سالنی به فرم نقشه ایران و موزه ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران و در پایان آتش بازی خیره کننده‌ای با موزیک انجام شد. شاهنشاه و شهبانو به همراه مردم پایتخت و میهمانان بلندپایه‌اشان در این پایکوبی و هلهله، یادبود جاودانه‌ای برای ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران و نماد کشور ایران بر جای گذاشتند.
شاهنشاه آریامهر در تخت جمشید سوار اتوبوس می‌شوند
اتوبوس‌ها رهسپار شیراز می‌شوند
سران کشورها سوار اتوبوس رهسپار فرودگاه می‌شوند ۲۴ مهر ماه ۱۳۵۰
شاهنشاه و میهمانان در فرودگاه مهرآباد در بازگشت از شیراز
پایتخت و همه شهرهای ایران آذین بسته در جشن
پادشاهان ایران آذین خیابان‌های شهرهای ایران
میدان ونک تهران
میدان ولیعهد
میدان ولیعهد تهران
گشایش شهیاد آریامهر و موزه تاریخ ایران
آرامگاه رضا شاه بزرگ
گشایش ورزشگاه آریامهر ۲۵ مهر ماه ۱۳۵۰
روز ۲۵ مهر ماه در پیشگاه شاهنشاه ایران و شهبانو فرح پهلوی در استادیوم یک سد هزار نفری آریامهر جشن باشکوهی در بزرگداشت دوهزار و پانسدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران و گشایش استادیوم برگزار شد. در این آیین باشکوه بیش از هفتاد و پنج تن از بزرگان و سران کشورهای گیتی که برای جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به ایران آمده بودند، شرکت داشتند.[۲۴]
نمایندگان دین‌های گیتی در پیشگاه شاهنشاه ایران ۲۶ مهر ماه ۱۳۵۰
روز ۲۶ مهرماه ۲۸ تن نماینده بلندپایه ۲۸ دین گوناگون گیتی چون مسیحی، یهودی، بودایی، کنفوسیوسی، شین‌تو، برهمایی و ... در کاخ سعدآباد به پیشگاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بار یافتند. برای نخستین بار در تاریخ مدرن به رهبران دینی همان اندازه ارج نهاده شد که بر رهبران سیاسی. سخنگوی برگزیده همه دین‌ها "بارون فراری فون بلوم برگ" [۲۵] این گروه در پیشگاه شاهنشاه احترام ژرف خود خود را به شاهنشاه و به کشور ایران که همواره در درازای تاریخ پناهگاه همه دین‌ها بوده و یاد کوروش کبیر بنیادگذار شاهنشاهی ایران ابراز داشتند و برای شاهنشاه و ملت ایران دست به دعا برداشتند.
شورانگیزترین بخش این آیین دعایی بود که پیشوای مذهبی سرخ پوستان امریکا که کلاه و پوشاک ویژه سرخپوستان را بر تن داشت به زبان بومی خود خواند و گفت:
- شاهنشاها - ما سرخ پوست‌ها چیزی نداریم که از دیدگاه مادی به پیشگاه شاهانه پیشکش کنیم، ولی ما همه قلب و روح خود را به شما داده‌ایم و بدانید که از این پس در دل هر فرد سرخ پوست جا دارید.
آنگاه به سنت مذهبی خود در آیین بسیار جالبی فرنام "فرزند خدای آفتاب" را که عنوان مقدس سرخ پوستان است به شاهنشاه پیشکش کرد.
نماینده گروه دین‌ها نامهای که از سوی همه دستینه شده بود را خواند:
- شاهنشاها - رهبران و نمایندگان مذاهب جهان که برای شرکت در آیین دو هزار و پانسدمین سالروز بنیاد نهادن شاهنشاهی ایران به وسیله کوروش بزرگ به ایران آمده‌اند، پروانه می‌خواهند که سپاسگزاری بی پایان خود را برای امتیازی که به آنان برای بودن در این رویداد بی همتای تاریخی به آنان داده شده به اعلیحضرت ابراز دارند. در این لحظه با اهمیت برای شاهنشاهی ایران، ما خود و سنت‌های مذهبی خود را در راه پیشبرد ایده آل‌های عالی حقوق انسانی، عدالت اجتماعی و آزادی مذهبی که از سوی کوروش بزرگ اعلام شده و به شیوه‌ای سرمشق دهنده‌ای از سوی اعلیحضرت همایونی جانشین برجسته کوروش به کار گرفته می‌شود، وقف می‌کنیم. خداوند یگانه آن اعلیحضرت را با خرد و نیروی جسمانی و معنوی برای رهبری مردم ایران به اوج خوشبختی، و رواج و رونق متبرک سازد.
