بازدید اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر از استان فارس ۴ تا ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۳۸

بازدید اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر از برنامه‌های عمرانی همدان و گشایش سد شهناز ۱۸ خرداد ماه ۱۳۴۲

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۳۸ خورشیدی تازی

اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب و رعیتی

شاهنشاه آریامهر در بازدید از استان فارس پروانه ساختمان شاه چراغ را می دهند

بازدید از رصدخانه شیراز

در رصدخانه عملکرد دوربین بیکرنون[Baker-Nunn Camera] برای شاهنشاه توضیح داده می شود

آریامهر کلنگ ساختمان نخستین کارخانه کود شیمیایی در مرودشت را می زنند

کنار آریامهر دکتر اقبال و سرلشکر مجیدی فرمانده سپاه پنجم - پیشبازکنندگان در پادگان ارتش کازرون ازراست:شکراله‌خان حسامی‌مالک هموندانجمن شهر، محمدخان امیرعضدی مالک هموندانجمن شهرستان، سید محمدجوادنواب السادات مالک هموندانجمن شهر، دکتر سیدمحمدتقی لقمانی مالک هموندانجمن شهر، سید جواد زهرایی تاجر هموندانجمن شهر، ناشناس، حسنعلی خان امیرعضدی مالک معتمد شهر، سید محمدرضاجوادی مالک معتمدشهر

شاهنشاه در میان مردم کارزون

آریامهر در بازدید از بیشاپور

شاهنشاه در تماشای نقش های سنگی بیشابور

آریامهر در برابر پیکره شاپور اول شاهنشاه ساسانی

شاهنشاه در غار بیشابور و پیکره شاپور اول

بازدید اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر از استان فارس ۴ تا ۹ اردیبهشت ماه ۱۳۳۸

در روز ۴ اردیبهشت ماه ۱۳۳۸ شاهنشاه برای بازدید از انجام پروژه‌های عمرانی رهسپار شیراز شدند. پادگان نظامی شیراز و بیمارستان نمازی مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفتند. ۶ اردیبهشت شاهنشاه با دیدن ماکت ساختمان دانشگاه شیراز نخستین سنگ بنای دانشگاه پهلوی شیراز را کارگذاشتند و نخستین کلنگ ساختمان کوی دانشجویان را نیز بر زمین زدند. ۷ اردیبهشت شاهنشاه از غار شاهپور و تندیس بزرگ شاهپور دوم در کازرون بازدید کردند. در این روز هم‌چنین ساختمان نوین گمرک خسروی و ساختمان گمرک قصر شیرین گشایش یافت. ۸ اردیبهشت شاهنشاه رهسپار بندرگناوه شدند و اسناد مالکیت املاک خالصه حیات داوری را به برزگران دادند. معظم‌له سپس به گچساران و خارک رفتند و از تاسیسات نفتی خارک بازدید کردند و به شیراز بازگشتند. شاهنشاه ۹ اردیبهشت به سفر خود به استان فارس پایان دادند.

ساعت ده بامداد روز چهارم اردیبهشت ماه شاهنشاه به شیراز وارد شدند. در این فرخنده روز، شهر زیبای شیراز شکوه و جلوه ویژه‌ای به خود گرفته بود و غریو زنده باد شاهنشاه به آسمان می‌رفت. زادگاه سعدی و حافظ یک پارچه شور و هیجان شده بود و اهالی شیراز و مردم استان فارس از ساعت شش بامداد خود را برای پیشباز موکب همایونی آماده می‌نمودند. طبقه‌های گوناگون و حزب‌ها برای جلو زدن در پیشباز از شاهنشاه فعالیت می‌نمودند. احساساتی که امروز مردم فارس به اعلیحضرت شاهنشاه ایران ابراز داشتند شاید در تاریخ سابقه نداشته باشد. از روز سوم اردیبهشت ماه سر در اداره‌های دولتی شیراز و سر در ساختمان حزب‌ها، کارخانه‌ها، مغازه‌ها، هم چنین خودروها و اتوبوس‌ها با پرچم‌های زیبای سه رنگ شیر و خورشید نشان آذین یافته بودند و همه خودروها پوستر شاهنشاه را به شیشه جلو و پشت چسبانده بودند. از آنجا که قرار بود هواپیمای آورنده شاهنشاه آریامهر در فرودگاه جدید شیراز فرود آید، بدین روی، از فرودگاه تا درون شهر که نزدیک به ۱۲ کیلومتر می‌باشد در دو سوی جاده مامورین انتظامی، افراد نیروی مقاومت ملی، حزب‌ها و عشایر ایستاده بودند. از دروازه سعدی شیراز تا ورودی استانداری نیز پیشاهنگان، هموندان سازمان جوانان شیر و خورشید سرخ، ورزشکاران و دانش آموزان جای گرفته بودند. همه پرچم زیبای ایران را در دست داشتند. انبوه جمعیت در خیابان‌های مسیر شاهانه چشم به راه ورود موکب همایونی بودند. از ساعت ۸ بامداد آقایان: سردار فاخر حکمت رییس مجلس شورای ملی، نمایندگان استان فارس، علم رهبر حزب مردم، دکتر کاسمی دبیرکل حزب ملیون گیتی، امیرابراهیمی، امیرسلیمانی، بهبودی و اکبری از دربار شاهنشاهی که چند روز پیش وارد شیراز شده بودند و آقایان استانداز فرمانده سپاه، رییس‌های اداره‌ها و سران عشایر نیز در فرودگاه به پیشباز شاهشناه آمده بودند.

با فرود آمدن هواپیمای همایونی، هلهله و شادی و غریو زنده باد اعلیحضرت همایونی فرودگاه را به لرزه درآورد و درفش شاهنشاهی بر بالای فرودگاه به اهتزاز درآمد. شاهنشاه آریامهر در میان ابراز شور و هیجان باشندگان از هواپیما بیرون آمدند. آقایان نخست وزیر، وزیر دربار و وزیران فرهنگ، بهداری، کشاورزی، و چند تن دیگر از وزیران به همراه تیمسار نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی در رکاب همایونی بودند. پس از اینکه شاهنشاه آریامهر از هواپیما پیاده شدند، نخست آیین احترامات نظامی انجام یافت، سپس استاندار و فرمانده سپاه و شهردار شیراز با خوش آمدگویی گزارش‌هایی را به آگاهی شاهانه رسانیدند. آنگاه سردار فاخر حکمت رییس مجلس شورای ملی به نمایندگی از مردم استان فارس خوش آمد گفت:

استان فارس پایتخت اصلی ایران باستان و مهد عظمت پادشاهان ایران بوده است دراین عصر پر آشوب شاهنشاهی در ایران سلطنت می‌نمایند که جامع جمع کمالات حسنه می‌باشند و لحظه‌ای از فکر ملت غافل نمی‌باشد. توجهات خاصه شاهنشاه نسبت به اوضاع این سرزمین در پیشرفت امور اجتماعی و اقتصادی فارس بهبود کامل بخشیده است. همه امیدواریم که سایر منویات ملوکانه در مورد سد درود زن، ساختمان بندر بوشهر و اتصال راه آهن به فارس در زیر سایه همایونی انجام پذیرد و با توجهات شاهانه ترقیات بیشتریدر این استان پدید آمده و عظمت و جلالت سابق خود را به دست آورد. یک بار دیگر تشریف فرمایی شاهنشاه را به استان فارس تهنیت می‌گویم.

