بنیاد پهلوی
| برنامه عمرانی دوم | درگاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | املاک سلطنتی |
به فرمان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران بنیاد پهلوی یک سازمان ناسودبر برای پدیدآوردن هم‌آهنگی میان سازمان‌هایی که خدمات اجتماعی مورد توجه شاهنشاه را به گردن دارند، بنیاد نهاده شد. این بنیاد همان اداره پیشین املاک پهلوی بود که گسترش یافت و سرمایه آن دربرگیرنده سهام یا سود بدست آمده از چند مهمانخانه، کارخانه‌های سیمان و قندسازی و شرکت بیمه ملی ایران و بانک و کشتی‌های بازرگانی و اداره‌های بازرگانی و صنعتی و پل نوساز میان خرمشهر و آبادان می باشد. برای نمونه پل خرمشهر - آبادان در ماه‌های آغازین سال ۱۳۳۹ به هزینه بنیاد پهلوی ساخته و گشایش یافت . پیش از ساختن این پل خودروها و کامیون‌هایی که می‌خواستند از خرمشهر به آبادان بروند ناچار بودند که ۲۴۰ کیلومتر بیشتر برانند تا بتوانند از روی پل اهواز از رودخانه کارون بگذرند. درآمدهایی که بنیاد پهلوی از این سازمان‌ها و کمپانی‌ها و دیگر اداره‌ها و هتل‌ها و کارخانه‌ها بدست می‌آورد برای کارهای خیریه بنیاد بکارگرفته می‌شود. کارهای سرمایه‌گذاری بنیاد پهلوی همانند کارهای سازمان‌های خیریه جهان پیشرفته و شهرنشین چون بنیاد فورد و راکفلر می‌باشد.
شاهنشاه از اسفند ماه ۱۳۲۹ آرمان خیرخواهانه خود را به انجام رساندند و فرمان تقسیم املاک سلطنتی را میان کشاورزان صادر کردند.[۱] سال‌ها گذشت و هیچ یک از زمینداران بزرگ ایران [۲] از کارهای شاهنشاه پیروی نکردند و هم چنان به روش خان خانی خود و به برده کشیدن کشاورزان ایرانی را دنبال کردند. سرانجام شاهنشاه با اندیشمندی و روشن‌بینی خود در دی ماه سال ۱۳۴۰ فرمان قانون اجرای اصلاحات ارضی را صادر کردند.
فرمان پایه‌گزاری بنیاد پهلوی ۱۳ مهر ماه ۱۳۴۰ از سوی شاهنشاه صادر شد و وقف نامه آن در دفتر اسناد رسمی به ثبت رسید. این املاک و اموال عیرمنقول به عنوان "موقوفات خاندان پهلوی" از سوی بنیاد پهلوی با اساسنامه‌ای دربرگیرنده ۶ بخش و ۲۵ ماده به توشیح شاهنشاه رسید.
۱۳ مهر ماه ۱۳۴۰ شاهنشاه بر پایه فرمان نوینی، بازمانده املاک شش دانگ کشاورزی موروثی خودشان را که بیش از ۵۸۹ روستا و مزرعه می‌شد به رایگان به بنیاد پهلوی پیشکش کردند تا ملت ایران از آن بهره‌مند شوند. بر پایه این فرمان شاهنشاه یادآور شدند که در پی فرمان ۷ بهمن ماه ۱۳۲۹ که ۸۳۳ مزرعه و ۲۵۸٬۰۰۰ هکتار زمین با بازپرداخت دراز زمان به کشاورزان و کسانی که در آن زندگی می‌کنند داده شده بود را به رایگان به کشاورزان و ماندگاران در آن زمین‌ها واگذارند، و برای دیگر زمین‌ها نیز به همین شیوه میان کشاورزان و کسانی که در آن زمین‌ها زندگی می‌کنند انجام شود. هم چنین بر پایه این فرمان همه دارایی‌ها و زمین‌ها و ساختمان‌ها و دارایی‌های جا به جا شدنی و دارایی‌های جا به جا نشدنی برای همیشه موقوفات خاندان پهلوی برای ملت ایران می‌باشد.