در پاسخ شاهنشاه فرمودند:
- من از این سخنان سپاسگزاری می‌کنم. تنها پاسخ من به شما این است که کوشش خواهم کرد در آینده تا آن زمان که خداوند به من زندگی عطا فرماید، همان ذوق و شور و هوشیاری پیشینیان نیک اندیش خود را در تعقیب روح آزادی افکار و عقاید که نیاکان ما و به ویژه بنیانگذار شاهنشاهی ایران داشتند در راه همه مردان و زنان از هر عقیده و مذهب و هر نژاد و رنگی که باشند ادامه دهم و این سنت ایرانی به همین ترتیب تا زمانی که ملت ما زنده است ادامه خواهد یافت.
در این روز در نشست فوق‌العاده سازمان ملل متحد در نیویورک که برای بزرگداشت جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران برگزار شد، آدام مالیک رییس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سخنرانی خود گفت:
- ...جشن‌های شاهنشاهی ایران هنگامی برگزار می‌شود که در پرتو دگرگونی‌های شتابان اقتصادی و اجتماعی اخیر چهره ایران دگرگون شده است و این کشور یک بار دیگر امکان یافته تا مقامی را که سزاوار آن است در میان خانواده ملت‌ها به دست آورد...
بارون فراری فون بلوم برگ پرزیدنت انجمن جهانی ادیان
بارون بلوم برگ نماینده برگزیده در پیشگاه شاهنشاه آریامهر
عزرا تافت بنسون نماینده کلیسای عیسی مسیح قدیسان آخر الزمان درباره جشن‌ها چنین نوشت: آرامگاه کوروش بزرگ، پرچم‌های در اهتزاز، موسیقی می‌نوازد، جوانان سرود ملی را می‌خوانند، شاهنشاه اصول ازلی را سپاس می‌نهد و عظمت وجود آدمی را می‌ستاید، نمایندگان ملت‌های سراسر گیتی، دین‌ها و مردمان کف می‌زنند. خوبی‌هایی که کسی انجام می‌دهد، پس از آنها زنده می‌مانند و همواره نیک اندیشان دیگر این کارهای نیک را می‌یابند، کسانی که سرچشمه بزرگی در انسان را در می‌یابند.
این بود روح و عظمت جشن، سوگند وفاداری به پیشینیان، به آنان که زنده هستند و به آیندگان. جشنی همه‌گیر میان یک ملت، ۱۳ سال آماده سازی، گردهم آیی در تخت جمشید تاریخی، پایتخت باستانی کوروش و داریوش.
جشن‌ها با شرکت سران کشورهای سراسر گیتی ارج نهاده شد. دکوراسیون، پذیرایی‌ها، کنسرت‌ها، نمایش‌ها، دست افشانی‌ها، رژه شگفت انگیز، همه در یک پهنه زیبای بی همتا در دنیا. جشن‌ها با دیدن پانورامای تاریخی اوج یافت آن زمان که از برابر ما در بیابان‌ها تخت جمشید جایی که کمپ چادرها برپا شده بود.
شما تنها گوشه‌ای از این عظمت را از سوی ماهواره و در تلویزیون‌های رنگی و در چاپ شده‌ها در امریکا و دیگر کشورها دیده‌اید. این جای تاریخی، آماده سازی‌ها، روح و شور مردم، باورنکردنی است. همه استعدادها و هوش‌ها و خرد دنیا دست در دست هم دادند تا این بزرگداشت انجام شود. زمانی که من خوراک‌ها را دیدم، کریستال‌ها و چینی‌ها را دیدم، رومیزی‌ها، چادرهای رنگارنگ، جلوه‌های ویژه، رفت و آمد، برنامه‌های جشن، چارچوب، سازماندهی،...و غیره تنها می‌توانم بگویم که چه اندازه خداوند یار بوده است. این مردم نیک نهاد، برادران و خواهران ما همه می‌توانستند پیام ما را بشنوند، که این جشن با یاری خداوند انجام شد.
شادی بزرگی بود که پیشرفت‌های ایران را زیر سایه شاهنشاه ایران محمدرضا شاه پهلوی ببینیم. آزادی‌های اساسی به مردم داده شده است، از دیدگاه آموزش و پرورش، صنعتی و کشاورزی پیشرفت‌های بسیار برای رفاه مردم و خانواده‌ها انجام یافته است. خداوند یار مردم نیک نهاد ایران باشد. ما سپاسگزار رهبری چنین رهبر ارجمندی باشیم. [۲۶]
دستاوردهای جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران
جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران بیشتر جنبه فرهنگی داشت تا جنبه سیاسی. در این زمان بیش از ۱۰۰ کمیته در سراسر گیتی بنیان شد که ریاست آنها با برجسته ترین شخصیت‌های علمی و فرهنگی و ادبی و هنری آن کشور بود. ۱۰۰ها آکادمی، دانشگاه، انستیتوهای پژوهشی، موزه‌ها، نگارخانه‌ها و کتابخانه‌ها با برگزاری کنگره‌ها و سمینارها و سمپوزیوم‌ها جلوه‌های گوناگون فرهنگ و هنر چند هزار ساله ایران و نقش بنیادی آن را در تمدن و فرهنگ گیتی به میلیون‌ها تن از مردم دنیا نشان دادند.