پس از خوش آمدگویی رییس مجلس شورای ملی اعلیحضرت همایونی فرمودند:

همیشه در پی این فرصت بودم که به استان فارس مسافرت کنم. در این اواخر اذهان عمومی متوجه جشنی است که در آینده برای دوهزاروپانصدمین سال شاهنشاهی ایران باید برگزار شود و این امر ارتباط مستقیمی با استان فارس که مهد بزرگان ایران باستان، مهد دلاوری‌ها و رشادت‌ها، مهد تربیت صحیح راستی و درستی است، دارد.

علاوه بر جنبه تاریخی، باید اقداماتی صورت گیرد که از منابع روی زمینی و زیر زمینی این استان استفاده شود. کارهای اولیه برای پیشرفت امور این استان انجام شده و مهمتر از همه موضوع امنیت است که خوشبختانه پس از مدت‌ها که به علت‌های مختلف عناصر فرصت‌طلب و بی‌فکر باعث تزلزل امنیت شده‌بودند، ما توانستیم حکومت قانون را در سراسر کشور برقرار کنیم. در آینده موضوع متنفذی و سرکشی و گردن‌کشی در بین نیست، در آینده فقط قانون حاکم است و این امر بزرگترین مشوق در راه فعالیت و کارها است. کارهایی که باید برای استان انجام شود، خیلی زیاد است. یک قسمت آن ایجاد لوله گاز و مشتقات حاصل از گاز است. چون این استان به منابع نفت جنوب نزدیک است، استفاده از این صنعت جدید در استان فارس کاری لازم است.

از لحاظ آبیاری دولت باید قدم‌هایی بردارد. باقی می‌ماند کارهایی که خود مردم باید انجام دهند و آن هم صنعت‌های کوچکتر، مخصوصاً کشاورزی است که خوشبختانه ما از این لحاظ نیز فوق‌العاده پیشرفت کرده‌ایم. چندی قبل که گزارش امور کشاورزی فارس را قرائت می‌کردیم، مشاهده نمودم در این یکی دو سال اخیر پیشرفت‌هایی در کشاورزی استان فارس حاصل شده که باید خیلی بیشتر شود. در آینده باید هر وجب زمین و هر قطره آب که پیدا می‌شود، از آن استفاده کرد و بر سطح تولید عمومی افزود. هنگامی که به آینده مملکت اطمینان بود و فعالیت شروع شد، مردم هم در این فعالیت‌ها شرکت می‌کنند.

استفاده از مازاد پشتوانه اسکناس سبب شد که هشتصد طرح اقتصادی انجام شود. نتیجه این کارها در دو سه سال آینده معلوم می‌شود. اشخاصی که ثروت خود را به خارج می‌فرستادند یا در معاملات نزولی به مصرف می‌رسانیدند، همین اشخاصی هستند که در این فعالیت‌های اقتصادی شرکت کرده‌اند. این اشخاص از کره مریخ نیامده‌اند. هم اکنون صنعت ایران رو به توسعه و پیشرفت است. درآمد عمومی رو به ازدیاد است و قدرت خرید مردم خیلی بیشتر شده‌است. احتیاجات عمومی هم بیشتر شده‌است. مردم غذای بیشتر می‌خواهند، بهداشت می‌خواهند، فرهنگ می‌خواهند و طبعاً در همین زمینه‌ها تولید هم باید زیادتر شود.

یکی از کارهای مهم که باید انجام شود تشکیل شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های مصرف و تولید می‌باشد، باید این شرکت‌ها کالاها را از کشاورز خریداری کرده و به بهای نازلی در اختیار مصرف کننده بگذارد. امیدواریم در سفرهای آینده که با استان فارس می‌کنیم شاهد پیشرفت‌های تازه‌ای در این استان مهم کشور باشیم.

سپس شاهنشاه از برابر رده پیشبازکنندگان گذشتند و به جایگاه مخصوص تشریف فرما شدند و در برابر انبوه پیشبازکنندگان بیاناتی ایراد فرمودند.

آنگاه شاهنشاه با خودرو از فرودگاه رهسپار شیراز شدند. بیش از پنج هزار دستگاه خودروی پیشبازکنندگان در جاده‌ها ترافیک سنگینی به بار آورده بود، به گونه‌ای که بیش از یک ساعت به درازا کشید تا خودروی شاهنشاه فاصله ۱۲ کیلومتری فرودگاه تا شهر را پشت سر بگذارد. در دو سوی جاده افراد انتظامی با نظم و ترتیب ویژه‌ای ایستاده بودند و ده‌ها راس گاو و گوسفند در جلوی خودروی شاهنشاه قربانی گردید. مردم در همه راه با ابراز احساسات و غریو زنده باد شاهنشاه و اسکورت سپاه پنج جنوب و شهربانی شیراز سبب شگفتی و ستایش به ویژه خارجیانی که در آنجا بودند، شده بودند. سرانجام شاهنشاه آریامهر به کاخ استانداری فارس وارد شدند و ناهار را در استانداری خوردند.

ساعت ۱۵ و سی دقیقه رییس‌های سازمان‌های اداری استان فارس در کاخ استانداری به پیشگاه شاهنشاه باریافتند. شاهنشاه آریامهر در برابر صف قضات دادگستری فارس درباره کارهای سازمان‌های قضایی پرسش نمودند. به آگاهی رسید که در سال گذشته شمار تصادفات در شیراز کم شده و چند دادگاه سیار تشکیل گردیده است. هم چنین در سال گذشته ۳۵ هزار پرونده در دادگستری فارس پایان یافته است. شاهنشاه از وضع دادگاه‌ها پرسش فرمودند و سپس دستوراتی در مورد رسیدگی سریع به کارهای قضایی مردم در دادرسی عمومی دادند. در برابر صف استادان و کارکنان دانشگاه فارس، رییس دانشگاه پهلوی شیراز به آگاهی همایونی رسانید که دستاورد توجه‌های مخصوص شاهنشاه وضع دانشکده‌های شیراز بسیار خوب شده است و بسیاری از استادان داخلی و خارجی در دانشگاه شیراز تدریس می‌کنند. در برابر کارمندان سازمان‌های اداری مدیر کل فرهنگ فارس به آگاهی اعلیحضرت رسانید که از یک سد و هفتاد هزار تن جمعیت شیراز، پنجاه هزار تن دانش آموز می‌باشند. وزیر فرهنگ افزود که در سال گذشته هنرستان فنی شیراز به گونه آموزشگاه حرفه‌ای درآمده است. رییس کشاورزی به آگاهی همایونی رساند که مامورین وزارت کشاورزی در کار مبارزه با ملخ به پیروزی‌های شایانی دست یافته‌اند. رییس راه استان گفت که با کمک چند یکان موتوری برنامه‌های راهسازی در دست اقدام است و کوشش می‌شود راه‌های استان فارس باستان خوزستان و هم چنین راه‌های فرعی شیراز هر چه زودتر ساخته شود. رییس بانک کشاورزی در پاسخ پرسش‌های شاهنشاه آریامهر درباره کشاورزی در استان فارس گفت که در سال گذشته پانزده میلیون ریال وام به کشاورزان استان فارس پرداخت گردید و رییس پست و تلگراف و تلفن از پیشرفت‌هایی که این استان به دست آورده است گزارش رسایی داد. اعلیحضرت همایونی درباره دستگاه‌های مخابراتی پرسیدند. به آگاهی شاهانه رسید که همه دستگاه‌های تلگرافی شیراز به تله تایپ دگرگون شده است و بر ساعت‌های ارتباط با دیگر نقاط کشور افزوده گردیده است. رییس اداره بهداشت گزارشی درباره کارهای بهداشتی و کارهایی که در راه مبارزه با بیماری‌های واگیردار انجام یافته به اگاهی شاهنشاه آریامهر رسانید. سپس اعلیحضرت همایونی از رییس از رییس اداره کار درباره قانون جدید کار پرسیدند که آیا ابلاغ شده است یا نه؟ رییس اداره پاسخ داد که قانون جدید ابلاغ شده است و در این قانون امتیازات بیشتری برای کارگران و خانواده آنان در نظر گرفته شده است. رییس اداره صنایع و معادن فارس نیز گفت که در سال گذشته ۳۴ پروانه اکتشاف معادن در نقاط گوناگون استان فارس داده شده است.