امیر اسداله علم مدیر عاملی نوین بنیاد پهلوی در یک گفتگو با رسانه‌ها به آگاهی رساند که شاهنشاه سرمایه بنیاد پهلوی را وقف ملت ایران فرمودند و فرمان شاهانه دایر بر وقف بنیاد پهلوی میان نمایندگان روزنامه‌ها و مجله‌ها پخش شد.
۱۵ مهر ماه ۱۳۴۰ شاهنشاه به رامسر تشریف فرما شدند و اسناد مالکیت ۴۳۰۰ تن از کشاورزان استان مازندران را به نمایندگان آنان دادند. خبرگزاری‌های خارجی کارهای اعلیحضرت شاهنشاه ایران را در وقف سرمایه بنیاد پهلوی برای اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ستودند.
۱۰ آبان ماه ۱۳۴۰ امیر اسداله علم مدیر عامل بنیاد پهلوی در یک گفتگو با رسانه‌ها آرمان‌ها و شیوه اداره بنیاد پهلوی را روشن ساخت و گفت: شاهنشاه علاقمند هستند کارهای این بنیاد کاملا به دست مردم اداره شود و همه بدانند در اینجا چه می‌گذرد و عواید و مخارج آن چیست و در چه راهی به مصرف می‌رسد.
۴ آذر ماه ۱۳۴۰ بر پایه گزارش هیات سرپرستی موقوفات پهلوی، این بنیاد در هجده سازمان اقتصادی دارای سهم است و همه سهام و شراکت‌های بنیاد پهلوی بیش از ۱٬۶۰۳٬۰۰۰ ریال است که به فرمان شاهنشاه همه آن در راه ملت ایران وقف گردید. در سال گذشته این بنیاد بیش از ۹۵٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال درآمد داشته است.
۹ دی ماه ۱۳۴۰ نشست هیات سرپرستی بنیاد پهلوی در ساختمان بنیاد با بودن علی امینی نخست وزیر و امیر اسداله علم سرپرست و نایب التولیه موقوفات بنیاد پهلوی به آگاهی هیات سرپرستی رسانید که شاهنشاه دستور داده‌اند ۸۲٬۰۳۴٬۱۵۹ ریال دیگر از دارایی شخصی شاهنشاه به بنیاد پهلوی پرداخته شود.
روزنامه نیویورک ژورنال امریکن گفتگوی خبرنگار خود را با شاهنشاه با فرنام " اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران ایران نوینی می‌سازند" به چاپ رساند. لئو مانسکی خبرنگار سیاسی این روزنامه نوشت: پیشوای برجسته‌ای که ملت ایران را رهبری می‌کند، شاهنشاهی است که جهان با کارهای دلیرانه او آشنایی دیرین دارد.
بنیاد پهلوی تنها برای بدست آوردن درآمد برای کارهای خیریه، وارد پروژه‌های اقتصادی نمی شود، بلکه آرمان دیگری هم دارد و آن به انجام رساندن پروژه‌هایی است که سرمشق و سبب برانگیزاندن دیگر سرمایه‌گذاران باشد. برای گشودن گره دشوار خانه برای کسانی که درآمدشان کم است نمونه‌هایی از خانه‌هایی که ساختن آن ارزان می‌باشد به مردم نشان داده شد و بنیاد پهلوی آغاز به ساختن ۱۰۰ خانه نمونه در پیرامون تهران نمود. در بخش‌هایی که افراد کم‌درآمد یا تهیدست زندگی می‌کردند بنیاد پهلوی رستوران‌های با خوراک ارزان دایر کرد، به ویژه در روزهای زمستان که کار کمتر است هزاران کارگر خوراک خوب و گرم با کمتر از هفت ریال می‌توانستند بخورند.