- چاپ ۲۶۰ کتاب و نشریه پژوهشی به ۳۰ زبان زنده در ۴۲ کشور درباره تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران
- چاپ ۱۰۰۰ مقاله علمی و پژوهشی نوشته شده از سوی ۷۰۰ دانشمند و پژوهشگر بلند پایه از ۴۳ کشور به ۳۰ زبان در زمینه‌های گوناگون تاریخ، باستان شناسی، زبان شناسی، دین‌ها، علوم، ادبیات، هنرها، حکمت و فلسفه و مسایل اجتماعی و اقتصادی ایران. هم چنین قرار بود که نوشتارها و برگردان‌ها به زبان پارسی در ۱۰۰ پوشینه (جلد) در ۵۰٬۰۰۰ رویه از سوی کتابخانه پهلوی چاپ شود. پهرست این نوشتارها پس از برگزاری جشن‌ها در ۲۴۰ رویه از سوی کتابخانه پهلوی به چاپ رسید.
- چاپ Acta Iranica دانشنامه تمدن و فرهنگ ایرانی که از سال ۱۹۷۲ از سوی دانشگاه لیژ در بلژیک آغاز شد. بیش از ۳۰ پوشینه این دانشنامه پیاپی از سوی یکی از سرشناس‌ترین چاپخانه‌های گیتی به چاپ رسیده است.
- برگزاری ۵۷ نمایشگاه کتاب‌های خطی پارسی و اوستایی و پهلوی. افزون بر آن ۱۱۲ دانشگاه از ۵ قاره گیتی آیین‌های ویژه‌ای در برپایی نمایشگاه‌ها برگزار کردند.
- گشایش دومین کنگره جهانی ایرانشناسان در ۲۱ مهر ماه ۱۳۵۰ در دانشگاه پهلوی شیراز با سخنان شاهنشاه ایران محمدرضا شاه پهلوی آریامهر. در این کنگره بیش از ۵۰۰ دانشمند سرشناس بودند و این کنگره بزرگترین کنگره بین المللی ایران شناسی هزاره کنونی بود.
- رژه باشکوه ۲۵ قرن تاریخ ایران در تخت جمشید که از سوی ۱۰۰ها فرستنده تلویزیونی برای میلیاردها تن در سراسر گیتی پخش شد و ملت‌های جهان را برای نخستین بار با ملت چندین هزار ساله کهن ایران و نقش ملت ایران در تاریخ بشری آشنا ساخت.
- برپایی دو کپی از لوحه پرآوازه کوروش کبیر یا "نخستین اعلامیه حقوق بشر" در تاریخ جهان، در تالار کمیسیون حقوق بشر در نیویورک و در دفتر اروپایی سازمان حقوق بشر در ژنو.
- گشایش برج شهیاد آریامهر و موزه
- ساخته شدن ۳۲۰۰ دبستان در سراسر کشور [۲۷]
- ساخته شدن و گسترش ده‌ها کتابخانه و موزه.
- فیلمبرداری جشن‌ها با هنر شاهرخ گلستان و نمایش فیلم مستند "فروغ جاودان" با سدای اورسن ولر به انگلیسی برای جهانیان
دانشنامه تمدن و فرهنگ ایرانی پوشینه ۱
دانشنامه تمدن و فرهنگ ایرانی پوشینه ۲
دانشنامه تمدن و فرهنگ ایرانی پوشینه ۳
دانشنامه تمدن و فرهنگ ایرانی پوشینه ۴
گشایش استادیوم آریامهر
اگر بسیاری از ارزش‌های ملی ایرانیان اکنون تحت‌الشعاع روح عوام‌فریبی و نفاق و انتقام قرار گرفته‌اند، تردیدی ندارم که این ارزش‌ها زندگی از سر خواهند گرفت و دوباره روشنایی بدین سرزمین باز خواهد گشت.
