دیدار رسمی بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند از ایران ۱۲-۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳

دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۵۳ خورشیدی

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی

سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۳ خورشیدی تازی

بامداد روز یکشنبه ۸ اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند برای یک دیدار رسمی چهار روزه از ایران، دهلی نو را با هواپیما به سوی تهران ترک گفت. یک هیات مهم از سواران سینگ وزیر امور خارجه هند، همراه بانو گاندی در این سفر خواهند بود. نخست وزیر هند پیش از پرواز به سوی تهارن گفت: ایران در اوضع سیاست بین المللی کنونی که پیوسته در دگرگونی است، نقش بسیار مهمی دارد. من از سفر خود به تهران شادمانم، زیرا تصور می‌کنم که حفظ تماس با رهبران جهانی دارای اهمیت بسیار است. در پاسخ به این پرسش که بانو گاندی چه انتظار از نخستین سفر خود به ایران دارد، بانو گاندی گفت که هدف سیاست خارجی هند همواره بر پایه تقویت روابط با ملت‌های دوست و کاهش اختلافات میان کشورها استوار بوده است.

این دومین نخست وزیر هند است که در تاریخ پس از استقلال هند از ایران دیدن می‌کند. در سال ۱۳۳۸ جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند و پدر بانو گاندی از ایران دیدن کرد و در آن سفر بانو گاندی به عنوان منشی پدرش همراه بود. به بهانه ورود بانو گاندی یک نمایشگاه از پیشرفت‌های هند در انجمن روابط فرهنگی ایران و هند دایر شد.

نخستین دور گفتگوها در کاخ نخست وزیری انجام یافت و دور دوم با بودن نخست وزیر ایران و وزیران خارجه دو کشور در پیشگاه همایونی انجام گردید و سپس باشندگان ناهار را میهمان شاهنشاه آریامهر در کاخ نیاوران بودند.

روز ۹ اردیبهشت ماه ساعت هشت و سی دقیقه بامداد نخستین دور گفتگوهای هویدا و بانو ایندیرا گاندی نخست وزیر هند در کاخ نخست وزیری انجام یافت. وزیران خارجه ایران و هند و چند تن از پایوران دیگر از هیات‌های دو کشور هویدا و گاندی را همراهی کردند. گفتگوهای امروز کاخ نخست وزیری بیشتر به بررسی مسایل پیرامون توسعه همکاری‌های اقتصادی و صنعتی دو کشور دور می‌زد. گفتگوهای بانو گاندی در تهران تا چهارشنبه شب ادامه خواهد داشت و چارچوب همکاری‌های آینده ایران ایران و هند را استوار خواهد نمود.

باریابی بانو ایندیرا گاندی به پیشگاه آریامهر شاهنشاه ایران

پس از پایان گفتگوها در کاخ نخست وزیر، بانو ایندیرا گاندی به همراه هویدا نخست وزیر به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در کاخ نیاوران بار یافتند. گفتگوهای امروز کاخ نیاوران به باورکارشناسان آگاه، پیرامون جستارهای بی شماری بود که در بالای آن امنیت اقیانوس هند و دورنمای پیشنهاد شاهنشاه آریامهر، دایر بر ایجاد یک بازار مشترک از کشورهای اقیانوس هند قرارد دارد. ناهار در پیشگاه اعلیحضرتین خورده شد.

شبانگاه بانو گاندی در میهمانی نخست وزیر ایران که به سرفرازی همتای خود بانو گاندی نخست وزیر هند در کاخ نخست وزیری برگزار شده بود، شرکت نمود. هویدا در این میهمانی در سخنانی به بانو گاندی گفت:

با اشاره به آمادگی ایران و پیشنهاد شاهنشاه به کمک به حل مسایل و بحران‌های اقتصادی و مالی بین المللی و هم چنین یاری کشورهای در حال توسعه چون هند، در ادامه پیشرفت و ترقی، کمک ایران و پیشنهاد شاهنشاه بدون قید و شرط است، انگیزه این کمک صدقه نیست، بلکه کمک به برقراری یک نظام اقتصادی معقول تر و منصفانه تر در جهان و دلبستگی به این اصل است که همه مردم حق دارند آسوده خاطر از گزند فقر و گرسنگی زندگی کنند. مسایل و مشکلات جامعه بین المللی همه ناشی از جنگ و دشمنی نیست، بلکه بیشتر از آنجا ناشی می‌شود که مردم بیش از پیش به وابستگی و اتکای ملت‌ها به یکدیگر آگاهی یافته‌اند، اینکه دیر زمانی است که جهان سوم از این بابت که نتوانسته است از خود در برابر سلطه اقتصادی اقتصادهای پیشرفته دفاع کند، رنج برده و چنانکه شاهنشاه فرمودند:

به تمام شکایات جهان سوم علیه روابط نابرابر و غیر عالادنه بازرگانی جز سکوت و بی اعتنایی پاسخی داده نشده است.

اینکه بعضی‌ها گفته‌اند که تمام معایب و مشکلات اقتصاد جهان از افزایش بهای نفت ناشی شده نه درست و نه جوانمردانه. در هر جال از آنجا که افزایش بهای نفت ممکن است طرح‌های عمرانی کشورهای در حال توسعه را مختل و برای مدت کوتاهی، مسایلی از لحاظ تطبیق و هماهنگی برای اقتصاد جهان ایجاد کند، شاهنشاه با حسن تدبیر پیشنهادی سازنده و پر دامنه و خیرخواهانه برای مسایل کشورهای در حال توسعه و پیشرفته مطرح فرموده‌اند.

از پیشنهاد شاهنشاه همه آگاه هستند و این با جامعه بین المللی است که درباره به ثمر رساندن آن تصمیم بگیرد. قطع نظر از اینکه این پیشنهاد سرانجام اجرا شود یا به اجرا در نیاید، ایران از نیت و مقصود خود یعنی کمک به آنهایی که نیازمند یاری هستند، دست برنخواهد داشت.

بانو ایندیرا گاندی در پاسخ به سخنان امیرعباس هویدا نخست وزیر با اشاره به پیوندهای دو ملت ایران و هند و با ابراز خوشوقتی از سفر به ایران چنین گفت:

در شرایط امروز که اوضاع جهان به سرعت در حال دگرگونی است، فرصت تبادل نظر با شاهنشاه حایز اهمیت ویژه‌ای است. در ماه‌های اخیر اوضاع جهان عمیقا دگرگون شده و مسایل تازه مسولیت‌های بزرگتر بوجود آورده است. در این موقع حساس جهانی ایران، تحت رهبری پرتوان شاهنشاه آریامهر که دارای اندیشه نو و در عین حال علاقمند به حفظ فرهنگ کهن ایران هستند در راه ترقی به پیش می‌رود. ما از اهمیتی که ایران برای همکاری منطقه‌ای در زمینه توسعه بازرگانی و اقتصادی قایل است حسن استقبال می‌کنیم. ایدآلیسم و واقع بینی در همه موارد با یکدیگر مغایرت ندارد، کوشش ما برای توانگری حکم می‌کند که در راه توسعه اقتصادی سراسر این منطقه از جهان کوشا باشیم.

ایران و هند مسایل مشابهی به میراث گرفته‌اند، زمینه گسترش برای توسعه دامنه و افزایش عمیق کارهای صنعتی و علمی و علاقه ما به همکاری ابعاد مستحکمی یافته و تدابیر بی شماری برای توسعه زمینه همکاری‌های اقتصادی دو کشور به عمل آمده است. هند از اصل همزیستی و همکاری میان ملت‌ها صرف نظر از نظام‌های سیاسی و سیاست‌های خارجی آن‌ها پیوسته پشتیبانی می‌کند و اعتقاد دارد در جهان امروز که تکنولوژی، ملت‌ها را نزدیک تر و متکی تر به یکدیگر ساخته، دوستی با گروهی از کشورها نباید به منزله خصومت با گروه دیگری از کشورها تلقی شود.