آنگاه شاهنشاه آریامهر از رییس اداره آمار، جمعیت استان فارس را پرسیدند. گفته شد که استان فارس دارای یک میلیون و پانصد هزار تن جمعیت می‌باشد. شاهنشاه آریامهر فرمودند به دولت دستور داده شده است که کار سرشماری سال ۱۳۴۰ خورشیدی را بسیار دقیق انجام دهند. سپس رییس کارخانه قند مرودشت به آگاهی رسانید که در سال گذشته، این کارخانه با اینکه بیش از یک سد هزار تُن گنجایش نداشت، یک سد و شصت هزار تن چغندر را به قند و شکر دگرگون ساخته است.

باریابی نمایندگان انجمن شهر

ساعت ۱۷ و پانزده دقیقه، نمایندگان انجمن شهر، اتاق بازرگانی، اصناف و احزاب، پیشه وران، اتحادیه کشاورزی شیراز، و رسانه‌ها در استانداری فارس به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند. رییس انجمن شهر به نمایندگی از سوی مردم و آقای گلستان به نمایندگی از سوی مطبوعات و رییس اتاق بازرگانی از سوی بازرگانان، انزجار خود را از پخش برنامه‌های خاینانه برخی رادیوهای خارجی ابراز داشتند و مراتب فداکاری و جانبازی و شاهدوستی خود را به آگاهی شاهنشاه ایران رسانیدند. نمایندگان مردم فارس گفتند که چنین تبلیغات ناروا و حمله‌های زشت، صفوف مردم شاهدوست ایران را فشرده تر می‌سازد.

روز ۵ اردیبهشت ماه بازدید از پادگان نظامی و رصدخانه

ساعت هشت بامداد شاهنشاه آریامهر از پادگان نظامی شیراز بازدید نمودند. ساعت هشت و چهل و پنج دقیقه خودروی شاهنشاه و همراهان رکاب را اسکورت راهنمایی می‌کرد، شاهنشاه آریامهر به جایگاه مانور در بلندای « آب باریک » در ۲۰ کیلومتری شیراز وارد شدند. در مسیر همایونی مامورین انتظامی ایستاده بودند و از هجوم مردم که می‌خواستند، شاهنشاه آریامهر را از نزدیک ببینند، جلوگیری می‌کردند. اهالی دهکده « اکبرآباد » با پوشاک‌های محلی جلوی در مسیر خودروی شاهنشاه ایستاده بودند و با نواختن ساز و دهل و پایکوبی از ورود شاهنشاه آریامهر ابراز شادمانی می‌کردند.

پس از رسیدن خودرو به جایگاه مانور، شاهنشاه آریامهر در جایگاه ویژه قرار گرفتند و پس از تماشا کردن نقشه، عملیات مانور در پیشگاه شاهنشاه آغاز گردید. این مانور بزرگترین مانوری بود که با گلوله حقیقی در پیشگاه شاهنشاه انجام یافت. در این مانور، چنین پنداشته شده بود که دشمن برای تصرف یکی از نقاط مهم تاکتیکی منطقه فارس از راه هوا نیرو پیاده کرده است. عملیات با چیرگی ویژه‌ای انجام یافت و مورد توجه شاهنشاه قرار گرفت. هواپیماها با بمب و مسلسل و راکت به هدف‌ها تیراندازی می‌کردند و پیاده نظام زیر آتش توپخانه و خمپاره و مسلسل که تا نزدیک هدف تیراندازی می‌شد، پیشروی می‌کردند. مانور نظامی پس از چهل و پنج دقیقه پایان یافت و شاهنشاه آریامهر از جایگاه پایین آمدند و در برابر صف عشایر، فرماندهان نیروی مقاومت ملی قرار گرفتند. از سوی افراد نامبرده نسبت به شاهنشاه ابراز احساسات شد. عشایر فارس درخواست‌هایی داشتند که اعلیحضرت همایونی برای انجام آنها به فرمانده سپاه پنج جنوب دستوراتی دادند. برابر با ساعت ده مانور نظامی و دیدار با روسای عشایر و فرماندهان نیروی مقاومت ملی پایان یافت و شاهنشاه آریامهر به کاخ استانداری بازگشتند. اعلیحضرت ناهار را در کاخ استانداری خوردند.

نزدیک به نیم روز، شاهنشاه آریامهر بدون برنامه از پیش نهاده، از کاخ استانداری پیاده رهسپار بیمارستان نمازی شدند. دکتر اقبال نخست وزیر و چند تن از وزیران کابینه و چند تن دیگر شاهنشاه آریامهر را همراهی می‌نمودند. در مسیر شاهنشاه آریامهر، انبوه جمعیت گرد آمده بودند و به شاهنشاه ابراز شور و شادمانی می‌نمودند. اعلیحضرت همایونی بدون تشریفات وارد بیمارستان نمازی شدند و از بخش‌های گوناگون این موسسه بزرگ بهداشتی بازدید فرمودند. در هر بخش توضیحات به آگاهی شاهانه می‌رسید. اعلیحضرت پیرامون انجام بهبود در برخی بخش‌ها دستوراتی دادند. بازدید شاهنشاه از بیمارستان نمازی تا ۱۵ دقیقه پس از نیم روز به درازا کشید و سپس شاهنشاه آریامهر و همراهان به کاخ استانداری بازگشتند و ناهار را در استانداری خوردند.

ساعت ۱۶ جشن ورزشی و پیشاهنگی جوانان فارس در پیشگاه مبارک شاهنشاه در استادیوم حافظیه شیراز برگزار گردید. از ساعت ۱۴ چند هزار تن از مردم شیراز، دانش آموزان، پیشاهنگان و ورزشکاران سرتاسر استادیوم ورزشی را پُر کردند و همه دانش آموزان، پیشاهنگان و ورزشکاران به ترتیب در جای‌های از پیش تعیین شده جای گرفتند. ساعت ۱۶ شاهنشاه در میان غریو هلهله و ابراز احساسات شدید دانش آموزان، ورزشکاران و پیشاهنگان که استادیوم را به لرزه درآورده بودند، وارد استادیوم حافظیه شدند. پس از ورود شاهنشاه آریامهر، سرود شاهنشاهی ایران نواخته شد و گارد احترام، آیین احترامات نظامی را به جای آورد. شاهنشاه آریامهر از برابر صف روسای پیشاهنگی استان فارس و هموندان شورای ورزشی بانوان گذشتند و آیین شناساندن آنان از سوی آقای رام استاندار فارس انجام یافت. سپس شاهنشاه آریامهر از نمایشگاه کارهای دستی و کشاورزی پیشاهنگان که در شش غرفه به گونه‌ای زیبا چیده شده بود، بازدید کردند. در هر غرفه توضیحات به آگاهی شاهانه رسید. پس از بازدید از کارهای دستی و کشاورزی پیشاهنگان، شاهنشاه آریامهر در جایگاه ویژه قرار گرفتند و غریو شادی و هورای مردم در استادیوم بزرگ ورزشی به آسمان رفت و جشن ورزشی آغاز شد. برنامه جشن ورزشی ساعت ۱۸ به پایان رسید و شاهنشاه آریامهر به کاخ استانداری بازگشتند.

