بازگشت اعلیحضرت همایون رضا شاه بزرگ به مام میهن از ژوهانسبورگ و قاهره تا شهر ری ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹
در روز چهارشنبه ۴ امرداد ماه ۱۳۲۳ رضا شاه بزرگ با قلبی شکسته جهان فانی را بدرود گفتند. قلبی که برای ایران می تیپد بازایستاد، برای ایرانی که در آن زمان، در اشغال بیگانگان بود و زیر چکمه‌های ارتش خونخوار کشورهای استعمارگر شوروی و انگلستان چهار سال ویران شد. برای ایرانی که آن اندازه ناتوان شده بود که یارای پذیرفتن پیکر شاهنشاهی که آبادش کرده بود را نداشت. قرار بر این شد که پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ به کشور مصر برده شود تا در زمانی دیگر که کشور ایران در آرامش باشد به ایران آورده شود. به سبب جنگ جهانی دوم که آتشش به همه جای گیتی کشیده شده بود، سه ماه به درازا کشید تا پیکر مومیایی شده رضا شاه از ژوهانسبورگ به قاهره برسد و در مسجد رفاعی به امانت گزارده شود.
روز ۷ امرداد ماه ۱۳۲۳ از سوی وزارت دربار شاهنشاهی سه ماه سوگواری اعلام شد و سه شب به فرمان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی به بیش از سه هزار تن از بینوایان و تهی‌دستان در جنوب شهر تهران خوراک داده شد. از سوی دربار شاهنشاهی آیین سوگواری در مسجد شاه برگزار و در سراسر کشور تعطیل همگانی اعلام شد. روز ۱۰ امرداد ماه شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در پیامی به ملت ایران از ابراز احساس پاک و بی‌آلایش مردم در سوگواری برای اعلیحضرت رضا شاه بزرگ سپاسگزاری کردند. با وجود سوگواری برای رضا شاه بزرگ، به فرمان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی، سی و نهمین سالگرد جشن مشروطه[۱] با شکوه هر چه بیشتر برای ارج نهادن به ایران نوین و مدرنی که اعلیحضرت رضا شاه بزرگ، شاهنشاه ایران با پیاده کردن مشروطه در ایران ساختند، برگزار شد. ایرانی که با قوانین سکولار مدرن تصویب شده از سوی مجلس شورای ملی [۲] از کشوری ویران شده و ملتی بیماری‌زده و بی‌سواد، چپاول و کوچک شده از سوی قاجاریان مغول که با یاری دو دولت استعماری روسیه و انگلستان و فشار آخوندها بر ایران بیش از یک قرن و نیم سلطنت استبدادی در ایران به راه انداخته بودند، به کشوری مدرن و پیشرفته با زنان و مردان خردمند که در ساختن کشورشان سهیم بودند، دگرگون شد.
شش سال به درازا کشید تا کشور ایران آرامش یافت و استان آذربایجان که با نیرنگ استالین و سرسپردگان قاجاری یک سال از کشور مادر جدا شده بود، از پای ننگین سربازان شوروی در روز ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۵ پاک شد.[۳] زمانی به درازا کشید تا کشور آرامش خود را از خائنان و اشغالگران بازیافت.
در روز ۳۱ خرداد ماه ۱۳۲۸ مجلس شورای ملی "به پاس حق‌شناسی ملت ایران تصویب کرد که عنوان رسمی سرسلسله دودمان عظیم‌الشأن پهلوی اعلیحضرت رضاشاه کبیر خواهد بود. این تصمیم باید بر لوحه‌ای طلا حک و در آرامگاه شاهنشاه فقید نصب گردد". [۴]
به دستور اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران، برای بازگرداندن پدر به ایران آرامگاهی باشکوه با بنایی سپید رنگ به پهنه ۹۰۰۰ متر مربع و بلندای ۲۵ متر در شهر ری ساخته شده بود. این بنا دو اشکوب داشت، اشکوب هم‌کف سالن ورودی بود و در اشکوب زیرین آرامگاه قرار داشت. نمای بنای آرامگاه همانند آتشکده بود که خاری در چشم ملایان و دستاربندان و کمونیست های بی‌وطن، دشمن ایران و ایرانی شد.