هر کشور به مقتصای تجربه تاریخی و موقعیت جغرافیایی و برخورداری از برخی از ثروت‌های طبیعی خاص خویش نیز هست. راه حلی که برای این مسایل جستجو می‌شود باید به گونه‌ای باشد که از تشنجات بین المللی بکاهد و حس مسولیت جمعی بشر را تقویت کند.

هند با چنین روحیه‌ای به مسایل موجود میان پاکستان، بنگلادش و هند پرداخته است. ما خوشنودیم که ابتکارهایی که برای از میان برداشتن عدم اعتماد و کاهش خصومت و یافتن راه حل‌هایی مبتنی بر انسانیت و نه ارضای غرور ملی، به خرج داده‌ایم ثمراتی به بار آورده است. ما در یک لحظه مهم در تاریخ نوین خود به آرمان صلح جامه تحقق پوشاندیم.

سخنان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی شام به سرفرازی ورود ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند در کاخ نیاوران ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۳

خانم نخست وزیر

مایلم خشنودی عمیق خود را از سفر شما به ایران هر چند که کوتاه مدت است بار دیگر ابراز دارم، ولی ما می‌دانیم که حضور شما در کشورتان برای کوشش‌های عظیمی که برای بهبود وضع زندگی ملت خود بکار می‌برید ضرورت دارد. خشنودی ما از مسافرت شما در این منعکس است که تمایل صمیمانه ما را برای هر چه نزدیکتر شدن روابط دو کشور نشان می‌دهد و باید بگویم که این نزدیکی روابط باید همیشه یک امر طبیعی به حساب آید. قرابت‌های بسیاری میان دو ملت ما وجود دارد. سابقه تاریخی ما، روشنفکری و فلسفه ما در زندگی موضوعاتی است که امروز بیش از همیشه دو ملت در آن منتشر کند. با توسعه مناسبات دو کشور ما نه تنها به امر صلح کمک می‌کنیم، بلکه سرانجام کوشش خواهیم کرد که تحرک تازه‌ای در این منطقه از جهان بوجود آوریم، بهم نزدیک‌تر شویم و به این ترتیب بکوشیم مسائلی را که همه با آن روبرو هستیم آسان تر حل کنیم. این مشکلات ناچیز نیستند. حل این مشکلات مستلزم کوشش‌های همه جانبه و متمرکزی است که باید بوسیله همه کشورهای منطقه به عمل آید تا به هدف خود که زندگی در صلح و صفا و دستیابی به زندگی بهتر، بالا بردن سطح زندگی مردم خود، همچنین علاوه بر هدف‌های مادی رسیدن به هدف‌های بشردوستانه است برسیم، زیرا تمام پیشرفت‌هایی که ممکن است در زمینه مادی بدست آوریم، بدون گذشته و فلسفه درخشان و عالی ما مفهومی نخواهد داشت. در این زمینه به عقیده من دو کشور ما می‌توانند سهم بزرگتری داشته باشند. من نمی‌خواهم وارد بحث درباره مذاکرات پرثمر خودمان بشوم، زیرا نتایج آن اعلام شده یا بزودی اعلام خواهد شد، ولی می‌توانم بگویم که من هرگز حسن نیت و تفاهمی را که در مذاکرات خود با شما داشتم با هیچ یک از مسئولان سایر کشورها نداشتم. فکر می‌کنم این روحیه مودّت و همکاری ابعاد فوق‌العاده‌ای یافته است، زیرا شنیده‌ایم که حتی تیم‌های فوتبال دو کشور ما که قاعدتاً می‌بایستی برای پیروزی نبرد کنند، امروز تصمیم گرفتند به افتخار شما نتیجه را مساوی اعلام نمایند. امیدوارم آنچه را که ما آغاز کرده‌ایم ادامه یابد و هر چه بیشتر توسعه یابد.

خانم نخست وزیر، در مدت اقامت تان در ایران اوقات خوشی را برای شما آرزو می‌کنم و شما را به خدا می‌سپارم و برای کشور بزرگ شما موفقیت و سعادت و شکوه آرزو می‌نمایم.