ساعت ۱۹ شاهنشاه آریامهر برای بازدید از رصدخانه شیراز از استانداری رهسپار این نهاد علمی گردیدند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر و دیگر همراهان در رکاب همایونی بودند. هنگام ورود شاهنشاه آریامهر و همراهان به رصدخانه، دکتر کشی افشار رییس رصدخانه از سوی دانشگاه پهلوی شیراز و دانشگاه تهران ورود اعلیحضرت همایونی را خوش آمد گفت و گزارشی رسا از وضع رصدخانه به پیشگاه شاهنشاه آریامهر داد و گفت:

رصدخانه « استروفیزیک » مطالعه قمرهای مصنوعی که وابسته به موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران است، ویژه مطالعات بین المللی ژیوفیزیکی است که ۲۹ کشور هموند آن می‌باشند. کشور ایران نیز به سازمان بین المللی مربوطه که مرکز آن در پاریس است، پیوسته است و پژوهش‌های دیگر را به گردن گرفته شده است. زمین رصدخانه جزو موقوفات بیمارستان نمازی است که برای ۹۹ سال از سوی حاج محمد نمازی در اجاره دانشگاه تهران قرار دارد و ساختمان‌های مربوطه به پهنه ۳۵۰ مترمربع از بودجه دانشگاه تهران به سرپرستی آقای رام استاندار فارس و بنادر و دانشگاه پهلوی شیراز در آستانه تکمیل است. تجهیزات این موسسه عبارت است از یک دستگاه تلسکوپ عکسبرداری ۳۱ اینچ و ساعت دقیق الکترونیک با دقت یک ده هزارم ثانیه و دستگاه‌های گیرنده و ثبت زمان که بهای آنها بیش از یک سد و پنجاه هزار دلار می‌باشد و از سوی سازمان « اسمیتسونین » زیر نظر آکادمی علوم امریکا در اختیار دانشگاه تهران قرار گرفته است. شهرستان شیراز برای نصب دستگاه‌های رصدخانه به خاطر آن در نظر گرفته شده است که شیراز افزون بر دارا بودن موقعیت « دید » مناسب و آسمان درخشان در مدار ۳۲ درجه از استوا که تقریبا در حد میانی مسیر قمرهای مصنوعی است، قرار گرفته است و از این لحاظ دارای اعمین است که مانند کمربندی به دور زمین مشغول پژوهش فضا می‌باشد. رصدخانه شیراز در یازده ماهی که از آغاز کار آن می‌گذرد، تاکنون از چهار حد عبور قمرهای مصنوعی که فعلا پنج تا از آنها در فضا می‌باشد، عکسبرداری نموده و نتایج را برای محاسبات مرکز بین المللی مربوطه که در کمبریج می‌باشد، ارسال شده است.

شاهنشاه آریامهر پرسش‌های دقیقی فرمودند و به پاسخ‌ها بسیار دقیق گوش می‌دادند. سپس آقای توکلیان معاون اداری رصدخانه بیاناتی ابراز داشت و از پیشگاه شاهانه درخواست کرد که از بخش‌های رصدخانه بازدید نمایند و دفتر یادبود این موسسه علمی را توشیح فرمایند. در پایان کارکنان رصدخانه به پیشگاه شاهنشاه معرفی شدند و شاهنشاه آریامهر آنان را مورد مهر شاهانه قراردادند. پس از آن شاهنشاه آریامهر به کاخ استانداری بازگشتند. شب هنگام میهمانی شام از سوی استانداری به سرفرازی ورود شاهنشاه ایران به استان فارس برگزار شد و شماری از نمایندگان طبقه‌های گوناگون فارس نیز شرکت داشتند. ساعت ۲۳ آتش بازی در برابر ساختمان استانداری انجام شد.

دوشنبه ۶ اردیبهشت ماه کارخانه کود شیمیایی

ساعت هفت و پانزده دقیقه بامداد شاهنشاه آریامهر برای زدن نخستین کلنگ ساختمان کارخانه کودشیمیایی رهسپار کارخانه شدند. از ساعت شش بامداد انبوهی از اهالی و دانش آموزان و هموندان حزب ملیون در مسیر موکب همایونی از شهر تا کارخانه که چهل کیلومتر می‌باشد، ایستاده بودند. مامورین انتظامی نیز در دو سوی خیابان‌ها و جاده‌ها جای گرفته بودند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر، رییس مجلس شورای ملی، وزیران کابینه، سناتورها، نمایندگان مجلس، استاندار فارس، فرمانده سپاه و روسای اداره‌های لشکری و کشوری پیشتر به جای ساختن کارخانه رفته بودند. ساعت هفت و بیست و پنج دقیقه، خودروی آورنده شاهنشاه به جایی که ساختمان کارخانه کودشیمیایی بنا خواهد شد، وارد شدند. انبوه جمعیتی از افراد سازمان مقاومت ملی ناحیه مرودشت و رییس کارخانه قند مرودشت و شهردار محل و افراد سازمان مقاومت ملی ابراز شور و شادمانی از ورود شاهنشاه آریامهر می‌کردند و اعلیحضرت همایونی با تکان دادن دست به آنان پاسخ می‌دادند.

مهندس کوششی رییس کارخانه قند مرودشت از سوی افراد نیروی مقاومت ملی و اهالی خوش آمد گفت و افزود که هموندان نیروی مقاومت ملی آموزش نظامی را از سوی سپاه پنج جنوب فراگرفته‌اند و نیروی مقاومت ملی برای فداکاری در راه میهن و شاهنشاه ایران بوجود آمده است. آنگاه شاهنشاه آریامهر از وضع خانه و زندگی اهالی پرسیدند و به کارخانه کودشیمیایی تشریف فرما شدند. با ورود شاهنشاه آریامهر احترامات نظامی انجام یافت و شاهنشاه آریامهر در جایگاه مخصوص قرارگرفتند. مهندس شریف امامی وزیر صنایع و معادن، مدیران و مهندسین پیاده کننده پروژه لوله کشی گاز از گچساران به شیراز و هم چنین کارگزاران ساختمان را معرفی نمود. دکتر محمدعلی معدل سندهای واگذاری زمین‌های کارخانه کودشیمیایی را از سوی زنده یاد معدل شیرازی به کارخانه داده شده بود را فرادشت. پس از بیانات رسای مهندس شریف امامی وزیر صنایع و معادن، شاهنشاه آریامهر در میان ابراز شور و شادمانی باشندگان، نخستین کلنگ ساختمان کارخانه کودشیمیایی فارس را بر زمین زدند و از زمین کارخانه و جای نشاندن لوله‌های گاز بازدید فرمودند.

شاهنشاه آریامهر پس از نوشیدن چای و خوردن شیرینی در ساختمان کارخانه با هلیکوپتر برای برنشان (نصب) نخستین سنگ بنای دانشگاه شیراز (دانشگاه پهلوی شیراز) به سوی اکبرآباد پرواز کردند و کسانی که در رکاب آریامهر بودند با خودروهای خود رهسپار اکبرآباد شدند. ساعت ده و سی و پنج دقیقه هلیکوپتر آوردنده شاهنشاه آریامهر، منوچهر اقبال نخست وزیر و شریف امامی وزیر صنایع و معادن در کوی دانشگاه شیراز در اکبرآباد بر زمین نشست. با فرود آمدن هلیکوپتر استادان دانشگاه و دانشجویان و دیگر باشندگان با ابراز شور و هیجان و شادمانی بسیار از شاهنشاه آریامهر پیشباز نمودند. آنگاه شاهنشاه آریامهر از برابر استادان دانشگاه گذشتند و در جایگاه ویژه قرار یافتند. هما سمیعی دانشجوی دانشکده ادبیات خوش آمد گفت و گزارشی به آگاهی همایونی رساند و وزیر فرهنگ نیز گزارشی از وضع دانشگاه و کوی دانشجویان داد. سپس شاهنشاه آریامهر از ماکت ساختمان دانشگاه دیدن کردند و نخستین سنگ بنای دانشگاه را برنشاندند و سپس نخستین کلنگ ساختمان کوی دانشجویان را بر زمین زدند. در این آیین دکتر صورتگر چامه‌ای را که برای این آیین سروده بود، خواند و شاهنشاه آریامهر در میان غریو هلهله و شادی و ابراز شور و هیجان دانشجویان و استادان دانشگاه به استانداری شیراز بازگشتند. شاهنشاه آریامهر ناهار را در استانداری خوردند.