از خدای ایران می‌خواهم که فریب خوردگان را بیدار و آگاه سازد و نفرت و کینه را از دل‌هایشان بزداید و رونق و رفاه و آزادی و سربلندی را به سرزمین مقدس ما بازگرداند
اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران - کتاب پاسخ به تاریخ
قوانین و مذاکرات
- قانون جریان قانونی سکه‌های تاجگذاری اعلیحضرتین
- قانون اجازه ضرب و انتشار و رواج قانونی سکه جهت یادبود جشن دو هزار و پانصدساله بنیانگذاری شاهنشاهی ایران - مصوب ۲۳ خرداد ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۳۱ خرداد ۱۳۵۰ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۷ تیر ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- تصویب‌نامه راجع به اختصاص نصف اضافه درآمد غیرمستقیم جهت مصارف تهیه وسایل جشن دوهزار و پانصدمین سال شاهنشاهی – مصوب ۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۱۵ مهر ۱۳۵۰ مجلس سنا
- قانون عفو و بخشودگی قسمتی از مجازات محکومین به مناسبت جشن دو هزار و پانصد ساله بنیانگذاری شاهنشاهی ایران - مصوب ۱۸ مهر ۱۳۵۰ مجلس شورای ملی و ۲۱ مهر ۱۳۵۰ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۶ مهر ۱۳۵۰ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ مهر ۱۳۵۰ نشست ۹
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۹ شهریور ۱۳۵۰ نشست نخست
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ بهمن ۱۳۴۷ نشست ۱۰۵
تمبرها نشان‌ها و سکه‌های یادبود در ایران و دیگر کشورها
سکه یادبود
سکه نقره یادبود ۲۵۰۰ شاهنشاهی ایران
تمبر یادبود منشور کوروش
کنگره ایرانشناسی
تمبر یادبود از سوی دولت پاکستان
تمبریادبود چاپ شده در بلژیک
تمبریادبود چاپ شده در کشور اردن
در کشور اتیوپی
تمبریادبود در کشور هند
بن‌مایه‌ها
- ↑ کنفدراسیون دانشجویان ایرانی
- ↑ دانشگاه تهران
- ↑ اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ
- ↑ مالکان بزرگ ایران
- ↑ روز ننگین ۱۵خرداد ۱۳۴۲
- ↑ انقلاب شاه و ملت
- ↑ نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی - تهران ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/برج شهیاد آریامهر
- ↑ Harold Albert Lamb, Cyrus the Great, New York, 1960
- ↑ Giuseppe Tucci
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/مدرسه‌های یادبود جشن‌ها
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران هنگام افتتاح ششمین دوره تقنینیه مجلس سنا و بیست و سومین دوره مجلس شورای ملی
- ↑ برنامه عمرانی چهارم ۱۳۴۷ - ۱۳۵۱
- ↑ قانون متخذه کمیسیون برنامه مجلسین دایر به اجازه افزایش سطح اعتبارات عمرانی سال ۱۳۴۸
- ↑ افزایش اعتبار سال ۱۳۴۹ برنامه عمرانی چهارم کشور
- ↑ قانون افزایش اعتبارات عمرانی برنامه چهارم
- ↑ سپاس ملت ایران به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و سران کشورها به یادبود کوروش شاهنشاه هخامنشی در آیین ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر پاسارگاد جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران ۲۰ مهر ماه ۱۳۵۰
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/دومین کنگره جهانی ایرانشناسی - شیراز ۲۱ تا ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/سران دیگر کشورها در تخت جمشید ۲۲ مهر ماه ۱۳۵۰
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در پذیرایی رسمی در بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران تخت‌جمشید ۲۲ مهر ماه ۱۳۵۰
- ↑ سخنرانی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران پیش از آغاز رژه تاریخ ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران تخت جمشید ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/برج شهیاد آریامهر
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/استادیوم آریامهر
- ↑ Baron Ferary von Blomberg, President World Fellowship of Religions
- ↑ Ezra Taft Benson, Brigham Young University: People - World Celebration in Iran
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/مدرسه‌های یادبود جشن‌ها
نیز نگاه کنید به
- تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/نخستین کنگره جهانی ایرانشناسی - تهران ۹ تا ۱۶ شهریور ماه ۱۳۴۵
- سخنان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در گشایش نخستین کنگره جهانی ایرانشناسان دانشگاه تهران ۹ شهریور ماه ۱۳۴۵ - شنیداری
- سپاس ملت ایران به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و سران کشورها به یادبود کوروش شاهنشاه هخامنشی در آیین ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر پاسارگاد جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران ۲۰ مهر ماه ۱۳۵۰ - شنیداری
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به دومین کنگره جهانی ایرانشناسی شیراز ۲۱ تا ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/دومین کنگره جهانی ایرانشناسی - شیراز ۲۱ تا ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- بیانات اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در پذیرایی رسمی در بزرگداشت ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران تخت‌جمشید ۲۲ مهر ماه ۱۳۵۰ - شنیداری
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/سران دیگر کشورها در تخت جمشید ۲۲ مهر ماه ۱۳۵۰
- سخنرانی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران پیش از آغاز رژه تاریخ ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران تخت جمشید ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰ - شنیداری
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/رژه تاریخ ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/شب ایرانی ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/برج شهیاد آریامهر
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/استادیوم آریامهر
- جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/مدرسه‌های یادبود جشن‌ها