پس از سپری شدن نزدیک به شش سال، در روز ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ والاحضرت شاهپور علیرضا به ریاست هیاتی برای جا به جا کردن پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ به ایران رهسپار قاهره شدند. برنامه جابه جایی پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ و آیین به خاک سپردن ایشان از قاهره تا شهر ری برای آگاهی همگان به چاپ رسید. پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ در آیینی باشکوه از مسجد رفاعی از میان خیابان‌های قاهره در میان اندوه مردم والای مصر به سوی فرودگاه قاهره و سپس به داخل هواپیمای ویژه آورده شد. هواپیما از قاهره به سوی عربستان پرواز کرد و در شهر "جده" بر زمین نشست و پس از انجام آیین دینی در روز ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۲۹ پادشاه عربستان در آیینی باشکوه و رسمی پیکر رضا شاه بزرگ را تا داخل هواپیمایی که از جده به فرودگاه اهواز پرواز می‌کرد مشایعت کرد.
واگن سیاه رنگ و ترنی ویژه برای ترابری پیکر رضا شاه بزرگ از ایستگاه راه‌آهن اهواز به سوی ایستگاه راه‌آهن تهران به راه افتاد. مردم ایران در هر کجا که واگن ویژه از آن جا می‌گذشت با هیات‌های رسمی آن شهر به پیشواز می‌آمدند و به اعلیحضرت رضا شاه بزرگ ارج می‌نهادند.
در روز ۱۷ اردیبهشت ماه ترن ویژه وارد ایستگاه راه‌آهن تهران شد. سفر پایانی رضا شاه بزرگ با راه‌آهن سراسری ایران همان راه‌آهنی که نماد شاهنشاهی پدر ایران نوین بود انجام یافت. اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی، همسر رضا شاه بزرگ ملکه مادر و خانواده شاهنشاهی ایران، هیات دولت، هیات‌های ویژه فرستاده شده از کشورهای گیتی و دیگر سران کشوری و لشکری و مردم پایتخت با فر و شکوه بی همانندی از ایستگاه راه‌آهن پشت پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ به سوی آرامگاه ابدی پدر ایران نوین به راه افتادند و در اندوه همگان پیکر اعلیحضرت رضا شاه بزرگ در اشکوب زیرین آرامگاه به خاک سپرده شد. سنگ آرامگاه مشکی و بالای آن دیهیم طلایی رنگ پهلوی قرارداشت. و تصمیم مجلس شورای ملی دایر بر دادن فرنام "کبیر" در لوحه‌ای طلا بر بالای آرامگاه رضا شاه بزرگ قرارداده شد.
پیکر رضا شاه بزرگ پیچیده در پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان از مسجد رفاعی به فرودگاه قاهره برده می شود
تابوت رضا شاه بزرگ از مسجد رفاعی به فرودگاه قاهره برده می‌شود
پیکر رضا شاه بزرگ در آیین باشکوهی از مسجد رفاعی به فرودگاه قاهره برده می‌شود
پیکر رضا شاه بزرگ در آیین رسمی به فرودگاه قاهره آورده می‌شود
پیکر رضا شاه بزرگ در فرودگاه قاهره به داخل هواپیما برده می شود
پیکر رضا شاه بزرگ در مسجد پیامبر در عربستان
پیکر رضا شاه بزرگ در فرودگاه جده برای پرواز به اهواز
پیکر رضا شاه بزرگ بردوش سربازان عربستان
پادشاه عربستان در تشییع تابوت رضا شاه بزرگ تا گذاشتن تابوت در هواپیما
شاهپورها پیکر پدر را به ایران بازمی‌گردانند
سفر رضا شاه بزرگ با راه‌آهن سراسری از اهواز به تهران
پسران رضا شاه بزرگ در کنار پدر
تابوت رضا شاه بزرگ از میان شهر و مردم سوگوار می‌گذرد
شاهنشاه محمدرضا پهلوی و شاهپورها پشت پیکر پدر به سوی آرامگاه راه می‌روند
پدر ایران نوین سرانجام در آرامگاهش در کشور ایران آرمید
تمبر یادبود خاکسپاری رضا شاه بزرگ
تمبر یادبود خاکسپاری رضا شاه بزرگ
مجلس شورای ملی در ۱۹ اسفند ماه ۱۳۴۴ در قانونی با ماده واحده تصویب کرد که روز سوم اسفند ماه به نام روز رضا شاه کبیر نام گذاری شده و مقرر می‌گردد همه‌ساله در روز مزبور خدمات و فداکاریهای شاهنشاه فقید موجد ایران نو از طریق رادیو و تلویزیون و مطبوعات برای آگاهی نسل جوان کشور یادآوری شود. روز سوم اسفند ماه روز کودتای فرخنده سوم اسفند ماه ۱۲۹۹ از سوی رضا شاه بزرگ است که با این کودتا ایران را از تجزیه شدن و خیانت قاجار رهایی بخشید.[۵]
روان رضا شاه بزرگ شاد
یادش پیوسته در دل همه ایرانیان
مردمی که ملت شد! ملتی که وام‌دار این بزرگ مرد تاریخ ایران خواهد ماند