ساعت ۱۵ شاهنشاه آریامهر برای بازدید از یکان‌های پادگان نظامی شیراز به میدان محمدیه وارد شدند. پس از انجام آیین احترامات نظامی، تیمسار مجیدی فرمانده سپاه گزارش سپاه پنج جنوب را به آگاهی همایونی رسانید. آنگاه شاهنشاه آریامهر سوار بر جیپ از یکان‌های نمونه بشکر یازده کرمان و « تیپ ۵ اسپهان » و هم چنین یکان‌های پادگان شیراز سان دیدند. هنگام گذشتن خودروی همایونی از برابر خانواده‌های درجه داران سپاه چنان ابراز احساسات شدیدی به شاهنشاه آریامهر ابراز شد که دیگر کسی آن را جلودار نبود و خانواده‌ها برای دیدن شاهشناه از نزدیک هجوم آوردند و گرد خودروی شاهنشاه آریامهر را گرفتند. پس از پایان آیین سان شاهنشاه آریامهر در جایگاه ویژه قرار گرفتند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر و کابینه، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی و رییس‌های اداره‌های لشکری و کشوری، بزرگان شهر، فرماندهان گردان‌های نیروی مقاومت ملی و سران عشایر با بانوان خود حضور داشتند. نخست عملیات سوارکاری یکان‌های نظامی و عملیات ورزشی در پیشگاه شاهانه انجام یافت و سپس یکان‌های نظامی، هموندان سازمان مقاومت ملی، افراد شهربانی و ژاندارمری از برابر شاهنشاه آریامهر رژه رفتند. در این آیین یک هزار تن از سربازان جدید سپاه در جشن ورزشی با نیزه‌های بزرگ زمان هخامنشی و ساسانی عملیات قهرمانی ورزشی انجام دادند که بسیار مورد توجه شاهنشاه آریامهر قرار گرفت.

پس از آن شاهنشاه از برابر سران عشایر گذشتند و درباره وضع فرهنگ، بهداشت و کشاورزشی پرسش‌هایی فرمودند. در پاسخ به آگاهی همایونی زسید که در سایه توجهات شاهنشاه امر فرهنگ در میان عشایر گسترش یافته و پیشرفت داشته است که سبب خشنودی شاهنشاه آریامهر گردید. شاهنشاه آریامهر پرسیدند آیا فرزندان شما عشایر هم در خارج از کشور تحصیل می‌کنند؟ به آگاهی رسید که شماری از فرزندان عشایر هم اکنون در خارج به تحصیل پرداخته‌اند. شماری از عشایر از وضع بهداشت و پرداخت وام بانک کشاورزی ابراز ناخشنودی کردند. شاهنشاه آریامهر فرمودند که درباره تامین بهداشت بی درنگ اکیپ‌های ویژه به مناطق عشایرنشین فرستاده شوند و درباره وام بانک کشاورزی نیز دستور دادند که مامورین ویژه این موضوع را بررسی نمایند. یکی از سران عشایر درخواست نمود که شاهنشاه آریامهر دستور ایجاد یک کارخانه قند در سر حد « چهاردانگ » صادر بفرمایند. این پیشنهاد مورد توجه شاهنشاه قرار گرفت و از دیدگاه وزیر صنایع و معادن را جویا شدند که به آگاهی همایونی رسید که انجام این کار بسیار خوب است و شاهنشاه آریامهر دستور اجرای این درخواست را دادند و رهسپار کاخ استانداری در شیراز شدند. در دو سوی خیابان‌ها انبوهی از اهالی شیراز ایستاده بودند و برای شاهنشاهشان ابراز شور و شادمانی می‌کردند. شماری نیز عریضه‌هایی هنگام حرکت خودرو به شاهنشاه آریامهر می‌دادند.

در ساعت ۱۸ شاهنشاه آریامهر به « هنرستان محمدرضا شاه پهلوی » تشریف فرما شدند. پهنه هنرستان با پرچم‌های ملی تزیین و چراغانی شده بود. اعلیحضرت همایونی از کارگاه‌های گوناگون هنرستان که دربرگیرنده ۳۶ بخش بود بازدید کردند. تشکیلات هنرستان به اندازه‌ای مورد توجه همایونی قرارگرفت که به وزیر فرهنگ فرمودند « رضایت ما را به وزارت فرهنگ ابلاغ بفرمایید. شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از هنرستان، بنا به دعوت اداره فرهنگ فارس در آیین جشن کیهان بچه‌ها در دبیرستان حرفه‌ای شرکت فرمودند و هشت تن از بچه سرافراز به دریافت جایزه‌های خود گردیدند. ساعت ۱۹ و سی دقیقه، شاهنشاه آریامهر به کاخ استانداری بازگشتند و شام را آنجا خصوصی خوردند.

ساعت ۲۰ آقایان دکتر اقبال نخست وزیر رهبر حزب ملیون، دکتر کاسمی دبیر کل حزب، وزیران بهداری و فرهنگ، سناتور امیرهمایون هدایت، دهقان و حکمت نمایندگان مجلس به همراه مدیر روزنامه استخر به مرکز حزب ملیون رفتند. رهبر حزب ملیون و همراهان پس از نوشیدن چای و خوردن شیرینی، به رسیدگی به وضع حزب پرداختند و بیاناتی ایراد گردید. پس از پایان سخنرانی‌ها نخست وزیر و همراهان به جای اقامت خود بازگشتند.