از سوی بنیاد پهلوی برای کنگره پزشکی ایران [۳] یک دبیرخانه همیشگی برگزار شد که چاپ تزها و رساله‌ها و گزارش‌های کنگره پزشکی و سخنان پزشکان و تصمیم‌های گرفته شده و پخش رایگان آنها میان پزشکان و دیگر دوستداران را به گردن دارد. برای پیشبرد فرهنگ و هنر و گسترش علم و ادب و پدیدآوردن یک دلی (تفاهم) بین المللی، بنیاد پهلوی برگردان شاهکارهای ادبی شرق و غرب و چاپ و فروش آنها به بهای ارزن را آغاز نمود و هر سال جایزه‌های پرارزشی نیز برای بهترین نوشتار و یا برگردان کتاب‌های ادبی و تاریخ و علوم و دیگر رشته‌ها که در آن سال به چاپ رسیده، ویژه ساخته است. درآمد به دست آمده از کتاب‌ها برای کمک به بنگاه نشر و ترجمه کتاب [۴] ویژه شد.
همچنین برای ساختن فیلم‌های ارزنده و پشتیبانی از صنعت جوان فیلمبرداری در ایران به فیلمسازان فارسی و ساختمان سینماهای جدید کمک‌های مالی نموده و برای اینکه آموزگاران و کارگران بتوانند با بلیتی با بهای کم به سینما بروند، برای کاهش عوارض سینما کارهایی انجام داده است.
کانون جوانان شهناز وابسته به بنیاد پهلوی همه سال برای برانگیزاندن جوانان به کارهای گروهی و برپایی اردوهای تابستانی و همانند آن می‌پردازد. در سال ۱۳۳۵ نخسیتن اردوی بین‌المللی دانشجویان با شرکت سیزده دانشگاه خاورمیانه و سایر کشورها چون امریکا در رامسر برگزار شد و در سال ۱۳۳۶ برای به راه انداختن نخستین اردوی دانشجویان دانشگاه تهران [۵] کارهای نیازین انجام یافت. همچنین بنیاد پهلوی پیشاهنگی ایران [۶] را دوباره زنده کرد و نهادی به نام « بنگاه جهانگردی و جلب سیاحان » بنیاد کرد و از این راه به شناساندن تمدن بزرگ باستانی ایران به ایرانیان و بیگانگان کمک می‌نماید.
۳۰ دی ماه ۱۳۴۰ روزنامه واشنگتن پست در سرنوشتار خود پیرامون برنامه اصلاحات ارضی ایران به بررسی آن پرداخت و اصلاحات ارضی ایران را ستود و نوشت: اجرای اصلاحات ارضی به فرمان شاهنشاه یکی از پیشرفت‌های بزرگ کشور ایران و سرآغاز دگرگونی‌های اجتماعی مهمی است که در این کشور تاریخی انجام می‌یابد.
روزنامه کریسچن ساینس مونیتور چاپ امریکا در نوشتاری با فرنام "یک مالک - یک دهکده" نوشت: شاهنشاه ایران اجرای یک رشته اصلاحات گسترده اراضی را در این کشور به عهده گرفته‌اند که نه تنها باید از سوی کشورهای خاورمیان مورد توجه قرارگیرد، بلکه باید برای اشراف و مالکان اراضی در امریکای لاتین و جنوب شرقی آسیا نیز سرمشقی باشد. شاهنشاه ایران در چند سال پیش به شیوه شایسته‌ای این کار را رهبری کردند و تقسیم هزار دهکده متعلق به خانواده خود را میان روستاییان آن دهات آغاز نمودند. اکنون نیز قانونی تصویب شده است که بر پایه آن املاک زمیندارانی که بیش از یک دهکده دارند میان روستاییان بخش خواهد شد. زمین‌ها و املاکی از اشغال مالکان بیرون می‌آید با پرداخت بندی بلند مدت به دهقانان فروخته می‌شود و دولت نیز بهای این املاک را به مالکان پیشین آنها می‌پردازد.
۲۸ خرداد ماه ۱۳۴۱ بودجه و برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی بنیاد پهلوی در نشست هیات سرپرستی آن بنیاد بررسی شد. بر پایه این بودجه دارایی بنیاد پهلوی در سال ۱۳۴۰ پس از کسر بدهی‌های ۱۳۴٬۵۷۵٬۶۴۱ ریال و سود ناب آن ۲۹۳۶۸٬۲۴۵ ریال بوده است.
دنباله دارد
منبع