سه شنبه ۷ اردیبهشت ماه بازدید از کازرون

پیکره واژگون شده شاپور اول به دست تازیان

بر پا کردن پیکره شاپور از سوی ارتش ۱۳۳۶

پیکره بر پا شده شاپور اول پادشاه ساسانی

ساعت ۷ و پانزده دقیقه بامداد، شاهنشاه آریامهر برای بازدید از « غار شاپور و پیکره شاپور ساسانی » با هواپیما رهسپار کازرون شدند. فرودگاه قدیمی شیراز با پرچم‌های زیبای سه رنگ ایران و چراغانی بسیار باشکوه آذین بسته شده بود. موکب همایونی در میان هلهله و شادی و غریو زنده باد شاهنشاه مردم شیراز که از استانداری تا فرودگاه در دو سوی جاده ایستاده بودند، به فرودگاه شیراز رسید. اعلیحضرت همایونی با یونیفرم نیروی هوایی وارد فرودگاه شدند و پس از انجام آیین احترامات نظامی، شاهنشاه آریامهر خلبانی هواپیما را خود به گردن گرفتند و به سوی کازرون به پرواز درآمدند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر، وزیران فرهنگ و صنایع و معادن، تیمسار نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی، استاندار فارس و فرمانده سپاه با سه فروند هواپیمای « ال ۲۰ » ، هواپیمای شاهنشاه را اسکورت می‌کردند. هواپیمای آورنده شاهنشاه برابر با ساعت ۸ بامداد در فرودگاه کازرون بر زمین نشست. پس از ورود شاهنشاه آریامهر و نخست وزیر و همراهان، آیین احترامات نظامی انجام گردید. فرماندار و رییس‌های اداره‌های دولتی کازرون و انبوهی از اهالی و عشایر منطقه به پیشباز شاهنشاه آریامهر آمده بودند. پس از خوش آمد گویی از سوی فرماندار، شاهنشاه آریامهر با خودرو رهسپار « غار شاپور » گردیدند. در ورودی « تنگ چوگان » نزدیک به شش کیلومتر با پرچم‌های سه رنگ ایران آذین یافته بود. انبوهی از عشایر که در آنجا گرد آمده بودند چنان ابراز احساساتی کردند که شاهنشاه آریامهر از خودرو پیاده شدند و به میان مردم رفتند. از این منطقه دیگر جاده‌ای برای خودرو وجود نداشت، شاهنشاه آریامهر بر اسب سوار شدند و تا غار شاپور را با اسب پیمودند. در ورودی « غار شاپور » آیین احترامات نظامی و پیشباز شاهانه انجام یافت و آنگاه شاهنشاه آریامهر به بازدید از پیکره عظیم شاپور ساسانی و درون غار پرداختند. پس از گردش در غار شاهنشاه آریامهر در پوش شاهنشاهی که از سوی پادگان کازرون درون غار زده شده بود وارد شدند. در این هنگام دختر خردسالی خوش آمد گفت و دسته گل زیبایی را به پیشگاه شاهانه فراداشت.

در این هنگام تیمسار سرلشکر مجیدی تاریخچه چگونگی بر پا کردن پیکر شاپور ساسانی را به آگاهی همایونی رسانید که بسیار مورد توجه قرار گرفت. آنگاه آقای شهیدی چامه‌ای را که به مناسبت بر پایی دوباره پیکر شاپور خواند و مورد توجه آریامهر قرار گرفت. در این هنگام شاهنشاه آریامهر یک قطعه « مدال درجه یک سپاس » به سینه تیمسار سرلشکر مجیدی فرمانده سپاه پنج جنوب و دو قطعه مدال درجه دو سپاس به سینه آقایان سرگرد بیضایی و سروان مختاری آویختند.

پیشینه پیکره شاپور و غار شاپور

پیکره شاپور اول از یک ستون چکیده غول پیکر که در این غار وجود داشته تراشیده شده که نزدیک به ۷ متر بلندا دارد. پس از گذشت سال‌ها کماکان سر این مجسمه سالم می‌باشد ولی دو دست آن شکسته‌اند. پیکره شاپور واژگون شده بود و در سال ۱۳۳۶ خورشیدی از سوی ارتش شاهنشاهی ایران در جای خود قرار گرفت. آورده شده است که در جریان افتادن استان فارس امروزی به دست اعراب، در روز ۲۵ آگوست سال ۶۳۳ میلادی یک سردار عرب به نام نصر ابن سیار وارد غار شاپور شد، این غار، در آن زمان پر از آثار تاریخی و هنری ایرانیان بود. نصر دستور افکندن پیکره شاپور را از جایگاهش داد و آثار دیگر هم از آسیب در امان نماند. در دهانه غار دو کتیبه سنگی وجود دارد که یکی از آنها برگردان (ترجمه) کتیبه شاپور اول در نقش رستم و دیگری چگونگی برپاسازی دوباره مجسمه پس از ۱۰۰۰ سال، در سال ۱۳۳۶ از سوی ارتش شاهنشاهی ایران را شرح می‌دهد. هر دو کتیبه از سوی ارتش نوشته شده است. متن کتیبه ارتش درون غار:

در زمان سلطنت اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی بزرگ ارتشتاران شاهنشاه دوم سلسله پهلوی همایونی

مجسمه شاپور اول شاهنشاه دوم سلسله ساسانی که بیش از هزار سال بخاک افتاده بود مجدداً برپا گردید

فرمان همایونی دایر به برپا ساختن مجسمه بوسیله سرلشکر دکتر بهرام آریانا رئیس ستاد ارتش شاهنشاهی ایران به سرلشکر محمد تقی مجیدی فرمانده سپاه ابلاغ و پس از شش ماه تلاش شبانه روزی در ساعت هفده روز بیست و ششم بهمن ماه یکهزار و سیصد و سی و شش خورشیدی مجسمه بجای خویش استوار گشت. این تلاش تحت رهبری و نظارت مستقیم سرلشکر محمد تقی مجیدی فرمانده سپاه ۵ و توسط هفت نفر افسران و یکنفر غیرنظامی، ۱- سرگرد فنی احمد بیضائی ۲- سروان پیاده کریم خرقانی ۳- ستوان یکم مهندس حسن بختیاری ۴- ستوان یکم پیاده غلامعلی آیرملو ۵- ستوان دوم مهندس جواد عمادی ده حقی ۶- ستوان دوم پیاده اصغر شکور ۷- ستوان سوم پیاده مصطفی افراسیابی ۸- غیر نظامی استاد موسی مختاری و بالغ بر دویست نفر درجه دار و سرباز و افزارمند پادگان‌های شیراز و کازرون که نام آنها در دستور [...] سپاه ۵ درج گردیده انجام پذیرفته و علاوه از برپا کردن مجسمه تکمیل جاده اتومبیل رو از رودخانه شاپور تا ایستگاه اتومبیل واحداث راه سواره رو کوهستانی از ایستگاه اتومبیل تا پای دهانه غار و ساختن دویست و سی پله با سنگ تراشیده شده و نرده آهنی و ساختمان پیدار مسطحه با دیواره سنگی و پله‌های مربوطه در داخل غار نیز توسط افسران و افراد نامبرده بالا ساخته و پرداخته شده است. ستاد سپاه ۵ بهمن ماه ۱۳۳۶

در پایان پس از درنگی در غار و نوشیدن چای، شاهنشاه به کازرون بازگشتند. بخشی از راه بازگشت تا « تنگ چوگان » را شاهنشاه با اسب پیمودند، در وروی « تنگ چوگان » شاهنشاه آریامهر با ابراز احساسات شدید عشایر روبرو شدند و به آنان پاسخ دادند. آنگاه شاهنشاه آریامهر سوار بر خودرو شدند و رهسپار کازرون شدند. ناهار را شاهنشاه آریامهر در فرمانداری کازرون خوردند. سپس اعلیحضرت همایونی به کودکستانی در کازرون تشریف فرما شدند. در کودکستان نمایش جالب شاپور ساسانی را کودکان در پیشگاه شاهنشاه به نمایش گزاردند. شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۶ و پانزده دقیقه رهسپار فرودگاه کازرون شدند و به سوی شیراز پروار کردند.

برابر با ساعت ۱۶ و چهل دقیقه هواپیمای آورنده شاهنشاه آریامهر در فرودگاه قدیمی شیراز فرود آمد. جمعیت انبوهی از اهالی شیراز و رییس‌های اداره‌های دولتی و نمایندگان به پیشباز شاهنشاه آریامهر آمده بودند. سپس شاهنشاه آریامهر به دبیرستان و هنرستان حرفه‌ای نمازی رفتند. آقای برهان سرپرست دبیرستان و هنرستان حرفه‌ای نمازی خوش آمد گفت و گزارش رسایی از چگونگی دبیرستان به آگاهی شاهانه رسانید. آنگاه شاهنشاه آریامهر به سالن دبیرستان وارد شدند و پس از نواخته شدن سلام شاهنشاهی در جایگاه ویژه قرار گرفتند. مدیر کل فرهنگ استان فارس خوش آمد گفت و سه پرده نمایش از سوی هنرآموزان هنرستان حرفه‌ای در پیشگاه شاهنشاه به نمایش گزارده شد. ساعت ۱۹ چهل دقیقه، بازدید شاهنشاه آریامهر پایان یافت و اعلیحضرت همایونی مدیران و دبیران دبیرستان و هنرستان نمازی را مورد مهربانی قرار دادند و به کاخ استانداری بازگشتند.

ساعت ۲۲ شاهنشاه آریامهر به میهمانی شهرداری شیراز که به سرفرازی معظم له برگزار شده بود، رفتند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر، وزیران، سناتورها، رییس و نمایندگان مجلس و دیگر میهمانان افتخار بودن را داشتند. در میدان شهرداری شیراز، اهالی شیراز گِرد آمده بودند و به شاهنشاه آریامهر ابراز احساسات می‌کردند، غریو شادی و هیجان مردم چنان بالا گرفت که جلوی حرکت خودروی شاهنشاه را گرفته بودند. سرانجام شاهنشاه آریامهر به پهنه شهرداری گام نهادند و آیین احترامات نظامی انجام یافت. تیمسار همت شهردار شیراز از سوی اهالی شیراز خوش آمد گفت و اعلیحضرت همایونی به سالن شهرداری وارد شدند. شاهنشاه آریامهر شام را با میهمانان خوردند. در این میهمانی آقای استخر نماینده مجلس شورای ملی پس از خوش آمد گویی، درخواست کرد که آریامهر شاهنشاه ایران پروانه دهند، یک کاخ شاهنشاهی در تخت جمشید، جایگاه فرمانروایی شاهنشاهان هخامنشی به نام محمدرضا شاه پهلوی ساخته شود و همه ساله شاهنشاه ایران و خانواده شاهنشاهی ایران نوروز را در تخت جمشید بگذرانند و تاجگذاری شاهنشاه نیز در این کاخ انجام یابد. گفته‌های آقای استخر مورد توجه همایونی قرار گرفت.

آنگاه بانو سعدی نژاد گوینده رادیو شیراز، چامه‌هایی را به مناسبت ورود موکب شاهانه به شیراز سروده بود را خواند. در همه این زمان اهالی شاهدوست شیراز که در میدان شهرداری گرد آمده بودند، ابراز شور و شادمانی می‌کردند و آتش بازی بسیار زیبایی در میدان شهرداری بر پا شد. شاهنشاه آریامهر ساعت ۲۳ و سی دقیقه از سالن شهرداری بیرون آمدند و رهسپار کاخ استانداری گردیدند.

روز ۸ اردیبهشت ماه بازدید از بندر گناوه و جزیره خارک

ساعت ۸ بامداد روز هشتم اردیبهشت ماه، شاهنشاه آریامهر رهسپار گناوه شدند تا سندهای مالکیت املاک خالصه حیات داودی را به کشاورزان آن منطقه بدهند. شاهنشاه آریامهر با یونیفورم نیروی هوایی به فرودگاه قدیمی شیراز رفتند. آقایان دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر، کابینه نخست وزیر، نمایندگان مجلس سنا و مجلس شورای ملی، استاندار، فرمانده سپاه و رییس اداره‌های دولتی نیز در فرودگاه بودند. پس از انجام احترامات نظامی، شاهنشاه آریامهر که خود هواپیما را خلبانی می‌کردند به سوی گناوه به پرواز درآمدند. چهار فرودند هواپیما آورنده وزیران و سناتوراها نیز در رکاب همایونی بودند. هواپیمای شاهنشاه ساعت ده و ده دقیقه بامداد در فرودگاه گناوه بر زمین نشست و همراهان رکاب همایونی با سه هواپیما پیشتر وارد فرودگاه شده بودند. انبوه مردم در فرودگاه گناوه موج می‌زد و همه چشم به راه ورود شاهنشاه ایران بودند. با ورود آریامهر به فرودگاه، غریو هلهله شادی مردم فرودگاه را به لرزه درآورد و بی درنگ سرود شاهنشاهی ایران نواخته شد و آیین احترام نظامی از سوی گارد ویژه به انجام رسید. از ناو پلنگ گخ پر لنگرگاه بندر گناوه لنگر انداخته بود، بیست و یک تیر توپ شلیک شد. اعلیحضرت همایونی از برابر صف نیروی مقاومت ملی، احزاب، پیشاهنگان، دانش آموزان، و طبقات اهالی و بازرگانان بندرهای بوشهر، ریگ، دیلم و گناوه گذشتند و درباره وضع کار و زندگی آنان پرسش‌هایی فرمودند که پاسخ‌ها به آگاهی شاهانه رسید.

آنگاه آقای زند فرماندار بندر بوشهر پیرامون وضع عمومی بندرهای بوشهر و گناوه گزارشی به آگاهی همایونی رساند که مورد توجه شاهنشاه قرار گرفت. شاهنشاه آریامهر در هوای گرم بندر گناوه، عرق ریزان از صف پیشبازکنندگان بازدید نمودند و همه را مورد مهر شاهانه قرار دادند. انبوه پیشبازکنندگان و ابراز شور و شادمانی از سوی مردم بندرهای جنوب بی همانند بود.

شاهنشاه سپس برای توزیع سندهای مالکیت زمین‌های خالصه در جایگاه ویژه قرار گرفتند. در این هنگام تیمسار سرلشکر اخوی وزیر کشاورزی گزارشی درباره زمین‌های خالصه‌ای که شاهنشاه سندهای مالکیت آن را قرار بود بدهند به آگاهی رسانید. سپس مهندس مولوی مدیر بنگاه خالصجات پیرامون روش تقسیم سندهای مالکیت از دیدگاه به هر یک از کشاورزان چه مقدار زمین واگذار می‌شود، گزارشی داد. پس از آن از سوی مامورین کشاورزی فارس، کشاورزان به پیشگاه شاهنشاه آریامهر شناسانده شدند و اعلیحضرت همایونی با غریو شادی بیش از ده هزار تن مردم و کشاورزان، سندهای واگذاری زمین‌های خالصه را به نمایندگان کشاورزان دادند. هنگام دادن سندها، شاهنشاه آریامهر از وضع کار و زندگی کشاورزان می‌پرسیدند. در این هنگام دو تن از کشاورزان چامه‌ای را که به این مناسبت سروده بودند را خواندند و شاهنشاه از اینکه کشاورزان به علم و ادب توجه دارند ابراز خرسندی فرمودند. پس از پایان این آیین، آقای دشتی نماینده بوشهر، از این عطیه گرانبهای شاهنشاه از سوی کشاورزان و مردم بندرهای جنوب سپاسگزاری کردند. شاهنشاه آریامهر پس از درنگی در پوش شاهنشاهی، ساعت ۱۱ و پانزده دقیقه با هواپیما به سوی جزیره خارک پرواز کردند.

بازدید از جزیره خارک

ساعت ۱۱ و سی دقیقه هواپیمای آورده شاهنشاه آریامهر در جزیره خارک فرود آمد. هنگام پیاده شدن شاهنشاه از هواپیما سرود شاهنشاهی ایران نواخته شد و ناوهای ببر و پلنگ که در اسکله جزیره پهلو گرفته بودند با شلیک ۲۱ تیر توپ آیین احترامات نظامی را به جای آوردند. در فرودگاه جزیره مهندسین و کارکنان ایرانی و مهندسین کنسرسیوم به پیشباز همایونی آمدند. آنگاه رییس عملیات جزیره خارک گزارشی به آگاهی شاهنشاه رسانید. اعلیحضرت همایونی با علاقه بسیار تاسیسات نفتی جزیره خارک و کارهای انجام شده صنایع نفت را دقیقا مورد بازدید قرار دادند و در هر بخش پرسش‌هایی فرمودند. از سوی اهالی شاهدوست جزیره خارک چندین تاق نصرت با آرنگ‌های ملی آذین یافته بود بر پا شده بود. مردم و اهالی این جزیره که برای نخستین بار پدر تاجدار خود را می‌دیدند از شادمانی و شور سر از پا نمی‌شناختند. در همه زمانی که شاهنشاه آریامهر از تاسیسات نفتی بازدید می‌کردند، ابراز احساسات اهالی جزیره به آسمان می‌رسید. شاهنشاه آریامهر، فرماندهان، افسران تفنگداران نیروی دریایی، مهندسین ایرانی و کارگران نفت را مورد مهر همایونی قرار دادند و سپس برای ناهار به جایگاه ویژه رفتند.

ایوار شاهنشاه آریامهر پس از بازگشت به شیراز نخستین سنگ بنای هنرستان حرفه ای معدل را به زمین زدند و از بیمارستان نمازی بازدید فرمودند. شبانگاه شاهنشاه آریامهر در میهمانی شام باشگاه افسران شرکت فرمودند. شبانگاه هیات مدیره جمعیت خیریه ثریا و شورای ورزشی بانوان شیراز در استانداری به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند. هم چنین آیت الله رضوی و آیت الله شیح بهاءالدین محلاتی برای یک ساعت در استانداری به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند.

پیام شاهنشاه آریامهر به مردم فارس

آخرین شب ماندن شاهنشاه در خطه فارس، اعلیحضرت همایونی پیامی از رادیو شیراز به مردم فارس ایراد فرمودند.

در این هنگام که پس از پنج روز بازدید شیراز و سایر نقاط فارس از خطه فارس به تهران بازمی‌گردیم، لازم می‌دانیم از احساسات شورانگیزی که نسبت به ما ابراز داشتید، رضایت خاطر و امتنان خود را اظهار داریم. این احساسات شدیدی که از منبع نیرومند و زوال‌ناپذیر ملی مایه دارد و عالی‌ترین مظهر علایق باطنی شما به حفظ سنن باستانی است، بار دیگر ثابت کرد که در رشته قدیم و قویمی که ملت را به سلطنت، یعنی قائمه حفظ مملکت پیوند می‌دهد، امروز از گذشته نیز قویتر و محکمتر است. این به هم پیوستگی ساخته و پرداخته دیروز و امروز نیست، رشته‌ای است که سر دراز دارد و باید ریشه آن را در تار و پود سلسله چندین هزار ساله تاریخ قوم بزرگ ما یافت. همین علایق قلبی و احساسات ملی است که کشور پهناور ما را در برابر حوادث سهمگین جهان و هجوم بیگانگان محفوظ و مصون داشته و رشته استقلال مملکت را دست به دست گردانیده تا امروز به ما سپرده‌است.

خوشبختانه مردم ایران امروز از دل و جان بیدار و هوشیارند و خوب را از بد و سود را از زیان و صلاح را از فساد باز می‌شناسند و از جریان امور کشور آسودۀ خویش در این جهان آشفته آگاهند و بر امر بقای ملت و دوام مملکت وقوف کامل دارند و عزم جزم کرده‌اند که گوهر گرانبها و تابناک استقلال و آزادی و سروری و بزرگی چندین هزار ساله خود را که میراث ارزنده قومی اصیل و شریف و دانشمند و هنرور است در گنجینه دل‌های خویش دست نخورده نگاه دارند و از دستبرد دشمنان اهریمن‌خوی حفظ کنند.

همانطور که خود شاهد و ناظرید، در راه عمران و آبادی این سرزمین و ترقی و تعالی مردم آن قدم‌هایی برداشته شده و کارهای مهمی انجام گرفته‌است، هر چند به اصلاحاتی که تاکنون در شئون مختلف صورت گرفته قانع نیستیم و برای این کشور آرزوها و نقشه‌هایی داریم که در خور مجد و عظمت تاریخی آن باشد و امیدواریم با تأییدات خداوند متعال صورت تحقق پذیرد و روزی مرکز شاهنشاهی با فر و شکوه ایران که کانون دانش و هنر و فرهنگ نیرومند ایران بوده بار دیگر عظمت و رونق گذشته را بازیابد. برای نیل به این مقصود نباید تنها در انتظار اقدامات دولت باشید. البته دولت بنا به دستوری که داده‌ایم وظایف خطیری را که در راه حفظ امنیت و بسط عدالت و اجرای قانون و رواج فرهنگ و توسعه صنعت در عهده دارد انجام خواهدداد، ولی مردم نیز باید دوشادوش دولت به کار و فعالیت پرداخته، دقیقه‌ای غافل و فارغ نمانند. در زمینه آبادی سرزمین خود کارهایی را که شروع کرده‌ایم، با جدیت دنبال خواهیم کرد.

در آینده‌ای نزدیک دوهزاروپانصدمین سال بنیاد شاهنشاهی ایران جشن گرفته خواهدشد و چون مراسم با شکوه این عید بزرگ ملی در فارس برگزار می‌شود، فارسیان در آن سهمی به سزا خواهندداشت. انشاءالله تا آن موقع کارهای مهمی صورت خواهدگرفت و ما شاهد ترقیات و پیشرفت‌های تازه‌ای در این استان بزرگ خواهیم بود.

روز ۹ اردیبهشت ماه

ساعت ۸ و سی دقیقه نهم اردیبهشت ماه شاهنشاه آریامهر رهسپار فرودگاه شیراز شدند. از ساعت ۶ بامداد مردم شیراز، نمایندگان حزب ملیون و حزب مردم، پیشاهنگان، دانش آموزان، ورزشکاران و همه اهالی شیراز برای پسواز موکب همایونی در دو سوی خط سیر همایونی ایستاده بودند. شمار زیادی از رییس اداره های لشکری و کشوری نیز در فرودگاه گِرد امده بودند. شاهنشاه آریامهر در برابر صف پسوازکنندگان با سپاسگزاری از بازدید شاهنشاه آریامهر از سرزمین فارس و درخواست بازگشت دوباره شاهنشاه به شیراز روبرو شدند و همه را مورد مهر شاهانه قرار دادند و فرمودند: انشااله بارد دیگر به شیراز خواهم آمد. مردم فارس از هر جهت لیاقت و استعداد دارند و خواسته های آنان نیز مورد توجه مخصوص ماس است.

آنگاه آیت اله رضوی دعای سفر برای تندرستی شاهنشاه را خواند و یک جلد قرآن به پیشگاه همایونی فراداشت. شاهنشاه آریامهر رییس شهربانی، رییس ژاندارمری و شهردار را مورد مهر شاهانه قرار دادند و به فرمانده سپاه فرمودند: رضایت خاطر ما به عموم افسران، درجه داران و سربازان سپاه پنج جنوب ابلاغ نمایید، تا دستور دهم در فرمان ارتشی مراتب قدردانی ما را از سپاه پنج درج نمایند. شاهنشاه آریامهر به استاندار نیز فرمودند: مراتب رضامندی ما را به تمام روسای ادارات و اهالی شیراز ابلاغ کنید.

ساعت ده و سی دقیقه بامداد اعلیحضرت همایونی با هواپیمای وایکانت هواپیمایی ملی ایران وارد تهران شدند. دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر، سردار حکما رییس مجلس شورای ملی و آقایان وزیران و آجودان‌های همایونی در رکاب شاهانه با همین هواپیما وارد تهران شدند. در پای پلکان هواپیما آقای مهام شهردار تهران به شاهنشاه آریامهر خوش آمد گفت.